ROZWAŻANIA O BEZPIECZEŃSTWIE

ROK 2010. W cieniu smoleńskiej tragedii
51
inne, niż to, do jakiego się przyzwyczailiśmy zarówno w badaniach naukowych, jak
i praktyce politycznej. Jest inne niż było jeszcze w XX wieku. Często chyba nie
zdajemy sobie jeszcze z tego sprawy i nie uwzględniamy w wystarczającym stopniu
w teorii i praktyce. Chciałbym z Państwem podzielić się własnymi refleksjami na
ten temat. Właśnie refleksjami, i to raczej luźnymi. Nie będzie to referat poddany
rygorom naukowości. Trochę nad tym boleję, bo wiem, że istotą tej konferencji jest
metodologia, a więc sama sól nauki. Proszę jednak o wyrozumiałość.
Będę chciał zatrzymać się nad czterema – moim zdaniem najbardziej charakterystycznymi
– wymiarami nowej jakości współczesnego bezpieczeństwa. Otóż
twierdzę, że współczesne bezpieczeństwo w porównaniu z bezpieczeństwem przeszłym
staje się przede wszystkim bardziej: uinformacyjnione, zasymetryzowane,
usieciowione i zintegrowane. Informacyjność, asymetryczność, sieciowość i integracyjność
(kompleksowość) – to najbardziej charakterystyczne i chyba najważniejsze
cechy nowoczesnego bezpieczeństwa.
Rozpocznijmy od uinformacyjnienia. Jest ono oczywiście następstwem rewolucji
informacyjnej, która odciska największe piętno na wszelkiej współczesnej ludzkiej
aktywności, a w tym i na bezpieczeństwie 24 . Powoduje zmianę rewolucyjną,
zmienia sam paradygmat procesu bezpieczeństwa wyznaczany przez relacje między
dwoma pierwotnymi i najbardziej elementarnymi czynnikami wszelkiej ludzkiej
działalności, w tym procesu bezpieczeństwa. Mam na myśli czynnik materialny,
energetyczny i niematerialny, właśnie informacyjny 25 .
W rezultacie trwającej w ostatnich dekadach rewolucji informacyjnej relacje
owe w pewnym sensie wracają do klasycznej – znanej sprzed epoki rewolucji industrialnej
– równowagi czy też harmonii obydwu tych czynników (energetycznego
i informacyjnego). Przez ostatnie kilka wieków harmonia ta została zakłócona
przez olbrzymią nadwagę siły fizycznej (potęgowanej dźwignią burzliwego rozwoju
w sferze mechaniki), przez dominację czynnika materialnego, energetycznego nad
niematerialnym, informacyjnym.
W następstwie rewolucji informacyjnej wracamy do harmonii energia-informacja,
harmonii energetyczno-informacyjnej. O ile jednak w ujęciu klasycznym
była to harmonia na poziomie biologicznym, to teraz można mówić o harmonii na
poziomie informatycznym. Jej istota pozostaje jednak taka sama.
Stąd też wynika, jak sądzę, zasadność wzmożonego ostatnio zainteresowania
klasycznymi, przedclausewitzowskimi teoriami strategii i operacji – nie tylko
w obszarze walki zbrojnej, ale wszelkich zmagań o charakterze – jak mówią prakseolodzy
– kooperacji negatywnej. Odzyskiwanie zdolności informacyjnego pano-
24
A. Bógdał-Brzezińska, A. F. Gawrycki, Cyberterroryzm i problemy bezpieczeństwa informacyjnego
we współczesnym świecie, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2003.
25
Zob. S. Koziej, Wstęp do teorii i historii bezpieczeństwa [online], http://koziej.pl/wpcontent/uploads/2015/05/Teoria_i_historia_bezpieczenstwa.doc,
dostęp 18.01.2016.