Pobierz - E-teatr.pl

mok ształcenia , już w Kaz.cmi!t.1, pracując jako kucharz, zetknął sięz ośrodkiem akademickim, a w parę lat pó źn iej w Petersburgu wszed łw szerokie koła ówczesnych intelektualistów.Utworem, który wys un ą ł go na czoło l'syjskiej literatury społecz ­nej był u twór prozaiczny „Zwiastun Burzy". Pierwsza jasna i artys1ycznie,oraz m y ślowo umotywowana przepowiednia przyszłej WielkiejRewolucji rosyjskiej. Naraził się tym dzi eł em władzom carskim.Gorkij od czuwał jednak, że naj bezpośredni ej szą formą wypowiedziliterata i n ajlepszą jego trybuną mówcz ą jest, był i będzie teatr. Dlategoteż pod wpływem swego przyjaciela, znakomitego dramaturgaCzechowa posta nowił pisać sztuki sceniczne. Pierw szą sztuką napisa ną w r. 1901 przez Gor kija byli właśn ie grani w teatrze im. JuliuszaSłowackiego w Krakowie „Mieszczanie". By zrozumieć fakturętej sztuki musimy cofnąć się do pewnych wydarzeń w dziejachteatru rosyjsk i-ego, które rozegrały się parę lat przedtem.Zewn ę trzny realizm, kt6i;emu hołdowa ł teatr rosyjski w połowieXIX w. w okresie Szczepkina i Gogola, pogł ębl~ł s ię i zyskiwał naweW111 ę t rznośc i. Jednocześnie bowiem p od wpływem · zdobyczy teatruAntoina i teatru K s ięci a Saxen-Meinin gen, za czą ł do Rosji przenik a ćrealizm wewn ętrzny, którego pierwszym rzecznikiem na terenie Rosjibył aktor Sadowskij. Wreszcie dwaj wybitni ludzie teatru Stanisław skiKonstanty i Niemirowfcz-Dan czenko, postan owili założyć teatr opartyna owym r e ali żm ie wewn ętrznym . Teatr ten nazwano „Teatrem Ar ty­~ tycznym " . Na pie rwszy ogień poszły w tym teatrze utwory Czechowa.Nic wi ęc dziwn ego, że Czechow, który odniósł tu niebywały sukcesby ł ent uzj fl slą metod Teatru Stanislawskfego i gorąco namawi a ł sw egoprzyjaciela Gorkiego do wsp"tlłpracy z tą scen ą.Czechow ze swym symbolizmem nie był autorem, który w pełnirealizow a ł · idee teatru . Stanisławskieg o. Dogłębny realizm Stanisławskiegoszukał w dzi'ele nieodpartej ł ą czności z życiem, „owego odczuciaprawdy''. Prawda ta t k wiąca korzen iami w rzecz.yw i stości dni.owej, tejpowszechnie zrozumiałe j , opartej o zdr owy rozsą dek i krytycyzm ujawniłas ię właś ni'e w twórczości dramatycznej Gorkiego. Nic dziwnego.że wystawienie , Mieszczan" w Teatrze Artystycznym w Moskwie b ylopunktem zwrotnym w jego rozwoju (r. 1901);'Realizm Gorkiego ni'e jest k li szą z rzeczywist ości , lecz krytycżnymspojrzeniiem na nią . J est jej trzeźw ą oce lł ą . Gorkij znał z własn egożycia tzw. wonczas „doły społeczne"7 ludzi. którzy żyli „Na dnie"Byli to włóczędzy, ludzie karani, ludzie ścigani. O nich i o t'ały proletariato pop rawę i'ch bytu wa l czył od pierwszych m omentów swejkariery pisarskiej Gorldj. Apoteozowa ł więc nieco te typy, a leK:kokarykaturalny od ci eń rzucał na przedstaw iane typy mieszczańskiei urzęd nicze . Była wfęc to transformowana ideologicznie rzeczywistość.Tak jak ongiś „Wesele Figara" b yło pierwszym sygnałem rewolucji,tak utwory dramatyczne Gorkija pad ały na pod at n ą glebę i pobudzałyrozwój przyszłej ideologii rewolucyjnej.W burżuazji' widział Gorkij dwie warstwy. Warstwę ludzi obojętniebiernych, niezdolnych do przemian swego systemu myślenia i warstwęupartych kołtunów, wrogów wszelkiej nowości, wszelkiego postępu. Imprzeciwstawił ludzi nowych, którzy z owego dna społecznego witalnościąswoją, rozpędem twórczym szli ku wyżynom lepszej przyszłości.Dlatego w pozornie objektywnej relacji dramatycznej Gorkija przebijaów romaniyzm heroiczny przyszłych bojowników wolności. Nie mo_żemysię w ięc dziwić entuzjastycznym słowom angielsko-irlandzkiego pisarzaSean O'Casey'a, które wyraził parę tygodni temu w artykule zatytułowanym„Wielki człovii~k Gorkij" (Tribune, 3 maJ 1946). Słowate brzmią: „ Usuńcie się Strindbergu, Ibsenie, Hauptmanie, Czechowiei wy wszyscy · którzyście przyszli tutaj przedtem, zróbcie miejsce dlaGorkija, by zasi'adł obok was, ponieważ on j~st napr,awdę godny, najdostojniejszegomiejsca przy najwytworniejszym stole zaszczyconych".„Gorkij" - jak słusznie zauważył wielki poeta i krytyk rosyjskiAleksander Błok „jest wi'ększy .niż chce być i kiedykolwiek chciał być ,ponieważ jego intui'cja jest głębsza niż intelekt. Niezgłębiony przezsiłę swego talentu, swą krew, szlachetność swoich dążeń , nieskończonośćswoich i deałów i przez swe wejrzenie szerokie na cierpieni'a duchowe.Jeżeli istnieje tam ta wielka bezgraniczna melancholia i cośpodobnego jednocześnie, co my zwyczajnie łączymy pod imieniemRosji to właśnie rozpozn31my w Gorkim - jako człowieku wyrażającymte cechy w bardzo wysokim ·stopniu".Gorkij, autor 15 dramatów, kilkunastu powieścii wielu nowel, bytjednocześnie wspaniałym publfcystą, wspaniałym organizat_orem życiaintelektualnego, a literackiego w szczególności. Jeszcze przed rewolucjąroku 1905, wydawał czasopismo „Nowe życie " . Niestety represje rządu \carskiego po rewolucji z musiły go do przerwania wydawnictwa i przebywaniana obczyźnie do r . 1913. Wtedy znowu wydaje czasopismo, gromadzącjak poprzedniq wszystkie czołowe pióra Rosji', pt.' „Latopis".Pismo to wychodziło w ciągu całej pierwszej wojny światowej, ażdo momentu rewolucji. Było ono kuźnią lewicowych talentów i ośrodkiemkrystalizacji przeszłej myśli społecz nej . Niezależnie od tej działalriościw imponującym wydawnictwie. 40-tomowym ,.Wiedza" wydanymprzed pierwszą wojną światową, Gorkij zgromadził wszystko conajlepsze wydawała wonczas myśl społeczna rosyjska. Po rewolucjipierwszą jego troską była ochrona dóbr kulturalnych. z jego inicjatywypowstał słynny „Dom Sztuki". On to zało żył jeszcze w ciężkimokresie walk rewolucyjnych miesięcznik „Literatura Wszechświatowa ",ułatwiając nowemu pokoleniu literackiemu kontakt z liter.aturą innychnarodów, zarówno nową ja k i dawną.Gorkij był bowiem zawsze zdania, że kultura proletariacka niepowinna tylko opierać się na swych własnych zdobyczach, lecz korzystać jako z wspólnego dobra z dorobku kultury różnych epoki narodów.\

7kiedy w roku 1925 powróci'i do Ojczyzny rozpoczął tytaniamąpracę, którą zakończył dopiero w 1932 r. Praca ta właśnie miała za celutrwalenie fundamentów nowej kultury proletariackiej. Było tosłynne sformułowanie na podstawie ogromnego zasobu dokumentarnego,socjalistycznego realizmu, jako podstawy kultury proletariackiej.Realizmu, który nie fałszując prawdy źyciowej dawałby jej społecznąocenę, wartościowanie i rzucanie wniosków na przyszłość. Nie dziwimysię przeto, że po roku 1932, cieszy się Gorkij w całym Związku Radzi'eckimkultem, jakim nie cieszył się przed nim może żaden pisarzna świecie . Widziałem go, gdy przemawiał w r. 1934 na Zjeźd ziejego głosOgólnozwiązkowym pisarzy dramatycz•nych w. Moskwie. Słabywzmacniany mikrofonem, robił na zebranych wrażenie jakiegoś głosuz ·zaświata - człowieka, który widzi przyszłość i ma pravvo o niejmówić, tak jak my mówimy o naszej codzienności.Dr Wladysl

8„PLAURUM"WYDZfELNIA METALIDENTYSTYCZNYCHBERNI AKWŁADYSŁAWGrodzka 1Przeróbka wszelkich metali i stopów dla celów dentystycznychz ł o t n i c z y c h - Tel. 557 · 85MEBLE SYPIALNIE­JADALNIE -- GABiNETYpoleca A. STAWOWYDOM MEBLOWYKraków, SzDlta I na 20Telefon 370-029PRACOWNIA,KAPELUSZYDAMSKICHMODELE i ŻURNALEZAGRANICZNEFIRMA z WARSZAWYW. DMOWSKAKRAKÓW• św. TOMASZA 26ROK ZAŁOŻENIA 18871Foto M. Ryś, KrakówROMAN WROŃSKINACZYNIAKUCHENNEemaliowane, ocynkowanei żelazne. orazwióry do podłóg, kuchenkiwycieczkowe azbestowe,podlewaczkiogrodoweLEOKADIASZCZYGIELsklep detalicznyDIETLA 42 - tef. 561-114Hurtownia:FRANCISZEKSZCZYGIELSTRADOM 25Tel. 560-87TELEFON 547-28Feliks ŻEBERKO i SynFABRYKA PUDEŁEK TEKTUROWYCHSP. Z O. O.KRAKÓW, UL. ŚW. KINGI 6w y ko n u j e pudełka tekturowe, kartonaże, torebki, etykietyi wszelkie opakQwania z papieru i tekturyB. GERSON-DOBRO\\'.. OLSKARADIOODBIORNIKIPłyty patefonowe w najnowszymnagraniu, oraz Lampyradiowe poleca firma„M JE JL,ODiA 'aKraków, SZEWSKA 19Własne warsztaty naprawyJULIAN KOSEKMAGAZYN JUBILERSKIRYNEK GŁ. 32 LINIA C-DTEL. 561 -99POLECAWSZELKĄ BIŻUTERIĘ W ZŁOCIE I PLATYNIEORAZ ZE'GARKI ŚWIATOWEJ SŁAWYWŁASNA PRACOWNIA JUBILERSKA I ZEGARMISTRZOWSKA WYKONUJEWSZELKIE PRACE, JAK RÓWNIEŻ NAPRAWY PO CENACH PRZYSTĘPNYCH

1011SPOt:DZIEl NIA STOLAR.SKA l.O.U.„KALWARIA t: EBflZYDOW.SK_,l\"SP R.l ł::DA i.:K. R. A Y~ W ~ R."t'N E K.14.SV!f?J~~l ~i [E a ]~[))R l~~[E a CGl~~~~[E11V a ~((Jl(HJ ~~ [E„(Ll~l~[})llE~~~ ~~U~(Q)v;J[ESPRZEDllŻ:KRAKÓW, RYNEK G.t..14.I. PIĘTROTELEFON 535-42Portrety- Fotografie„Pro Arte"M. RyśArak ówF l o r i a ń ska 15„ZnanaKAWIARNIA UNIWERSYTECKAALEKSANDER PODWORAKraków - Gołębia 14Telefon 561-76wydaje smaczne: śniada n i a - ob i ad y - ko 1 ac j eWyborne wódki i likiery - Piwo Okocimskie i słodowe Tychy-ZEGARKImarkowe oraz bud z i kiOBUWIE· PIERŚCIONKI DAMSKIE-MĘSKIEzłote, brylantowenajnowszych modeliNAKRYCIA SREBRNEUPOMINKIwykonuje i polecaWITOLDpolecaBERDZIAKIEWICZKraków, Floriańska 28Tel. 500-86Fa. Tadeusz KAWULAGRODZKA 3(w podworcu)Foto M. Ryś. KrakówSTANISŁAW JA W ORSKIZAK:ŁADZŁOTN ICZO-JU BI LERSKILEOPOLD STOIPAKrakówRynek Gł. 46, I. p.WALIZY NAJWIĘKSZY SKŁADpolecaKrakówA. FRONCZ, Floriańska 11

12MAGAZYN JUBILERSKI KrakówGrodzka 29MAR JAN HYLA TELEF. Nr. 570-67polecawszelkie U PO M 111 KI W Z&OCIE I SREBRZEpo cenach przystępnych z własnej pracowni z gwarancją. -Kupuje także złoto i srebrol Ó Ż K A metaloweWKŁADY siatkoweŁÓŻECZKA dziecięcew wykonaniu przedwojennympolecaSTANISŁAWPOGORZELSKIKraków, lażarza 9 tel. 585-84Dla pensjonatów, internatów szkolnychspecjalne modele. - Przy dużych zamówieniachodpowiedni rabat.SzczęśliwyLOSkupisz wKolekturzeLoterji Klasowej nr. 144wł. DOBROSŁAWAKRZEMIŃSKARYNEK GŁ. 20(narożnikul. Brackiej)WYROBYręńojmiq jańości I