მუხლის ტკივილი

მუხლის ტკივილიინფორმაცია პაციენტებისათვისკვირისტავ-ბარძაყის (პატელოფემორალური) დაზიანებებით გამოწვეულიტკივილიკვირისტავ-ბარძაყის დაზიანებება მუხლის ტკივილის ხშირი მიზეზია. ამდროს ტკივილი აღინიშნება კვირისტავის ქვეშ ან მის გარშემო, ერთ ან ორივემხარეს. ფიზიკური დატვირთვის ან ხანგრძლივად ჯდომის შემდეგ.რა შემიძლია გავაკეთო, რომ გამიუმჯობესდეს მუხლის მდგომარეობა დანაკლებად მეტკინოს?• დაისვენეთ და ეცადეთ ფეხებს ძალიან ნუ დატვირთავთ. მიზანშეწონილიარ არის სირბილი, ხელბურთი, კალათბურთი. თუ ვარჯიშისგაგრძელება გსურთ იცურავეთ ან სცადეთ სხვა ნაკლებად ინტენსიურივარჯიშები. როგორც კი მუხლის მდგომარეობა გაგიუმჯობესდებათ,შეგიძლიათ დაუბრუნდეთ თქვენს ჩვეულ სპორტულ საქმიანობას,მაგრამ დატვირთვის ინტენსივობის გაზრდა თანდათანობით უნდამოხდეს.• სპეციალური მარტივი ვარჯიშები დაგეხმარებათ კუნთებისგაძლიერებაში და ტკივილის შემსუბუქებაში (იხ ქვემოთ). თითოეულვარჯიშს დაუთმეთ რამოდენიმე წუთი, ივარჯიშეთ დღეში ორჯერ.თქვენი ექიმი გირჩევთ, რომელი ვარჯიშია თქვენთვის შესაფერისი.პირველი 2 ვარჯიში ყველაზე მნიშვნელოვანია. მათი საშუალებითბარძაყის წინა (ოთხთავა) კუნთების გაძლიერება ხდება, რაც კვირასტავისნორმალურ მოძრაობას უზრუნველყოფს.• შეარჩიეთ მოხერხებული ფეხსაცმელი. სიარულისა და სირბილის დროსსპორტული ფეხსაცმელი ხელს უწყობს ტკივილის შემსუბუქებას. ასევეეფექტიანია სპეციალური „სუპინატორები“ ფეხსაცმელში ჩასაფენად.• დაიდეთ ყინული მუხლებზე დატვირთვიდან 10-20 წუთისგანმავლობაში, რაც ამსუბუქებს ტკივილს და აჩქარებსგამოჯანმრთელების პროცესს. ყინულის დასაფიქსირებლად შეგიძლიათელასტიური სახვევების გამოყენება.1

• ტკივილდამაყუჩებელი წამლების მიღება, ცხადია მუხლის ტკივილისშემსუბუქების ერთ-ერთი გზაა. შეგიძლიათ პარაცეტამოლის გამოყენება,თუმცა წამლის მიღების თაობაზე რჩევა უმჯობესია ექიმისაგან მიიღოთ.თუ ტკივილი 3-4 კვირაში არ გაგივლით, მიმართეთ თქვენი ოჯახის ექიმს.ვარჯიშები, რომლებიც დაგეხმარებათ მუხლის ტკივლის დროსიყავით მომთმენნი! სისტემატურად აკეთეთ ვარჯიშები, რომგამოჯანმრთელდეთ. მუხლის ტკივილის განკურნება შეიძლება რთულიიყოს, მდგომარეობა ერთ ღამეში არ გაუმჯობესდება. ზოგიერთ ადამიანსუმართლებს და მალე რჩება, თუმცა ამ პროცესს ზოგჯერ შეიძლება 6კვირა ან მეტიც დასჭირდეს.ქვემოთ მოცემულია ზოგიერთი ვარჯიში, რაც ტკივილის შემსუბუქებაშიდაგეხმარებათ. როდესაც ყველა ნაჩვენებ ვარჯიშს შეასრულებთ,შებრუნდით და მეორე ფეხითაც გააკეთეთ იგივე, რომ ორივე მუხლმამიიღოს სარგებელი.1. ოთხთავა კუნთის გაძლიერება:სტატიკური ვარჯიში. მიიღეთსურათზენაჩვენებიმდგომარეობა. მარჯვენა ფეხიგეჭიროთ გაშლილ მდგომა-რეობაში 10-20 წამის განმავ-ლობაში, შემდეგ მოდუნდით. ვარჯიში 5-10-ჯერ გააკეთეთ.2. ოთხთავა კუნთის გაძლიერება:გაშლილი ფეხის აწევა. მიიღეთსურათზე ნაჩვენები მდგომარეობა.მარჯვენა ფეხი აწიეთ რამოდენიმესანტიმეტრზე და გეჭიროთ 5-10წამის განმავლობაში. შემდეგ ნელ-ნელა დაუშვით. ვარჯიში 5-10-ჯერგააკეთეთ.2

3. ილიოტიბიალური ტრაქტისა დადუნდულოს გაჭიმვა (ნაჩვენებიამარჯვენა მხარე). მიიღეთ სურათზენაჩვენები მდგომარეობა. მოაბრუნეთსხეული მარჯვნივ და მარცხენახელით “მიაწექით” მარჯვენა ფეხს.დაჭიმვა უნდა იგრძნოთ მარჯვენადუნდულოში და მარჯვენა ბაძაყისგარეთა ზედაპირზე. გაჭიმული გქონდეთ 10-20 წამის განმავლობაში.ვარჯიში 5-10-ჯერ გააკეთეთ.4. ილიოტიბიალური ტრაქტის გაჭიმვა(ნაჩვენებია მარცხენა მხარე). მიიღეთსურათზე ნაჩვენები მდგომარეობა,მარჯვენა ფეხი გადააჯვარედინეთმარცხენას წინ. ხელები დაიჭირეთერთად და დაწიეთ იატაკისკენ.დაჭიმვა უნდა იგრძნოთ მარცხენაბარძაყის გარეთა ზედაპირზე.გაჭიმული იყავით 10-20 წამისგანმავლობაში. ვარჯიში 5-10-ჯერგააკეთეთ. თუ წელი გაწუხებთ, ამ ვარჯიშის შესრულებარეკომენდებული არ არის, ვინაიდან ეს წელის ტკივილის მიზეზიშეიძლება გახდეს.5. მუხლქვეშა მყესის გაჭიმვა. მიიღეთმარცხენა სურათზე ნაჩვენებიმდგომარეობა. მარცხენა მუხლშიმოხარეთ ფეხი. მოჭიდეთ ხელებიბარძაყს და გეჭიროთ მყარად. მარცხენაფეხი გაშალეთ ჰაერში და გეჭიროთ,სანამ არ იგრძნობთ დაჭიმულობას.დაჭიმული გქონდეთ 5-10 წამისგანმავლობაში. ვარჯიში 5-10-ჯერგააკეთეთ.3

6. ბარძაყის მომზიდველი კუნთისგაძლიერება. დამჯდარ მდგომარეობაშიმუხლები მოუჭირეთ რეზინის ბურთს.მოჭერილი გქონდეთ 5-10 წამისგანმავლობაში. ვარჯიში 5-10-ჯერგააკეთეთ. (ბურთის ნაცვლად შეგიძლიათხელების ან მუშტების მოთავსებამუხლებს შორის)7. ბარძაყის მომზიდველი კუნთის გაძლიერება (ნაჩვენებია მარცხენამხარე, წინა და გვერდითი ხედები).მიიღეთ სურათზე ნაჩვენებიმდგომარეობა, დადექით მუხლშიოდნავ მოხრილ მარცხენა ფეხზე.მარჯვენა ფეხი ნელ-ნელა ასწიეთ 30გრადუსით, გეჭიროთ რამდენიმე წამი,შემდეგ ნელ-ნელა დაწიეთ დაგამართეთ ორივე ფეხი. ვარჯიშიგააკეთეთ 10-ჯერ. ეცადეთ წელში არმოიხაროთ და მოხრისას მუხლებიშიგნით არ შეაბრუნოთ.8. ბარძაყისა და დუნდულოს გაჭიმვა(ნაჩვენებია მარცხენა მხარე). მიიღეთსურათზე ნაჩვენები მდგომარეობა,მარცხენა ფეხი გადაადეთ მარჯვენას დამარცხენა მუხლს მოხვიეთ ხელები.გაჭიმული იჯექით და მუხლი ნაზადმოზიდეთ თქვენსკენ. ამ მდგომარეობაში20 წამი გაჩერდით და შემდეგ რამოდენიმეწამი დაისვენეთ. ვარჯიში 6-ჯერგააკეთეთ.4

9. წვივის გაჭიმვა. დადექით კედელთან,როგორც ნაჩვენებია სურათზე. მარცხენაქუსლი გედოთ იატაკზე, რომ იგრძნოთფეხის უკანა ნაწილის დაჭიმვა. ამმდგომარეობაში 10-20 წამი გაჩერდით.ვარჯიში 6-10-ჯერ გააკეთეთ.5

მუხლის ოსტეოართრიტიინფორმაცია პაციენტებისათვისრა არის ოსტეოართრიტი?ოსტეოართრიტს დეგენერაციულ ართრიტსაც უწოდებენ. ართრიტის დროსხდება იმ ქსოვილის განლევა, რომელიც ძვლებს იცავს. ამ ქსოვილსხრტილი ეწოდება. მუხლის ოსტეოართრიტს ხშირად თან ახლავს ტკივილი.რა იწვევს ოსტეოართრიტს?მეცნიერებმა ზუსტად არ იციან, თუ რა იწვევს სახსრის ხრტილის განლევას,მაგრამ ცნობილია, რომ ეს პრობლემა უფრო ხშირად გვხვდება ასაკისმატებასთან ერთად და ჭარბი წონის ადამიანებში. ზოგჯერ ართრიტიშეიძლება მუხლის სერიოზული ტრავმიდან რამდენიმე წლის შემდეგგანვითარდეს.როგორ დაადგენს ექიმი, რომ ოსტეოართრიტი მაქვს?შეკითხვების დასმითა და მუხლის გასინჯვით ექიმს შეუძლია გითხრათ,რომ გაქვთ ოსტეოართრიტი. დამატებით შეიძლება საჭირო გახდესრენტგენოლოგიური კვლევის ან სისხლის ანალიზის ჩატარება.რენტგენოლოგიური გამოკვლევა ეხმარება ექიმს პრობლემის სიმძიმისდადგენაში. სისხლის ანალიზებით ხდება ართრიტის სხვა ფორმებისგამორიცხვა.როგორ მიმკურნალებს ექიმი ოსტეოართრიტის დროს?ოსტეოართრიტული ტკივილის მართვაში გვეხმარება მედიკამენტები დაფიზიკური თერაპია. თქვენმა ექიმმა შეიძლება დაგინიშნოთ მუხლისგარშემო, კანზე წასასმელი, ტკივილის შემამსუბუქებელი კრემები ანტკივილდამაყუჩებელი საშუალებები (მაგ. პარაცეტამოლი).ფიზიკური თერაპია ვარჯიშების სპეციალურ პროგრამას ითვალისწინებს,რომელიც მუხლის მოძრაობისა და მოქნილობის აღდგენაში გვეხმარება.ოჯახის ექიმი გირჩევთ, ვის მიმართოთ ფიზიკური თერაპიისთვის.6

არსებობს თუ არა სხვა საშუალებები?დიახ. თუ ორალური მედიკამენტები და ფიზიკური თერაპია ვერმოგიხსნით პრობლემას, ექიმმა, ასევე, შეიძლება შემოგთავაზოთ ინექციებიტკივილის საწინააღმდეგო (ანალგეზიური საშუალეები) პრეპარატებით, რაცტკივილს დღეების და კვირეების მანძილზე აჩერებს. ამ პრეპარატებზესხვა მედიკამენტების (ე.წ. კორტიკოსტეროიდების) დამატებით ტკივილიუფრო ხანგრძლივი დროით ქრება. თუ ამანაც ვერ გიშველათ, ექიმიშემოგთავაზებთ ჰიალურონის მჟავას ინექციებს ან ქირურგიულ ჩარევას.რა არის ჰიალურონის მჟავას ინექციები?ცოტაოდენი ჰიალურონის მჟავა თავისთავად არის სახსრის სითხეში.ოსტეოართრიტის დროს ხდება მისი განლევა, რის გამოც იგი ვეღარ იცავსსახსარს. ინექციების საშუალებით ხდება ჰიალურონის მჟავის დამატებამუხლის სახსარში. ტკივილის მოხსნის თვალსაზრისით ჰიალურონის მჟავაუფრო შედეგიანია, ვიდრე ორალური მედიკამენტები. ამ დროს ტკვილისმოხსნა 6 თვიდან 1 წლამდე ხდება, ზოგჯერ უფრო მეტი ხნითაც. მაგრამ,სამწუხაროდ, ეს ინექციები ყველას ვერ შველის.ჰიალურონის მჟავას ინექციების დადებით და უარყოფით მხარეებზეინფორმაციას თქვენი ექიმისაგან მიიღებთ.რას ითვალისწინებს ქირურგიული მკურნალობა?ამერიკის ორთოპედიული ქირურგიის აკადემიის მონაცემების მიხედვით,მუხლის ოსტეოართრიტის მქონე პაციენტებს, 4-დან 1-ს ესაჭიროებაქირურგიული ჩარევა. ქირურგიული ჩარევის სახეებია:• ართროსკოპია. ამ დროს ქირურგი მუხლში აკეთებს მცირე განაკვეთსდა შედის პატარა კამერით, რომლის საშუალებითაც ნახულობს,რამდენად დააზიანა ოსტეოართრიტმა მუხლი. სხვა, ასევე, პატარაინსტრუმენტით ქირურგი აცილებს სახსრის დაზიანებულ ნაწილებს დაასუფთავებს უცხო ნაწილაკებისგან, რომლებიც შეიძლება ტკივილსიწვევდნენ. ართროსკოპია ყველას არ უკეთდება. იგი ტკივილის მოხსნასდროებით უზრუნველყოფს, ან გამოიყენება სხვა ოპერაციული ჩარევისგადავადების მიზნით.7

• ოსტეოტომია. ქირურგიული მანიპულაციაა, რომლის დროსაც ხდებამუხლში ოსტეომიელიტის მიერ დაზიანებული ძვლების ჩასწორება ანხელახალი ფორმირება. ეს პროცედურა მაშინ ტარდება, როდესაცმუხლის მხოლოდ ერთი ნაწილი ან მხარეა დაზიანებული. ამ დროსმუხლის პოზიცია იცვლება, იმგვარად, რომ ზეწოლა დაზიანებულ მხარესნაკლებად ხდება. შედეგად, მუხლის ნორმალური მოძრაობა აღდგება დატკივილი გაივლის. თუმცა, ოსტეოტომიის შემდეგ პაციენტებსმომავალში შეიძლება დაჭირდეთ მუხლის ჩანაცვლებითი ქირურგია.• ართროპლასტიკა. ასევე, ეწოდება სახსრის ან მუხლის ჩანაცვლებითთერაპიას. ქირურგი აცილებს ოსტეოართრიტისგან დაზიანებულმუხლის ნაწილს და ანაცვლებს მას მეტალის ან პლასტმასისხელოვნური სახსრით. ამ დროს შეიძლება მთლიანი ან სახსრისნაწილის ჩანაცვლება. მიუხედავად იმისა, რომ გამოჯანმრთელებასდიდი დრო სჭირდება, ართროპლასტიკის შედეგები ხშირადწარმატებულია. მისი საშუალებით ხდება ტკივილისგან განკურნება დამუხლის მოძრაობის აღდგენა.8

ართრიტი: როგორ შევინარჩუნოთ აქტივობა დადამოუკიდებლობაინფორმაცია პაციენტებისათვისრა არის ართრიტი?ართრიტი ნიშნავს სახსრების ანთებას. იგი იწვევს ტკივილს და, როგორცწესი, დაზიანებულ სახსარში მოძრაობაც შეზღუდულია. ართრიტისმრავალი ფორმა არსებობს. ყველაზე ხშირია ოსტეოართრიტი (ე.წ. სახსრისდეგენერაციული დაავადება).მუხლის სახსარი ნორმაშიმუხლის სახსარი ოსტეოართრიტის დროსრა იწვევს ოსტეოართრიტს?ზუსტი მიზეზი უცნობია. ეს დაავადება, ხშირ შემთხვევაში, როგორც ჩანს,დაკავშირებული წლების განმავლობაში სახსრის გაცვეთასთანაადაკავშირებული, თუმცა მხოლოდ „გაცვეთა“ ოსტეოართრიტს არ იწვევს.რა ხდება როდესაც ზიანდება სახსარი?ნორმაში სახსრის ძვლებს შორის საფენივით დევს ხრტილის თხელი ფენა,რომელიც ეხმარება სახსარს ნაზ და კომფორტულ მოძრაობაში. ზოგიერთპირებში სახსრების მოძრაობასთან ერთად ხრტილი თხელდება. ესოსტეოართრიტის დასაწყისია. დროთა განმავლობაში ხრტილი განილევადა ძვლები იწყებენ ერთმანეთზე ხახუნს.9

ძვლის ბოლოები შეიძლება გასქელდეს კიდეც, იქ სადაც ისინი სახსარსქმნიან, ხრტილისა და ძვლის ნაწილები შეიძლება მოწყდეს, რამაცშეიძლებატკივილი, სახსრის შეშუპება და უმოძრაობა გამოიწვიოს.ვის ემართება ოსტეოართრიტი?ოსტეოართრიტი უფრო ხშირად ასაკოვან ადამიანებს ემართებათ, თუმცაშეიძლება ახალგაზრდებშიც აღინიშნოს. ოსტეოართრიტის რისკი მაღალიაათლეტებში და იმ ადამიანებში, რომლებიც ხანგრძლივად განმეორებითმოძრაობებს ასრულებენ, ან ჭარბი წონის არიან. სახსრის ტრავმაც ზრდისშემდგომში ართრიტის განვითარების რისკს.არსებობს მკურნალობა?ოსტეოართრიტისგან განკურნება არ ხდება, თუმცა მართვის სწორი გეგმასაშუალებას მოგცემთ შეინარჩუნოთ აქტივობის უნარი, დაიცვათ სახსრებიდაზიანებისგან და აკონტროლოთ ტკივილი. თქვენი ექიმი დაგეხმარებათსწორი გეგმის შემუშავებაში.ოსტეოართრიტის სამკურნალოდ ექიმი შეგირჩევთ მედიკამენტურმკურნალობას, გირჩევთ ვის მიმართოთ ფიზიკური თერაპიისა და სხვაპროცედურებისთვის.რჩევები, როგორ შევინარჩუნოთ აქტივობა• თუ ჭარბწონიანი ხართ, დაიკელით წონაში.• რეგულარულად ივარჯიშეთ.• გამოიყენეთ ხელჯოხი• მოერიდეთ სიმძიმეების აწევას.• მოერიდეთ სახსრების ზედმეტად დატვირთვას.• ტკივილის ან მოძრაობის შეზღუდვის შემთხვევაში დროულად მიმართეთექიმს10

რატომ უარესდება ჩემი ართრიტი?დროთა განმავლობაში ოსტეოართრიტული პროცესი უარესდება, თუმცასაკუთარი თავის დასახმარებლად ბევრი რამის გაკეთება შეგიძლიათ.მნიშვნელოვანია შეძლებისდაგვარად შეინარჩუნოთ აქტივობა. სახსრებისტკივილის დროს ადამიანები ზოგავენ მათ და აღარ იყენებენ, რისშედეგადაც კუნთები სუსტდება. ამან შეიძლება გამოიწვიოსკონტრაქტურები (კუნთების უმოძრაობა/რიგიდობა), რის გამოც მოძრაობაუფრო მეტად ძნელდება. ეს უფრო მეტ ტკივილს იწვევს და ციკლიგრძელდება. ექიმთან ერთად განიხილეთ ტკივილის კონტროლისსაშუალებები, რათა შეინარჩუნოთ აქტივობა და თავიდან აიცილოთმსგავსი პრობლემები.მიშველის თუ არა მედიკამენტი?ექიმმა, შეიძლება დაგინიშნოთ ტკივილგამაყუჩებელი ან არასტეროიდულიანთების საწინააღმდეგო საშუალებები (აასს-ები), რომლებიც გარკვეულიტიპის ართრიტების სამკურნალოდ გამოიყენება. აასს-ები ამცირებენსახსრების ანთებას, შეშუპებასა და ტკივილს, მაგრამ ყველას არ შეუძლიამათი მიღება.მედიკამენტები გონივრულად უნდა იქნას გამოყენებული. თქვენთვისსაჭირო წამალსა და დოზას ექიმი შეგირჩევთ.მიშველის თუ არა სპეციალური მოწყობილობები/ხელსაწყოები?დიახ, სპეციალური მოწყობილობები/ხელსაწყოები (მაგ. ხელჯოხები,ფეხსაცმელში ჩასაფენები ან მუხლის სახვევები, შხაპის მოძრავი ყურმილი,აბაზანაში დასაჯდომი) ეხმარება ართრიტიან ადამიანებსშეძლებისდაგვარად დიდხანს შეინარჩუნონ დამოუკიდებლობა. ისინიიცავენ სახსრებს და გინარჩუნებენ მოძრაობას. მაგალითად, თუ თქვენსწორად გამოიყენებთ ხელჯოხს, სიარულის დროს დაახლოებით 60%-ითშეამცირებთ ბარძაყის სახსარზე სხეულის ზეწოლას. ამ მოწყობილობებისშერჩევაში ექიმი დაგეხმარებათ.11

დამეხმარება თუ არა სპეციალური ვარჯიშები?დიახ, ვარჯიში გეხმარებათ კუნთების გაძლიერებასა და მოქნილობისშენარჩუნებაში. საუკეთესოა ისეთი ვარჯიშები, რომლებიც სახსრებს არაზიანებს. ტკივილისა და დაზიანების თავიდან აცილების მიზნითვარჯიშები ნელ-ნელა და შესვენებებით აკეთეთ. ართრიტიანიადამიანებისთვის კარგი ვარჯიშია ცეკვა და ველოსიპედი.ასევე, სასარგებლოა სპეციალური ვარჯიშები და აკვა/წყლის/-აერობიკა.ვარჯიშის პროგრამის დაწყების წინ დაელაპარაკეთ თქვენს ექიმს.12