empatik yasam 24sayfa
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>empatik</strong> yaşam<br />
“Bir çocuk için annesi ve babası dünyayı temsil eder.<br />
Çocuk annesi ve babası nasıl davranıyorsa dünyadaki<br />
herkesin aynı şekilde davranacağını düşünür.” M. Scott Peck<br />
Çocuk yetiştirmede farklı<br />
ebeveyn tutumları<br />
Anne baba olmak, otomatik işleyen<br />
bir süreç değildir. Her bireyin biricikliğinden<br />
yola çıkarak her anne<br />
babanın ebeveynlik rolünün de biricik<br />
olduğu söylenebilir. Anne babanın<br />
çocukluk yaşantısı boyunca edindiği<br />
deneyimler, kendi anne babalarının<br />
davranış ve tutumları, anne babalık<br />
rolleri ve tutumlarını etkileyecektir.<br />
Burada amaç; anne<br />
babalık rolüne hazır<br />
olmak ve bununla birlikte<br />
her çocuğun bireysel<br />
özellikleri göz önünde<br />
bulundurularak çocuk<br />
yetiştirmede etkili tutumları<br />
benimsemek ve sergileyebilmektir.<br />
1. Aşırı Koruyucu Tutum<br />
Bu tutumu benimseyen anne<br />
babalar çocuklarını dış dünyanın tüm<br />
tehlikelerine karşı korurken; onları dış<br />
dünyadan gelen, gelişimlerini sağlayacak<br />
her türlü bilgi ve yaşantıya<br />
kapattıklarını fark etmezler. Bu tutumla<br />
yetiştirilen çocuklar toplumsal gelişimi<br />
engellenmiş, kolay sorumluluk almayan,<br />
arkadaş ilişkilerinde sorunlar<br />
yaşayan kişiler haline gelir.<br />
2. İzin Verici Tutum<br />
İhmalkar Tutum: Bu tutuma sahip<br />
ebeveynler çocuklarına karşı ilgi ve<br />
sevgi göstermeyen, sorumluluk ve<br />
duyarlılıktan yoksun, reddedici davranışlar<br />
sergileyen ve çocuklarının davranışlarını<br />
denetlemeyen kişilerdir. Bu<br />
tutumla ilişki kurmakta zorlanan,<br />
özsaygısı düşük, öfkeli ve saldırgan<br />
davranışlar göstermeye eğilimli çocuklar<br />
yetişir.<br />
Aşırı Hoşgörülü Tutum<br />
Bu tutumda anne babalar<br />
çocuklarına duygusal<br />
olarak yakındırlar, çocuklarına<br />
karşı kabul edici bir yaklaşım<br />
içindedirler; ancak<br />
çocukları üzerindeki denetimleri<br />
yetersizdir. Bu tutumla<br />
yetişen çocuklar sosyal<br />
gelişimi yetersiz, arkadaşları<br />
tarafından kabul görmeyen, benlik<br />
kontrolü ve iç denetimi yetersiz, akademik<br />
başarısı düşük, sorumluluk<br />
almayan bireyler haline gelir.<br />
3. Otoriter Tutum<br />
Otoriter ebeveynler çocuklarının<br />
davranışlarını kendi görüşleri ve katı<br />
kuralları doğrultusunda<br />
şekillendirir ve onları kontrol<br />
altına alır. Çocuğun<br />
uyması istenen kurallar<br />
katıdır, bu kurallara uyulmadığı<br />
takdirde sözel olarak<br />
azarlama, küçümseme,<br />
fiziksel şiddet gibi<br />
cezalar uygulanır. Çocuk anlaşılmadığını<br />
ve aşağılandığını hissettiği için<br />
öfke duyar. Bu tutumlarla yetişen<br />
çocuklarda özgüven gelişimi ve sosyal<br />
gelişim yönünden bazı yetersizliklerle<br />
karşılaşılır.<br />
Özgün KARA<br />
Psikolog<br />
KAYNAKÇA<br />
Şendil G., Balkan İ.K. (2005). Anne<br />
Baba Olmak “Çocuğun Eğitimi Ailede<br />
Başlar” (1.Baskı). İstanbul: Morpa<br />
Kültür Yayınları<br />
4. Demokratik Tutum<br />
Demokratik tutum, çocuk yetiştirmede<br />
en etkili ebeveyn tutumudur. Bu<br />
tutuma sahip ebeveynler çocukların<br />
duygu ve düşüncelerini önemser,<br />
duygu ve düşünceleri paylaşmaları<br />
konusunda onları destekler. Aile tarafından<br />
ilgi, sevgi ve kabul koşulsuzca<br />
çocuğa sunulur, çocuğun hareketleri<br />
üzerinde gerekli kontrol sağlanır. Aile<br />
içinde belli kurallar vardır, bu kurallar<br />
çocuğun fikirleri de dikkate alınarak<br />
belirlenir ve uygulamaya konulmadan<br />
önce çocuğa bildirilir. Kurallar sadece<br />
çocuk tarafından değil, ailenin diğer<br />
bireyleri tarafından da uygulanması<br />
gereken kaideler olarak ele alınır.<br />
Burada önemli olan kuralların çocuk<br />
tarafından anlaşılmasını sağlamak ve<br />
bu kuralları tutarlı biçimde uygulamaktır.<br />
Ebeveynler çocuklarına hata<br />
yapma ve hatalarının sonucunu yaşama<br />
fırsatı verirler. Çocuğun yaş düzeyine<br />
uygun sorumluluklar verilir. Bu<br />
çocuklar ilerleyen yaşamlarında problem<br />
çözme becerisi gelişmiş, öngörü<br />
yeteneği kazanmış bireyler olur.<br />
Tüm ebeveyn tutumları değerlendirildiğinde<br />
çocuk yetiştirme konusunda<br />
en etkili tutumun destekleyici ve sınırlayıcılığı<br />
birlikte barındıran demokratik<br />
tutum olduğu görülmektedir. Çocuğun<br />
tüm özellikleriyle bir birey olarak kabul<br />
edildiği, ailede söz sahibi<br />
olduğu ve aynı zamanda<br />
davranışlarının denetlendiği<br />
ailelerde çocukların<br />
bağımsız kişilik gelişimleri<br />
desteklenmiş olur.<br />
Çocuğun duygu ve<br />
düşüncelerini ifade etmesine imkan<br />
verilmesi, yapılan hatalar karşısında<br />
suçlayıcı bir dil yerine aktif bir dinleyici<br />
ve yapıcı bir yaklaşım benimsenmesi<br />
çocuğun değerli ve anlaşılır olduğunu<br />
hissetmesini, olumlu benlik algısı<br />
geliştirmesini destekler. Günümüzde<br />
her anne baba çocuk yetiştirme konusunda<br />
nasıl ve ne zaman davranacağı<br />
sorularıyla karşı karşıyadır. Ebeveynler<br />
çocuğun eğitiminin anne karnında<br />
hatta anne karnına düşmeden başladığını;<br />
ancak çocuğun eğitiminden<br />
önce anne baba eğitiminin önem taşıdığını<br />
unutmamalılardır.<br />
ARALIK 2013 y EMPATİK YAŞAM 13
Change language