27.Mayoz Bölünme Ders Notu

Sadece ders notundan okusanız bile %90 öğrenmiş olursunuz herşeyi ama
video dersimizi izlemeniz durumunda %100 + kafanızdan çıkmayacaktır..
Mayoz
Bölünme​konusuna geçmeden önce bazı temel kavramları hatırlamamız
gerekiyor.
Homolog Kromozom: Biri anneden yumurta hücresi ile diğeri babadan
sperm hücresi ile gelen kromozom çiftidir.
Diploit Kromozom: Vücut hücreleri (somatik hücreler) daima biri anneden
diğeri babadan gelen kromozomları taşıdıkları için diploit olarak ifade
edilirler. Örneğin insanda vücut hücreleri 2n=46 kromozomludur burada 2n
diploit olduğunu gösterir.
Haploit Kromozom: Üreme hücreleri koromozom çifti taşımaz ya anneden
gelen veya babadan gelen tek bir kromozom taşır n=23 insan için sperm
veya yumurtanın kromozom sayısını ifade eder.
●
●
●
●
Mayoz bölünme ile diploit hücrelerden haploit hücreler oluşur
Bir başka ifade ile insanda 2n=46 kromozomlu hücrelerden mayoz
bölünme ile n=23 kromozomlu eşey hücreleri oluşur (gamet)
Mayoz bölünme kromozom sayısını yarıya indirir halbuki mitoz
bölünmede kromozom sayısı sabit kalmaktaydı
Mayoz sonucu oluşan üreme hücrelerinin birleşmesiyle (döllenme)
yeniden 2n=46 (insan için) oluşur

●
●
●
●
●
●
●
●
Böylece kromozom sayısı mayoz sayesinde nesiller boyu sabit kalır
Eğer mayoz olmasaydı her döllenmede kromozom sayısı iki katına
çıkardı ve uzaylı zekiye gibi olurdu herkes :D
Mayoz bölünme Mayoz I ve Mayoz II şeklinde iki bölümde incelenir.
Mayoz I de homolog kromozomlar ayrıldığı için yeni oluşan hücrelerde
kromozom sayısı yarıya inmiş olur
Mayoz II de ise kardeş kromatitler birbirinden ayrılır kromozom sayısı
aynı kalır
Mayoz II mitoza çok benzemektedir.
Mayoz Bölünme sonucunda 4 hücre oluşur (Mayoz I de iki tane Mayoz II
de bu iki hücrenin her birinden 2 tane olunca toplam 4 eder)
İnterfaz evresi sadece Mayoz I de görülür bunun dışında hem mayoz I
hem mayoz II için P­M­A­T evreleri bulunur.
Mayoz I
Mayozun İnterfaz Evresi: DNA kendini eşler her bir kromozom iki kromatin
iplikten oluşur bu kromatin
iplikler sentromerlerinden birbirine bağlıdır. Organellerin sayısı artar
metabolizma hızlanır ve hücre bölünmeye hazır hale getirilir. Sentriyoller
eşlenir ve iğ iplikleri oluşmaya başlar.
Mitoz interfazından farksızdır.

Profaz I
● Kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak belirginleşir. Her biri iki kardeş
kromatitten oluşan homolog kromozomlar birbirine bağlanır bu
olayasinapsis denir. Dikkat ederseniz bu şekilde toplamda 4 kromatit bir
araya gelmiş olur bu yapıya tetrat denmektedir.
● Tetrat sayısı haploit kromozom sayısına eşit olur örneğin insanda n=23
adet tetrat oluşur.
● Sinapsis esnasında kardeş olmayan kromatitler arasında parça değiş
tokuşu olur bu işleme de krossing­over denir. Krossing over kardeş
olmayan kromatitlerin çapraz bir şekilde üst üste bindiği kiazma
bölgelerinde gerçekleşir
● Daha önceden eşlenmiş sentriyoller birbirinden uzaklaşırken aralarında
ip iplikleri oluşmaya başlar
● Çekirdek zarı erir çekirdekçik
kaybolur
● Profaz I in sonuna doğru iğ
iplikleri homolog kromozomları zıt
kutuplara çekecek şekilde tetratların
kinetokorlarından tutunurlar.
Özetlersek:
●
●
●
●
●
2 kardeş kromatitten oluşan her bir homolog kromozom ​sinapsis
yaparak birleşir ​ve Tetratlar oluşur
Kardeş olmayankromatitler arasındakrossing­overgerçekleşir.
İğ iplikleri homolog kromozomları ayırmak üzere kinetokorlara tutunur
KARDEŞ KROMATİTLER BİRLİKTE KALIR
Çekirdek zarı erir çekirdekçik kaybolur

●
Profaz I mayozun en uzun evresidir.
Metafaz I
Tetratlar hücrenin ekvator düzlemine dizilir
bu dizilişte homolog kromozom çiftleri
birbirinden ayrılacak şekilde gerçekleşir.
Anafaz I
●
●
●
İğ ipliklerinin kısalmasıyla ​homolog
kromozomlar hücrenin zıt kutuplarına
doğru çekilmeye başlar
Artık homolog kromozomlar ayrılmış
kardeş kromatitler birlikte kalmıştır.
Bu evrede sitoplazma hafifçe
boğumlanmaya başlar.

Telofaz I + Sitokinez
●
●
●
●
Zıt kutuplara çekilen kromozomlar
uzayıp incelmeye başlar
Çekirdek zarı + çekirdekçikler yeniden
oluşur
Sitoplazmanın bölünmesiyle (Sitokinez)
n kromozomlu haploit iki hücre oluşur
Bu hücrelerde sadece kardeş
kromatitler kalmıştır bu yüzden
kromozom sayısı yarıya inmiştir.
Mayoz II
Mayoz II de İnterfaz yoktur
çünkü DNA replikasyonuna
gerek yoktur mayoz I
sonunda oluşan iki hücrede
de kardeş kromatitler var
Mayoz II de zaten bunlar
ayrılmaktadır.
Profaz II
●
●
Mayoz I in telofazında çekirdek zarı oluştuysa parçalanır
İğ iplikleri oluşur ve evrenin sonuna doğru kardeş kromatitlerin
kinetokorlarına bağlanır
Metafaz II
●
Kardeş kromatitler her iki hücrede de ekvator düzlemine dizilir

Anafaz II
İğ ipliklerinin kısalmasıyla kardeş kromatitler ayrılır artık bunların her birine
kromozom diyebiliriz.

Telofaz II ve Sitokinez
●
●
●
●
●
●
●
●
İğ iplikleri kaybolmaya başlar
Çekirdek zarları ve çekirdekçikler yeniden oluşur
Kromozomlar uzayıp ipliksi hale gelir
Bu evrenin sonunda n kromozomlu 4 yeni hücre oluşur
Evrenin sonuna doğru sitoplazma boğumlanarak bölünür (sitokinez)
Oluşan 4 hücre üreme hücresidir (gamet)
Bazı canlılarda mayoz sonucu oluşan hücrelere spor denir bu hücreler
mitoz bölünme geçirerek başka bir Haploit canlıyı meydana getirebilir
Mayoz sonucu oluşan hücreler yeniden mayoz geçiremez!
Mitoz ve Mayoz Bölünmenin Ortak Özellikleri
●
●
Her iki bölünmede de İnterfaz evresi vardır (sadece Mayoz I de)
Bölünmeden önce DNA nın eşlenmesi her ikisinde de görülmektedir
(sadece Mayoz I de)

● İğ ipliklerinin oluşması
● Çekirdek zarı ve çekirdekçiğin kaybolması
● P­M­A­T evrelerinin görülmesi
● Kardeş kromatitlerin ayrılması ( Mayoz II de kardeş kromatitler ayrılır )
Mitoz Bölünme
Genetik çeşitlilik yoktur
Sonuçta 2 hücre oluşur
Kromozom sayısı sabit kalır
Kardeş kromatitler birbirinden ayrılır
Homolog kromozomlar ayrılmaz
Tetrat sinapsis ve krossing over görülmez
1 bölünme gerçekleşir
Vücut hücrelerinde görülür büyüme ve
gelişmeyi sağlar
Mayoz Bölünme
Genetik çeşitlilik vardır
Sonuçta 4 hücre oluşur
Kromozom sayısı yarıya iner
Mayoz Ide homolog kromozomlar ayrılır
Mayoz II de kardeş kromatitler
Homolog kromozomlar ayrılır
Tetrat sinapsis ve krossing over görülür 2
bölünme gerçekleşir
Üreme organlarında gerçekleşir

Yaşam boyunca devam eden bir
bölünmedir.
Ergenlikten üreme dönemi sonuna kadar
devam eder