tu można pobrać Ikara z listopada 2008 r. (w formacie pdf)

Od redakcji 1Listopad w toruńskiej kulturze jest miesiącem wiosennego (wbrew aurze) ożywienia.To czas dużych imprez festiwalowych, jak Toruń Blues Meeting, Festiwal Książki,Toruńskie Spotkania Teatrów Jednego Aktora, ale także licznych mniejszych wydarzeń,jak wernisaże, ciekawe koncerty, spektakle premierowe. Nie ma więc najmniejszegopowodu, żeby szykować się w naszym mieście do snu zimowego.Redaktor prowadzącyMAGDALENA KUJAWAW listopadzie Ikar prezentuje:Wydarzenie miesiąca 2-7Bluesowa geografiaOd deski do deskiŚwiaty pojedynczeLokalnie i światowoPremiera teatralna 8Być, ale jak? - Oto pytanie!Europejska Stolica Kultury 9Krakowskie doświadczeniaKrótko o kulturze 10-11Hiszpanie na Jordankach, Pierniki ruszają w świat, Galaktyka GutenbergaZapiski z lekka kontrolowane 12Przestrogi cmentarneKulturalny październik w obiektywie 13Fotograficzny przegląd wydarzeńRozmowa miesiąca 14-16Sztuka odejmowania - wywiad z Jerzym RadziwiłowiczemPrace malarskie i graficzne toruńskiej artystki Krystyny Szalewskiej oglądać będzieLektury można od z górnej 7 listopada półki do 30 grudnia w Ratuszu Staromiejskim. Najważniejszymi 17Noblista motywami o utopii jej twórczości są pejzaże, Madonny, wizerunki kobiet oraz baśniowe stwory.Projekt pomnika sił nadprzyrodzonych, wcielonych w postać magistra Korneliusza V, powracającego na łono miastapo wieloletniej emigracji zarobkowej na Wyspach Salomona. (Autor projektu pragnie zachować anonimowośćdo czasu rozstrzygnięcia kwestii dofinansowania ze środków unijnych).Wydawca: Urząd Miasta Torunia, Wały gen. Sikorskiego 8, tel. (056) 611 87 15. Redaktor prowadzący: Magdalena Kujawa(tel.611 86 82, e-mail: m.kujawa@um.torun.pl, www.torun.pl/ikar). Okładka i program: Kamila Solarska. Rysunek na stronie obok:Iwona Liegmann. Foto: Magdalena Kujawa, Małgorzata Litwin, Wojtek Szabelski/freepress.pl, archiwa artystów i organizatorów,Internet. Skład i przygotowanie: Marcin Treichel (608 59 00 71, www.treichel.pl).Druk: Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi w Laskach, tel./fax: (022) 752 23 26Uwaga! Informator redagowany jest z wyprzedzeniem, mogą więc nastąpić zmiany w programach niektórych imprez.Ikar w wersji elektronicznej: www.torun.pl/ikar

2Wydarzenie miesiącaWydarzenie miesiąca 3BLUESOWA GEOGRAFIASpotkaniem pokoleń i stylów będzieXIX Toruń Blues Meeting, który 21-22listopada odbędzie się w StudenckimKlubie Od Nowa. To jedna z najstarszychi najważniejszych tego typu imprezw Polsce.Jak co roku festiwal będzie okazją doposłuchania bardzo różnych odmian bluesa.Od akustycznego, przez kilka rodzajówbluesa elektrycznego, aż po blues rock.Różnorodność wynikać będzie równieżz tego, że na festiwal zjadą muzycyz odległych zakątków świata.- Coraz bardziej idziemy na festiwaluw stronę międzynarodową - zapowiada szefOd Nowy Maurycy Męczekalski.Tegoroczny Blues Meeting odwiedzą więcartyści ze Stanów Zjednoczonych, Niemiec,Austrii i Polski.Diabelski stylGwiazdą festiwalu będzie Eddie TurnerBand złożony w całości z amerykańskichmuzyków. Gratką jest również to, że grupaprzyjeżdża na jeden jedyny koncert wPolsce, właśnie do Od Nowy. Lider grupy,świetny gitarzysta, nosi przydomek „DevilBoy”, od czasu, gdy magazyn GuitarPlayer, pisząc o stylu Turnera, określiłPeeWee Bluesganggo jako „nie z tegoświata” i dodawało „kosmicznymnastroju” jego gry.Dźwięki, którewydobywaz instrumentu,są mieszanką afrokubańskichrytmówpołączonychz bluesem, jazzem i psychodelicznymrockiem.Kolejną zagraniczną gwiazdą będziePeeWee Bluesgang z Niemiec.- Słyszałem ich na jednym z europejskichfestiwali i zwalili mnie z nóg - zachwalaMaurycy. - Mimo że to Europejczycy,grają jak czarni wykonawcy. Niesamowicieoperują dynamiką.Po raz pierwszy na Blues Meetingupubliczność będzie miała okazję zetknąć sięz tym gatunkiem muzycznym w wykonaniuaustriackich artystów. Fall in Blues znajdujesię w czołówce wykonawców bluesa w tymkraju, współpracował m.in. z Philem Guy’emczy Bobem Brozmanem.Po raz kolejny odnowowi bluesfani zetknąsię z kolei z Chipem Jordanem. Ten młody,długowłosy, wytatuowany Amerykaninwystąpi z polskimi muzykami z Voo DooSoup. Jordan łączy różne gatunki bluesa,a jego improwizowana muzyka jest bardzodynamiczna. Koncerty są także rodzajemscenicznego show. Współpracujący zAmerykaninem muzycy Voo Doo Soupnawiązują stylistycznie do bluesa lat 70.Polskie legendyNa tegorocznym festiwalu pojawią sięrównież dwie niekwestionowane legendypolskiego bluesa: Kasa Chorych i Krzak.Pierwsza grupa świętowała w tym rokujubileusz 30-lecia, jest to więc jedenz najstarszych istniejących do dziś(choć z przerwami) zespołów w Polsce.Obecnie, po latach mniejszej popularności,grupa przeżywa swoisty renesans,a muzycy pokazują, że są w świetnejformie. Instrumentalny zespółKrzak był w latach 70. i 80. jednąz najpopularniejszych grup rockowychw Polsce. Muzycy współpracowali m.in.z Czesławem Niemenem, RyszardemRiedlem, Krzesimirem Dębskim. Obecniegrupa także zaprasza do udziału w swoichkoncertach innych muzyków. W ToruniuKrzak wystąpi z Krzysztofem Ścierańskim.Młodzi zdolniPrzedstawicielem młodszego bluesowegopokolenia jest zespół J.J. Band. Grupaprzez kilka lat nie schodziła z I miejscaw ankiecie Blues Top jako zespół roku.Jest też laureatem festiwali w Olsztynie,Tychach i białostockiej Jesieni z Bluesem.Ciekawym zjawiskiem tegorocznegofestiwalu bluesowego w Od Nowie będzierównież występ zespołu Terraplane.Gra tu czołowy polski harmonijkarzBartosz Łęczycki. To właśnie onpoprowadzi, odbywające się na BluesMeetingu po raz pierwszy, warsztatyharmonijkowe.Jak zawsze podczas Toruń Blues Meetingbędą miały miejsce jam sessions, które - niemniej niż koncerty - stanowią o niezwykłejatmosferze tego przeglądu. Zespołemfestiwalowym będzie w tym roku BlueszczBlues Band. (mk)Fall In BluesVoo Doo Soup wystąpi z Chipem Jordanem

4Wydarzenie miesiącaWydarzenie miesiąca 5OD DESKI DO DESKILiczne spotkania autorskie, wykładypoświęcone literaturze, filmy, wystawyi koncerty związane ze słowem pisanym- to wszystko zaplanowano w ramachXIV Toruńskiego Festiwalu Książki.Odbędzie się on między 24 a 30listopada.Toruń szczególnie aktywnie włącza sięw obchody Roku Herberta, chcącw ten sposób przypomnieć, że wielki poetawłaśnie w naszym mieście studiował prawoi filozofię. Podczas Festiwalu Książki wielebędzie akcentów związanych z autorem„Rovigo”. Prof. Andrzej Stoff promowaćbędzie książkę poświęconą Herbertowii podczas spotkania spróbuje odpowiedziećna pytanie, dlaczego ten poeta jest dla nasważny. Toruńscy artyści złożą hołdKsięciu Poetów uroczystym koncertem.Z eseistyki Herberta wywiedziona zostanierównież dyskusja panelowa „Barbarzyńcaw ogrodach dziś”, poświęcona wartościomi antywartościom w kulturze współczesnej.Twórca „Pana Cogito” jest równieżpatronem Ogólnopolskiego KonkursuPoetyckiego„O liść konwalii”,który już po raz dwudziesty drugizostanie rozstrzygnięty w naszymmieście. Uroczystość uświetnikoncertem do poezjiHerberta znanybard PrzemysławGintrowski.WspólnąimpreząFestiwaluKsiążki i FortePiano będzierównież wieczórpoetycko-muzyczny„Przygody z muzyką - próba opisu”w wykonaniu znakomitej aktorki AnnySeniuk i Kwartetu Smyczkowego „Opium”.Twórcy na żywoFestiwal Książki nie mógłby się obejśćbez spotkań autorskich. Toruń odwiedziBarbara Kosmowska, autorka powieści„Teren prywatny” (nagroda w konkursie„Dziennik polskiej Bridget Jones”) i „Buby”(dla młodzieży). „Między było a jest” totytuł spotkania z Markiem Nowakowskim,mistrzem małych form narracyjnych, twórcątzw. realizmu peryferyjnego. Gościemfestiwalu będzie również Michał Zabłocki,poeta, scenarzysta i reżyser teledysków,autor tekstów piosenek artystów z PiwnicyPod Baranami (m.in. Grzegorza Turnaua).„W czym na sąd ostateczny?” - takiepytanie padnie podczas spotkania z AnnąDrążkowską, autorką książki „Odzieżgrobowa w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII w.”Corocznemu Otwartemu KonkursowiJednego Wiersza towarzyszyć będziespotkanie z Eugeniuszem Tkaczyszynem-Dyckim. Artysta odwołuje się dometafizycznej poezji baroku, co sprawia,że jego twórczość jest wyjątkoworozpoznawalna. Gośćmi festiwalu będąrównież Artur Daniel Liskowacki (jegopowieść „Eine kleine” nominowana byłado Nagrody Nike) oraz Grzegorz Strumyk,poeta, prozaik i plastyk. MikołajŁoziński, laureat Nagrodyim. Kościelskich zapowieść „Reisefieber”,to kolejna ważna postaćzaproszona na festiwal.Poetka i tłumaczka Krystyna Rodowskaopowie o poezji francuskiej dziś, a poeciAndrzej Sosnowski i Karol Maliszewskizaproszą na „Spotkanie w dobrymtowarzystwie”. O dysonansie poznawczymtraktować będzie z kolei wieczór autorskiz Michałem Płaczkiem w roli głównej.Trochę publicystykiNie zabraknie również ciekawychspotkań z publicystami. Do Toruniaprzyjedzie Michał Komar, scenarzystai krytyk filmowy, autor sztuk teatralnychoraz 2-tomowego wywiadu-rzekiz Władysławem Bartoszewskim. Zapewneliczne grono słuchaczy przyciągniespotkanie z Bronisławem Wildsteinem,nie tylko dziennikarzem i publicystą,ale również autorem kilku powieści i tomówopowiadań. Z innej strony na słowo spojrzećbędzie można podczas spotkaniaz Ksawerym Jasieńskim, spikeremradiowym i telewizyjnym orazznakomitym lektorem filmów.Z naszegopodwórkaOrganizatorzy festiwaluwrócili do formuływykładów otwartychpoświęconychliteraturze. Dr BarbaraCzarnecka opowie o Jana Lechoniakłopotachz Ameryką, dr Rafał Moczkodan przedstawisylwetkę Skamandryty StanisławaBalińskiego, zaś dr Maciej Wróblewskiwygłosi słowo o pisarstwie fantastycznonaukowym.„Myślący alfabet. O książceobrazkowej” to temat seminarium IwonyChmielewskiej, torunianki, autorkiznakomitych ilustracji książkowych.Wątków toruńskich będzie podczasfestiwalu więcej. Odbędzie się m.in.premiera filmu „Co ma piernik do poezji?”poświęconego toruńskim poetom.W Dworze Artusa otwarta zostanie wystawaprac studentów Wydziału Sztuk PięknychUMKzatytułowana„Książka”. Będzierównież okazja do spotkania z twórcamii wykonawcami słuchowiska radiowegoz udziałem dzieci „Diabelskie opowieścio Toruniu i Bydgoszczy”.Dla milusińskichOsobna kategoria wydarzeńfestiwalowych to właśnie imprezyskierowane do najmłodszych czytelników.Książnica Kopernikańska zapraszana warsztaty „Moja własna książkaobrazkowa”. „Książka - o! żywa” to z koleispotkaniepoświęconemotywowismokaw literaturzedziecięceji młodzieżowejprzygotowane przezDom Muz. Ta sama instytucja proponujedziałania plastyczno-literackie z finałemw plenerze pt. „Nie rzucamy słów na wiatr,ale...”. Dla najmłodszej publiczności takżeprzewidziano spotkania z twórcami. Tymrazem do Torunia przyjedzie autorkapopularnych wierszyków Dorota Gellner.Organizatorem festiwalu jest WydziałKultury Urzędu Miasta oraz toruńskieinstytucje kultury i stowarzyszenia. (mk)

6Wydarzenie miesiącaWydarzenie miesiąca 7ŚWIATY POJEDYNCZELOKALNIE I ŚWIATOWOPo raz trzeci, albo jak kto woli po razdwudziesty trzeci, toruńska publicznośćbędzie mogła zetknąć sięz monodramami w najlepszym wydaniu.28-30 listopada w Baju Pomorskimodbędą się Toruńskie Spotkania TeatrówJednego Aktora.Niejednoznaczność w numeracji wynikaz tego, że obecne spotkania są kontynuacjązawieszonego przed laty OgólnopolskiegoFestiwalu Teatrów Jednego Aktora. Terazna toruńskiej scenie możemy oglądaćlaureatów najważniejszych polskichprzeglądów jednoosobowych spektakliodbywających się we Wrocławiu i Słupsku.Pierwszego dnia widzowie zobacząprzedstawienia trojga weteranówmonodramu. Jako pierwsza na sceniepojawi się Małgorzata Rożniatowska, znanaszerokiej publiczności z roli Kleczkowskiejw serialu „Złotopolscy”. Pokaże „Uwaga- złe psy” Remigiusza Grzeli, historięopartą na faktach. To opowieść o chorejpsychicznie malarce Ani Szatkowskiej,żonie Jerzego Szaniawskiego, którapo śmierci męża wraca do rodzinnegodworku, doprowadza go do ruiny,podpala, zamykając w nim wcześniejdwóch mężczyzn. W Roku Herberta niemoże się również obyć bez spektaklupoświęconego autorowi „Struny światła”.Tadeusz Malak złożył opowieść o poeciez jego listów, wierszy i wspomnień. Takpowstało przedstawienie „Zapasy panaCogito ze światem...”. Przedstawienieprzygotowane zostało specjalnie na toruńskifestiwal. Na zakończenie pierwszego dniaspotkań „Opowieść o okrutnym zbójnikuFolsztyńskim i nieszczęsnym kacieHoluszczce” przedstawi Jarosław Gajewski.Drugi dzień festiwalu zapowiada sięmiędzynarodowo. Zobaczymy aż pięćprzedstawień. Peter Scherer z Węgierprzedstawi „Wojnę Klamm’a”, spektaklw którym aktor wchodzić będzie w żyweMałgorzata Rożniatowskarelacje z widzami, formą przypominającylekcję szkolną. Aleksander Rubinovasz Litwy przywiezie autorskie przedstawienie„Spektakl po spektaklu” traktująceo aktorskich wzlotach i upadkach,niepokojach i radościach. WsiewłodCzubenko w przedstawieniu „Kicia”opowie skomplikowaną historię relacjimiędzy kierowcą tirów i kotką. Tegodnia zobaczymy również dwa polskieprzedstawienia. Wioleta Komarówna zaswój spektakl „Przyj dziewczyno przyj...”wg Tadeusza Różewicza zdobyła nagrodęna ubiegłorocznym OFTJA we Wrocławiu.„Bezwzględna, szydercza próba obnażeniapustki intelektualnej współczesnej kulturypopularnej” - pisano o przedstawieniuw „Gazecie Wyborczej”. Marta Milczarczykjest z kolei laureatką 53. Turnieju TeatrówJednego Aktora w Słupsku. Swój spektakltraktujący o różnych aspektach miłościoparła na tekstach Iwana Wyrypajewa.Na zakończenie TSTJA zaplanowanodzień szekspirowski. Zobaczymycztery inscenizacje. Krzysztof Gordonzaprezentuje „Fal/staffa” opowieść o jednejz najbarwniejszych postaci szekspirowskich.Dwa armeńskie spektakle oparte będą na„Hamlecie”. O głównej postaci kobiecejdramatu opowie Miriam Ghazachian, zaśzmagania tytułowego bohatera przedstawiAram Hovannisian. Na podstawie „RyszardaIII” z kolei powstał spektakl Lidii Danylczukz Ukrainy „Ryszard po Ryszardzie”. (mk)30 października zakończono w CentrumSztuki Współczesnej prezentację wystawotwarcia. W listopadzie zainaugurowanazostanie kolejna, zaś Fundacja Plateauxorganizuje w tym miesiącu w salachCSW festiwal sztuki multimedialnej.„Millennium School” - to tytuł wystawyprezentującej cykl 44 fotografii KrzysztofaZielińskiego wykonanych w SzkolePodstawowej nr 3 w Wąbrzeźnie.Ekspozycja otwarta zostanie 14 listopadai prezentowana będzie do końca styczniaprzyszłego roku.Wąbrzeźno jest rodzinnym miastemartysty. Zdjęcia stanowią wyprawę dokrainy dzieciństwa, ale mają równieżwymiar symboliczny. Przedstawiają wnętrzajednej z tzw. „tysiąclatek”, szkół, któremiały być dowodem nowoczesności i siłysystemu socjalistycznego. Na fotografiacho nasyconych, nierealnych kolorach niezobaczymy postaci ludzkich. Daje topoczucie pewnego odrealnienia tych prac.Dla Zielińskiego daty rozpoczęcia izakończenia nauki stanowią ramy pewnegookresu, ale dla zbiorowej pamięci Polakówznaczą jeszcze coś więcej. Lata 1981i 1989 to ostatni etap budowy socjalizmuw Polsce, a być może, patrząc z innejperspektywy, ostatni etap jego destrukcji.Wspaniała szkoła w Wąbrzeźnie, jako wynikcentralnego planowania i wysoko posuniętejstandaryzacji, jest niemym świadkiemrozpadu wartości - piszą organizatorzy.Krzysztof Zieliński urodził się w 1974 r.Z rodzinnego Wąbrzeźna wyjechał w wieku16 lat, ale do miasta stale powracaw twórczości.Fundacja Plateaux organizuje 8-9listopada w CSW Festiwal FormAudiowizualnych Plateaux. Część wydarzeńodbędzie się również w Klubie eNeRDeoraz bydgoskim Mózgu. Festiwal obejmieprezentacje, dyskusje, warsztatyi prelekcje. W Toruniu zagościkilkudziesięciu artystów z całego świata.Jak zapowiadają organizatorzy, będzie tospotkanie z uznaną i nagradzaną sztukąaudiowizualną. Pokazane zostaną filmyeksperymentalne, odbędą się koncertymuzyki elektronicznej, elektroakustyczneji awangardowej. Część artystów przyjedziedo Polski po raz pierwszy. Wystąpi międzyinnymi Alva Noto (Carsten Nicolai)z Niemiec, człowiek-instytucja, odkrywcai poszukiwacz, wyznaczający nowe trendymuzyczne. Ze Stanów Zjednoczonychprzyjedzie Jeffers Egan, artysta pracującyna styku tradycyjnego malarstwa i cyfrowejobróbki obrazu, wizjoner i futurysta.Kanadyjczyk Tim Hecker to z kolei jednaz największych gwiazd szeroko pojmowanejsceny ambientowej. Po raz pierwszyw Polsce na Plateaux Festival zagoszcząrównież tacy artyści jak Taylor Deupree,Richard Chartier, Keep Adding (BrianBixby) z USA, Robert van Heumen i Basvan Koolvijk z Holandii i Kangding Rayz Francji. Podczas festiwalu szerokozaprezentowana zostanie równieżtwórczość polskich artystów działającychw sferze mediów i sztuk audiowizualnych.Pojawią się m.in. VitalisPopoff, Tomasz Bednarczyk,Andrzej Kaminsky, Fabienne,Paweł Dudziński. Premierowefilmy eksperymentalne pokażeRan Slavin. Część projektówprzygotowana zostaniespecjalnie na ten festiwal. (mk)Fot. Krzysztof Zieliński

8 Premiera teatralnaEuropejska Stolica Kultury 9BYĆ, ALE JAK? - OTO PYTANIE!KRAKOWSKIE DOŚWIADCZENIAKim jest Hamlet - bohater dramatudramatów? Szlachetnym młodzieńcem,który w imię honoru postanowiłpomścić śmierć ojca, czy żądnymkrwi mordercą, który ostatecznieprzegrywa swoje życie? Na te pytaniaodpowiedzi dostarczyć ma inscenizacjaszekspirowskiej sztuki, której premieręzaplanowano na 8 listopada w Teatrzeim. Wilama Horzycy.Reżyserką przedstawienia jestMałgorzata Bogajewska, która przyznaje,że - jak każdy, kto bierze się za realizacjęszekspirowskiego tekstu - chce opowiedziećpoprzez tę sztukę swoją własną historię.Podkreśla jednak, że nie będzie robićniczego w sprzeczności z tekstem,zwłaszcza że Szekspir jest dobrymprzewodnikiem i partnerem dla reżysera,gdyż znakomicie kreśli psychologię postaci.- Dla mnie „Hamlet” to dwie opowieści- stwierdza reżyserka. - Po pierwsze jest totekst o teatrze, aktorstwie. Szekspir nadałaktorom w tym dramacie bardzo ważną rolę.Oni rozsadzają ten świat od środka.W toruńskiej inscenizacji rola aktorówbędzie jeszcze wzmocniona. Do tekstugłównego dodany jest kabaret, od któregozresztą całe przedstawienie się zaczyna.Akcję Bogajewska przeniosła do 20-leciamiędzywojennego.- Zależało mi na tym, żeby uchwycićświat, o którym wszyscy wiedzą,że zawieszony jest pomiędzy dwiemawojnami - opowiada reżyserka. - Stary światzginął, nie udaje się jeszcze zbudować nicstabilnego, a już za rogiem czai się nowawojna. Stary Hamlet zmarł, Klaudiusz niejest w stanie zbudować silnego państwana zbrodni, a zaraz nadejdzie Fortynbras,który położy kres temu światu. Z drugiejstrony świat między dwiema wojnami jestczasem odreagowywania, zabawy, alejednocześnie upadku wartości. Wiaraw człowieka, moralność została radykalniezachwiana. Dochodzą do głosu siłyspołeczne, które pozwalają urosnąćnazizmowi. Kabaret jest tym, co przetrwa.Przyjdą następne wojny, kabaret zmienirepertuar i grać będzie dalej. „Show mustgo on.” „Hamleta” zawsze trzeba dograćdo końca. I Hamlet zawsze na końcu musiumrzeć.Bogajewska chce, żeby przedstawienietraktowało również o zmaganiu się z rolążyciową, którą każdy z nas musi odegraćdo końca. Drugim wątkiem interpretacyjnyminscenizacji jest postawa Hamleta.Zazwyczaj bowiem postrzega się go jakoszlachetnego młodzieńca, który dorasta dowzięcia odpowiedzialności za pomszczenieojca.- Jak na to spojrzeć z innej strony,to do czego on dorasta? - pyta reżyserkai odpowiada - On dorasta do morderstwa.Co więcej, po drodze morduje w afekciePoloniusza, potem zupełnie świadomiewydaje wyrok śmierci na swoich kolegów.Więc w którym momencie wygrywa?Czy tak naprawdę nie przegrywa samegosiebie? Na końcu umiera, ale de facto jestgotowy na zabicie Klaudiusza, a przez tojuż jest mordercą.W roli tytułowej zobaczymy GrzegorzaWosia. Klaudiusza zagra MarekMilczarczyk, Gertrudę Jolanta Teska,a Ofelię Matylda Podfilipska. (mk)Fot. Wojtek Szabelski/freepress.plW 2000 roku Kraków pełnił funkcjęEuropejskiej Stolicy Kultury. Co prawdazasady wyłaniania miasta noszącegoten tytuł od tego czasu się zmieniły,jednak doświadczenia Krakowa w tejdziedzinie mogą być dla Torunia bardzopouczające.12 października w Kafeterii Artusodbyło się spotkanie, którego gośćmi byli:eurodeputowany Bogusław Sonik, byłydyrektor biura Kraków 2000, i MagdalenaSroka, obecna dyrektor Krakowskiego BiuraFestiwalowego, instytucji kontynuującejzadania Kraków 2000. To jedyne miastospośród wszystkich pełniących miano ESK,które utrzymało powstałą do stworzeniaprogramu Stolicy Kultury instytucję pozakończeniu pełnienia przez miastozaszczytnej funkcji.Bogusław Sonik zwracał uwagę nanajważniejsze aspekty, które miastokandydatmusi wziąć pod uwagę składającaplikację.- Walka o tytuł to nie jest tylko rzutświatła na dane miejsce i pokazanie tego,co w nim najcenniejsze, ale to pokazaniekultury w wymiarze europejskim - podkreślałeurodeputowany.Wysoko punktowane przez komisję jestwłączenie regionu do tworzenia programu,a także nawiązywanie kontaktów z innyminominowanymi. W aplikacji trzeba równieżwykazać, w jaki sposób wydarzeniakulturalne wzmocnią współpracę pomiędzyorganizatorami a innymi miastami krajówczłonkowskich i czy przyczynią się dopodkreślenia bogactwa i różnorodnościkulturowej Europy, a jednocześnieznalezienia jej wspólnych cech (Krakówstworzył np. chór ze śpiewaków z 10 krajów- kandydatów do tytułu, który wykonywałkoncerty w poszczególnych krajach, a wrepertuarze znalazły się pieśni istotne dlakażdego z tych narodów). Unia wymaga też,by program ESK wzbudził zainteresowanieludności na skalę europejską i by nie byładresowany wyłącznie dla elit. Istotna jestteż działalność w miejscach i środowiskachdo tej pory oddalonych od kultury. BogusławSonik podkreślał również, że nie możnapoprzestać na dorzuceniu pieniędzy dojuż istniejących imprez, gdyż na rok 2016przygotować trzeba nowy program.Magdalena Sroka w swoim wystąpieniuskupiła się na działalności KrakowskiegoBiura Festiwalowego po roku 2000.Przyznała, że w związku z komplikacjamiprawnymi związanymi z finansami lepiej niżinstytucja sprawdza się przy tego rodzajudziałalności spółka prawa handlowego.KBF realizuje strategię kultury pod nazwą„Sześć zmysłów”, podzieloną na trzykategorie. Pierwszą stanowi dziesięćwysokobudżetowych międzynarodowychfestiwali, które finansowane są przez KBFw 50 procentach. Druga kategoria toPremium - gromadzi ona wydarzeniakulturalne, które cieszą się popularnościąi mają wysoki poziom merytoryczny.Trzecią kategorię stanowią wydarzenia,niekoniecznie kulturalne, ale istotne zpunktu widzenia promocyjnegoi wizerunkowego dla miasta. Przy KBFpowstała również sieć informacji miejskiej.W ciągu 2000 roku w Krakowie odbyłosię kilkaset imprez, które promowane byływ Polsce i Europie. Wszystko to kosztowałomiasto 25 milionów zł. Kolejne 7 mln udałosię pozyskać od sponsorów. (mk)

10Krótko o kulturzeKrótko o kulturze 11HISZPANIE NA JORDANKACHHiszpańska pracownia Menis Arquitectoszaprojektuje salę koncertową dla Torunia.Jej koncepcja zwyciężyła w konkursieogłoszonym przez miasto, pokonując 21innych propozycji. Surowa, szaro-czerwonabryła obiektu i oryginalne wnętrza powstanąna Jordankach do 2011 r.Jak przyznano podczas ogłoszeniawyników, wiele z nadesłanych prac stało nabardzo wysokim poziomie. Na ogłoszenieodpowiedziały pracownie z Polski, Czech,Anglii i Hiszpanii. Ostatecznie zostałyzłożone 22 koncepcje. Z nich jury wyłoniło3 nagrodzone prace, 5 wyróżnionychoraz przyznało jedno wyróżnieniepozaregulaminowe.- Hiszpańska koncepcja dobrzewpisuje się w charakter otoczenia,ma też niezwykle ciekawie rozwiązanewnętrze, umożliwiające wielofunkcyjne,uniwersalne wykorzystanie obiektu - mówiłpo ogłoszeniu wyników Adam Popielewski,architekt miasta Torunia, przewodniczącyjury.Dla Fernando Menisa będzie to pierwszyprojekt w Polsce. Na koncie ma realizacjew Hiszpanii, Portugalii, na Tajwanie,w Niemczech i na Teneryfie. Specjalizujesię w architekturze o surowej formie,nawiązującej do kształtów natury.Wykorzystuje drewno, kamień i beton,zestawiając oryginalnie ich kolory i fakturyoraz wydobywając walory ich struktury grąświatła i cienia.Sala koncertowa powstanie w miejscu,gdzie dzisiaj znajdują się korty tenisowe.Budowla będzie się składała z kilkumodułów połączonych od góry szklanymitaflami wprowadzającymi do wnętrzaświatło. Zamontowane mechanizmyścienne i stropowe umożliwią łączenie lubodgradzanie wnętrz. Dwie sale w raziepotrzeby można będzie połączyć tworzącaudytorium dla 1350 osób. Obiekt będziedostosowany do wymogów spektakliteatralnych, będzie tam również studionagrań i reżyserki dźwięku, sala próbdla orkiestry i chóru oraz pomieszczeniadla Toruńskiej Orkiestry Symfonicznej,garderoby, pokoje gościnne, pomieszczeniadla tłumaczy symultanicznych, kawiarniadla publiczności, salonik reprezentacyjny,bawialnia dla dzieci oraz parking podziemnyna ok. 200 miejsc postojowych. Obiektbędzie można też otworzyć do zewnątrz,tworząc amfiteatr. (ml)PIERNIKI RUSZAJĄ W ŚWIAT32 tysiące osób zwiedziło do tej porywystawę „Świat toruńskiego piernika”,która otwarta została w Domu Kopernikaw czerwcu 2006 r. Teraz historię naszegosłodkiego wypieku poznają mieszkańcy wielumiast Polski.W listopadzie ruszy w podróżstylizowana drewniana koga,żaglowiec handlowy używanydo końca XIV w., na którejumieszczone będą eksponatyzwiązane z piernikami.- W ten sposób chcemynawiązać do najstarszychśredniowiecznych dziejówtoruńskiego handlu i rzemiosła - mówikurator wystawy Maria Magdalena Gessek.Na ekspozycji, która pokazywanabędzie w muzeach polskich, centrachhandlowych i ośrodkach kultury zobaczyćbędzie można kolekcję form piernikowych,naczynia używane do produkcji pierników,reklamy i wywieszki z XIX i XX w. orazelementy wyposażenia sklepu sprzed 100lat. Ciekawostką są również opakowaniapo piernikach: puszki, skrzynki, pudełka, odhistorycznych po współczesne.Muzeum Okręgowe zwraca się z prośbądo osób, które posiadają jakiekolwiekprzedmioty lub dokumenty związane ztoruńskim piernikarstwem o ich użyczeniebądź przekazanie. Dla muzealnikówinteresujące są przede wszystkim stareopakowania oraz druki reklamowe z fabryk,a także fotografie tychże. Chętnie równieżspotkają się oni z osobami, które pracowaływ powojennych fabrykach. Kontakt zmuzeum: Maria Magdalena Gessek,tel.(056) 622-70-30 w. 132. (mk)GALAKTYKA GUTENBERGADo 15 listopada w Muzeum Uniwersyteckimoglądać można wystawę „GalaktykaGutenberga. Inkunabuły ze zbiorówBiblioteki Wyższego SeminariumDuchownego w Pelplinie”. Obejmuje ona33 najcenniejsze inkunabuły, czyli pierwszedruki powstałe do 1500 r., ze zbiorówpelplińskiej biblioteki.Za pierwszą drukowaną książkę uważanajest Biblia wydana przez JohannesaGutenberga z 1455 r. Do naszych czasówzachowało się jedynie 48 egzemplarzy,z czego jeden w Polsce, w Pelplinie. Jestona uważana za najdroższą książkę świata.Jeden z egzemplarzy został sprzedanyza 5,39 mln dolarów.Na wystawie można zobaczyć pelplińskiegzemplarz Biblii, w oryginalnej XVwiecznejoprawie wykonanej przez mistrzaHenryka Costera z Lubeki. Egzemplarzpelpliński należy do najcenniejszychspośród zachowanych, z uwagi nacharakter i sposób wykonania rubryk, czyliwpisania kolorem czerwonym objaśnień napoczątku i na końcu prologów oraz ksiąg.Ważne jest również, że na marginesie46 strony I tomu widoczna jest plamao wymiarach 25 x 7 mm. Jest ona odbiciemczcionki, która wypadła w trakcie pracy z rąkzecera. Ślad ten umożliwił rekonstrukcjęczcionki warsztatu Gutenberga.Wśród pozostałych prezentowanychna wystawie inkunabułów znalazłysię prace Tomasza z Akwinu, św.Bonawentury, najstarszy druk pomorski:Żywot Doroty pióra Jana z Kwidzynatłoczony w malborskim warsztacie JakubaKarweyssego. Równie cenny jest takżetom zawierający pisma Jana Gersonadrukowane od 1473 r. w drukarni działającejbyć może w Chełmnie, a prowadzonej przezholenderskich Braci Wspólnego Życia.Na uwagę zasługują także oprawy książek,w tym egzemplarze wykonane w XV w.,m.in. w warsztatach Gdańska i Torunia orazręcznie malowane miniatury.Wystawę oglądać można od wtorkudo piątku w godz. w godz. 10.00-15.00(na podst. tekstu nadesłanego przez organizatorów)

12Zapiski z lekka kontrolowaneKulturalny październik w obiektywie13PRZESTROGI CMENTARNENie zaglądajcie zbyt wcześnie na cmentarze.Nie znajdziecie tam niczego, co przydałobysię w życiu waszym codziennym. Żadnegoukojenia, spokoju, żadnej głębokiej refleksji,rady jak żyć, komu zaufać, a od kogo odwrócićsię raz na zawsze plecami.Raczej pustą flaszkę tam znajdzieciei stare rachunki za prąd, nigdy niezapłacone.Albo kota tam spotkacie, ale nie próbujciesobie wmawiać, że jest to zabłąkanaduszyczka jakaś, której wystarczypodsunąć pod pyszczek ochłap byle jaki,skrawek czegokolwiek jadalnego i jużsobie zasłużyliście na zbawienie wieczne.Otóż z góry mogę wam powiedzieć, że niezasłużyliście, o ile oczywiście zbawieniewieczne istnieje. Tak czy inaczej na cmentarzutego ani nie potwierdzicie,ani nie znajdziecie tam silnych dowodów,aby zbawieniu wiecznemu zaprzeczyć,co pozwalałoby żyć tak, jakby go nie było.Bez ryzyka i nieprzyjemnej obawy, że tam,w życiu pozagrobowym, na ścieżkach rajskich,bo przecież nie na piekielnych duktach, niespotkacie nagle sąsiada, któremu całe życiebrudziliście wycieraczkę, wycierając w nią butyi własne sumienie, co dla sąsiada waszegomusiało być znacznie bardziej uciążliwe aniżelizapach smażonych w piątki śledzi piętro niżej.I wówczas wasz, tak przecież zasłużonyzdawałoby się, pobyt w paradisie może sięwam wydać mocno podejrzany, a stąd już krokod stoczenia się w zwątpienie i rezygnacjęz świetlanej, otoczonej aureolą dobrychuczynków, pozagrobowej przyszłości.Czym zresztą były te wasze dobre uczynki?Przejawem naiwnej wiary, że trzeba byćtrochę dobrym, aby bez przeszkód byćdalej złym? A może próbą zamaskowaniajakichś podejrzanych intencji, mrocznychcelów, pokrętnych kalkulacji i zabiegów,prowadzących Bóg wie gdzie? A jeśli Bóg wie,do czego zmierzaliście, a to należy przyjąćraczej za pewnik, to i tak niczego przed nimnie ukryjecie. On i tak wam kiedyś powie:„I na co ta cała szopka, na co ten cały wysiłek,panie Pumpendeker, skoro i tak w gruncierzeczy opiekował się pan swoją ciotką tylko poto, aby zorientować się, gdzie ma ukryte złotekrugerandy, o których wiele razy opowiadałpanu w młodości ojciec przy wigilijnym stole,z wyczuwalną zawiścią i pretensją w głosie,przebrany za św. Mikołaja.” Dopiero po śmierciciotki okazało się, że te krugerandy to okrągłeczekoladki w złotkach, siłą rzeczy z uwagi naupływ czasu całkowicie już niejadalne.Czyli że dobre uczynki nie doprowadziływas do niczego dobrego, choć tak się przecieżstaraliście. Może więc lepiejo dobrych uczynkach w ogóle zapomnieć,nie przywoływać ich bez potrzeby ani się niminie zasłaniać? Bo jeśli rzeczywiście były dobrei bezinteresowne, to i tak zostaną zapisanena bramach raju i trwać tam będą wiecznie,a przynajmniej do pierwszej rajskiej lustracji.Nie zaglądajcie zatem zbyt wcześniena cmentarze, bo co powiecie tatusiowi,któremu już trzeci rok obiecujecie umieścić nanagrobku marmurowego aniołka z liczydłem,uniwersalną alegorię wszystkich księgowych.Przecież nie to, że szanowny artystaTadeusz P., tak pięknie rzeźbiący liczydław carraryjskim marmurze, znowu okazał sięniesłowny. Albo co powiecie przyjacielowi,który tam, po drugiej stronie, niecierpliwieczeka, aż wreszcie do niego dołączycie?„Jeszcze nie teraz Staruszku, jeszcze mamkilka spraw do załatwienia”?Nie oszukujmy się. Zawsze jest jeszcze kilkaspraw do załatwienia, nawet wówczas gdy„erka” na radosnym sygnale będzie nas wiozław ostatnią podróż cienistymi alejami. Zawszejest jeszcze kilka spraw do załatwienia.Nie zaglądajcie zbyt wcześnie na cmentarze,bo tam ich z całą pewnością nie załatwicie.Tam możecie zmówić co najwyżej dziesiątkęróżańca. Ale kto to jeszcze dzisiaj potrafi?I kto w ogóle pamięta, do czego służyróżaniec?Andrzej SzmakUznana pisarka Magdalena Tulli (na zdjęciu)była jednym z gości festiwalu Pora Prozy, któryodbył się w Książnicy Kopernikańskiej. Opróczautorki „W czerwieni” w Toruniu gościli takżeKrzysztof Varga, Sławomir Shuty, Jacek Dehnel,Wojciech Kuczok i Dubravka Ugesić.13 konkursowych przedstawień pokazano podczasMiędzynarodowego Festiwalu TeatrówLalek Spotkania. Grand Prix festiwalu otrzymałspektakl „Kino Palace” Teatru Lalka z Warszawy.Tydzień trwało świętowanie 50-lecia StudenckiegoKlubu „Od Nowa”. Życzenia jubilatowi swoimkoncertem złożył m.in. czołowy polski saksofonistajazzowy Jan „Ptaszyn” Wróblewski.Z Toruńską Orkiestrą Symfoniczną wystąpił wybitnypianista jazzowy Adam Makowicz. W programieznalazły się utwory George’a GershwinaDo końca listopada w niedzielne i poniedziałkowewieczory Dwór Artusa zaprasza na MiędzynarodowyFestiwal Gwiazd Forte Piano. Jegogościem w październiku był m.in. znakomitypisarz Wiesław Myśliwski.Ponad 11 tys. prac z 39 krajów nadeszło na organizowaneprzez Galerię i Ośrodek PlastycznejTwórczości Dziecka XVI MiędzynarodoweBiennale Grafiki Dzieci i Młodzieży. Najciekawszeprace prezentowane są na wystawie czynnejw siedzibie galerii oraz w Dworze Artusa.

14Rozmowa miesiącaSZTUKA ODEJMOWANIARozmowa z wybitnym aktorem teatralnym i filmowym JERZYM RADZIWIŁOWICZEM,który gościł w Dworze Artusa podczas festiwalu FORTE piano.Rozmowa miesiąca 15„Powściągliwy aktor-perfekcjonista,obdarzony inteligencją i głębokąwrażliwością” - tak opisuje Pana MaciejKarpiński w książce „Teatr AndrzejaWajdy”. Oglądając Pana kreacjew filmie i teatrze mam wrażenie,że przymierzając się do roli raczej myśliPan o tym, co od niej ująć z chwytówaktorskich, niż dodać.Żeby odjąć, to najpierw trzeba wiedziećod czego. Nie można mówić ogólnieo wszystkich rolach. Każda wymagaczegoś innego. Jedna nadmiaru, a dlainnej nadmiar jest szkodliwy. Dam skrajnyprzykład z „Dziadów” Grzegorzewskiegow Krakowie i przygotowań do WielkiejImprowizacji. Konrad tam po prostu stoii mówi. Nie musi się w ogóle poruszaćpo scenie. Wszystko się dzieje w jegogłowie. Więc w tym przypadku mamydo czynienia z odejmowaniem, w sensieodbierania wszystkich innych możliwości.Z drugiej strony byłoby dziwne, gdybytaki sam pomysł mieć na Orgona w„Świętoszku” Moliera. Gdyby on tylko stałi mówił, to ludzie by powiedzieli, że jestchory. Bo on akurat powinien się miotać.Kiedy patrzy się na Pana biografięto rzuca się w oczy fakt, że był Panzaangażowany w dzieła, które wznaczący sposób wpłynęły nie tylko nahistorię polskiego kina i teatru, ale nahistorię Polski w ogóle. Wymieńmy tylko„Dziady” czy „Człowieka z...” Wajdy.Czy już na etapie tworzenia miał Panpoczucie, że dzieją się z Pana udziałemrzeczy ważne i przełomowe?Jeśli pani nadal wspomina te filmyWajdy, to znaczy, że dla ludzi jest tonadal ważne. Natomiast poczucie, żerobimy coś istotnego dopadło mniedopiero w którymś momencie przy pracynad „Człowiekiem z marmuru”. Przy„Człowieku z żelaza” było to oczywiste.Kręciliśmy to na początku 1981 roku,podczas tych kilku miesięcy karnawałuSolidarności. Wszyscy wtedy w Polsceżyliśmy w poczuciu, że dzieje się cośważnego, a jeszcze robienie wewnątrztego dziania się filmu na ten temat,to poczucie potęgowało. Filmy Wajdy tobyło bardzo bezpośrednie zetknięciez rzeczywistością, natomiast „Dziady”to tekst, który dla mnie jest arcydramatem.Oczywiście nie jest prawdą, że dla naswszystkich on jest taki straszliwie bliskii że go tak świetnie znamy. Dla mnieten tekst jest bliski od bardzo dawna,jeszcze od liceum. Miałem z nim doczynienia najpierw jako widz, kiedyoglądałem „Dziady” Dejmka w Warszawiei Gustawa Holoubka w roli Konrada.Drugi raz, już jako aktor, kiedy zagrałemw „Dziadach” Swinarskiego i po raztrzeci, kiedy robił je Grzegorzewski.„Dziady” Swinarskiego były pierwsząrealizacją po Dejmku. Samo zestawienie:Konrad Swinarski i „Dziady” to już byłozdarzenie z najwyższej półki, zanimjeszcze się rozpoczęły próby. A innasprawa to „Dziady” Grzegorzewskiego.Jeżeli marzyłem o jakiejkolwiek roli, którąchciałbym zagrać na scenie, to była torola Konrada i Wielka Improwizacja.I to mi się wreszcie u Grzegorzewskiegozdarzyło. Nie myślę o odbiorze tegospektaklu w kategoriach społecznych,ale wewnętrznych, jakiegoś dotknięciaczegoś, co wisi w powietrzu, co krążyciągle wokół nas. W każdym razie wtedykrążyło. To dla mnie miało wymiar bardzoosobisty. Zacząłem się dobieraćdo Wielkiej Improwizacji po raz pierwszypo to, żeby ją mówić, czyli czytałem jązupełnie inaczej niż do tej pory. I wtedyzobaczyłem, że moje dotychczasowemyślenie o niej było błędne.Co nowego w niej Pan zobaczył?Zobaczyłem potworny akt egotyczny.Jednocześnie dostrzegłem, że żeby topowiedzieć, trzeba się nie dać ponieśćtemu, czym nas poeta uwodzi. Miałemz tym pewne trudności na początku,kiedy brałem się do rozbierania tegotekstu. Po parunastu wierszach mnieporwał i już leciałem. Potem zacząłemsię zatrzymywać, wracać, dyscyplinowaćsię, żeby nie lecieć, tylko czytać, co tamjest napisane. Bo w pierwszym momenciechwyta poryw romantyczny, który jesttam potwornie zdradziecki i prowadzi dobardzo wczesnego buntu w improwizacji.A moim zdaniem ten bunt rodzi sięniezwykle późno.Więc jednak odzieranie i odejmowanieprzy myśleniu o roli.Tak. Nawet kiedy Konrad rzuca takiesłowa, że może się wydawać, że onBogu wygraża, to okazuje się, że groźbypojawiają się dopiero pod koniec. Pozatym za nami też się ciągnie przesąd,że to jest wypowiedź Mickiewicza. A tojest dramat, w którym Konrad mówi tentekst. To jest wypowiedź Konrada a nieMickiewicza. Gdy się na to tak spojrzy, tookazuje się, że Konrad nie ma poczucia,

16Rozmowa miesiącaLektury z górnej półki17że mówi coś niestosownego, nie mapoczucia bluźnierstwa i nie może go mieć.Pewnym kompromitowaniem postacibyłoby zbyt wczesne rzucanie wyzwańczy pajacowanie wobec Boga. Mało tego,mam może heretyckie wrażenie, że takna dobrą sprawę to jest modlitwa.Grał Pan role w filmach u znakomitychfrancuskich reżyserów. Czy możePan dokonać porównania pomiędzypodejściem do kręcenia filmów w Polscei we Francji. A może różnice wynikająjedynie z osobowości poszczególnychreżyserów?Raczej byłbym za tym drugim. Reżyserto indywidualny człowiek i zazwyczaj jestto różnica w pracy z ludźmi. Filmy kręcisię właściwie wszędzie tak samo. Sprawyorganizacji planu są podobne. Może nazachodzie dają lepsze jedzenie, chociażteraz i w Polsce też dobrze karmią. A kiedyjuż dochodzi do kręcenia filmu, to onowszędzie polega na tym samym. Kiedyśjeszcze różnica polegała na tym,że w Polsce brakowało taśmy. Zjawiskorobienia siedmiu, dziewięciu, piętnastudubli, jak to miało miejsce przy pierwszymmoim filmie za granicą, było dla mnieszokujące. Wtedy w Polsce robiło się jednoujęcie i jeżeli było dobre, to dubla robiłosię dla bezpieczeństwa, ale broń Bożenie więcej, bo obawiano się, że zabraknietaśmy. Ale teraz już nie jest tak źle.Czy granie w obcym języku, nawet jeślisię go zna perfekcyjnie, było dla Panadużym wyzwaniem i czy dało coś Panujako aktorowi?Granie, w ogóle mówienie w obcymjęzyku, to także inna ekspresja, któraściśle się wiąże z językiem. Z tym łączą sięnie tylko słowa, ale i gesty, zachowania,pewna dynamika i sposób bycia. Jak sięprzejdzie na drugą stronę, to człowiekzaczyna widzieć siebie takiego, jakim sięjeszcze nie widział. W związku z tymzaczyna kombinować, czy nie zachowaćczęści z tego na własnym podwórku.Rzeczywiście granie w obcym języku,to jeszcze co innego niż samo mówienie.To jest próba wejścia do obcej kultury,obcego wychowania, obcego sposobubycia. To dużo więcej niż sam język.Jest Pan autorem nowego tłumaczenia„Don Juana” Moliera. To też pokłosiedoświadczeń zawodowych we Francji?Języka uczyłem się od dawna. Tak sięzłożyło, że gdy zacząłem pracować weFrancji, robić tam filmy i grać w teatrze,była to umiejętność niezbędna, więcmusiałem ją opanować w odpowiednimstopniu. Przy okazji zabrałem sięza tłumaczenia, trochę z namowyGrzegorzewskiego, który uważał, żenie ma dobrego polskiego tekstu „DonJuana”. Byliśmy akurat po francuskimprzedstawieniu, miałem francuski tekstjeszcze cały w głowie. Postanowiłemsię do tego przymierzyć, mając jużza sobą całą robotę wstępną, a więcanalizę tekstu. To było bardzo ciekawezajęcie. Zawsze mnie interesował językjako taki, a francuski w szczególności.Interesowałem się tym od dziecka.No i to się przydało w zawodzie aktora,ale także okazało się, że możnato wyzyskać inaczej.Co chciał Pan nowego wydobyćz „Don Juana” tym tłumaczeniem, czegozabrakło w poprzednich przekładach?To nawet nie jest sprawa wydobyciasensu. To jest sprawa rytmui frazy tego tekstu. Głównie to mniezainteresowało. Ale pewne sensyrównież, zwłaszcza sens prowadzonyprzez Grzegorzewskiego, choć nierobiłem tego tłumaczenia pod jego kątem.Wziąłem oryginał i przetłumaczyłem jakotaki. Chciałem przekazać pewną siłę tegotekstu, której nie wyczuwaliśmy w innychtłumaczeniach. Przede wszystkim jest to,jak mówiłem, próba przełożenia na polskitej frazy, często dość skomplikowanej.aA komplikacja czasem jest wartością.RozmawiałaMagdalena KujawaNOBLISTAO UTOPIINa początku października ogłoszonezostało nazwisko laureata tegorocznejNagrody Nobla w dziedzinie literatury.Został nim francuski pisarz Jean-MarieGustave Le Clézio. Dla Państwa mamyw tym miesiącu jego powieść „Urania”.W uzasadnieniu nagrody dla Le Clézionapisano, że jest on „autorem nowychhoryzontów, poetyckiej przygodyi zmysłowej ekstazy, badaczemczłowieczeństwa w oderwaniuod uwarunkowań cywilizacyjnych”.Już pierwsza powieść „Le Proces-Verbal”,którą opublikował w wieku 23 lat, przyniosłamu sławę. W 1978 roku opublikował„Mondo et autres histoires”, powieść, którajest uznawana za jedno z ważniejszychdokonań współczesnej literatury francuskiej.W Polsce do tej pory znane były trzy jegoksiążki: „Protokół”, „Pustynia” i „Onitsza”.„Urania” to powieść-bajka o utopiistworzonej w XX w. na wzór dawnychspołeczności Mezoameryki. Na obrzeżachświata duchowej mizerii, zysku i wyzyskuistnieje kraina Campos, dolina ostatnichwolnych ludzi. Jej mieszkańcy żyjąw harmonii z naturą i zgodzie z tradycją.Campos to próba zrealizowaniaindiańskiego snu o wolności.A oto notowania Top 10 w EMPiK-u:1. „Wielki mistrz” Trudi Canavan,2. „Antyrak” David Servan-Schreiber,3. „Tektonika uczuć“ Eric-EmmanuelSchmitt. Matras: 1. „Wybrzeże szkieletów”Clive Cussler, 2. „Łaskawe” Jonathan Littell,3. „Ręka mistrza” Stephen King.KONKURSDla naszych Czytelników „Uranię” J.M.G. Le Clézio ufundowała księgarnia Matras,mieszcząca się w Toruniu przy Rynku Staromiejskim 31. Osoby, które chcą otrzymaćksiążkę, muszą poprawnie odpowiedzieć na pytanie:Ilu jest polskich laureatów Nagrody Nobla (we wszystkich dziedzinach)?Rozwiązanie prosimy nadsyłać do 20 listopada na adres e-mail: m.kujawa@um.torun.plW mailu należy podać swoje imię i nazwisko. Spośród prawidłowych odpowiedziwylosujemy zwycięzcę.Odpowiedź na pytanie z ubiegłego miesiąca: Pierwszy tom opowiadań Pawła Huellez 1991 r. nosi tytuł „Opowiadania na czas przeprowadzki”. Nagroda trafia do PanaMichała Pakuły.

epertuarDwór ArtusaCENTRUM KULTURY DWÓR ARTUSARynek Staromiejski 6, tel. 655-49-39www.artus.torun.pln Międzynarodowy Festiwal GwiazdFORTE piano Toruń 775. 2.11. (niedziela), godz.18.00 SalaWielkaPhilharmonia Quartett BerlinDaniel Stabrawa - skrzypce, ChristianStadelmann - skrzypce, Neithard Resa -altówka, Jan Diesselhorst - wiolonczelaW programie:Erwin Schulhof - Kwartet nr 1, W.A. Mozart- Kwartet d-moll KV 421, L.van Beethoven- Kwartet Op.18 nr.6Bilety: 30 zł 3.11. (poniedziałek),godz.18.00 Sala GaleriiOtwarcie wystawy plakatów MieczysławaGórowskiegoSpotkanie z autoremWstęp wolny 9.11. (niedziela),godz.18.00 Sala WielkaArtiom Shishkov (Białoruś) - skrzypceToruńska Orkiestra Symfoniczna pod dyr.Piotra SułkowskiegoW programie:koncert skrzypcowy oraz III Symfonia S-durEroica L.van BeethovenaBilety: 20 zł 16.11. (niedziela),godz.18.00 Sala WielkaRecital skrzypcowyErin Keefe (USA) - skrzypce, Marcin Sikorski- fortepianW progamie: J.S. Bach, S. Prokofiew,J. Brahms, W. LutosławskiCen biletów: 10 zł 17.11. (pona., godz.18.00 Sala WielkaSpotkanie z reżyserem: Krzysztof ZanussiWstęp wolny 23.11. (niedziela), godz.18.00 Sala WielkaRecital fortepianowy: Krzysztof Jabłoński(Kanada)W programie:J.S. Bach/F. Busoni - Chorał „Nun komm,der Heiden Heiland” BMW 659, J. Haydn -Sonata c-moll Hob.XVI/20, L. van Beethoven- - Sonata f-moll Op. 57, „Appassionata”,F. Chopin - 4 Mazurki Op.24, Sonata h-mollOp.58Cena biletów: 10 zł 24.11. (pon.), godz.18.00 Sala WielkaPrzygody z muzyką - próba opisu. Wieczórpoezji Zb.HerbertaWykonawcy: Anna SeniukKwartet smyczkowy Opium (D.Lubowicz- skrzypce, A.Szalińska - skrzypce,O.Marcyniak - wiolonczela, M.Małecka -altówkaBiley: 10 zł 30.11. (niedziela), godz.18.00 Sala WielkaKoncert Prezydencki (zakończenie festiwalu)Anna Maria Staśkiewicz - skrzypceOrkiestra Kameralna Polskiego RadiaAmadeus pod dyr. Agnieszki DuczmalW programie:M.Musorgski - Obrazki z wystawyA.Vivaldi - Cztery pory rokuBilety: 10 złn Jazz w Artusie22.11. (sobota), godz. 18.00 Sala WielkaThe Core - jazzowy dynamit z NorwegiiJorgen Mathisen - saksofon, Erlend Slettevoll-foretpian, Steinar Raknes - kntrabas,Espen Aalberg - perkusjaPromocja najnowszego dwupłytowegowydawnictwa The Core - „Golonka Love”Bilety: 15 złErin Keefen XIV Toruński Festiwal KsiążkiProgram w dziale Inni organizatorzy

MuzearepertuarMuzeum OkręgoweRatusz StaromiejskiRynek Staromiejski 1, tel. 622-70-38www.muzeum.torun.plGaleria sztuki gotyckiejSala SądowaDawny Toruń. Historia i rzemiosłoartystyczne 1233-1793.Sala Mieszczańska z galerią portretumieszczańskiego XVI - XVIII w.Sala Królewska - Poczet Królów PolskichGaleria malarstwa polskiego od poł. XVIIIdo poł. XX w.Sztuka sakralna nowożytnego ToruniaSkarb ze Skrwilna. Złotnictwo świeckiepolskie i obceMennice i monety toruńskie 1233/1288- 1765Wystawa czasowa:n Moja Przygoda w Muzeum do 2.11.Wystawa pokonkursowa XXX edycji międzynarodowegokonkursu plastycznego dla dzieci i młodzieżyn Układ gotyku. Wystawa pracceramicznych DariuszaPrzewięźlikowskiego do 9.11.n Krystyna Szalewska - malarstwoi grafika 8.11.-30.12.godziny otwarcia:wtorek-niedziela: 10.00-16.00bilety: normalny 10 zł, ulgowy 6 złWieża Ratuszowaczynna codziennie w godz. 10.00-16.00bilety: 10 zł, ulgowy 6 złDom Mikołaja Kopernikaul. Kopernika 15/17Mikołaj Kopernik - życie i dziełoEkspozycja wnętrz kamienicymieszczańskiej z okresu późnegośredniowiecza i czasów nowożytnychRekonstrukcja fragmentu SaliKopernikańskiej z Narodowego MuzeumPolskiego w RapperswiluMakieta Torunia z czasów MikołajaKopernikaŚwiat toruńskiego piernikagodziny otwarcia:wtorek-niedziela, godz. 10.00-16.00Bilety: Dom M. Kopernika: normalny 10 zł, ulgowy7 zł; makieta: normalny 12 zł, ulgowy 7 zł; Dom M.Kopernika + makieta: normalny 18 zł, ulgowy 11 zł; saleekspozycyjne + Świat toruńskiego piernika: normalny18 zł, ulgowy 11 zł; makieta + Świat toruńskiegopiernika: normalny 18 zł, ulgowy 11 złDom Eskenówul. Łazienna 16Odkrywanie przeszłości - wystawaarcheologicznaMilitaria od średniowiecza do pocz. XX w.Toruń 1793-1920. Miasto pograniczaWystawy czasowe:n Wolnomularstwo polskie XVIII-XX w.Mity i prawda do 15.02.2009godziny otwarcia:wtorek-niedziela: 11.00-16.00bilety: normalny 7 zł, ulgowy 4 zł, (środy - wstępbezpłatny)Kamienica Pod GwiazdąRynek Staromiejski 35Świat OrientuWystawa czasowa:n Tajwan - Ilha Formosa do 16.11.n Mnisi i bóstwa na Dachu Świata21.11.-18.01.2009 r.godziny otwarcia:wtorek-niedziela: 11.00-16.00bilety: normalny 7 zł, ulgowy 4 złMuzeum Podróżnikówul. Franciszkańska 11Urodzony dla przygody - pamiątkizwiązane z Tonym HalikiemWystawa czasowa:n Irian Yaya - tropem Papuasówdo 25.11.godziny otwarcia:wtorek-niedziela: 11.00-16.00bilety: normalny 8 zł, ulgowy 5 zł (środy - wstępbezpłatny)Oferta rabatowa:2-dniowe karnety na wystawy do Ratusza, DomuMikołaja Kopernika (bez makiety i wystawy Świattoruńskiego piernika), Domu Eskenów, MuzeumPodróżników i Kamienicy pod Gwiazdą: normalny 30 zł,ulgowy 20 złBilet do dwóch oddziałów: normalny 15 zł, ulgowy 8 złwg następujących zasad:do Ratusza (bez wieży) oraz do: Domu Eskenów lubKamienicy pod Gwiazdą lub Muzeum Podróżnikówdo Domu Kopernika (bez makiety i wystawy Świattoruńskiego piernika) oraz do: Domu Eskenów lubKamienicy pod Gwiazdą lub Muzeum PodróżnikówIMPREZY: 25.11. (wtorek) Święto Katarzynki- zwiedzanie wystawy objazdowejŚwiat Toruńskiego Piernika w RatuszuStaromiejskimImprezy w ramach Festiwalu Książki(program w dziale Inni organizatorzy)MUZEUM ETNOGRAFICZNEWały Gen. W. Sikorskiego 19tel. (056) 622-80-91, www.met.torun.plPark Etnograficzny - ekspozycjabudownictwa ludowego z terenu Pomorzai KujawSalonik Prof. Marii Znamierowskiej-PrüfferowejWystawa czasowa:n Nawra z tamtych lat do 15.11.Wystawa fotograficzna ze zbiorów rodziny Sczanieckich- ostatnich właścicieli Nawry. Spichlerz.n Karaimi na Litwie. NajmniejszamniejszośćWystawa ze zbiorów Muzeum w Trokach na Litwie.Spichlerzn Nalewki. Trunki dla zdrowiai przyjemnościArsenałgodziny otwarcia:poniedziałek - nieczynneśroda, piątek: godz. 9.00-16.00wtorek, czwartek, sobota, niedziela: godz. 10.00-18.00Bilety:na wszystkie ekspozycje: 14 zł (normalny), 9 zł(ulgowy), 25 zł (rodzinny)do Parku Etnograficznego: 9 zł (normalny), 6 zł(ulgowy), 5 zł/os. (grupowy), 18 zł (rodzinny)na wystawy w Arsenale: 5 zł (normalny), 3 zł (ulgowy),10 zł (rodzinny)opłata za oprowadzanie: 30 zł, środy - wstęp wolnyEDUKACJA W wiejskiej szkole sprzed 100 latzajęcia w zaaranżowanej izbie lekcyjnej w Spichlerzu,do 14.11. W rodzinie Karaimów - zajęcia dla uczniówróżnych szkół prezentujące kulturę najmniejszejmniejszości narodowej na Litwie, a także w Polsce. Tradycja wróżb andrzejkowych - spotkaniadla uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.24-28.11.Wstęp na zajęcia edukacyjne 4 zł od ucznia, informacjeszczegółowe i zapisy grup: Dział Edukacji i Promocji,tel. 056 622 89 43IMPREZY:Festiwal Antropologii Wizualnej „Aspekty”- Przestrzenie miast28-30.11. (piątek-niedziela)Pokaz kilkunastu obrazów dokumentalnych w blokach„Azja-Afryka widziana oczami współczesnej Japonii”,„Życie w metropolii arabskiej”. Oprócz tego wystawafotografii „Przestrzenie miasta” oraz warsztatyi spotkania z zakresu antropologii miasta.FUNDACJA „ARCHIWUM I MUZEUMPOMORSKIE AK ORAZ WOJSKOWEJSŁUŻBY POLEK”ul. Podmurna 93, tel. (056) 652-21-86www.um.torun.pl/AKWystawa czasowa:n Śladami konspiracji toruńskiej 1939-1945 Hołd złożony mieszkańcom Toruniazaangażowanym w walkę z hitlerowskim najeźdźcą.n Polka 1939-1945 Kilka słów o wojennej wsłużbie Polek w 99. urodziny gen. Elżbiety ZawackiejCzynne: pon-pt, godz. 9.00-14.00Bilety: dzieci i młodzież z opiekunami - wstęp wolny;dorośli - 2 zł, grupy dorosłych powyżej 10 osób - 15 złMUZEUM UNIWERSYTECKIECollegium Maximum, Plac Rapackiego 1tel. (056) 611-27-00, www.muzeum.umk.pl

Muzea - c.d.Orkiestra SymfonicznarepertuarKinaWystawy stałe:Sztuka dawna w zbiorach MuzeumUniwersyteckiegoSkarby Uniwersytety Mikołaja Kopernikaw Toruniu - prezentacja najcenniejszychzbiorów sztuki będących własnością UMK:od ceramiki antycznej z VII/VI w. p.n.e.,poprzez kolekcję malarstwa europejskiegoXVI-XIX w. (m.in. obrazów z warsztatu Hansavon Aachen i Jana Brueghela Starszego),po wyroby indyjskie, afrykańskiei meksykańskie z XVIII-XIX w.Sala Rektorska z insygniami JM Rektoraoraz pocztem portretowym Rektorów UMKWystawa czasowa:n Galaktyka Gutenberga. Inkunabuły zezbiorów Biblioteki Wyższego SeminariumDuchowego w Pelplinie do 15.11.godziny otwarcia:wtorek-piątek, godz. 10.00-15.00wstęp wolnygrupy: wcześniejsza rezerwacjaMUZEUM PIERNIKAul. Rabiańska 9, tel. (056) 663-66-17www.muzeumpiernika.plMuzeum, w którym można samemuwykonać piernik: od zebrania składników,przez wyrabianie ciasta, wykrawanie formy,po włożenie do pieca na 50 zdrowasiek.Bilety: 7.50 zł - dzieci i młodzież ucząca się, 9.50 -dorośli,11 zł - Pokazy w języku obcymCzynne codziennie w godz. 9.00-18.00MUZEUM PIŚMIENNICTWAI DRUKARSTWAul. Szkolna 31, 87-122 Grębocin k. Toruniatel. (056) 674-92-00, www.muzeum.grebocin.plgodziny otwarcia: pon-pt, godz. 9.00-15.00Oferta edukacyjna:Warsztaty w trzech blokach tematycznych:historia drukarstwa europejskiego iazjatyckiego, teoria i zajęcia praktycznez zakresu papiernictwa, historia i zajęciaw dziale drukarskimTerminy wycieczek ustalane telefonicznie.TORUŃSKA ORKIESTRASYMFONICZNAsiedziba - Dwór ArtusaRynek Staromiejski 6, tel. 622-88-05www.tso.art.pln Koncert Symfoniczny9.11. (niedziela), godz. 18.00Artiom Shishkov (skrzypce - Białoruś),Toruńska Orkiestra Symfoniczna,Piotr Sułkowski (dyrygent)W programie: L. van Beethoven - Koncertskrzypcowy D-dur, op.61, III Symfonia Esdur,op. 55 EroicaSala Wielka Dworu ArtusaBilety: 20 zł (normalny), 15 zł (ulgowy),5 zł (wejściówka)n Koncert Symfoniczny14.11. (piątek), godz. 19.00Jean-Marc Fessard (klarnet - Francja),Toruńska Orkiestra Symfoniczna,Bogdan Olędzki (dyrygent)W programie:G. Rossini - Uwertura do opery Cyrulik sewilskiW.A. Mozart - Koncert klarnetowy A-dur KV622L. van Beethoven - VIII Symfonia F-dur, op.93Sala Wielka Dworu ArtusaBilety: 20 zł (normalny), 15 zł (ulgowy), 5 zł(wejściówka - uczniowie, studenci)n Środa z Muzyką Organową19.11. (środa), godz. 20.00Bogdan Narloch (organy)Agnieszka Brzezińska (prowadzeniekoncertu)W programie:A. Hollins, M. Surzyński, J. Ireland,G. Eldrige, G. Thalben-Ball,N. Rawsthorne, M. Sawa, F. BorowskiKościół p.w. Ducha ŚwiętegoWstęp wolny!!!n Koncert Specjalny„Dla ciebie śpiewam”21.11. (piątek), godz. 19.00Grażyna Brodzińska (sopran)Toruńska Orkiestra Symfoniczna,Sławomir Chrzanowski (dyrygent)Sala Wielka Dworu ArtusaCeny biletów: 50 złCINEMA CITYCzerwona Droga 1-6, tel. 664 64 64www.cinema-city.pln 007 Quantum of Solacepremiera: 07.11.sensacyjny/Wielka Brytaniareż. Marc Forstern Totalny kataklizmpremiera: 07.11.komedia/USAreż. Jason Friedberg, Aaron Seltzern 33 sceny z życiapremiera 07.11.dramat obyczajowy/Polskareż. Małgorzata Szumowskan Lucky Luke na Dzikim Zachodziepremiera: 07.11.animowany/Francja, reż. Olivier Jean-Marien To nie tak, kotkupremiera: 14.11.komedia/Polska, reż. Sławomir Kryńskin Nieruchomy poruszycielpremiera: 14.11.Polska, reż. Łukasz Barczykn W sieci kłamstwpremiera 21.11.dramat/USAreż. Ridley Scottn Dziewczyna mojego kumplapremiera: 21.11.komedia/USA, reż. Howard Deutchn Quarantinepremiera: 21.11.horror/USA, reż. John Erick Dowdlen Piorunpremiera: 28.11.animowany/familijny/USAreż. Byron Howard, Chris Williamsn Happy-Go-Lucky, czyli Co NasUszczęśliwiapremiera 28.11.komedia/Wielka Brytaniareż. Mike Leighn Ostatnie zleceniepremiera: 28.11.akcja/USAreż. Oxide Pang Chun, Danny Pangn Nim diabeł dowie się, że żyjeszpremiera 28.11.dramat/USAreż. Sidney Lumetn Mała Moskwapremiera 28.11.dramat/Polskareż. Waldemar KrzystekKINO CENTRUMCentrum Sztuki Współczesnej,Wały gen. Sikorskiego 13, tel. (056) 610-97-18,www.csw.torun.pl/centrum/kinoTanie wtorkin Juno 4.11.reż. Jason Reitman, USA/ Kanada 2007n Pora umierać 11.11.reż. Dorota Kedzierazwska, Polskan Aleksandra 18.11.reż. Aleksander Sokurow, Rosja 2007, 92’n Festiwal Plateux 7-9.11.W ramach festiwalu zaprezentują się czołowiartyści najnowszych form wizualnych, a CSW„Znaki Czasu” stanie się światową stolicąnajnowocześniejszych technik wizualizacji.n Pokazy Szortów 13, 21, 22.11.Ogólnopolskie pokazy filmów krótkometrażowychWstęp wolny!n Kino_Wizje20.11.Prezentacje sztuki video studentów Wydziału SztukPięknych UMKWstęp wolny!n Torun Short Film Festival21-23.11.Festiwal krótkometrażowych filmów.W konkursie na najlepszy polskikrótkometrażowy film zobaczymy m.in.filmy studenckie, produkcje, prywatnychproducentów oraz autorów niezależnych.Jurorem konkursu będzie publiczność,która przyzna nagrodę. W ramach festiwalupokazy specjalne The best of Tofifest.W ramach pokazów specjalnych m.in. blokikrótkometrażowych filmów z Niemiec, etiudyz Katowickiej Szkoły Filmowej.n Żuławski Fest25-27.11.Przegląd filmów Andrzeja Żuławskiego,najbardziej kontrowersyjnego polskiegoreżysera.W programie: „Trzecia część nocy” - Polska,1971, „Na srebrnym globie” - Polska, 1987,„Wierność” - Francja, 2000, „Opętanie” -RFN, Francja, 1981, „Diabeł - Polska, 1972atrakcją festiwalu będzie spotkaniez reżyserem

GalerierepertuarCENTRUM SZTUKI WSPÓŁCZESNEJWały gen. Sikorskiego 13tel. (0-56) 657-62-00, www.csw.torun.pln Krzysztof Zieliński - Millenium School14.11.-31.01.2009Cykl 44 fotografii wykonanych w Szkole Podstawowejnr 3 w Wąbrzeźnie, rodzinnym mieście artysty. Zdjęciaprzedstawiają wnętrza jednej z tzw. „tysiąclatek”, szkół,które miały być dowodem nowoczesności i siły systemusocjalistycznego. Obecnie wnętrza szkoły wypełniłynowe sprzęty, które nakładają się w pamięci artysty nawspomnienia z dzieciństwa. Co ważne, na fotografiacho nasyconych, nierealnych kolorach nie zobaczymypostaci ludzkich.godziny otwarcia:wtorek-czwartek: 10.00-18.00piątek-sobota: 10.00-20.00niedziela: 10.00-18.00n Plateaux Festival7-9.11. (piątek-niedziela)(szczegóły w dziale Inni organizatorzy)GALERIA SZTUKI WOZOWNIAul. Rabiańska 20, tel. (056) 622-63-39www.wozownia.pln Marek Basiul - Grafika do 9.11.n Krzysztof Białowicz - Design do 9.11.n Marian Stępak 14-30.11.Marian Stępak jest jednym z bardziej znanych artystówśrodowiska toruńskiego, uczestniczącym aktywniew życiu artystycznym. Studia ukończył w Toruniu.Od 1984 był asystentem, a od 1995 roku pracuje wZakładzie Plastyki Intermedialnej. Od 1994 roku jestkonsultantem Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci,prowadzi też plenery dla stypendystów Funduszu.Jest twórcą niezależnej galerii „Nad Wisłą”.Współtworzył Ogólnopolskie Spotkania Twórcówi Wystawy Wielkanocne. Tworzywem dzieł Stępaka sąprzedmioty, te naznaczone destrukcyjnym działaniemczasu i długotrwałym kontaktem z człowiekiem, „rzeczypospolite, wyeksploatowane z codziennego bytowania”(autor), którym artysta nadaje nowy sens i artystycznywymiar.n Agnieszka K. Jurek - Alicja w krainieczarów/Autoportret 14- 30.11.Prezentacja pracy dyplomowej Agnieszki K. Jurek ,absolwentki ASP w Gdańsku. „Alicja w krainie czarów”jest cyklem autoportretów, przedstawiających wizerunekmłodej kobiety. Fotografie zapraszają odbiorcę w światabsurdu, iluzji, daleko posuniętych nadinterpretacji,w czym może pomóc także zastosowana przez autorkętechnika polaroidowa, która przez niedoskonałośćmateriału podkreśla magiczny charakter zdjęć.n Muzeum Gry. Polska sztukapo 1945 roku ze zbiorów kolekcjizachodniopomorskich18.11.- 7.12.Prace polskich artystów, głównie z nurtówawangardowych, zostały zestawione ze sobąna prawach gry, bez przypisywania ich do kierunkuczy daty powstania, i pogrupowane z myśląo wprowadzeniu ich w przestrzeń wielowątkowegodialogu, nawiązując tym samym do koncepcji pola gryJerzego Ludwińskiego. Dzieła przyporządkowano ośmiutematom: Alfabet, Materia, Światło i kolor, Artefakty,Słowo, Linia, Energia napięć, Humor.IMPREZY Miasto. Miejsce znaczące21.11. (piątek), godz. 16.00Sesja otwarta podsumowująca projekt Entopia.Harmonia miasta. Jednym z założeń projektu byłdyskretny charakter interwencji artystycznych w ciągukilku miesięcy ujawnianych stopniowo w przestrzenimiejskiej Torunia. Na spotkaniu zaprezentowanezostaną dokumentacje sporządzone w trakcieekspozycji prac, wnioski, podsumowania. zajęcia warsztatowe dla dziecii młodzieży - po wcześniejszym uzgodnieniutelefonicznym (kontakt: Marek Hoffmann, KazimierzNapiórkowski)galeria czynna: wtorek-piątek, godz. 10.00-17.00sobota-niedziela, godz. 11.00-17.00bilet normalny: 5 zł, ulgowy: 3 zł, grupowy: 15 zł(wtorki-wstęp bezpłatny)Bank BPH SAul. Mazowiecka 52n Jolanta Kuszaj - Prowokujące pudełkaWystawa malarstwa tegorocznej dyplomantki WSPUMK w Toruniu.GALERIA „NA PIĘTRZE” ZPAPul. Ducha Św. 8/12, tel. (056) 622-26-06www.zpap-torun.orgn Soutine dines. Wilno-Olsztyn-Toruń7.11. (piątek), godz. 18.00czynna do 26.11.Uczestnicy wystawy: Svajunas Armadas LT, JerzyBrzuskiewicz PL, Asot Chacatrian RUS, PiotrDondajewski PL, Aleksandr Ksendzov BY, JolantaSnezko LT, Vytautas Tomasevicius LT, AleksandrasVozbinas LT, Wiesław Wachowski PLn Fotografia artystyczna - 5 lat GaleriiMuzeum Staszica w Pile - etc...28.11. (piątek), godz. 18.00czynna do 31.12.Autorzy wystawy: Wojciech Beszterda, JarosławChrabąszcz, Tomek Ciesielski, Grzegorz Cieśliński,Andrzej P.Florkowski, Walter Hinghaus, Zofia Kawalec-Łuszczewska, Włodzimierz Kowaliński, MarianKucharski, Maciej Kuszela, Anna Lejba, AndrzejLeśnik, Zdzisław Mackiewicz, Jowita Bogna Mormul,Irena Nawrot, Hanna M.Ograbisz-Krawiec, TadeuszOgrodnik, Susanne Pfeiffer, Barbara Pierzgalska-Grams, Witold Przymuszała, Izabella Retkowska,Susanna Schultz, Andrzej Strumiłło, ZbigniewTomaszczuk, Andrzej Tomczak, Stefan Wojnecki, PiotrWołyński, Stanisław J.Woś, Andrzej Zygmuntowiczgaleria czynna:poniedziałek-piątek, godz.: 8.00-15.00wstęp wolnyMAŁA GALERIA FOTOGRAFII ZPAFul. Podmurna 5n Tomasz Ciesielski7.11. (piątek), godz. 17.00galeria czynna:piątek-niedziela, godz. 12.00-17.00GALERIA I OŚRODEK PLASTYCZNEJTWÓRCZOŚCI DZIECKARynek Nowomiejski 17, tel. (056) 622-75-34www.galeriadziecka-eduart.pln XVI Międzynarodowe Biennale GrafikiDzieci i Młodzieży do 13.12.Na konkurs nadesłano 11262 prac z 39 krajów. Dozestawu wystawowego zakwalifikowano 1141 prac.Przyznano 36 nagród, 47 wyróżnień indywidualnychoraz 3 nagrody dla placówek za kolekcje prac.Filia przy ul. Kościuszki 41/47Przestrzeń wewnętrzna13.11.-9.12.Wystawa jest próbą zaaranżowania przestrzenigaleryjnej za pomocą prac malarskich, rysunkowychi graficznych wykonanych przez młodzież z galerii.galeria czynna:poniedziałek - piątek, godz. 10.00 - 18.00sobota, godz. 10.00 - 14.00GALERIA MUZ I FOTO GALERIAul. Podmurna 1/3, tel. (056) 621-05-81www.dommuz.pln Narysuj mi zrównoważony światdo 18.11.Wystawa prac, które powstawać będą podczaswarsztatów z młodzieżą w październiku 2008 r.w Toruniu. Celem projektu jest zapoznanie młodzieżyz ideą zrównoważonego rozwoju, uwrażliwieniena problemy mieszkańców krajów najbardziejpotrzebujących i zainspirowanie do tworzenia praczaangażowanych społecznie.n Wojciech Beszterda - Materie i znaki7.11. (piątek), godz. 18.00 do 30.11.Artysta zajmuje się fotografią od połowy lat 70.Ma na swoim koncie wiele wystaw i nagród. „Skupiaswoje zainteresowanie na pozornie mało znaczącychfragmentach, eksponując je jako odrębne dzieła sztuki”(S. Wojnecki)n Florian Reishauer - Forest20.11. (czwartek), godz. 18.00Artysta urodzony w Austrii. Cykl Forest przedstawia lasjako miejsce mistyczne, miejsce wytchnienia, nasyconeatmosferą spokoju, ale też tętniące życiem, gdzie niema początku ani końca.GALERIA RUSZBillboard przy Szosie Chełmińskiejtel. 0-604-967-852, www.galeriarusz.art.plPRO ARTE - MALARSTWOJACKA YERKIul. Królowej Jadwigi 9, tel. 0-603-116-405Ekspozycja stała prac Jacka Yerki, który tworzysurrealistyczne kompozycje określane jako „realizmfantastyczny”. Zwiedzający muszą się umawiaćtelefonicznie.GALERIA SPONSORÓWOddział Hematologii Szpitala Miejskiegoul. Batoregon Andrzej Kamiński - fotografie z Chincały miesiącGALERIA SZTUKI BURSZTYNOWEDRZEWOul. Szczytna 22, tel. 607-800-734Galeria autorska Jacka Zielińskiego. Stała ekspozycjaprac artysty połączona ze sprzedażą.

PlanetariumDom MuzrepertuarDom Harcerza, MDK, Inni organizatorzyPLANETARIUMul. Franciszkańska 15/21, tel. 622-60-66www.planetarium.torun.plDOM MUZul. Podmurna 1/3, tel. (056) 621-05-81www.dommuz.plOPP „DOM HARCERZA”Rynek Staromiejski 7, tel. 622-39-50www.domharcerza.torun.plswoje premierowe produkcje filmowe, projekt kuratorskiRicharda Chartiera - Colorfield VariationsWarsztaty, prelekcje i dyskusjeMiejsca: CSW, Klub eNeRDe, Klub Mózgn Barwy kosmosu (dla młodych widzów)Na co dzień jesteśmy otoczeni barwami. Gdy jednakzapada zmrok, świat zdaje się tracić swe kolory. Niebostaje się wówczas czarno - białe. Nic bardziej mylnego!Okazuje się, że kosmos jest bardziej kolorowy od Ziemi.Księżyc objawia się nam jako srebrny glob, Mars jestczerwoną planetą, gwiazdy wcale nie są białe, a dalekiemgławice to prawdziwe bogactwo barw.W przeciwieństwie do naszej planety, najmniejw kosmosie spotkamy zieleni.n MakrokosmosPodróż do krańców czasu i przestrzeni. W czasieniesamowitego lotu, oddalając się coraz bardziej odZiemi, napotykamy planety, gwiazdy, galaktyki, byw końcu ogarnąć Wszechświat w największej skali.Zobaczymy narodziny i schyłek galaktyk, powstanienaszego układu planetarnego. Poznamy ewolucjękosmosu na przestrzeni miliardów lat.n Wirująca ZiemiaPodstawowe informacje związane z ruchem wirowymi obiegowym Ziemi, a więc zjawisko dnia i nocyoraz następstwo pór roku. W przystępny sposóbtłumaczymy, jak zmienia się wygląd nieba i układgwiazdozbiorów w ciągu roku, jaką rolę pełni gwiazdapolarna oraz skąd biorą się fazy Księżyca.Polecamy także seanse „Cudowna podróż” (dla dzieci),„Wyprawa po ogień i lód” (dla dzieci), „Błękitna planetaII”, „Kosmiczne podróże”, „Operacja Saturn”, „Osiemplanet ?”, „W niebo wpatrzeni” i „Znaki na niebie”.Seanse: wt - pt 9.00, 10.15, 11.30, 12.45,14.00 i 15.15;sob 12.00, 13.15, 14.30, 15.45 i 17.00; niedz 12.00,14.00 i 16.00Bilety: grupowy szkolny 7,50 zł, indywidualnie: ulgowy8 zł; normalny 10 zł, na wersję angielską: grupowy 7,50zł, indywidualnie 12 zł, w weekendy dla wszystkichwidzów bilet ulgowySALA INTERAKTYWNA ORBITARIUMW Orbitarium można sterować modelem sondykosmicznej Cassini, uruchamiając kamery wizyjne,anteny sondy, czy też efektowne silniki sterujące.Do dyspozycji jest także zestaw urządzeń i modeliinteraktywnych, dzięki którym samodzielnieprzeprowadza się proste doświadczenia ilustrującezjawiska zachodzące we Wszechświecie. Tłumacząone m.in. transmisję sygnału w kosmosie, burzliweatmosfery planet, ciśnienie atmosferyczne. Możnasprawdzić, jak rodzą się tornada oraz ile ważyłbyczłowiek, mieszkając na Księżycu bądź Saturnie.wt - pt 8.45, 10.00, 11.15, 12.30, 13.45 i 15.00; sob11.20, 12.45, 14.00, 15.15, 16.30; niedz 11.20, 13.00i 15.00Bilety: grupowy szkolny 5,50 zł, indywidualnie: ulgowy6 zł; normalny 8 zł, w weekendy dla wszystkichodwiedzających bilet ulgowy(Wystawy w dziale Galerie)n Zaduszki Jazzowe3.11. (poniedziałek), godz. 19.00Zagrają: Adam Wendt (tenor sax), MarcinGawdzis (trąbka), Bogdan Hołownia(fortepian), Andrzej „Bruner” Gulczyński(kontrabas), Józef Eliasz (perkusja)n Spotkanie z okazji Światowego DniaWeganizmu4.11. (wtorek), godz. 19.00prezentacja połączona z debatąn Muzykalnia: Fela Kuti - Africa is angry(and dance)!6.11. (czwartek), godz. 18.30n IX Dni Bałkańskie 13-20.11.n Joy Division27.11. (czwartek), godz. 18.00DOM MUZul. Poznańska 52n Jesienne Nastroje14.11. (piątek), godz. 18.00Wystawa prezentująca prace powstałe nawarsztatach liściakowych połączonaz koncertemn Szewc Kopytko i Kaczor Kwak15.11. (sobota), godz. 11.30Teatr dla dzieci i działania plastycznenawiązujące do spektaklun Jubileusz 30-lecia Klubu Seniora„Podgórski Walczyk”17.11. (poniedziałek), godz. 14.00n Muzyczna Dorożka21.11. (piątek), godz. 12.30n Po drugiej stronie lustra24.11. (poniedziałek), godz. 10.45Cykl spotkań z literaturą dla podstawówekn Wieczór andrzejkowy dla dzieci27.11. (czwartek), godz. 17.30DOM MUZul. Okólna 169n Diable sprawki, czyli opowieścio Toruniu i Bydgoszczy4.11. (wtorek) Radio Sferamiędzy 10 a 15.11. Polskie Radio PiKEmisja słuchowiska radiowego z udziałem dziecii młodzieży z lewobrzeżnego Torunia.Imprezy w ramach Festiwalu Książki(program w dziale Inni organizatorzy)n II Runda Turnieju Szachowego w cykluGrand Prix w szachach szybkich8.11. (sobota)n Wieczór Andrzejkowy29.11. (sobota)Miejsce: Piernikowe MiasteczkoMŁODZIEŻOWY DOM KULTURYul. Przedzamcze 11/15, tel. (056) 62-246-37n Artystyczne spotkania - kultura polskai żydowska 3.11. (poniedziałek)n „Inspirowane poezją”18.11. (wtorek), godz. 11.00Otwarcie wystawy i rozstrzygnięcie konkursun Tradycyjne ludowe Andrzejki28.11. (piątek), godz. 10.00, 12.00n Koncert andrzejkowy - rockchrześcijański28.11. (piątek), godz. 18.30Gwiazda wieczoru: zespół Duchn Edukacja teatralnakażdy pon., godz. 9.30, 10.45, 12.00Zajęcia dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjówprowadzi Niko Niakas, aktor Teatru im. Horzycy.Każda środa, godz. 12.00 i piątek, godz.9.30, 11.00 „Jestem sceną mojej wyobraźni” -zajęcia Małgorzaty Chojnowskiej-Wiśniewskiejn Jak pokonać stres i uczyć sięefektywniejpon., środy, piątki, godz. 9.30, 11.30trening dla uczniów gimnazjów i liceów prowadziHalina GumowskaFUNDACJA PLATEAUXwww.plateauxfestival.plPlateaux Festival7-9.11. (piątek-niedziela)Wielkoformatowa impreza poświęcona ambitnej sztuceaudiowizualnej i muzyce elektronicznej. Podczastrzydniowej imprezy zaprezentują się największeświatowe gwiazdy tworzące w przestrzeni audio i wideo.Czołowi artyści sztuki audiowizualnej świata poraz pierwszy w Polsce: Alva Noto (Carsten Nicolai)(DE), Taylor Deupree (US), Richard Chartier (US),Jeffers Egan (US), Keep Adding (Brian Bixby)(US), Robert van Heumen (NE), Bas van Koolvjik(NE), Kangding Ray (FR), Tim Hecker (CA) i inni.Szeroka prezentacja polskich artystów obszarumediów i sztuk audiowizualnych. Projekty specjalneprezentowane wyłącznie ramach festiwalu lub jakonieliczne z prezentacji światowych. Projekcje filmóweksperymentalnych - Ran Slavin (IL) prezentującyURZĄD MIASTA TORUNIAXIV Toruński Festiwal Książki24.11. (poniedziałek) godz. 12.00 Otwarty wykład: „Futurologicznezabawy-słowo o pisarstwie fantastycznonaukowym”- dr Maciej Wróblewski. Dwór Artusa25.11. (wtorek) godz. 12.00 Otwarty wykład: „Jana Lechoniakłopoty z Ameryką”- dr B. Czarnecka. Dwór Artusa godz. 17.00 „Jak nas kuszono?” Spotkanie z prof.Andrzejem Stoffem promujące książkę o Herbercie.Dom Muz, ul.Podmurna godz. 18.00 „Artyści toruńscy poecie” - koncertpoświęcony Herbertowi. Dwór Artusa godz. 18.30 Spotkanie z Barbarą Kosmowską.Książnica Kopernikańska. Filia nr 14, ul. Łyskowskiego godz. 19.00 „Co ma piernik do poezji?” - premierafilmu o toruńskich poetach. Dom Muz, ul. Podmurna26.11. (środa) godz. 11.00 Seminarium „Myślący alfabet.O książce obrazkowej” - Iwona Chmielewska. KsiążnicaKopernikańska, ul. Słowackiego 8. Wstęp wolny. godz. 12.00 Otwarty wykład: „Baliński -Skamandryta - postromantyk” - dr R. Moczkodan. DwórArtusagodz. 17.00 „Między było a jest” - spotkanieautorskie z Markiem Nowakowskim. RatuszStaromiejski godz. 18.30 Michał Zabłocki - spotkanieautorskie. Dwór Artusa godz. 19.00 „W czym na sąd ostateczny?”.Spotkanie z Anną Drążkowską, autorką książki „Odzieżgrobowa w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku”.Dom Muz, ul. Podmurna godz. 20.00 Spotkanie z EugeniuszemTkaczyszynem-Dyckim. Otwarty Konkurs JednegoWiersza, w przerwie konkursu koncert zespołu Eraser.Piwnica pod Aniołem27.11. (czwartek) godz. 8.30 „Moja własna książka obrazkowa”.Warsztaty. Książnica, Filia nr 12 ul. Fałata godz. 10.30 „Bajeczki z piaskownicy”. Spotkanieautorskie z Dorotą Gellner. Książnica Kopernikańska,Filia nr 4, ul. Poznańska 52. godz. 13.00 Książnica Kopernikańska, Filia dladzieci nr 9, ul. Franciszkańska 12 godz. 17.00 „Diabelskie opowieści o Toruniu iBydgoszczy” - spotkanie z twórcami i wykonawcamisłuchowiska radiowego. Dom Muz, ul. Okólna godz. 18.00 „Książka” - otwarcie wystawy pracstudentów Wydziału Sztuk Pięknych UMK. Dwór Artusa Barbarzyńca w ogrodach dziś. Dyskusja panelowa.CSW, wały gen. Sikorskiego 13 Postaci prozy: Artur Daniel Liskowacki,

Inni organizatorzy - c.d. repertuar Chronologiczny wybór wydarzeń 31Grzegorz Strumyk - spotkanie autorskie. KsiążnicaKopernikańska, Słowackiego 8 godz. 19.00 Spotkanie z Ksawerym Jasieńskim.Dwór Artusa28.11. (piątek) godz. 17.30 „Powrót do przeszłości”. Spotkaniez Mikołajem Łozińskim. Książnica Kopernikańska.Filia nr 1, ul. Jęczmienna 23 „Książka - o! żywa” - działania teatralno-plastycznewokół motywu smoka. Dom Muz, ul. Poznańska godz. 18.00 Michał Komar - spotkanie. DwórArtusa godz. 19.00 „Poezja francuska dziś”. Spotkaniez Krystyną Rodowską. Dom Muz, ul. Podmurna29 listopada (sobota) godz.12.00 „Nie rzucamy słów na wiatr, ale....”- działania plastyczno-literackie z finałem w plenerze.Dom Muz, ul. Poznańska 52 godz. 16.00 „Dolina nicości” - spotkanie zBronisławem Wildsteinem. Ratusz Staromiejski godz. 18.00 Zakończenie Konkursu Poetyckiego„O liść konwalii”, koncert Przemysława Gintrowskiego.Dwór Artusa godz. 20.00 spotkanie Andrzeja Sosnowskiegoi Karola Maliszewskiego. Dom Muz, ul. Podmurna30.11. (niedziela) godz. 19.00 „Dysonans poznawczy”- spotkaniez poetą Michałem Płaczkiem. Klub „Złote jajo”Imprezy towarzyszące : 24.11. (poniedziałek) godz. 18.00„Przygody z muzyką - próba opisu. Wieczór poezjiZbigniewa Herberta. Wykonawcy: Anna Seniuk, KwartetSmyczkowy „Opium”. Dwór ArtusaBIBLIOTEKA UNIWERSYTECKAul. Gagarina 13, tel. (056) 611-44-08www.umk.pln Orły w Krainie Kangurów.Polacy w Austrii do 1918 r.Wystawa przedstawia sylwetki wybitnych Polaków:podróżników, lekarzy, uczonych, inżynierów orazartystów, którzy osiedlili się w Australii.TOWARZYSTWOPOLSKO-AUSTRIACKIEALLIANCE FOR NATUREVIII Dni Austrii 7-16.11. Tydzień kuchni wiedeńskiej. Gospodaaustriacka „Servus” 14.11. (piątek), godz. 16.00wprowadzenie w tematykę, wykład multimedialny „Nadpięknym modrym Dunajem - spacer po Wiedniu”, finałIV konkursu wiedzy o Austrii„Polskie ślady w stolicyAustrii, występ uczniów Zespołu Szkół Muzycznychw Toruniu „Wiedeń - miasto muzyki”, otwarcie wystawy„Wiedeń na starych pocztówkach”, konkursdla publiczności „Wiedeń czeka na Was”, pokaz tańcówwiedeńskich na tle wystawy „Dziedzictwo kulturoweWiednia” w wykonaniu Studia Tańca „Fantom”,poczęstunek. Miejsce: Ratusz StaromiejskiSTOWARZYSZENIEHISTORYKÓW SZTUKIwww.shs.torun.pln Sztuka w kręgu władzy13-15.11. (czwartek-sobota)LVII Ogólnopolska Sesja SHS poświęcona pamięci prof.Szczęsnego Dettloffa w 130. rocznicę urodzinMiejsce: Wydział Teologiczny UMK, ul. Gagarina 27CENTRUM KULTURYZAMEK KRZYŻACKIul. Przedzamcze 3, tel. (056) 621-08-89www.zamek.torun.plW piwnicach: rekonstrukcje pomieszczeń zamkowych:zbrojowni, kuchni, dormitorium, skryptorium, makietazamku z figurkami rycerzy i miniaturowymi replikamiśredniowiecznych machin oblężniczychOŚRODEK CZYTELNICTWACHORYCH I NIEPEŁNOSPRAWNYCHul. Szczytna 13, tel. 622-87-14www.ksiaznica.torun.pln Zawsze dobrze mieć nadzieję...17.11. (poniedziałek), godz. 10.00Przegląd literatury prowadzi Franciszek Czajkowskin Anioły do mnie wysyłaj...do 30.11.Wystawa prac Doroty Sieczki w pierwszą rocznicę śmierci.TWIERDZA TORUŃ. FORT IVul. Chrobrego 86, tel. (056) 655-82-36www.fort.torun.plZwiedzanie indywidualne: 2 zł dzieci i młodzież,3 zł dorośliCodziennie w godz. 9.00-16.00Codziennie w godz. ustalonych wcześniejszą rezerwacją:Przewodnik po Forcie IV: 50 zł od grupy powyżej 30osób, 30 zł od grupy poniżej 30 osóbZwiedzanie Fortu nocą z pochodniami (z przewodnikiem):50 zł od grupyZwiedzanie Fortyfikacji Pierścienia Zewnętrznegoz przewodnikiem: 2-3 godz., transport własny, 150 zł odgrupyOferta edukacyjna:Interaktywne lekcje historii połączone ze zwiedzaniemFortu IV (ok. 1,5 h): 5 zł od uczniaLISTOPAD DZIEŃ PO DNIU1.11. (sobota) godz. 20.00 Marcin Tomaszewski - malarstwo,Piwnica pod Aniołem2.11. (niedziela) godz.18.00 Forte piano: Philharmonia QuartettBerlin, Dwór Artusa3.11. (poniedziałek) godz.18.00 Forte piano: Otwarcie wystawyplakatów Mieczysława Górowskiego, Dwór Artusa godz. 19.00 Zaduszki Jazzowe, Dom Muz,ul. Podmurna godz. 20.00 Gore, Od Nowa Artystyczne spotkania - kultura polska i żydowska,MDK4.11. (wtorek) godz. 19.00 Spotkanie z okazji Światowego DniaWeganizmu, Dom Muz, ul. Podmurna5.11. (środa) godz. 20.00 Jazz Club: Oleg Kireyev Quartet,Od Nowa godz. 20.30 Videoturisten - koncert,Piwnica pod Aniołem6.11. (czwartek) godz. 18.30 Muzykalnia: Fela Kuti - Africa is angry(and dance)!, Dom Muz, ul. Podmurna godz. 20.00 Kapitan Thorn, TPArt7.11. (piątek) godz. 17.00 Tomasz Ciesielski, Mała GaleriaFotografii ZPAF godz. 18.00 Soutine dines. Wilno-Olsztyn-Toruń,wystawa czynna do 26.11., Galeria Na Piętrze godz. 18.00 Wojciech Beszterda - Materie i znaki,wystawa czynna do 30.11., Dom Muz, ul. Podmurna godz. 10.00 Beat City Festival 2008, Od NowaPlateaux Festival, do 9.11., CSW Znaki Czasu, KlubeNeRDe8.11. (sobota) godz. 18.00 William Szekspir „Hamlet” -premiera, Teatr im. Wilama Horzycy godz. 19.00 Happysad, Od NowaKrystyna Szalewska - malarstwo i grafika,do 30.12., Ratusz Staromiejski II Runda Turnieju Szachowego w cyklu GrandPrix w szachach szybkich, OPP Dom Harcerza9.11. (niedziela) godz.18.00 Forte piano: Artiom Shishkov(Białoruś) - skrzypce z TOS, Dwór Artusa godz. 19.00 Upside Down, Od Nowa godz. 20.00 Let Me Introduce To The End -koncert, Piwnica pod Aniołem10.11. (poniedziałek) godz. 20.00 Sławomir Maciejewski i BogdanHołownia. Recital do muzyki Armstronga, NiemenaMc Ferrina, TPArt 17.urodziny Teatru Wiczy, do 11.11., Teatr Wiczy12.11. (środa) godz. 20.00 Jazz Club: Open Trio, Od Nowa godz. 20.30 Prawatt/Mirna Ray - koncert,Piwnica pod Aniołem13.11. (czwartek) godz. 20.00 Komety, Od Nowa godz. 20.00 DTKF Shanty, TPArtIX Dni Bałkańskie, do 20.11., Dom Muz,ul. Podmurna Przestrzeń wewnętrzna, wystawa czynna do9.12., Galeria i Ośrodek Plastycznej TwórczościDziecka, ul. Kościuszki 41/47 Sztuka w kręgu władzy, sesja do 15.11.,Wydział Teologiczny UMK14.11. (piątek) godz. 16.00 VIII Dni Austrii, Ratusz Staromiejski godz. 18.00 Jesienne Nastroje, Dom Muz,ul. Poznańska godz. 19.00 Waglewski Fisz/Emade, Od Nowa godz. 19.00 Kocko & Orchestr, TPArt godz. 19.00 Koncert Symfoniczny TOS, Jean-Marc Fessard (klarnet - Francja), Dwór Artusa Marian Stępak, wystawa czynna do 30.11.,Galeria Wozownia Agnieszka K. Jurek - Alicja w krainie czarów/Autoportret, wystawa czynna do 30.11., GaleriaWozownia Krzysztof Zieliński - Millenium School, wystawaczynna do 31.01.2009 r., CSW Znaki Czasu15.11. (sobota) godz. 11.30 Szewc Kopytko i Kaczor Kwak,Dom Muz, ul. Poznańska godz. 19.00 Koniec Świata i Zabili Mi Żółwia,Od Nowa16.11. (niedziela) godz.18.00 Forte piano: Recital skrzypcowyErin Keefe (USA), Dwór Artusa godz. 19.00 Indios Bravos, Od Nowa17.11. (poniedziałek) godz. 10.00 Zawsze dobrze mieć nadzieję...,Ośrodek Czytelnictwa Chorych i Niepełnosprawnych godz. 14.00 Jubileusz 30-lecia Klubu Seniora„Podgórski Walczyk” , Dom Muz, ul. Poznańska godz.18.00 Forte piano: Spotkanie z reżyserem:Krzysztof Zanussi, Dwór Artusa godz. 20.00 Człowiek z kabaretu, TPArt

32Chronologiczny wybór wydarzeń18.11. (wtorek) godz. 11.00 „Inspirowane poezją” , MDK Muzeum Gry. Polska sztuka po 1945 rokuze zbiorów kolekcji zachodniopomorskich, wystawaczynna do 7.12., Galeria Wozownia19.11. (środa) godz. 19.00 Paulina Terendy - Kobieta jakosymbol, wystawa czynna do 2.12., Od Nowa godz. 20.00 Środa z Muzyką Organową, kościółp.w. Ducha Świętego godz. 20.00 Jazz Club: Janusz Zdunek+ Marienburg, Od Nowa20.11. (czwartek) godz. 18.00 Florian Reishauer - Forest, wystawa,Dom Muz, ul. Podmurna godz. 20.00 Kapitan Thorn, TPArt Kino_Wizje, Kino Centrum w CSW21.11. (piątek) godz. 12.30 Muzyczna Dorożka, Dom Muz,ul. Poznańska godz. 19.00 Koncert Specjalny TOS z GrażynąBrodzińską, Dwór Artusa godz. 19.00 XIX Toruń Blues Meeting, do 22.11.,Od Nowa Torun Short Film Festival, do 23.11.,Kino Centrum w CSW Mnisi i bóstwa na Dachu Świata, wystawa czynnado 18.01.2009 r., Kamienica pod Gwiazdą22.11. (sobota) godz. 18.00 Jazz w Artusie: The Core23.11. (niedziela) godz.18.00 Forte piano: Recital fortepianowy:Krzysztof Jabłoński (Kanada), Dwór Artusa godz. 20.00 Czerwie - koncert, Piwnicapod Aniołem24.11. (poniedziałek) godz. 10.45 Po drugiej stronie lustra, Dom Muz,ul. Poznańska godz.18.00 Forte piano: Przygody z muzyką -próba opisu. Wieczór poezji Zb.Herberta, Dwór Artusa godz. 20.30 Połączenia bezpośrednie: ElżbietaJabłońska, Od Nowa XIV Toruński Festiwal Książki, do 30.11.,różne instytucje Torunia25.11. (wtorek) Żuławski Fest, do 27.11., Kino Centrum w CSW Święto Katarzynki - zwiedzanie wystawyobjazdowej Świat Toruńskiego Piernika w RatuszuStaromiejskim26.11. (środa) godz. 20.00 Jazz Club: Szy Szy Kaan, Od Nowa27.11. (czwartek) godz. 17.30 Wieczór andrzejkowy dla dzieci,Dom Muz, ul. Poznańska godz. 18.00 Joy Division, Dom Muz, ul. Podmurna godz. 19.00 Coma, Od Nowa godz. 20.00 Fiesta - impreza AkademiiJęzykowej Kasi Lewickiej, Piwnica pod Aniołem godz. 20.00 DTKF Shanty, TPArt28.11. (piątek) godz. 10.00, 12.00 Tradycyjne ludoweAndrzejki, MDK godz. 17.00 Toruńskie Spotkania TeatrówJednego Aktora, do 30.11., Baj Pomorski godz. 18.00 Fotografia artystyczna - 5 lat GaleriiMuzeum Staszica w Pile - etc... , wystawa czynnado 31.12., Galeria Na Piętrze godz. 18.30 Koncert andrzejkowy - rockchrześcijański, MDK Festiwal Antropologii Wizualnej „Aspekty”- Przestrzenie miast, do 30.11., MuzeumEtnograficzne29.11. (sobota) godz. 20.00 Urodziny Radia Sfera, Od NowaWieczór Andrzejkowy, Piernikowe Miasteczko30.11. (niedziela) godz.18.00 Forte piano: Koncert Prezydencki- Anna Maria Staśkiewicz (skrzypce), Dwór ArtusaNiezbędne adresy Wydział Kultury Urzędu Miasta Torunia, ul. Podmurna 60, tel. 622-20-65 Wydział Współpracy Zewnętrznej i Informacji Urzędu Miasta Torunia, Wały Gen.Sikorskiego 8, tel. 611-87-15 Wydział Rozwoju i Programowania Europejskiego UrzęduMiasta Torunia, ul. Grudziądzka 126 B, tel. 611-85-54 Wydział Edukacji Urzędu MiastaTorunia, Wały Gen. Sikorskiego 10, tel. 611-88-20 Ośrodek Informacji Turystycznej,Rynek Staromiejski 25, tel. 621-09-31 Centrum Informacji Młodzieży, ul. Przedzamcze11/15, tel. 654-04-58Ciekawe strony internetowe o Toruniu:Projekt www.um.torun.pl, pomnika sił nadprzyrodzonych, www.torun.pl, wcielonych www.torun.pl/ikar, w postać magistra www.podkopcem.pl,Korneliusza V, powracającego na łono miastapo wieloletniej emigracji zarobkowej na Wyspach Salomona. (Autor projektu pragnie zachować anonimowośćwww.interaktywny.torun.pl, www.torun.com.pl, www.miasto.torun.pl, www.kulturalnytorun.pldo czasu rozstrzygnięcia kwestii dofinansowania ze środków unijnych).Prace malarskie i graficzne toruńskiej artystki Krystyny Szalewskiej oglądać będziemożna od 7 listopada do 30 grudnia w Ratuszu Staromiejskim. Najważniejszymimotywami jej twórczości są pejzaże, Madonny, wizerunki kobiet oraz baśniowe stwory.Ikar w wersji elektronicznej: www.torun.pl/ikar