HISTORIA ADMINISTRACJI W GMINIE SIEMIĄTKOWO

W XVIII wieku Rzeczypospolita chyliła się ku upadkowi. W 1772 roku miał miejsce
I rozbiór Polski. Próby reform zapoczątkowane przez Sejm Wielki w 1788 roku spowodowały
interwencję Rosji w 1792 roku i kolejny rozbiór kraju w rok później. Powstanie
kościuszkowskie z 1794 roku zakończyło się klęską. W 1795 roku nastąpił ostateczny rozbiór
I Rzeczypospolitej.
Okolice Siemiątkowa Koziebrodzkiego w 1793 roku, w ramach II rozbioru Polski,
włączono do Królestwa Prus.
Na przełomie 1806 i 1807 roku Prusy zostały rozgromione przez Cesarza Francuzów –
Napoleona. Prusy musiały zgodzić się na oddanie dużych obszarów II i III rozbioru Polski,
z których utworzono Księstwo Warszawskie. Te okolice włączono do departamentu
płockiego.
Podczas funkcjonowania Księstwa Warszawskiego po raz pierwszy wystąpił podział
na gminy. Na mocy dekretu księcia warszawskiego z 23 lutego 1809 roku utworzono gminy
wiejskie. Obszar gminy wiejskiej łączył się z obszarem majątku dworskiego. Minimalny
obszar gminy wynosił 10 dymów (10 domów). Stanowisko wójta pełnił zwyczajowo dziedzic
majątku. Oficjalnie był mianowany przez prefekta spośród obywateli gminy czytać i pisać
umiejących. Funkcję wójta mogła pełnić jedna osoba na obszarze kilku gmin wiejskich.
W każdej gromadzie wiejskiej wójt wyznaczał swoich pomocników – sołtysów 1 .
Wójt prowadził księgi ludności, wyznaczał podwody i kwatery dla wojska. Pełnił on
swoją funkcję bezpłatnie. Wójtami często byli też dzierżawcy, księża, a czasem nawet
kobiety. Wójtowie mieli prawo sądzenia ludności na swoim terenie. Ich władzy sądowniczej
podlegali mieszkańcy gminy oraz obcy złapani na gorącym uczynku 2 .
Najprawdopodobniej już wtedy powołano gminę Gradzanowo i wiele sąsiednich.
W 1815 roku władcy Europy uzgodnili powstanie Królestwa Polskiego z dużej części
dawnego Księstwa Warszawskiego. Nowe państwo znalazło się pod berłem cara Rosji.
Okolice Siemiątkowa Koziebrodzkiego należały odtąd do województwa płockiego,
które w następnych latach przemianowano na gubernię płocką.
W Królestwie Polskim pozostały, z pewnymi modyfikacjami, gminy wiejskie. Według
Konstytucji Królestwa Polskiego wójt, to było ostatnie ogniwo administracji krajowej. Do
jego obowiązków należało: tamować rozpowszechnianie czynów obrażających moralność,
prowadzić statystykę ludności, zasiewów zboża i bydła, rozkwaterować przyrzeczoną
1
Mencel T., Gmina dominalna w Królestwie Polskim przed uwłaszczeniem [w:] Gmina wiejska i jej samorząd,
pod red. H. Brodowskiej, Warszawa 1989, s. 107-108.
2
Tamże.
3