rapor-okul_sosyal_hizmeti_c%CC%A7alis%CC%A7tay_raporu-1_mart_2017

SOSYAL HİZMET UZMANLARI DERNEĞİ 

“OKUL SOSYAL HİZMET UZMANI MESLEKİ ÇERÇEVE” 

ÇALIŞTAY RAPORU 

Ankara, 5-6 Mart 2016 (I)-11 Şubat 2017(II) 

i

ÖNSÖZ 

Dünya’da yüzyılı aşkın bir süredir uygulanmakta olmasına karşın, ülkemizde henüz eğitim 

sisteminde yer almayan ancak dönem dönem gerek kamuoyunda gerekse ilgili kamu 

kurumları ve mesleki ortamlarda gündeme gelen “Okul Sosyal Hizmeti” modeli gittikçe artan 

şekilde çeşitli açılardan tartışılmaktadır. Okul sosyal hizmeti uygulamasına yönelik 

girişimlerin arttığı bir süreçte, SHUDER tarafından bu sürece katkı vererek uygulamanın 

hayata geçişini hızlandırmak amacıyla 2 yılı aşkın bir süre önce “Okul Sosyal Hizmeti 

Komisyonu” kurulmuştur. 

SHUDER Okul Sosyal Hizmeti Komisyonumuz, yönetim kurulu üyelerimiz yanında alanla 

ilgili akademisyenlerimiz ve meslektaşlarımızdan oluşmakta olup konuyla ilgili çok boyutlu 

bir çalışma yürütmektedir. Bu çalışmalar kapsamında düzenli olarak toplantılar yapılmış ve 

çalışmalar sistemli ve planlı bir şekilde yürütülmüştür. Bu çerçevede Millî Eğitim Bakanlığı, 

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı gibi konuyla ilgili kurumlarla, karar alıcılarla ve onları 

etkileyebilecek kişi ve kurumlarla görüşme ve toplantılar yapılmış, Okul Sosyal Hizmeti özel 

sayılı SHUDER dergisi yayınlanmış, kitap çalışması için süreç başlatılmış, kongre planlaması 

yapılmış, konu sürekli gündemde tutulmuştur. 

Komisyonumuz, bu ve benzeri çalışmalar yanında, sosyal hizmetin özel bir alanı olarak “Okul 

Sosyal Hizmetinin” bugüne kadar eğitim sisteminde yer almamış olmasının yarattığı boşluğun 

bilincinde olarak doğru bir noktadan sistemde yer almanın, sağlam bir kurumsallaşmanın alt 

yapısını oluşturmanın çabası içerisinde olmuştur. 

Bu noktadan hareketle; öncelikli olarak “Okul Sosyal Hizmeti” alanında görev alacak sosyal 

hizmet uzmanlarının ülkemiz koşullarında bilgi, beceri ve yetkinliklerinin buna bağlı olarak 

yeterliliklerinin tartışılmasının yararlı olacağı düşünülmüştür. Bu nedenle komisyon 

çalışmaları kapsamında alana yönelik öncü bir çalışma olarak, komisyon üyemiz merhum 

Psikolog Dr. Ural NADİR’in de önerisiyle okul sosyal hizmet uzmanı mesleki çerçevesinin 

belirlenmesi için alanda çalışan meslektaşlarımız ve ilgili akademisyenlerimizin katılımıyla 

çalıştaylar yapılarak bir rapor oluşturulması ve alana kazandırılması kararlaştırılmıştır. 

Bu çerçevede başkanlığını komisyon başkanımız Prof. Dr. Nurdan DUMAN’ın, 

moderatörlüğünü ise komisyon üyemiz SHU S. Sedat TÜRKERİ’nin yürüttüğü “Okul Sosyal 

Hizmeti Mesleki Çerçeve Çalıştay”larının 1.si 5-6 Mart 2016 tarihlerinde Ankara’da alanda 

çalışan meslektaşlarımızın katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Çalıştayda uygulanan analitik 

yöntem gereği, sınırlı sayıda katılımcı ile yapılan bu çalışmada, katılımcıların ortaya koymuş 

oldukları mesleki alan deneyimleri çok büyük önem taşımakta olup çalıştayda “okul sosyal 

hizmeti” alanına yakın alanlarda çalışmış ya da çalışan meslektaşlarımızın değerli katkı ve 

katılımıyla evrensel gelişmeler perspektifinde “okul sosyal hizmet uzmanının mesleki 

çerçevesi taslağı” oluşturulmuştur. 

Çalıştay sonrasında bu taslağa ilişkin komisyonumuzca Okul Sosyal Hizmeti Mesleki Çerçeve 

Taslak Raporu oluşturulmuş ve bu taslak raporun ele alındığı “Okul Sosyal Hizmeti Mesleki 

Çerçeve Çalıştay”larının 2.si 11 Şubat 2017 tarihinde Ankara’da Dernek Yönetim Kurulu 

üyelerimiz, Komisyon üyelerimiz, Sosyal Hizmet Okulları Derneği Üyeleri ve alanla ilgili 

1

akademisyenlerimizin katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Bu çalıştayda taslak ele alınmış ve 

taslak üzerinde daha detaylı bir çalışma için 4 adet devam toplantısı yapılarak rapora son hali 

verilmiştir. 

Okul Sosyal Hizmet Uzmanı Mesleki Çerçeve Raporunun dernek ve komisyon olarak bundan 

sonraki süreçte yapacağımız bir dizi çalışmaya ve aynı zamanda “Okul Sosyal Hizmet”i 

alanında görev alacak meslektaşlarımız ile sosyal hizmet öğrencilerine eşsiz bir katkı 

sunacağını ümit ediyoruz. Bu amaçla raporumuzu konuyla ilgili anlamlı bir gün olan mart 

ayının ilk haftasına denk gelen Okul Sosyal Hizmeti haftasında yayınlamanın mutluluğunu 

yaşıyoruz. 

Raporumuzu, bu raporun ortaya çıkma sürecinde yapılan çalıştayların fikir babası olan ve 

çalışmalara büyük katkı veren yakın zamanda kaybettiğimiz okul sosyal hizmeti komisyonu 

üyesi çok kıymetli dostumuz ve çalışma arkadaşımız Psikolog Dr. Ural NADİR’in aziz 

hatırasına atfediyoruz. Sevgili Ural’ın çalışmalarımızda esirgemediği dost sıcaklığı ve değerli 

katkıları bizimle olmaya devam edecek ve onun bu katkılarıyla başlayan ve gelişen okul 

sosyal hizmeti çalışmalarını o varmış gibi sürdürüp büyüteceğiz. Umarız birlikte ürettiğimiz 

bu çalışmaların da katkısıyla, hepimiz gibi Ural’ın da büyük umutla beklediği okul sosyal 

hizmeti uygulamaları ülkemiz eğitim sisteminde kısa zamanda hayata geçecek ve 

çocuklarımız ile aileleri ve okullarımızın/eğitim sisteminin yararına sunulacaktır. 

Raporun hazırlanması sürecinde emeği geçen, Çalıştay moderatörlüğünü yapan değerli 

meslektaşımız SHU S. Sedat TÜRKERİ ve Okul Sosyal Hizmeti Komisyonu 

Başkanı Prof. Dr. Nurdan DUMAN başta olmak üzere, çalıştaylara katılan yönetim kurulu 

üyelerimize, sosyal hizmet okulları derneğine, okul sosyal hizmeti komisyonu üyeleri ile çok 

değerli katılımcı meslektaşlarımıza içten teşekkürlerimi sunuyor, raporun okul sosyal hizmeti 

çalışmalarına katkı vermesini temenni ediyorum. 

Bülent KARAKUŞ 

SHUDER Genel Başkanı 

1 Mart 2017 

2

TERİMLER, KISALTMALAR 

AFET: Fiziksel, sosyal, ekonomik ve sosyal kayıplara neden olabilen, çocuğu, çocuğun 

ailesinin ve okul personelinin normal yaşantısını ve eylemlerini durduracak veya kesintiye 

uğratacak, imkânların yetersiz kaldığı, ciddi krizlere, bozulmalara ve hasarlara neden olan 

insan eliyle gerçekleşen(terör, savaş, hava kirliliği vb.) ile doğal olaylar sonucu ortaya 

çıkan(deprem, sel, fırtına, don, kuraklık vb.) gibi olayları, 

BİLDİRİM(İHBAR): Her türlü toplumsal risk altında bulunduğu belirlenen çocuğun 

haklarının korunabilmesi veresmi işlemlerin başlatılması için yetkili mercilere usulüne uygun 

olarak bildirilmesini, 

BİREY: Eğitim süreçlerinde bilişsel, duygusal, sosyal, psikolojik, fizyolojik, ekonomik vb. 

ihtiyaçları veya sorunları olan çocuğu, ebeveyni ve okul personeli, 

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PROGRAMI (BEP): Özel eğitim gereksinimi olan 

çocuğun eğitim süreçlerinden en üst düzeyde yararlanabilmesi için gerekli, çocuğun ailesinin 

katılımı ile okul psiko-sosyal hizmet ekibi (PDR uzmanı, okul sosyal hizmet uzmanı, okul 

psikoloğu, özel eğitim öğretmeni, vb. gibi) ile sınıf öğretmeni ve okul müdürünün birlikte 

hazırladıkları eğitim programını, 

ÇOCUK: Zorunlu eğitime devam eden veya etmesi gereken, fiziksel gereksinimlerinin 

yanında aynı zamanda bilişsel, duygusal, sosyal, psikolojik, fizyolojik gereksinimlerinin 

karşılanmasına ihtiyaç duyan 0-18 yaş arasındaki bireyi, 

ÇOCUK DOSTU ALAN: Çocuğun temas ettiği fiziksel çevrenin, çocuğun biyo-psiko-sosyal 

gelişimini destekleyecek biçimde (çocuğun yaşam alanlarının güvenlik, katılım, temsiliyet, 

özgürlük, yaratıcılık, sosyalleşme gibi ihtiyaç duyduğu çocuk odaklı özellikleri barındıran) 

düzenlenmesini, 

ÇOCUKLARIN KARŞILAŞTIĞI RİSKLER: Eğitim süreçlerinde, çocuğun bilişsel, 

duygusal, sosyal, psikolojik, fizyolojik gelişimini ve eğitim süreçlerini olumsuz yönde 

etkileyen akran zorbalığı, şiddet, akademik başarısızlığı, okul devamsızlığı, okul terki, 

okullaşamama, madde bağımlılığı, yoksulluk, evsizlik, savaş ve afet, ihmal ve istismar, göç, 

kronik hastalık, engellilik, ebeveyn yoksunluğu, afet, kriz, ruhsal bozukluk, davranış 

bozukluğu, yas, kayıp gibi durumları, 

DANIŞMANLIK: Çocuğun, ailesinin ve ilgili diğer bireylerin duygusal açıdan önemli 

durumlarda karar vermesini sağlayabilmek için, tavsiye veya rehberlik etme, yaşamına dair 

çeşitli alanlarda problem çözme becerisi kazandırma, uyumunu sağlama ve sosyal olarak daha 

işlevsel kılmak amacı ile destekleme ve yardım etme sürecini, 

DEZAVANTAJLI ÇOCUK: Yoksulluk, barınma, beslenme, sağlıklı içme suyu bulma, vb. 

bakımından yetersiz sosyal çevresel şartlar içinde yaşayan veya suç davranışlarının yaygın 

olduğu çevrelerden gelen veya eğitim imkânları kısıtlı olan (eğitim görmeme, eğitimine 

devam edememe ya da eğitimini terk etme gibi dezavantajlar yaşayan) çocukları, 

EV ZİYARETİ: Okul sosyal hizmet uzmanının çocuğun yaşadığı durumu sosyal çevresi 

içinde değerlendirebilmesi ve sağlıklı bir psiko-sosyal inceleme ve değerlendirme 

yapmasıiçin çocuğun evinde, çocuk ve aile ile görüşme, gözlem ve değerlendirme yaparak 

raporlaştırmasını, 

EVDE-HASTANEDE EĞİTİM: Okul çağında olup herhangi bir nedene bağlı olarak evhastane 

ortamında geçici veya sürekli olarak bulunmak zorunda kalan çocuklara, ilgili eğitim 

yönergesi gereği okul öğretmenlerince mahallinde (hastane, ev, vb.) verilen eğitimi, 

3

GÖZLEM: Çocuğun gelişimsel, psiko-sosyal ve ekonomik durumunun meslek elemanları 

tarafından ailede, okuldave çevresindeizlenmesini, 

GRUP: Benzer ihtiyaç, sorun, özellik veya ortak amaca sahip olan, iki veya daha fazla 

kişiden oluşan bireyler (öğrenciler, aileler, vb.) topluluğu, 

HAVALE: Okul sosyal hizmet uzmanı tarafından çocuğun ve ailesinin okulda veya okul 

dışında ihtiyaç ve sorunlarına uygun kaynak vehizmetlere yönlendirilmesini, 

İLKGÖRÜŞME: Okul sosyal hizmet uzmanının okul ve çevresinde çocuk ve ailesiyle 

mesleki müdahale çerçevesinde, mesleki bilgi, beceri, değerleri temel alarak yapılan mesleki 

görüşmeyi, 

KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİ: Özel eğitim gereksinimi olan çocuğun okulda kendi yaşıtı 

olan ve normal sınıflarda eğitim gören çocuklarla birlikte eğitim almasının sağlandığı özel 

eğitim uygulamasını, 

KRİZ: İstenmeyen, korkutucu ve genellikle beklenmedik olaylar karşısında kişinin kendini 

çaresiz ve kırılgan hissetmesi ve baş etme stratejilerimizin ortadan kalktığı en 

uçtaki(ekstrem) noktadaki (afet, savaş, kaza, ani hastalık, ölüm ve kayıplar gibi)negatif 

koşullar içinde olma halini, 

MADDE KULLANIMI: Okulda ve okul dışında çocuk/gençlerin sigara, alkol, uyuşturucu, 

vb. sağlığa zararlı ve/veya kullanımı yasalarla yasaklanmış olan maddeleri kullanması, temin 

etmesi, arkadaşlarının kullanımına aracı olması durumunu, 

MAKRO DÜZEYDE SOSYAL HİZMET MÜDAHALESİ/ÇALIŞMASI: Sosyal hizmet 

mesleğinin mesleki yöntemlerinden “toplumla çalışma” ya da “makro düzeyde sosyal hizmet 

müdahalesi” olarak adlandırılan uygulamayı, 

MEZZO DÜZEYDE SOSYAL HİZMET MÜDAHALESİ/ÇALIŞMASI: Sosyal hizmet 

mesleğinin mesleki yöntemlerinden “grupla çalışma” ya da “mezzo düzeyde sosyal hizmet 

müdahalesi” olarak adlandırılan uygulamayı, 

MİKRO DÜZEYDE SOSYAL HİZMET MÜDAHALESİ/ÇALIŞMASI: Sosyal hizmet 

mesleğinin mesleki yöntemlerinden “bireylerle ve ailelerle çalışma” ya da “mikro düzeyde 

sosyal hizmet müdahalesi” olarak adlandırılan uygulamayı, 

MÜDAHALE: Sosyal Hizmet Uzmanının okulda çocukların yaşadıkları ihtiyaçların 

karşılanması ve sorunların çözümüne yönelik olarak mesleki görev ve sorumlulukları 

çerçevesinde, mesleki değerleri, bilgi ve becerilerini esas alınarak gerçekleştirdiği mesleki 

müdahale ve çalışmaları, 

MÜRACAATÇI: Eğitim ve öğretim görmek üzere okula devam eden, gelişimsel, psikososyal, 

ekonomik, vb. ihtiyaç veya sorunları olan ve mesleki yardım almak üzere okul sosyal 

hizmet servisinden yararlanan çocuklar (öğrencileri) ve ailelerini veokuldaki çalışanları, 

OKUL İKLİMİ: Bir okuldaki öğrenci, öğretmen, okul personeli ve ebeveynler arasındaki 

iletişimin niteliğini, ortaklaşa kurulan sosyal süreçleri ve etkileşimleri, öğrencilerin aktif bir 

şekilde öğrenme sürecine katılımını, akademik beklenti düzeyini ve okuldaki herkes için 

güvenli ve saygın bir atmosferi/ ortamı/havayı, 

OKUL KÜLTÜRÜ: Okul üyelerini okulun amaçları doğrultusunda bir arada tutmayı, 

okuldaki tüm üyelere biz bilincini kazandırmayı, okulun varlığının devamını sağlamayı, okul 

üyelerinin mutluluğunu, istek ve ihtiyaçlarını karşılamayı, okula bir kimlik kazandırmayı, 

görev ve sorumlulukların en iyi şekilde yerine getirilmesini amaçlayan; okulun kendine özgü 

değer, inanç ve normlarının bileşimini, 

4

OKUL ORTAMI: Çocuk ve gençlerin öğrenci olarak eğitim öğretim gördükleri resmi ve 

özel eğitim kurumları ile okul içi ve dışındakisosyal çevreyi, 

OKUL PSİKO-SOSYAL HİZMET EKİBİ (OPSHE): Çocuğun ihtiyaçlarının karşılanması 

ve sorununun çözümlenmesi için okul ortamlarındaki okul sosyal hizmet uzmanı, PDR 

uzmanı, okul psikoloğu, öğretmen, okul diyetisyeni, özel eğitim öğretmeni ve benzeri meslek 

elemanlarından oluşan ekibi, 

OKUL SOSYAL HİZMETİ: Çocukların eğitim ve öğretimden en üst düzeyde 

yararlanmaları ve sosyal işlevselliklerini kazanmalarını sağlamak amacıyla sosyal çevresel 

unsurları da esas alarak, ailesel, ekonomik, psikolojik, sosyal, vb. ihtiyaçlarının giderilmesi 

ve sorunlarının çözümlenmesi için mesleki yöntem ve tekniklerle çalışmalar yapmak/mesleki 

müdahalede bulunmak üzere Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı merkez ve taşra teşkilatında, 

RAM’larda ve okullarda görev yapan okul sosyal hizmet uzmanlarının yürüttüğü mesleki 

çalışmaları, 

ÖZEL EĞİTİM: Zihinsel, ortopedik, işitme, görme, vb. özel gereksinimleri nedeniyle özel 

eğitim alması gereken çocuklara uygulanan eğitim programlarını, 

ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUK: Zihinsel, ortopedik, işitme, görme, vb. engelleri olduğu 

için özel gereksinimleri olan çocuğu, 

PSİKO-SOSYAL İNCELEME ve DEĞERLENDİRME RAPORU(SİR): Okul sosyal 

hizmet uzmanı veya diğer kurumlardaki sosyal hizmet uzmanlarının mesleki yöntem ve 

tekniklere göre çocuk ve ailesinin ihtiyaç ve sorunlarını içinde bulundukları risk ve 

dezavantajları, psiko-sosyal, ekonomik, sosyo-kültürel boyutlarıyla çok yönlü bir bakış 

açısıyla inceleyip değerlendirerek hazırladığı mesleki raporu, 

RİSK GRUBUNDAKİ ÇOCUK: Okul çağında olup; biyo-psiko sosyal gelişimi tehlike 

altında olan; engeli bulunan, tıbbi ve psikiyatrik tedavi gören, özel gereksinimi bulunan, 

ihmal ve istismara uğrayan veya uğrama riski bulunan, çalışan, evsiz, ebeveyn bakımından 

yoksun, suça sürüklenen, madde kullanımına yönelen, mülteci ve göçmen, savaş ve afet 

mağduru, yoksulluğa maruz kalan, yas süreçlerini yaşayan, eğitim süreçlerinin dışında kalan, 

ruhsal bozukluk, davranış bozukluğu bulunan dezavantajı veya incinebilirliği bulunan çocuğu, 

SORUN/İHTİYAÇ: Okulda çocukların ve ailelerin karşılaştığı sosyal hizmet müdahalesini 

gerektiren ekonomik, fiziksel(bedensel), psiko-sosyal ve eğitsel sorun ve gereksinimleri, 

SOSYAL HİZMET MÜDAHALESİ: Sosyal hizmet mesleğinin mesleki rol ve 

sorumlulukları doğrultusunda ihtiyaç ve sorun yaşayan bireylere, gruplara ve topluluklara 

ilişkin mikro, mezzo ve makro düzeyde mesleki yöntem ve teknikleri kullanarak 

gerçekleştirdiği müdahaleyi, 

SÜPERVİZYON: Okul sosyal hizmet uzmanının okulda yaptığı mesleki çalışmanın daha 

yararlı olması için kendinden daha deneyimli olan ya da tercihen yüksek lisans veya doktora 

düzeyindeki bir meslektaşından mesleki danışmanlık ve rehberlik almasını, 

TRAVMA: Bireylerin yaşamını, beden bütünlüğünü ya da ruhsal dengesini tehdit eden 

duygusal anlamda başetme/üstesinden gelmede zorlandığı olay, deneyim ya da durumları, 

VAKA ÇALIŞMASI: Okul sosyal hizmet uzmanının okulda çocuklar ve aileleriyle 

gerçekleştirdiği mesleki çalışmayı, 

ifade eder. 

5

1. GİRİŞ 

OKUL SOSYAL HİZMET UZMANI 

Geleceğimizin teminatı olan çocuklarımızın daha güvenli ve daha sağlıklı ortamlarda 

yetişmesi tüm dünya ülkeleri ve Türkiye’nin en öncelikli hedefidir. 

Bilindiği gibi toplumlarının gelişmişlik düzeylerinin temel göstergelerinden birisi de 

çocuklarına verdikleri değer ve önemdir. 

Bir ülkenin çocukları risklerden korumak amacıyla aldığı önlemler, ürettiği politikalar ve 

hizmetler, yani çocuğun iyilik haline ilişkin yürüttüğü tüm uygulamalar çocuk refahı alanı 

olarak adlandırılmaktadır. Ülkelerin “çocuk politikaları” da bu kapsamda belirlenmektedir. 

Uluslararası ve ulusal düzeyde Sosyal Hizmet Mesleğinin birincil alanı olan ‘Çocuk Refahı 

Alanı’nın odak noktasında da çocuklar yer almaktadır. 

Çocuk refahı alanı kapsamında, ailede, okulda, sokakta, toplumda yani her durum ve ortamda 

çocuğun risklerden korunması ve güvenliğinin sağlanması öncelikli önem arz etmektedir. 

“Çocuk Refahı Alanı” ile doğrudan ilişkili ve bir o kadar önemli bir diğer alan ise “Okul 

Sosyal Hizmeti” alanıdır. “Okul Sosyal Hizmeti” çocuklarımızı yoksulluk, aile içi şiddet, 

akran şiddeti, çocuğa yönelik ihmal ve istismar, suça bulaşma, madde bağımlılığı, okul 

çeteleri gibi önemli risk ve sorunlardan korumak amacıyla çalışmalar yürüten bir sosyal 

hizmet alanıdır. Bu nedenle çocuk refahı alanının iyi bir işleyişte olması için “Okul Sosyal 

Hizmeti” alanı ile işbirliği içinde çalışmalar yürütülmesi hayati önem taşımaktadır. Çocuk 

refahı alanı ile “Okul Sosyal Hizmeti” arasında yapılacak olan işbirliği sayesinde, çocuğa 

yönelik “koruyucu-önleyici”, “geliştirici-değiştirici”,“tedavi-rehabilite edici”,“izleme” 

hizmetleri ve politikalar arasında eşgüdüm sağlanabilir. Böylece okula devam eden çocukların 

aileleriyle daha iyi bir işbirliği sağlanabilir, çocukların iyiliği için “okul-aile-toplum” 

arasındaki bağlar güçlendirilebilir ve karşılaşılan aksaklık ve sorunlara anında müdahalede 

bulunulabilir. Bu da çocukların hem okul ortamında hem de okul ortamı dışında daha iyi 

korunması ve gelişmesine katkıda bulunabilir. 

Milli Eğitim Bakanlığımızın (MEB) 2016 yılı verilerine göre, 62 bin okul, 17,5 milyon 

öğrencinin eğitim gördüğü ülkemiz eğitim sisteminde henüz yer almayan “Okul Sosyal 

Hizmeti” uygulamasının acilen yer alması büyük önem arz etmektedir. 

Politika belirleyicileri tarafından çocuk refahı alanı bir bütün olarak değerlendirildiğinde, 

Okul Sosyal Hizmetinin çocukların korunmasına ve psiko-sosyal olarak sağlıklı gelişimlerine 

vereceği önemli katkılar açıkça görülebilmektedir. 

MEB’in bu konuda yapacağı çalışmalara katkıda bulunmak amacıyla Sosyal Hizmet 

Uzmanları Derneği (SHUDER) olarak, Okul Sosyal Hizmeti alanında akademik çalışmalar 

yürüten akademisyenler ve sosyal hizmet uzmanlarından oluşan bir “Okul Sosyal Hizmeti” 

Komisyonu kurmuş bulunuyoruz. SHUDER Okul Sosyal Hizmeti Komisyonu olarak 

çalışmalarımızı uzun bir zamandan beri sürdürmekteyiz. 

6

Okul sosyal hizmetinin MEB’in ilgili birimlerinde ve okullarda faaliyet göstermesiyle 

birlikte, odak noktasında çocukların yer aldığı “Aile, Okul, Toplum” işbirliğini etkin hale 

getirmek ve çocuklarımızın ihtiyaç ve sorunlarının çözümüne yönelik aktif rol üstlenebilmesi 

mümkün olabilecektir. Bu nedenle “Okul Sosyal Hizmet Uzmanlarının” mesleki bilgi, 

beceri ve yetkinliklerinin ana hatlarıyla belirlenmesi, bir başka ifadeyle “Mesleki 

Çerçevesinin” belirlenmesi gerekmektedir. Esasen kuramsal bilgiler ile uluslararası 

uygulamalara ilişkin yeterli düzeyde bilgi birikimine sahip olduğumuzun bilincindeyiz. 

Hacettepe Üniversite İ.İ.B.F. Sosyal Hizmet Bölümünde 2000-2001 eğitim öğretim yılından 

bu yana lisans programında “Okul Sosyal Hizmeti” bir ders olarak okutulmaya başlanmıştır. 

Günümüzde Üniversitelerin Sosyal Hizmet Bölümlerinin Lisans ve Lisans Üstü müfredat 

programlarında bu ders yer almaktadır. Aynı zamanda öğrenciler MEB'na bağlı resmi ve özel 

okullarda uygulama çalışmalarını 2001-2002 öğretim döneminden bu yana yapmaya devam 

etmektedirler. Bu gelişmelere paralel olarak Ankara Üniversitesi'nde Şubat 2014’de Okul 

Sosyal Hizmeti Birimi ve 12 Kasım 2015’de Hacettepe Üniversitesi'nde Okul Sosyal Hizmet 

Araştırma ve Uygulama Merkezi Kurulmuştur. 

Diğer yandan Sosyal Hizmet Mesleğinin doğası gereği, doğrudan okul ortamlarında mesleki 

uygulama yer almasa bile odak noktasında “Çocuk ve Aile” olan ve sorun alanları 

değişmekle birlikte (çocuk suçluluğu, evden-okuldan kaçan çocuklar, çalışan çocuklar, sokak 

çocukları, ihmal ve istismara uğrayan çocuklar vb. olmak üzere okul ortamlarındaki 

çocuklarımız ve ailelerine yönelik dolaylı da olsa sosyal hizmet sunumundan söz edilebilir. 

Bu noktadan hareketle “Okul Sosyal Hizmet Uzmanı Mesleki Çerçeve” analizinin 

doğrudan mesleki uygulamalardan ve NationalAssociation of Social Workers (NASW) 

yayınladığı standartlardan (Standards for School Social Work Services) kaynağını alan bir 

yaklaşımla yapılmasının rasyonel bir yaklaşım olacağı, böylelikle ülkemizin sosyo-kültürel ve 

sosyo-ekonomik özellikleri ile sosyal hizmet uygulamalarının da çalışmaya yansıyacağı 

öngörülmüştür. 

Tüm bu nedenlerle “Okul Sosyal Hizmet Uzmanı Mesleki Çerçeve” Çalıştayı planlanarak 

uygulanmıştır. Şüphesiz ki bu çalıştayda varılacak sonuçlar “Okul Sosyal Hizmet 

Uzmanının Meslek Rolleri Açısından bir son değil bir başlangıç olacak, hazırlanan rapor 

akademik birimlerin, Sosyal Hizmet Uzmanlarının tartışmasına, içerik sunmalarına 

açılacaktır. 

Bu çalışmanın aynı zamanda Milli Eğitim Bakanlığının “Okul Sosyal Hizmet Uzmanı” 

istihdamına başlamasıyla birlikte, göreve başlayacak meslektaşlarımıza bir rehber niteliği 

taşıyacağı, eğitim yöneticilerinin mesleki rollerimizi, hangi bilgi beceri ve yetkinliklere sahip 

olmamız gerektiğini, doğru bir noktadan algılayabileceği bir referans özelliği taşıyacağı 

öngörülmektedir. 

Bir başka açıdan değerlendirildiğinde ise söz konusu çalışmamızın esasen ulusal meslek 

standardı ile ulusal yeterliliğe yönelik çalışmalara katkı sunacağı düşünülmektedir. 

7

2. OKUL SOSYAL HİZMET UZMANI/MESLEKİ ÇERÇEVE 

2.1. Okul Sosyal Hizmet Uzmanı (Mesleğin Tanımı) 

Okul Sosyal Hizmet Uzmanı; eğitim sistemi ve okul ortamlarında eğitim süreçlerine ilişkin 

mesleki çalışmalarını organize etme, eğitim sürecindeki çocuk, grup ve ailelerin biyo-psikososyal 

durumları hakkında inceleme ve değerlendirme yapma, mesleki müdahale çalışmalarını 

yürütme, özel gereksinimli ve risk grubundaki çocuklarla mesleki çalışmalar yapma, eğitsel 

ve yönetsel süreçlere katılma ve mesleki gelişim faaliyetlerini yürütme, ekip çalışmasında yer 

alma, ekip/ekipleri yönetme ve tüm bu konularda inisiyatif alma bilgi, beceri ve yetkinliğine 

sahip nitelikli kişidir. 

Okul Sosyal Hizmet Uzmanı; mesleki çalışma ve uygulamalarını, eğitim sistemi ve okul 

ortamında ilgili kurum ve kuruluşlarla iş birliği ve koordinasyon içerisinde, hizmet kalitesini 

gözeterek, mesleki bilgi, beceri ve tutumlara dayalı, etik ilke ve kurallar çerçevesinde, çocuk 

ve çocuğun ailesinin karşılaşabileceği tehlike ve riskleri belirleyerek, bu tehlike ve risklere 

karşı koruyucu önleyici önlemler alarak yerine getirir. 

2.2. Mesleki Uygulamalara İlişkin Mevzuat 

430 sayılı Tevhidi Tedrisat Kanunu ve yürürlükteki alt mevzuatı 

573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve yürürlükteki alt mevzuatı 

633 Sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun 

Hükmünde Kararname ve yürürlükteki alt mevzuatı 

765 sayılı Türk Ceza Kanunu ve yürürlükteki alt mevzuatı 

1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu ve yürürlükteki alt mevzuatı 

1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve yürürlükteki alt mevzuatı 

1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu ve yürürlükteki alt mevzuatı 

2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu ve yürürlükteki alt mevzuatı 

3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma Ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu ve yürürlükteki alt 

mevzuatı 

3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu ve yürürlükteki alt mevzuatı 

4681 sayılı Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İzleme Kurulları Kanunu ve yürürlükteki alt 

mevzuatı 

4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun ve 

yürürlükteki alt mevzuatı 

5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun ve yürürlükteki alt mevzuatı 

5393 sayılı Belediyeler Kanunu ve yürürlükteki alt mevzuatı 

5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu ve yürürlükteki alt mevzuatı 

5402 sayılı Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kanunu ve yürürlükteki alt mevzuatı 

6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun ve 

yürürlükteki alt mevzuatı 

8

6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ve yürürlükteki alt mevzuatı 

Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzük 

Çocuk Hakları Sözleşmesi 

Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi 

Ayrıca, meslek ile ilgili yürürlükte olan kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer mevzuata uyulması 

esastır. 

2.3. Çalışma Ortamı ve Koşulları 

Okul Sosyal Hizmet Uzmanı; mesleki rol ve fonksiyonlarını hizmetin özelliğine göre ofis 

içi/dışı ortamlarda gerçekleştirir. Mesleki uygulamaların özelliklerine göre tam donanımlı 

(ofis materyali, araç gereçleri, bireysel görüşme, grupla çalışma odası vb.) çalışma 

ortamlarında çalışır. Acil müdahale ve çalıştığı vakaların özelliklerine göre gece, gündüz, 

hafta sonu vb. esnek mesai söz konusudur. Mesleki uygulama süreçlerinde risk, stres altında 

çalışma, psikolojik yıpranma söz konusudur. Adli vakalarla çalışmalarda özel güvenlik ve 

koruma önlemlerinin alınmasını gerektirecek durumlar söz konusudur. 

9

3. OKUL SOSYAL HİZMET UZMANI/MESLEĞİN PROFİLİ 

3.1. Görevler, İşlemler ve Başarım Ölçütleri 

Görevler İşlemler Başarım Ölçütleri 

Kod Adı Kod Adı Kod Açıklama 

A 

Mesleki çalışmaları 

organize etmek 

A.1 

A.2 

A.3 

Mesleki çalışmaları 

planlamak 

Bireyle görüşme ve grupla 

çalışma ortamlarını 

düzenlemek 

Mesleki çalışmalarında ilgili 

kurum ve kuruluşlarla 

işbirliği ve koordinasyon 

sağlamak 

A.4 Mesleki kayıtları tutmak 

A.5 

Mesleki hizmet kalitesini 

kontrol etmek 

A.1.1 

A.1.2 

A.2.1 

A.2.2 

A.2.3 

A.2.4 

A.3.1 

A.3.2 

A.4.1 

A.4.2 

A.4.3 

A.5.1 

A.5.2 

A.5.3 

Mesleki çalışmalarını çalışma ortamının koşullarına, hizmet sunduğu kişi ve grupların 

gereksinimlerine göre planlar. 

Çalışma ortamının koşullarına, hizmet sunduğu kişi ve grupların gereksinimlerine göre 

zaman planlaması yapar. 

Bireyle görüşme yapabilmek için görüşme odasının bireyin özelliklerine göre hazırlar. 

Grup çalışması odasını (araç, gereç, gereksinim duyulan malzeme vb.) grup 

çalışmasına uygun hale getirir. 

Mesleki uygulama ortamlarda görüşmelerin gizliliğini sağlayacak önlemleri uygular/ 

uygulanmasını sağlar. 

Mesleki çalışma ortamlarının çocuk dostu alan kriterlerine göre hazırlanmasını sağlar. 

Çalışmaların amaç ve özelliklerine göre ilgili kurum/kuruluşlarla işbirliği yapar. 

Çalıştığı kurum/kuruluşu görev alanı ve yetkileri dâhilinde temsil eder. 

Mesleki çalışmalarına ilişkin (Sosyal inceleme raporu, görüşme, vaka çalışması, 

müdahale, inceleme ve değerlendirme vb. raporları) gizlilik ve bilgi güvenliği 

çerçevesinde kayıt altına alır. 

Mesleki çalışmalarına ilişkin kişisel bilgilerin korunmasını ve güvenliğini sağlar. 

Mesleki kayıtlarıkurumun mevcutsistemine göre yedekler. 

Mesleki uygulamalarında kendi performansını müracaatçı/danışanın gelişimine göre 

değerlendirir. 

Bireylerin (öğrenci, öğrenci aileleri ve okul personeli vb.) memnuniyet düzeyini uygun 

yöntem ve tekniklerleuluslararası standartlara göre izleyerek değerlendirir. 

Öz değerlendirme ve memnuniyet izleme ve değerlendirme sonuçlarını mesleki gelişim 

faaliyetlerinde kullanır. 

10



B.1.1 

Bireysel değerlendirme çalışmaları için hazırlık (görüşme, gözlem zaman planı, vb.) 

yapar. 

B.1. 

Bireyselinceleme 

değerlendirme hazırlık 

çalışmalarını yapmak 

B.1.2 

B.1.3 

Bireyseldeğerlendirme çalışmalarında yararlanacağı bilgi kaynaklarını (Gözlem, dosya 

incelemesi, kayıtlar, ev ziyareti, ilgili kişilerle görüşme, alan araştırması vb.) belirler. 

Bireysel değerlendirme çalışmaları için gerekli bilgi kaynaklarını (mesleki raporlar, 

resmî belgeler, kayıtlar vb.) inceleyerek ön hazırlık yapar. 

B.1.4 

Bireyin ihtiyaç ve güçlüğünün çözümüne yönelik işbirliği yapılacak (kurum, kişi ve 

mesleki personel ve kaynakları) belirler. 

B.2.1 

Bireyle (Öğrenci, ebeveyn, personel vb.) ilk görüşmeyi mesleki teknik ve yöntemlere 

göre yapar. 

B 

Biyo-psiko-sosyal 

inceleme ve değerlendirme 

çalışmalarını yürütmek 

(Devamı var) 

B.2.2 

B.2.3 

B.2.4 

Bireye yönelik bireysel özellikler (bedensel, psiko-sosyal), aile, toplum ve okul ortam 

ve koşullarından kaynaklanansorunları belirler. 

Çocuğunokul başarısını etkileyen risk faktörleri belirler. 

Çocuğunokula sosyal uyumunu etkileyen faktörleri belirler. 

B.2 

Bireysel inceleme ve 

değerlendirme çalışması 

yapmak 

B.2.5 

B.2.6 

Çocuğun karşılaştığı güçlükleri, ihtiyaçları, güçlü ve zayıf yanlarını belirler. 

Çocuğun karşılaştığı güçlüklere neden olan faktörleri belirler. 

B.2.7 

Çocuğun bedensel-psiko-sosyal gelişimini olumsuz yönde etkileyen faktörleri belirler. 

B.2.8 

Çocuğunilgi ve yetenekleri ile güçlü yönlerini belirler. 

B.2.9 

Çocuğun biyo, psiko, sosyal özelliklerini belirler. 

B.2.10 

Çocuğunaile ve sosyal çevresine ilişkin inceleme ve araştırma yapar. 

B.2.11 

İnceleme ve değerlendirme çalışmalarını prosedürlerine göre kayıt altına alır. 

11



B.3.1 

Elde edilen bilgiler ışığında psiko sosyal inceleme ve değerlendirme raporunu mesleki 

etik ilkeler ve rapor yazma tekniklerine göre düzenleyerek uygular. 

B 

Biyo-psiko-sosyal 

inceleme ve değerlendirme 


B.3 

Biyo-psiko-sosyal inceleme 

ve değerlendirme 

raporu(SİR) düzenlemek. 

B.3.2 

B.3.3 

B.3.4 

B.3.5 

Değerlendirme çalışmaları sonucunda elde edilen bilgilerin analiz ve 

raporlaştırılmasına yönelik yöntem ve uygulama seçeneklerini belirler. 

Elde dilen bilgiler analiz ederek sınıflandırır. 

Elde edilen bilgiler doğrultusunda öğrencilerin güçlüklerinin nedenlerine ilişkin 

değerlendirme yapar. 

Hazırlanan biyo-psiko sosyal inceleme ve değerlendirme raporunu çocuğun güvenliği 

ve yüksek yararını göz önüne alarak, mahremiyeti ve kişisel bilgilerin güvenliğini 

sağlayarak ilgi mesleki personel ve kurumlarla paylaşır. 

B.4.1 

Bireyin bilgilerinin gizlilik ve güvenliğini sağlamaya yönelik erişim önlemlerini alır. 

B.4 

Kişisel verilerin korunmasını 

sağlamak 

B.4.2 

Mesleki çalışmalara ait dosya ve kayıtların dijital ve fiziksel güvenlik önlemlerinin 

alınmasını sağlar. 

B.4.3 

Gizlilik kapsamında olup süresi dolan dijital ve basılı belgeleri mesleki etik ilkeler 

çerçevesinde imha eder. 

12



C.1.1 

Çocuk, aile ve personelin ihtiyaçlarının giderilmesine yönelik öncelikleri belirler. 

C.1 

Mesleki müdahale 

planıyapmak 

C.1.2 

C.1.3 

Belirlenen hedeflere ulaşmak için gereksinim duyulan kaynakları belirler. 

Çocuk, aile ve personelin ihtiyaç ve sorunlarıyla ilgili sosyal sistemleri belirler. 

C.1.4 

Çocuk, aile ve personelinihtiyaçlarına ve karşılaştığı güçlüklere ilişkin mesleki 

müdahale planını yapar. 

C 

Mesleki müdahale 


C.2 

Müdahale planını 

uygulamak 

C.2.1 

C.2.2 

C.2.3 

C.2.4 

C.2.5 

Hazırlanan müdahale planına göre uygulayacağı mesleki müdahale yaklaşım, yöntem 

ve teknikleri belirler. 

Hazırlanan müdahale planına göre mikro düzeyde; birey, aile ve sosyal çevresi 

odağında mesleki çalışma yapar. 

Hazırlanan müdahale planına göre mezzo düzeyde; grup odağında mesleki çalışma 

yapar. 

Hazırlanan müdahale planına göre makro düzeyde; toplum odağındamesleki çalışma 

yapar. 

Mesleki müdahaleyi gerçekleştirirken (ev ziyareti, kurum ziyareti, görüşme, 

yönlendirme, vaka toplantıları, havale vb.) mesleki çalışma yapar. 

C.2.6 

Mesleki müdahale süreçlerinde çocuğun yüksek yararını göz önüne alarak hukuksal 

işlem başlatmak üzere yasal bildirimde(ihbar) bulunarak kayıt altına alır. 

C.3.1 

Müdahale sürecine ilişkin ara değerlendirmeler yaparak planlanan hedefleri ve 

uygulamayı gözden geçirir. 

C.3.2 

Planının uygulanma süreçlerinde karşılaşılan güçlükleri belirleyerek müdahale planını 

revize eder. 

C.3 

Müdahale sürecine ilişkin 

değerlendirme yapmak 

C.3.3 

Müdahale sürecinde belirlenen hedeflere ulaşıldığında olası yeni durumlara göre yeni 

kararları alarak uygular. 

C.3.4 

Mesleki müdahaleye ilişkin izleme çalışmalarını okul içi/okul dışı psiko-sosyal hizmet 

ekibiyle birlikte yapar/yapılmasını sağlar. 

C.3.5 

Müdahale sürecinin öngörülemeyen bir nedenle kesintiye uğraması durumunda vakayı 

ilgili kurum ve profesyonellere yönlendirir/havale eder. 

13



D.1.1 

Okul aile birliği toplantılarının planlanması süreçlerinde okul sosyal hizmeti 

perspektifinde çalışma yapar. 

D.1 

Okul aile birliğinde mesleki 

çalışma yapmak 

D.1.2 

Okul aile birliği toplantılarında okul ortamlarında karşılaşılan ve sosyal hizmet 

müdahalesini gerektiren sorunlar hakkında açıklama/bilgilendirme yapar. 

D 

Eğitim sisteminde eğitsel 

ve yönetsel süreçlerde 

sosyal hizmet çalışmalarını 

yürütmek (devamı var) 

D.2 

D.3 

D.4 

D.5 

Öğrencilerle ilgili karar 

süreçlerinde mesleki çalışma 

yapmak 

Okul müfredat 

programlarının 

hazırlanmasında mesleki 


Eğitim öğretim dönem sonu 

değerlendirmelerinde 

mesleki çalışma yapmak 

Öğrencinin eğitsel ve sosyal 

gelişim çalışmalarına 

katılmak 

D.1.3 

D.2.1 

D.2.2 

D.2.3 

D.3.1 

D.3.2 

D.3.3 

D.3.4 

D.4.1 

D.4.2 

D.5.1 

D.5.2 

Öğrenci ailelerinin çocukları ile ilgili karşılaştığı sorunları belirlemek üzere anket 

uygular. 

Öğrenciler için oluşturulan sorun odaklı kurul, komisyon vb. toplantılarda yaptığı 

mesleki çalışmalar ışığında karar sürecine katkıda bulunur. 

Karar süreçlerinde savunuculuk görevi yapar. 

Öğrenciler için alınan kararların uygulanması süreçlerinde öğrenci ve aileleri ile 

mesleki çalışma yapar. 

Okul müfredat programlarının hazırlanması süreçlerinde tüm çocukları kapsayan, okul 

başarısını hedefleyen konularda mesleki katkı sunar. 

Müfredatın uygulanma süreçlerinde kendi mesleki çalışmaları açısından gözlem yapar. 

Müfredatın uygulanma süreçlerinde eğitim personeli ile etkin işbirliği yapar. 

Eğitimle ilgili plan ve politikaların geliştirilmesine katkı verir. 

Dönem sonu değerlendirmelerine etkin katılım için mesleki çalışmaları açısından ön 

hazırlık yapar. 

Dönem boyunca karşılaştığı sorunlar ve çözüm önerileri hakkında diğer personeli 

bilgilendirir. 

Öğrencilerin okul ortamlarında sağlanamayan eğitsel ve sosyal gereksinimlerini 

belirler. 

Öğrencinin eğitsel ve sosyal gelişimini sağlamak üzere diğer kurum/kuruluşlarla 

işbirliği yapar. 

14



D 

Eğitim sisteminde eğitsel 

ve yönetsel süreçlerde 

sosyal hizmet çalışmalarını 

yürütmek (devamı var) 

D.6 

Koruyucu önleyici çalışma 

yapmak 

D.6.1 

D.6.2 

D.6.3 

D.6.4 

D.6.5 

D.6.6 

D.6.7 

D.6.8 

D.6.9 

Okul ve çevresinde çocuklara yönelik risklere ilişkin tespit, analiz ve değerlendirme 

yapar. 

Çocuklara yönelik riskler konusunda çocuklar, aileleri, okul personeliiş birliği yapar. 

Çocuk, aile ve okul personeline yönelik olası riskler konusunda bilgilendirici, eğitici ve 

farkındalık çalışmaları yapar. 

Okul ve çevresinin ihtiyaç temelli ve çocuk dostu alan kapsamında düzenlenmesine 

katkı verir. 

Çocuklara, ailelere ve personele yönelik pozitif bir okul iklimi oluşturmak amacıyla 

sosyal, kültürel faaliyetler yapar. 

Çocukları ilgi ve yetenekleri konusunda mesleki çalışma apar. 

Okul ortamlarında çocuk, aile ve personel arasında sağlıklı ilişkiler geliştirilmesine 

katkı verir. 

Okul ortamında farklılıklara duyarlı, saygılı pozitif bir okul iklimi ve okul kültürü 

oluşturulmasına katkı verir. 

Çocukların olası riskler nedeniyle eğitim sistemi dışında kalmasını önleyici çalışma 

yapar. 

15



E.1.1 

Öğrenim sürecinde engel durumu belirlenen/ortaya çıkan çocuğun engel durumuna 

göre (bedensel, psikolojik ve sosyal) gereksinimlerini belirler. 

E.1.2 

Çocuğun gereksinim ve sorunlarının belirlemek üzere aile, okul ve sosyal çevresinde 

yer alan kişilerle görüşme yapar. 

E.1.3 

Çocuğun gereksinimlerine göre çalışma yapan diğer meslek elemanlarıyla 

koordinasyonu sağlar. 

E.1 

Engelli çocuklarla çalışma 

yapmak 

E.1.4 

E.1.5 

Çocuk için geliştirilen bireyselleştirilmiş eğitim programını hazırlayan ekipte yer 

alarak katkı verir. 

Çocuğun özel gereksinimlerine uygun kurumsal ve çevresel kaynakları belirleyerek 

erişilebilirliğini sağlar. 

E 

Okuldaki özel gereksinimli 

çocuklarla çalışmak 

E.1.6 

E.1.7 

Hazırladığı müdahale planını ekip çalışması çerçevesinde uygular. 

Bireyselleştirilmiş eğitim programına dâhil edilen çocuklara yönelik çalışmaları 

(Kaynaştırma, özel eğitim, evde-hastanede eğitim vb.) izler. 

E.1.8 

Çocukların aileleriyle mesleki çalışma yapar. 

E.2.1 

Okul ortamında çocukların tıbbi ve psikiyatrik tedavi sürecindeki hastalıklarından 

kaynaklanan sorunları (bedensel, psikolojik ve sosyal) belirler. 

E.2 

Tıbbi ve psikiyatrik 

tedavigören çocuklarla 


E.2.2 

E.2.3 

Belirlediği tıbbi ve psikiyatrik sorunlar konusunda okuldaki ilgili meslek elemanları ile 

ekip çalışmasını koordine eder. 

Belirlediği tıbbi ve psikiyatrik sorunlar konusunda okuldaki diğer çalışanlar ile 

öğrencilerle işbirliği yapar. 

E.2.4 

Çocuğun ihtiyacı olan tıbbi ve psikiyatrik tedaviyi alması için aile, okul ve hastane 

arasındaki koordinasyonu sağlar. 

16



F.1.1 

Çocukların karşılaştığı risklerin belirlenmesi için uygun yöntem ve teknikleri belirler. 

F 

Okulda risk grubundaki 


(devamı var) 

F.1 

F.2 

Çocuklara yönelik risk 

belirleme çalışması 

yapmak 

İhmal ve istismara uğrayan 

çocuklarla çalışma yapmak 

F.1.2 

F.1.3 

F.1.4 

F.1.1 

F.1.2 

F.1.3 

F.1.4 

Risk altında bulunan çocukları tespit eder/edilmesine katkı verir. 

Belirlenen risk durumlarını analiz ve değerlendirme yaparak psiko-sosyal inceleme ve 

değerlendirme raporu(SİR), tutanak, bildirim v.b mesleki rapor hazırlar. 

Belirlenen risk durumlarına göre çocuk, aile ve ilgili bireylerle (okul içi/dışı) müdahale 

çalışmasını başlatır. 

Okul ortamlarında çocuğun ihmal ve istismarına yol açabilecek çevresel sosyo-kültürel 

risk faktörlerini analiz eder. 

Okul ortamlarında çocukların, aileleri, diğer öğrenciler, öğretmenleri, arkadaşları ve okul 

personeline yönelik gözlemler yaparak, ihmal ve istismar olgularını belirleyerek 

hukuksal süreçleri başlatmak ve izlemek üzere rapor eder. 

Okul ortamlarında, ihmal ve istismarı belirlenmesi, ortaya çıkartılması ve önlem alınması 

konularında çocuklara, ailelerine ve okul personeline yönelik bilinçlendirme çalışması 

yapar. 

Karşılaşılan ihmal ve istismar vakaları ile ilgili okulda ve ilgili kurumlarda yapılan ekip 

çalışmalarında yer alır. 

F.2 

Ebeveyn bakımından 

yoksun çocuklarla çalışma 

yapmak 

F.2.1 

F.2.2 

F.2.3 

F.2.4 

F.2.5 

Okul ortamlarında, herhangi bir nedene bağlı olarak (boşanma, ayrılık, terk, ölüm, aile içi 

şiddet vb) ebeveyn bakımından yoksun olma ve veya yoksun kalma riski olan çocukları 

belirler. 

Ebeveyn bakımından yoksun olma ve veya yoksun kalma riski olan çocuklar ve 

ailelerine ilişkin psiko-sosyal inceleme değerlendirme yaparak rapor eder. 

Ebeveyn bakımından yoksun çocukların risk faktörlerini dikkate alarak gerekli hukuksal 

müdahaleleri (koruma altına alınması, uygun çocuk bakım modeline yönlendirilmesi, 

tedbir kararlarının izlenmesi vb.) başlatır. 

Ebeveyn bakımından yoksun çocukların her türlü risklere karşı korunması için gerekli 

izlemenin sürekliliğini sağlar. 

Ebeveyn bakımından yoksun çocuklar ile ilgili okulda ve ilgili kurumlarda yapılan ekip 

çalışmalarında yer alır. 

17



F.3 Suça sürüklenen 


F.3.1 

F.3.2 

F.3.3 

F.3.4 

F.3.5 

Okul ortamlarında suça sürüklenen ve veya yönelme riski olan çocukları belirleyerek 

mesleki müdahalede bulunur. 

Suça sürüklenme riski olan çocuklar için; suça iten risk faktörlerini ortadan kaldırmaya 

yönelik ekip çalışması çerçevesinde mesleki çalışma yapar. 

Okul ortamlarında suça yönelen çocuklar için çevresel sosyo-kültürel risk faktörlerini 

analiz eder. 

Suça sürüklenen çocukların okul ortamında sosyal dışlanmasını önlemeye yönelik 

çalışma yapılmasını sağlar. 

Suça sürüklenen çocukların okul ortamında sosyal entegrasyonunu sağlamaya yönelik 

mesleki çalışma yapar. 

F 



(devamı var) 

F.4 

Madde bağımlılığı riski 

altındaki çocuklarla 


F.4.1 

F.4.2 

F.4.3 

F.4.4 

Okul ortamlarında madde kullanımına yönelen ve veya yönelme riski olan çocukları 

belirleyerek mesleki müdahalede bulunur. 

Madde kullanımın riski olan çocuklar için; risk faktörlerini ortadan kaldırmaya yönelik 

ekip çalışması çerçevesinde mesleki çalışma yapar. 

Okul ortamlarında madde kullanımına yönelen çocuklar için çevresel sosyo-kültürel risk 

faktörlerini analiz eder. 

Madde kullanımına yönelen çocukların okul ortamında sosyal dışlanmasını önlemeye 

yönelik mesleki çalışma yapılmasını sağlar. 

F.4.5 

Madde kullanımına yönelen çocukların okul ortamında sosyal entegrasyonunu sağlamaya 

yönelik mesleki çalışma yapar. 

F.4.6 

Madde kullanımına yönelen çocukların okul ortamında sosyal dışlanmasını önlemeye 

yönelik mesleki çalışma yapılmasını sağlar. 

F.5.1 

Afet-savaş etkisinde kalan çocuğa mesleki müdahalede (kriz ve travma) bulunur. 

F.5 

Afet-savaş etkisinde kalan 


F.5.2 

F.5.3 

F.5.4 

Müdahale süreçlerinde psiko-sosyal ekip ile mesleki çalışma yapar. 

Gerekli durumlarda ilgili birimlere bağlantı kurarak yönlendirir. 

Müdahale süreçlerinde çocuğun ailesi, okul personeli ve ilgili kurum ve kuruluşlarla 


18



F.6.1 

Göçmen ve mülteci çocuğa mesleki müdahalede bulunur. 

F 



F.6 

Göçmen ve 

mülteciçocuklarla çalışma 

yapmak 

F.6.2 

F.6.3 

F.6.4 

F.6.5 





Göçmen ve mülteci çocukların topluma ve okul ortamına uyumunu sağlaması ve sosyal 

dışlanmasının önlemesine yönelik mesleki çalışma yapar. 

F.7.1 

Yoksulluk içerisindeki çocuğa mesleki müdahalede bulunur. 

F.7 

Yoksulluk içerisindeki 


F.7.2 

F.7.3 

F.7.4 





19



G.1.1 

Okul sosyal hizmeti ile ilgili yenilikleri takip eder. 

G.1.2 

Okul sosyal hizmeti kapsamına dâhil mevzuattaki değişimleri takip eder. 

G.1.3 

Kişisel mesleki eğitim gereksinimlerine ilişkin düzenlenen eğitim programlarınakatılır. 

G.1 

Bireysel mesleki gelişimini 

sağlamak 

G.1.4 

G.1.5 

Okul sosyal hizmeti dahilindeki sempozyum, konferans, vb. faaliyetlere katılır. 

Okul sosyal hizmet uygulamaları kapsamında süpervizyon alır. 

G 

Mesleki gelişim 

faaliyetlerini yürütmek 

G.1.6 

G.1.7 

Kişisel kariyer hedeflerine göre kısa ve uzun dönemli mesleki gelişimini planlayarak 

uygular. 

Okul sosyal hizmeti uygulamalarına ilişkin mesleki belge ve dokümanlarından oluşan 

kişisel portföyünü hazırlar. 

G.1.8 

Okul sosyal hizmeti uygulamalarına yönelik araştırma yapar/yapılmasını sağlar. 

G.2 

Okul sosyal hizmeti 

alanında meslektaşlarının 

mesleki gelişimine destek 

vermek 

G.2.1 

G.2.2 

G.2.3 

Okul sosyal hizmeti uygulamaları ve deneyimleri hakkında meslektaşları ile bilgi 

paylaşımında bulunur. 

Okul sosyal hizmeti uygulama deneyimlerine ilişkin yetkinliklerine uygun 

meslektaşlarına eğitim verir. 

Okul ortamlarında personele, yetkinliği dâhilindeki konularda eğitim verir. 

G.2.4 

Mesleğe yeni başlayan sosyal hizmet uzmanlarına ve okul sosyal hizmeti alanında staj 

yapan öğrencilerine süpervizyon verir. 

20

3.2. Bilgi ve Beceriler 

1. Analitik düşünebilme yeteneği, 

2. Bilgi ve iletişim teknolojilerinden yararlanma bilgi ve becerisi 

3. Bireyleri, aile ve sosyal çevreyi toplum kaynaklarını, bireylerin biyo-psiko sosyal 

özelliklerini vb. değerlendirme bilgi ve becerisi, 

4. Çeşitli kültür ve nüfus gruplarıyla çalışma bilgi ve becerisi, 

5. Eğitim sisteminde çalışabilecek düzeyde bilgi, beceri ve yetkinlik, 

6. Eğitim süreçlerinin her şamasında öğrencilerin temel gereksinimlerini belirleme ve bu 

konuda okul yönetimi ile diğer personeli etkileme bilgi ve becerisi, 

7. Ekip çalışması bilgi ve becerisi 

8. Etkili iletişim (sözel ve yazılı) bilgi ve becerisi, 

9. Etkili ekip yönetimi bilgi ve becerisi, 

10. Etkili sorun çözme ve çatışma yönetimi bilgi ve becerisi, 

11. Etkin koordinasyon ve süreç yönetimi bilgi ve becerisi, 

12. Etkili zaman yönetimi bilgi ve becerisi, 

13. Geçerliliği kanıtlanmış müdahale yöntemleriyle ortaya çıkan sorunların çözümünde 

yetkin müdahale süreçlerini işletebilme ve inisiyatif alabilme yetkinliği, 

14. Kriz ve travmaya müdahalede danışmanlık ve terapi ile ilgili temel bilgi ve becerisi, 

15. Mesleki çalışmalarının her aşamasında nesnel kayıtları tutmak, depolamak, bilgi 

güvenliğini sağlamak, bu kayıtlardan elde edilen verileri analiz ederek sonuçlar 

çıkartma bilgi ve becerisi, 

16. Mesleki çalışmalarını yürütürken öğrencilerin ve okulun gereksinim ve olanakları, 

sorumlulukları, öncelikleri kendi bilgi beceri ve yetkinlikleri vb. durumlara göre, 

hesap verebilirlik anlayışı içerisinde iş yükü planlaması yapma bilgi ve becerisi, 

17. Mesleki çalışmalarını yürütürken kendi bilgi, beceri ve deneyimlerini geliştirme, 

araştırma yapma 

18. Mesleki ve yönetimsel temsil becerisi, 

19. Sosyal çalışma derecesi akredite bir programdan en az lisans derecesine sahip olma, 

20. Güncel eğitim faaliyetlerine katılma bilgi ve becerisi, 

21. Okul sosyal hizmeti alanına mesleğe yenibaşlayan kişilere rehberlik yapma, 

deneyimlerini paylaşma bilgi ve becerisi, 

22. Okul sosyal hizmetini yürütebilecek düzeyde yeterlilik, 

23. Öğrencilerin ve ailelerinin sorunlarını çözümlerken içinde yaşadıkları kültürel 

değerleri iyi özümsemiş (ilişki ağı, sosyolojik yapı, sosyal destek v.b) bir düzeyde 

yetkinliğe sahip olarak karar süreçlerine yansıtabilme becerisi, 

24. Okul ortamlarında okul iklimini pozitif yönde etkileyecek düzeyde diğer branşlarda 

eğitim almış bireylerin akademik disiplinleri hakkında, alanları hakkında yeterli bilgi 

sahibi olma, bu bilgilerden işbirliği süreçlerinde etkin olarak yararlanabilme becerisi, 

25. Risk ve kriz durumlarını yönetme bilgi ve becerisi 

26. Tüm öğrencilerin eğitim ortam ve olanaklarından eşit düzeyde yararlanması 

doğrultusunda savunuculuk görevini yerine getirme bilgi ve becerisi, 

27. Uygulama ve deneyimlerini karar süreçlerine yansıtma bilgi becerisi, 

21

3.3. Tutum ve Davranışlar 

1. Çalışanlarla etkin iletişim kurmak, 

2. Çalışanlarla etkin empati kurabilme, 

3. Çalışma ortamında stresli durumlarda sakin ve soğukkanlı davranabilme, 

4. Çalışma ortamında çevre güvenliği ve çevre koruma kurallarının uygulanması 

konusunda duyarlı olma, 

5. Çalışma ortamında iş disiplini sağlamada doğru, etkili davranış ve tutumlara sahip 

olma 

6. Çalışma süreçlerinin yönetiminde uyarı ve eleştirilere açık olabilme 

7. Çalışma süreçlerinin yönetiminde detaylara özen gösterebilme 

8. Çalışma süreçlerinin yönetiminde sabırlı olabilme 

9. Çalışma süreçlerinin yönetiminde dikkatli gözlem yapabilme 

10. Çalışma süreçlerindeki kaynak kullanımında verimliliğe önem verme 

11. Çalışma süreçlerinde sınır koyma kendisi ve ekibini koruyabilme 

12. Çalışma süreçlerindehızlı ve pratik davranabilme 

13. Çalışma süreçlerinde etkili inisiyatif kullanabilme 

14. Çalışma zamanını işe uygun şekilde etkili ve verimli kullanmak 

15. Çalışmalarında planlı ve organize olmak 

16. Çevre korumaya karşı duyarlı olmak 

17. Doğru ve hızlı kararlar verebilme, 

18. Durumlar, olaylar ve olgular arasındaki ilişkileri sistematik olarak fark edebilmek 

19. Geribildirimlere ve eleştirilere açık olmak 

20. Hesap verebilirlik anlayışına sahip olmak 

21. Hizmet alanların sosyal ve kültürel yapısına duyarlı olmak 

22. Hizmet sürecinde motive edici, destekleyici tutumunu sürdürmek 

23. Hizmet süreçlerini etik kurallara uygun yürütmek 

24. İlgili meslek elemanları ile işbirliği içinde uyumlu çalışmak 

25. İş disiplini sağlamada doğru, etkili davranış ve tutumlara sahip olmak 

26. İş sağlığı ve güvenliği düzenlemelerini benimsemek 

27. İş ortamında kendisinin ve ekibinin emniyetini gözetebilmek 

28. İşyeri çalışma prensiplerine uymak 

29. Kişisel verilerin korunmasını sağlamak 

30. Mesleğine ilişkin konularda paylaşımcı olabilme 

31. Mesleğine ilişkin konulara yönelik yaşam boyu öğrenmeyi gerçekleştirebilme 

32. Kendi beden ve ruh sağlığını korumaya önem vermek 

33. Mesleğine ilişkin konularda paylaşımcı olmak 

34. Mesleğine ilişkin yeniliklere ve yeni fikirlere açık olmak 

35. Mesleki gelişimini sürdürmeye önem vermek 

36. Müdahale sürecinde aile üzerindeki kendi etkisinin farkında olmak 

37. Olaylar ve durumlar karşısında esnek ve olumlu davranış ve tutuma sahip olmak 

38. Öğrenci ve ailelerin mahremiyete saygı ve özen göstermek 

39. Öğrenci, aile, süreç ve etik değerler odaklı çalışabilme, 

40. Önyargılı tutum sergilememek. 

41. Risklere karşı öngörülü ve duyarlı olabilme 

42. Yeniliklere ve yeni fikirlere açık olabilme 

22

Okul Sosyal Hizmet Uzmanı Mesleki Çerçeve Belirleme Sürecinde Görev Alanlar: 

1. Okul Sosyal Hizmet Uzmanı Mesleki Çerçeve Hazırlama Ekibi 

ÜNVANI, ADI SOYADI 

ÇALIŞTIĞI KURUM/BİRİM 

SHUDER “Okul Sosyal Hizmeti” Komisyon Başkanı, 

Prof. Dr. Nurdan DUMAN Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi 

SBF Sosyal Hizmet Bölümü 

Doç. Dr. Bilge ÖNAL 

SHUDER “Okul Sosyal Hizmeti” Komisyon Üyesi 

Sosyal Hizmet ve Eğitim Uzmanı, 

S. Sedat TÜRKERİ 

SHUDER “Okul Sosyal Hizmeti” Komisyon Üyesi. 

DACUM Moderatörü 

Sosyal Hizmet Uzmanı, SHUDER “Okul Sosyal Hizmeti” Komisyon Üyesi, 

Ayla Menteş Gümrah 

Adalet Bakanlığı Çocuk Islahevi, 

Fırat Üniversitesi Mediko-Sosyal Merkezi (Emekli) 

Başkent Üniversitesi SBF Sosyal Hizmet Bölümü 

Ar. Gör. Mehmet Can AKTAN SHUDER YK Üyesi, 

SHUDER “Okul Sosyal Hizmeti” Komisyon Üyesi, 

23

2. Okul Sosyal Hizmet Uzmanı Mesleki Çerçeve Belirleme Sürecinde 5-6 Mart, 2016 

Tarihinde Ankara’da Düzenlenen Çalıştaya(I) Katılan Alan Uzmanları 

ADI SOYADI 

ÜNVANI/ 

ÇALIŞTIĞI SOSYAL 

HIZMET ALANI 

ÇALIŞTIĞI KURUM/BİRİM 

Engin ASLAN 

Sosyal Hizmet Uzmanı 

Yoksulluk ve Sosyal Hizmet 

ASPB Sosyal Ekonomik Destek Hiz. 

Alparslan BARAN 


Engellilik Alanı 

ASPB Saray Rehabilitasyon Merkezi 

Hacer BAŞER 


Çocuk Refahı Alanı 

ASPB/ÇH Gn.Md./KÖHDB 

Şirin Targan ÇALIŞ 


Yoksulluk, Çocuk İhmal ve ASPB, ANY- KSE-Y. Mah. Devlet Hastanesi ÇİM 

İstismarı 

Aysun Kaya 


DEMIRTAŞ 

Tıbbi Sosyal Hizmet 

H.Ü. Yetişkin ve Çocuk Hastanesi 

Emre DEMIRTAŞ 


Yoksulluk ve Sosyal Hizmet& Keçiören Kaymakamlığı SDYV ve OSH 

Okul Sosyal Hizmeti 

Ayşe ER 

Sosyal Hizmet Uzmanı S.B. Yenimahalle Devlet Hastanesi 

Psikiyatrik Sosyal Hizmet Çocuk Psikiyatrisi Kliniği 

Tahir Emre GENCER 

H.Ü. İ.İ.B.F. Sosyal Hizmet Bölümü, Ankara 

AraştırmaGörevlisi, Öğretmen, 

H.Ü. Okul Sosyal Hizmeti Uygulama ve Araştırma 

KamuYönetimi Uzmanı, 

Merkez MüdürYrd. 

Ayla Menteş GÜMRAH 

Sosyal Hizmet Uzmanı Adalet Bakanlığı Çocuk Islahevi, 

Suçluluk Alanı 


Songül KÖKSAL 


Aile İçi Şiddet 

ASPB Kadın Konuk Evi 

Zeynep MUTLU 


Adli Sosyal Hizmet 

Ankara Adliyesi Aile Mahkemesi 

Ural NADİR Öğr. Gör. Psikolog Başkent Üniversitesi Sosyal Hizmet Bölümü 

Seda Kurt ÖZCAN 


Çocuk Refahı & 


ASPB Atatürk Çocuk Yuvası 

K. Ören Belediyesi&Keçiören İlçe Milli Eğitim Md. 

“Okul Sosyal Hizmeti Pilot Çalışması” 

Şükran ÖZDOĞAN 


Toplumla Çalışma 

ASPB Toplum Merkezi (Emekli) 

Ulviye SARIGÖL 

Sosyal Hizmet Uzmanı ASPB Çocuk Hizmetleri Gn. Md. 

Koruyucu Aile& Evlat Edinme Koruyucu Aile ve Evlat Edinme 

Yaser SNOUBAR Öğ.Gör. Dr. 

Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Hizmet 

Faik YURTKULU 

İrem Duygu TOPTAN 


Madde Bağımlılığı & 

Çocuk İhmal ve İstismarı 



Bölümü 

S.B. AMATEM ve 

Yenimahalle Devlet Hastanesi 

Çocuk İzlem Merkezi (ÇİM) 

Yurt-Kur 

24

3. Okul Sosyal Hizmet Uzmanı Mesleki Çerçeve Belirleme Sürecinde 11 Şubat, 2017 

Tarihinde Ankara’da Düzenlenen Çalıştaya(II) Katılan Akademisyen ve Alan 

Uzmanları 

ADI SOYADI ÜNVANI ÇALIŞTIĞI KURUM/BİRİM 

Mehmet Can AKTAN Araş. Gör. 

Başkent Üniversitesi Sosyal Hizmet Bölümü 

SHUDER YK Üyesi, 

Kamil ALPTEKİN 

Doç. Dr. 

KTO Karatay Üniversitesi Sosyal Hizmet Bölümü 

Öğretim Üyesi 

Nurullah ÇALIŞ Araş. Gör. H.Ü.İ.İ.B.F. Sosyal Hizmet Bölümü 

Melahat DEMİRBİLEK 

Nurdan DUMAN 

Tahir Emre GENCER 

Elif GÖKÇEARSLAN 

ÇİFCİ 

Ayla Menteş GÜMRAH 

Bülent KARAKUŞ 

Yrd. Doç. Dr. 

Prof. Dr. 

Araştırma Görevlisi, Öğretmen, 

KamuYönetimi Uzmanı, 

Doç. Dr. 


Sosyal Hizmet Uzmanı ve Kamu 

Yönetimi Uzmanı 

Ankara Üniversitesi Sosyal Hizmet Bölümü Öğretim 

Üyesi 

SHUDER “Okul Sosyal Hizmeti” Komisyon Başkanı, 

Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi 

SBF Sosyal Hizmet Bölümü Öğretim Üyesi 

H.Ü. İ.İ.B.F. Sosyal Hizmet Bölümü, 


Merkezi Müdür Yrd. 


Üyesi, SHUDER YK Üyesi 

Adalet Bakanlığı Çocuk Islahevi, 


ASPB Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 

SHUDER Genel Başkanı 

Kasım KARATAŞ Prof. Dr. H.Ü.İ.İ.B.F. Sosyal Hizmet Bölümü Öğretim Üyesi 

Sultan ÇAMUR 

KARATAŞ 


Zeynep MUTLU Sosyal Hizmet Uzmanı Adalet Bakanlığı 

Başkent Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi 

Öğretim Görevlisi(Emekli) 

SHUDER YK Üyesi, 

Yasemin ÖZKAN 

Gonca POLAT 

Yaser SNOUBAR 

S. Sedat TÜRKERİ 

Prof. Dr. 

Yrd. Doç. Dr. 

Öğr. Gör. Dr. 

Sosyal Hizmet ve Eğitim 

Uzmanı 

H.Ü.İ.İ.B.F. Sosyal Hizmet Bölümü Öğretim Üyesi, 


Merkez Müdürü 


Üyesi 

Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Hizmet 

Bölümü 

SHUDER “Okul Sosyal Hizmeti” Komisyon Üyesi. 

(Emekli) 

25

rapor-okul_sosyal_hizmeti_c%CC%A7alis%CC%A7tay_raporu-1_mart_2017

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?