1
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
10. SINIF KONU<br />
ANLATIMI<br />
4<br />
MAYOZ BÖLÜNME-1
MAYOZ BÖLÜNME<br />
Üreme hücreleri üretmek amacı ile üreme ana hücreleri tarafından<br />
yapılan hücre bölünmesine MAYOZ BÖLÜNME denir.<br />
Sadece 2n kromozomlu üreme ana hücrelerinde görülür. Bölünme<br />
sonucunda 4 tane n kromozomlu üreme hücreleri oluşur. Oluşan bu<br />
hücrelere GAMET denir ve gametlerin hücre bölünmesi yapma<br />
yetenekleri yoktur.<br />
Mayoz bölünmenin hücre döngüsü bir interfaz ve iki mitotik evreden<br />
oluşmuştur. Birinci mitotik evreye MAYOZ 1, ikinci mitotik evreye ise<br />
MAYOZ 2 denir.<br />
Mayoz 1 de kromozom sayısı yarıya indirilirken, Mayoz 2 de gen sayısı<br />
yarıya indirilir. Mayoz 2 kural olarak mitoz bölünmenin aynısıdır.
İNTERFAZ<br />
Hücrenin bölünmeye hazırlandığı evredir. Mitoz bölünmenin<br />
interfazının aynısıdır.<br />
Bu evrede hücre;<br />
Hayatsal faaliyetlerini yerine getirir.<br />
Bölünme emri gelir.<br />
Bölünme emri gelmemiş bir hücre, hücre döngüsünün mitotik<br />
evresine geçmez. Hayatını emir gelene kadar interfaz evresinde<br />
geçirir.<br />
Bölünme emrinin gelmesi ile interfaz evresinde hücrede bazı<br />
değişiklikler olur. Bu değişiklikler;<br />
1) Sentrozom eşlenmesi olur.<br />
2) Genetik madde kendini eşler. (Genetik madde kromatin<br />
iplik halindedir.)<br />
3) Bir sonraki aşamaya geçmeden önce son kontroller yapılır.
MAYOZ 1<br />
1) Profaz-1<br />
Mayoz bölünmenin en uzun evresidir.<br />
Bu evrede;<br />
Kromatin iplikler kromozoma dönüşür.<br />
Sentrozomlar aralarında iğ iplikleri oluşturarak zıt kutuplara doğru<br />
hareket eder.<br />
çekirdek zarı ve organeller erimeye başlar.<br />
Bu evrede homolog kromozomlar yanyana gelerek TETRAT<br />
yapısını oluştururlar.<br />
Tetratın kardeş olmayan kromatitleri birbiri üzerine sarılarak<br />
SİNAPSİS yapısını oluşturur. Sinapsis sırasında kardeş<br />
olmayan kromatitlerin sarılma yaptığı bölgelere KİYAZMA<br />
denir.<br />
Kiyazma bölgelerinde karşılıklı parça değişimi olur. Buna<br />
KROSSİNG-OVER denir. Krossing-over genetik çeşitliliğin<br />
oluşmasını sağlar.<br />
Her mayoz bölünmenin Profaz 1 evresinde tetrat ve sinapsis görülür.<br />
Krossing-over ise olmak zorunda değildir.
MAYOZ 1<br />
2) Metafaz 1<br />
Kromozomların en belirgin görüldüğü<br />
mitotik evredir.<br />
Profaz evresinde oluşan homolog<br />
kromozomlar sentromer noktalarındaki<br />
kinetokorlarla iğ ipliklerine bağlanır; hücre<br />
merkezinde çiftler halinde yan yana dizilirler.<br />
Homolog kromozomların merkezde dizilişleri<br />
rastgele olur. Bu nedenle homolog<br />
kromozomların merkezde rastgele dizilmesi<br />
genetik çeşitliği arttırır.
MAYOZ 1<br />
3) Anafaz 1<br />
Homolog kromozomların ayrıldığı evredir.<br />
Homolog kromozomlar merkezde dizildikten sonra<br />
sentromerler iğ ipliklerini çekiştirir ve homolog<br />
kromozomlar birbirinden ayrılarak kutuplara doğru<br />
çekilmeye başlar.<br />
Homolog kromozom ayrılması genetik çeşitliğin<br />
artmasını sağlar.
MAYOZ 1<br />
4) Telofaz 1<br />
Profazın tersi olan evredir. Sonuna doğru, sitokinez (sitoplazma bölünmesi) ile aynı anda<br />
yürütülür.<br />
Tamamlandığında çekirdek bölünmüş olur.<br />
Bu evrede;<br />
Kutuplara çekilme tamamlandıktan sonra kromozomlar kromatin iplik halini almaya başlar.<br />
İğ iplikleri kaybolmaya başlar.<br />
Çekirdek zarı ve organeller oluşmaya başlar.<br />
Sitokinez başlar.<br />
Telofaz tamamlandığında hücre içerisinde ana hücrenin kromozom sayısının yarısı kadar<br />
kromozom taşıyan iki çekirdek bulunur.<br />
Sitokinez ile de bu çekirdekler birbirinden ayrılır.<br />
Kromozom sayısı n e düşmüş iki hücre oluşur.