ROZWAŻANIA O BEZPIECZEŃSTWIE

ROK 2012. Strategiczny Przegląd Bezpieczeństwa Narodowego
123
Zmiany w NATO
Dzisiejsze spotkanie to dobra okazja do refleksji nad zakończonym niemal
cztery miesiące temu szczytem w Chicago. W mojej ocenie wydarzenie to kończy
pozimnowojenną fazę transformacji NATO i rozpoczyna jej nową erę. Przez
ostatnie 20 lat Sojusz dostosowywał się do radykalnie i szybko zmieniającego się
środowiska bezpieczeństwa głównie kosztem swej podstawowej, obronnej funkcji
opartej o art. 5 TW NATO angażowało się w operacje poza swoim terytorium
traktatowym, pozostawiając na dalszym planie zadania jego obrony. Ale w ostatnim
czasie można zaobserwować tendencję do reorientacji strategicznej Sojuszu.
Istotę nowego modelu transformacji NATO, jaki w wyniku tego wyzwania
zaczyna się kształtować, można sprowadzić do frazy: najpierw dom (home first).
Nową erę charakteryzować będzie przede wszystkim konsolidacja. Od ekspansji do
konsolidacji – tak można skrótowo określić zwrot strategiczny, w którego obliczu
stoi obecnie NATO. Jeśli Sojusz chce mieć swobodę operowania poza obszarem
traktatowym, najpierw musi zapewnić poczucie bezpieczeństwa państw członkowskich
na swoim terytorium.
Na szczycie w Chicago nie było już żadnych zastrzeżeń ani wątpliwości co do
priorytetowego traktowania funkcji obronnej sojuszu. Ze zrozumieniem większości
spotkały się wnioski Polski i szeregu innych państw o podobnym położeniu
geostrategicznym, aby mocniej uwiarygodnić tę funkcję przez praktyczne
przedsięwzięcia planistyczne, takie jak aktualizacja planów ewentualnościowych,
i organizacyjne – np. ćwiczenia z wojskami.
Co do Afganistanu – na szczycie też nie było już żadnych wątpliwości wśród
sojuszników, że NATO musi zakończyć obecną operację bojową w 2014 roku. Mało
tego – w Chicago doprecyzowano ją o tzw. kamień milowy procesu transition, czyli
o plan przekazania już w 2013 roku władzom afgańskim pełni odpowiedzialności za
bezpieczeństwo i przejście do ich wsparcia z „drugiej linii” w sytuacjach, w których
nie będą w stanie samodzielnie sobie poradzić. W Chicago Sojusz zadeklarował
gotowość wsparcia Afganistanu na prośbę jego władz także po 2014 roku, ale
wyłącznie w charakterze działań doradczych, szkoleniowych i pomocowych.
Zmiany w Unii Europejskiej
Drugim filarem bezpieczeństwa zewnętrznego RP, o którym wspomniałem
na wstępie, jest Unia Europejska. Obecny stan Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa
i Obrony nie jest zadowalający. Unia jawi się jako organizacja niezdolna do
podjęcia działań w swoim najbliższym otoczeniu, co udowodnił przypadek Libii.
Unia nie jest w stanie zagwarantować wykonania przez Rosję postanowień dotyczących
Gruzji. W związku z tym, opierając się także na doświadczeniach z polskiej
prezydencji w UE, Prezydent RP Bronisław Komorowski proponował w czasie