01 OK_Layout 1

Ofanziva u KamboxiRe`im u Sajgonu samo je formalno prihvatio odredbe Spora -zuma, a SAD su u Kamboxi nastavile sa jo{ intenzivnijim pru `a -wem vojne i materijalne pomo}i ve} diskreditovanom Lon No -lovom re`imu u borbi protiv oslobodila~kog pokreta. Si tu acijaje i nadaqe bila najte`a u Ju`nom Vijetnamu. Vojni efektivi armijeRepublike Vijetnam pove}ani su na oko 700.000 qudi, a snageunu tra{we bezbednosti na oko 550.000, od kojih 150.000 qudi upoliciji i oko 400.000 u teritorijalnoj i lokalnoj policiji. Isto -vre meno je otpo~eo i masovni teror nad sta no vni {tvom. Oko200.000 gra|ana je zatvoreno, a vi{e od milion seoskog `ivqadoterano je u gradove kao radna snaga.Po~etkom 1975. godine strategijska situacija u Kamboxi iJu`nom Vijetnamu iz osnova se promenila. Korumpirani marionetskire`imi Lon Nola i sajgonskog diktatora Ngujen Van Tijanalazili su se pred rasulom. Pomo} SAD Ju`nom Vijetnamu bilaje svedena na minimum, dok je DR Vijetnam dobijala veliku pomo}od Kine i SSSR-a.U januaru 1975. godine u Kamboxi je do{lo do ofanzive u kojojje pala cela provincija Puok Long. Sam tok operacije izveden je utri etape, precizno razra|ene i uskla|ene u Vrhovnoj komandi SevernogVijetnama. Za ofanzivu su anga`ovane najboqe i te hni ~ki najopremqenijejedinice, a glavni ciqevi napada bili su gra dovi, operativnegrupacije protivnika, baze i upori{ta. Zbog na sta lihproblema predsednik Ju`nog Vijetnama Ngujen Van Tije je 14. martado{ao u operativni centar 2. armijske oblasti u Na Trangu. Tamo jena~inio gre{ku koja }e na kraju dovesti do nesta n ka Ju`nog Vijetnama.Naime, ameri~ki savetnici i generali armije Republike Vijetnamtra`ili su povla~ewe sa severnih planina jer ih je, kako sutvrdili, bilo te{ko braniti. Predsednik je nevo q no pristao na to.Povla~ewe se ubrzo pretvorilo u neorganizovano be`awe.Kada su vojnici i izbeglice izbili blizu Tui Hoa, vojska SevernogVijetnama otvorila je artiqerijsku vatru, dodatno pogor{avaju}inastalu situaciju. Oslobodila~ke snage u potpunosti su porazilejedinice 2. armijske oblasti vojske Ju`nog Vijetnama, koje su bileu povla~ewu. Posle pada istorijskog carskog grada Hue, pa`waoslobodilaca usmerena je na grad Da Nang, gde se nalazila jednaod najve}ih i najboqe opremqenih ameri~kih baza. Iako jepredsednik Ju`nog Vijetnama Tije naredio da se grad brani poRATNI ZLO^INIRatni zlo~ini agresora nad vijetnamskim narodom na i {li suna o{tru osudu svetskog javnog mwewa. Me|unarodni sud za ratnezlo~ine, osnovan 1966. godine u Londonu od uglednih javnih, politi~kihi kulturnih radnika iz raznih zemaqa, osudio je ameri~keratne zlo~ine u Vijetnamu i vladu SAD za zlo~in genocida nad vijetnamskimnarodom.Tokom ratnih godina bilo je slu~ajeva nepo{tovawa ratnogprava prema vojnim zarobqenicima, naro~ito prema pripadnicimasnaga FNO. Tokom ofanzive Tet u gradu Hue prona|eno je 19masovnih grobnica, u kojima je pokopano vi{e od 1.000 qudi,uglavnom iz gradske uprave, ali i drugih, od kojih su neki bili`ivi zakopani. Tokom tih borbi ameri~ki vojnici izvr{ili sute`ak zlo~in u selu Song Maj, gde su ubili 109 civila. Te`i zlo~indogodio se 16. marta 1968. godine, kada su vojnici ~ete C 1.bataqona 20. pe{adijskog puka izvr {ili masakr u selu Mi Lajusmrtiv{i izme|u 347 i 504 civila. Za taj zlo~in saznalo se teku novembru 1969. godine. Tokom su|ewa pred vojnim sudomoptu`eno je 14 oficira. Ve }ina optu`bi je odba~ena, a poru~nikVilijam Keli osu|en je na do`ivotnu robiju, koja je kasnijepreina~ena na tri godine ro bije.Javno pogubqewe kapetana Vijetkonga Ngajen Van Lijema, od{efa sajgonske policije Ngujen Nok Loana, snimio je Edi Adams, ata fotografija kasnije je nagra|ena Pulicerovom na gradom.svaku cenu, oslobodila~ke snage uspele su da razbiju i uni{te jedinice1. armijske oblasti i da ga zauzmu.Po~etkom aprila Sajgon je bio prepun izbeglica, a vlada jekontrolisala rejon od oko 60 km od grada. Ameri~ka ambasada iaerodrom Tan-[on-Wut bili su pretrpani qudima koji suo~ajni~ki nastojali da napuste zemqu. Evakuisano je oko 143.000Ju`novijetnamaca. Odbranu grada ~inile su jedinice 3. i 4. armijskeoblasti, ukqu~uju}i i elitne jedinice padobranaca i renxera.Po{to SAD nisu odgovarale na wegov apel za pomo}, Ngijen VanTije je 21. aprila 1975. godine podneo ostavku i u opro{tajnomgovoru `estoko napao SAD, optu`uju}i ih za izdaju.Pobedonosna zavr{nicaPo{to je Tije podneo ostavku, zamenio ga je potpresednik VanHunong, koji je poku{avao da izdejstvuje pregovore sa DR Vijetnamom.Nakon odbijawa, nespreman da pru`i otpor severnovijetnamskojvojsci, i Hunong je podneo ostavku. Wega je zamenio generalMin, ~lan opozicije u skup{tini Republike Vijetnam, ~ovek kojije 1963. godine izvr{io dr`avni udar i s vlasti zbacio Dijema.Tre}a etapa oslobodila~ke operacije nosila je naziv Ho [iMin. Nakon {to su oslobodila~ke snage uspele da probiju odbrambenuliniju u rejonu Zvan Loka, gde su se krvave i `estoke borbevodile gotovo dve nedeqe, pristupile su opsadi Sajgona. Opsadaje po~ela 25. aprila, da bi se obru~ stegao 28. aprila. Istogadana Min je postao posledwi predsednik Ju`nog Vijetnama. AmbasadorSAD pobegao je iz Sajgona 19. aprila 1975. u 16 ~asovai 30 minuta, a sa wim su oti{le i diplomate drugih zapadnih zemaqa.U dvori{te ambasade SAD 30. aprila u 7 ~asova i 53 minutasleteli su helikopteri CH-53D, koji su evakuisali ameri~kevojnike iz ambasade, posledwe vojnike SAD koji su napustili Sajgoni Vijetnam. U 11 ~asova 30. aprila 1975. godine zvani~no jeprestala da postoji Republika Vijetnam (Ju`ni Vijetnam), nakonpredaje koju je objavio predsednik Min.U operaciji Ho [i Min oslobodila~ke snage FNO i narodnearmije DR Vijetnama uni{tile su snage 3. i 4. armijskeoblasti, oslobo|en je Sajgon (koji je 1. maja 1975. promenio ime uHo [i Min) i podru~je delte reke Mekonga, gde su borbe zavr{ene2. maja 1975. godine. Ve} 7. maja odr`ana je velika parada pobede,koja je ozna~ila kraj tridesetogodi{we borbe naroda Vijetnamaza slobodu.Na skupu u Wu Orleansu vr{ilac du`nosti predsednika SADXerald Ford sve~ano je objavio kraj rata u Vijetnamu, govore}ida su SAD spasile ~ast i pobedile.Uprkos ogromnim qudskim i materijalnim gubicima, rat u Vijetnamuimao je za SAD i druga~ije dimenzije, jer je podsticao industrijskirazvoj i istovremeno donosio veliki profit dr`avi i43