31.07.2015 Views

Qəzet nömrə 98(306)

Qəzet nömrə 98(306)

Qəzet nömrə 98(306)

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

16Карбощидроэен (нефт вя газ) ещтийатларынын щансыганунверижилик акты иля тянзимлянмясининмягсядямцвафиглийи тядгигатын мараглытяряфляриндяндир. Чцнки бцтювлцкдя дювлят бцджясининвя щяр бир Азярбайжан вятяндашынын щяйатындабилаваситя ящямиййятли рол ойнайан бу сярвятин дащадайаныглы щцгуги ясаслара, етибарлы тямината маликнорматив щцгуги сянядля идаря олунмасы актуал бирмясялядир.Азярбайжан Конститусийасынын148-жи маддясиняясасян, АзярбайжанРеспубликасынын ганунверижиликсистеминя конститусийа, референдумлагябул едилмиш актлар, ганунлар,фярманлар, Назирляр Кабинетинингярарлары, мяркязи ижращакимиййяти органларынын нормативактлары вя АзярбайжанРеспубликасынын тяряфдар чыхдыьыбейнялхлаг мцгавиляляр дахилдир.Эюрцндцйц кими, диэяр ганунверижиликляйанашы, АзярбайжанРеспубликасы президентининфярманлары норматив щцгуги акткими гябул олунур вя щцгугунмянбяйи кими таныныр. Йяни щярщансы бир мцнасибятин ганунверижиликсистеминя дахил олан нормативщцгуги актларла, о жцмлядяндя президент фярманлары илянизама салынмасы щцгуга вягануна зидд щал дейил.Диэяр тяряфдян, АзярбайжанРеспубликасы КонститусийасынынАзярбайжан Республикасы президентининсялащиййятлярини тясбитедян 109-жу маддясинин тялябляри,щабеля "Норматив щцгугиактлар щаггында" АзярбайжанРеспубликасы Ганунунун 2.1-жи маддяси диэяр мясялялярляйанашы, нефтля ялагядар йарананмцнасибятлярдя дя президентинцмуми гайдалар мцяййянетмясиня имкан верир.Бундан ялавя, обйективликнаминя гейд олунмалыдыр ки,ижтимаи-сийаси, еляжя дя игтисадидяйишикликляря реаксийаверилмясинин оперативлийи бахымындантякбашына, ганунларламцгайисядя даща тезгябул едилмяк хцсусиййятинямалик фярманларын ганунларданцстцн жящятляри вар. Лакинбу цстцнлцкляр формал характердашыйыр. Йяни мащиййятжяейни системя дахил олмасыбахымындан илк бахышдан бярабярмювгеляря малик олсаларда, щцгуги гцввясиня эюряфярманлар ганунларданашаьы акт щесаб олунурлар.Бу, щяр шейдян яввял, ганунларынюзцнцн щцгуги тябияти илябаьлыдыр. Беля ки, тянзимлядийимцнасибятлярин ящатя даирясининэенишлийи, гцввядя олмасынынмцддяти, коллеэиал орган тяряфиндянгябул олундуьу цчцндаща обйектив мяна кясб етмясивя диэяр хцсусиййятлярибахымындан ганунлар фярманларламцгайисядя даща цстцнщцгуги гцввяйя маликдирляр.Конститусийанын 149-жумаддясиня мцвафиг оларагАзярбайжан Республикасыпрезидентинин фярманларыАзярбайжан РеспубликасыКонститусийасына вя ганунларыназидд олмамалыдыр. Йянищяр щансы ижтимаи мцнасибятляринизама салан ганундансонра гябул олунан фярманганунда мцяййян едилмишгайдалары поза билмяз. Лакингцввядя олан фярманлардансонра гябул едилмиш ганунларнязяри жящятдян юзцндя йени,щямин фярмандан фяргли тянзимлямямеханизми нязярдятута биляр.Яэяр бура президентин фярманларынданфяргли олараг ганунларынщазырланмасында вямцзакирясиндя шяффафлыьын дащачох тямин олундуьуну вя жямиййятинян мцхтялиф тябягяляриниништиракынын мцмкцнлцйцнц,ганун лайищяляринин кцтляви информасийаваситяляри тяряфиндянтящлилинин апарылдыьыны, мцзакирявя гябул цчцн парламентя тягдимолунмамышдан яввял бейнялхалгекспертизайа эюндярилмяситяжрцбясинин эетдикжя дащаэениш йер алмасыны, бейнялхалгтяшкилатларын президент фярманларынадейил, даща чох ганунларацстцнлцк вермяси мейилляринивя с. амилляри дя ялавяетсяк, ганунларын даща ялверишлинорматив щцгуги акт олмасы гянаятиняэялмяк олар.Карбощидроэен ещтийатлары барясиндяганунларын гябул едилмясининконститусион ясасынынолмасы чох важиб аргумент кимигиймятляндирилмялидир. АзярбайжанРеспубликасы Конститусийасынын94-жц маддясиня ясасян,мцлкиййят щцгугу, о жцмлядяндювлят, хцсуси вя бялядиййямцлкиййятинин щцгуги реъими,малиййя фяалиййятинин ясаслары,верэиляр, рцсумлар вя юдянишлярбарядя цмуми гайдаларынмцяййян едилмяси Милли Мяжлисинсялащиййятиня аиддир.Бундан ялавя, конститусийанын95-жи маддяси Милли МяжлисяАзярбайжан Республикасы дювлятбцджясинин тясдиг едилмясивя онун ижрасына нязарят едилмясисялащиййяти верир. Ганунверижиликтехникасынын тякмилляшдирилмяси,бейнялхалг стандартларауйьун эялян ганун лайищялярининщазырланмасы вярдишлярининвя тяжрцбясинин йаранмасы,ихтисаслы мцтяхяссис корпусунунмювжудлуьу вя с. субйективжящятляр дя Милли Мяжлися бусащядя кейфиййятли ганунлар гябуледилмясиня имкан верир.Мялум олдуьу кими, Азярбайжанигтисадиййаты яняняви оларагщям дя кянд тясяррцфаты тямайцллцюлкядир. Совет Иттифагынынтяркибиня дахил олдуьу иллярдяАзярбайжанын кянд тясяррцфатывя аграр-сянайе комплекси нефтщасилаты вя нефт сянайеси иля йанашы,игтисадиййатын апарыжы вястратеъи сащяляриндян бири иди.Республика игтисадиййатында беляящямиййятя малик кянд тясяррцфатынын,демяк олар ки, бцтцнсащяляри барядя Милли Мяжлистяряфиндян онларла ганун гябулолунуб вя щямин ганунлар индидя гцввядядир.Демяли, юлкя игтисадиййатыныники апарыжы сащясиня ганунверижиликбахымындан буэцн фяргли йанашма мювжуддур.Щцгуги мянтигя эюря,яэяр бир сащя президент фярманларыиля тянзимлянирся, ондадиэяр сащя дя аналоъи гайдаданизамасалма механизмляринямалик олмалыйды вяÍÅÔÒйа яксиня.Карбощидроэен ещтийатлары цзряганунверижилийин ганун формасындаолмасыны норматив щцгугиактларын гябулу вя гцввяйяминмяси гайдасы да шяртляндирир.Беля ки, президент фярманларытякбашына гябул олунур,сонрадан диэяр сялащиййятли органтяряфиндян ялавя тясдиголунмур вя щакимиййятин бир голунунмювгелярини якс етдирир.Ганунлар ися тякжя парламентиндейил, щям дя президентин бирэямящсулу щесаб олунур. Бу даганунларын гябулунун вя гцввяйяминмясинин ялащиддя шякилдяпрезидентдян вя йа МиллиМяжлисдян асылы етмир. Йяни президентинтягдим етдийи ганун лайищясинигябул етмямякля МиллиМяжлис президентя, еляжя дя ганунверижиорган тяряфиндян гябулолунмуш гануна имтина ветосугоймагла президент дяМилли Мяжлися дювлят сийасятининистигамятляринин мцяййян олунмасындатясир рычагларына маликдир.Бу мянада карбощидроэенещтийатлары барядя ганунунмювжудлуьу юлкя цчцн талейцклцящямиййят дашыйан нефтин истифадясииля баьлы дювлят щакимиййятининики голу арасында гаршылыглыразылашдырылмыш, даща обйективмювгеляри якс етдирмиш оларды.Диэяр тяряфдян, щяр бир ганунунижрасы иля баьлы президентфярманынын верилмяси тяжрцбясимювжуддур. Щямин фярмандаганунун бу вя йа диэяр нормаларынынижрасы иля баьлы конкретвязифяляр мцяййянляшдирилир, ганунунщяйата кечирилмяси механизмининщазырланмасынынщансы ижра щакимиййяти органынащяваля олунажаьы вя с. мясялялярюз яксини тапыр. Бу фярманларлатянзимлянян мясяляляринмащиййяти ганунун тятбигинифактики олараг фярмандан асылыедир. Йяни бу бахымдан да ганунвериживя ижра органлары арасындабир нюв "гаршылыглы нязарят"механизми мювжуддур ки, буда ганунун ижрасы иля ялагядарбирэя мясулиййят вя нязарятяэятириб чыхарыр.Азярбайжан Республикасыпрезидентинин 2003-жц ил 20 февралтарихли, 854 сайлы фярманы илятясдиг едилмиш "2003-2005-жи иллярцчцн Азярбайжан Республикасындайохсуллуьун азалдылмасывя игтисади инкишаф цзря ДювлятПрограмы"нда нязярдя тутулурки, нефтдян дахил олан эялирляриндювлят бцджясиня эенишмигйаслыахынынын мцмкцн мянфи тясиринизярярсизляшдирмяк вя нефтсярвятинин мцяййян бир щиссясиниэяляжяк нясилляр цчцн сахламагмягсядиля АзярбайжанРеспубликасы Дювлят Нефт Фондутясис едилиб. Дювлят Програмындао да вурьуланыр ки, нефтсярвятляринин сямяряли шякилдяидаря едилмяси макроигтисади11 - 17 yanvar 2008сабитлийин горунуб сахланылмасыцчцн сон дяряжя мцщцм ящямиййяткясб едир.Базар игтисадиййатына кечидлябаьлы апарылан ислащатларын щцгугибазасынын йарадылмасы мягсядиляАзярбайжанда игтисадиганунлар гябул едилиб вя едилмякдядир.Нефт эялирляри иля макроигтисадиинкишафын гаршылыглы тянзимвя тясир мювгелярини узлашдырмагвя даща дайаныглы етмякбахымындан да бу ики сащянинейни щцгуги гцввяйя маликнорматив сянядлярля тянзимлянмясизярури вя мянтигя уйьундур.Бундан ялавя, Дювлят Програмындабцджя просесинин тякмилляшдирилмясивя хяржлярдя шяффафлыьынтямин едилмяси мягсядиля"Бцджя системи щаггында"йени ганунун гябул едилмясиняишаря олунур. Бунунла да ящалининсосиал вязиййятинин башлыжамянбяйи щесаб олунан дювлятбцджясинин ижтимаи нязарят алтындаформалашдырылмасы вя хяржлянмясиюн плана чякилир. Дювлятбцджясинин ящямиййятлищиссясинин формалашдырылдыьынефт вя нефт эялирляри барядяганунларын гябул олунмасыщюкумятин шяффафлыгла вя ижтимаинязарятля баьлы мювгейининардыжыл вя щяртяряфли олмасынадялалят едя биляр.Карбощидроэен ещтийатлары барядяганун гябул олунмасыныважиб едян даща бир амил онданибарятдир ки, Азярбайжан РеспубликасыДювлят Нефт Ширкяти иляайры-айры нефт ширкятляри арасындабаьланмыш нефт сазишляри ващидбир принсип ясасында тяртиб олунуб.Щямин сазишлярин щамысындатяряфлярин пай бюлэцсц, мясулиййяти,еколоъи дяйярляндирмявя мцщафизя тядбирляри, верэийяжялб олунма, лайищяйя рящбярликедяжяк ямялиййат ширкятлярининйарадылмасы, сялащиййяти вя тяркибининформалашмасы, мцбащисяляринщялли гайдасы ейни мейарясасында мцяййянляшдирилиб.Йяни бцтцн бунлар системляшдирилярякмювжуд тяжрцбя ясасындаганун формасында цмумигайдалар шяклиня салына биляр.Эюрцндцйц кими, карбощидроэенещтийатлары иля ялагядар мцнасибятляринпрезидент фярманларывя йа сярянжамлары иля дейил,айрыжа ганунларла тянзимлянмясицчцн кифайят гядяр щцгугиясас вя обйектив зямин вар.Юнжядян гейд етдийимиз вяганунларын гябул едилмясихейриня чохлу обйектив вясубйектив ясасларын олмасынабахмайараг, карбощидроэенещтийатлары иля баьлы АзярбайжанРеспубликасында щеч бирганунун гябул едилмямясиян азы тяяжжцб доьурур.Бу бахымдан да карбощидроэенещтийатлары щаггында, ожцмлядян дя нефт щаггында айрыжаганунун олмамасы юлкя игтисадиййатынын,демяк олар ки,тамамиля асылы олдуьу нефтдянэялян эялирлярин истифадяси цзрястратеъи истигамятлярин мцяййянедилмяси сащясиндя бошлуг йарадыр.Бу ганунда карбощидроэенещтийатлары барядя гейд етдийимизконститусион норманынÍÅÔÒ âÿ ÃÀÍÓÍËÀÐ(Икинжи йазы)ишлямя механизми мцяййянолунмалы, онлардан ялдя олунанэялирлярин истифадя истигамятляри,конкрет истифадянин (хяржлянмянин)щансы ганунверижилик акты илянизама салынмасы, эялирлярин формалашмасывя истифадяси цзяриндяшяффафлыьын вя ижтимаи нязарятинмаксимум чевик формасы,эялирлярин формалашмасына вя истифадясиняганунверижи органлаижра органынын гаршылыглы нязарятивя с. тясбит олунмалыдыр.Бундан ялавя, апардыьымызтядгигатлардан ялдя олунан нятижякими, вурьуламаг лазымдырки, игтисадиййатын апарыжы сащясиолан нефт-газ секторунда йарананмцнасибятлярин тянзимлянмяси,щцгуг вя вязифяляринмцяййян олунмасы, ещтийатларданялдя олунан эялирин истифадяолундуьу истигамятлярин вя приоритетляринтясбит олунмасы, ДювлятНефт Ширкяти иля харижи нефт ширкятляриарасында баьланмыш нефт сазишлярининщамысынын ващид принсипвя мейарлара истинадян тяртиболунмасы вя с. мясялялярякомплекс йанашма бахымынданилк нювбядя база ганунукими "Нефт вя газ щаггында" ганунунгябулу мягсядямцвафигдир.Чцнки щяр щансы бир мцнасибятитянзимляйян ганунунолмасы щямин сащядя ващиддювлят сийасятинин апарылмасынывя бундан иряли эялян мясяляляринщяллиндя даща чох обйективлийитямин едярди.П.С. Хатырладаг ки, ЩимайядарЩуманитар Тярягги ИжтимаиБирлийи "Нефт вя газ щаггындаганун" лайищяси щазырлайыб вящямин ганун лайищяси Милли Мяжлисятягдим олунараг гейдиййатаалыныб.Азярбайжанын Нефт Сянайесицзря Информасийа вяРесурс Мяркязи"Медиа форум"

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!