Μάθηση και Εκτελεστικές Λειτουργίες

ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ
ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΕΣ
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ
Αναπτύσσοντας την προσοχή,
τον προγραμματισμό
και την αυτορρύθμιση
8ο Πανελλήνιο Συνέδριο
1-2 Οκτωβρίου 2016
Αμερικάνικη Γεωργική Σχολή
Θεσσαλονίκη

8ο Πανελλήνιο Συνέδριο
«Μάθηση και εκτελεστικές λειτουργίες: Αναπτύσσοντας την προσοχή,
τον προγραμματισμό και την αυτορρύθμιση»
1-2 Οκτωβρίου 2016
Αμερικάνικη Γεωργική Σχολή
Ο Σύλλογος γονέων και κηδεμόνων παιδιών με δυσλεξία και μαθησιακές δυσκολίες
Θεσσαλονίκης & Β. Ελλάδος, στην προσπάθεια της να πρωτοπορεί στην ενημέρωση
εκπαιδευτικών και γονέων, ανακοινώνει την διοργάνωση του 8ου Πανελλήνιου
Συνεδρίου. Για την φετινή χρονιά, το θέμα του συνεδρίου μας είναι «Μάθηση και
εκτελεστικές λειτουργίες: Αναπτύσσοντας την προσοχή, τον προγραμματισμό και την
αυτορρύθμιση».
Οι δυσκολίες στην οργάνωση, στον προγραμματισμό και τον έλεγχο των δραστηριοτήτων,
είναι περισσότερο εμφανείς σε παιδιά και μαθησιακές δυσκολίες, δυσκολεύοντας
ακόμη περισσότερο την διαδικασία μάθησης.
Εισηγητές μας φέτος είναι η Akhutina Tatiana, Τιμόθεος Παπαδόπουλος, Δημάτης
Κώστας, Αθανασοπούλου Λίλιαν, Παντελιάδου Σουζάνα, Μπότσας Γεώργιος,
Τρικκαλιώτης Ιωάννης , Θεοδωρίδου Ζωή, Καλαϊτζή Χριστίνα. Θα ακολουθήσουν
εξειδικευμένα εργαστήρια από τους εισηγητές.
σελ.1

Πρόγραμμα
DAY
1
Σάββατο 1/10
09:30-10:00
10:00-10:15
Προσέλευση και Εγγραφές
Χαιρετισμοί
Ενότητα 1
Κτήριο: Αλίκη Περρωτή, Αίθουσα: SETH E. FRANK
10:15-10:30
10:30-11:30
11:30-12:15
12:15-12:45
12:45-13:30
«American farm school»
«The Vygotskian-Lurian Approach to the
Development and Remediation
of Executive Functions»
Akhutina Tatianna
«Αναγνωστικές Δυσκολίες και Προβλήματα
Προσοχής στην Τάξη: Θέματα
Διαφορικής Διάγνωσης»
Παπαδόπουλος Τιμόθεος
Συζήτηση
Coffee Break
Ενότητα 2
Κτήριο: Αλίκη Περρωτή, Αίθουσα: SETH E. FRANK
13:30-14:15
14:15-15:00
«Ο Δεσμός 'Μητέρας'-Βρέφους, το Τραύμα
στη Σχέση και η Ανάπτυξη των
Επιτελικών Λειτουργιών»
Δημάτης Κώστας
«Επιτελικές Λειτουργίες και Μάθησηαπό
την κλινική εμπειρία»
Αθανασοπούλου Λίλιαν
15:00-15:30
Συζήτηση
σελ.2

Πρόγραμμα
DAY
2
Κυριακή 2/10
09:30-10:00 Προσέλευση και Εγγραφές
Ενότητα 3
Κτήριο: Αλίκη Περρωτή, Αίθουσα: SETH E. FRANK
10:00-10:30
10:30-11:00
11:00-11:30
«Επιτελικές λειτουργίες: τι σημαίνουν για την
υποστήριξη και τη διδασκαλία των μαθητών
με Μαθησιακές Δυσκολίες;»
Παντελιάδου Σουζάνα
«Κινητικός συντονισμός και εκτελεστικές
λειτουργίες στο σχολείο»
Θεοδωρίδου Ζωή
Coffee Break
Ενότητα 4
Κτήριο: Αλίκη Περρωτή, Αίθουσα: SETH E. FRANK
11:30-12:00
12:00-12:30
«Εκτελεστικές λειτουργίες στη σχολική τάξη:
ο ρόλος των συναισθημάτων»
Ιωάννης Τρικκαλιώτης
«Ξέρεις, έχω ΔΕΠ-Υ, δυσκολεύομαι να
αυτορρυθμιστώ και…
Α! κοίτα ένας σκίουρος»
Μπότσας Γεώργιος
12:30-13:00
13:00-13:45
Συζήτηση
Coffee Break
Ενότητα 5
Διάφορες Αίθουσες
14:00-17:00 Εργαστήρια
σελ.3

Εργαστήρια
Εργαστήριο 1 - Κουτσοκλένης Θανάσης
«Το Σχολείο της Προσοχής: Μέθοδος ανάπτυξης και αποκατάστασης επιτελικών
λειτουργιών για παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας»
Στο εργαστήριο θα παρουσιαστεί η ελληνική έκδοση της μεθόδου «Το Σχολείο της
Προσοχής». Η μέθοδος αυτή βασίζεται στις επιστημονικές θεωρίες του πρωτοπόρου
ψυχολόγου και θεμελιωτή της πολιτισμικής-ιστορικής θεωρίας Lev Vygotsky
και του στενού του συνεργάτη και κορυφαίου νευροψυχολόγου Alexander Luria.
Αποσκοπεί στην αποκατάσταση των μαθησιακών δυσκολιών που προκαλούνται
από αδυναμίες στην οργάνωση της προσοχής και στον προγραμματισμό και
έλεγχο των εκούσιων δράσεων, δηλαδή από επιτελικές δυσλειτουργίες.
Παράλληλα, εισάγει τα παιδιά στην έννοια του αριθμού μέσα από παιγνιώδεις
δραστηριότητες, ενώ παρέχει πληθώρα ευκαιριών για την εξάσκηση οπτικο-χωρικών
και γραφοκινητικών δεξιοτήτων.
Εργαστήριο 2 - Παπαδόπουλος Τιμόθεος
«Αναγνωστικές Δυσκολίες και Προβλήματα Προσοχής στην Τάξη:
Θέματα Διαφορικής Διάγνωσης»
Τα παιδιά που αποτυγχάνουν στο σχολείο παρά το γεγονός ότι έχουν τυπική
νοημοσύνη, επαρκείς εκπαιδευτικές ευκαιρίες και, γενικότερα, ένα περιβάλλον που
στηρίζει τις μαθησιακές τους προσπάθειες, αποτελούν τις περιπτώσεις εκείνες που
χαρακτηρίζονται από εκπαιδευτικούς και ψυχολόγους ως παιδιά με
μαθησιακές δυσκολίες.
Το εργαστήριο αυτό απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς μαθητών ηλικίας 5-9 ετών,
ειδικούς εκπαιδευτικούς και ψυχολόγους (ν = 30) και σκοπεύει στην εκπαίδευσή τους
αναφορικά με τη σημασία της αξιοπιστίας και εγκυρότητας της διαγνωστικής διαδικασίας
των μαθησιακών δυσκολιών. Η διαδικασία της αξιολόγησης χρειάζεται να
βασίζεται στην εφαρμογή διαφορετικών επιπέδων ανάλυσης τα οποία αφορούν
την ανίχνευση και τη διάγνωση των μαθησιακών δυσκολιών, ως προστάδια
της παρέμβασης.
Το εργαστήριο θα εστιαστεί στη χρήση διαφορετικών εργαλείων, όπως κλιμάκων
ελέγχου συμπεριφοράς, ψυχομετρικών έργων και έργων επίδοσης τα οποία εξυπηρετούν
διαφορετικούς σκοπούς αξιολόγησης. Η χρήση τέτοιων εργαλείων για να
είναι περιεκτική πρέπει να στηρίζεται σε συγκεκριμένη θεωρία και να έχει ξεκάθαρους
στόχους. Αυτοί θα εξηγηθούν στη συνάντηση.
σελ.4

Εργαστήρια
Εργαστήριο 3 - Μπότσας Γεώργιος/Τρικκαλιώτης Ιωάννης
«Εργαστήριo εκπαιδευτικής παρέμβασης»
Θα παρουσιαστούν στρατηγικές διαχείρισης των προβλημάτων προσοχής, παρορμητικότητας,
εκτελεστικών λειτουργιών και αυτορρύθμισης, στην καθημερινή διδακτική
πράξη για παιδιά με ΔΕΠ-Υ.
Οι παρεμβάσεις που προτείνονται και συζητούνται έχουν αποκλειστικά και μόνο
εκπαιδευτικό προσανατολισμό και κινούνται στον άξονα της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης,
στο πλαίσιο της συνεκπαίδευσης. Η συνεργασία τυπικής τάξης, τμήματος
ένταξης, παράλληλης στήριξης με το σπίτι, την οικογένεια και τους επαγγελματίες που
υποστηρίζουν εκτός σχολείου τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ, θεωρούνται δομικά στοιχεία της
παρέμβασης.
Εργαστήριο 4 - Θεοδωρίδου Ζωή/Καλαϊτζή Χριστίνα
«Βελτιώνοντας τις εκτελεστικές λειτουργίες μέσα από τη στάση και την κίνηση»
Γιατί του πέφτουν τα μολύβια; Γιατί κουνιέται την ώρα του μαθήματος; Γιατί ξαπλώνει
πάνω στο θρανίο και μοιάζει να βαριέται; Γιατί δε θέλει να κάνει γυμναστική; Γιατί
κουράζεται εύκολα;
Το εργαστήριο θα επικεντρωθεί στην απάντηση επίμονων και διαχρονικών ερωτημάτων
που τίθενται από γονείς και ειδικούς και θα επιχειρήσει να προσεγγίσει τη
ελτίωση των εκτελεστικών λειτουργιών μέσα από την ενίσχυση του κινητικού συντονισμού
και του στασικού ελέγχου. Οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να δουν τις
συμπεριφορές των παιδιών και μαθητών τους μέσα από ένα άλλο πρίσμα με τη
βοήθεια οπτικοακουστικού υλικού και να γνωρίσουν μία πληθώρα πρακτικών στρατηγικών
που μπορούν να εφαρμοστούν στην τάξη, στο μάθημα της γυμναστικής
αλλά και στην ώρα της μελέτης στο σπίτι. Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες θα κληθούν
να αντιληφθούν βιωματικά την κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα παιδιά.
Τέλος, θα ακολουθήσει επίδειξη και πρακτική εφαρμογή ασκήσεων, οι οποίες θα
δώσουν ιδέες για τη βελτίωση των εκτελεστικών λειτουργιών μέσα από τη στάση και
την κίνηση. Θα δοθεί χρόνος για να απαντηθούν οι απορίες των συμμετεχόντων και
να συζητηθούν πραγματικές περιπτώσεις.
σελ.5

Βιογραφικά
Akhutina Tatianna
Η Tatiana V. Akhutina είναι Καθηγήτρια Νευροψυχολογίας στο Εργαστήριο Νευροψυχολογίας
του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας «Λομονόσοφ». Το έργο της έχει
δημοσιευτεί στα Ρωσικά, τα Αγγλικά, τα Ισπανικά, τα Φινλανδικά και τα Γερμανικά.
Το 2003 το επιστημονικό περιοδικό Journal of Russian and East European Psychology
αφιέρωσε ένα ειδικό τεύχος για την έρευνά της στην ψυχολογία της γλώσσας και τη
νευροψυχολογία.
Παπαδόπουλος Τιμόθεος
Ο Δρ. Παπαδόπουλος ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές και διδακτορικές του σπουδές
στο Πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα του Καναδά στην Εκπαιδευτική Ψυχολογία, όπου
εργάστηκε επίσης ως Ερευνητικός Συνεργάτης στο JP Das Developmental Disabilities
Centre.
Η ερευνητική και διδακτική του δραστηριότητα εστιάζεται στη μελέτη των ειδικών μαθησιακών
δυσκολιών και της αντιμετώπισής τους και, συγκεκριμένα: (α) στις διάφορες
διαστάσεις της αναγνωστικής ανάπτυξης και των συναφών προβλημάτων (ανάπτυξη,
γνωστικά προφίλ και παθολογία), (β) στα προβλήματα προσοχής (προσοχή, επιτελικές
λειτουργίες, μηχανισμούς αναστολής, ταχύτητα επεξεργασίας) και (γ) στην
ανάπτυξη γνωσιακών προγραμμάτων παρέμβασης μέσω της χρήσης ηλεκτρονικών
μέσων και του διαδικτύου. Είναι κύριος ερευνητής ή συνεργάτης σε διάφορα διεθνή
ερευνητικά προγράμματα που έχουν χρηματοδοτηθεί τόσο από διεθνείς όσο και
εθνικούς οργανισμούς, μεταξύ των οποίων είναι οι: Social Sciences and Humanities
Research Council of Canada, the Foundation for the Advancement of Scholarship
(Canada), EU Intereg II, FP6 EU funds για εφαρμοσμένη έρευνα στην Κύπρο, COST EU
funds, και FP7 EU Infrastructure funds (Διαρθρωτικά Ταμεία) για την ανάπτυξη νέων
ερευνητικών κέντρων στην Κύπρο.
Έχει εκδώσει σε συνεργασία 3 βιβλία, ενώ έχει δημοσιεύσει πάνω από 70 επιστημονικά
άρθρα και κεφάλαια βιβλίων (βλ. http://store.elsevier.com/Cognition-Intelligenceand-Achievement/isbn-9780124103887/
για το πιο πρόσφατο βιβλίο από τις εκδόσεις
Academic Press).
Ο Δρ. Παπαδόπουλος έχει εργαστεί ως επισκέπτης καθηγητής στα Πανεπιστήμια
του Τρόμσο (Νορβηγία), Queens University (Καναδά), Shefeld (Ηνωμένο Βασίλειο),
Jyvaskyla University (Φιλανδία), Πανεπιστήμιο Κρήτης (Ελλάδα).
σελ.6

Βιογραφικά
Δημάτης Κώστας
Ο Κωνσταντίνος Δημάτης αποφοίτησε από το Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου
Κρήτης το 2001. Απέκτησε μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης (MSc) στην Κλινική Ψυχολογία
(2002-2005, Τμήμα Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης) και στη συνέχεια μεταπτυχιακό
δίπλωμα ειδίκευσης στην Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων (2005-2006,
Institute of Psychiatry, King's College,University of London).
Στην παρούσα φάση είναι υποψήφιος διδάκτορας του Τμήματος Ψυχολογίας του
Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ο τίτλος της διατριβής είναι : 'Οι αναπαραστάσεις
δεσμού σε παιδιά με επιληψία: σταθερότητα ή αλλαγή μετά τη διάγνωση'.
Tα τελευταία δέκα χρόνια εργάζεται ιδιωτικά με βρέφη, παιδιά, εφήβους και τις οικογένειες
τους. Τα κλινικά και ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στο δεσμό
γονέα-παιδιού και στην επίδραση του δεσμού στη γνωστική, συναισθηματική και
κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών.
Αθανασοπούλου Λίλιαν
Λίλιαν Αθανασοπούλου, παιδοψυχίατρος, Διευθύντρια Ε.Σ.Υ.,
υπεύθυνη Ιατροπαιδαγωγικού Κέντρου Γ.Ν. 'Γ.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ'
Παντελιάδου Σουζάνα
Η Σουζάνα Παντελιάδου είναι Καθηγήτρια Ειδικής Αγωγής-Μαθησιακών Δυσκολιών
στο Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Έκανε τις προπτυχιακές της σπουδές στην Ελλάδα και ειδικεύθηκε στην ειδική
αγωγή και τις Μαθησιακές Δυσκολίες στις ΗΠΑ. Έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με την
επιμόρφωση και την εξειδίκευση των εκπαιδευτικών στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια
εκπαίδευση. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν στην ένταξη των
παιδιών με ειδικές ανάγκες, τις αναγνωστικές δυσκολίες καθώς και τις προσαρμογές
της διδασκαλίας που μπορούν να υποστηρίξουν τη μάθηση των παιδιών με ειδικές
μαθησιακές δυσκολίες. Έχει δημοσιεύσει πολλά άρθρα σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά
περιοδικά και έχει εκδώσει 8 σχετικά βιβλία.
σελ.7

Βιογραφικά
Θεοδωρίδου Ζωή
Δρ Ζωή Θεοδωρίδου, ειδική παιδαγωγός
Σπούδασα ειδική αγωγή στις βασικές και μεταπτυχιακές μου σπουδές. Στη διδακτορική
μου διατριβή ερεύνησα τη γεφύρωση των νευροεπιστημών με την εκπαίδευση.
Παράλληλα εργαζόμουν σε σχολικές δομές που υποστήριζαν παιδιά με μαθησιακές
δυσκολίες. Έχω εκπαιδεύσει επαγγελματίες του χώρου της ειδικής αγωγής σε σεμινάρια,
προγράμματα μεταλυκειακής εκπαίδευσης και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Η έρευνα μου δημοσιεύεται σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και παρουσιάζεται σε
συνέδρια. Επικεντρώνεται στις νέες προοπτικές που δημιουργούν οι νευροεπιστήμες
στην εκπαίδευση των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες.
Αυτή τη στιγμή εργάζομαι ως υπεύθυνη του Τμήματος Μαθησιακής Υποστήριξης
στην Κλινική ΑΓΙΟΣ ΛΟΥΚΑΣ και διδάσκω στο Π.Μ.Σ. «Νευροεπιστήμη της Εκπαίδευσης»
του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
Ταυτόχρονα προσφέρω τις υπηρεσίες μου ως επιστημονική συνεργάτης της Δ' Πανεπιστημιακής
Παιδιατρικής Κλινικής στο Νοσοκομείο Παπαγεωργίου.
Τρικκαλιώτης Ιωάννης
Ο Ιωάννης Τρικκαλιώτης είναι δάσκαλος μετεκπαιδευμένος στην ειδική αγωγή και
διδάκτορας Παιδαγωγικής του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του
Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Είναι πτυχιούχος της Παιδαγωγικής σχολής του
Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης και έχει φοιτήσει στο τμήμα μεταπτυχιακών
σπουδών της Παιδαγωγικής Σχολής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, στην
κατεύθυνση Σχολική Παιδαγωγική & Νέες Τεχνολογίες. Έχει εργαστεί ως Δάσκαλος στο
Δημοτικό Σχολείο, στο πλαίσιο των δομών του Τμήματος Ένταξης και της Παράλληλης
Στήριξης, καθώς και σε Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης.
Σήμερα υπηρετεί ως Σχολικός Σύμβουλος Δημοτικής Εκπαίδευσης. Συμμετέχει ως επιμορφωτής
σε επιμορφωτικά προγράμματα του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, του
Οργανισμού Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών και Πανεπιστημίων. Εργασίες του έχουν
ανακοινωθεί σε επιστημονικά συνέδρια στη χώρα μας και στο εξωτερικό.
Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται σε θέματα που αφορούν στη διαχείριση
σχολικής τάξης, στην ειδική αγωγή και στην υποστηρικτική τεχνολογία.
σελ.8

Βιογραφικά
Μπότσας Γεώργιος
Ο κ. Μπότσας Γεώργιος είναι σχολικός σύμβουλος στην 1η εκπαιδευτική περιφέρεια
δημοτικής εκπαίδευσης της Χαλκιδικής.
Είναι διδάκτορας Ειδικής Αγωγής – Μαθησιακών Δυσκολιών του Παιδαγωγικού Τμήματος
Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Η διατριβή του είχε ως θέμα τις
μεταγνωστικές – αυτορρυθμιστικές διεργασίες στην αναγνωστική κατανόηση παιδιών
με και χωρίς δυσλεξία. Είναι εκπαιδευτικός ειδικής αγωγής, μετεκπαιδευμένος στην
Ειδική Αγωγή.
Η μεταπτυχιακή του εργασία στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και στο Αριστοτέλειο
Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης είχε ως θέμα τη διδακτική παρέμβαση με
υπολογιστές στα μαθηματικά για παιδιά με ΔΕΠ-Υ.
Δίδαξε στο προπτυχιακό και στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Παιδαγωγικού Τμήματος
Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ως διδάσκων Π.Δ. 407/80.
Είναι συνεργάτης της Ομοσπονδίας Συλλόγων Γονέων με Παιδιά με Δυσλεξία και
Μαθησιακές Δυσκολίες.
Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα σχετίζονται με την ειδική αγωγή και τη συνεκπαίδευση,
τη διαφοροποίηση της διδασκαλίας, τη δυσλεξία, τη ΔΕΠ-Υ, τη μεταγνώση και την
αυτορρύθμιση, καθώς και τη βοηθητική και προσαρμοσμένη τεχνολογία.
Κουτσοκλένης Αθανάσιος
Ο Αθανάσιος Κουτσοκλένης είναι ειδικός παιδαγωγός και συνεργάτης του Τμήματος
Ειδικών Εκπαιδευτικών Αναγκών της Κλινικής «ΑΓΙΟΣ ΛΟΥΚΑΣ». Αποφοίτησε από το
Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και
ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές (M.A.) με διάκριση στη Συνεκπαίδευση και τις
Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες (University of Birmingham). Εκπόνησε διδακτορική
διατριβή στην ειδική αγωγή (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας) για την οποία του χορηγήθηκε
υποτροφία από το Κοινωφελές Ίδρυμα «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης». Έχει εργαστεί ως
δάσκαλος ειδικής αγωγής σε σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής και ως ειδικός επιστήμονας
στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Καλαϊτζή Χριστίνα
Βιογραφικό Καλαϊτζή Χριστίνα, φυσικοθεραπεύτρια N.D.T. Tutor, S.I.
Εργάζεται από το 1990 αποκλειστικά με παιδιά με εγκεφαλική παράλυση και αναπτυξιακές
αποκλίσεις, με νεογνά και βρέφη. Εργαζόμενη στα ειδικά σχολεία του Νομού
Ημαθίας για 3 έτη. Εκπαιδεύτηκε στην Μέθοδο Halliwick "Προγράμματα θεραπείας στο
νερό". Μετά από σειρά ετών καθώς συμμετείχε ως εκπαιδεύτρια αποφοίτων φυσικοθεραπευτών
για την Μέθοδο παιδιατρικής αποκατάστασης ο Ευρωπαϊκός σύλλογος
Δασκάλων Bobath την ανακύρηξαν NDT Tutor to 2008. Συμμετέχει σε σειρά σεμιναρίων
στο εσωτερικό και το εξωτερικό της χώρας.
σελ.9

Περιλήψεις
«Αναγνωστικές Δυσκολίες και Προβλήματα Προσοχής στην Τάξη:
Θέματα Διαφορικής Διάγνωσης» Παπαδόπουλος Τιμόθεος
Οι μαθησιακές δυσκολίες περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα διαταραχών που σχετίζονται
με την ανάγνωση, τα μαθηματικά, τη γραφή, την προσοχή και τις επιτελικές
λειτουργίες και την ομιλία. Η διάλεξη επικεντρώνεται στις Αναγνωστικές Δυσκολίες (RD)
και τα Προβλήματα Προσοχής, μορφές μαθησιακών δυσκολιών που παρατηρούνται
συχνά μεταξύ παιδιών νεαρής σχολικής ηλικίας και οι οποίες συνήθως θεωρούνται
ως στενά συνδεδεμένες. Η παρουσίαση εστιάζεται αρχικά στο σημαντικό ζήτημα της
τεκμηριωμένης διάγνωσης των διαταραχών αυτών, συνεχίζει με τον ορισμό των όρων
και μια σύντομη ανασκόπηση της σχετικής έρευνας και στη συνέχεια εξετάζει τη σχέση
μεταξύ γνωστικών και γλωσσικών παραγόντων και διερευνά την πιθανή συννοσηρότητα
των μαθησιακών αυτών διαταραχών. Η συζήτηση επικεντρώνεται στη σημασία
των γνωστικών και γλωσσικών προτύπων επεξεργασίας που μπορούν να βοηθήσουν
στη διάκριση των διάφορων περιπτώσεων με μαθησιακές δυσκολίες.
«Ο Δεσμός 'Μητέρας'-Βρέφους, το Τραύμα στη Σχέση και η Ανάπτυξη των
Επιτελικών Λειτουργιών» Δημάτης Κώστας
Στην αρχή θα γίνει μία σύντομη κριτική της παραδοσιακής θεώρησης που εντοπίζει
την ανάπτυξη των επιτελικών λειτουργιών αποκλειστικά και μόνο στην ωρίμανση
περιοχών του εγκεφάλου, μέσα από ευρήματα που υποδεικνύουν τη σημασία των
ονεϊκών επιδράσεων. Θα περιγραφεί ο δεσμός 'μητέρας'-βρέφους ως ένα ευεργετικό
πλαίσιο που ωθεί προς τη βέλτιστη ανάπτυξη, όταν το βρέφος διαμορφώνει μία
αίσθηση ψυχολογικής ασφάλειας. Αλλά και ως ένα πλαίσιο που δυσχεραίνει και αποδιοργανώνει,
όταν απειλείται η αίσθηση ασφάλειας στο δεσμό και εκδηλώνεται
τραύμα στη σχέση του βρέφους με το πρόσωπο φροντίδας. Τέλος, θα γίνει παρουσίαση
μιας περίπτωσης παιδιού σχολικής ηλικίας, ώστε να συζητηθεί η σχέση του
δεσμού τύπου αποδιοργάνωσης, επακόλουθο του σχεσιακού τραύματος, και των
δυσκολιών στις επιτελικές λειτουργίες.
σελ.10

Περιλήψεις
«Επιτελικές Λειτουργίες και Μάθησηαπό την κλινική εμπειρία»
Αθανασοπούλου Λίλιαν
Η πολυπλοκότητα των παραγόντων που μπλέκονται στην ανάπτυξη των επιτελικών
λειτουργιών, είναι εμφανής στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας που εργάζονται με
παιδιά και εφήβους για θέματα που σχετίζονται με όλο το φάσμα της ανάπτυξης και
της ψυχικής υγείας.
Με πλαίσιο την δεκάχρονη εμπειρία από την λειτουργία του Ιατροπαιδαγωγικού
Κέντρου και εστιάζοντας στις περιπτώσεις παιδιών ,εφήβων και των οικογενειακών
τους, που προσέρχονται με αρχικό αίτημα τη διερεύνηση μαθησιακών και γενικότερα
σχολικών δυσκολιών, θα αναφερθούμε στο θέμα αυτό.
Η εξατομικευμένη διαγνωστική εκτίμηση που περιλαμβάνει το πώς διαρθρώνονται
τα ατομικά χαρακτηριστικά, οι ικανότητες και οι δυσκολίες, η οικογενειακή κατάσταση
(με έμφαση όχι μόνο στο παρόν αλλά και στη διαγενεακή νοηματοδότηση ) αλλά και
οι παράμετροι από πλευράς του σχολείου και της κοινωνικής πραγματικότητας ,
φωτίζει το θέμα, επιτρέποντας να προσφέρουμε στα παιδιά μια ενορχηστρωμένη
θεραπευτική ή προληπτική προσέγγιση.
«Επιτελικές λειτουργίες: τι σημαίνουν για την υποστήριξη και τη διδασκαλία
των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες;» Παντελιάδου Σουζάνα
Ο όρος «επιτελικές λειτουργίες» χρησιμοποιείται συχνά για να ορίσει δυσκολίες που
αντιμετωπίζουν τα παιδιά και οι ενήλικες με Μαθησιακές Δυσκολίες, πέρα από τις
δυσκολίες της σχολικής μάθησης. Περιλαμβάνει ένα διαφοροποιημένο σύνολο ή
συνδυασμό δεξιοτήτων και ανάλογα με την συγκεκριμένη θεωρητική προσέγγιση,
μπορεί να εστιάζει περισσότερο στην μνήμη, την προσοχή ή τις μεταγνωστικές δεξιότητες.
Αν και υπάρχει μια γενικότερη συμφωνία για τον ρόλο των επιτελικών λειτουργιών
στη σχολική, στην κοινωνική και στην προσωπική πρόοδο, υπάρχει επίσης μια
σύγχυση σχετικά με την αναγνώρισή και την καλλιέργειά τους τόσο στο σχολείο όσο
και στο σπίτι. Σε αυτήν την παρουσίαση αποσαφηνίζονται οι τρόποι εκδήλωσης και
αξιολόγησης σημαντικών επιτελικών λειτουργιών σε διαφορετικά εξελικτικά στάδια,
καθώς και οι συνέπειες για την υποστήριξη των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες.
Μέσα από την ανάλυση συγκεκριμένων τρόπων αξιολόγησης, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί
θα κατανοήσουν το πρακτικό περιεχόμενο των επιτελικών λειτουργιών.
Επιπλέον, θα παρουσιαστούν συγκεκριμένα παραδείγματα ατομικής και ομαδικής
υποστηρικτικής παρέμβασης, στο πλαίσιο ενός γενικότερου προβληματισμού για την
διδασκαλία των επιτελικών δεξιοτήτων. Στη σύγχρονη και απαιτητική πραγματικότητα,
είναι σημαντικό ο χώρος των μαθησιακών δυσκολιών να αξιοποιήσει κριτικά τη γνώση
για τις επιτελικές λειτουργίες και να επιλέξει μόνο ό,τι συνδυάζει σαφή ερευνητική τεκμηρίωση
και δυνατότητα πρακτικής εφαρμογής.
σελ.11

Περιλήψεις
«Κινητικός συντονισμός και εκτελεστικές λειτουργίες στο σχολείο»
Θεοδωρίδου Ζωή, Καλαϊτζή Χριστίνα
Αναλογιστείτε μια μέρα στο σχολείο. Σκεφτείτε έστω και μία δραστηριότητα που δεν
απαιτεί ανεπτυγμένες κινητικές δεξιότητες. Θα δυσκολευτείτε να βρείτε.
Μεγάλος αριθμός παιδιών αντιμετωπίζει δυσκολίες με τον κινητικό συντονισμό.
Διαγνωσμένα ή όχι με Διαταραχή Κινητικού Συντονισμού (ή Δυσπραξία), τα παιδιά
αυτά βιώνουν μέσα στο σχολικό πλαίσιο δυσκολίες στην κίνηση (π.χ. δεν τα καταφέρνουν
στα αθλήματα), στην αυτονομία (π.χ. δεν μπορούν να δέσουν τα κορδόνια
τους), στην ακαδημαϊκή επίδοση (π.χ. δεν αποδίδουν καλά σε γραπτές εξετάσεις),
στην κοινωνική τους ζωή (π.χ. αποφεύγουν τη συμμετοχή στη γυμναστική, το χορό,
κτλ) με σαφείς επιπτώσεις στην ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη (χαμηλή αυτοεκτίμηση,
μοναξιά, άγχος). Η σχέση του κινητικού συντονισμού με τις εκτελεστικές λειτουργίες
και οι προεκτάσεις της στη σχολική επιτυχία αποτελούν ένα φλέγον
επιστημονικό ζήτημα.
Η παρούσα ομιλία αποσκοπεί στην αφύπνιση και την εξοικείωση των εκπαιδευτικών,
γονέων και λοιπών συμμετεχόντων με τις Διαταραχές του Κινητικού Συντονισμού. Μια
τέτοια γνώση θα συμβάλει στη βαθύτερη κατανόηση των εκτελεστικών λειτουργιών
και των δυσκολιών τους αλλά και θα ανοίξει νέους δρόμους για την ανάπτυξή τους
«Ξέρεις, έχω ΔΕΠ-Υ, δυσκολεύομαι να αυτορρυθμιστώ και…
Α! κοίτα ένας σκίουρος!» Μπότσας Γεώργιος
Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με ή χωρίς Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) είναι μια
νευροαναπτυξιακή διαταραχή που τα τελευταία χρόνια επηρεάζει την καθημερινή
διδακτική πρακτική στα ελληνικά σχολεία. Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ, ο αριθμός των οποίων
υπολογίζεται από 5% έως 12%, παρουσιάζουν δυσκολίες στην προσοχή και κάποιες
φορές αντιμετωπίζουν προβλήματα υπερκινητικότητας και παρορμητικότητας. Η βιβλιογραφία
αναγνωρίζει τρεις βασικούς υποτύπους: έναν κυρίως απρόσεκτο, έναν
κυρίως υπερκινητικό και τέλος έναν μεικτό.
Οι σύγχρονες θεωρίες για τη ΔΕΠ-Υ προτείνουν ως κύριους παράγοντες που επηρεάζουν
τις δυσκολίες στην προσοχή, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά
αυτά με τις εκτελεστικές λειτουργίες και την αυτορρύθμιση. Οι δυσκολίες αυτές εμφανίζονται
σε όλα τα περιβάλλοντα στα οποία βρίσκονται τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ, αλλά το
σχολείο, ένας χώρος που η προσοχή, η αλληλεπίδραση και τελικά η επιτυχία βασίζονται
στις εκτελεστικές λειτουργίες και στην αυτορρύθμιση.
Αν και έχουν δοθεί διάφοροι ορισμοί και πολλοί επιστήμονες θεωρούν πολλές και
διαφορετικές διεργασίες ως επιτελικές λειτουργίες θα μπορούσε να πει κανείς πως
είναι όλα εκείνα τα βήματα που κάνει κάποιος από την έναρξη έως την επίτευξη ενός
στόχου. Αυτορρύθμιση είναι τα μέσα εκείνα που κάποιος μετέρχεται για να διαχειριστεί
τον τρόπο που σκέφτεται, που παρακολουθεί μεταγνωστικά την προσπάθειά του, που
διαχειρίζεται τα κίνητρα και τα συναισθήματά του, έτσι ώστε να φτάσει στην επίτευξη
του στόχου του. Όλα τα παραπάνω δομούν την καθημερινή πρακτική του σχολείου, ι
διαίτερα στο δημοτικό σχολείο. Επομένως τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ, βρίσκονται σε κίνδυνο
να αποτύχουν και να αντιμετωπίσουν μαθησιακά, κοινωνικά και άλλα προβλήματα.
Στην εισήγηση συζητούνται όλα αυτά τα ζητήματα και προτείνονται κάποιες στρατηγικές
αντιστάθμισης από την πλευρά του σχολείου.
σελ.12

Περιλήψεις
«Εκτελεστικές λειτουργίες στη σχολική τάξη: ο ρόλος των συναισθημάτων»
Ιωάννης Τρικκαλιώτης
Οι εκτελεστικές λειτουργίες (ΕΛ) είναι υψηλού επιπέδου οργανωτικές και γνωστικές
ικανότητες μέσω των οποίων το παιδί έχει τη δυνατότητα ελέγχου και ρύθμισης των
σκέψεων και των ενεργειών του καθώς και τον καθορισμό στόχων και στρατηγικών
επίτευξής τους. Επίσης, οι ΕΛ καθορίζουν και ελέγχουν τη μεταβολή της συμπεριφοράς
κάτω από νέες συνθήκες και συσχετίζονται με τα ακαδημαϊκά επιτεύγματα της σχολικής
ηλικίας. Πρόσφατα, το ενδιαφέρον των ερευνητών έχει εστιαστεί στο κατά πόσο η
απόδοση των ΕΛ μπορεί να επηρεαστεί από συναισθηματικούς παράγοντες δημιουργώντας
ενδοατομικές διαφορές με πιθανές συνέπειες και στην ακαδημαϊκά επιτεύγματα.
Κατά την εκπαιδευτική διαδικασία στη σχολική τάξη όλα τα παιδιά βιώνουν συναισθηματικές
καταστάσεις (ευχάριστες, ουδέτερες ή δυσάρεστες) τις οποίες καλούνται να
διαχειριστούν και ταυτόχρονα να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των μαθησιακών
δραστηριοτήτων στις οποίες εμπλέκονται. Η επίδραση αυτών των καταστάσεων στη
επίδοση των παιδιών έχει να κάνει με την ετοιμότητα και τις προσωπικές στρατηγικές
του κάθε παιδιού. Θα παρουσιαστεί έρευνα όπου παιδιά σχολικής ηλικίας εμπλέκονται
σε συνθήκη αντιλαμβανόμενης συναισθηματικής μεταβολής (ματαίωση) η οποία
προκαλείται από την εκπαιδευτική διαδικασία και συναισθηματικά ουδέτερη, λίγο πριν
την εκτέλεση έργου ανασταλτικού ελέγχου (antisaccade task). Θα συζητηθούν τα
αποτελέσματα της έρευνας με προεκτάσεις στη διαχείριση σχολικής τάξης από το
δάσκαλο στην κατεύθυνση του πρόσημου των συναισθημάτων ακαδημαϊκής επίτευξης
που βιώνουν τα παιδιά κατά τη μαθησιακή διαδικασία.
Λέξεις κλειδιά: εκτελεστικές λειτουργίες, αρνητικό συναίσθημα, ανασταλτικός έλεγχος,
σχολική τάξη.
σελ.13

Υποστήριξη
χορηγός επικοινωνίας:
Focus Family...με την Ελισάβετ Σταυριανίδου
κάθε Πέμπτη στις 17:00
σελ.14

Διοργάνωση:
Σύλλογος Γονέων
Παιδιών με Δυσλεξία
και Μαθησιακές Δυσκολίες
Θεσσαλονίκης & Β.Ελλάδος
Υποστήριξη:
Επικοινωνία:
Focus Family...με την Ελισάβετ Σταυριανίδου
κάθε Πέμπτη στις 17:00
icons by
designed by
rodanthi.ch