LITWA Przewodnik po rynku - Centrum Informacji Europejskiej

AMBASADA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJWYDZIAŁ EKONOMICZNO – HANDLOWYLITWAPrzewodnik po rynkuWilno, grudzień 2005 r.

L I T W APrzewodnik po rynkuI. Informacje ogólne 3II. Gospodarka 12III. Finanse 23IV. System podatkowy 27V. Warunki prowadzenia działalności gospodarczej 32VI. Inwestycje zagraniczne 46VII. Handel zagraniczny 49VIII. Współpraca gospodarcza z Polską 51IX. Dostęp do rynku pracy 53X. Targi 54XI. Misje 56XII. Dofinansowanie udziału w Targach 56XIII. UŜyteczne adresy 57XIV. Suplement z dnia 21.06.06 812

I. Informacje ogólneRepublika Litewska /Lietuvos Respublika/, w skrócie LITWA/LIETUVA/ (po angielsku – Lithuania, po francusku – Lituanie, poniemiecku – Litauen, po rosyjsku – Литва)Pomimo pozornego podobieństwa Republiki Bałtyckie (Litwa, Łotwa,Estonia) dość istotnie róŜnią się pomiędzy sobą tak językowo, jakkulturowo i gospodarczo.Powierzchnia 65,3 tys. km 2Całkowita długość granicw tym: granice lądowez Federacją Rosyjską(Obwód Kaliningradzki)z Łotwąz Białorusią1714 km1624 km273 km588 km660 km3

z Polskągranica morska103 km90 kmWarunki naturalnePonad połowa całego terytorium Litwy to obszar rolniczy. Urodzajnośćgleb nie jest jednak wysoka. Charakteryzują się one niską zawartościąfosforu i potasu.Wpływ na klimat na Litwie ma połoŜenie geograficzne kraju. Litwa leŜy wstrefie umiarkowanej, blisko morza. Pod względem klimatu Litwa jestokreślana jako kraj leŜący w północnej części umiarkowanej strefyklimatycznej. Według klasyfikacji klimatu kraj naleŜy do południowozachodniej strefy umiarkowanej (kontynentalnej) lasów atlantyckich.Jedynie klimat wybrzeŜa bałtyckiego jest zbliŜony do klimatu EuropyZachodniej i moŜe być zaliczony do osobnej strefy klimatu południowobałtyckiego. w przewaŜającej części roku na pogodę na Litwie wpływająfronty atmosferyczne, których liczba w ciągu roku dochodzi do 160-170.Klimat:średnia temperatura powietrza w zimie –4,9°Cśrednia temperatura powietrza w lecie +17,0 °Cśrednia roczna ilość opadów 748 mm.Terytorium Litwy pokrywa gęsta sieć rzek, z tym, Ŝe do Ŝeglugi nadaje sięwyłącznie Niemen. Na terytorium Litwy znajduje się ponad 3 tysiące jezioro powierzchni powyŜej 0,5 ha. Lasy pokrywają około 30 % powierzchnikraju, z czego ponad połowa to lasy iglaste. Tereny łowieckie bogate są włosie, sarny, dziki, lisy, zające, jenoty, rzadziej występują bobry, kuny,wydry, borsuki, wilki, rysie, łasice, gornostaje, Ŝubry.Głównym portem morskim Litwy jest Kłajpeda (w 2004 r. przeładowano20,2 mln T.). Litwa posiada terminal naftowy w Butinge (Buting÷).Litwa posiada bardzo mało własnych surowców naturalnych. Istnieją tuniewielkie złoŜa ropy naftowej i gazu, odkryte w wyniku eksploatacji torfu imateriałów budowlanych (wapna, piasku, Ŝwiru, gliny). Występująniewielkie złoŜa rud metali, co powoduje, Ŝe przemysł Litwy jest wwysokim stopniu zaleŜny od importu podstawowych surowców.Jeden z najbardziej rozpowszechnionych wizerunków: Litwa – to krajbursztynu. Bursztyn na Litwie nie jest wydobywany, a jedynie zbierany nawybrzeŜu Bałtyku. Dla dawnych Litwinów bursztyn był bodajŜe4

najwaŜniejszym przedmiotem handlu i wymiany, decydującym o rozwojukultury materialnej. Obecnie w pobliŜu Litwy – w ObwodzieKaliningradzkim – wydobywa się 90% światowych zasobów bursztynu. NaLitwie bursztyn wydobywano do końca XIX wieku. Współczesne badaniageologiczne wykazały, Ŝe warstwy bursztynu są na całej powierzchnipółnocnej części Zalewu Kurońskiego (Kursiu marios), gdzie jego zasobymogą sięgać nawet 50 000 ton.LudnośćWedług danych Departamentu Statystyki RL Litwę zamieszkuje 3.425,3tys. osób, z czego 83,5% stanowią Litwini. Najliczniej reprezentowanemniejszości narodowe, to: Polacy-6,7%, Rosjanie-6,4%, Białorusini-1,2%. Pozostałe mniejszości (2,2%), to: Ukraińcy, śydzi, Łotysze,Niemcy, Tatarzy, Cyganie.Litwa jest krajem zamieszkałym w większości przez chrześcijan wyznaniarzymskokatolickiego. Znajdują się tu równieŜ kościoły innych wyznań –cerkwie, synagogi, meczety.Strukturę zaludnienia z podziałem na grupy wiekowe przedstawia poniŜszezestawienie (wg stanu na 01.01.2005)w tys. osóbWyszczególnienie Ogółem Miasto WieśLudność ogółem 3.425,3 2.281,4 66,5 % 1.143,9 33,5 %0-15 lat 637,4 404,0 63,4 % 233,4 36,6 %Ludność w wiekuprodukcyjnym2.112,3 1.4562,5 69,2 % 649,8 30,8 %Ludność w wiekuemerytalnym675,6 414,9 61,4 % 260,7 38,6 %Gęstość zaludnienia: 52,3 osoby/ km 2Struktura administracyjnaLitwa podzielona jest na 10 okręgów (powiatów) – wileński, olicki,kowieński, kłajpedzki, mariampolski, poniewieski, szawelski, tauroski,uciański, telszeński, złoŜonych z 60 samorządów terytorialnych –miejskich i rejonowych. Samorządy (merostwa) tworzone są zuwzględnieniem gęstości zaludnienia, w zaleŜności od rozwiniętego5

przemysłu, miejscowości mających statut miejsc wypoczynkowych alboleczniczych. W ramach samorządów działa administracja lokalna, tj.starostwa.Na terytorium Litwy znajduje się 106 miast.Stolicą Republiki Litwy jest Wilno, największe miasto w kraju i jeden znajwiększych ośrodków przemysłowych, naukowych i kulturalnych Litwy.Jest pięknie połoŜone w dolinie u zbiegu rzek Wilii (Neris) i Wilenki(Vilnel÷). Wilno zostało załoŜone jako stolica Litwy w 1323 r. Od 1579roku istnieje tu Uniwersytet.W pięciu największych miastach, których liczba mieszkańców wynosipowyŜej 100 tys. mieszka około 1,4 mln. osób. Liczba mieszkańców w tychmiastach wynosi (stan na 01.01.2005 r.):- Wilno (Vilnius) 541,3 tys. mieszkańców- Kowno (Kaunas) 364,0 tys. mieszkańców- Kłajpeda (Klaip÷da) 188,8 tys. mieszkańców- Szawle (Šiauliai) 130,0 tys. mieszkańców- PoniewieŜ (Panev÷žys) 116,2 tys. mieszkańców6

Najsłynniejsze i najbardziej atrakcyjne turystycznie miejscowości, to: Troki(Trakai) – dawna stolica Wielkiego Księstwa Litewskiego, Neringa i Połąga(Palanga) – ośrodki wczasowo-lecznicze na wybrzeŜu Bałtyku, Druskieniki(Druskininkai) – ośrodek wczasowo-wypoczynkowy nad Niemnem wpobliŜu granicy z Polską.Ustrój politycznyRepublika Litewska jest państwem o ustroju parlamentarno–gabinetowym.Organem władzy ustawodawczej jest jednoizbowy parlament (Seimas)składający się z 141 posłów wybieranych na 4-letnią kadencję wmieszanym systemie wyborczym. Połowa posłów wybierana jest wokręgach jednomandatowych, pozostali z list partyjnych.Głową państwa i zwierzchnikiem sił zbrojnych jest prezydent wybierany naokres 5 lat w wyborach powszechnych.Władzę wykonawczą sprawuje Gabinet Ministrów, na czele z premierem.Kandydaturę premiera proponuje prezydent, a program rządu zatwierdzanyjest przez Sejm.Transport drogowy, kolejowy, lotniczy, wodnyTransport drogowyLitwa posiada dobrze rozwiniętą sieć dróg. W jej skład wchodzą zarównodrogi szybkiego ruchu (w tym autostrady) jak i drogi niŜszych klas o łącznejdługości – 77.148 km.Dozwolona prędkość na drogach:w mieście50 km/godz.poza miastem90 km/godz.na trasie szybkiego ruchu (Wilno–Kowno)100 km/godz.na autostradach Wilno–PoniewieŜ i Kowno–Kłajpeda 110 km/godz.w okresie 1 kwietnia–1 października 130 km/godz.Kierowca i pasaŜerowie zobowiązani są jeździć w zapiętych pasachbezpieczeństwa. Zabronione jest prowadzenie samochodu pod wpływemalkoholu (ponad 0,4 promila). W razie wypadku naleŜy obowiązkowokontaktować się z policją.Włączone światła drogowe wymagane są w nocy, w złych warunkachatmosferycznych oraz w ciągu dnia w okresie od 1 września do 31 marca.Mandaty dla kierowców nieprzestrzegających przepisów drogowych sądość wysokie. Policja ma prawo zabrać prawo jazdy do momentuzapłacenia mandatu. Od dnia 10 listopada do dnia 1 kwietnia kaŜdego rokupojazdy samochodowe poruszające się po terytorium Republiki Litewskiej7

muszą stosować tzw „opony zimowe”. Dozwolona jest równieŜ jazda naoponach „z kolcami”. Pojazd stosujący takie opony winien byćodpowiednio oznakowany.Samochodowe polsko-litewskie przejścia graniczne to:Ogrodniki/Lazdijai i Budzisko/Kalvarija.Wynajęcie samochodu jest usługą drogą. Zajmują się tym firmy ulokowanegłównie w portach lotniczych i w centrum miast. Znacznie taniej jestporuszać się po mieście taksówkami, które przyjeŜdŜają na wezwaniatelefoniczne.W miastach działa sprawnie (wg rozkładu jazdy) transport publiczny –trolejbusy i autobusy, kursują takŜe mikrobusy.System międzynarodowej komunikacji autobusowej jest dobrze rozwinięty.W Wilnie moŜna kupić bilet prawie do kaŜdego kraju w Europie zprzesiadką w Warszawie lub ParyŜu.Do Polski rejsy autobusowe odbywają się na trasach: Wilno–Warszawa,Wilno–Gdańsk (przez Olsztyn)i Wilno-Kraków (docelowo do Wiednia).Autobusy z Polski przyjeŜdŜają i odjeŜdŜają z dworca autobusowego wWilnie, usytuowanego tuŜ przy dworcu kolejowymTransport kolejowyTransport kolejowy odgrywa dość znaczącą rolę jako środek przewozuzarówno osób jak i towarów. Długość sieci kolejowej wynosi 1.782 km –głównie o rozstawie szyn 1520 mm (1435 mm – 22 km), z czego trakcjezelektryfikowane wynoszą 122 km.Międzynarodowe pociągi umoŜliwiają dojazd z Wilna do Rygi, Moskwy,St. Petersburga, Mińska. Przez Wilno kursują takŜe pociągi relacji Ryga –Lwów oraz Kaliningrad – Moskwa, St. Petersburg, Charków, Homel,Odessa, Kijów, Brześć.Bezpośrednie połączenie kolejowe Warszawa – Wilno – Warszawaprzez przejście graniczne Trakiszki/Mockava (przy zastosowaniu urządzeńautomatycznej zmiany rozstawu osi) moŜliwe jest co drugi dzień wgodzinach wieczornych (wyjazd z Warszawy w dni nieparzyste, z Wilna wparzyste dni). W związku z czasowym zawieszeniem kursowania pociągu,od dnia 1 września 2005 r. została wprowadzona zastępcza komunikacjaautobusowa.W roku 2004 tym rodzajem transportu przewieziono 45,6 mln ton ładunków(o 4,9 % więcej niŜ w roku poprzednim) i 7,0 mln osób (w roku 2003 – 7,0mln).8

Transport lotniczyNa Litwie są trzy międzynarodowe porty lotnicze: Wilno, Kowno i Połąga.Największy port lotniczy znajduje się w Wilnie, w odległości 7 km napołudnie od centrum miasta, w roku 2005 obsłuŜył 1 mln podróŜnych.Wilno ma bezpośrednie i tranzytowe połączenia lotnicze z wieloma krajamiEuropy i świata.Połączenia lotnicze między Wilnem i Warszawą odbywają się rejsami PLL„LOT”.Dojazd taksówką z lotniska do centrum Wilna kosztuje około 15–20 litów.Trasa ta obsługiwana jest takŜe przez komunikację miejską (autobusy) –koszt dojazdu wynosi 1,10 lita.Port lotniczy w Kownie /Kaunas/ przystosowany jest głównie do obsługifrachtu lotniczego. W roku bieŜącym z Kowna rozpoczęła loty tania liniaRyanair, na początku do Londynu. Od 01 grudnia 2005 roku tanią liniąlotniczą „WIZZAIR” moŜna polecieć takŜe z Kowna do Warszawy.Port lotniczy w Połądze /Palanga/ obsługuje ruch pasaŜerski przyjmującsamoloty małej i średniej klasy.Transport wodnyNajwaŜniejszą rolę w transporcie morskim Litwy odgrywa niezamarzającyport morski w Kłajpedzie, który ma połączenia z wieloma portami świataoraz terminal naftowy w Butyndze (Būting÷), przez który eksportowana jestgłównie rosyjska ropa naftowa. Port w Kłajpedzie posiada nowoczesneterminale promowe. Stąd odbywają się systematyczne rejsy transportująceładunki i podróŜnych do Niemiec, Szwecji, Danii.Długość śródlądowych szlaków wodnych wynosi 902 km, z których 477 kmwykorzystywanych jest do przewozu ładunków i ludzi. śegluga rzecznakoncentruje się na rzece Niemen, przede wszystkim na odcinku Kowno –Kłajpeda (278,3 km).JęzykJęzykiem urzędowym jest język litewski, jednak bez trudu moŜna sięporozumieć po rosyjsku, a takŜe po polsku, szczególnie w Wilnie, gdzieznajomość języka polskiego jest dość powszechna. Młodzi ludzie corazczęściej posługują się językiem angielskim.ZwyczajeLitwini, w porównaniu z Polakami, wykazują mniejszą otwartość wkontaktach międzyludzkich (wpływ kultury skandynawskiej). NaleŜy9

unikać draŜliwych tematów wspólnej historii, zwłaszcza odnoszących się dowydarzeń z początku XX wieku.BezpieczeństwoPozom bezpieczeństwa zbliŜony do realiów polskich. W nocy Wilno nienaleŜy do najbardziej bezpiecznych, naleŜy unikać pustych nieoświetlonychulic, okolic dworca kolejowego i autobusowego. W miejscach publicznychnie naleŜy pozostawiać bez opieki toreb, okryć i innych wartościowychprzedmiotów.Opieka zdrowotnaOpieka zdrowotna wygląda podobnie jak w Polsce. Leczenie w placówkachpublicznej słuŜby zdrowia jest dostępne na zasadach obowiązujących wkrajach członkowskich Unii Europejskiej. KaŜda ubezpieczona osoba iczłonek jej rodziny moŜe otrzymać wszystkie świadczenia rzeczowe, któreokaŜą się niezbędne z punktu widzenia medycznego w czasie pobytu naterytorium Litwy, uwzględniając naturę świadczeń i długość trwaniapobytu. PrzyjeŜdŜający na Litwę powinien posiadać waŜne imiennezaświadczenie E111. Funkcjonuje wiele przychodni, klinik, centrówdiagnostycznych i gabinetów prywatnych, o zróŜnicowanym standardzie.Istnieje moŜliwość opieki lekarskiej w języku angielskim, rosyjskim,polskim. Koszt wizyty od 60 LTL wzwyŜ.Istnieje gęsta sieć aptek.Kultura, rekreacjaPolska TV jest dostępna za pośrednictwem telewizji kablowej lubsatelitarnej. W Wilnie działa prywatna polska rozgłośnia radiowa „ZnadWilii” (103,8 FM) W Wilnie w wielu kościołach, w rejonie wileńskim isolecznickim msze odprawiane są w języku polskim. Działają polskieteatry, zespoły muzyczne. W czterech polskich księgarniach w Wilniedostępne są ksiąŜki oraz prasa z Polski. W kioskach dostępna jestmiejscowa prasa w języku polskim, między innymi „Kurier Wileński”,tygodnik „Tygodnik Wileńszczyzny”, miesięcznik „Magazyn Wileński”.Regularnie odbywają się koncerty muzyki powaŜnej, rozrywkowej,przedstawienia baletowe i teatralne, działają fitness kluby, nie ma problemuz dostępem do internetu.Lokalne informatory:www.lietuva.lt (w języku litewskim, polskim, angielskim, rosyjskim,niemieckim)www.vilnius.lt (w języku litewskim, angielskim)10

www.tourism.vilnius.lt (w języku litewskim, angielskim, rosyjskim orazesperanto)Koszty utrzymaniaOcenia się jako wyŜsze niŜ w Polsce.WalutaJednostką pienięŜną Litwy jest lit (LTL), wprowadzony do obiegu25 czerwca 1993r.LTL = 100 centów.Litewska waluta narodowa jest sztywno przywiązana do waluty bazowej wsystemie zarządu walutowego (Currency Board). Od kwietnia 1994 r. dostycznia 2002 r. walutą bazową był dolar amerykański (1USD = 4 LTL), od2 lutego 2002r. - euro (1 EUR = 3,4528 LTL).Czas lokalnyNa Litwie obowiązuje czas Greenwich + 2 godziny. Oznacza to, Ŝe czaslokalny = czas polski + 1 godzina.Dni ustawowo wolne od pracy1 stycznia Nowy Rok16 lutego Restauracja Państwowości Litwy(rocznica ogłoszenia niepodległości w 1918r.)11 marca Dzień Niepodległości(rocznica odzyskania niepodległości w 1991r.)Poniedziałek Wielkanocny1 maja Święto Pracy24 czerwca Święto Nocy Świętojańskiej6 lipca Koronacja Mindaugasa /1253r./,Dzień Państwowości1 listopada Dzień Wszystkich Świętych25-26 grudnia BoŜe NarodzenieTelekomunikacjaAby uzyskać międzynarodowe połączenie automatyczne naleŜy wybraćprefiks „00” (kod połączeń międzynarodowych), a dalej numer kierunkowypaństwa, miasta i numer abonenta.Łączność międzymiastowa na Litwie moŜliwa jest po wybraniu prefiksu„8” i po uzyskaniu ciągłego sygnału - numeru kierunkowego miasta iabonenta.Kod kierunkowy dla połączenia z Litwą : 00370.11

Numer ratunkowy w całym kraju: 112.Numer informacji telefonicznej we wszystkich miastach w całym kraju:118.Na Litwie dobrze działa sieć telefonii komórkowej. Zasięg ogólnokrajowymają wszyscy operatorzy działający na rynku; Omnitel, Bit÷ GSM, Tele2.Aktualne telefoniczne numery kierunkowe międzymiastowe imiędzynarodowe do 50 miast na Litwie podajemy w zał. 1.II.GospodarkaDo początku lat 90-tych Litwa była częścią ZSRR, gospodarka litewskatakŜe była elementem gospodarki tego państwa. Była to klasyczna odmianacentralnie sterowanej gospodarki.Po ogłoszeniu niepodległości w dniu 11 marca 1990 roku, w wynikudecyzji politycznych oraz naturalnego procesu rozpadu dawnych powiązańgospodarczych nastąpiło wyraźne osłabienie stosunków gospodarczych ihandlowych z Rosją. Rozpoczął się proces transformacji ustrojowej, istotąktórej była zmiana struktury własnościowej w gospodarce. Kontrowersyjnyprogram powszechnej prywatyzacji przeprowadził głęboką restrukturyzacjęgospodarki, w wyniku czego nastąpiło przejęcie sił wytwórczych przezsektor prywatny, deregulacja procesów gospodarczych, sformowanie sięwolnego rynku wewnętrznego oraz przeorientowanie się na nowezagraniczne rynki zbytu, w tym przede wszystkim Europy Zachodniej.Zerwanie ustalonych od lat więzów gospodarczych oraz idąca za tym utratarosyjskiego rynku w pierwszych latach procesu przekształcania gospodarkispowodowała znaczny spadek podstawowych wskaźnikówmakroekonomicznych. Przełomowym okazał się rok 1994, po którymgospodarka litewska poszła w górę. Kolejne (krótkotrwałe) załamaniegospodarcze miało miejsce w 1999r., w wyniku tzw. „kryzysu rosyjskiego”.Osiągnięte w ostatnich latach wskaźniki tempa wzrostu gospodarczego naLitwie potwierdzają utrzymującą się dobrą kondycję gospodarki litewskiej.Litwa potrafiła utrzymać wysoki wzrost PKB, niski poziom inflacji, dobrądynamikę eksportu (chociaŜ saldo obrotów jest nadal ujemne), przyciągnąćwięcej inwestycji zagranicznych, zmniejszyć bezrobocie, a poprzezpoprawę sytuacji na rynku wewnętrznym – osiągnąć znaczny wzrostkonsumpcji. Wzrosły takŜe rezerwy dewizowe.12

Podstawowe wskaźniki rozwoju gospodarczego przedstawiają się następująco:PKB (ceny bieŜące)(ceny stałe‘2000)J.m. 2000 2001 2002 2003 2004mlnUSD%11.3813,912.0956,414.1486,818.27610,5224607,0PKB per capita USD 3.252 3.474 4.078 5.291 6.544Inflacja roczna % 1,4 2,0 -1,0 -1,3 2,9Stopa bezrobocia *% 16,4 17,4 13,8 12,5 11,4(średnioroczna)Średnia płaca (brutto) USD 269,2 274,4 308,6 389,0 416,5Obroty handluzagranicznegow tym:EksportImportSaldoBezpośrednie inwestycjezagraniczneZadłuŜenie zagraniczneSaldo obrotów bieŜącychbilansu płatniczegoRezerwy dewizowemlnUSDmlnUSDmlnUSDmlnLTL%PKBmlnUSD9.265,93.809,45.456,5-1.647,1* wg badań aktywności gospodarczej ludności10.936,44.583,06.353,4-1.770,413.185,05.475,67.709,4-2.233,816.966,27.162,49.803,8-2.641,421.6559.28712.368-3.0812.334,3 2.665,5 3.995,8 4.811,8 4.9282.474.3 2.464,0 2.771,6 3.211,4 3.135,8-2.699,6 -2.295,0 -2.670,6 -3.854,0 -4.811,7-6,0 -4,8 -5,2 -6,6 -7,71.358,6 1.669,2 2.412,8 3.449,7 3.594,0Strategicznym celem polityki gospodarczej Litwy było członkostwo w UniiEuropejskiej. W 1995 r. Litwa zawarła Układ Stowarzyszeniowy, a 1 maja2004r. została pełnoprawnym członkiem Wspólnoty.Okresy przejściowe (wynegocjowane przez Litwę)Swobodny przepływ towarówOkres przejściowy do 31.12.2006 r. w sprawie uporządkowaniadokumentacji leków.Okres przejściowy pozwoli handlowcom i producentom lekównagromadzić i równolegle rozdzielić środki na rejestrację leków.13

Leki będące na rynku litewskim muszą być przerejestrowane wgwymagań UE do czasu wstąpienia Litwy do UE, tj. do początku 2004r. ibędą sprzedawane do czasu upłynięcia 5-letniego okresu rejestracji,najpóźniej do 01.01.2007r.Swoboda świadczenia usługOkres przejściowy do 31.12.2007 r. w sprawie harmonizacji składkowegosystemu ubezpieczeniowego.Okres ten pozwoli na nagromadzenie kapitału potrzebnego doosiągnięcia ustalonej wymaganiami UE wielkości sumy składekubezpieczeniowych (20 tys. euro).Okres przejściowy do 31.12.2007 r. w sprawie wdroŜenia regulaminówsystemu kompensacji inwestorów.Pozwoli to na stopniowe zagwarantowanie sumy kompensacji(wymagane przez UE 70 tys. LTL), na wypadek niewypłacalności firmyświadczącej usługi inwestycyjne, kiedy to inwestorzy tracą przeznaczonedla tej firmy środki bądź papiery wartościowe.Swobodny przepływ kapitałuOkres przejściowy do końca 2010 r. z moŜliwością przedłuŜenia na kolejne3 lata w sprawie ograniczenia sprzedaŜy ziemi.W czasie okresu przejściowego na Litwie zostanie zakończona reformarolnictwa i ukształtowany rynek ziemi.RolnictwoOkres przejściowy do 31.12.2006 r. w sprawie rekonstrukcji spółekprzetwórstwa spoŜywczego.Pozwoli to spółkom tym na stopniowe przystosowanie się do wymagańUE.Okres przejściowy do 31.12.2006 r. w sprawie stawianych przez UEwymagań weterynaryjnych dla mleka.Pozwoli to gospodarstwom mleczarskim na stopniowe przystosowaniesię do wymagań UE.Okres przejściowy do 31.12.2011 r. w sprawie ochrony gatunków roślin.Rolnicy będą mogli nie płacić opłaty autorskiej dla właściciela odmianyza certyfikowane nasiona i inny materiał nasienny wykorzystywane wswoich gospodarstwach.14

Okres przejściowy do 31.12.2005 r. w sprawie kontroli kwiatowej zgniliznyziemniaków.Okres ten pozwoli na stopniowe wyniszczenie kwiatowej zgniliznyziemniaka.Okres przejściowy do 31.12.2006 r. w sprawie wyjątku określenia krówkarmiących.Okres przejściowy tworzy pomyślne warunki do wyeliminowania zprodukcji mleka nieproduktywnych krów mlecznych i pozwolirealizować wypłaty za nierasowe krowy.Okres przejściowy do 01.01.2009 r. w sprawie mleka i produktówmlecznych.Do końca okresu przejściowego Litwa będzie mogła produkować narynek wewnętrzny róŜnego rodzaju mleka.Okres przejściowy do 01.01.2006 r. w sprawie wykorzystywania niecertyfikowanych nasion.Okres przejściowy pozwoli w certyfikowanych gospodarstwachekologicznych wykorzystywać nasiona i inny materiał nasiennypochodzący z nie ekologicznego gospodarstwa.Okres przejściowy do 01.01.2006 r. w sprawie wykorzystywania wŜywieniu pszczół nie certyfikowanym cukrem.W tym okresie w ekologicznych gospodarstwach pszczelarskich będziemoŜna wykorzystywać nie ekologiczny cukier.Polityka transportowaOkres przejściowy do 31.12.2006 r. w sprawie wymagań zdolnościfinansowych dla przewoźników.Okres ten pozwoli małym i średnim firmom transportowym nazłagodzenie następstw dostosowań i stworzy warunki do stopniowegowzrastania zdolności finansowych sektora transportowego.Okres przejściowy do 31.12.2005 r. w sprawie wyposaŜenia w tachografy.Okres ten stworzy warunki do stopniowego odnowienia taborusamochodowego.Okres przejściowy do 31.12.2004 r. w sprawie lotniska międzynarodowegow Kownie.15

Okres ten pozwolił na stopniowe zmniejszenie natęŜenia hałasu(przewyŜszające normy ustalone przez UE) przez lądujące samoloty nalotnisku w Kownie.PodatkiOkres przejściowy do 31.12.2009 r. w sprawie wysokości akcyzy napapierosy.Okres ten ochroni konsumentów i producentów przed nagłym wzrostemwielkości akcyzy na wyroby tytoniowe.EnergiaOkres przejściowy do 31.12.2009 r. w sprawie gromadzenia zapasów ropynaftowej.Okres przejściowy złagodzi trudności finansowe w budŜecie Litwy ipodmiotów gospodarczych, które gromadzą zapasy produktównaftowych.ŚrodowiskoOkres przejściowy do 31.12.2007 r. w sprawie kontroli emisji związkóworganicznych.Okres przejściowy pozwoli w dłuŜszym okresie wykonać ustalone przezUE wymagania dotyczące emisji lotnych związków w czasietransportowania i przechowywania benzyny.Okres przejściowy do 31.12.2009 r. w sprawie oczyszczania ścieków wmiastach.Pozwoli to na pełne wdroŜenie wymagań UE dotyczących oczyszczaniaścieków w miastach Litwy, unikając znacznego wzrostu opłatkomunalnych.Okres przejściowy do 31.12.2006 r. w sprawie opakowań i odpadów zopakowań.Okres ten pozwoli osiągnąć, aby w ciągu roku na Litwie byłoprzerabiane bądź w jakiś inny sposób wykorzystywane nie mniej niŜpołowa powstałych na Litwie odpadów z opakowań.Okres przejściowy do 31.12.2015 r. w sprawie duŜych urządzeń dospalania.Litwa wynegocjowała dla największych litewskich elektrowni moŜliwośćprzesunięcia stosowania siedmiokrotnie surowszych niŜ dotychczasograniczeń emisji dwutlenku siarki (paląc mazutem).16

Okres przejściowy do kwietnia 2009 r. w sprawie wkładów doEuropejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI).Okres przejściowy stwarza warunki dla Litwy wnoszenia wkładów doEBI w dłuŜszym terminie. W okresie 2002 – 2006 Litwa wniesie jedencoroczny, a w okresie kwiecień 2007 – 2009 ogółem pięć wkładów.Okresy przejściowe (wynegocjowane przez UE)Swobodny przepływ osóbMaksymalny okres przejściowy do 7 lat począwszy od wejścia Litwy do UE(formuła 2+3+2), kiedy to kraje UE mogą ograniczać swobodny przepływsiły roboczej z Litwy.Ze swojej strony Litwa będzie mogła ograniczać swobodny przepływ siłyroboczej tym krajom, które zastosują ograniczenia wobec Litwy.Dania, Szwecja, Irlandia i Wielka Brytania oświadczyły, Ŝe takichograniczeń nie zastosują, więc obywatele Litwy będą mogli swobodniepracować w tych krajach po akcesji Litwy do UE. Z innymi państwamiLitwa ma moŜliwość negocjowania okresów przejściowych.RolnictwoOkres przejściowy do 2013 r., w którym to poziom bezpośrednich dopłatrolnikom litewskich sukcesywnie osiągnie 100 % poziomu dopłatotrzymywanych przez rolników unijnych.TransportMaksymalny okres przejściowy do 5 lat od daty akcesji Litwy do UE(formuła 2+2+1, tj. 2-letni okres przejściowy z prawem krajówczłonkowskich do przedłuŜenia na dalsze 2 i 1 rok), w trakcie któregoprzedsiębiorstwa działające na Litwie byłyby wyłączone z działalnościusługowej na unijnych drogach krajowych. Litwa ma takie samo prawo dostosowania tego przepisu wobec przedsiębiorstw unijnych.Produkt krajowy brutto (PKB)Pierwsze pozytywne oznaki reformowania gospodarki po odzyskaniuniepodlegości odnotowano w 1995 r., kiedy to PKB wzrósł o 3,3% wporównaniu z rokiem poprzednim. W latach następnych następował corazszybszy wzrost, nie był on jednak równomierny.W 1999 r. gospodarka litewska przeŜyła dość głęboki, lecz krótkotrwałykryzys. Po 7,3% wzroście PKB w roku 1998 nastąpił spadek PKB do17

poziomu 1,7%. Było to spowodowane „kryzysem rosyjskim”, czylidewaluacją rosyjskiego rubla, w wyniku czego zamknął się rynek wschodni,odbierający wówczas ponad 30% litewskiego eksportu. Przedsiębiorstwalitewskie znalazły się w bardzo trudnej sytuacji, musiały gwałtownieposzukiwać nowych rynków zbytu. Spadkowa tendencja została odwróconaw 2000 r.Pod względem szybkości rozwoju gospodarki rekordowym był rok 2003.Według danych Departamentu Statystyki RL w tym roku PKB (w cenachbieŜących) wynosił 56,77 mld LTL, co po przeliczeniu w cenach stałych z2000 r. oznaczało 10,5% wzrost w stosunku do 2002 r. PKB per capitazwiększył się o 11% i w cenach bieŜących wynosił 16.666 tys. LTL.Pomyślnie rozwijały się róŜne dziedziny przedsiębiorczości. Największywzrost wartości dodanej odnotowano w energetyce (24,8%), budownictwie(17,1%), przemyśle przetwórczym (14,1%) i wydobywczym (13,0%),handlu (11,1%), transporcie i łączności (6,8%), hotelarstwie i restauracjach(6,5%).Wzrastały dochody mieszkańców: realny wzrost płac o 7,8%, emerytur o5,4%, wynagrodzeń w administracji o 8,1%.Wzrastający popyt wewnętrzny, wzrost dochodów podmiotówgospodarczych, zmniejszenie odsetek od poŜyczek bankowych pobudzałowzrost inwestycji. W 2003r. wzrost ten osiągnął poziom 11,4%.Rozpoczął się boom poŜyczek mieszkaniowych, co zaowocowało duŜymwzrostem budownictwa w latach następnych.W roku 2004 gospodarka litewska zachowała wysokie tempo wzrostu, zaśw prognozach do 2008 roku zarówno Ministerstwo Finansów RL, jak iniezaleŜni eksperci szacują wzrost PKB w granicach 6-7% rocznie.18

P K B w latach 2000–2004OgółemPer capitaRokw mlnUSDcenybieŜącew mlnEURcenybieŜącew mlnLTLcenybieŜącetempowzrostu,%cenystałe’2000**w USDcenybieŜącew EURcenybieŜącew LTLcenybieŜącetempowzrostu,%cenystałe’2000**2000 11381 12362 45526 3,9 3252 3533 13009 4,72001 12095 13512 48379 6,4 3474 3881 13897 6,92002 14151 14927 51643 6,8 4079 4303 14887 7,12003 18423 16271 56179 9,7 5334 4711 16264 10,22004* 22284 17927 61898 6,7 6486 5218 18016 7,3* dane wstępne** w porównaniu z odpowiednim okresem roku poprzedniego

WyszczególnienieStruktura PKB w latach 2000–2004(ceny bieŜące)2000 2001 2002 2003 2004PKB 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0w tym wartość dodana brutto 89,9 90,1 90,0 90,6 89,7Rolnictwo, łowiectwo i7,9 7,0 6,9 6,1 5,8leśnictwoPrzemysł 24,3 24,9 23,6 25,1 25,4- górnictwo i kopalnictwo 0,7 0,7 0,6 0,6 0,5- działalność produkcyjna 19,8 20,1 18,9 19,8 20,5- zaopatrzenie w energię elektr., 3,8 4,1 4,1 4,7 4,4gaz, wodęBudownictwo 6,0 6,0 6,3 6,8 7,2Handel i usługi 16,6 17,1 17,5 17,8 18,0Transport i łączność 12,5 12,3 13,4 13,3 12,8Ochrona zdrowia 3,6 3,4 3,1 3,0 3,0Źródło: Departament Statystyki RLObjaśnienie: Udział poszczególnych sekcji w PKB stanowi stosunek wartości dodanej brutto tych sekcji do wartości PKB ogółem. Wartość dodanabrutto nie uwzględnia subsydiów, podatków.* dane wstępneDepartament Statystyki RL (DS RL) publikuje dane w walucie narodowej (LTL). PoniewaŜ od 2 lutego 2002 r. nastąpiła zmiana orientacji lita, toprzeliczanie wartości litowych na waluty obce odbywa się wg róŜnej metodologii i stosowane są róŜne przeliczniki. Procentowe wyliczanie wzrostu,bądź spadku w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego moŜliwe jest wyłącznie na bazie wielkości prezentowanych w litach.20

Główne sektory gospodarkiW gospodarce Litwy najwaŜniejsze miejsce zajmuje przemysł, następniehandel i usługi, transport i łączność, rolnictwo, budownictwo. Sektory temają największy udział w tworzeniu PKB.Najbardziej rozwiniętymi gałęziami litewskiego przemysłu pozostajątradycyjnie: przemysł petrochemiczny (przetwórstwo ropy naftowej),przemysł lekki (tekstylia i dziewiarstwo), przemysł maszynowy, przemysłchemiczny (nawozy sztuczne, wyroby farmaceutyczne, kosmetyki,detergenty, włókna sztuczne, wyroby gumowe), spoŜywczy (przetwórstwomięsa, nabiału i zbóŜ) i przetwórstwo drewna.W 2004 r. nastąpił wzrost produkcji sprzedanej ogółem o 10,8 % wporównaniu z 2003 r., w tym:- w przemyśle wydobywczym (górnictwo i kopalnictwo) - spadek o7,6%,- w przemyśle przetwórczym - wzrost o 11,9 %,- energia elektryczna, gaz i zaopatrzenie w wodę - wzrost o 7,3 %.Odnotowano wzrost sprzedaŜy: materiałów budowlanych (kamieni, piasku,gliny) o 26,1 %; drewna i wyrobów z drewna (bez mebli) o 7,0 %,artykułów spoŜywczych o 3,9 %, wyrobów tytoniowych o 9,6 %, tekstylia o7,5 %, wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych o 12,5 %; wyrobówmetalowych (z wyjątkiem maszyn i urządzeń) o 29,8 %; aparatury i sprzętuelektrycznego o 20,4 %; aparatury i sprzętu audio-tele o 14,4 %,silnikowych środków transportu o 90,2 %, mebli o 33,5 %.Spadła sprzedaŜ skóry i wyrobów skórzanych o 41,4%, odlewów z metalipodstawowych o 22,3%.Rolnictwo angaŜuje blisko 18% czynnych zawodowo osób i wytwarzaponad 6 % PKB. Litwa korzystała ze środków UE w ramach programuSAPARD. Projekty realizowane w ramach tego programu obejmowałyproducentów mleka i przedsiębiorstwa przetwarzające mleko oraz niektórezakłady przetwórstwa mięsnego. Reforma gospodarki rolnej spowodowała,Ŝe rolnictwo litewskie zdominowały nowe formy własności (spółki rolne igospodarstwa indywidualne).Według danych Departamentu Statystyki Litwy, produkcja rolnicza zgospodarstw farmerskich i przyzagrodowych oraz spółek i przedsiębiorstwrolnych w porównaniu z 2003 r. spadła w 2004 r. o 0,4 %, przy czymprodukcja roślinna zmniejszyła się o 6%, z tego buraków cukrowych (dlaprzemysłu) o 7,5 %, a ziemniaków o 29%. Produkcja zwierzęca wzrosła o8%, w tym: mięsa o 13% (wg Ŝywej wagi o 14%), jaj o 6 % i mleka o 2,9%.

W 2004 roku wyŜszy był skup owoców i warzyw, zbóŜ, włókien lnianych,zwierząt i drobiu, natomiast mniej skupiono ziarna rzepaku oraz burakówcukrowych.Ceny skupu produkcji rolniczej w 2004 r. w porównaniu z rokiempoprzednim wzrosły o 1 %, w grupie artykułów pochodzenia roślinnegospadły o 6,9 %, w grupie artykułów pochodzenia zwierzęcego wzrosły o12,7 %. Najbardziej zdroŜał len (42,4 %), rogacizna (29,7 %), mleko (17,8%). Staniały natomiast: warzywa (26,9 %), jaja (17,2 %), owoce (13,9 %),drób (8,8 %).Ceny i inflacjaOd 1997 r. Litwa moŜe poszczycić się niską (jednocyfrową) inflacją.Szczególnie niski poziom inflacji miał miejsce w 1999 r. – zaledwie 0,3%.Spowodowane to zostało znaczną nadwyŜką towarów na rynkuwewnętrznym po załamaniu się eksportu na rynek rosyjski.W ostatnich latach inflacja oscyluje około zera, zanotowano nawet deflację,która nie wpłynęła na tempo rozwoju gospodarczego państwa.Utrzymaniu niskiej stopy inflacji sprzyjał stały kurs waluty krajowejwprowadzony 1.04.1999r. w powiązaniu z silną walutą wymienialną –początkowo dolarem amerykańskim, a od 2 lutego 2002 r. z euro w ramachZarządu Walutowego (Currency Board). Litwa została zobowiązana dopełnego pokrycia waluty narodowej rezerwami waluty bazowej orazrezygnacji z emisji dodatkowego pieniądza. W okresie kwiecień 1994 r. –styczeń 2002 r. kurs ustalono na poziomie 1 USD = 4 LTL; od lutego 2002r.– 1 EUR = 3,4528 LTL.Wskaźniki cen towarów i usług oraz inflacji na Litwiew latach 2000-2004 (w %)2000 2001 2002 2003 2004Średnioroczny wzrost cendetalicznych1,0 1,3 0,3 -1,2 1,2Inflacja XII / XII 1,4 2,0 -1,0 -1,3 2,922

Płace i bezrobociePodstawowe wskaźniki w tym zakresie w latach 2000–2004 przedstawiająsię następująco:J.m. 2000 2001 2002 2003 2004Średnia płaca(brutto)USD 269,2 274,4 308,6 389,0 416,0Średnia emerytura USD 77,8 79,4 87,9 111,2 133,7Minimum socjalne USD 31,3 31,3 34,0 40,8 45,0Liczba bezrobotnych*/tys.osób204,9 223,5 198,4 167,0 142,5Stopa bezrobocia */ % 11,5 12,5 11,3 10,3 6,8*/ średniorocznie - wg Giełdy PracyProgram rządowy przewiduje podjęcie działań zmierzających w kierunkuzmniejszenia stopy bezrobocia poprzez odpowiednią politykę fiskalną,oświatową, stworzenie warunków do podejmowania działalnościgospodarczej, rozwój rynku pracy i wyrównywanie róŜnic regionalnych, atakŜe reformę systemu emerytalnego.W 2005 r. pracodawcy coraz częściej sygnalizowali narastanie problemudeficytu siły roboczej. Za przyczyną tego zjawiska uwaŜa się wyjazdyobywateli litewskich do pracy w krajach Unii Europejskiej.III.FinanseLitwa przestrzega zasad i międzynarodowych standardów w politycefinansowej i bankowości, co potwierdzają sprawozdaniaMiędzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego. Systembankowy rozwija się dynamicznie, jest dobrze skapitalizowany.Do pozytywnych zjawisk w gospodarce litewskiej w ostatnich latach naleŜyzaliczyć zmniejszenie zadłuŜenia zagranicznego (w stosunku do PKB) orazzwiększenie rezerw dewizowych. Deficyt budŜetowy utrzymywany jestponiŜej progu 3 % PKB.23

Dane dotyczące tych wskaźników w latach 2000 – 2004 przedstawiają sięnastępująco:J.m. 2000 2001 2002 2003 2004ZadłuŜeniezagraniczneSaldo obrotówbieŜących bilansupłatniczegoDeficyt budŜetowyRezerwy dewizowemlnUSD 2.474,3 2.464,0 2.771,6 3.211,4 3.080,5mlnUSD - 674,9 - 573,7 -727,0 -1.199,9. -1.730,8%PKB - 6,0 - 4,8 -5,2 -6,6 -7,7mlnLTL -60,0 -630,1 -1.111,4 -1.190,9 -858,5%PKB 0,13 1,3 2,1 2,1 1,4mlnUSD 1.358,6 1.669,2 2.412,8 3.449,7 3594,0W ocenie MFW Litwa zyskuje coraz szerszy dostęp do międzynarodowychrynków kapitałowych i staje się coraz bardziej atrakcyjna dla inwestorówzagranicznych. Inwestorzy wskazują na takie zalety gospodarki litewskiej,jak jej stosunkowo niewielkie rozmiary, otwartość i przewidywalność.Konkurencyjność wytwórców litewskich wypływa w duŜym stopniu zszeroko zakrojonych reform strukturalnych, wprowadzanych od 2000 roku.Słabą stroną polityki rządu jest sposób finansowania samorządów. WprzewaŜającej większości środki finansowe na zabezpieczenie podstawowejdziałalności pochodzą z dotacji budŜetowych.Ustawa BudŜetowa z 2004 roku zakładała, Ŝe wpływy do budŜetu państwawyniosą 10.335 mln Lt, ze środkami UE – 11.925 mln. Realnie dochodyokazały sie o 69 mln Lt większe, natomiast z UE otrzymano o 200 mln Ltmniej niŜ zakładano. Wydatki zostały zaplanowane w wysokości 13.753mln Lt, realnie wydano o 1.100 mln Lt mniej, dlatego zmniejszył się deficytbudŜetowy .W roku 2005 przewiduje się uzyskanie dochodów do budŜetu narodowegow wysokości 15.621 mln Lt, wydatki mają wynieść 17.431 mln Lt. Deficyt– 1.810 mln Lt (2,6% PKB).Projekt budŜetu na rok 2006 zakłada wzrost dochodów o 19,6%, wydatkówo 17,2%, deficyt budŜetowy ma wynieść 1.747 mln Lt.24

Euro27 września 2005 r. rząd Republiki Litewskiej zatwierdził „Narodowy PlanWprowadzenia Euro”.Za najkorzystniejszą datę wprowadzenia nowej waluty uznano poniedziałek1 stycznia 2007 roku. W ciągu kolejnych 15 dni zostanie utrzymanamoŜliwość rozliczeń dwuwalutowych. W okresie 60 dni, t.j. do 31 marca2007 r. banki komercyjne będą wymieniały lity na euro bez pobieraniaopłat. W przypadku litewskiego banku centralnego Litetuvos Bankas okreswymiany nie został ograniczony.W okresie dwóch miesięcy przed i dwóch miesięcy po dacie „zero” handelbędzie obowiązany umieszczać informacje o cenach towarów i usług wwyraŜeniu dwuwalutowym. Informacja dwuwalutowa będzie dotyczyłarównieŜ wynagrodzeń, rent i emerytur oraz innych świadczeń. Występująceprzy przeliczaniu zaokrąglenia cen będą dokonywane w oparciu o ustalonezasady. Organizacje handlowe będą zachęcane do przyjęcia tzw. „kodeksudobrej woli”.System bankowyRząd Litwy stawia sobie za cel jak najszybsze wejście do strefy euro.Zdaniem przedstawicieli Międzynarodowego Funduszu Walutowego są kutemu realne podstawy, albowiem koszty adaptacyjne z tym związanepowinny być niŜsze w porównaniu z innymi krajami. Jeśli Litwa będziekontynuowała dotychczasową politykę makroekonomiczną, ma realneszanse znaleźć się w pierwszej grupie państw, które dołączą do strefy euro.Jedyną przeszkodą moŜe być za wysoka inflacja, wywołana ostrą zwyŜkąświatowych cen ropy naftowej.Bank centralny – Lietuvos bankas (Bank Litwy) ma ograniczonemoŜliwości oddziaływania na sytuację w sektorze bankowym międzyinnymi poprzez udzielanie kredytów bankom komercyjnym dlazapewnienia płynności rozliczeń międzybankowych (poŜyczki typu„overnight” i „liquidity”) pod zastaw lub sprzedaŜ przez te banki obligacjirządowych („repo”) oraz aukcje depozytów terminowych. Poziom cenyrynkowej lita na rynku międzybankowym (VILIBID - Vilnius Interbank BidRate i VILIBOR - Vilnius Interbank Offered Rate) wylicza się na podstawieoperacji wykonywanych przez 5 banków działających na litewskim rynkupienięŜnym, które są zarazem jego największymi uczestnikami.VILIBID/VILIBOR ogłaszane są codziennie o godzinie 12 czasu lokalnegona stronach systemu informacyjnego Reuters i na stronie internetowej25

Banku Litwy. Banki komercyjne na Litwie samodzielnie ustalają stopyprocentowe dla usług przez siebie oferowanych.Bank Litwy, poza kształtowaniem i realizacją polityki pienięŜnej orazustanawianiem zasad funkcjonowania systemu bankowego odpowiada takŜeza wykorzystanie rezerw dewizowych i bilans płatniczy Litwy, spełniafunkcję państwowego agenta skarbowego. W jego kompetencji leŜąrównieŜ kwestie związane z tworzeniem, licencjonowaniem, działalnością,reorganizacją banków komercyjnych, unii kredytowych, a takŜe wydawaniepozwoleń na otwieranie przedstawicielstw i oddziałów bankówzagranicznych oraz nadzór nad prowadzoną przez nie działalnością naLitwie zgodnie z ustawodawstwem Republiki Litewskiej.Trwają prace nad wdroŜeniem rozliczeń międzybankowych w trybie on-linedla płatności wewnątrz krajowych (system LITAS) oraz nad przejściem naogólnoeuropejski system numeracji rachunków bankowych IBAN.Według stanu na dzień 1 października 2005 r. licencję na prowadzeniedziałalności operacyjnej posiada 10 banków komercyjnych, 2 oddziałybanków zagranicznych, 62 unie kredytowe (są to lokalne organizacjewzajemnej pomocy kredytowej funkcjonujące na zasadach spółdzielczych) i3 przedstawicielstwa banków zagranicznych. Od 1996 r. działa takŜeinstytucja o statusie specjalnym – AB Turto bankas, który zajmuje sięadministracją tzw. „złymi kredytami”.Banki komercyjne1. AB VILNIAUS BANKAS2. AB NORD L/B Lietuva3. AB HANSABANKAS4. AB SNORAS BANKAS5. AB UKIO BANKAS6. AB SIAULIU BANKAS7. AB SAMPO BANKAS8. AB PAREX BANKAS9. UAB MEDICINOS BANKAS10. AB SEB VB BUSTO BANKASAktywna polityka kredytowania i zaostrzająca się konkurencja przesądziły,Ŝe na rynku litewskim stopy procentowe od kilku lat spadają. Według ocenanalityków stopy procentowe na Litwie takŜe w bieŜącym roku są jednymiz najniŜszych w Europie Środkowo-Wschodniej (wpływ sztywnegoprzywiązania lita do euro).26

Liderem w sektorze bankowym w ciągu ostatnich lat pozostaje Vilniausbankas, którego zysk osiągnięty w I półroczu 2005 roku stanowił 36%zysku całego systemu bankowego Litwy. Od 1999r. Vilniaus Bankas wcałości naleŜy do grupy SEB (Svenska Enskilda Banken). Drugi podwzględem wielkości i zyskowności jest Hansabankas.Po prywatyzacji w ub. roku ostatniego banku państwowego AB LZUB(Bank Gospodarki Rolnej) – 93,09% akcji posiada niemiecki bank„Norddeutsche Landesbank Girozentrale” (NORD/LB) - powiększył się doponad 90 % udział inwestorów zagranicznych w kapitale akcyjnymbanków. Świadczy to o stałej tendencji wzrostowej wpływówzagranicznych w tym sektorze (w styczniu 1996r. było to 16%).W ocenie MFW stabilność systemu finansowego Litwy nie budzizastrzeŜeń. W ogłoszonych sprawozdaniach stwierdza się, Ŝe dokonanyzostał istotny postęp w zapewnieniu bezpiecznego i niezawodnegofunkcjonowania systemu bankowego, zmieniła się jakość aktywówbankowych, zmniejsza się portfel złych kredytów, a system bankowy jestdobrze kapitalizowany. Odnotowano takŜe pozytywne zmiany w dziedzinienadzoru bankowego poprzez wcielenie w Ŝycie normatywówograniczających ryzyko oraz wdroŜenie środków nadzoru i rekomendacjiprzyjętych na szczycie w Bazylei.Oddziały banków zagranicznych:NORDEA BANK Finland Plc – Oddziały w Wilnie /od 2000r./ oraz wKłajpedzie, Kownie i PoniewieŜu przejęte od Kredyt Banku.16 lipca 2004 r. zakończył działalność na Litwie oddział KREDYT BANKS.A. Jego aktywa zostały kupione przez NORDEA BANK Finland Plc.BAYERISCHE HYPO- UND VEREINSBANK AG – Oddział w Wilnie/od 2001r./Przedstawicielstwa banków zagranicznych:RAIFFEISEN BANK POLSKA S.A.„DśEM-BANK” /Białoruś/RIETUMU BANKA /Łotwa/IV.System podatkowySystem podatkowy Republiki Litewskiej obejmuje podatki bezpośrednie ipośrednie, regulowane oddzielnymi ustawami, które obowiązują równieŜzagraniczne podmioty gospodarcze działające na terenie Litwy.27

Podatek dochodowy od osób fizycznych.Regulowany przez Ustawę o Podatku Dochodowym od Ludności(Gyventojų pajamų mokesčio įstatymas) z dnia 2 lipca 2002 r. Nr IX-1007(z późn. zm.), Valstyb÷s žinios 2002 Nr 73-3085.Poprawka została przyjęta 7 czerwca 2005 roku (Nr X-235, Valstyb÷sžinios 2005 Nr 76-2743)Stawka: 33 % od dochodów miesięcznych pomniejszonych onieopodatkowane minimum w wysokości 290 LTL. Nieopodatkowaneminimum zwiększa się o 29 LTL za kaŜde dziecko.Wspomniana powyŜej poprawka wprowadza zmiany stawekopodatkowania. Od 1 lipca 2006 roku stawka zmniejsza się do 27%, a od 1stycznia 2008 roku do 24%.Przedsiębiorstwa indywidualne płacą 15 % od wypracowanego zysku (pozapłaceniu podatku od zysku dla podmiotów gospodarczych w wysokości15%). Dla nich stosuje się nieopodatkowane minimum w wysokości 580LTL. Mogą nie liczyć amortyzacji.Adwokaci, notariusze mogą wybierać formę opodatkowania: 33 % od zyskujak osoba fizyczna lub 15 % od przychodów. Dla nich teŜ w roku 2006 i2008 zmniejsza się stawka podatku od osób fizycznych.Honoraria opodatkowane są w wysokości 15 %.KaŜdy podatnik ma prawo do 25 % dochodu wyłączyć spodopodatkowania, jeśli dochód ten przeznacza na:- wpłatę składki do towarzystwa ubezpieczenia na Ŝycie,- wpłatę składki do funduszu emerytalnego,- zwrot kredytu na wykształcenie,- zwrot oprocentowania kredytu mieszkaniowego,- w latach 2004 – 2006 na zakup komputera z oprogramowaniem (do4000 Lt).KaŜdy podatnik moŜe przeznaczyć do 2 % swego podatku na celedobroczynne ze wskazaniem adresata.Płaci się comiesięcznie bądź raz na pół roku.Opodatkowaniu nie podlegają następujące dochody:- wszelkiego typu świadczenia socjalne,- dochody marynarzy podczas pracy na morzu na statku,- dochody rolnicze,- odsetki za depozyty w instytucjach kredytowych,- oprocentowania obligacji rządowych,- wygrane w loteriach, jeśli organizator loterii płaci podatek od obrotu,28

- dochody ze środków Unii Europejskiej, jeśli jest pobierany podatek dobudŜetu UE.Podatek od zysku podmiotów gospodarczych.Podatek od zysku podmiotów gospodarczych regulowany jest przez Ustawęo Podatku od Zysku (Pelno mokesčio įstatymas) z dn. 5 lipca 2005 roku NrX-327 Valstyb÷s žinios 2005 Nr 88-3292.Stawka: 15%Dla małych przedsiębiorstw (zatrudniających do 10 osób i mających obrótroczny do 500 000 Lt) stawka wynosi 13% oraz jest stosowana tzw. „ulgaamortyzacyjna”, polegająca na moŜliwości zaliczenia inwestycji od razu wkoszty.Dla małych przedsiębiorstw nieopodatkowane minimum wynosi 25 000 Lt.Dla szeregu dóbr produkcyjnych moŜe być stosowana przyśpieszonaamortyzacja.Podmioty zagraniczne są opodatkowane u źródła w wysokości 10 % nanastępujące przychody:- pochodzące z dzierŜawy, bądź obrotu nieruchomościami,- od know-how,- honoraria,- odsetki (z wyjątkiem obligacji rządowych).Podatek płaci się raz do roku.Tymczasowy podatek socjalnyTymczasowy podatek socjalny wprowadzony został na dwa lata w celuwyrównania strat w budŜecie państwa spowodowanych zmniejszeniemstawki podatku dochodowego od osób fizycznych. Uregulowany jestUstawą o Tymczasowym Podatku Socjalnym z dnia 7 czerwca 2005 rokuNr X-231, Valstyb÷s žinios 2005 Nr 76-2739.W istocie jest to jeszcze jeden podatek od zysku podmiotów gospodarczych,liczony i płacony identycznie.Stawka: w 2006 r. – 4%, w 2007 r. – 3%.Podatek od wartości dodanej (VAT)Podatek od wartości dodanej (skrót litewski PVM) jest uregulowanyUstawą o Podatku od Wartości Dodanej (Prid÷tin÷s vert÷s mok÷sčioįstatymas) z dn. 1 lipca 2002 r. Nr IX-751 (z późn. zm.), Valstyb÷s žinios2002 Nr 35-1271, zgodnie z 6 Dyrektywą Rady Europy.29

Stawka 18%.Ulgowa stawka w wysokości 5 % jest stosowana dla:- przewozów pasaŜerskich (od 1.05.2004),- ksiąŜek, gazet, czasopism,- leków (od 1.05.2004),- usług hotelowych,- ekologicznie czystych artykułów spoŜywczych (od 2006 r.),- świeŜego oraz schłodzonego mięsa i drobiu,- świeŜych i świeŜo schłodzonych ryb (od 1.02.2004),- usług spółdzielni dla swych członków,- ogrzewanie (od 1.07.2004).0 % stawka obowiązuje na eksport towarów i usług.Przy obrocie rocznym ponad 100 000 LTL płacenie VAT jestobowiązkowe.Podatek akcyzowyRegulowany jest przez Ustawę o Akcyzach (Akcizų įstatymas) z dn. 29stycznia 2004 r. Nr IX-1987 (z późn. zm.), Valstyb÷s žinios 2004 Nr 26-802.Podatek akcyzowy płaci się od alkoholu, tytoniu oraz paliw.W przyszłości przewidziane jest wprowadzenie podatku akcyzowego odnośników energii.Podatek akcyzowy jest zgodny z dyrektywą UE. Przewidziany jest okresprzejściowy w akcyzie na tytoń do 2010 r.Akcyza na etylinę:01.05.2004 – 31.12.2007 min. 287 euro/1000l.01.01.2008 – 31.12.2010 min. 323 euro/1000l.Od 01.01.2011 min. 359 euro/1000l.Akcyza na olej napędowy:01.05.2004 – 31.12.2007 min. 245 euro/1000l.01.01.2008 – 31.12.2010 min. 274 euro/1000l.01.01.2011 – 31.12.2012 min. 302 euro/1000l.Od 01.01.2013 min. 330 euro/1000l.Podatek drogowyRegulowany jest przez Ustawę o Finansowaniu Programu Nadzoru iRozwoju Dróg (Kelių priežiūros ir pl÷tros programos finansavimo30

įstatymas) z dn. 9 listopada 2004 r. Nr IX-2546 (z późn. zm.), Valstyb÷sžinios 2004 Nr 171-6302.Opodatkowaniu podlegają cięŜarówki, autobusy, inne samochodynieosobowe, przejazd przez autostrady ponadwymiarowym samochodem,przekraczającym określoną masę, o zbyt duŜym nacisku na osie. Ustawaprzewiduje przekazanie na finansowanie dróg takŜe części akcyzy zapaliwa.Podatek od nieruchomościRegulowany jest przez Ustawę o Podatku od Nieruchomości(Nekilnojamojo turto mokesčio įstatymas) z dn. 7 czerwca 2005 r. Nr X-233, Valstyb÷s žinios 2005 Nr 76-2588.Opodatkowane są podmioty gospodarcze oraz osoby fizyczne.Osoby fizyczne płacą podatek za mienie nieruchome, wykorzystywane dladziałalności gospodarczej.Stawka: 1 % od wartości rynkowej nieruchomości.Płatne kwartalnie. Rada samorządu ma prawo zmniejszyć wysokośćpodatku lub zwolnić z obowiązku zapłaty.Podatek za ziemięRegulowany jest przez Ustawę o podatku za Ziemię (Žem÷s mokesčioįstatymas) z dn. 25 czerwca 1992 r. Nr I-2675 (z późn. zm.), Valstyb÷sžinios 1992 Nr 21-612.Opodatkowane są osoby prywatne.Stawka – 1,5 % od ustalonej przez rząd wartości ziemi.Nie płacą podatku inwalidzi, emeryci, dzieci, właściciele lasów.Płatne kwartalnie. Rada samorządu ma prawo zmniejszyć wysokośćpodatku lub zwolnić z obowiązku zapłaty.Podatek od spadków i darowiznRegulowany jest przez Ustawę o podatku od Spadków i Darowizn(Paveldimo turto įstatymas) z dn. 10 grudnia 2002 r. Nr IX-1239 (z późn.zm.), Valstyb÷s žinios 2002 Nr 123-5531.Stawki:- dla mienia o wartości do 10 000 Lt - 0 %- dla mienia o wartości do 0,5 mln Lt - 5 %- dla mienia o wartości ponad 0,5 mln Lt - 10 %Od podatku zwolnieni są małŜonkowie, nie opodatkowane są operacjepomiędzy rodzicami i dziećmi do dwóch pokoleń.31

Rada samorządu ma prawo zmniejszyć wielkość podatku bądź w ogólezwolnić od niego.Ubezpieczenia społeczneRegulowane przez Ustawę o Państwowym Ubezpieczeniu Społecznym(Valstybinio socialinio draudimo pensijų įstatymas) z dn. 19 maja 2005 r.Nr X-209, Valstyb÷s žinios 2005 Nr 71-2555.Stawka: 34 % od funduszu płac. Pracodawca płaci 31 %, pracownik – 3 %.Właściciele przedsiębiorstw indywidualnych, dzierŜawcy, adwokaci,notariusze, pracujący na podstawie patentów - ubezpieczają się dowysokości minimalnej emerytury (od 01.07.2005 – 200 Lt) płacąc 50% jejwysokości miesięcznie, jeśli miesięczne zarobki są niŜsze niŜ minimalnawypłata (od 1.07.2005 – 550Lt). Jeśli zarobki są wyŜsze – opłata wynosi15%.Od 1.07.2004 weszła w Ŝycie ustawa umoŜliwiająca wcześniejsze przejściena emeryturę. W przypadku 30-letniego staŜu pracy dla osoby, którejpozostało nie więcej niŜ 5 lat do wieku emerytalnego moŜna przejśćwcześniej na emeryturę, wielkość której jest zmniejszona o 0,4% za kaŜdymiesiąc wcześniejszego przejścia.V. Warunki prowadzenia działalności gospodarczejKwestie statusu prawnego, zakładania, zarządzania, likwidacji ireorganizacji osób prawnych uregulowane są w Kodeksie Cywilnym (NrVIII-1864 z dn. 18.07.2000 r. z późn. zm., Dz.U. 2000 Nr 74-2262). KodeksCywilny obejmuje regulacje systemowe stosunków cywilnoprawnych.Osobami prawnymi na Litwie są posiadające własną nazwę, instytucje luborganizacje, które mogą we własnym imieniu nabywać i posiadać prawaoraz obowiązki, być powodem lub pozwanym w sądzie. Osoba prawnapowinna być zarejestrowana w Rejestrze Osób Prawnych. W RejestrzeOsób Prawnych osoby prawne powinny zamieścić wszelkie ustawowowymagane dane dotyczące siebie i swej działalności. Urząd prowadzącyRejestr Osób Prawnych (instytucja ustanowiona ustawowo przez państwo)Państwowe Przedsiębiorstwo Centrum Rejestru (www.kada.lt). UwaŜa się,Ŝe podmiot, jakim jest osoba prawna, jest utworzony od momentuzarejestrowania w Rejestrze Osób Prawnych. Według Kodeksu Cywilnegoosoba prawna powinna być zarejestrowana w terminie 30 dni od chwiliprzedstawienia wszystkich dokumentów. Prowadzący Rejestr pozarejestrowaniu osoby prawnej wydaje Świadectwo Rejestracyjne Osoby32

Prawnej oraz nadaje osobie prawnej Kod Osoby Prawnej. Osoby prawnenabywają prawa cywilne, podejmują obowiązki cywilne i realizują je zapośrednictwem swych organów, które są powoływane i działają zgodnie zustawami i dokumentami załoŜycielskimi osób prawnych. Osobę prawnąrozwiązuje się drogą likwidacji lub reorganizacji.W Republice Litewskiej dopuszczalne jest funkcjonowanie przedsiębiorstwo następujących formach prawnych:- spółki akcyjne,- spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,- przedsiębiorstwa państwowe,- przedsiębiorstwa samorządowe,- spółdzielnie,- spółki rolnicze,- spółki jawne,- spółki komandytowe,- spółki cywilne,- europejskie grupy interesów gospodarczych.Działalność w/w przedsiębiorstw regulują ustawy, w szczególności:Kodeks Cywilny (Civilinis kodeksas, Nr VIII-1864 z dn. 18.07.2000 r. zpóźn. zm., Valstyb÷s žinios 2000 Nr 74-2262);Ustawa o rejestrze osób prawnych (Juridinių asmenų registro įstatymas, NrIX-368 z dn. 12.06.2001 r. z późn. zm., Valstyb÷s žinios 2001 Nr 55-1940);Ustawa Republiki Litewskiej o spółkach akcyjnych (Akcinių bendroviųįstatymas, Nr IX-1889 z dn. 11.12.2003 r., Valstyb÷s žinios 2003 Nr 123-5574);Ustawa Republiki Litewskiej o przedsiębiorstwach państwowych isamorządowych (Valstyb÷s ir savivaldyb÷s įmonių įstatymas, Nr IX-1895 zdn. 16.12.2003 r., Valstyb÷s žinios 2004 Nr 4-24);Ustawa Republiki Litewskiej o spółdzielniach /kooperatywach/(Kooperatinių bendrovių (kooperatyvų) įstatymas, Nr IX-903 z dn.28.05.2002r. z późn. zm., Valstyb÷s žinios 2002 Nr 57-2296);Ustawa Republiki Litewskiej o spółkach rolniczych (Žem÷s ūkio bendroviųįstatymas, Nr I-1222 z dn. 17.04.2003 r. z późn. zm., Valstyb÷s žinios 2003Nr 42-1917);Ustawa Republiki Litewskiej o spółkach gospodarczych (Ūkinių bendrijųįstatymas, Nr IX-1804 z dn. 06.11.2003 r., Valstyb÷s žinios 2003 Nr 122-4990);33

Ustawa Republiki Litewskiej o PrzedsiębiorstwachIndywidualnych (Individualių įmonių įstatymas, Nr IX-1805 z dn.06.11.2003 r., Valstyb÷s žinios 2003 Nr 112-4991);Ustawa o europejskich grupach interesów gospodarczych (Europosekonominių interesų grupių įstatymas, Nr IX-1939 z dn. 22.12.2003 r.,Valstyb÷s žinios 2004 Nr 4-43).Przedsiębiorstwa, jeśli nie jest to sprzeczne z przepisami Ustawy RL okonkurencji, mogą się łączyć w koncerny, konsorcja, zjednoczenia lub innezrzeszenia.Spółka akcyjna, spółka z o.o. – są to spółki z ograniczonąodpowiedzialnością cywilną, posiadające osobowość prawną, którychkapitał załoŜycielski podzielony jest na części – akcje lub udziały. KapitałzałoŜycielski spółki akcyjnej nie moŜe być mniejszy niŜ 150 tys. LTL,spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – nie mniej niŜ 10 tys. LTL.Akcjonariusze (osoba fizyczna, prawna lub państwo, które reprezentujeodpowiednia instytucja państwowa) stają się członkami tych spółek ponabyciu akcji w ustalonym ustawowo trybie. Udziałowców w spółce z o.o.nie moŜe być więcej niŜ 250, potem powinna być przekształcona w spółkęakcyjną.ZałoŜenie, likwidację, reorganizację i działalność spółki akcyjnej i spółki zo.o., prawa i obowiązki akcjonariuszy, stosunki z akcjonariuszami,wierzycielami i stosunki związane z działalnością spółki reguluje KodeksCywilny RL, Ustawa o Spółkach Akcyjnych i inne akty normatywne RLoraz statut zarejestrowanej w ustalonym trybie spółki.Przedsiębiorstwo indywidualne – jest to prywatna osoba prawna znieograniczoną odpowiedzialnością, załoŜona przez jedną zdolną doczynności prawnych osobę fizyczną. Majątek spółki cywilnej jestnierozerwalnie związany z majątkiem osobistym przedsiębiorcy. Zazobowiązania przedsiębiorstwa przedsiębiorca odpowiada całym swoimmajątkiem osobistym, takŜe po jego likwidacji. Przedsiębiorstwoindywidualne powinno mieć nazwę wskazującą jego właściciela.Zakładanie, likwidację i działalność indywidualnego przedsiębiorstwareguluje Kodeks Cywilny RL, Ustawa o PrzedsiębiorstwachIndywidualnych oraz inne akty normatywne RL.Komandytowa spółka gospodarcza, rzeczywista spółka gospodarcza – jestto nieograniczonej odpowiedzialności prywatna osoba prawna. Tworzą ją wprzypadku spółki komandytowej – działający pod wspólna nazwą firmy34

członkowie rzeczywiści i komandytariusze (osoby fizyczne lub prawne), wprzypadku spółki rzeczywistej – członkowie rzeczywiści, do którychmajątek przedsiębiorstwa naleŜy na prawach wspólnej własności.Odpowiedzialność wspólników jest jednak zróŜnicowana. Całym majątkiemosobistym i spółki odpowiada co najmniej jeden wspólnik (członekrzeczywisty), a pozostali – tzw. komandytariusze, odpowiadają zazobowiązania spółki do wysokości sumy komandytowej, czyli kwotypienięŜnej określającej w umowie spółki odpowiedzialność.Zakładanie, działalność i likwidację spółki komandytowej i rzeczywistejspółki gospodarczej reguluje Kodeks Cywilny RL, Ustawa o SpółkachGospodarczych oraz umowa o wspólnej działalności, na mocy którejzakładana jest spółka oraz inne akty normatywne RL.Spółka rolnicza – jest to osoba prawna z ograniczoną odpowiedzialnościąmajątkową powołana przez osoby fizyczne (nie mniej niŜ 2) poprzezpołączenie ich mienia we wspólną własność w celu prowadzenia rolniczejdziałalności produkcyjno – handlowej. Członkowie tej spółki nieodpowiadają swoim majątkiem za jej działalność.Kwestie zakładania, zarządzania, działalności, reorganizacji przedsiębiorstwpaństwowych i samorządowych, spółdzielni, europejskich grup interesówgospodarczych, oraz instytucji publicznych, jak teŜ prawa i obowiązkiuczestników tych spółek uregulowane są w Kodeksie Cywilnym,poszczególnych ustawach i innych aktach prawnych RL.Przedsiębiorstwo ma prawo do prowadzenia dowolnej działalnościkomercyjno–gospodarczej, jeŜeli nie jest to zabronione ustawowo.Licencjonowaniu podlegają tylko te dziedziny działalności, które związanesą ze zwiększonym ryzykiem dla Ŝycia człowieka, zdrowia, środowiska,produkcją broni i jej nabywaniem, a takŜe z towarami i usługami, dlaktórych w ustawodawstwie przewidziany jest specjalny tryb dostarczaniatowarów lub usług.Z prawem przedsiębiorstw ściśle wiąŜą się kwestie ewidencji i audytu,zaliczane do właściwości Ministerstwa Finansów RL.Obowiązująca obecnie Ustawa o ewidencji księgowej (Nr IX-574 z dn.06.11.2001r. z późn. zm., Valstyb÷s žinios 2001 Nr 99-3515) wprowadzaprzepisy dotyczące ewidencji księgowej osób prawnych z ograniczonąodpowiedzialnością cywilną, mienia innych podmiotów gospodarczych,kapitału własnego, zobowiązań, operacji i wydarzeń gospodarczych,kapitału własnego, zobowiązań, operacji i wydarzeń gospodarczych, jejorganizacji i prowadzenia.35

Ustawa o sprawozdawczości finansowej (Nr IX-575 z dn. 06.11.2001r. zpóźn. zm., Valstyb÷s žinios 2001 Nr 99-3516) ustanawia tryb sporządzania izgłaszania sprawozdawczości finansowej, zasady dokonywania szacunkumienia, kapitału własnego i zobowiązań podczas sporządzaniasprawozdawczości finansowej. Ustawa o skonsolidowanejsprawozdawczości finansowej (Nr IX-576 z dn. 06.11.2001r. z późn. zm.,Valstyb÷s žinios 2001 Nr 99-3517) reguluje kwestie związane zesporządzaniem, zatwierdzaniem i ogłaszaniem skonsolidowanejsprawozdawczości finansowej, wykonywaniem audytu, ustala wymogi dlaprzedsiębiorstw, objętych obowiązkiem sporządzania skonsolidowanejsprawozdawczości finansowej. Ustawa o audycie (Nr VIII-1227 z dn.15.06.1999r. z późn. zm., Valstyb÷s žinios 1999 Nr 59-1916) regulujekwestie związane z wykonywaniem audytu, trybem nadawania tytułuaudytora, działalnością zawodową przedsiębiorstw audytorskich iaudytorów posiadających stosowne uprawnienia oraz jej nadzorem.W stosunku do zarejestrowanych w Republice Litewskiej przedstawicielstwi filii osób prawnych lub innych organizacji zagranicznych stosuje sięprzepisy prawa Republiki Litewskiej.Inwestor zagraniczny (osoba fizyczna bądź prawna) uprawniony jest dopodjęcia działalności gospodarczej na terenie Republiki Litewskiej natakich samych warunkach i w takim samym zakresie jak osoby litewskie, oile nie zostało to w ustawach uregulowane inaczej. Oznacza to, Ŝe osobyzagraniczne fizyczne lub prawne uprawnione są do samodzielnegozałoŜenia ze 100% kapitałem litewskiego podmiotu prawnego lub teŜuczestniczenia jako wspólnik w istniejącym juŜ litewskim podmiocieprawnym.Najczęściej wybieraną przez inwestujących formą organizacyjną są spółki zograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne oraz filie iprzedstawicielstwa.Filia przedsiębiorstwa zagranicznego(oddział) z siedzibą na Litwie moŜeprowadzić działalność komercyjno-gospodarczą, zawierać kontrakty orazbrać na siebie zobowiązania tylko na podstawie pełnomocnictw udzielonychjej przez przedsiębiorstwo-załoŜyciela. Za zobowiązania filiiprzedsiębiorstwo zagraniczne odpowiada całym swoim majątkiem. Filia nieposiada osobowości prawnej. Działalność filii organizuje i realizujekierownik filii przedsiębiorstwa zagranicznego, który nabywa prawo do jejreprezentowania w kontaktach z osobami trzecimi dopiero pozarejestrowaniu.36

Za filie spółek zagranicznych przyjmuje się:1. filie spółek załoŜonych w państwach członkowskich UniiEuropejskiej2. filie spółek załoŜonych w państwach wskazanych w artykule 77oraz punkcie 8 Aneksu XXII do Porozumienia o EuropejskimObszarze Gospodarczym;3. filie osób prawnych o formach prawnych zbliŜonych do formprawnych spółek, powołanych w innych państwach niewskazanych w punktach 1 i 2.Przedstawicielstwo przedsiębiorstwa zagranicznego z siedzibą na Litwienie moŜe prowadzić działalności komercyjno-gospodarczej. Zazobowiązania swego przedstawicielstwa przedsiębiorstwo zagraniczneodpowiada całym swoim majątkiem. Przedstawicielstwo nie posiadaosobowości prawnej. Przedstawicielstwo przedsiębiorstwa zagranicznegomoŜe zawierać kontrakty w imieniu swego przedsiębiorstwa – załoŜycielawyłącznie na zaspokojenie własnych potrzeb zgodnie z udzielonympełnomocnictwem. Operacje eksportu – importu mogą być dokonywanetylko pomiędzy przedstawicielstwem przedsiębiorstwa państwa obcego iprzedsiębiorstwa, które je załoŜyło lub zagranicznym podmiotemgospodarczym upowaŜnionym przez to przedsiębiorstwo. Działalnośćorganizuje i realizuje kierownik przedstawicielstwa, który prawo jegoreprezentowania w kontaktach z osobami trzecimi otrzymuje pozarejestrowaniu przedstawicielstwa.Pełnomocnictwa udzielone kierownikowi filii lub przedstawicielstwaprzedsiębiorstwa zagranicznego nie mogą być sprzeczne zustawodawstwem litewskim.Przyjęcie odpowiedniej formy organizacyjnej zaleŜy od inwestora i jestuwarunkowane głównie zakresem i skalą planowanej przez niegodziałalności.W kaŜdym przypadku inwestor zagraniczny (osoba fizyczna lub prawna)jest jedynym właścicielem kapitału zakładowego przedsiębiorstwa,odpowiada za jego działalność, opracowuje statut i inne dokumenty orazprowadzi działalność samodzielną, zgodną z przepisami prawa RL.System zarządzania zaleŜy od formy prawnej przedsiębiorstwa i opiera sięna statucie. Konkretny wariant zarządzania wybierają załoŜyciele.Przedsiębiorstwo moŜe rozpocząć swoją działalność dopiero z dniemwpisania do Rejestru Przedsiębiorstw Republiki Litewskiej – do tegomomentu nie ma prawa prowadzić działalności komercyjno-gospodarczej.37

Decyzja o rejestracji przedsiębiorstwa lub odmowa winna być podjęta wciągu 5 dni od momentu przedstawienia wszystkich wymaganychdokumentów w Centrum Rejestru.Zakładanie przedsiębiorstwa z udziałem kapitału zagranicznegoTryb zakładania przedsiębiorstwa określa cytowany wyŜej Kodeks Cywilny(Nr VIII-1864 z dn. 18.07.2000 r. z późn. zm., Valstyb÷s žinios 2000 Nr 74-2262) i inne akty normatywne regulujące zakładanie przedsiębiorstwposzczególnych rodzajów, natomiast rejestrację reguluje Ustawa o rejestrzeosób prawnych (Nr IX-368 z dn. 12.06.2001 r. z późn. zm., Valstyb÷s žinios2001 Nr 55-1940).UwaŜa się filię (oddział) spółki zagranicznej za załoŜoną od momentu jejrejestracji w Rejestrze Osób Prawnych. Do Rejestru Osób Prawnych naleŜyzgłosić następujące dokumenty spółki zagranicznej i jej filii:1. odpis z rejestru, w którym przechowane są akta spółkizagranicznej, potwierdzający fakt rejestracji spółki zagranicznej;2. dokumenty załoŜycielskie spółki zagranicznej, umowazałoŜycielska i statut, jeŜeli są to dokumenty odrębne, a takŜewszelkie zmiany tych dokumentów;3. roczna sprawozdawczość finansowa, sporządzona, zaudytowana ipodana zgodnie z przepisami prawa państwa, w którym jestpowołana spółka zagraniczna;4. dokumenty, potwierdzające procedury stosowane wobec spółkiniewypłacalnej.W Rejestrze Osób Prawnych wskazuje się następujące dane dotyczącespółki zagranicznej i jej filii (w języku litewskim, bądź przetłumaczonychna język litewski i uwierzytelnionych przez miejscowego notariusza):1. adres filii;2. działalność filii;3. nazwa i forma prawna spółki zagranicznej oraz nazwa filii, jeŜeliróŜni się ona od nazwy spółki zagranicznej;4. dane dotyczące osób, które jako członkowie spółek zagranicznychwystępują w imieniu spółek zagranicznych w relacjach osobamitrzecimi i w procesach sądowych, daty mianowania i wygaśnięciauprawnień oraz wzory podpisów tych osób;5. dane dotyczące tego, czy osoby wskazane w punkcie 4, występującw imieniu spółki zagranicznej, mogą działać jednoosobowo czy teŜpowinny działać wspólnie, zakres ich praw i termin uprawnień, oile został ustalony;38

6. dane dotyczące kierownika filii, daty jego mianowania iwygaśnięcia uprawnień oraz wzór podpisu;7. w przypadku likwidacji spółki – data mianowania likwidatorówspółki, dane dotyczące likwidatorów, zakresu ich uprawnień iwzory podpisów;8. data zakończenia działalności spółki zagranicznej;9. data przerwania działalności filii.Podaje się równieŜ następujące dane:1. prawo stosowane przez spółkę zagraniczną;2. forma prawna, siedziba i sfera działalności spółki zagranicznej;3. w przypadku, kiedy zgodnie z prawem stosowanym przez spółkęzagraniczną obowiązuje wymóg rejestracji – rejestr, w którymzostała zarejestrowana spółka zagraniczna oraz jej numerporządkowy w tym rejestrze;4. wielkość zarejestrowanego kapitału spółki zagranicznej, o ilewielkość ta nie została odnotowana w dokumentachzałoŜycielskich spółki zagranicznej.W dokumentach filii spółek zagranicznych, uŜywanych w kontaktach zinnymi podmiotami (pismach, rachunkach, dokumentacji handlowej itd.)zamieszcza się następujące dane:1. nazwa osoby prawnej;2. forma prawna osoby prawnej;3. siedziba osoby prawnej;4. kod osoby prawnej;5. rejestr w którym gromadzi się i przechowuje dane dotyczące tejosoby prawnej.Rejestrację i ewidencję firm z kapitałem zagranicznym na Litwie od dnia 1kwietnia 2003 r. prowadzi Przedsiębiorstwo Państwowe Centrum Rejestruw Wilnie (www.kada.lt).W przypadku rejestracji firmy w Specjalnej Strefie Ekonomicznej (SSE)niezbędne jest uzyskanie pozwolenia na prowadzenie w niej działalnościgospodarczej przez organ zarządzający strefą.Wymagania co do dokumentów przy rejestracji banku komercyjnego, jegofilii bądź oddziału lub instytucji kredytowej określa Ustawa o Bankach zdnia 30 marca 2004 r. Nr IX-2085, Valstyb÷s žinios 2004 Nr 54-1832 zpóźniejszymi zmianami.Procedura rejestracji przedsiębiorstwa zagranicznego trwa około miesiąca.39

Zarejestrowana firma staje się podmiotem gospodarczym RL i podlegaprzepisom prawnym obowiązującym na terenie RL.Nową firmę naleŜy takŜe zarejestrować we właściwym oddziale SODRA(odpowiednik polskiego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych). Obowiązkowaskładka na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne wynosi na Litwie 34% odmiesięcznego wynagrodzenia pracownika brutto, przy czym 3% tychskładek płaci pracownik, a 31% pracodawca (28% stanowi składka naubezpieczenie społeczne, a 3% to składka chorobowa).Majątek przedsiębiorstwa z kapitałem zagranicznym musi byćobowiązkowo ubezpieczony, a operacje finansowe naleŜy prowadzićpoprzez funkcjonujące na Litwie banki.Zasady rejestracji podmiotów zagranicznych jako płatników VATPo przystąpieniu Litwy do Unii Europejskiej wprowadzony zostałobowiązek rejestracji na Litwie podmiotów zagranicznych jako płatnikówVAT (podmiotów z państw członkowskich UE oraz podmiotów z krajównie wchodzących w skład Wspólnoty Europejskiej):- rozpoczynających na Litwie działalność związaną z dostarczaniemtowarów i/albo świadczeniem usług (kiedy krajem docelowymdostarczanych towarów jest Litwa). Te podmioty mają obowiązekzarejestrowania się jako płatnicy VAT na początku swej działalności naLitwie;- zakupujących na Litwie towary z innych państw członkowskich UE(włączając równieŜ przypadki, kiedy te podmioty wwoŜą swoje towaryna Litwę do prowadzenia działalności gospodarczej);- wybierających Litwę za miejsce prowadzenia sprzedaŜy wysyłkowejdostarczanych przez siebie towarów (z wyjątkiem nowych środkówtransportu, wyrobów akcyzowych oraz towarów dostarczanych pozmontowaniu lub zainstalowaniu).Rejestracja jako płatników VAT podmiotów płacących podatki zagranicą, które dokonują zakupów towarów w innym krajuczłonkowskim UEPodmiot, który nie jest zarejestrowany na Litwie jako płatnik VAT, maobowiązek zarejestrowania się jako płatnik VAT, jeŜeli:- zakupuje towary w innym kraju członkowskim UE (poza nowymiśrodkami transportu i wyrobami akcyzowymi), których punktemdocelowym jest Litwa oraz- wartość nabytych towarów (nie licząc VAT, zapłaconego lub dozapłacenia w kraju członkowskim UE, z którego towary zostały40

przywiezione, a takŜe wartości wyrobów akcyzowych i nowychśrodków transportu) w minionym roku kalendarzowym była wyŜsza niŜ35.000 LTL lub oczekiwana wartość tych towarów w bieŜącym rokukalendarzowym ma przekroczyć wskazaną sumę.W przypadku, gdy wartość towarów zakupionych w innych krajachczłonkowskich UE była na Litwie w minionym roku kalendarzowym niŜszaniŜ 35.000 LTL i w bieŜącym roku kalendarzowym nie jest oczekiwaneprzekroczenie tej sumy, podmiot moŜe się zarejestrować jako płatnik VATwedług własnego uznania.Przy obliczaniu wartości towarów zakupionych w innych krajachczłonkowskich UE brane są pod uwagę tylko te towary, którychsprzedawcami były osoby prawne i fizyczne, prowadzące działalnośćgospodarczą w innych krajach członkowskich UE, które w swoim krajubędącym członkiem UE są zarejestrowane (albo identyfikowane w innysposób) lub podlegają rejestracji jako płatnicy VAT zgodnie z aktamiprawnymi swojego państwa.Przykład:Przedstawicielstwo firmy szwedzkiej prowadzi na Litwie działalnośćgospodarczą - świadczy usługi w zakresie reasekuracji. Te usługi nie sąobłoŜone podatkiem VAT, dlatego firma nie ma obowiązku rejestracji jakopłatnik VAT. JednakŜe w maju 2004 r. do prowadzenia swej działalnościfirma zakupiła od firmy fińskiej, płatnika VAT, komplet sprzętukomputerowego za 50.000 LTL. W tym przypadku wartość towarówzakupionych w bieŜącym roku kalendarzowym przekroczyła 35.000 LTL,dlatego firma szwedzka, która zakupiła sprzęt komputerowy, ma obowiązekrejestracji na Litwie jako płatnik VAT.1. W przypadku, gdy firma szwedzka, przed nabyciem sprzętukomputerowego, rejestruje się na Litwie jako płatnik VAT i podajefirmie fińskiej swój kod płatnika VAT, firma fińska w dokumencierozliczeniowym za zakupione komputery nie będzie doliczała VAT.Firma szwedzka, po zarejestrowaniu się na Litwie jako płatnik VAT,oblicza od wartości zakupionego sprzętu komputerowego (50.000LTL) 18 proc. VAT - 9.000 LTL i tę sumę powinna wskazać wdeklaracji VAT (wzór FR 0600) w okienku 29, zaś wartość sprzętukomputerowego do opodatkowania - w okienku 19.2. W przypadku, jeŜeli ta szwedzka firma nie jest zarejestrowana na Litwiejako płatnik VAT, to firma fińska, sprzedając sprzęt komputerowywartości 50.000 LTL, w dokumencie rozliczeniowym doliczy VAT41

według obowiązującej w Finlandii taryfy 22 proc., tzn. 11.000 LTL.Ponadto, uwzględniając, Ŝe został zakupiony jeden komplet sprzętukomputerowego i wartość zakupu przekroczyła kwotę 35.000 LTL,firma szwedzka będzie musiała zapłacić na Litwie 18 proc. VAT liczącod całej wartości sprzętu komputerowego –50.000 LTL, co wyniesie9.000 LTL.Tę obliczoną sumę VAT firma szwedzka powinna wskazać wSprawozdaniu niezarejestrowanego płatnika VAT (wzór FR 0608), wokienku 20 i obliczoną kwotę wpłacić do budŜetu Litwy do 25 dniamiesiąca, który nastąpi po miesiącu, w jakim podatek powinien byćpoliczony.Rejestracja dla potrzeb sprzedaŜy wysyłkowejSprzedaŜ wysyłkowa jest to taki rodzaj handlu, kiedy płatnik VAT jednegopaństwa członkowskiego UE dostarcza towary (inne niŜ wyroby akcyzowe,nowe środki transportu lub towary, które są dostarczane po ichzmontowaniu lub zainstalowaniu na Litwie) podmiotom innego państwa UE(podmiotom nie podlegającym opodatkowaniu lub podlegającymopodatkowaniu i nie mającym prawa do odliczania VAT), nie będącympłatnikami VAT w swoim kraju, towary zaś są dostarczane przez dostawcęlub na jego zamówienie przez inny podmiot z jednego krajuczłonkowskiego UE do innego kraju UE.Płatnik VAT innego kraju UE powinien się zarejestrować jako płatnik VATna Litwie w przypadku, jeŜeli:- wartość dostarczonych przezeń i przywiezionych na Litwę towarów(nie licząc VAT zapłaconego w swoim kraju) w minionym rokukalendarzowym przekroczyła 125.000 LTL albo w bieŜącym rokukalendarzowym oczekiwane jest przekroczenie tej sumy oraz- towary są sprzedawane podmiotom litewskim nie będącym płatnikamiVAT (mieszkańcom; rolnikom, wobec których stosowane są taryfykompensacyjne VAT; przedsiębiorstwom nie zarejestrowanym jakopłatnicy VAT; osobom prawnym nie podlegającym opodatkowaniu;instytucjom wyŜszej uŜyteczności publicznej; organizacjom itp.).NaleŜy zwrócić uwagę, Ŝe w przypadku, gdy wartość towarówdostarczonych przez podmioty z państw członkowskich UE iprzywiezionych na Litwę nie przekracza w ciągu roku kalendarzowego125.000 LTL, płatnik VAT ma prawo dobrowolnej rejestracji. W takimprzypadku podmiot powinien przedstawić zezwolenie wydane przezodnośne instytucje swojego kraju (jeŜeli nakazują to akty prawne tego42

kraju) uprawniające do tego, by Republikę Litewską uwaŜać za punktdocelowy dostarczanych przez ten podmiot towarów.Przykład:- Firma fińska sprzedaje przedsiębiorstwom i instytucjom wyŜszejuŜyteczności publicznej na Litwie, nie będącym płatnikami VAT, zamówionez katalogu towary – kopiarki, czyli prowadzi sprzedaŜ wysyłkową. Tekopiarki fińska firma transportuje na Litwę.- Łączna wartość towarów, dostarczonych przez fińską firmę podmiotomlitewskim w 2003 r., wyniosła 105.000 LTL, czyli nie przekroczyłaustalonego w litewskiej ustawie o VAT pułapu 125.000 LTL, któryobowiązuje podmioty prowadzące sprzedaŜ wysyłkową do rejestracji naLitwie jako płatników VAT.- W przypadku, jeŜeli firma fińska nie zarejestruje się dobrowolnie jakopłatnik VAT prowadzący sprzedaŜ wysyłkową (a zarejestrować się moŜeprzedstawiając instytucji podatkowej wydane przez odnośną instytucjęswojego kraju zezwolenie i wypełniając Wniosek wzoru FR 0388), to wdokumencie sprzedaŜy kopiarki VAT zostanie policzony według fińskiejtaryfy 22 proc.- JeŜeli łączna wartość towarów dostarczonych przez firmę fińskąpodmiotom litewskim nie będącym płatnikami VAT w okresie rokukalendarzowego przekroczy 125.000 LTL, powinna ona się zarejestrowaćjako płatnik VAT na Litwie, a w dokumentach sprzedaŜy kopiarek VATpowinien być liczony według obowiązującej na Litwie 18-procentowejtaryfy VAT. Tę sumę VAT powinna firma fińska wskazywać w deklaracjiVAT (wzór FR 0600) w okienku 29, zaś wartość kopiarek do opodatkowania– w okienku 19).W jakich przypadkach podmioty podlegające opodatkowaniu zagranicą mogą się nie rejestrować jako płatnicy VAT?Nie mają obowiązku rejestracji jako płatnicy VAT podmioty podlegająceopodatkowaniu za granicą, które na Litwie:- dostarczają towary lub świadczą usługi nie podlegające, wedługUstawy o VAT, opodatkowaniu VAT (np. zagraniczna osoba fizyczna,uzyskawszy w ustalonym trybie uprawnienia, świadczy usługi wzakresie publicznej opieki zdrowotnej i dostarcza związane z tą usługątowary; osoba prawna obcego państwa świadczy usługi w zakresieubezpieczeń i reasekuracji oraz w innych przypadkach);- dostarczają towary lub świadczą usługi, które według Ustawy o VATnie są obiektem VAT na Litwie (np. polski podmiot podlegający43

opodatkowaniu, umiejscowiony na Litwie, świadczy łotewskiemupodmiotowi podlegającemu opodatkowaniu usługi audytowe);- dostarczają towary i/lub świadczą usługi, które, według Ustawy oVAT, byłyby opodatkowane według taryfy zerowej VAT (np.,zagraniczna osoba prawna, która na Litwie frachtuje statek słuŜący doprac poszukiwawczych i ratowniczych na morzu lub obsługujesamoloty na liniach międzynarodowych).- dostarczają na Litwę tylko takie towary i/lub usługi, za któreobowiązek obliczenia VAT i wpłacenia go do budŜetu spada naumiejscowionego na Litwie nabywcę.Jaki jest tryb wpisywania płatników VAT do rejestru?Podmioty z terenów nie wchodzących w skład Wspólnoty Europejskiej sąrejestrowane jako płatnicy VAT poprzez posiadane na Litwieprzedstawicielstwa. W przypadku braku własnego przedstawicielstwa –przez wyznaczonego w Republice Litewskiej agenta fiskalnego.Wobec podmiotów z krajów członkowskich UE wymóg wyznaczeniaagenta fiskalnego nie jest stosowany. Te podmioty mogą być rejestrowanejako płatnicy VAT bezpośrednio, tzn. one same (lub upowaŜnione przez nieosoby) winny się zgłosić do Powiatowej Inspekcji Podatków Państwowych(dalej–PIPP) i zarejestrować się jako płatnicy VAT.Podmioty podlegające opodatkowaniu za granicą, które są obowiązane lubzgłaszają chęć zarejestrowania się jako płatnicy VAT, powinny złoŜyć wPIPP wniosek o zarejestrowanie ich jako płatników VAT. Wniosek orejestrację płatnika VAT moŜe być składany równieŜ przez pocztęelektroniczną, tzn. moŜe być skierowany do odpowiedniej PIPP poprzezwypełnienie odnośnego pisma na stronie internetowej Państwowej InspekcjiPodatkowej przy Ministerstwie Finansów Republiki Litewskiej (adres:www.vmi.lt).- Podmioty podlegające opodatkowaniu za granicą powinny złoŜyćwniosek o rejestrację jako płatnika VAT w terminie nie późniejszymniŜ 10 dni przed datą przewidzianej rejestracji, tzn. przed czasem,kiedy:- zaczną dostarczać na Litwę towary (świadczyć usługi)i/lub- miejsce docelowe dostarczania towarów przeniosą doRepubliki Litewskiej (podmioty z krajów członkowskichUE) i/lub44

- zakupią na Litwie towary od innego krajuczłonkowskiego UE, a takŜe jeŜeli przywiozą na Litwętowary do prowadzenia działalności gospodarczej.Czy zagraniczna firma lub osoba fizyczna, które się zarejestrowały naLitwie jako płatnik VAT mogą być wykreślone z rejestru płatnikówVAT?Podmioty zagraniczne mogą być wykreślone z rejestru płatników VAT,gdy:- przestają prowadzić lub nie prowadzą na Litwie działalnościgospodarczej lub- zaczęły prowadzić tylko taką działalność, która nie zobowiązuje dorejestracji jako płatnika VAT, lub- po obowiązkowej rejestracji jak płatnika VAT z tytułu prowadzeniasprzedaŜy wysyłkowej i/lub z tytułu kupowania towarów z innego krajuczłonkowskiego UE, nie kupują i nie sprowadzają na Litwę Ŝadnychtowarów;- od dobrowolnej rejestracji jako płatnika VAT z tytułu kupowaniatowarów z innego kraju UE i/lub z tytułu prowadzenia sprzedaŜywysyłkowej minęło więcej niŜ 24 miesiące (z wyjątkiem przypadków,kiedy podmiot nabywa status podmiotu w likwidacji), podmiot zaś nienabył statusu płatnika VAT.Zatrudnienie obcokrajowcówZatrudnienie obywateli krajów spoza UE jest regulowane Ustawą RepublikiLitewskiej o statusie prawnym obcokrajowców (Įstatymas d÷l užsieniečiųteisin÷s pad÷ties, Nr IX-2206 z dn. 9.04.2004 r., Valstyb÷s žinios 2004 Nr73-2539) oraz rozporządzeniem Ministerstwa Pracy i Opieki Socjalnej Owarunkach Wydawania Zezwoleń na Pracę dla Obcokrajowców (D÷lleidimo dirbti užsieniečiams išdavimo sąlygų z dn. 16.07.2004 Valstyb÷sžinios 2004 Nr 113-4256).Obywatele krajów Unii Europejskiej mogą pracować na Litwie praktyczniebez Ŝadnych ograniczeń, z tym jednak, Ŝe szereg zawodów wymagaakredytacji. Są to: specjalista planowania terytorialnego, konserwatorzabytków, pracownik socjalny, fizjoterapeuta, ergoterapeuta, dietetyk,technik dentystyczny, higienista jamy ustnej, pomocnik odontolog, technikfarmacji, technolog biomedycyny, nauczyciel zawodu, nauczyciel dziecispecjalnej troski, wychowawca, pedagog socjalny, psycholog szkolny,adwokat, agent patentowy, makler, przewodnik, masaŜysta, lekarz,45

pielęgniarz, odontolog, akuszer, weterynarz, farmaceuta, architekt. Decyzjeo akredytacji podejmują stosowne urzędy RL. Informacja:www.darborinka.ltVI.Inwestycje zagraniczneSzczegółowe warunki inwestowania oraz stosunki między osobamiprawnymi bądź fizycznymi RL a zagranicznymi podmiotami inwestującymina Litwie zawarte są w Ustawie o inwestycjach z dnia 1 lipca 1999 r. NrVIII-1312 (wraz z późniejszymi poprawkami i uzupełnieniami) oraz innychszczegółowych przepisach prawnych RL lub umowach międzynarodowych,w których jedną ze stron jest Republika Litewska.Ustawa określa warunki inwestowania, prawa inwestorów oraz środkiochrony inwestycji jak równieŜ dziedziny inwestowania.Inwestować moŜna poprzez:- tworzenie podmiotu gospodarczego, nabywanie kapitału lub częścikapitału podmiotu gospodarczego zarejestrowanego w RepubliceLitewskiej;- nabywanie wszelkich papierów wartościowych;- tworzenie, nabywanie lub podnoszenie wartości nieruchomości;- poŜyczanie środków lub innego mienia podmiotom gospodarczym, wktórych do inwestora naleŜy część kapitału pozwalająca mu nakontrolowanie lub wywieranie istotnego wpływu na podmiotgospodarczy;- realizacja umów koncesyjnych lub leasingowych.Zgodnie z przepisami tej ustawy państwo wspiera głównie te inwestycje,które przeznaczone są na realizację priorytetów państwowych, amianowicie na poprawę sytuacji ekologicznej, odnowę technologii imodernizację przedsiębiorstw poszczególnych branŜ, rozwój drobnego iśredniego biznesu oraz najwaŜniejsze potrzeby socjalne. Przepisy teprecyzują takŜe prawa inwestorów i gwarancje tych praw przez instytucjepaństwowe i samorządowe Litwy. Szczegółowe przepisy w zakresieinwestowania w sektorze finansowym (banki, ubezpieczenia) określająustawy regulujące działalność tych instytucji.W Republice Litewskiej, inwestycje zagraniczne dopuszczalne są w kaŜdej,zgodnej z prawem działalności handlowo-gospodarczej, z wyjątkiemograniczeń przewidzianych w ustawie o inwestycjach i innych ustawachRepubliki Litewskiej, a w szczególności:- w dziedzinie bezpieczeństwa państwa i obronności, z wyjątkiemzaaprobowanych przez Radę Obrony Państwa,- organizowania loterii,46

- w dziedzinie działalności, która zgodnie z przepisami litewskimiwymaga otrzymania licencji. Dla prowadzenia działalnościlicencjonowanej, określonej w Ustawie o przedsiębiorstwach RL, musibyć uzyskana licencja lub pozwolenie wydane przez Rząd lub inneinstytucje upowaŜnione przez Rząd RL.Rodzaj dokumentacji stwierdzającej zagraniczne pochodzenie kapitałuokreśla Rząd RL.W czasie trwania inwestycji na terytorium RL, inwestor zagranicznyposiada takie same prawa regulujące działalność gospodarczo-handlowąoraz takie same zobowiązania jak osoby prawne bądź fizyczne RepublikiLitewskiej z wyjątkami przewidzianymi w odpowiednich przepisach.Ulgi podatkowe dla inwestorów określają odpowiednie ustawypodatkowe. Większość przewidzianych wcześniej przepisami ulg wzakresie działalności inwestycyjnej z dniem 1 stycznia 2002 r. zostałazlikwidowana, z wyłączeniem specjalnych (wolnych) stref ekonomicznych iudzielania gwarancji na poŜyczki lub kredyt zaciągnięty na realizacjęinwestycji. Wierzycielom litewskim i zagranicznym, którzy udzielilikredytu lub poŜyczki na realizację projektów inwestycyjnych, mogą byćudzielane gwarancje państwowe (samorządowe) zgodnie z przepisamiokreślonymi w ustawodawstwie Republiki Litewskiej. W przypadkuinwestycji odpowiadających priorytetom określonym przez Rząd RL i owartości nie mniejszej niŜ 200 mln litów, instytucje mają prawo zawieraćumowy inwestycyjne z inwestorem strategicznym, który moŜe określićspecjalne warunki inwestowania. PowyŜsze dotyczy takŜe inwestycji winfrastrukturę samorządową. Określenie specjalnych warunkówinwestowania czy wyboru parceli naleŜy w takim przypadku dokompetencji samorządu.Ustawodawstwo litewskie sprzyja inwestorom zagranicznym i powodujesystematyczny napływ obcego kapitału na Litwę. Dostosowywaniesystemu podatkowego do wymogów unijnych powoduje przeświadczenie uinwestorów zagranicznych, Ŝe Litwa jest bezpiecznym miejscem dlainwestowania.Inwestycje zagraniczne na Litwie w latach 2000–2004 (narastająco)przedstawia poniŜsze zestawienie:47

na koniec okresu, w mln USD2000 2001 2002 2003 2004Inwestycje zagraniczne 6.693,53 7.331,07 9.406,60 12.869,10 15.953,68w tym:Inwestycje2.334,31 2.665,48 3.995,80 4.959,80 6.388,85bezpośrednieInwestycje portfelowe 1.140,36 1.312,59 1.516,76 2.077,40 2.811,99Inne inwestycje 3.218,86 3.353,00 3.894,04 5.831,90 6.752,84Źródło: Lietuvos BankasUwzględniając zainwestowany kapitał, w pierwszej piątce inwestorów podkoniec I kwartału 2005 roku znajdowały się: Szwecja, której udział wynosił14,2%, Dania – 13,7%, Niemcy – 12,9%, Rosja – 12,6%, Finlandia –7,6%. Polska zajmowała miejsce 12-te (2,0%).Największe inwestycje odnotowano: w przemyśle przetwórczym –30,0%,handlu – 18,6%, transporcie i usługach łączności – 17,4%,pośrednictwie finansowym – 15,7%.W przemyśle przetwórczym najwięcej zainwestowano w produkcjęartykułów spoŜywczych, napojów i wyrobów tytoniowych (38,5%),przetwórstwo ropy naftowej i produkcję wyrobów chemicznych (17,5%),produkcję wyrobów papierniczych (10,2%).Wielkość bezpośrednich inwestycji zagranicznych z podziałem na kraje irodzaj działalności gospodarczej w zał. 2 i 3.Specjalne Strefy Ekonomiczne (SSE)SSE na Litwie zostały powołane w Kownie, w Kłajpedzie i Szawlach napodstawie oddzielnych ustaw o tworzeniu specjalnych stref ekonomicznych.Zasady inwestowania reguluje Ustawa o specjalnych (wolnych) strefachekonomicznych Nr I-976 z dnia 28 czerwca 1995 r. z późniejszymizmianami.Inwestorzy zagraniczni mają prawo do następujących ulg w przypadkuinwestycji:powyŜej 1 mln EUR- zwolnienie od podatku dochodowego przez pierwsze 6 lat działalności,- 50 % ulga podatkowa przez kolejne 10 lat działalności.poniŜej 1 mln EUR- zwolnienie od podatku dochodowego o 80 % przez pierwsze 5 latdziałalności,- 50% ulga podatkowa przez kolejne 5 lat działalności,48

Ponadto nie podlega opodatkowaniu ta część zysku, która przeznaczona jestna nabycie niezbędnych środków podstawowych, na inwestycje, badaniaoraz wdraŜanie nowych technologii. Nie są takŜe opodatkowanedywidendy. Przedsiębiorstwa za dzierŜawę ziemi płacą zmniejszonypodatek o 50%.JednakŜe z uwagi na nieuregulowane sprawy własności gruntów,dotychczas funkcjonuje tylko Kłajpedzka SSE.Kłajpeda /Klaip÷da/Kłajpedzka SSE liczy 205 ha. Jej atutem jest niezamarzający port morski,lotnisko, dobrze rozwinięta sieć dróg. Jest tu rozwinięty przemysłelektroniczny, usługi transportowe, rozwinięty tranzyt, działają terminaleimportowo-eksportowe. Kłajpeda ma bezpośrednie połączenie morskie typuRoRo z Niemcami, Szwecją i Danią.Kowno /Kaunas/Kowieńska SSE liczy 1054 ha i jest największa w państwach bałtyckich.Kowno jest drugim, pod względem liczby ludności miastem na Litwie.Posiada port lotniczy, nastawiony głównie na obsługę cargo i ma bardzodobre połączenia drogowe, poniewaŜ przez Kowno przebiega trasa ViaBaltica.Szawle /Šiauliai/Szawelska SSE została zlikwidowana w 2003 r.Parki Przemysłowe, znajdujące się w miejscowościach Uciana /Utena/ iKoszedary /Kaišiadorys/ nie są zaliczane do SSE i nie są tu stosowaneŜadne ulgi wobec inwestorów. Parki te mają jednak dobre warunki(infrastruktura) do rozwoju biznesu i starają się przyciągnąć partnerów zLitwy i zagranicy.VII.Handel zagranicznyJeszcze na początku lat 90-tych obroty handlowe Litwy z krajami byłegoZSRR stanowiły około 94 % w eksporcie i około 87 % w imporcieogólnych obrotów handlu zagranicznego. Po ogłoszeniu przez Litwęniepodległości w 1991 r. w strukturze litewskiego handlu zagranicznegonastąpiła zdecydowana zmiana kierunku na rzecz państw EuropyZachodniej.Według danych statystyki litewskiej, wartość obrotów handluzagranicznego Litwy w 2004 roku wyniosła 58.824,0 mln LTL, to jest49

17.326,2 mln EUR, z czego eksport 25.728,0 mln LTL, tj. 7.451,3 mlnEUR, import 34.096,0 mln LTL tj. 9.874,9 mln EUR; nadwyŜka importunad eksportem przyniosła deficyt obrotów w wysokości 8.368,0 mln LTL tj.2.423,5 mln EUR.Wzrost eksportu w 2004 r. (w stosunku do 2003 r.) wyniósł 21,4%, importu16,8%.Jedną czwartą część wartości eksportu stanowią produkty mineralne. Tagrupa towarowa charakteryzuje się najwyŜszą dynamiką sprzedaŜydochodzącą do 144 %. Równie dynamicznie rozwija się eksport drugiej podwzględem udziału grupy maszyn i urządzeń mechanicznych ielektrycznych. W pozostałych grupach dynamika eksportu utrzymuje się napoziomie lub jak w przypadku tekstyliów oraz pojazdów i ich wyposaŜenia,dynamika uległa spadkowi.W imporcie udział produktów mineralnych stanowi 20%.Największy udział w handlu zagranicznym Litwy zajmują kraje UniiEuropejskiej, na które przypada 66,4% eksportu i 65,0% importu.Głowni partnerzy w eksporcie: Niemcy 10,2%, Łotwa 10,1%, Rosja 9,1%,Szwajcaria 6,3%, Francja 6,3, Wlk.Brytania 5,5%. Polska zajmuje 10miejsce z udziałem 4,3%.Główni partnerzy w imporcie: Rosja 23,0%, Niemcy 16,8%, Polska 7,7%,Holandia 4,0%, Łotwa 3,8%, Dania 3,7%.W I półroczu 2005 r. w porównaniu z tym samym okresem poprzedniegoroku, zwiększyła się wartość obrotów handlowych z zagranicą: eksporttowarów litewskich zwiększył się o 24,2% zaś import na Litwę o 18,4%.Bilans obrotów handlowych pozostawał ujemny.W eksporcie – I miejsce z udziałem 26,6% zajmują produkty mineralne;wartość eksportu w tej grupie towarowej wzrosła w ciągu sześciu miesięcy2005 r. roku o 42,3%.II miejsce pod względem udziału (12,3%) zajmuje grupa maszyn i urządzeńmechanicznych, sprzętu elektrycznego oraz audio i video ze wzrostem o17,3%III pozycja (udział 10,0%) – tekstylia, odnotowała spadek wartości wywozuo 2,5%.IV pozycja – pojazdy, sprzęt, części (udział 8,8%), wzrost o3,9%.V pozycja – produkty przemysłu chemicznego (udział 7,6%) odnotowałanajwyŜszy wzrost sprzedaŜy zagranicznej o 45,3%.W imporcie – pozycję wiodącą zajmuje nadal grupa produktówmineralnych z udziałem 25,5% litewskiego importu ogółem (wzrost udziału50

w stosunku do I kwartału 2005r.). W porównaniu z analogicznym okresem2004 r. import w tej grupie towarowej wzrósł o 70,1%.Kolejne, pod względem udziału, grupy to:maszyny i urządzenia mechaniczne, sprzęt elektryczny oraz audio i video –udział 16,6% wzrost 5,7%;środki transportu i akcesoria – udział 11,9%, spadek o 1,1%;produkty chemiczne – udział 8,3% wzrost 5,4%;metale nieŜelazne – udział 6,8%, wzrost 18,9%;tekstylia – udział 6,1%, spadek o 7,5%.W I półroczu 2005 r. eksport do krajów UE stanowił 68,4% całegolitewskiego wywozu zagranicę, zaś import z UE 58,1% przywozu zzagranicy ogółem.Obroty handlowe z krajami WNP stanowiły odpowiednio 17,5% i 31,8%.Główni partnerzy w eksporcie (odbiorcy towarów litewskich): Rosja(10,8%), Niemcy (9,5%), Łotwa (9,1%), Francja (7,4%), Estonia (5,9%),Polska (5,0%), Wlk.Brytania (4,8%), USA (4,7%), Dania (4,6%).Polska zajmowała 7 miejsce w eksporcie Litwy ogółem.Główni partnerzy w imporcie (dostawcy towarów na Litwę): Rosja (28,4%),Niemcy (14,9%), Polska (7,8%), Holandia (4,0%), Łotwa (3,6%), Szwecja(3,5%), Dania 3,2%).Polska zajmowała 3 miejsce w imporcie Litwy ogółem.Pozataryfowe regulacje obrotu towarowegoPozataryfowe regulacje obrotu towarowego są zgodne z dyrektywą UE1334/2000.Eksport towarów strategicznych i podwójnego przeznaczenia poza obszarJednolitego Rynku wymaga uzyskania licencji wywozowej. Eksporttowarów spoŜywczych (subsydiowanych) jest regulowany za pomocą kwoti licencji.VIII.Współpraca gospodarcza z PolskąObroty handlowe między Polską i Litwą od lat wykazują stałą tendencjęwzrostową, przy czym szczególnie rośnie polski eksport, a co za tym idziedodatnie saldo (w 2003r. największe wśród wszystkich krajów, z którymiPolska prowadziła wymianę handlową).Efekty tego handlu są imponujące, zwaŜywszy, Ŝe jest to rynek ponad 10-krotnie mniejszy od naszego.51

Według informacji Departamentu Analiz i Prognoz EkonomicznychMinisterstwa Gospodarki wartość eksportu z Polski na Litwę 2004 r.wyniosła 1.258,3 mln USD i była niŜsza o 5,1% w stosunku do eksportu w2003 roku.Wartość importu w rozpatrywanym okresie wyniosła 472,0 mln USD i byławyŜsza o 55.3% w stosunku do 2003 r.Saldo dodatnie wymiany towarowej osiągnęło w końcu 2004 r. wartość786,2 mln USD.Wśród krajów członkowskich UE Litwa zajmowała pozycję 14-egoodbiorcy polskich produktów. Udział polskiego eksportu na rynek litewskistanowił 2,19 % eksportu polski ogółem na rynki 25 krajów UE.Struktura towarowa eksportu, rozpatrywana agregatami sekcji, nie uległazasadniczym zmianom w stosunku do poprzedniego roku, chociaŜ wniektórych grupach towarowych nastąpiło niewielkie przesunięcie wielkościudziału procentowego, będące wynikiem zmian głównie po stronie popytu.Strukturę towarową eksportu moŜna określić generalnie jako bardzozdywersyfikowaną. Nie moŜna wyodrębnić dominujących pozycjitowarowych o udziale przekraczającym 5%. Tylko jedna grupa towarowaosiągnęła udział przekraczający 4% - grupa „środków organicznychpowierzchniowo czynnych (głównie kosmetyki) – 4,09% oraz jedna grupa –„papier, tektura, wata” udział przekraczający 2% (2,19%). Udziałpozostałych 28 grup towarowych, spośród objętych analizą 30 pozycjireprezentujących 42,1% wartości eksportu, kształtował się w granicach od1,97 do 0,91%.liderem pozostawała sekcja VI – „produkty przemysłu chemicznego”, którejudział w okresie wynosił 14,71%, jednak przy spadku dynamiki do 89,8%,tj. poniŜej wartości eksportu zrealizowanego w tym samym okresieubiegłego roku. Ponad 3% wzrost udziału odnotowano w sekcji XVII –„pojazdy, części i akcesoria”. W grupie rolno-spoŜywczej (sekcje I-IV)najwyŜszą dynamikę wzrostu eksportu odnotowano w przypadku mięsawieprzowego (952,2%), przy niŜszej od średniej dynamice eksportuproduktów pochodzenia roślinnego i nieco powyŜej średniej gotowychartykułów spoŜywczych. Saldo wymiany w tej grupie pozostało dodatnie wwysokości 137,3 mln USD. WyŜszą od średniej dynamikę eksportunotowano w grupie leków, mebli i płyt wiórowych, sprzętu gospodarstwadomowego, kątowników i profili ze stali niestopowej, drutów oraz kabli iprzewodów elektrycznych.W imporcie z Litwy w 2004 r. utrwala się tendencja rosnącego przywozuproduktów mineralnych ujętych w sekcji V („produkty mineralne”). Udziałtej grupy w imporcie ogółem wyŜszy o prawie 11% w stosunku doanalogicznego okresu 2003 roku, przy dynamice wzrostu 183,0%. Była to I52

pozycja w imporcie z Litwy, z udziałem 62,27% wartości importu ogółem.Wiodącym towarem w tej grupie były oleje ropy naftowej, z dynamikąwzrostu 220,2% - pierwsza pod względem wartości pozycja na liścietowarów importowanych (42,79% udziału).Na II miejscu plasowały się towary sekcji VI – „produkty przemysłuchemicznego”, których udział w imporcie zmniejszył się do 8,49%. Udziałposzczególnych pozostałych sekcji nie przekroczył poziomu 4%. Wśródtowarów dominujących w imporcie – oleje ropy naftowej i gaz ziemnystanowił 60,68%, nawozy mineralne 6,55%, artykuły do transportu ipakowania przekroczyły poziom 2% udziału (2,49%), zaś udziałypozostałych pozycji tzw. towarów dominujących pozostały w granicach1,49 – 0,35 % polskiego importu z Litwy ogółem.W I półroczu 2005 r. wartość przepływów towarowych między Polską iLitwą zmniejszyła się: eksport polskich towarów był mniejszy o 19,5%,import większy o 12,4%. ZwaŜywszy na fakt, Ŝe relacja eksportu doimportu wynosiła 2,5:1 (443,7 mln euro : 178,6 mln euro), wartość obrotówtowarów ogółem zmniejszyła się o 12,4% w stosunku do analogicznegookresu 2004 r.W strukturze towarowej eksportu dały się zaobserwować przesunięcia:wyodrębniły się 4 grupy towarowe (sekcja VI „produkty przemysłuchemicznego”, VII „tworzywa sztuczne i wyroby”, XV „metalenieszlachetne i wyroby”, XVI „maszyny i urządzenia mechaniczne, sprzętelektryczny, części”) o udziale przekraczającym 10% eksportu ogółem(10,9% - 13,04%).W strukturze importu na I pozycje nadal pozostawała sekcja V „produktymineralne”, ale jej udział w imporcie ogółem zmniejszył się do 44%.IX.Dostęp do rynku pracyW stosunkach między nowymi państwami członkowskimi obowiązujezasada swobodnego przemieszczenia się osób. Obywatele polscy iczłonkowie ich rodzin zamierzający podjąć pracę na terytorium RepublikiLitewskiej na podstawie umowy o pracę są zwolnieni z obowiązkuposiadania zezwolenia na podjęcie pracy. Liczba obywatelu polskichpracujących na Litwie nie jest rejestrowana ze względu na brak wymoguuzyskania zezwoleń, moŜe być jednak szacowana na kilkadziesiąt osób.Obywatele polscy nie napotykają przeszkód w dostępie do rynku pracy. NieuwaŜają jednak Litwy za kraj atrakcyjny dla podjęcia pracy. Głównympowodem jest niski poziom wynagrodzeń. Dodatkowe utrudnienie stanowi53

na Litwie bariera językowa, gdyŜ język litewski jest trudny, a jegoznajomość jest warunkiem zatrudnienia. Nie ma zanotowanych problemóww zakresie swobody świadczenia usług i przepływu pracowników wewzajemnych stosunkach. Zgodnie z ustawą RL z dnia 29 kwietnia 2004 r. osytuacji prawnej cudzoziemców rejestracją obcokrajowców podejmującychpracę na terytorium Republiki Litewskiej zajmuje się Departament Migracjiprzy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych.X. TargiLITEXPO to największe współczesne centrum wystawowe w krajachbałtyckich. LITEXPO jest organizatorem wielu imprez od ponad 40 latswojego istnienia. Corocznie na terenie LITEXPO odbywa się 25międzynarodowych imprez, odwiedzanych przez ponad 600 tys.zwiedzających.W roku 2006 na terenie LITEXPO zaplanowano następujące imprezytargowo-wystawiennicze;CINDERELLA 09.02 - 12.02(Kosmetyki)Baltijos knygų mug÷/ 23.02 - 26.02Vilniaus knygų mug÷(Bałtyckie Targi KsiąŜki)STUDIJOS 23.02 – 25.02(Nauka)BALTIJOS STILIUS 02.03 – 04.03(Styl Bałtycki)VIVATTUR 03.03 - 05.03(Turystyka)TARPTAUTINö ŠUNŲ PARODA 11.03 - 12.03(Międzynarodowa Wystawa Psów)BALDAI 23.03 – 26.03(Meble)54

TRANSBALTICA 05.04 – 07.04Ttransport i logistyka)RESTA 25.04 – 29.04(Targi budownictwa)BAF (dawny AGROBALT) 11.05 – 13.05(Wystawa Gospodarstwa Wiejskiego i Przemysłu SpoŜywczegow dwóch miastach:Wilnie i Szawlach)BALTTECHNIKA 23.05 – 26.05(Energia, elektronika, technologie)Baltijos tekstil÷ ir oda 13.09 – 15.09(Tekstylia i skóra)BALTMEDICA 28.09 – 30.09(sprzęt medyczny)MIESTAS 05.10 – 07.10(Miasto)GREEN DECO 05.10 – 07.10(Projektowanie wnętrz i otoczenia )INFOBALT 26.10 – 28.10(informatyka)BaltShop.BaltHotel.BaltGastro 09.11 – 11.11VAIKŲ ŠALIS 24.11 –26.11(Swiat Dzieci)JŪSŲ NAMAI 24.11 – 26.11(Wasz dom)ŠVENTö 24.11 – 26.11(Swięto)ŽIEMOS PUOKŠTö 24.11 – 26.11(Bukiet Zimowy)55

XI.MisjeMisje Gospodarcze organizowane przez wyspecjalizowaneprzedsiębiorstwa stają się coraz waŜniejszym sposobem na nawiązywaniekontaktów handlowych i kojarzeń (matchmaking) biznesowych zpartnerami litewskimi.To właśnie ta forma kojarzeń jest obecnie bardzo popularna i efektywna, akaŜda z polskich firm ma moŜliwość nawiązania w czasie trwania misjibezpośrednich kontaktów z litewskimi przedsiębiorstwami.W kaŜdej z misji bierze udział przedstawiciel Wydziału Ekonomiczno-Handlowego udzielając wyczerpujących informacji o gospodarce Litwy,polsko-litewskiej współpracy gospodarczej, zwyczajach litewskich orazodpowiadając na zadawane przez uczestników misji pytania.Wykaz organizatorów misji gospodarczych podany jest w dalszej częściprzewodnika.XII.Dofinansowanie udziału w Targach i MisjachWarto podkreślić fakt, Ŝe wystawcy polscy biorący udział w targachmiędzynarodowych oraz uczestnicy misji gospodarczych mogą uzyskaćrefundację części kosztów uczestnictwa w tych imprezach.Zainteresowani tą formą pomocy publicznej winni zwrócić się zodpowiednim wnioskiem do Ministerstwa Gospodarki i zawrzeć „Umowę odotację”.Informacje szczegółowe o warunkach dofinansowania łącznie ze wzoramiwniosków znajdują się na stronach internetowych Ministerstwa Gospodarki,a mianowicie:www.mgip.gov.plwww.eksporter.gov.plwww.konkurencyjnosc.gov.plTemat tzw. dofinansowania reguluje „Rozporządzenie Ministra Gospodarkii Pracy z dnia 15.10.2004 r. w sprawie udzielania pomocy de minimisprzedsiębiorcom uczestniczącym w wyjazdowych misjach gospodarczychzwiązanych z udziałem w targach i wystawach za granicą”.Pomoc jest przeznaczona na wsparcie udziału w targach i wystawach zagranicą, znajdujących się w wykazie imprez targowo-wystawienniczych,mających istotne znaczenie dla polskiej gospodarki. Wykaz ten ustalany jestna dany rok kalendarzowy i ogłaszany na stronach internetowychMinisterstwa Gospodarki.56

W roku 2006 w wykazie znalazły się targi budowlane RESTA, targi rolnospoŜywcze(dawny AGROBALT) i targi meblowe BALDAI.Wysokość dofinansowania nie moŜe przekroczyć 50% poniesionych iudokumentowanych fakturami i dokumentami potwierdzającymi dokonaniepłatności wydatków kwalifikowanych netto uczestnictwa w targach iwystawach i wynieść nie więcej niŜ 20 000 PLN.XIII.UŜyteczne adresyPolskie placówki dyplomatyczne na Litwie:Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w WilnieLenkijos Respublikos ambasada VilniujeSm÷lio g. 20A10313 Vilniustel.: (+370 5) 270 90 01 (do 3)fax: (+370 5) 270 90 07e-mail: ambpol@tdd.ltwww.polandembassy.ltAmbasador Janusz SkolimowskiWydział Ekonomiczno–Handlowy Ambasady RP w WilnieLenkijos Respublikos ambasados Ekonomikos – prekybos skyriusVasario 16-osios g 14/201107 Vilniustel.: (+370 5) 261 79 60fax: (+370 5) 261 06 86e-mail: info@weh-wilno.ltwww.weh-wilno.ltRadca-Minister Andrzej GrabowskiI Sekretarz ElŜbieta PawłowskaI Sekretarz Zdzisław GigierKonsulat Generalny Rzeczypospolitej PolskiejLenkijos Respublikos Generelinis konsulatasSm÷lio g. 22A10313 Vilniustel.: (+370 5) 270 90 04, 270 90 05fax: (+370 5) 270 90 09e-mail: kgpl@tdd.ltKonsul Generalny Stanisław Cygnarowski57

Instytut Polski w WilnieLenkų Institutas VilniujeDidžioji g. 2301128 Vilniustel.: (+370 5) 264 93 32fax: (+370 5) 264 93 33e-mail: in.pol@lenkukultura.ltwww.lenkukultura.ltDyrektor Instytutu Mariusz GasztołKonsulat Honorowy RP w Kłajpedzie(czynny w pon.wt.śr. w godz.9-13)KALVOS G.4, 5800 KLAIPEDAtel. +370 46 310183fax:+370 46 300364e-mail: polkonsulat@takas.ltKonsul Honorowy Tadeusz MaciołLitewskie placówki dyplomatyczne w Polsce:Ambasada Republiki Litewskiej w WarszawieLietuvos Respublikos ambasada VaršuvojeAl. Jana Chrystiana Szucha 500-580 Warszawatel.: (+48 22) 625 33 69fax: (+48 22) 625 34 40e-mail: amb.pl@urm.ltwww.poland.ambasada.ltBiuro Radcy Handlowego Ambasady Republiki Litewskiej wWarszawieLietuvos Respublikos ambasados Komercijos patar÷jos biurasVaršuvojeul. Jasna 12-50500-013 Warszawatel.: (+48 22) 556 93 87fax: (+48 22) 556 93 88e-mail. com.attache_lit@post.pl58

Konsulat Generalny Republiki Litewskiej w WarszawieLietuvos Respublikos Generalinis konsulatas Varšuvojeul. Zakroczymska 13,00-225 Warszawatel.: (+48 22) 635 97 94fax: (+48 22) 635 60 54e-mail: kons.varsuva@urm.ltKonsulat Republiki Litewskiej w SejnachLietuvos Respublikos konsulatas Seinuoseul. 22 Lipca 916-500 Sejnytel.: (+48 87) 516 22 73fax: (+48 87) 516 22 14e-mail: konsejny@post.plOrganizatorzy misji gospodarczych:Polsko - Litewska Izba Gospodarcza Rynków Wschodnich(PLIG RW)ul. Kościuszki 7616-400 Suwałkitel.: (+48 87) 563 26 00fax: (+48 87) 563 26 02e-mail: pligsuw@plig.org.pl, pligrw@plig.org.plwww.plig.org.plOrganizacja konferencji, misji handlowych i wystaw w krajachwschodnich, w tym prezentacje narodowe pod patronatemPrezydentów Polski i Litwy, udział w szkoleniach i seminariach,dostarczanie materiałów informacyjnych, korzystanie z bazydanych, pomoc prawna, badania marketingowe, raporty branŜowe,kampanie reklamowe.Litewsko-Polska Izba Gospodarcza w Mariampoluul. Laisv÷s 184520 Marijampol÷tel./fax: (+370 343) 56 346e-mail: llur@mari.omnitel.net59

Regionalna Agencja Restrukturyzacji "ODNOWA"ul. M. Konopnickiej 716-400 Suwałkitel.: (+48 87) 565 18 25fax: (+48 87) 565 18 36e-mail: info@odnowa-rar.com.pl, info@odnowa.suwalki.plwww.odnowa.suwalki.plOrganizacja misji gospodarczych, szkoleń, kojarzenie partnerówhandlowych, badanie rynków, usługi konsultacyjno - doradcze.SALAMON CONSULTINGul. Kościuszki 6216-400 Suwałkitel.: (+48 87) 565 00 99fax: (+48 87) 566 51 41e-mail: polexport2@go2.pl, mariuszsalamon@wp.plOrganizacja misji gospodarczych, spotkań biznesowych, szkoleń.TETO-LEDERul. Mostowa 16/18 lok. 200-260 Warszawatel./fax: (+48 22) 831 07 86e-mail: tetoleder@post.plOrganizacja spotkań biznesowych, targów, wystaw, szkoleń.BILITPOLISSporto g. 94520 Marijampol÷tel./fax: (+370 343) 97 334, 98 025-26e-mail: bilitpolis@centras.ltOrganizacja misji gospodarczych, spotkań biznesowych,przedstawicielstwo firm polskich, promocja.Agencja Rozwoju Regionalnego „ARES” S.A. w SuwałkachUl.Noniewicza 12A16-400 Suwałkitel. (+48 87) 566 61 06fax (+48 87) 566 70 35e-mail: arrares@ares.suwalki.plares.suwalki.pl60

Wschodnia Izba Gospodarcza „Wspólnota Nadburzańska”Ul.Brzeska 13408-110 Siedlcetel/fax (+48 25) 644 52 54e-mail: sekretariat@wig-wn.plwww.wig-wn.plPaństwowe Przedsiębiorstwo „Centrum Rejestru”(poprzednio PP Katastru i Rejestru Ziemi oraz Innych Nieruchomości)Kudirkos g. 1803105 Vilniustel.: (+ 370 5) 268 82 02, 268 82 08fax: (+ 370 5) 268 83 11e-mail: info@kada.ltwww.kada.ltIzby Przemysłowo – Handlowe na Litwie:Lietuvos prekybos, pramon÷s ir amatų rūmų asociacijaStowarzyszenie Izb Przemysłowo - Handlowych LitwyJ.Tumo-Vaižganto g. 9/1-63a01108 Vilnius-1tel.: (+370 5) 261 21 02fax: (+370 5) 261 21 12e-mail: info@chambers.ltwww.chambers.ltVilniaus prekybos, pramon÷s ir amatų rūmaiWileńska Izba Przemysłowo - HandlowaAlgirdo g. 3103219 Vilnius-6tel.: (+370 5) 213 55 50fax: (+370 5) 213 55 42e-mail: vilnius@cci.ltwww.cci.lt61

Kauno prekybos, pramon÷s ir amatų rūmaiKowieńska Izba Przemysłowo - HandlowaK. Donelaičio g. 844213 Kaunastel.: (+370 37) 22 92 12fax: (+370 37) 20 83 30e-mail: chamber@chamber.ltwww.chamber.ltKlaip÷dos prekybos, pramon÷s ir amatų rūmaiKłajpedzka Izba Przemysłowo - HandlowaDan÷s g. 17, P.O.B.14892117 Klaip÷datel.: (+370 46) 39 08 61fax: (+370 46) 41 06 26e-mail: klaipeda@chambers.ltwww.kcci.ltŠiaulių prekybos, pramon÷s ir amatų rūmaiSzawelska Izba Przemysłowo - HandlowaVilniaus g. 88LT-76285 Šiauliaitel.: (+370 41) 52 55 04fax: (+370 41) 52 39 03e-mail: siauliai@chambers.ltwww.rumai.ltPanev÷žio prekybos, pramon÷s ir amatų rūmaiPoniewieŜska Izba Przemysłowo - HandlowaRespublikos g. 3435173 Panev÷žystel.: (+370 45) 46 36 87fax: (+370 45) 46 22 27e-mail: panevezys@chambers.ltwww.ccic.lt62

Organizatorzy targów i wystaw na Litwie:Lietuvos Parodų Centras “LITEXPO”Litewskie Centrum Wystawiennicze LITEXPOLaisv÷s pr. 504215 Vilniustel.: (+370 5) 245 45 00, 245 45 22fax: (+370 5) 245 45 11e-mail: info@litexpo.ltwww.litexpo.ltVISUS PLENUSVytenio 9/2503113 Vilniustel.: (+370 5) 213 63 26fax: (+370 5) 212 41 24e-mail: info@visusplenus.ltwww.visusplenus.ltEXPO VAKARAITaikos pr. 5491183 Klaip÷datel.: (+370 6) 34 44 39, 34 07 05fax: (+370 6) 34 44 38e-mail: Expovakarai@takas.ltwww.expo-vakarai.ltEKSPOZICIJŲ CENTRASAušros g. 4244158 Kaunastel.: (+370 37) 79 29 85tel./fax: (+370 37) 33 15 90, 79 69 01e-mail: kaunas@expo.ltwww.expo.ltEKSPO1Tilto g. 1001101 Vilniustel.: (+370 5) 212 08 02fax: (+370 5) 269 17 35e-mail: info@ekspo1.lt63

www.ekspo1.ltBALTIJOS MUGöSA.Jakšto 14-101105 Vilniustel./fax: (+370 5) 212 09 77, 262 28 36LITHUANIAN AGRICULTURAL INTERNATIONALTRADE AGENCYV.Kudirkos 1803105 Vilniustel./fax: (+370 5) 262 08 83, 262 01 34fax: (+370 5) 261 06 63Hurtownie i sieci sklepówUAB, VP MARKETMINIMA, MEDIA,Savanorių per. 247MAXIMA,SAULUTö,02242 Vilnius HYPER MAXIMA,tel.: (+370 5) 268 67 87, 268 67 01 MAXIMA BAZöfax: (+370 5) 268 66 07e-mail: info@vpmarket.ltwww.vpmarket.ltUAB, MINERALINIA VANDENYSul. Jasinskio 1601112 Vilniustel.: (+370 5) 278 60 69fax: (+370 5) 278 60 87e-mail: info@mv.ltwww.mv.ltUAB, RIMI LIETUVARIMI, HYPER RIMI,ul. Savanorių per. 16EKO, VIKONDA,03116 Vilnius “Sustok ir pirk”tel.: (+370 5) 246 11 00fax: (+370 5) 246 10 33e-mail: info@rimi.ltwww.rimi.lt64

UAB, SMULKUS URMASul. Ukmerg÷s 12608100 Vilniustel.: (+370 5) 272 72 28, 272 77 45fax: (+370 5) 272 77 07e-mail: s.urmas@mail.iti.ltwww.smulkusurmas.ltUAB, PALINKul. Lentvario 3302241 Vilniustel.: (+370 5) 260 17 00, 260 17 88fax: (+370 5) 260 17 81e-mail: info@iki.ltwww.iki.ltIKI, „Pigiau grybo“UAB, MADAul. Viršuliškių 4005112 Vilniustel.: (+370 5) 240 05 11, 240 05 12fax: (+370 5) 230 50 45e-mail: limada@mada.ltwww.mada.ltUAB, ROVONAul. Verkių 29, 15 korp.09108 Vilniustel.: (+370 5) 274 15 75fax: (+370 5) 274 15 76e-mail: rivona@rivona.ltwww.norfa.ltNORFABĮ UAB “Sanitex”Raudondvario pl. 13147501 Kaunastel.: (+370 37) 40 11 11fax: (+370 37) 40 11 10e-mail: sanitex@sanitexwww.sanitex.lt65

Linie lotniczePLL „LOT” w WilnieRodun÷s Kelias g. 202188 Vilniustel.: (+370 5) 273 90 20fax: (+370 5) 273 90 19e-mail: lotvno@lot.comLitewskie Linie Lotnicze „LAL” w WilnieGustaičio g. 402512 Vilniustel.: (+370 5) 230 60 17fax: (+370 5) 216 68 28rezerwacja biletów: (+370 5) 216 21 59e-mail: info@lal.ltwww.lal.ltRóŜne:Dworce kolejowe w większych miastach:Wilno, Geležinkelio g. 16Informacja – tel.: (+370 5) 233 00 86, 233 00 87, 233 00 88,262 30 44Telefoniczna rezerwacja biletów – tel. (+370 5) 262 69 47Kowno, M.K.Čiurlionio g. 16 – tel.: (+370 37) 37 22 60Kłajpeda, Priestočio g. 1 – tel.: (+370 46) 31 36 77Dworce autobusowe w większych miastach:Wilno, Sodų g. 22, tel.: (+370 5) 233 37 67, 216 24 82,216 29 77Kowno, Vytauto g. 24, tel.: (+370 37) 40 90 60Kłajpeda, Butku Juz÷s g. 9, tel.: (+370 46) 41 15 4766

Dom Kultury Polskiej w WilnieNaugarduko g. 7603202 Vilniustel.: (+370 5) 233 36 63, 233 68 14fax: (+370 5) 233 35 96e-mail: info@polskidom.ltwww.polskidom.lt67

Zał. 1Telefoniczne numery kierunkowe na Litwie(nr informacji telefonicznej – 118)Miasto, rejonAkmen÷ (Okmiana)Alytus (Olita)Anykščiai (Onikszty)Birštonas (Birsztany)Biržai (BirŜe)Druskininkai (Druskieniki)Elektr÷nai (Elektreny)Iganalina (Ignalino)Jonava (Janów)Joniškis (Janiszki)Jurbarkas (Jurbork)Kaišiadorys (Koszedary)Kaunas (Kowno)Kelm÷ (Kielmy)K÷dainiai (Kiejdany)Klaip÷da (Kłajpeda)Kretinga (Kretynga)Kupiškis (Kupiszki)Lazdijai (Łozdzieje)Marijampol÷ (Mariampol)Mažeikiai (MoŜejki)Mol÷tai (Malaty)NeringaPakruojis (Pokrój)Palanga (Połąga)Panev÷žys (PoniewieŜ)Pasvalys (Pozwól)Plung÷ (Płungiany)Prienai (Preny)Radviliškis (Radziwiliszki)Raseiniai (Rosienie)Rokiškis (Rakiszki)Skuodas (Szkudy)Nrmiędzymiastowy8 4258 3158 3818 3198 4508 3138 5288 3868 3498 4268 4478 3468 378 4278 3478 468 4458 4598 3188 3438 4438 3838 4698 4218 4608 458 4518 4488 3198 4228 4288 4588 440Nrmiędzynarodowy+370 425+370 315+370 381+370 319+370 450+370 313+370 528+370 386+370 349+370 426+370 447+370 346+370 37+370 427+370 347+370 46+370 445+370 459+370 318+370 343+370 443+370 383+370 469+370 421+370 460+370 45+370 451+370 448+370 319+370 422+370 428+370 458+370 440

Šakiai (Szaki)Šalčininkai (Soleczniki)Šiauliai (Szawle)Šilal÷ (Szyłele)Šilut÷ (Szyłokarczma)Širvintos (Szyrwinty)Švenčionys (Święciany)Taurag÷ (Taurogi)Telšiai (Telsze)Trakai (Troki)Ukmerg÷ (Wiłkomierz)Utena (Uciana)Var÷na (Orany)Vilkaviškis (Wiłkowyszki)Vilnius (Wilno)Visaginas (Wisagina)Zarasai (Jeziorosy)8 3458 3808 418 4498 4418 3828 3878 4468 4448 5288 3408 3898 3108 3428 58 3868 385+370 345+370 380+370 41+370 449+370 441+370 382+370 387+370 446+370 444+370 528+370 340+370 389+370 310+370 342+370 5+370 386+370 385Telefony alarmowe: straŜ poŜarna – 01, policja – 02, pogotowie –03 (wspólny – 112)69

1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.11.12.13.14.15.OgółemSzwecjaDaniaNiemcyRosjaFinlandiaEstoniaUSAW.BrytaniaHolandiaAustriaNorwegiaSzwajcariaPolskaŁotwaFrancjaWielkość bezpośrednich inwestycji zagranicznych na Litwiewedług krajów(dane Departamentu Statystyki Litwy wg stanu na 01.04.2005 r.)Ilość inwestorówBezpośrednie inwestycje zagraniczne01.04.200501.04.2005295118222946315117222818713010828162521232175570mln EUR mln LTL %5077,817532,7 100720,82488,9 14,20696,12403,7 13,71655,82264,4 12,92638,02202,9 12,56384,31326,8 7,57361,31247,4 7,11303,81049,1 5,98184,1635,6 3,62166,8575,9 3,28155,5537,1 3,06134,5464,4 2,65125,6433,8 2,4788,3304,9 1,7469,8241,2 1,3866,6230,1 1,31Źródło: Foreign direct investment in LithuaniaUwaga:Departament Statystyki RL (DS RL) publikuje dane w walucie narodowej (LTL). Od 2002r. przeliczanie tych wartości na waluty obce, zwyjątkiem euro, którego kurs jest stały (1 EUR=3,4528 LTL) odbywa się wg róŜnej metodologii i stosowane są róŜne kursy wobecposzczególnych wskaźników. Procentowe wskaźniki wzrostu, bądź spadku w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniegowyliczane są na bazie wielkości prezentowanych w litach.Zał. 2

Zał. 3Wielkość bezpośrednich inwestycji zagranicznych na Litwiewedług działalności gospodarczej(dane Departamentu Statystyki Litwy wg stanu na 01.04.2005 r.)OgółemRolnictwo, leśnictwo, hodowla rybProdukcja przemysłowaProdukcja Ŝywności, napojów itytoniuPrzetwórstwo ropy naftowej iprodukcja wyrobów chemicznychBudownictwoHandel hurtowy i detaliczny, usługiHotele i restauracjeTransport i przechowywaniePoczta i telekomunikacjaPośrednictwo finansoweNieruchomości, wynajem i innadziałalność gospodarczaIlość przedsiębiorstw01.04.20052723495586018971020701903252551Bezpośrednie inwestycje zagraniczne01.04.2005mln EURmln LTL5077,817532,739,7137,11667,25756,4459,8455,861,4746,355,4126,2550,7728,9365,51587,51573,9212,12576,9191,4435,71901,42517,01262,171

Zał. 4Największe polskie inwestycje na Litwiewedług wielkości zaangaŜowanego kapitału(dane Departamentu Statystyki Litwy wg stanu na 1.06.2005r.)Lp Nazwa firmy Udział%Polski akcjonariusz,obszar działalności1. PZU Lietuva 100% “Powszechny Zakład Ubezpieczeń” S.A.- Warszawa2. “PANEVöŽIO STIKLAS” S.A.- PoniewieŜ100% - “WARTA” S.A. - Sieraków Wlkp.produkcja wyrobów ze szkła3. AB Dvarcioniu „Keramika”-Wilno 60% Ceramika Opoczno S.A.4. „COMERCIAL UNION LIETUVAGYVYBöS DRAUDIMAS”Sp. z o.o. - Wilno100%5. “BALTIJOS KOMPIUTERIŲCENTRAS” Sp. z o.o. - Wilno 100%„COMERCIAL UNION POLSKA”Towarzystwo Ubezpieczeń na śycie S.A.-WarszawaSpółka ubezpieczeniowa“Computer Land” S.A. - Warszawapolski kapitał prywatnyhandel el. urządz., w tym komputerami6. “SANITEX” Sp. z o.o. - Kowno 50% kapitał prywatny, obywatel Polski i USA,handel7. “TAGATIS” Sp. z o.o. - Wilno 100% polski kapitał prywatny - Łódźprzemysł spoŜywczy72

Obroty handlowe Republiki Litewskiejz głównymi partnerami w I półroczu 2005r.(dane wstępne)Zał. 5mln EURLp Kraj Obroty Udziałw %EksportUdziałw %ImportUdziałw %1 2 3 4 5 6 7 8 9Ogółemw tym:Saldo9620,5 100 4185,6 100 5434,9 100 - 1249,3UE-15* 4189,3 43,5 1967,8 47,0 2221,4 40,9 - 253,6UE-25** 6018,6 62,5 2862,3 68,4 3156,3 58,1 - 294,0WNP 2459,1 25,6 732,3 17,5 1726,8 31,8 - 994,4EFTA 175,2 1,8 112,1 2,7 63,1 1,2 49,01. Rosja 1996,2 20,7 452,5 10,8 1543,7 28,4 - 1091,22. Niemcy 1207,4 12,5 397,9 9,5 809,5 14,9 - 411,53. Łotwa 575,9 6,0 380,6 9,1 195,3 3,6 185,34. Francja 466,4 4,8 310,1 7,4 156,3 2,9 153,85. Estonia 394,2 4,1 246,3 5,9 147,9 2,7 98,46. Szwecja 397,6 4,1 209,6 5,0 188,0 3,5 21,67. Polska 629,6 6,5 207,4 5,0 422,1 7,8 - 214,78. W.Brytania 319,6 3,3 200,6 4,8 119,0 2,2 81,69. USA 332,6 3,4 198,4 4,7 134,2 2,5 64,210. Dania 366,5 3,8 194,4 4,6 172,1 3,2 22,2

1 2 3 4 5 6 7 8 911. Holandia 385,9 4,0 170,9 4,1 215,0 4,0 - 44,212. Hiszpania 200,1 2,1 146,5 3,5 53,7 1,0 92,813. Białoruś 231,2 2,4 129,5 3,1 101,6 1,9 27,914. Belgia 245,0 2,5 124,8 3,0 120,1 2,2 4,715. Włochy 240,2 2,5 86,9 2,1 153,3 2,8 - 66,3Pozostałe 1632,3 17,3 729,2 17,4 903,1 16,4 - 173,9Źródło: Departament Statystyki Republiki Litewskiej*) kraje UE przed 1 maja 2004r.**) kraje UE po 1 maja 2004r.74

Główne pozycje towarowe w eksporcie:Sekcja/dział Nazwa LTLEURmlnudział%Zał. 6Ogółem:LTLEUR14452,04185,6100Sekcja V Produkty mineralne LTLEUR27 Paliwa mineralne, oleje mineralne i produkty ichLTLdestylacji; substancje bitumiczne; woski mineralneEURSekcja XVI Maszyny i urządzenia mechaniczne; sprzęt elektryczny; LTLurządzenia do rejestracji i odtwarzania dźwiękuEUR85 Maszyny i urządzenia elektryczne LTLEURSekcja XI Materiały i wyroby włókiennicze LTLEUR62 OdzieŜ i dodatki odzieŜowe, bez dzianych iLTLszydełkowychEURSekcja XVII Pojazdy, statki powietrzne, jednostki pływające oraz LTLwspółdziałające urządzenia transportoweEUR87 Pojazdy nieszynowe oraz ich części i akcesoria LTLEURSekcja VI Produkty przemysłu chemicznego i przemysłówLTLpokrewnychEUR31 Nawozy LTLEUR753849,61114,93815,91105,21783,7516,61024,7296,81444,5418,3588,3170,41274,6369,1834,8241,81104,0319,7698,2202,226,626,412,37,110,04,18,85,87,64,8

Sekcja IX Drewno i wyroby z drewna LTLEUR44 Drewno i wyroby z drewna LTLEURSekcja IV Gotowe artykuły spoŜywcze; napoje bezalkoholowe, LTLalkoholowe i ocet; tytoń i przemysłowe namiastki tytoniu EUR23 Pozostałości i odpady przemysłu spoŜywczego; gotowa LTLpasza dla zwierzątEURSekcja XV Metale nieszlachetne i wyroby z metali nieszlachetnych LTLEUR72 śelazo, Ŝeliwo i stal LTLEURSekcja I Zwierzęta Ŝywe; produkty pochodzenia zwierzęcego LTLEUR04 Produkty mleczrskie; jaja ptasie; miód naturalny LTLEUR720,9208,8715,7207,3680,6197,1181,552,6643,4186,3257,574,6617,2178,7358,7103,95,05,04,71,34,51,84,32,5InneLTLEUR2333,5675,816,276

Główne pozycje towarowe w imporcieSekcja/dział Nazwa LTLEURmlnudział%Zał. 7Ogółem:LTLEUR18765,85434,9100Sekcja V Produkty mineralne LTLEUR27 Paliwa mineralne, oleje mineralne i produkty ichLTLdestylacji;EURSekcja XVI Maszyny i urządzenia mechaniczne; sprzęt elektryczny; LTLurządzenia do rejestracji i odtwarzania dźwiękuEUR84 Maszyny i urządzenia mechaniczne LTLEURSekcja XVII Pojazdy, statki powietrzne, jednostki pływające oraz LTLwspółdziałające urządzenia transportoweEUR87 Pojazdy nieszynowe oraz ich części i akcesoria LTLEURSekcja VI Produkty przemysłu chemicznego i przemysłówLTLpokrewnychEUR30 Produkty farmaceutyczne LTLEURSekcja XV Metale nieszlachetne i wyroby z metali nieszlachetnych LTLEUR4785,41385,94608,21334,63109,3900,51858,7538,32240,9649,01889,3547,21556,1450,7537,1155,51279,4370,525,524,616,69,911,910,18,32,96,877

72 śelazo, Ŝeliwo i stal LTLEURSekcja XI Materiały i wyroby włókiennicze LTLEUR55 Włókna chemiczne odcinkowe LTLEURSekcja IV Gotowe artykuły spoŜywcze; napoje bezalkoholowe, LTLalkoholowe i ocet; tytoń i przemysłowe namiastki tytoniu EUR21 RóŜne przetwory spoŜywcze LTLEURSekcja IX Drewno i wyroby z drewna; węgiel drzewny; korek i LTLwyroby z korkaEUR44 Drewno i wyroby z drewna; węgiel drzewny; LTLEURSekcja I Zwierzęta Ŝywe; produkty pochodzenia zwierzęcego LTLEUR03 Ryby i skorupiaki, mięczaki i inne bezkręgowce wodne LTLEUR518,5150,21146,5332,0202,758,7696,8201,8138,840,2420,8121,9417,6120,9401,7116,3163,447,32,86,11,13,70,72,22,22,10,9InneLTLEUR3128,9906,216,878

Zał. 8W latach 2001 - I półrocze 2005 polsko-litewskie obroty handlowe kształtowały się następująco:2001 2002 2003 2004 2005 I półr.mln dynamika mln dynamika mln dynamika mln dynamika mln dynamikaUSDUSDUSDUSDUSDO b r o t y 1.034,0 123,1% 1.124,5 108,7% 1.630,6 145,0% 1.730,3 106,1% 810,0 92,6%Eksport 756,5 134,7% 933,1 123,3% 1.326,6 142,2% 1.258,3 94,9% 577,1 85%0Import 277,5 99,8% 191,4 69,0% 303,9 158,8% 472,0 155,3% 232,9 119,2Saldo + 479,0 + 741,7 +1.022,6 + 786,3 + 344,2Źródło: CIHZ (z dokumentów SAD)79

Przedstawione w niniejszym przewodniku dane mają charakter informacyjny, według stanu prawnego RepublikiLitewskiej w grudniu 2005 roku.Przewodnik został opracowany przez pracowników Wydziału Ekonomiczno-Handlowego Ambasady RP w Wilnie.Wykorzystanie części lub całości publikacji wyłącznie po uprzednim uzyskaniu zgody WEH.

XIV. Suplement z dnia 21.06.06. Przepisy budowlane dla przedsiębiorców polskichSystem aktów prawnych regulujących działalność w zakresie budownictwaPodstawowym aktem prawnym regulującym biznes budowlany na Litwie jest Ustawa oBudownictwie. Niniejsza ustawa określa równieŜ podstawowe zasady normowania technicznego wbudownictwie. Art. 7 ustawy mówi, Ŝe „załoŜenia składające się na system narodowychnormatywnych dokumentów technicznych dotyczących budownictwa nie mogą być sprzeczne zzasadami i wymaganiami przewidzianymi w systemie normatywnych dokumentów technicznychUE i międzynarodowych organizacji, których członkiem jest Litwa, a takŜe z innymi ustawami iaktami prawnymi Republiki Litewskiej”. Oznacza to, iŜ wyŜszość prawa UE i międzynarodowychorganizacji względem Ustawy o Budownictwie RL jest prawnie zatwierdzona.Podstawowymi aktami prawnymi wyjaśniającymi Ustawę o Budownictwie są regulaminytechniczne z zakresu budownictwa. Większość z nich przyjmuje Ministerstwo Środowiska.Regulaminy techniczne dotyczące budownictwa w skrócie nazywane są „STR”, poza tym sąnumerowane i mają teŜ swoje konkretne nazwy (np. STR 1.01.06:2002 Budowle Specjalne).Wpływ na biznes budowlany ma równieŜ Kodeks Cywilny. Niniejszy akt prawny reguluje umowywykonawstwa (w tym – wykonawstwo robót budowlanych, projektowanie).Kodeks Cywilny mawyŜszą moc prawną aniŜeli Ustawa o Budownictwie. W tych przypadkach, gdy roboty budowlanekupowane są za środki państwowe, samorządowe lub im przyrównywalne, stosuje się przepisyokreślone w Ustawie o Zamówieniach Publicznych.Prawo przedsiębiorstw budowlanych z państw UE do prowadzenia działalności w RepubliceLitewskiejPrzedsiębiorstwo z kraju UE moŜe organizować swój biznes na Litwie w następujący sposób:1) załoŜyć spółkę-córkę;2) powołać filię przedsiębiorstwa;3) prowadzić działalność nie zakładając wspomnianych podmiotówW przypadku załoŜenia spółki-córki, podmiot ten jest osobną jednostką prawną i powinien uzyskaćprawo do prowadzenia wybranej działalności w ten sam sposób, jak kaŜde inne litewskieprzedsiębiorstwo. To znaczy, Ŝe prawo do prowadzenia działalności uzyskuje się bez jakichkolwiekulg, mając na względzie prawa załoŜyciela w swoim kraju. Główną zaletą takiego rozwiązania jestto, Ŝe załoŜyciel nie ponosi odpowiedzialności za obowiązki spółki-córki, t.j. załoŜyciel ograniczaprzez to własne ryzyko.Tymczasem, jeŜeli zakładana jest filia (która nie jest uwaŜana za odrębną jednostkę prawną) lubjeśli nie jest zakładany jakikolwiek podmiot, przedsiębiorstwo moŜe prowadzić na Litwie takądziałalność, jaką ma prawo prowadzić w swoim kraju. W tym przypadku prawo do prowadzenia tejdziałalności na Litwie jest przyznawane w trybie przewidzianym w aktach prawnych. JeŜeli nie jestzakładana ani filia, ani spółka – córka, wówczas przedsiębiorstwo powinno zarejestrować swojądziałalność w urzędzie administratora podatkowego i płacić wszystkie obowiązujące na Litwiepodatki przewidziane prawem litewskim.Tryb uzyskiwania prawa do prowadzenia działalności budowlanej (w przypadku załoŜenia spółki –córki). Podstawowe wymagania wobec przedsiębiorstw ubiegających się o atestację na prowadzeniedziałalności w zakresie budownictwa specjalnego są następujące:− posiadanie personelu administracyjno-technicznego, niezbędnego do prowadzeniadziałalności;− uiszczenie podatków;− zatrudnienie nie mniej niŜ jednego kierownika z atestatem, uprawnionego do prowadzeniadziałalności w zakresie budownictwa specjalnego;81

− posiadanie dokumentacji normatywnej do prowadzenia działalności;− co najmniej jednoroczny staŜ w budownictwie.Przedsiębiorstwo składa wniosek w Centrum Certyfikacji Produkcji Budowlanej. Atestacja jestwydawana w ciągu 3 miesięcy i waŜna jest nie dłuŜej niŜ przez 5 lat. Forma wniosku znajduje sięna stronie internetowej Centrum Certyfikacji Produkcji Budowlanej – www.spsc.lt.Tryb przyznawania prawa do prowadzenia działalności budowlanej (np.: w przypadku załoŜeniafilii). Prawo prowadzenia działalności budowlanej na Litwie przyznawane jest przedsiębiorstwomz krajów UE na podstawie dokumentów potwierdzających, Ŝe przedsiębiorstwo ma prawoprowadzić taką działalność w swoim kraju. Przedsiębiorstwo, które ubiega się o przyznanie mutakiego prawa, składa wniosek do Centrum Certyfikacji Produkcji Budowlanej przy MinisterstwieŚrodowiska. Do wniosku dołącza się kopię dokumentu, potwierdzającego prawo wnioskodawcy doprowadzenia określonej działalności oraz tłumaczenie dokumentu na język litewski. Forma wnioskujest na stronie internetowej Centrum Certyfikacji Produkcji Budowlanej – www.spsc.lt. AdresCentrum Certyfikacji Produkcji Budowlanej – ul. Linkmenų 28, LT-08217 Wilno.Zaświadczenie o przyznaniu prawa do prowadzenia działalności budowlanej wydaje się nie późniejniŜ w ciągu 3 miesięcy i jest waŜne nie dłuŜej niŜ przez 5 lat.Atestacja lub zaświadczenie o przyznaniu prawa do prowadzenia działalności budowlanej zawiera,co następuje: grupa budowli, zakres robót, jakie podmiot ma prawo wykonywać. Grupy budowlane:1. budynki mieszkalne,2. budynki niemieszkalne,3. komunikacje łącznościowe,4. sieci inŜynieryjne,5. inne budowle.Zakres robót:1. Ogólne roboty budowlane:1.1. roboty ziemne,1.2. budownictwo i montaŜ konstrukcji budowlanych; hydroizolacja; budowa dachów; pracewykończeniowe, inne roboty o podobnym profilu.2. Specjalne roboty budowlane:2.1. roboty mechaniczne (wodociąg wewnętrzny i zewnętrzny, usuwanie ścieków; wytwarzaniei dostawy ciepła; ogrzewanie budynków, wentylacja, klimatyzacja, systemy gazowe;rurociągi technologiczne, gazowe, naftowe lub na inne paliwo; uruchamianie idostosowywanie urządzeń; inne roboty o podobnym profilu).2.2. Prace elektrotechniczne.Przedsiębiorstwo ma prawo budować (rekonstruować, remontować) tylko budowle naleŜące dookreślonej grupy, wskazanej w atestacji (w zaświadczeniu o przyznaniu prawa do prowadzeniadziałalności budowlanej) i tylko w zakresie wskazanym w atestacji lub w zaświadczeniu.JeŜeli roboty budowlane mają być wykonywane w obiektach stanowiących dziedzictwo kulturoweRL, wymagany jest odpowiedni wpis w atestacji lub we wspomnianym zaświadczeniu.W celu uzyskania wpisu dot. grupy budowli i zakresu robót lub prawa do wykonywania robót wobiektach stanowiących dziedzictwo kulturowe w zaświadczeniu o przyznaniu prawa naleŜy wewniosku wskazać prawo do prowadzenia takiej działalności w swoim kraju i przedstawić dowody.TRYB PRZYZNAWANIA UPRAWNIEŃ SPECJALISTOM Z PAŃSTW UEDO OBEJMOWANIA KIEROWNICZYCH STANOWISK82

Art. 10 Ustawy o Budownictwie przewiduje następujące dziedziny działalności technicznobudowlanej:1) badania budowlane;2) projektowanie budowli i nadzór nad realizacją projektu;3) ekspertyza projektu i ekspertyza budowli;4) roboty budowlane;5) nadzór techniczny budowy.W podstawowym zakresie robót budowlanych działalnością techniczną moŜe kierować: kierownikprojektu, kierownik części projektu, kierownik ds. nadzoru nad realizacją projektu, kierownik ds.nadzoru nad realizacją części projektu, kierownik budowy, kierownik budowy ds. robótspecjalnych, kierownik budowy ds. nadzoru technicznego (kierownik budowy ds. nadzorutechnicznego nad budynkami ogólnego przeznaczenia, kierownik budowy ds. nadzoru technicznegonad budynkami o przeznaczeniu specjalnym), kierownik ds. ekspertyzy projektu, kierownik ds.ekspertyzy części projektu, kierownik ds. ekspertyzy. Stanowisko niniejszych kierowników robót,zgodnie ze swoją kwalifikacją zawodową, moŜe zajmować architekt lub inŜynier budowlany.Forma wniosku znajduje się na stronie internetowej Centrum Certyfikacji Produkcji Budowlanej –www.spsc.lt.W podstawowym zakresie specjalnych robót budowlanych działalnością techniczną mogą kierowaćtylko atestowani architekci i inŜynierowie budowlani.Specjaliści z państw UE mają prawo do prowadzenia ww. działalności po uzyskaniu odpowiednichuprawnień. W tym celu specjaliści z państw UE składają w Centrum Certyfikacji ProdukcjiBudowlanej wniosek, dokumenty potwierdzające posiadane uprawnienia oraz tłumaczeniedokumentów.Zaświadczenie o przyznaniu uprawnień wysyłane jest do wnioskodawcy nie później niŜ w ciągu 3miesięcy i waŜne jest nie dłuŜej niŜ przez 5 lat.W atestacjach i zaświadczeniach o przyznaniu prawa do prowadzenia działalności budowlanejwskazuje się równieŜ grupy budowlane oraz zakres robót. W tym celu naleŜy wskazać je wewniosku oraz przedstawić dowody, iŜ osoba ma analogiczne uprawnienia w swoim kraju.WYMAGANIA DOT. PRODUKTÓW BUDOWLANYCHArt. 18 Ustawy o Budownictwie przewiduje, Ŝe dostawcą produktów budowlanych moŜe być:1) podmiot prawny załoŜony w Republice Litewskiej,2) podmiot prawny załoŜony za granicą lub inna organizacja zagraniczna,3) osoba fizycznaDostawca produktów budowlanych ma obowiązek dostarczać bezpieczne i nadające się do uŜytkuprodukty budowlane, zgodnie z ich przeznaczeniem. Produkt uwaŜany jest za nadający się douŜytku, jeŜeli odpowiada wymaganiom, określonym w Ustawie RL o Bezpieczeństwie Produktów.KaŜdy produkt budowlany wwieziony z państwa członkowskiego UE lub z państwa, którepodpisało Umowę o Europejskim Obszarze Gospodarczym bez ograniczeń moŜe być dostarczanyna rynek litewski, jeŜeli został wyprodukowany w państwie członkowskim UE lub w państwie,które podpisało Umowę o Europejskim Obszarze Gospodarczym, został wwieziony do tych państwz krajów trzecich w sposób prawny lub został prawnie importowany i jest dozwolony na rynkudanego państwa. Ograniczenia dotyczące wolnego przepływu produktów budowlanych sądozwolone, jeŜeli nie został zapewniony odpowiedni poziom ich ochrony lub ze względu naochronę dobra publicznego, porządku i bezpieczeństwa, ochronę zdrowia i Ŝycia ludzi, ochronęświata zwierząt i roślin, ochronę narodowych wartości, takich jak sztuka, historia, archeologia orazochronę własności przemysłowej i komercyjnej.83

Dostawca produktów budowlanych (producent lub jego przedstawiciel) powinien spełniaćokreślone warunki oraz wraz z produktem powinien przedstawić dokumenty potwierdzające tenfakt i informację technologiczną dot. przeznaczenia produktu oraz jego właściwości.Na terytorium Republiki Litewskiej bez ograniczeń mogą być dostarczane produkty budowlaneoznakowane znakiem „CE”. Producent, jego przedstawiciel lub importer w tym wypadku równieŜpowinien przedstawić deklarację zgodności z wymaganiami dotyczącymi standardów, jakimodpowiada produkt.JeŜeli produkty nie są oznakowane znakiem „CE”, dopuszczalne są następujące warianty:− produkt powinien być certyfikowany na Litwie. Lista produktów wymagająca certyfikacjina Litwie zatwierdzana jest w drodze rozporządzenia Ministra Środowiska. Lista powinnazawierać produkty wymagające certyfikacji oraz standardy, jakim powinny odpowiadać.Certyfikacja jest dokonywana na podstawie prób zgodności ze standardami prowadzonymiprzez akredytowane laboratoria. Na Litwie uznawane są równieŜ próby zgodności zestandardami przeprowadzane w akredytowanych laboratoriach innych państw UE, jeŜeliustalone standardy zgodne są z obowiązującymi na Litwie.− Na podstawie certyfikacji państw UE wystawiany jest certyfikat litewski. Certyfikaty innychkrajów UE uznawane są w tych przypadkach, jeśli potwierdzają zgodność ze standardamiobowiązującymi na Litwie.− Na Litwie mogą być certyfikowane nie tylko produkty wpisane na obowiązkową listę(wykaz), ale równieŜ inne.− Na produkt wystawiana jest wyłącznie deklaracja zgodności. Taki wariant jest moŜliwywówczas, gdy produkt nie jest wpisany na listę (wykaz) produktów wymagającychcertyfikacji.We wszystkich przypadkach na produkty budowlane dostarczane na rynek powinny byćwystawiane deklaracje zgodności. Kierownik budowy powinien sprawdzać dokumenty wystawionena dostarczane produkty budowlane. Taką samą kontrolę sprawuje równieŜ osoba sprawującanadzór techniczny nad budową.84