HISTORIA ADMINISTRACJI W GMINIE SIEMIĄTKOWO

Leszek Zugaj
HISTORIA ADMINISTRACJI W GMINIE SIEMIĄTKOWO
LUBLIN 2017

WSTĘP
W okresie I Rzeczypospolitej okolice współczesnej Gminy Siemiątkowo położone
były w powiecie raciąskim i staropolskim województwie płockim. Najmniejszą jednostką
administracji lokalnej były parafie katolickie. Siemiątkowo Koziebrodzkie należało do
rozległej parafii Radzanów. Poniżej fragment spisu podatkowego z 1578 roku:
Źródła Dziejowe Polski, tom XVI Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystyczny
opisana przez Adolfa Pawińskiego, tom V Mazowsze, Warszawa 1895, s. 85.
2

W XVIII wieku Rzeczypospolita chyliła się ku upadkowi. W 1772 roku miał miejsce
I rozbiór Polski. Próby reform zapoczątkowane przez Sejm Wielki w 1788 roku spowodowały
interwencję Rosji w 1792 roku i kolejny rozbiór kraju w rok później. Powstanie
kościuszkowskie z 1794 roku zakończyło się klęską. W 1795 roku nastąpił ostateczny rozbiór
I Rzeczypospolitej.
Okolice Siemiątkowa Koziebrodzkiego w 1793 roku, w ramach II rozbioru Polski,
włączono do Królestwa Prus.
Na przełomie 1806 i 1807 roku Prusy zostały rozgromione przez Cesarza Francuzów –
Napoleona. Prusy musiały zgodzić się na oddanie dużych obszarów II i III rozbioru Polski,
z których utworzono Księstwo Warszawskie. Te okolice włączono do departamentu
płockiego.
Podczas funkcjonowania Księstwa Warszawskiego po raz pierwszy wystąpił podział
na gminy. Na mocy dekretu księcia warszawskiego z 23 lutego 1809 roku utworzono gminy
wiejskie. Obszar gminy wiejskiej łączył się z obszarem majątku dworskiego. Minimalny
obszar gminy wynosił 10 dymów (10 domów). Stanowisko wójta pełnił zwyczajowo dziedzic
majątku. Oficjalnie był mianowany przez prefekta spośród obywateli gminy czytać i pisać
umiejących. Funkcję wójta mogła pełnić jedna osoba na obszarze kilku gmin wiejskich.
W każdej gromadzie wiejskiej wójt wyznaczał swoich pomocników – sołtysów 1 .
Wójt prowadził księgi ludności, wyznaczał podwody i kwatery dla wojska. Pełnił on
swoją funkcję bezpłatnie. Wójtami często byli też dzierżawcy, księża, a czasem nawet
kobiety. Wójtowie mieli prawo sądzenia ludności na swoim terenie. Ich władzy sądowniczej
podlegali mieszkańcy gminy oraz obcy złapani na gorącym uczynku 2 .
Najprawdopodobniej już wtedy powołano gminę Gradzanowo i wiele sąsiednich.
W 1815 roku władcy Europy uzgodnili powstanie Królestwa Polskiego z dużej części
dawnego Księstwa Warszawskiego. Nowe państwo znalazło się pod berłem cara Rosji.
Okolice Siemiątkowa Koziebrodzkiego należały odtąd do województwa płockiego,
które w następnych latach przemianowano na gubernię płocką.
W Królestwie Polskim pozostały, z pewnymi modyfikacjami, gminy wiejskie. Według
Konstytucji Królestwa Polskiego wójt, to było ostatnie ogniwo administracji krajowej. Do
jego obowiązków należało: tamować rozpowszechnianie czynów obrażających moralność,
prowadzić statystykę ludności, zasiewów zboża i bydła, rozkwaterować przyrzeczoną
1
Mencel T., Gmina dominalna w Królestwie Polskim przed uwłaszczeniem [w:] Gmina wiejska i jej samorząd,
pod red. H. Brodowskiej, Warszawa 1989, s. 107-108.
2
Tamże.
3

w przychodzie ilość wojska, wydawać zaświadczenia i paszporty, zapobiegać próżniactwu
i żebractwu, zatrzymywać dezerterów, przystawiać powołanych rekrutów do wojska,
przestrzegać, aby osoby przybywające do gminy wykazywały się właściwymi
zaświadczeniami, utrzymywać protokoły odebranych rozkazów rządowych i w ogóle czynić
zadosyć wszystkim poleceniom władz 3 .
Wójtem był z mocy prawa właściciel wsi. W swych czynnościach posługiwał się
pieczęcią urzędową. Był odpowiedzialny za zastępcę i sołtysów powołanych przez siebie na
wsiach. Każda wieś, osiedle i część wsi, jeżeli liczyło przynajmniej 10 dymów 4 , stanowiło
odrębną gminę. Kilka lub kilkanaście wsi należących do jednego właściciela mogło stanowić
jedną gminę. Wsie należące do różnych właścicieli i stanowiące odrębne gminy mogły być
połączone w jedną gminę 5 .
W Królestwie Polskim nadal istniały gminy Gradzanowo i sąsiednie gminy.
W 1859 roku władze przeprowadziły ważną reformę ustroju gminnego. Od tej pory
gmina musiała składać się z przynajmniej 50 dymów pod zarządem jednego wójta. Jeżeli
jeden właściciel ziemski posiadał co najmniej 50 dymów i miał odpowiednie kwalifikacje, to
zostawał wójtem. Mniejsze majątki ziemskie mogły być połączone w jedną gminę.
Właściciele ziemscy sami wybierali spośród siebie wójta i przedstawiali do zatwierdzenia
przez Komisję Rządową do Spraw Wewnętrznych. Jeżeli przedstawiony kandydat nie miał
kwalifikacji, właściciele musieli przedstawić inną osobę. W razie kłopotów ze znalezieniem
kandydata, wójta wyznaczała Komisja Rządowa na koszt właścicieli. Do pomocy wójt miał
radnych wybranych przez mieszkańców zatwierdzonych przez naczelnika powiatu. Od 1859
roku sołtysów wybierali już sami mieszkańcy 6 .
Po 1859 roku sąsiednie gminy wiejskie skupiono w większa gminę z ośrodkiem
w Gradzanowie.
3
Mencel T., Gmina dominalna w..., s. 109.
4
Dymami dawniej określano jeden dom, jedno ognisko domowe, jeden dym – jedna rodzina.
5
Tamże, s. 118-119.
6
Tamże.
4

Fragment Topograficznej Karty Królestwa Polskiego z 1839 roku
5

KRÓLESTWO POLSKIE 1863-1915
Lata 1859-1864 to okresie wielu zmian w podziale gminnym. Dawne niewielkie
jednostki gminne łączone w większe jednostki. Dodatkowo w 1863 roku wybuchło powstanie
styczniowe. Władze carskie w rok po wybuchu powstania przystąpiły do uwłaszczania ziemi
dworskiej, aby w ten sposób odciągnąć chłopów od walki. Ziemia dworska użytkowana przez
chłopów stała się ich własnością. W każdej wsi przystąpiono do wymierzania gruntów.
Powstały Tabele Likwidacyjne, oddzielne dla poszczególnych miejscowości, w których
dokładnie określono ilość gruntów każdego gospodarza. Powstały szczegółowe mapki
gruntów. Chłopi musieli spłacić otrzymaną ziemię, ale otrzymywali ją na własność. Zmieniło
to zupełnie stosunki własnościowe na polskiej wsi.
Drugą wielką reformą władz carskich w tym okresie było utworzenie zbiorowych
gmin wiejskich. Do tej pory funkcjonowały, niemal w całej Europie i w tym także
w Królestwie Polskim 7 , niewielkie gminy typu jednostkowego, każda większa wieś stanowiła
oddzielną gminę wiejską. Władze rosyjskie dokonały przełomu tworząc po 1864 roku duże
gminy – gminy zbiorowe, podobne wielkością do współczesnych tego typu jednostek
administracyjnych.
Warto dodać, że gminy jednostkowe na wielu obszarach Polski funkcjonowały aż do
1934 roku, natomiast na terenie Górnego Śląska aż do 1945 roku 8 .
7
Do 1859 roku.
8
Gminy jednostkowe funkcjonowały w zaborze pruskim i austriackim. W 1934 roku w całej II Rzeczypospolitej
przeprowadzono unifikację samorządu gminnego tworząc gminy zbiorowe z wyjątkiem województwa śląskiego.
Tam gminy zbiorowe powołano dopiero w grudniu 1945 roku.
6

Ukaz carski o urządzeniu gmin wiejskich w Królestwie Polskim z 2 marca 1864 roku
(Dziennik Praw Królestwa Polskiego, tom 62, rok 1864, s. 37)
7

Ukazy carskie z 1864 roku zupełnie zmieniły ustrój gospodarczy (poprzez nadanie
własności ziemi) oraz administracyjny na polskiej wsi. Tereny wiejskie uzyskały samorząd
niezależny od właścicieli ziemskich. Władze preferowały w urzędach gminy ludzi
chłopskiego pochodzenia. Gminę tworzyły zarówno grunty włościańskie (chłopskie), jak
i dworskie (folwarki).
Wszystkie powyższe wydarzenia spowodowały wielki chaos na wsi Królestwa
Polskiego. Tym bardziej, że w 1866 roku władze carskie postanowiły zreorganizować także
podział na powiaty i gubernie. W celu uporządkowania bałaganu administracyjnego na
przełomie 1866 i 1867 roku władze Królestwa Polskiego wydały rozporządzenie o podziale
administracyjnym kraju. Można je potraktować jako akt powołania gmin w Królestwie
Polskim.
Władze Królestwa Polskiego powołały, postanowieniem z 5 (17) stycznia 1867,
powołały gminę Gradzanowo w powiecie sierpeckim.
Według opisu gminy Gradzanowo z 1881 roku należała do powiatu sierpeckiego i do
sądu okręgu III w Raciążu. Liczyła ówcześnie 3 765 mieszkańców i obejmowała 13 083
morgi obszaru, w tym było 6 300 mórg gruntów włościańskich (chłopskich) i 7 008 mórg
gruntów dworskich. Według opisu do gminy należały wsie włościańskie (pisownia
ówczesna): Budy Siemiątkowskie, Gradzanowo-kościelne, Dzieczewo, Ziemiany, Łaszewo,
Nowa-wieś, Pijawnia, Siemiątkowo-Rogalne, Dąbki, Suwaki, Sokołowy, Kąt, Smólnia,
Siemiątkowo-Pańskie, Siemiątkowo-Koziebrodzkie, Chomęc, Julianowo, Wojciechowo
i Ossowa oraz liczne folwarki dworskie 9 . Jak widać granice dawnej gminy Gradzanowo
w dużym stopniu pokrywały się z dzisiejszymi. Zachodnie granice, północne
i częściowo wschodnie pokrywały się z obecnymi. Na wschodzie współczesna gmina
obejmuje także Wolę Łaszewską ówcześnie należącą do gminy Ratowo w powiecie
mławskim. Największe różnice obejmują południowe strony współczesnej Gminy, która sięga
bardziej na południe obejmując na przykład Gutkowo i Ossowe Drobińską – dawniej
w gminie Gutkowo oraz na przykład Budy Koziebrodzkie dawniej w gminie Koziebrody
(szczegóły opisowe i mapy patrz rozdział II Rzeczypospolita).
9
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich pod red. F. Sulimierskiego, B.
Chlebowskiego, W. Wawelskiego. Tomy I-XIV. Warszawa 1880-1902, tom II, s. 790. Więcej szczegółów patrz
rozdział II Rzeczypospolita.
8

Nagłówek Dziennika Praw Królestwa Polskiego, 1867, s. 359.
9

Akt powołania gmin (Fragment Dziennika Praw Królestwa Polskiego, (wersja rosyjska),
s. 380)
10

Akt powołania gmin (fragment Dziennika Praw Królestwa Polskiego, (wersja polska),
s. 381)
11

Według ówczesnych norm prawnych dotyczących ustroju gmin ustanowiono organy
uchwałodawcze i wykonawcze. Organem uchwałodawczym było zebranie gminne, w którym
mogli brać udział wszyscy pełnoletni gospodarze – bez względu na wyznanie. Należało
jednak posiadać na terenie gminy przynajmniej 3 morgi gruntu. Do uprawnień zebrania
gminnego należało:
– wybór wójta gminy, ławników, pisarza i innych urzędników gminnych;
– uchwały we wszelkich interesach gospodarczych i innych dotyczących całej gminy;
– przeznaczenie środków opiekuńczych i na urządzenie szkół gminnych;
– ustanowienie działań i rachunków osób z wyboru w gminie pracujących;
– rozporządzanie nieruchomym majątkiem całej gminy;
– wybór pełnomocników do załatwiania spraw gminy;
– wyrzeczenie we wszelkich takich przypadkach, w których na zasadzie ogólnego
prawa lub innych postanowień zajdzie potrzeba wyrażenia zgody całej gminy lub
wypowiedzenia się 10 .
Gminą zarządzał wójt mianowany przez władze powiatowe na okres 3 lat spośród
dwóch kandydatów przedstawionych przez zebranie gminne. Był on także organem władzy
państwowej w gminie, posiadał ponadto uprawnienia policyjne i porządkowe (gmina
prowadziła areszt gminny). Wójt na bieżąco zarządzał gminą, rozstrzygał spory, poświadczał
dokumenty. Formalnie drugą osobą w gminie był pisarz gminny, chociaż często to właśnie on
faktycznie zarządzał gminą. Pisarz bowiem był osobą wykształconą, wójtowie bywali
niepiśmienni 11 . Pisarz zajmował się na bieżąco prowadzeniem dokumentacji gminnej,
obowiązkowo w języku rosyjskim. Gminy dzieliły się na tak zwane gromady-wsie. Organem
uchwałodawczym gromady było zebranie gminne, organem wykonawczym wybierany przez
zebranie sołtys.
10
Szumski J., Chłopi a gmina w guberni łomżyńskiej, „Studia Łomżyńskie”, tom IV, s. 40.
11
Tamże, s. 50.
12

Fragment administracyjnej mapy Królestwa Polskiego z początku XX wieku
13

Fragment mapy z Atlasu Geograficznego Ilustrowanego Królestwa Polskiego Jana
Bazewicza, Warszawa 1907.
Gmina Gradzanowo w rosyjskiej guberni płockiej i powiecie sierpeckim
funkcjonowała do wybuchu I wojny światowej.
14

I WOJNA ŚWIATOWA
Latem 1914 roku rozpoczęła się I wojna światowa. Wkrótce działania wojenne
wkroczyły na terytorium Królestwa Polskiego. Teren gminy Gradzanowo stał częścią
niemieckiej strefy okupacyjnej.
Nadal działały urzędy gminne z wójtem na czele, podległe całkowicie władzy
okupacyjnej. Nowością było to, że akta spisywano w języku polskim. Ówcześnie zadaniem
gmin było głównie zbieranie kontyngentów dla wojsk okupacyjnych. Władze niemieckie
zezwoliły jednak na działalność polskiego szkolnictwa.
Fragment Mapy Królestwa Polskiego przez P.A. Baracza z oznaczeniem dróg
żelaznych, bitych i zwyczajnych. Warszawa 1917.
15

OKRES II RZECZYPOSPOLITEJ
W wyniku I wojny światowej i upadku trzech zaborców (Rosja, Prusy i Austria)
odrodziło się państwo polskie – II Rzeczpospolita.
W sierpniu 1919 roku powołano województwo warszawskie wraz z powiatami
w starych granicach. Między innymi w tym województwie funkcjonował powiat sierpecki 12 .
Odrodzoną Polskę tworzono z czterech różnych jednostek państwowych (zabór
rosyjski, pruski, austriacki i Królestwo Polskie) o różnych tradycjach, językach urzędowych
i różnych ustrojach samorządu. Zewsząd zagrażali wrogowie. Początkowo władze
w Warszawie utrzymały w mocy odrębne dla dawnych zaborów ustroje samorządu lokalnego.
Jednak już w 1918 roku 13 dokonano pewnych modyfikacji ustroju gmin wiejskich
ustanowionego jeszcze w 1864 roku. Nadal głównym organem gminy pozostało zebranie
gminne, jednak odtąd mogli w nim uczestniczyć wszyscy pełnoletni obywatele gminy,
a nawet kobiety. 14 Wprowadzono zupełnie nowy organ gminny – radę gminy (rada gminna)
wybieraną przez zebranie gminne na okres 3 lat. Rada gminy składała się z 12 członków oraz
6 zastępców. Rada przygotowywała wnioski i budżet, zarządzała na bieżąco majątkiem
i funduszami gminnymi, kontrolowała wójta oraz pisarza gminy. Uchwały podejmowano
większością głosów. Wybory do rad gminnych zarządzał starosta, on miał też prawo zgłosić
do wojewody wniosek o rozwiązanie rady gminnej. Obradom rady gminy przewodził wójt.
Tak jak dawniej, wójt wybierany był na 3-letnią kadencję i zarządzał na bieżąco
gminą, reprezentował ją na zewnątrz, zawierał umowy w jej imieniu. Był bowiem także
przedstawicielem władzy państwowej w terenie. Wójta wybierało zebranie gminne,
zatwierdzał go starosta spośród dwóch kandydatów. Drugi zostawał podwójcim – zastępcą
wójta. Organem pomocniczym wójta był nadal urząd gminy. Co ciekawe, wójt nie urzędował
codziennie w urzędzie gminy, zaglądał do niego w miarę potrzeby. Zajmował się najczęściej
swoim gospodarstwem rolnym, bowiem pensje wójtów były dość niskie. Głównym
urzędnikiem był natomiast pisarz gminny, dobrze opłacany i mieszkający często w budynku
urzędu gminy na jego koszt. W standardowym urzędzie gminy w latach 20. XX wieku
pracowali także: dwóch lub trzech pomocników sekretarza oraz woźny.
Poszczególne wsie tworzyły tak zwane gromady wiejskie, czyli wspólnoty
12
Dziennik Praw Państwa Polskiego, 1919, nr 65, poz. 395.
13
Dekret Naczelnika Państwa z 27 listopada 1918.
14
Tamże, nr 18, poz. 48.
16

samorządowe mieszkańców jednej wsi. Organem gromady były zebrania wiejskie oraz sołtys,
wybierany przez zebranie gminne na okres 3 lat. Równocześnie wybierano podsołtysa –
zastępcę sołtysa. Zatwierdzał ich starosta spośród dwóch kandydatów. Jeden zostawał
sołtysem, drugi podsołtysem. Władze powiatowe miały spory wachlarz możliwości nadzoru
nad urzędnikami gminnymi (od wójta po sołtysa) i bez ich zgody trudno było objąć takie
stanowiska.
Dekret Naczelnika Państwa z 27 listopada 1918 roku
17

W 1921 roku w całym państwie przeprowadzono pierwszy spis powszechny. Dzięki
temu posiadamy dość sporo informacji o gminie Gradzanowo z tego okresu 15 .
Poniżej szczegółowe dane o gminie z 1921 roku:
Gmina Gradzanowo liczyła ówcześnie 548 domów i 3 846 mieszkańców. Wśród nich
było 2 685 katolików, 1 032 ewangelików, 31 osób wyznania mojżeszowego i 98 baptysów.
Pod względem narodowościowym notowano 3 605 Polaków, 220 Niemców, 19 Żydów
i 2 Rusinów 16 .
15
Skorowidz miejscowości Rzeczpospolitej Polskiej, województwo warszawskie, nakładem GUS, Warszawa
1925.
16
Tamże.
18

W sąsiedniej gminie Koziebrody w powiecie mławskim wyróżniano między innymi
miejscowości: Budy Osieckie Nowe wieś, Budy Osieckie Stare wieś, Budy Koziebrodzkie
wieś 17 .
W gminie Gutkowo w powiecie mławskim wyróżniano między innymi miejscowości:
Gutkowo-Fije wieś, Gutkowo-Wije wieś, Krzeczanowo wieś i folwark, Ossowa Drobińska
wieś i Ossowa Krzeczanowska wieś (dość duża) i Zaborze Krzeczanowskie wieś 18 .
Natomiast w gminie Ratowo w powiecie mławskim położone były Wola Łaszewska
wieś i folwark oraz Goszczk kolonia 19 .
Poniżej zdjęcia z czasopisma samorządowego „Przebój” 20
Po lewej zdjęcie wójta gminy Gradzanowo Czesława Kurkiewicza, po prawej zdjęcie
sekretarza gminy Józefa Rochowicza.
17
Tamże.
18
Tamże.
19
Tamże, s.
20
Przebój, Ilustrowane czasopismo samorządowe, nr 9 z 1930 roku, s. 31-32.
19

„Przebój” Ilustrowane czasopismo samorządowe, nr 9 z 1930 roku, s. 32.
20

Księga Adresowa Polski wraz z Wolnym Miastem Gdańskiem Dla Handlu, Przemysłu,
Rzemiosła i Rolnictwa 1929, Warszawa 1930.
21

Gmina Gradzanowo na przedwojennej mapiej wojskowej (opracowanie własne)
Według danych z II spisu powszechnego z 1931 roku gmina Gradzanowo obejmowała
92,4 km 2 obszaru, liczyła 603 domy mieszkalne i 4 194 mieszkańców 21 .
22

W latach 1933-1934 ujednolicono cały system administracji lokalnej w Polsce, do tej
pory funkcjonowały bowiem różne systemy, odziedziczone po państwach zaborczych.
Według nowej ustawy gminnej o częściowej zmianie ustroju samorządu
terytorialnego 22 z 23 marca 1933 roku funkcje uchwałodawcze przejęła całkowicie rada
gminna, zlikwidowano zebranie gminne. Wyboru radnych dokonywało kolegium złożone
z delegatów rad gromadzkich, sołtysów i podsołtysów wszystkich gromad. Istniał cenzus
wieku przy prawie wyborczym czynnym – 25 lat (wcześniej 21) i w prawie wyborczym
biernym wynoszący 30 lat. W gminach do 5 000 mieszkańców radnych było 12. Kadencja
radnych wynosiła 5 lat. W gromadach organem uchwałodawczym było zebranie gromadzkie.
Zbierało się pod przewodnictwem sołtysa lub jego zastępcy (podsołtysa). Podejmowało
uchwały dotyczące danej gromady (np. kwestie majątkowe), wybierało sołtysa i jego zastępcę
na 3-letnie kadencje. Wybrani musieli mieć ukończone 30 lat. Zebranie gromadzkie wybierało
radnych gromadzkich w liczbie od 12 do 30. Organem wykonawczym gromady był sołtys
oraz jego zastępca. Wybory zatwierdzał starosta powiatowy. Do sołtysa należało kierowanie
sprawami gromady, zarządzanie majątkiem, reprezentowanie gromady na zewnątrz.
Przewodniczył on także zebraniom. Należały do niego również sprawy bezpieczeństwa,
porządku publicznego, przestrzegania przepisów, doręczania pism sądowych, wykonywania
obowiązków związanych z poborem wojskowym.
W nowym ustroju gminnym utworzono nieznany wcześniej organ – zarząd gminy.
Przejął on część uprawnień dawnej rady gminy. Zarząd gminy funkcjonował na czele
z wójtem i podwójcim. W skład zarządu wchodziło też dwóch lub trzech ławników. To
właśnie zarząd gminy na co dzień sprawował władzę w gminie. Zarząd gminy przygotowywał
projekt budżetu, regulaminy, instrukcje urzędu, decydował o wydatkach. Kadencja członków
zarządu wynosiła 5 lat. Wójta oraz członków zarządu wybierała rada gminy w głosowaniu
tajnym.
Wójt był zwierzchnikiem całej gminy i aparatu urzędniczego. Miał prawo
reprezentowania gminy i podpisywania umów w jej imieniu. Dokumenty, w których były
zobowiązania finansowe gminy, należało opatrzyć podpisem jeszcze jednego członka zarządu
gminy. Wójt był reprezentantem administracji rządowej w terenie, wykonywał także zadania
zlecone przez rząd.
22
Dz.U. 1933, nr 35, poz. 294.
23

Na czele urzędu gminy stał sekretarz. Jako jedyny musiał mieć odpowiednie kwalifikacje.
Mianował go i zwalniał starosta powiatowy 23 .
W tym okresie przeprowadzono urzędowy podział gmin na gromady (sołectwa). Do
tej pory to gminy same określały liczbę i zakres terytorialny poszczególnych gromad.
W 1934 roku wojewoda warszawski podzielił gminę Siemiątkowo na następujące
gromady: Antoniewo, Chomęc, Dzieczewo, Gradzanowo, Juljanowo, Łaszewo, Łaszewo
Kolonja, Nowawieś, Rostowa, Siemiątkowo Koziebrodzkie, Siemiątkowo Rogalne, Suwaki,
Siciarz, Sokołowy Kąt, Ziemiany, Złeborki 24 .
W latach 1933-1934 wybierano na nowo władze gminne. W gminie Gradzanowo na
wójta powołano Stanisława Domańskiego. Był to ostatni wójt gminy przed II wojną
światową.
Wójt Stanisław Domański (archiwum UG Siemiątkowo)
23
Tamże.
24
Warszawski Dziennik Wojewódzki, 1933 nr 14 poz. 136.
24

Fragment Warszawskiego Dziennika Wojewódzkiego, 1933 nr 14 poz. 136.
25

W sąsiedniej gminie Koziebrody powołano między innymi gromadę (sołectwo): Budy
Koziebrodzkie (w składzie tylko wieś Budy Koziebrodzkie), Budy Osieckie (wieś Budy
Osieckie Stare) oraz Budy Osieckie Nowe (wieś Budy Osieckie Nowe) 25 .
W gminie Gutkowo wyróżniano między innymi gromadę Gutkowo (wieś Gutkowo
Fije i Gutkowo Wite), Krzeczanowo (wieś Krzeczanowo, folwark Krzeczanowo, wieś
Zaborze Krzeczanowskie i folwark Cyndaty), gromadę Ossowa Krzeczanowska (wieś
Ossowa Krzeczanowska i kolonia Budy Ossowskie) 26 .
W sąsiedniej gminie Ratowo powołano między innymi gromadę Wola Łaszewska
(wieś Wola - Łaszewska, folwark Wola Łaszewska, wieś Budy – Wolińskie i kolonia
Goszczk) 27 .
Powyżej fragment mapy Rzeczypospolitej z 1938 roku.
Gradzanowo była miejscowość Siemiątkowo Koziebrodzkie.
Siedzibą gminy
25
Tamże.
26
Tamże.
27
Tamże.
26

II WOJNA ŚWIATOWA
1 września 1939 roku wybuchła II wojna światowa. Wkrótce potem rozpoczęła się
okupacja niemiecka. Północne obszary Mazowsza włączono bezpośrednio włączono do III
Rzeszy. Wiązało się to z germanizacją, likwidacją polskiego samorządu. Niemcy pozostawili
polskie okręgi gminne pod przewodnictwem niemieckich wójtów. Pozostawiono także
powiaty. Dotychczasowe powiaty sierpecki, mławski i inne włączono do tak zwanej rejencji
ciechanowskiej pozostającej częścią niemieckiej prowincji Prusy Wschodnie.
27

LATA 1945-1954
W styczniu 1945 roku na teren gminy Gradzanowo wkroczyły wojska radzieckie.
W pierwszych dniach i tygodniach po wyzwoleniu władzę, zgodnie z prawem
próbowali przejąć przedstawiciele rządu londyńskiego. Jednak pod protektoratem Armii
Czerwonej faktyczną władzę przejął Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego,
komunistyczny organ ustanowiony w Lublinie. Wydawał on dekrety zmieniające polską wieś.
Jednym z pierwszych decyzji PKWN-u była reforma rolna. Wszelkie folwarki dworskie
uległy likwidacji. Na mocy dekretów nowych władz powrócono do przedwojennych
rozwiązań ustrojowych na poziomie gmin, powiatów i województw. Przywrócono zatem
powiat sierpecki w dawnych granicach i włączono go ponownie do województwa
warszawskiego.
Fragment mapy administracyjnej z 1946 roku 28
28
Rzeczpospolita Polska, mapa administracyjna, skala 1: 1 000 000, opracował H. Cytowski, Warszawa 1946.
28

Lubelski PKWN, jeszcze w 1944 roku, wprowadził nowe rozwiązania ustrojowe
w administracji lokalnej. Były to, wzorowane na radzieckich, „rady narodowe”. Ustrój rad
narodowych został określony w dekrecie z 11 września 1944 roku o organizacji i zakresie
działań rad narodowych 29 . Rady narodowe włączono do systemu samorządowych gmin
wiejskich, zastępując nimi rady gminy. Ostateczny kształt organizacji powojennego
samorządu lokalnego został określony na mocy dekretu z 23 listopada 1944 roku 30 . Rady
narodowe były narzędziem przejęcia kontroli na administracją lokalną. Formalnie jednak
nadal funkcjonował samorząd lokalny.
Gminne rady narodowe składały się z nie mniej niż 16 i nie więcej niż 36 radnych,
reprezentujących w miarę możliwości ludność poszczególnych wsi. Radnych jednak nie
wybierano w demokratyczny sposób, lecz powoływano (delegowano) ich przez legalne
organizacje polityczne i społeczne. Jednak tych „legalnych” partii i organizacji było bardzo
niewiele. W ten sposób organy przedstawicielskie w gminach przejęli wkrótce zwolennicy
nowej władzy. Uprawnienia gminnych rad narodowych były podobne jak przed wojną.
Na czele gminnej rady narodowej stało tak zwane prezydium złożone
z przewodniczącego, zastępcy i kilku członków. Była to nowość w systemie gminnym, przed
wojną nie znano takiego rozwiązania. Był to także organ uchwałodawczy zbierający się na
sesjach, tak jak gminna rada narodowa. Jego pozycja przypominała trochę zarząd gminy
i z czasem przejmowała jego kompetencje, natomiast przewodniczący gminnej rady
narodowej przejmował pozycję wójta. Przewodniczący prezydium jednak nie był etatowym
pracownikiem urzędu gminy 31 .
Organem wykonawczym powojennej gminy pozostał początkowo zarząd gminy,
jednak jego ranga spadła do roli wykonawcy uchwał gminnej rady narodowej i prezydium.
Systematycznie obniżono znaczenie wójta gminy.
W ówczesnym urzędzie gminy pracowali: sekretarz gminy, referent finansowopodatkowy,
referent wojskowy, referent gospodarczo-społeczny, drogomistrz, kancelista oraz
praktykant.
Organami pomocniczymi dla gmin pozostały gromady (sołectwa), jednak
zlikwidowano rady gromadzkie. Pozostał tylko sołtys wybierany przez ludność gromady.
29
Dz. U. 1944, nr 5, poz. 22.
30
Dz. U. 1944, nr 14, poz. 74.
31
Tamże.
29

Dane ze spisu powszechnego z 1946 roku (Powszechny sumaryczny spis ludności
z dnia 14 lutego 1946 roku, Warszawa 1947, s. 26.
30

Rok 1950 roku jest przełomowy dla dziejów polskiego samorządu. Wtedy to na mocy
ustawy z 20 marca 1950 roku O terenowych organach jednolitej władzy państwowej 32
zniesiono w Polsce samorząd terytorialny. Zlikwidowano wszelkie pozostałości
przedwojennego prawodawstwa samorządowego, likwidacji uległy nawet urzędy wójta
i starosty powiatowego. Przejęto w pełni wzorce radzieckie. Gminna rada narodowa podlegała
powiatowej radzie, ta natomiast wojewódzkiej rady narodowej. Na szczycie systemu rad
narodowych stała, od 1952 roku, Rada Państwa 33 . Wszelkie decyzje niższej rady narodowej
mogły być uchylone przez radę zwierzchnią.
W gminach wszelkie funkcje uchwałodawcze i wykonawcze przejęły rady narodowe;
gminne rady narodowe i prezydia. W prezydium zasiadali: przewodniczący, zastępca
przewodniczącego, sekretarz prezydium i członek prezydium. Ten organ przejął funkcje
dawnego zarządu gminy. Przewodniczący i sekretarz prezydium przeszli na stały etat
w urzędzie gminy (zwanym odtąd prezydium gminy). W tym okresie w funkcjonowały
referaty: ogólno-administracyjny, finansowy, spraw socjalnych i kulturalnych, wojskowy
i spraw rolnych.
Według danych z 1952 roku w skład gminy Gradzanowo wchodziły gromady
(sołectwa): Antoniewo, Dzieczewo, Gradzanowo, Łaszewo, Nowawieś, Nowopole, Pijawnia,
Rostowa, Siciarz, Siemiątkowo Koziebrodzkie, Siemiątkowo Rogalne, Sokołowy Kąt,
Suwaki, Wojciechowo i Ziemiany 34 .
W pierwszej połowie lat 50. XX wieku postanowiono w Polsce budować socjalizm
wzorem ZSRR. Podjęto nawet próby kolektywizacji wsi (spółdzielnie produkcyjne).
Sposobem na przeobrażenie polskiej wsi na wzór radziecki było ustanowienie małych
jednostek administracyjnych.
32
Dz. U. 1950, nr 14, poz. 130.
33
Wtedy to uchwalono konstytucję zastępującą nazwę Rzeczpospolita Polska na Polska Rzeczpospolita Ludowa.
34
Wykaz gromad Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku, Warszawa 1952, s.
36.
31

GROMADZKIE RADY NARODOWE 1954-1972
Jesienią 1954 roku zlikwidowano gminy wiejskie i powołano w ich miejsce
gromady 35 (nie mylić z gromadami - sołectwami z lat 1934-1954). 36
Gromady miały być niewielkimi jednostkami liczącymi maksymalnie 3 tysiące
mieszkańców. Z reguły obejmowały maksymalnie kilka wsi. W warunkach „galicyjskich”
była to często jedna duża wioska.
Na czele władz gromadzkich stała gromadzka rada narodowa - organ uchwałodawczy
– wybierana w wyborach powszechnych, ale z jedynej listy wyborczej Frontu Jedności
Narodu. Wybory do rad narodowych przeprowadzano: 5 grudnia 1954 roku, 2 lutego 1958
roku, 16 kwietnia 1961, 30 maja 1965 i 1 czerwca 1965. Kadencje trwały początkowo
3, od 1961 roku już 4 lata.
Organem zarządzającym było prezydium gromadzkiej rady narodowej na które
składali się: przewodniczący, zastępca, sekretarz prezydium i dwóch, trzech członków. 37
Z tego grona tylko przewodniczący i sekretarz prezydium stali się stałymi pracownikami.
Wszelkie sprawy urzędowe załatwiano w biurze gromadzkim. Był to z reguły
wynajęty dom w siedzibie gromady. Stałymi pracownikami w biurze gromadzkim byli:
przewodniczący, sekretarze prezydium i kilku pracowników - referentów. Pensje były bardzo
niskie, praca zaś niewdzięczna. Polegała głównie na ściąganiu podatków i obowiązkowych
dostaw od ludności. Niewielkie gromady nie były wstanie przeprowadzić żadnych większych
inwestycji bez pomocy ze strony powiatu. Wiele ważnych prac (na przykład drogowych)
wykonywano szarwarkiem poprzez obowiązkowe świadczenie pracy przez poszczególnych
mieszkańców gromady.
Do 1958 roku kompetencje gromad były bardzo ograniczone i sprowadzały się
w zasadzie do wykonywania poleceń władz powiatowych.
Gromady podzielone były na wsie, na których czele postawiono tak zwanych
"pełnomocników gromadzkich". Byli to przedstawiciele władz w poszczególnych wsiach.
Rok 1956 był przełomowy w historii Polski. Zakończył się okres wiernego
upodabniania kraju do ZSRR. Zrezygnowano nawet, z forsowanej wcześniej pełnej
kolektywizacji rolnictwa. W dwa lata później zmieniono ustrój gromadzki. Gromadom
35
Nie mylić z gromadami - sołectwami z lat 1934-1954, Dz. U. 1954, Nr 43, poz. 191.
36
Dz. U. 1954, Nr 43, poz. 191.
37
Tamże.
32

nadano większe uprawnienia 38 . Jednocześnie zaczęto łączyć gromady w większe terytorialnie
jednostki.
Tak jak poprzednio na czele gromady nadal stała gromadzka rada narodowa wybierana
w wyborach powszechnych jako organ uchwałodawczy. Gromadzka rada narodowa
powoływała komisje gromadzkie: mandatowa, rolna, mienia gromadzkiego, finansowobudżetowa
i kultury, oświaty i zdrowia.
Organem wykonawczym rady narodowej było nadal prezydium, jednak z tego grona
wyłączono sekretarza prezydium. Prezydium wspólnie reprezentowało gromadę na zewnątrz,
chociaż stałym pracownikiem gromadzkim pozostawał tylko przewodniczący. Cechą
charakterystyczną okresu od 1950 roku było mało wyraziste rozgraniczenie między organami
uchwałodawczymi i wykonawczymi. Kompetencje gromadzkich rad narodowych i prezydium
wzajemnie się przenikały.
W nowym systemie powołano ważne stanowisko sekretarza gromadzkiego
nadzorującego pracę biura gromadzkiego zatrudnianego na czas niezależny od kadencji 39 .
Było to wzorowane na przedwojennych sekretarzach gminy. Sekretarz nadzorował
pracowników biura gromadzkiego. Od końca lat 60. XX wieku w gromadach zatrudniano
także zootechnika i agronoma gromadzkiego.
Od 1958 roku w poszczególnych wsiach powołano ponownie sołtysów, w miejsce
dotychczasowych pełnomocników gromadzkich. Sołtysów, jak dawniej, wybierała dana wieś
na zebraniu wiejskim, jednak musieli oni uzyskać akceptację władz gromadzkich.
Wyżej opisany ustrój gromadzki działał do 1972 roku. System ten był jednak dość
mało efektywny.
W latach 1954-1972 na obszarze współczesnej Gminy funkcjonowały gromady:
38
Dz. U. 1958, nr 5, poz. 16 (tekst ujednolicony Dz.. U. 1975, nr 26, poz. 139).
39
Nie wchodził w skład prezydium.
33

GROMADA GRADZANOWO 1954-1958
W skład gromady Gradzanowo włączono dotychczasowe gromady: Gradzanowo ze
zniesionej gminy Gradzanowo oraz dotychczasowe gromady: Gradzanowo Zbęskie
i Gradzanowo Włościańskie ze zniesionej gminy Ratowo w powiecie mławskim 40 .
Z dniem 29 lutego 1956 roku z gromady Gradzanowo wyłączono część wsi
Gradzanowo Włościańskie włączając ją do gromady Radzanów z powiecie mławskim 41 .
Gromadę zniesiono z końcem 1958 roku. Wsie Gradzanowo Włościańskie
i Gradzanowo Zbęskie oraz kolonię Gradzanowo-Łąki włączono do gromady Radzanów
w powiecie mławskim, natomiast Gradzanowo Kościelne przyłączono do gromady
Siemiątkowo Koziebrodzkie 42 .
GROMADA KOZIEBRODY 1954-1972
W skład gromady Koziebrody przyłączono dotychczasowe gromady: Bielany, Budy
Koziebrodzki, Budy Milewskie, Budy Osieckie, Budy Osieckie Nowe, Budy Osieckie Stare,
Druchowo-Niedróż, Koziebrody, Malewo, Maławieś, Milewo, Osiek Parcele, Osiek
Piaseczny, Osiek Wielki i Osiek Włostybory ze zniesionej gminy Koziebrody oraz obszar
dotychczasowej gromady Niedróż Stary ze zniesionej gromady Raciąż 43 .
Z dniem 1 stycznia 1959 roku do gromady Koziebrody przyłączono wieś Milewko ze
zniesionej gromady Dobrosielice w powiecie płockim 44 . Dodatkowo z dniem 1 stycznia 1962
roku do gromady przyłączono także wieś Budy Piaseczne ze zniesionej gromady Kosemin 45 .
W takim kształcie terytorialnym gromada funkcjonowała do końca 1972 roku.
40
Dz. Urz. WRN Warszawa, 1954 nr 11 poz. 67.
41
Dz. U. 1958 nr 76 poz. 392.
42
Dz. Urz. WRN Warszawa, 1958 nr 12 poz. 217 oraz Dz. U. 1958 nr 76 poz. 392.
43
Dz. Urz. WRN Warszawa, 1954 nr 11 poz. 67.
44
Dz. U. 1958 nr 76 poz. 392.
45
Dz. Urz. WRN Warszawa, 1961 nr 13 poz. 292.
34

GROMADA KRZECZANOWO 1954-1959
W skład gromady Krzeczanowo w powiecie mławskim włączono dotychczasowe
gromady: Gutkowo, Krzeczanowo i Ossowa Krzeczanowska ze zniesionej gromady Gutkowo,
dodatkowo przyłączono także obszar gromady Łaszewo ze zniesionej gminy Gradzanowo
oraz także przedmieście Raciąż-Pólka z miasta Raciąż. Do gromady przyłączono też obszar
dotychczasowej gromady Wola Łaszewska ze zniesionej gromady Ratowo w powiecie
mławskim 46 .
Gromadę zniesiono z końcem 1959 roku, wsie Osowa, Raciąż-Pólka (w tekście Polka
Raciąż) włączono do gromady Raciąż, natomiast Łaszewo włączono do gromady
Siemiątkowo Koziebrodzkie. Pozostały obszar przyłączono do gromady Unieck 47 .
GROMADA NOWA WIEŚ 1954-1958
W skład gromady Nowa Wieś włączono dotychczasowe gromady: Antoniewo,
Dzieczewo, Nowa Wieś, Siciarz, Sokołowy Kąt i Suwaki oraz miejscowość Nowopole
z dotychczasowej gromady Nowopole ze zniesionej gminy Gradzanowo. Dodatkowo do
gromady przyłączono także obszar gromady Pozga ze zniesionej gminy Bieżun 48 .
Gromadę zniesiono z końcem 1958 roku. Wieś Pozga włączono do gromady Bieżuń
w powiecie żuromińskim, natomiast resztę gromady przyłączono do gromady Siemiątkowo
Koziebrodzkie 49 .
46
Dz. Urz. WRN Warszawa, 1954 nr 11 poz. 67.
47
Dz. Urz. WRN Warszawa, 1959 nr 12 poz. 438-439.
48
Dz. Urz. WRN Warszawa, 1954 nr 11 poz. 67.
49
Dz. Urz. WRN Warszawa, 1958 nr 12 poz. 217.
35

GROMADA SIEMIĄTKOWO KOZIEBRODZKIE
W skład gromady Siemiątkowo Koziebrodzkie włączono dotychczasowe gromady:
Pijawnia, Rostowa, Siemiątkowo Koziebrodzkie, Siemiątkowo Rogalne, Wojciechowo
i Ziemiany oraz kolonia Siemiątkowo z dotychczasowej gromady Nowopole ze zniesionej
gminy Gradzanowo 50 .
Z początkiem 1959 roku do gromady przyłączono częściowo obszar zniesionej
gromady Nowa Wieś (Antoniewo, Dzieczewo, Nowa Wieś, Nowopole, Siciarz, Sokołowy
Kąt i Suwaki) 51 . Do gromady Siemiątkowo Koziebrodzkie przyłączono także obszar
zniesionej gromady Gradzanowo, czyli miejscowość Gradzanowo 52 .
Z początkiem 1960 roku do gromady przyłączono także obszar wsi Łaszewo ze
zniesionej gromady Krzeczanowo 53 .
W takim kształcie terytorialnym gromada funkcjonowała do końca 1972 roku.
50
Dz. Urz. WRN Warszawa, 1954 nr 11 poz. 67.
51
Dz. Urz. WRN Warszawa, 1958 nr 12 poz. 217. Bez wsi Pozga
52
Dz. Urz. WRN Warszawa, 1958 nr 12 poz. 217 oraz Dz. U. 1958 nr 76 poz. 392.
53
Dz. Urz. WRN Warszawa, 1959 nr 12 poz. 438.
36

Przewodniczący Prezydium GRN w latach 1973-1990
Lp. Nazwa
Gromady
Okres istnienia
gromady
Imię oraz nazwisko
Przewodniczącego
Zdjęcia
1 Gradzanowo 1954 - 1958
1. 1. Henryk Lichowicz
2. 2. Andrzej Pazik
3. Józef Szcześniak
2 Krzeczanowo 1954 - 1959
1. Dąbrowski
2. Władysław Wiśniewski
3. Stanisław Lewandowski
3 Koziebrody 1954 - 1972 1. Mieczysław Żołnowski
4 Nowa Wieś 1954 - 1958
1. 1. Jan Piórkowski
2. Stanisław Rejniak
Stanisław Rejniak
1. 1. Stanisław Rejniak
2. 2. Jan Wawrzyńczak
37
Stanisław Rejniak

5
3. 3. Antoni Kołecki
Siemiątkowo 1954 - 1972
Antoni Kołecki
38

Podział na gromady w 1955 roku (opracowanie własne)
39

Akt powołania gromadzkich rad narodowych w powiecie sierpeckim (Dz. Urz. WRN
Warszawa, 1954 nr 11 poz. 67)
40

Akt powołania gromadzkich rad narodowych w powiecie sierpeckim (Dz. Urz. WRN
Warszawa, 1954 nr 11 poz. 67)
41

WYKAZY RADNYCH GROMADZKICH
GROMADA GRADZANOWO
Kadencja 1954-1957 54 Kadencja 1958-1961 55
Lichowicz Henryk,
Szymański Adam,
Szarwiński Józef,
Szcześniak Józef,
Nowakowski Józef,
Rama Franciszek,
Pluciński Kazimierz,
Pazik Hieronim,
Zandarski Stefan,
Mysiakowski Stanisław,
Malarski Jan,
Kubczak Maria,
Sajewski Tadeusz,
Jaworski Jan,
Sajewski Tadeusz,
Lichowicz Henryk,
Nowakowski Leon,
Komorowska Zofia,
Witkowski Stefan,
Szczęśniak Józef,
Ogiński Jan,
Pazik Andrzej,
Łuczak Zygfryd,
Lubański Władysław,
Szczepański Władysław,
Kleniewski Feliks,
Pluciński Kazimierz,
Charzyńska Irena
54
Dz. Urz. WRN w Warszawie, 1954, nr 12.
55
Dz. Urz. WRN w Warszawie, 1958, nr 2, poz. 7.
42

GROMADA KRZECZANOWO
Kadencja 1954-1957 56 Kadencja 1958-1961 57
Dąbrowski Antoni,
Banaszewski Ireneusz,
Lewandowski Bronisław,
Górecki Stanisław,
Lewandowski Wacław,
Młodzianowski Franciszek,
Milkie Henryk,
Wojciechowski Antoni,
Wagner Jan,
Wiśniewski Władysław,
Kozłowski Władysław,
Osmański Władysław,
Liszewski Bronisław,
Kozłowski Władysław,
Mroczkowski Franciszek
Liszewski Mieczysław,
Lewandowski Bronisław,
Mroczkowski Franciszek,
Górecki Stanisław,
Wierzbicka Maria,
Lewandowski Wacław,
Zabrocki Stanisław,
Kozłowski Władysław,
Wiśniewski Władysław,
Szczepkowski Czesław,
Adamski Władysław,
Betlewicz Bolesław,
Wojciechowski Antoni,
Wagner Jan,
Nowiciński Henryk,
56
Dz. Urz. WRN w Warszawie, 1954, nr 12.
57
Dz. Urz. WRN w Warszawie, 1958, nr 2, poz. 7.
43

GROMADA NOWA WIEŚ
Kadencja 1954-1957 58 Kadencja 1958-1961 59
Wierbol Antoni,
Dymek Władysław,
Piórkowski Jan,
Kwiatkowska Sabina,
Rochowicz Franciszek,
Ronewicz Mieczysław,
Świechowicz Mieczysław,
Rejniak Stanisław,
Murawski Mieczysław,
Ertman Adolf,
Gontarek Stanisław,
Gawliński Stanisław
Panuś Franciszek,
Jaroszewski Antoni,
Antoszewski Jan,
Rejniak Stanisław,
Nowakowski Tadeusz,
Paczkowski Alojzy,
Lewandowski Stanisław,
Ogrodowczyk Bronisław,
Erdman Adolf,
Rożbicki Antoni,
Murawski Mieczysław,
Bączek Izydor,
Wiśniewski Stanisław,
Cajc Gustaw,
Piórkowski Jan
58
Dz. Urz. WRN w Warszawie, 1954, nr 12.
59
Dz. Urz. WRN w Warszawie, 1958, nr 2, poz. 7.
44

GROMADA SIEMIĄTKOWO KOZIEBRODZKIE
Kadencja 1954-1957 60 Kadencja 1958-1961 61
Wawrzyńczak Jan,
Malinowski Wacław,
Jastrzębski Kazimierz,
Churski Antoni,
Nowicki Władysław,
Gerenc Stanisław,
Milewski Eugeniusz,
Lejman Adam,
Sajewski Lucjan,
Wąsik Regina,
Lorenc Jan,
Skrobińska Maria,
Lewandowski Stanisław,
Wagner Zefiryna,
Mendlewski Zygmunt,
Szustkiewicz Kazimierz
Sajewski Lucjan,
Wawrzyńczak Jan,
Werner Stanisław,
Malinowski Wacław,
Ludwikowski Andrzej,
Kurowski Damazy,
Pałuba Adam,
Grzanowski Stanisław,
Jastrzębski Kazimierz,
Chmurski Antoni,
Pałuba Michał,
Kurkiewicz Wacław,
Kołecki Antoni,
Mariański Ksawery,
Klonowski Józef
60
Dz. Urz. WRN w Warszawie, 1954, nr 12.
61
Dz. Urz. WRN w Warszawie, 1958, nr 2, poz. 7.
45

Kadencja 1961-1965 62 Kadencja 1965-1969 63 Kadencja 1969-1972
Wawrzyńczak Jan,
Szczepkowski Czesław,
Czarnecki Modest,
Krawczyk Mirosława,
Wagner Zefiryna,
Łuczak Zygfryd,
Kurowski Damazy,
Mieczkowski Adam,
Steczka Barbara,
Kopacz Jan,
Churski Antoni,
Pałuba Michał,
Jaroszewski Antoni,
Kraśniewska Stanisława,
Szerszeniewski Stanisław,
Panuś Franciszek,
Ogrodowczyk Bronisław,
Wierbol Antoni,
Strzeszewski Karol,
Ptaszek Henryk,
Fronczak Ryszard,
Ciucias Roman
Malinowska Helena,
Felczak Jan,
Prądzyński Adam Jan,
Łuczak Zygfryd,
Lewandowski Józef,
Oszmański Bronisław,
Pluciński Kazimierz,
Kaliszewski Franciszek,
Puszcz Krystyna,
Ryczkowski Jan,
Churski Antoni,
Bądzyńska Jadwiga,
Pałuba Michał,
Kopacz Jan,
Baranowski Józef,
Kurowski Damazy,
Dąbrowski Adam,
Dąbrowski Franciszek,
Kalman Tadeusz,
Rejniak Stanisław,
Jaroszewska Kunegunda,
Chrabowska Regina,
Rakoczy Czesław,
Marchlewski Czesław,
Maciejewski Ryszard,
Ciucias Roman,
Nowicka Henryka
Łuczak Zygfryd,
Ludwińska Helena Barbara
Pluciński Kazimierz,
Borowski Witold Stanisław,
Oszmański Bronisław,
Czarnomski Jan,
Jonczak Hieronim,
Churski Antoni,
Kołecki Antoni,
Wypysiński Alojzy Kazimierz,
Marcinkowska Urszula Daniela,
Pałuba Michał,
Kurowski Damazy,
Felczak Jan,
Zmysłowska Teresa,
Prądzyński Adam Jan,
Kowalski Kazimierz,
Pałuba Helena,
Paczkowski Alojzy,
Panuś Franciszek,
Ryczkowski Jan,
Jaroszewski Władysław,
Szwechowicz Stanisław,
Radomska Teresa,
Przybułek Antoni,
Bączek Izydor,
Wiśniewski Stanisław
62
Dz. Urz. WRN w Warszawie, 1961, nr 6, poz. 207.
63
Dz. Urz. WRN w Warszawie, 1965, nr 9, poz. 116.
46

GMINNA RADA NARODOWA SIEMIĄTKOWO KOZIEBRODZKIE 1973-
1990
Ważnym wydarzeniem było powołanie na nowo gmin, często w przedwojennych
granicach. Gminy te funkcjonują w większości po dziś dzień. Reforma weszła w życie
z dniem 1 stycznia 1973 roku 64 .
Ustanowiono wyraźny podział między funkcjami uchwałodawczymi i wykonawczymi
władz gminnych.
Na czele władz gminnych stała gminna rada narodowa wybierana w wyborach
powszechnych 65 . Był to organ dość liczny złożony z 20 do 50 radnych 66 . Gminna rada
narodowa była organem uchwałodawczym. Z tego grona wyłaniano prezydium GRN złożone
z przewodniczącego 67 , zastępcy i członków prezydium będących jednocześnie
przewodniczącymi komisji gminnych. Typowe komisje z tamtego okresu to: planu budżetu
i finansów, rolnictwa, oświaty kultury i spraw socjalnych oraz ładu
i porządku publicznego. Prezydium gminnej rady narodowej reprezentowało gminę na
zewnątrz, jednak przewodniczący nie pozostawał stałym urzędnikiem gminnym.
W gminach powołano także urzędnika wzorowanego na przedwojennym wójcie -
naczelnika gminy. Naczelnika powoływał i odwoływał wojewoda. Podlegał on służbowo
początkowo naczelnikowi powiatu, w następnych latach wojewodzie 68 . Postawiono na
fachowość, naczelnik najczęściej posiadał wyższe wykształcenie. W ówczesnych gminach
zyskał on spore uprawnienia, większe od dawnych przewodniczących gromadzkich rad
narodowych, co było z korzyścią dla gmin. Naczelnika początkowo powoływał na czas
nieokreślony przewodniczący wojewódzkiej rady narodowej na wniosek prezydium
powiatowej rady narodowej, zgłoszony po zaopiniowaniu przez gminną radę narodową.
Organem pomocniczym naczelnika gminy był urząd gminy, który dzielił się na trzy
zasadnicze piony: biuro urzędu gminy (z sekretarzem biura UG na czele), gminną służbę
rolną (z kierownikiem) oraz urząd stanu cywilnego (z kierownikiem USC na czele).
64
Dz. U. 1972, nr 49, poz. 312.
65
Wybory do rad narodowych przeprowadzono 9 grudnia 1973 roku, 5 lutego 1978 roku, 17 czerwca 1984 roku
i 19 czerwca 1988 roku. Najdłuższa była kadencja z lat 1978-1984, przedłużona z uwagi na stan wojenny.
66
W PRL-u bardzo wielką rolę przypisywano fikcyjnym wyborom. Jednocześnie im liczniejsza rada narodowa,
tym bardziej „demokratyczna”.
67
Od połowy lat 70-tych do 1980 roku przewodniczącym obligatoryjnie był I-szy sekretarz komitetu gminnego
PZPR.
68
Dz. U. 1972, nr 49, poz. 312.
47

Po raz pierwszy w okresie powojennym postawiono na fachowość, bowiem każdy
urzędnik gminny musiał posiadać przynajmniej średnie wykształcenie.
Większe terytorialnie gminy stanowiły w miarę samodzielne jednostki spełniające
większość funkcji potrzebnych ludności.
Jednostkami pomocniczymi gminy były sołectwa z sołtysami na czele, których
wybierało zebranie wiejskie. Sołtysów musiały jednak zatwierdzić władze gminne.
W 1972 roku powołano gminę Siemiątkowo Koziebrodzkie w powiecie sierpeckim.
W skład gminy włączono sołectwa: Antoniewo, Budy Koziebrodzkie, Dzieczewo,
Gradzanowo Kościelne, Gutkowo, Krzeczanowo, Łaszewo, Nowa Wieś, Nowe Budy
Osieckie, Nowopole, Ossowa, Pijawnia, Rostowa, Siciarz, Siemiętkowo Koziebrodzkie,
Siemiątkowo-Rogale, Sokołowy Kąt, Stare Budy Osieckie, Suwaki, Wojciechowo, Wola
Łaszewska i Ziemiany 69 . Gmina rozpoczęła działalność 1 stycznia 1973 roku.
69
Dz. Urz. WRN Warszawa, 1972 nr
48

Akt powołania gminy Siemiątkowo Koziebrodzkie (Dz. Urz. WRN Warszawa, 1972, nr ,
nr 20, poz. 407)
49

Gminy funkcjonowały początkowo w ramach powiatów. Jednak w 1975 roku system
powiatowy został zlikwidowany. Likwidacji uległy także duże województwa. W ich miejsce
powołano małe województwa w liczbie 49. Powiat sierpecki zlikwidowano, gminę
Siemiątkowo Koziebrodzkie włączono do nowo powołanego województwa
ciechanowskiego 70 .
Gminy działałaby bez większych zmian ustrojowych do 1984 roku. Dopiero wtedy
na mocy ustawy z 20 lipca 1983 roku o systemie rad narodowych i samorządu
terytorialnego 71 . Był to okres po stanie wojennym, kiedy to można zauważyć już pewne
próby wprowadzenia do Polski nowego, bardziej demokratycznego systemu. Formalnie
wprowadzono samorząd wiejski na poziomie sołectw. Ustawa pełna była frazesów
o samorządności, jednak zapisy były dość pokrętne i różnie je interpretowano. To właśnie na
podstawie tej ustawy powołano rady sołeckie i nadano sołectwom uprawnienia do
samodzielnego decydowania o funduszach. Była to nowość w systemie administracji lokalnej.
Wybory do rad sołeckich przeprowadzono jesienią 1984 roku, następne jesienią 1988 roku.
Do typowych komisji gminnych dołączono ówcześnie komisję ds. samorządności.
W 1983 roku zniesiono podział urzędu gminy na biuro, gminną służbę rolną oraz
USC. Reorganizację struktury wewnętrznej urzędów gmin przeprowadzono na mocy
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 kwietnia 1984 r. 72 .
W miejsce dotychczasowego podziału urzędu przewidziano funkcjonowanie
referatów:
stanowisko pracy do obsługi rady narodowej;
referat gospodarki komunalnej, nadzoru budowlanego i komunikacji;
referat geodezji i gospodarki gruntami;
referat handlu i usług;
referat kultury i zatrudnienia;
referat planowania i finansów;
referat rolnictwa i gospodarki żywnościowej;
referat społeczno-administracyjny, spraw obronnych i ogólny;
referat zdrowia i opieki społecznej;
70
Dz. U. 1975, nr 17, poz. 92.
71
Dz. U. 1983, nr 41, poz. 185.
72
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 kwietnia 1984 r. w sprawie zasad organizacji i funkcjonowania
urzędów terenowych organów administracji państwowej (Dz. U. 1984 Nr 25, poz.124)
50

urząd stanu cywilnego;
samodzielne stanowisko pracy do spraw oświaty i wychowania - inspektor oświaty
i wychowania.
W latach 80. nastąpił też wzrost uprawnień gminnej rady narodowej w stosunku do
naczelnika gminy. W poprzedniej dekadzie władze zwierzchnie narzucały naczelnika,
następnie to gminne rady narodowe wybierały naczelnika, jednak pod ścisłym nadzorem
służb wojewódzkich. Wojewoda powoływał naczelnika, na wniosek gminnej rady narodowej.
System gminnych rad narodowych oraz organ administracji państwowej, jakim był
naczelnik gminy został zlikwidowany w 1990 roku, na podstawie ustaw uchwalonych przez
Sejm kontraktowy w dniu 8 marca 1990 roku (między innymi ustawy o samorządzie
terytorialnym 73 , która mimo wielokrotnych zmian, obowiązuje do chwili obecnej 74 ).
73
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym (Dz. U. z 1990 r. Nr 16, poz.95)
74
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r., poz.446)
51

WYKAZ RADNYCH GMINNYCH 1973-1990
Kadencja 1973-1977 75 Kadencja 1978-1984 76
Oszmański Bronisław,
Cichocki Józef,
Adamski Franciszek,
Jakubowski Jan,
Górniak Eugeniusz,
Dzieńkowski Henryk,
Cybulski Józef,
Wiśniewska Krystyna Bogumiła,
Gosik Janusz,
Borowska Barbara,
Korytowski Henryk,
Pazik Andrzej,
Wochnowicz Jan,
Łuczak Zygfryd,
Langowski Telesfor,
Pluciński Kazimierz,
Bieńkowski Henryk,
Charzyńska Alina Wanda,
Sych Tadeusz,
Budka Stanisława,
Sadowsmi Edmund,
Oszmański Bronisław,
Churski Antoni,
Czarnomski Jan,
Kurowski Damazy,
Turowski Adam Aleksander,
Prądzyński Adam Jan,
Cybulski Krzysztof Józef,
Pluciński Kazimierz,
Szałkowska Anna Ewa,
Kowalski Józef,
Sadowski Edmund,
Budka Stanisław,
Górniak Eugeniusz,
Łuczak Zygfryd,
Lorenc Elżbieta,
Żbikowski Stanisław,
Prądzyński Adam Jan,
Brzeziński Telesfor,
Kurowski Damazy,
Wiśniewski Ignacy,
Kowalski Kazimierz,
Kowalski Kazimierz,
Mroczkowski Jan,
Radomska Teresa,
Bączek Hieronim,
Bączek Izydor,
Sznajderowicz Józef,
Wilewska Elżbieta,
Kowalewski Józef,
Wiśniewski Stanisław,
Domański Józef,
Dąbrowski Jan,
Nawrocki Antoni,
Panuś Natalia,
Lewandowska Helena,
Domański Józef,
Panuś Franciszek,
Szczepkowski Stanisław
Rejniak Teresa Henryka,
Fabrykiewicz Aleksander,
Charzyński Adam,
Bączek Izydor,
Przeradzki Roman,
Jakubkiewicz Jerzy
75
Dziennik Urzędowy WRN Warszawa, 1973, nr 22, poz. 510.
76
Dziennik Urzędowy WRN Ciechanów, 1978, nr 1, poz. 1.
52

Kadencja 1984-1988 77 Kadencja 1988-1990 78
Komorowski Tadeusz,
Wasileski Jerzy,
Cichocki Józef,
Żmijewska Feliksa,
Wiechowski Rajmund,
Stefaniak Andrzej,
Chyczewski Andrzej,
Cichocki Kazimierz,
Wagner Stanisław,
Budka Bendykt,
Wochnowicz Jan,
Rutkowski Sylwester,
Kaliszewski Roman,
Charzyński Adam Benedykt,
Zabrodzka Barbara,
Borowski Jerzy,
Malinowski Lech,
Ronkiewicz Stanisław Kazimierz,
Turowski Adam,
Różański Jan,
Łuczak Zygfryd,
Turowski Adam,
Charzyński Adam,
Malinowski Lech Stanisław,
Borowski Jerzy,
Wochnowicz Krystyna,
Ronkiewicz Stanisław,
Kozłowski Marian Marceli,
Grodecki Roman,
Kaliszewski Wacław,
Gerenc Stanisław,
Kołecki Antoni,
Kukowski Szczepan,
Górniak Eugeniusz,
Kopacz Kazimierz,
Cegielska Barbara,
Kalinowska Maria,
Prądzyński Adam Jan,
Klimek Edmund,
Dramiński Kazimierz Andrzej,
Górniak Eugeniusz,
Gerenc Józef,
Lorenc Elżbieta,
Ludwikowski Andrzej,
Świątkowski Kazimierz,
Krupiński Adam Tadeusz,
Lorenc Elżbieta,
Ryfiński Bogumił,
Gosik Janusz,
Kukowski Szczepan Jan,
Kluczewski Jan,
Lisowsi Edward,
Gontarek Józef,
Staniszewski Andrzej Tadeusz,
Dąbrowski Ryszard,
Gontarek Józef,
Panuś Franciszek,
Szałkowski Jan,
Lisowski Edward,
Murawski Stanisław,
Liszewski Lech,
Bączek Stanisław,
Ambrochowicz Jan,
Krogulski Alojzy,
Rutkowski Michał,
Oryl Ryszard,
Bączek Izydor,
Rutkowski Michał,
Ptaszek Eugeniusz,
Rutkowski Edmund
Oryl Ryszard
77
Dz. Urz. Województwa Ciechanowskiego, 1984, nr 1, poz. 1.
78
Dz. Urz. Województwa Ciechanowskiego, 1988, nr 6, poz. 104.
53

WSPÓŁCZESNA GMINA SIEMIĄTKOWO
W dniu 27 maja 1990 roku weszła w życie nowa ustawa o samorządzie gminnym
z 8 marca 1990 roku 79 . Tego dnia przeprowadzono także pierwsze wolne wybory do rad
gminnych.
Wybory do rad gminnych przeprowadzano 19 czerwca 1994 roku (kadencja 1994-
1998), 11 października 1998 (kadencja 1998-2002), 27 października 2002 (kadencja 2002-
2006, tego dnia po raz pierwszy wybierano bezpośrednio wójtów gmin), 12 listopada 2006
(kadencja 2006-2010), 21 listopada 2010 roku (kadencja 2010-2014) oraz 16 listopada 2014
roku (kadencja 2014-2018).
Rok 1990 był wyjątkowy, bowiem kończyły działalność stare struktury gminne,
a zaczynały zupełnie nowe, już samorządowe. W nowym ustroju samorządowym funkcje
uchwałodawcze posiada rada gminy wybierana w wyborach powszechnych. Rada gminy
wybiera spośród siebie przewodniczącego i wiceprzewodniczącego.
Rada gminy decyduje o głównych kierunkach działalności gminy. Do jej wyłącznej
właściwości należało (w 1990 roku):
• uchwalanie statutu gminy
• wybór i odwołanie zarządu, stanowienie o kierunkach jego działania oraz
przyjmowanie sprawozdań z jego działalności
• powoływanie i odwoływanie sekretarza oraz skarbnika gminy
• uchwalanie budżetu gminy oraz przyjmowanie sprawozdań z działalności finansowej
gminy i udzielanie absolutorium zarządowi z tego tytułu
• uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
• uchwalania programów gospodarczych
• ustalanie zakresu działania sołectwo oraz przekazywania im składników mienia do
korzystania
• podejmowanie uchwał w spawach podatków i opłat w granicach określonych
w odrębnych ustawach
• podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres
zwykłego zarządu
79
Dziennik Ustaw z 1990 roku, nr 16, poz. 95.
54

W latach 1990-2002 organem wykonawczym gmin były zarządy gminne na czele
z wójtem wybieranym przez radę gminy. Do kompetencji zarządów gminy należało
w szczególności:
• przygotowywanie projektów uchwał rady gminy,
• określanie sposobu wykonywania uchwał,
• gospodarowanie mieniem komunalnym
• wykonywanie budżetu
• zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych
Zarządy gminy funkcjonowały w przeciągu trzech kadencji (1990-1994, 1994-1998,
1998-2002). Od jesieni 2002 roku organem wykonawczym w gminie jest jednoosobowo wójt
wybierany przez mieszkańców gminy w bezpośrednich wyborach.
Gmina Siemiątkowo Koziebrodzkie (od 2004 roku Siemiątkowo) do końca 1998 roku
należała do województwa ciechanowskiego, następnie weszła w skład województwa
mazowieckiego i powiatu żuromińskiego.
Obecnie w skład Gminy wchodzą sołectwa: Antoniewo, Budy Koziebrodzkie,
Dzieczewo, Goszczk, Gradzanowo Kościelne, Gutkowo, Krzeczanowo, Łaszewo, Nowa
Wieś, Nowe Budy Osieckie, Nowopole, Osowa Drobińska, Pijawnia, Rostowa, Siciarz,
Siemiątkowo, Siemiątkowo-Rogale, Sokołowy Kąt, Stare Budy Osieckie, Suwaki,
Wojciechowo, Wola Łaszewska i Ziemiany.
55

Zarządzający ( naczelnicy – wójtowie) gminą Siemiątkowo
w latach 1973 – 2017
Lp. Imię oraz nazwisko Lata
Zdjęcie
urzędowania
1 Naczelnik Gminy Siemiątkowo
mgr Zenon Zdrojewski
1973 - 1983
2
Naczelnik gminy Siemiątkowo
mgr Stanisław Sroślak
1983 - 1986
3 Naczelnik/Wójt Gminy Siemiątkowo
Kazimierz Klimek
1986 - 2002
56

4
Wójt Gminy Siemiątkowo
mgr Zenon Zdrojewski
2002 - 2006
5
Wójt Gminy Siemiątkowo
mgr Piotr Kostrzewski
2006 - 2018
57

Przewodniczący Rady Gminy Siemiątkowo
w latach 1973 – 2018
Lp.
Imię oraz nazwisko
Lata
urzędowania
Zdjęcie
1 Edmund Sadowski 1973 - 1980
2 Adam Charzyński 1973 - 1990
3 Kazimierz Jarzębowski 1990 - 1992
4 Stanisław Ludwikowski 1992 - 2002
5 Jan Domański 2002 - 2006
6 Elżbieta Lorenc 2006 - 2010
7 Dorota Lorenc 2010 - 2018
58

Sekretarze gminy (gromady) Siemiątkowo
w latach 1945 – 2017
Lata
Lp.
Imię oraz nazwisko
urzędowania
Zdjęcie
1 Eugeniusz Rudziński 1945 - 1950
2
Kazimierz Jastrzębski
1950 - 1985
3 Zygmunt Wiśniewski 1985 - 2007
4 Mirosław Różański 2007 - 2017
59

Aktualne kierownictwo Gminy Siemiątkowo
Lp. Imię oraz nazwisko Zdjęcie
1 Wójt Gminy Siemiątkowo
mgr Piotr Kostrzewski
2
Sekretarz Gminy
mgr Mirosław Różański
Skarbnik Gminy
mgr Monika Manista
3
4 Przewodniczący Rady Gminy Siemiątkowo
Dorota Lorenc
60

RADNI GMINY SIEMIĄTKOWO 1990-2018
Kadencja 1990-1994 Kadencja 1994-1998
1. Borowski Jerzy
2. Bączek Stanisław
3. Gad Józef
4. Grabowski Marek
5. Górniak Eugeniusz
6. Jarzębowski Kazimierz
7. Kierski Zbigniew
8. Klicki Stanisław
9. Klimek Kazimierz
10. Kozłowski Marian
11. Kukowski Szczepan
12. Ludwikowski Andrzej / Ludwikowski
Stanisław
13. Malinowski Lech
14. Murawski Stanisław
15. Orłowski Janusz
16. Potyrała Roman
17. Turowski Adam
18. Zdrojewski Zenon
1. Borowski Jerzy
2. Cichocki Kazimierz
3. Górniak Eugeniusz
4. Klicki Stanisław
5. Klimek Kazimierz
6. Klonowski Sławomir
7. Kołecki Jan
8. Kozłowski Marian
9. Kukowski Szczepan
10. Kwasiborski Witold
11. Ludwikowski Stanisław
12. Malinowski Lech
13. Nawrocki Antoni
14. Potyrała Roman
15. Prądzyński Adam
16. Turowski Adam
17. Wierbol Anna
18. Winkowski Jan
61

Kadencja 1998-2002 Kadencja 2002-2006
1. Cichocki Kazimierz
2. Domański Jan
3. Dzieńkowski Jacek
4. Jączak Zuzanna
5. Klicki Stanisław
6. Klimek Kazimierz
7. Kozłowski Marian
8. Ludwikowski Stanisław
9. Malinowski Lech
10. Prądzyński Adam
11. Przeradzki Tomasz
12. Ronkiewicz Stanisław
13. Sajewski Dariusz
14. Szczypa Wiesław
15. Turowski Adam
1. Bilicki Tomasz
2. Domański Jan
3. Dymek Tadeusz
4. Dzieńkowski Jacek
5. Jaworski Sławomir
6. Klicki Stanisław
7. Kostrzewski Piotr
8. Kurkiewicz Zbigniew
9. Lewandowski Krzysztof
10. Ronkiewicz Stanisław
11. Sajewski Dariusz
12. Ślepowrońska Teresa
13. Wróblewski Andrzej
14. Zgorzelski Leszek
15. Żółtowski Kazimierz
16. Wilewski Jan
17. Wyrzykowski Janusz
18. Zielumski Jerzy
62

Kadencja 2006-2010 Kadencja 2010-2014
1. Agaciński Zbigniew
2. Dymek Tadeusz
3. Jaworski Sławomir
4. Komorowski Zbigniew
5. Kurkiewicz Zbigniew
6. Kwiatkowski Cezary
7. Lewandowski Krzysztof
8. Lorenc Dorota
9. Lorenc Elżbieta
10. Oszmański Stanisław
11. Ronkiewicz Stanisław
12. Rudziński Zbigniew
13. Staniszewski Andrzej
14. Wróblewski Andrzej
15. Żółtowski Kazimier
1. Bilicki Tomasz
2. Budka Benedykt
3. Dąbrowska Marianna
4. Dunikowski Krzysztof
5. Gajewski Sławomir
6. Kierska Henryka
7. Komorowski Zbigniew
8. Kwiatkowski Cezary
9. Lewandowski Krzysztof
10. Lorenc Dorota
11. Oszmański Stanisław
12. Staniszewski Andrzej
13. Szlom Anna
14. Tometczak Henryk
15. Wróblewski Andrzej
63

Aktualni radni
Gminy Siemiątkowo
w kadencji 2014 – 2018
Lp. Nazwisko i imię Miejscowość Funkcja
1 Bilicki Tomasz Nowopole radny
2 Borowska Jadwiga Chrapoń Wiceprzewodniczący
Rady Gminy
3 Budka Benedykt Wola Łaszewska radny
4 Ciarciński Janusz Cyndaty radny
5 Dąbrowska Marianna Nowa Wieś Wiceprzewodniczący
Rady Gminy
6 Dunikowski Krzysztof Łaszewo radny
7 Gajewski Sławomir Siemiątkowo radny
8 Jesionowski Roman Pijawnia radny
9 Komorowski Zbigniew Krzeczanowo radny
10 Lorenc Dorota Chomęc Przewodniczący Rady
Gminy
11 Naguszewski Piotr Budy Koziebrodzkie radny
12 Radomska Teresa Siemiątkowo radny
13 Szlom Anna Gradzanowo Kościelne radny
14 Woźniak Krzysztof Siciarz radny
15 Wróblewski Andrzej Julianowo radny
64

Aktualni sołtysi
w gminie Siemiątkowo w kadencji 2015 - 2018
L.p. Nazwisko i imię sołtysa Sołectwo
1 Osiński Roman Antoniewo
2 Lewandowski Krzysztof Budy Koziebrodzkie
3 Lisowska Sabina Dzieczewo
4 Tabarkiewicz Janusz Goszczk
5 Kwasiborski Witold Gutkowo
6 Gorczyca Marian Gradzanowo Kościelne
7 Komorowski Zbigniew Krzeczanowo
8 Szumski Arkadiusz Łaszewo
9 Wiśniewska Małgorzata Nowe Budy Osieckie
10 Dramiński Paweł Nowopole
11 Dąbrowska Marianna Nowa Wieś
12 Kędzierski Henryk Osowa
13 Kurkiewicz Zbigniew Pijawnia
14 Grzybowska Wioletta Siemiątkowo-Rogale
15 Sikorski Stanisław Rostowa
16 Gawrońska Monika Siciarz
17 Winkowski Andrzej Sokołowy Kąt
18 Gołembiewski Tadeusz Siemiątkowo
65

19 Szczypa Wiesław Stare Budy Osieckie
20 Osowski Andrzej Suwaki
21 Wróblewski Andrzej Wojciechowo
22 Stefański Piotr Wola Łaszewska
23 Wagner Roman Ziemiany
66

Spis treści
WSTĘP ....................................................................................................................................... 2
KRÓLESTWO POLSKIE 1863-1915 ....................................................................................... 6
I WOJNA ŚWIATOWA .......................................................................................................... 15
OKRES II RZECZYPOSPOLITEJ .......................................................................................... 16
II WOJNA ŚWIATOWA ......................................................................................................... 27
LATA 1945-1954 ..................................................................................................................... 28
GROMADZKIE RADY NARODOWE 1954-1972 ................................................................ 32
GROMADA GRADZANOWO 1954-1958 ......................................................................... 34
GROMADA KOZIEBRODY 1954-1972 ............................................................................ 34
GROMADA KRZECZANOWO 1954-1959 ....................................................................... 35
GROMADA NOWA WIEŚ 1954-1958 ............................................................................... 35
GROMADA SIEMIĄTKOWO KOZIEBRODZKIE .......................................................... 36
GMINNA RADA NARODOWA SIEMIĄTKOWO KOZIEBRODZKIE 1973-1990 ........... 47
WSPÓŁCZESNA GMINA SIEMIĄTKOWO ........................................................................ 54
67