You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Albanian Nature<br />
<strong>Natyra</strong><br />
Bregdeti<br />
Sport dhe Aventurë<br />
1
elievi dhe klima<br />
Shqipëria me një sipërfaqe prej 28.748 km 2<br />
shquhet për një reliev mjaft të larmishëm<br />
dhe hera herës spektakolar. Pjesa më e madhe<br />
e territorit e cila zë 2/3 e tij, përbëhet<br />
nga male dhe kodra, ndërsa 1/3 e saj është<br />
ultësirë e shtrihet kryesisht në perëndim<br />
përgjatë bregut të detit Adriatik. Pika më e<br />
lartë e vendit ndodhet në zonën e Dibrës<br />
dhe është mali i Korabit, 2.751 m mbi nivelin<br />
e detit.<br />
Ky reliev i pasur, me thyerje dhe mikroforma<br />
të shumta, i pasur me burime hidrike, pyje<br />
dhe florë e faun të pasur ofron mundësi për<br />
një gamë të gjerë <strong>aktivitete</strong>sh turistike në<br />
natyrë. Brenda një kohe të shkurtër vizitori<br />
mund të përjetojë eksperienca nga zonat<br />
me klimë të freskët malore në ngrohtësinë<br />
mesdhetare të bregdetit.<br />
2
<strong>Natyra</strong><br />
3
4<br />
relievi dhe klima
<strong>Natyra</strong><br />
Një nga potencialet natyrore më të mëdha<br />
të Shqipërisë është numri i lartë i orëve me<br />
diell, tregues për të cilin Shqipëria radhitet<br />
ndër vendet e para në Europë.<br />
Gjatësia e bregdetit të Shqipërisë është<br />
450 km dhe ofron potenciale dhe produkte<br />
të shumta turistike. Relievi malor ofron<br />
spektakël dhe <strong>aktivitete</strong> të ndryshme turistike.<br />
Shtresa e dëborës në male, e cila qëndron<br />
për muaj të tërë garanton mundësi për<br />
admiruesit e sporteve dimërore.<br />
Relievi i Shqipërisë është mjaft i pasur me<br />
lumenj dhe liqene të cilët janë pika mjaft të<br />
rëndësishme dhe atraktive për turizmin dhe<br />
për organizmin e <strong>aktivitete</strong>ve të ndryshme.<br />
Treguesit klimaterikë në Shqipëri, janë mjaft<br />
të përshtatshëm për të garantuar një sezon<br />
relativisht të gjatë prej 5 muajsh lidhur me<br />
frekuentimin e plazheve. Vera është e nxehtë<br />
dhe kryesisht e thatë dhe dimri i butë dhe<br />
me reshje. Temperatura mesatare në bregdet<br />
është 17.5 0 C dhe në zonën malore ajo<br />
shkon 7.5 0 C. Kjo shumëllojshmëri relievi<br />
dhe klime përbën një pasuri të madhe dhe<br />
mundësi të pafundme kreative dhe turistike<br />
për t’u shijuar.<br />
5
detet<br />
Bregdeti shqiptar fillon në veriperëndim në<br />
grykëderdhjen e Bunës, që është dhe kufiri<br />
midis Shqipërisë dhe Malit të Zi, dhe vazhdon<br />
deri në Kepin e Stillos në jug të vendit,<br />
në kufi me Greqinë. Gjatësia e tij, prej 450<br />
km duke përfshirë dhe lagunat, fillon në detin<br />
Adriatik dhe mbaron në detin Jon.<br />
Ky bregdet është mjaft i bukur dhe i larmishëm.<br />
Nga njëra anë ofron plazhe masive ranore,<br />
shumë të përshtatshme për pushimet<br />
e familjarëve, si dhe plazhe të vegjël ekzotikë,<br />
intimë dhe të thellë. Format e bregut<br />
janë të pasura me kepe, gjire të mbrojtur,<br />
laguna dhe delta të shumta. Shumë pjesë<br />
të këtij bregdeti janë të pastra ekologjikisht<br />
dhe ende të pa cënuara nga veprimtaria<br />
njerëzore.<br />
Gjithashtu, lagunat dhe deltat janë disa<br />
nga vendet më të mrekullueshme për të<br />
dashuruarit me natyrën, si dhe për amatorët<br />
e peshkimit dhe të gjahut.<br />
Ato përbëjnë ekosisteme shumë të rëndësishme<br />
dhe janë potenciale për zhvillimin<br />
e ekoturizmit. Bota nënujore është e pasur<br />
me objekte arkeologjike. Të apasionuarit<br />
mund të shohin florën, faunën e mahnitshme<br />
nënujore, anijet dhe objekte që nga<br />
kohët e lashta, deri në kohët moderne.<br />
Çdokush mund të shijojë bukurinë e<br />
kështjellave dhe parqeve arkeologjike, që<br />
zbukurojnë bregdetin shqiptar.<br />
6
<strong>Natyra</strong><br />
7
8<br />
liqenet
<strong>Natyra</strong><br />
Shqipëria është shumë e pasur me liqene.<br />
Krahas liqeneve të mëdhenj të Shkodrës,<br />
Ohrit dhe Prespës gjenden disa dhjetra<br />
liqene të vegjël të mrekullueshëm dhe<br />
shumë liqene artificiale mjaft atraktivë. Interesant<br />
është fakti që çdo liqen i madh në<br />
Shqipëri përbën një rekord në gadishullin<br />
e Ballkanit. Liqeni i Shkodrës është liqeni<br />
me sipërfaqe më të madhe në Ballkan, 368<br />
km 2 , nga të cilat 149 km 2 me një gjatësi<br />
brigjesh prej 57 km i takojnë Republikës së<br />
Shqipërisë. Liqeni i Ohrit është liqeni me<br />
thellësinë më të madhe në Ballkan, 289 m<br />
i thellë. Liqenet tektonike të Prespës ndodhen<br />
në lartësinë 850 m mbi nivelin e detit<br />
duke përbërë liqenet më të larta tektonike<br />
të gjithë gadishullit Ballkanik .<br />
Liqeni i Shkodrës gjendet midis Shqipërisë<br />
dhe Malit të Zi. Ai ka një breg shumë të<br />
larmishëm të tipit të ulët të “marsheve” në<br />
veri dhe shkëmbor në jug. Në bregun jugor<br />
shquhen plazhet e Shirokës dhe të Zogajt.<br />
Fauna e liqenit të Shkodrës është një nga<br />
më të pasurat në Shqipëri. Në këtë liqen<br />
dhe në natyrën përreth tij jetojnë 45 lloj<br />
peshqish dhe 281 specie shpendësh. Këto<br />
shpendë përbëjnë 87 % të gjithë Ortinofaunës<br />
(shpendëve) të Shqipërisë. Një perlë e<br />
kësaj pasurie është patjetër pelikani, zogu<br />
më i madh në Evropë.<br />
9
liqenet<br />
Liqeni i Ohrit është një nga liqenet tektonike<br />
më të bukur të Ballkanit dhe të Evropës.<br />
Ai është midis Shqipërisë dhe Maqedonisë.<br />
Ky liqen ka një sipërfaqe 358 km 2 dhe ndodhet<br />
në lartësinë 695 m mbi nivelin e detit.<br />
Ai ofron një klimë mjaft të shëndetshme,<br />
sidomos në stinën e nxehtë të verës. Liqeni<br />
i Ohrit ka një moshë 4 milionë vjeçare. Këtu<br />
gjenden 30 lloje molusqesh, Sfungjerin e<br />
Ohrit që gjendet vetëm këtu dhe në liqenin<br />
Bajkal. Në këtë liqen rritet peshku i famshëm<br />
Koran dhe Belushka, një lloj trofte<br />
shumë e shijëshme. Bregu i këtij liqeni ofron<br />
një infrakstukturë për turizmin duke<br />
përfshirë hotele, restorante peshku, bare,<br />
etj. Kjo zonë është e njohur veçanërisht për<br />
turizmin familjar. Ky breg përveç qytetit të<br />
Pogradecit ka dhe pika të tjera të njohura<br />
turistike si Lini, Pojska, Tushemishti, etj .<br />
10
<strong>Natyra</strong><br />
11
12<br />
liqenet
<strong>Natyra</strong><br />
Liqenet e Prespës. Liqeni i Prespës së<br />
Madhe ndodhet në territorin e Shqipërisë,<br />
Maqedonisë dhe Greqisë, me një sipërfaqe<br />
prej 285 km 2 nga të cilat Shqipërisë i takojnë<br />
44 km 2 . Liqeni i Prespës së Vogël, me një<br />
sipërfaqe 44 km 2 , ndodhet midis Shqipërisë<br />
dhe Greqisë. Ujërat e liqeneve të Prespës,<br />
sidomos Prespës së Madhe, shquhen për<br />
një bukuri dhe kthjellësi të lartë. Përreth këtyre<br />
liqeneve është mjaft i zhvilluar turizmi<br />
rural, ekoturizmi, si dhe sporte të ndryshme<br />
të ujit. Për të apasionuarit e natyrës liqenet<br />
e Prespës përbëjnë një spektakël mbresëlënës<br />
sidomos për ata që janë të interesuar<br />
për florën ujore.<br />
13
liqenet<br />
Liqenet e vegjël. Në hapësirën e Shqipërisë<br />
ndodhen edhe dhjetra liqene të vegjël me<br />
origjinë akullnajore, karstike dhe artificiale.<br />
Nga liqenet e shumta me origjinë akullnajore<br />
dallohet kompleksi i 12 liqeneve<br />
akullnajore të Lurës, liqenet e Doberdol<br />
- Sylbicës në Alpet e Tropojës, Balgjait në<br />
Bulqizë, liqeni i Zi në Martanesh, liqeni i Dushkut<br />
në Gramsh, liqenet e Rajcës në Librazhd<br />
dhe liqeni i Shelgurit në Ersekë. Liqenet<br />
karstike përfaqësohen nga 69 liqenet e pllajës<br />
së Dumresë, ku dallohet liqeni i Merhojës,<br />
liqeni i Çestijes, liqeni i Gjatë, i Belshit,<br />
i Seferanit, etj .<br />
Liqeni i Lurës - Dibër<br />
14<br />
Liqeni i Lurës - Bulqizë
<strong>Natyra</strong><br />
Liqeni artificial - Tiranë<br />
Liqenet artificiale. Liqenet artificialë më të<br />
mëdhenj janë ato të Fierzës, Komanit, Vaut<br />
të Dejës, Ulzës e Shkopetit. Liqene të tjera artificiale<br />
janë ato të Tiranës, ujëmbledhësat e<br />
Farkës, të Thanës në Lushnjë dhe Gjancit në<br />
Vithkuq të Korçës. Liqenet ofrojnë kënaqësi<br />
argëtuese dhe sportive. Ato karakterizohen<br />
nga një florë dhe faunë mjaft e pasur në<br />
bimë, lule, pyje, kafshë dhe shpendë nga<br />
më interesantët. Gjithashtu liqeni i Komanit<br />
shërben edhe si rrugë lundruese duke ju<br />
ofruar pamje të ngjashme me “fiordet norvegjeze”.<br />
Liqeni i Komanit - Tropojë<br />
15
the rivers<br />
<strong>Natyra</strong> shqiptare është e pasur me burime<br />
ujore, lumenj dhe përrenj të shumtë. Burime<br />
me vlera kurative janë edhe ato të<br />
ujërave termale të quajtura llixha. Këto burime<br />
ndodhen në Leskovik (Vronomero),<br />
Dibër, Elbasan, Fushë Krujë (Bilaj), dhe në<br />
afërsi të Përmetit (Bënjë). Burimet e ujrave<br />
të Syrit të Kaltër në Delvinë, të Ujit të Ftohtë<br />
në Tepelenë, të Syrit të Sheganit pranë<br />
liqenit të Shkodrës, të Drilonit afër liqenit<br />
të Ohrit, të Viroit në Gjirokastër, të Poçemit<br />
në Mallkastër janë të shquar për bukurinë<br />
dhe veçantinë e tyre. Rrjeti hidrografik i<br />
territorit të Shqipërisë përbëhet nga 11<br />
lumenj kryesore, që së bashku me degët<br />
Vronomero - Leskovik<br />
Benja - Përmet
<strong>Natyra</strong><br />
Lumi i Bunës - Shkodër<br />
e tyre dhe përrenjtë e mëdhenj me ujë të<br />
vazhdueshëm arrijnë numrin 152. Lumi<br />
më i gjatë është lumi i Drint të Zi, 285 km.<br />
Dega kryesore e Drinit të Zi buron nga<br />
liqeni i Ohrit dhe hyn në Shqipëri nëpërmjet<br />
grykës së Radikës. Lumenj të tjerë janë<br />
Valbona, Buna, Fani, Mati, Erzeni, Shkumbini,<br />
Semani, Vjosa, Osumi, Shushica, Devolli,<br />
Langarica, Drino, Bistrica, etj. Lumenjtë krijojnë<br />
hapësira, lugina dhe kanione të mrekullueshëm.<br />
Disa nga luginat më të bukura<br />
janë lugina e Valbonës dhe e Shalës në Alpet<br />
“Syri i Kaltër” - Sarandë<br />
17
lumenjte<br />
e Veriut, lugina e Tomorricës, gryka e Këlcyrës<br />
në lumin Vjosë, kanionet e përroit të<br />
Bënçës e Osumit, etj. Këto kanione, përveç<br />
bukurisë dhe madhështisë së tyre natyrore<br />
, janë dhe një vend ideal për praktikimin e<br />
sporteve të ujit si vozitja me kanoe dhe rafting.<br />
Një element tjetër i lumenjve të Shqipërisë<br />
janë kataraktet e mrekullueshme, si<br />
ai i Grunasit në përroin e Thethit në Alpet e<br />
Veriut, i Shoshanit në luginën e Valbonës, i<br />
Kokotrafit në Konispol, ujëvara e Progonatit<br />
në Kurvelesh, etj.<br />
Lumi i Vermoshit<br />
Lumi i Shalës<br />
18<br />
Kanioni i Osumit
<strong>Natyra</strong>
ishujt<br />
Ishulli i vogël i Franc Jozefit ndodhet në<br />
grykëderdhjen e Bunës. Ishulli mbulohet<br />
nga korije të bukura kryesisht me pemë plepi,<br />
verri dhe drurë të tjerë fletorë. Ai shquhet<br />
për natyrën e tij të qetë dhe është vend ideal<br />
për ata të cilët dëshirojnë të qëndrojnë larg<br />
zhurmave.<br />
Ishulli ranor i Kunës ka një sipërfaqe 125<br />
ha dhe ndodhet pranë deltës së Drinit në<br />
rrethin e Lezhës. Aty do të gjeni një bimësi<br />
të harlisur që nga shkurret tipike mesdhetare,<br />
lianet e bukura kacavjerrëse, pyje të<br />
vegjël me shelgje lotues dhe pemë frashëri.<br />
Fauna e këtij ishulli është nga më të pasurat<br />
në Shqipëri me 70 lloj shpendësh, 22<br />
lloj reptilesh, 6 lloj amfibësh dhe 23 lloj gjitarësh.<br />
Nga shpendët shquhen rosat e egra,<br />
fazanët, qukapikët, karabullakët, shapkat<br />
dhe rosa e madhe kryekuqe. Që në kohët e<br />
lashta perandorët e Romës merrnin nga kjo<br />
zonë peshk dhe shpendë të ndryshëm, të<br />
cilët shquheshin për shijen e tyre unike dhe<br />
cilësitë e larta gastronomike.<br />
20
<strong>Natyra</strong><br />
21
22<br />
ishujt
<strong>Natyra</strong><br />
Ishulli i Zvërnecit është një nga ishujt e lagunës<br />
së Nartës në Vlorë. Ai është një ishull<br />
mjaft piktoresk i mbjellë i gjithi me pemë<br />
qiparisash. Në këtë ishull ndodhet kisha e<br />
Shën Marisë, një kishë e vjetër dhe me mjaft<br />
vlera.<br />
Ishulli i Shurdhahut është ishull i vogël, por<br />
mjaft piktoresk që gjendet në liqenin e Vaut<br />
të Dejës. Në këtë ishull ndodhen rrënojat<br />
e lashta të qytetit mesjetar të Sardës. Këtu<br />
ka qenë rezidenca e familjes feudale të Dukagjinasve.<br />
Ishulli i Sazanit është ishulli më i madh i<br />
Shqipërisë me një sipërfaqe 5.7 km 2 , me<br />
gjatësi 4.8 km dhe gjerësi 2 km. Ishulli kryesisht<br />
është shkëmbor dhe ka një plazh të<br />
vogël në formë gjiri në drejtim të Vlorës.<br />
Emri i lashtë i ishullit të Sazanit është Sason.<br />
Ky ishull është një vend i përsosur për amatorët<br />
e nënujit dhe peshkimit.<br />
23
ishujt<br />
Ishulli i Maligradit është në liqenin e Prespës<br />
së Madhe pranë fshtatit të Liqenasit. Ai<br />
është një ishull mjaft i vizituar me lundra për<br />
kishën e tij eremite të Shën Marise .<br />
Ishujt e Ksamilit. Katër ishujt e mrekullueshëm<br />
të Ksamilit kanë një sipërfaqe prej<br />
8.9 ha. Ato janë shumë afër bregut dhe ofrojnë<br />
një spektakël të rrallë natyror. Këto<br />
ishuj janë të gjelbër në çdo stinë të vitit.<br />
Disa prej tyre kanë dhe plazhe të vegjël<br />
shumë të pastër. Deti përreth këtyre ishujve<br />
shquhet për një kthjellësi të mahnitshme<br />
dhe peisazhi i tyre të dhuron një kënaqësi<br />
të veçantë.<br />
24
<strong>Natyra</strong><br />
25
26<br />
malet
<strong>Natyra</strong><br />
Malet zënë 2/3 e hapsirës së vendit. Ata ofrojnë<br />
potenciale për <strong>aktivitete</strong> të shumta të<br />
turizmit të gjelbër e të bardhë si treking, ecjet<br />
malore, alpinizëm, kanotazh në luginat e<br />
lumenjëve malore, sportet ajore, biçikletat<br />
malore, rally me automjete 4 x 4, speleologji,<br />
peshkimin sportiv në përrenjtë malore, etj.<br />
Një nga zonat mjaft të rëndësishme turistike<br />
malore janë Alpet e Shqipërisë, të cilat gjendet<br />
në veri të vendit. Pikat kryesore të tyre<br />
janë: Theth, Razma, Boga, Vermoshi lugina<br />
e Valbonës, etj. Maja më e lartë e Alpeve<br />
është Jezerca me lartësi 2693 m mbi nivelin<br />
e detit .<br />
Zona të tjera malore atraktive janë zonat<br />
Korçës si: Vithkuqi, Drenova, Dardha dhe<br />
Voskopoja, të cilat krahas turizmit malor<br />
ofrojnë edhe turizmë kulturor, falë komplekseve<br />
të kishave dhe manastireve. Mali i<br />
Korabit, më i larti në Shqipëri, 2.751 m, përfaqëson<br />
një sfidë për amatorët e alpinizmit<br />
në zonën e Dibrës.<br />
27
malet<br />
Zonat malore janë të njohura për pelegrinazhet,<br />
që organizohen aty. Të tilla janë<br />
pelegrinazhi i organizuar për çdo muaj<br />
gusht në malin e Tomorrit për nder të Abaz<br />
Aliut (sekti bektashian), pelegrinazhi në<br />
malin e Sari Salltikut mbi qytetin e Krujës,<br />
pelegrinazhi më i madh katolik për nder të<br />
Shën Ndout, në majë të kodrës shkëmbore<br />
mbi qytetin e Laçit, etj. Gjatë pelegrinazhit<br />
pjesëmarrësit ndeshen me një pamje spektakolare.<br />
Në zonat malore janë shumë të përhapur<br />
formacionet gëlqerore dhe zhvillimet e<br />
larmishme të formacioneve karstike ku ekzistojnë<br />
një numër i madh shpellash që janë<br />
një parajsë për t’u zbuluar nga amatorët e<br />
speleologjisë.<br />
28
<strong>Natyra</strong><br />
29
30<br />
malet
<strong>Natyra</strong><br />
Vetëm në malësinë e Shkodrës ndodhen 35<br />
shpella të tilla. Shpella më e madhe në Shqipëri<br />
është shpella e Pirogoshit në rrethin e<br />
Skraparit në fshatin Radesh në një lartësi<br />
450 m mbi nivelin e detit.<br />
Kjo shpellë është 1.500 m e gjatë. Zona malore<br />
në lindje të Tiranës është mjaft e pasur<br />
me shpella. Shpellat më të njohura janë ato<br />
të: Pëllumbasit dhe Shpella e Mirë, në malin<br />
e Brarit. Shpella e Pëllumbasit ndodhet mbi<br />
kanionin spektakolar të Skoranës në lumin<br />
Erzen.<br />
31
parqet kombetare natyrore<br />
Parku Kombëtar i Dajtit. Ky park është në<br />
malin e Dajtit, 26 km në lindje të kryeqytetit.<br />
Parku i Dajtit ka një sipërfaqe prej 3.300 ha.<br />
Bimësia është e vendosur me kate, duke filluar<br />
që nga shkurret me gjelbërim të<br />
përhershëm, dushqet dhe ahishtet. Ai ofron<br />
kushte të mira për ecje, eskursione, etj. Prej<br />
tij ofrohet një pamje e bukur dhe e hapur<br />
drejt perëndimit. Ai quhet ndryshe “ballkoni<br />
natyral i Tiranës”. E veçanta e tij është se aty<br />
mund të shkohet edhe me teleferik “dajti Express”,<br />
udhëtim i cili zgjat vetëm disa minuta<br />
dhe që përshkon pamje mjaft të bukura<br />
natyrore.<br />
32
<strong>Natyra</strong><br />
33
34<br />
parqet kombetare natyrore
<strong>Natyra</strong><br />
Parku Kombëtar i Thethit ndodhet në<br />
zemër të alpeve shqiptare, në zonën e<br />
“Bjeshkëve të Namuna”, me një sip. 2.630<br />
ha. Peisazhi madhështor i këtij parku zbukurohet<br />
nga përroi i kristaltë i Thethit, ku<br />
rritet trofta e mermertë, katarakti magjepës<br />
i Grunasit, etj. Parku shquhet për mbulesën<br />
e tij të dendur drunore ku mbizotërojnë<br />
ahishtet, disa prej të cilëve janë 200 vjeçare.<br />
Për t’u përmendur është fakti se parku i<br />
Thethit përbën zonën më të populluar në<br />
Shqipëri me riqebullin, i cili është specie e<br />
pakësuar. Parku ofron akomodim në strukturat<br />
e tipit të “haneve”. Mundësi të shumta<br />
për një gamë të gjerë <strong>aktivitete</strong>sh si ngjitje<br />
malore, trekking, biçikleta sportive, speleologji,<br />
peshkim sportiv, etj.<br />
35
parqet kombetare natyrore<br />
Parku Kombëtar i Lurës. I pozicionuar në<br />
masivin pyjor “Kunora e Lurës”. Veçantia e<br />
parkut të Lurës janë kompleksi i 12 liqeneve<br />
akullnajore, të cilat shquhen për bukurinë e<br />
tyre të rrallë. Liqeni më i bukur është ai i “Luleve”.<br />
Në stinën e verës sipërfaqja e tij mbulohet<br />
nga zambakë të bardhë uji. Mbulesa<br />
drunore përbëhet nga drurë të ndryshëm<br />
ku shquhen masivet me ahishte. Parku ofron<br />
mundësi për <strong>aktivitete</strong> në natyrë , ekoturizmin,<br />
ecjet me kuaj, etj.<br />
Parku Kombëtar “Pisha e Divjakës”. Ky<br />
park është pjesë e zonës së lagunës së<br />
Karavastasë. Parku është i mbuluar nga një<br />
bimësi e dendur, ku mbizotërojnë pishat e<br />
buta bregdetare. Parku ofron mundësi për<br />
ekoturizmin, vëzhgimin e shpendëve, peshkimin<br />
në lagunë, notin, banjat e diellit, etj.<br />
36
<strong>Natyra</strong><br />
37
38<br />
parqet kombetare natyrore
<strong>Natyra</strong><br />
Parku Kombëtar i Llogarasë gjendet 40 km<br />
në jug të qytetit të Vlorës. Ky park shquhet<br />
për kombinimin e ajrit malor me atë detar.<br />
Parku është i mbuluar me masiv të dendur<br />
halorësh dhe shquhet veç të tjerash edhe<br />
pikë klimaterike. Si rezultat i drejtimit të<br />
erërave aty mund të shikoni “pishën flamur”,<br />
që është monument natyror. Ky park është<br />
një vend ideal për ushtrimin e sporteve<br />
ajrore.<br />
Parku Kombëtar “Bredhi i Hotovës”. Ky<br />
park është në krahinën e Frashërit, 35 km<br />
në verilindje të Përmetit. Bredhi i Hotovës<br />
është një nga pemët relike të Mesdheut. Ky<br />
park ofron mundësi të mëdha për ekoturizëm<br />
me hapësirat e tij rezidenciale dhe për<br />
kampingje. Ekskursionistët dhe të dashuruarit<br />
me natyrën këtu mund të provojnë<br />
kënaqësi të panumërta. Parku shquhet për<br />
masivet pyjore të bredhave.<br />
39
parqet kombetare natyrore<br />
Parku Kombëtar “Lugina e Valbonës”.<br />
Ky park konsiderohet si një nga mrekullitë<br />
natyrore shqiptare. Ai është vetëm 30<br />
km nga qyteti i Bajram Currit. Panorama e<br />
tij midis kreshtave të Alpeve dhe Luginës<br />
së Valbonës është një kënaqësi më vete.<br />
Biodiversiteti i pasur i këtij parku ështe një<br />
atraksion turistik dhe shkencor. Mundësira<br />
të shumta për ngjitje malore në shpatet e<br />
luginës, peshkim sportiv, ecje me kuaj, etj.<br />
Parku Kombëtar “Zall Gjocaj” është një<br />
tjetër park i mrekullueshëm, 40 km në verilindje<br />
të qytetit të Burrelit. Ai është mjaft i<br />
bukur dhe i pasur me burime dhe disa përrenj.<br />
40
<strong>Natyra</strong><br />
41
parqet kombetare natyrore<br />
Parku Kombëtar i Qafë Shtamës ndodhet<br />
në verilindje, 25 km nga qyteti i Krujës. Parku<br />
njihet si një qendër klimaterike. Në këtë<br />
park ndodhet burimi i famshëm i “Nënës<br />
Mbretëreshë” prej të cilit buron ujë me kualitetet<br />
të lartë dhe shumë i shëndetshëm.<br />
Parku Kombëtar i Tomorrit. Ndodhet në<br />
malin e Tomorrit në jug të qytetit muze të<br />
Beratit. Hapësira e parkut kombëtar është<br />
4.000 ha. Në këtë park gjendet Tyrbja e Abaz<br />
Aliut, që konsiderohet një vend i shenjtë dhe<br />
i adhuruar. Aktivitet tjetër i cili organizohet<br />
aty është ngjitja malore.<br />
Parku Kombëtar “Bredhi i Drenovës” ka<br />
një sipërfaqe 1.380 ha dhe ndodhet në Malin<br />
e Moravës në Korçë. Lartësia gjeografike<br />
e këtij parku e bën atë mjaft të frekuentuar<br />
në dimër dhe sidomos në verë. Karakteristikë<br />
e këtij parku janë burimet e shumta<br />
me ujë të ftohtë të cilat banorët vendas i<br />
kanë pagëzuar me emra të ndryshëm, si:<br />
“Burimi i Plakës”, “Burimi i Pilikës”, “Burimi<br />
i Shën Gjergjit”, etj. Bimësia përfaqësohet<br />
nga masivet e bredhave. Këtu gjendet edhe<br />
gjeo munumenti i “ Gurit të Capit”.<br />
42
<strong>Natyra</strong><br />
43
44<br />
parqet kombetare natyrore
<strong>Natyra</strong><br />
Parku Kombëtar i Prespës. Parku më<br />
i madh në Shqipëri, me një sip. 27.750<br />
ha përfshin dy liqenet e Prespës. Ky park<br />
shtrihet në territorin e tre shteteve të ndryshme,<br />
si Shqipëria, Maqedonia dhe Greqia.<br />
Ky park është mjaft i pasur me vlera kulturore,<br />
arkitektonike, arkeologjike dhe natyrore.<br />
Këtu ndodhet rrënoja e kështjellës së<br />
Trajanit si dhe një numër kishash eremite bizantine<br />
dhe pasbizantine të dekoruara me<br />
afreske të mrekullueshme. Një kishë e tillë<br />
është Shën Maria, e cila ndodhet në ishullin<br />
e vogël të Maligradit pranë fshatit të Liqenasit<br />
në Prespën e madhe. Shpella e Trenit<br />
me pikturat e saj neolitike është një vend i<br />
rrallë dhe shumë i këndshëm për t’u vizituar.<br />
Gjithashtu, së fundmi në hapësirën afër liqeneve<br />
është zbuluar një vendbanim neolitik<br />
dhe objekte të shumta që dëshmojnë për<br />
një civilizim shumë të hershëm në këtë pellg.<br />
45
parqet kombetare natyrore<br />
Parku Kombëtar i Butrintit përfshin një<br />
zonë prej 2.500 ha. Klima e favorshme subtropikale<br />
e këtij parku e bën atë të frekuentuar<br />
nga turistë shqiptarë dhe të huaj.<br />
Fauna dhe Flora e kësaj zone janë shumë<br />
të larmishme. Mund të përmendim midhjen<br />
që kultivohet në liqenin e Butrintit, e<br />
cila shquhet për vlerat e saj ushqyese. Qyteti<br />
antik i Butrintit, i mbrojtur nga UNESCO,<br />
është “kryeqyteti” i këtij parku. Në amfiteatrin<br />
e Butrintit zhvillohen shpesh <strong>aktivitete</strong><br />
kulturore artistike kombëtare dhe ndërkombëtare.<br />
46
<strong>Natyra</strong><br />
47
plazhi i Velipojes<br />
Bregdeti shqiptar ka një gjatësi prej 450<br />
km, duke përfshirë këtu edhe sipërfaqet e<br />
lagunave që gjenden në të. Ai është i pasur<br />
në forma të shumëllojshme që nga plazhet<br />
ranore, kepat, gjiret e mbrojtura, lagunat,<br />
plazhet e vegjël zallore, shpellat detare etj.<br />
Disa pjesë të këtij bregdeti janë mjaft të pastra<br />
nga pikëpamja ekologjike, dhe në këtë<br />
përmbajtje ato përfaqësojnë zona të rralla<br />
që kanë mbetur ende të paprekura në pellgun<br />
e Mesdheut.<br />
Në veri, bregdeti shqiptar fillon nga grykëderdhja<br />
e lumit Buna, i cili shërben edhe si<br />
kufi me Republikën e Malit të Zi. Pikërisht<br />
këtu, si rezultat i aluvioneve të lumit është<br />
formuar ishulli i vogël i Franc Jozefit, i cili<br />
në varësi të prurjeve kthehet edhe në gadishull.<br />
Franc Jozefi është një pikë mjaft e favorshme<br />
për ata që dëshirojnë natyrën dhe<br />
që preferojnë të qëndrojnë larg zhurmave.<br />
Bimësia e tij është e tipit të korijeve ku mbizotëron<br />
plepi, verri dhe nga shpendët mbizotërojnë<br />
çafkat. Plazhi më verior i vendit<br />
është ai i Velipojës, që gjendet 22 km larg<br />
qytetit të Shkodrës. Këtu ka mbi 250 ditë<br />
me diell. Gjatë verës, temperaturat arrijnë<br />
mbi 20 0 C. Pranë plazhit të Velipojës ndodhet<br />
laguna e Vilunit me një sipërfaqe prej<br />
130 hektarë. Ky është një ekosistem natyror<br />
i rëndësishëm për folezimin e shpendëve<br />
ujorë, me 183 lloje. Pranë plazhit të Velipojës<br />
ndodhet edhe një rezervat gjuetie prej 700<br />
hektarësh.<br />
48
Bregdeti<br />
49
50<br />
plazhi i Shengjinit
Bregdeti<br />
Plazhi i Shëngjinit është plazh ranor që i<br />
përket rrethit të Lezhës, Ai gjendet vetëm 8<br />
Km larg nga qyteti. Shëngjini është i njohur<br />
për rërën kualitalive. Ky plazh ka 200–300<br />
ditë me diell në vit. Në veri të Shëngjinit<br />
rrëzë kodrave të Rencit gjendet i mbrojtur<br />
nga erërat plazhi i mrekullueshëm i “Ranës<br />
së hedhun”. Bregdeti i Lezhës ka eko<br />
sisteme të shkëlqyera natyrore të vlefshme<br />
për zhvillimin e eko turizmit, observimit<br />
të shpendëve etj. Zona e grykëderdhjes së<br />
Drinit si rezultat i drejtimit të erërave është<br />
e përshtatshme për “surfing”. Në grykëderdhjen<br />
e tij gjendet sistemi lagunor i Kune –<br />
Vainit, ku folezojnë shumë shpendë ujorë.<br />
Këtu gjenden dy laguna, ajo e Cekës me<br />
sipërfaqe 235 hektarë dhe e Merxhanit 77<br />
hektarë. Surpriza më e këndshme për turis-<br />
tin është ishulli ranor i Kunes me një sipërfaqe<br />
prej 125 hektarë. Ishulli i Kunes është i<br />
mbuluar me një bimësi të harlisur higrofile.<br />
Aty rriten shkurre të gjelbërta mesdhetare<br />
si: liane, shelgje, frashëri, etj. Në këtë rajon<br />
njihen 227 lloje bimësh. Përsa i takon faunës<br />
nga shpendët përmendim: rosat e egra, fazanët,<br />
qukapikët, karabullakët, çafkat, rosën<br />
e madhe kryekuqe, etj. Mjafton të themi<br />
se në këtë sistem lagunor gjenden 70 lloje<br />
shpendësh, 22 reptile, 6 lloje amfibësh dhe<br />
13 lloje gjitarësh. Në jug të Kunes gjenden<br />
plazhe të tjerë të frekuentuar të zonës së<br />
Tales. Ende më në jug, gjenden plazhet e<br />
lagunës së Patokut si dhe grykëderdhja e lumit<br />
Mat, e cila ofron një zonë natyrore mjaft<br />
tërheqëse për të apasionuarit e natyrës dhe<br />
peshkimit.<br />
51
gjiri i Lalzit<br />
Gjiri i Lalzit shtrihet nga Kepi i Rodonit deri<br />
në Bishtin e Pallës. Kepi i Rodonit është një<br />
vend mjaft i bukur natyror me një gjatësi<br />
prej 7.5 km. Zona rreth tij është një nga<br />
vendet më interesante të bregdetit shqiptar<br />
për ushtrimin e zhytjeve nënujore. Plazhet e<br />
Gjirit të Lalzit janë plazhe ranore. Disa prej<br />
tyre janë të rrethuar nga një brez bimësie<br />
natyrore halorësh. Për t’u përmendur janë<br />
plazhet e Shën Pjetrit dhe Rrushkullit që<br />
shquhen për cilësinë e lartë të pastërtisë së<br />
ujërave detare.<br />
52
Bregdeti<br />
53
54<br />
plazhi i Durresit
Bregdeti<br />
Plazhi i Durrësit është plazhi më i madh<br />
dhe më popullor i vendit, ka një gjatësi prej<br />
6 km dhe një gjerësi të konsiderueshme rëre.<br />
Thellësia e ujërave të detit rritet gradualisht,<br />
tregues ky që bën mjaft të preferuar<br />
këtë plazh për fëmijët dhe pushimet e<br />
familjarëve. Këtu gjenden shumë hotele,<br />
komplekse vilash, bare, restorante, disko,<br />
etj. Vitet e fundit krahas numrit të madh të<br />
pushuesve ditorë nga kryeqyteti, plazhi i<br />
Durrësit është kthyer në pikën numër një të<br />
përqëndrimit të turistëve që vijnë nga Kosova<br />
dhe Maqedonia.<br />
Në veri të qytetit të Durrësit, rrëzë kodrave<br />
të tij ndodhet plazhi i njohur i Currilave, ku<br />
ujërat e detit janë të thella.<br />
55
plazhi i Golemit<br />
Plazhi i Golemit dhe i Malit të Robit janë<br />
një vazhdim i plazhit të Durrësit, duke përbërë<br />
pothuajse një njësi të vetme për nga<br />
karakteristikat. Këtu bie në sy bimësia me<br />
pisha që rrethon plazhin. Në plazhet që i<br />
përkasin Rrethit të Kavajës janë për t’u përmendur<br />
plazhet e Karpenit dhe të Spillesë.<br />
Këto plazhe shquhen për cilësinë kualitative<br />
të rërës, ujërat e pastër detarë dhe bimësinë<br />
me pisha që i rrethon. Vitet e fundit në këto<br />
plazhe kanë filluar investimet për krijimin e<br />
kushteve për akomodimin e turistëve.<br />
Kepi i Lagjit e mbyll gjirin e Durrësit nga<br />
Jugu. Ai është një vend natyror mjaft i përshtatshëm<br />
për ushtrimin e zhytjeve nënujore.<br />
Pranë tij gjenden plazhet e vegjël me<br />
bukuri të rrallë të Bardhorit, plazh shkëmbor,<br />
dhe ai i Gjeneralit. Plazhi i Gjeneralit është i<br />
rrethuar me bimësi dhe i përngjet një amfiteatri<br />
natyror. Këto janë plazhe të veçuara,<br />
mjaft të qeta dhe më një cilësi shumë të<br />
lartë të ujërave detare.<br />
56
Bregdeti<br />
57
58<br />
laguna e Karavastase
Bregdeti<br />
Plazhi i Divjakës dhe laguna e Karavastasë.<br />
Plazhi ranor i Divjakës, pylli dhe laguna<br />
përbëjnë një kompleks natyror me një<br />
rëndësi të madhe turistike. Pylli i Divjakës<br />
shtrihet nga gryka e Semanit deri në grykëderdhjen<br />
e Shkumbinit. Laguna e Karavastasë<br />
ka një sipërfaqe prej 4.330 hektarë<br />
duke përbërë në këtë mënyrë lagunën më<br />
të madhe të gjithë bregdetit shqiptar. Ajo<br />
përbën një prej 12 Parqeve Kombëtare që<br />
ka Shqipëria. Laguna e Karavastasë është<br />
pika me perëndimore në Europë ku folezon<br />
peliakani kaçurrel (pelicanus crispus). Për<br />
këto vlera që prej vitit 1994 laguna e Karavastasë<br />
ndodhet nën ruajtjen ndërkombëtare<br />
të Konventës së RAMSAR-it. Në këtë<br />
ekosistem gjenden 210 lloje shpendësh, 12<br />
lloje gjitarësh dhe 16 lloje reptilesh. Ujërat<br />
e lagunës të cilat arrijnë thellësi maksimale<br />
1.5 metra janë të pasur me peshq, ku llojet<br />
kryesore janë qefulli dhe ngjala. Bimësia e<br />
Parkut Kombëtar të Divjakës shquhet për<br />
bukurinë dhe freskinë e veçantë. Këtu mbizotërojnë<br />
sipërfaqet me halorë, me pishë të<br />
butë dhe të egër. Pylli është me kate duke<br />
filluar që nga bimët barishtore e deri tek<br />
drurët e lartë. Plazhi i Divjakës ka rërë me<br />
përmbajtje të konsiderueshme jodi dhe<br />
temperatura mbi 20 0 C. Kjo është një zonë<br />
ku kombinohen <strong>aktivitete</strong>t e plazhit me<br />
ekoturizmin.<br />
59
laguna e Nartes<br />
Laguna e Nartës, me një sipërfaqe prej<br />
4.180 hektarë, përbën lagunën e dytë për<br />
nga madhësia. Brezi tokësor që ndan lagunën<br />
nga deti është i mbuluar nga një pyll<br />
pishe. Laguna e Nartës është një tjetër ekosistem<br />
natyror me mundësi për zhvillimin<br />
e ekoturizmit, vëzhgimit të shpendëve,<br />
peshkimit etj. Ajo përfaqëson kompleksin e<br />
dytë në Shqipëri përsa i takon prezencës së<br />
shpendëve ujorë. Në Nartë gjenden 195 lloje<br />
shpendësh. Vetëm gjatë stinës së dimrit aty<br />
folezojnë 48.700 krerë shpendësh ujorë .<br />
Krahas rosave të egra janë prezent edhe<br />
shqiponja bishtbardhë, skifteri pelegrin,<br />
skifteri kthetra zi, etj. Zona e Nartës është e<br />
njohur për prodhimin artizanal të verës së<br />
cilësisë së lartë. Turizmi natyror në lagunë<br />
ndërthuret me “turin e verës “ që prodhohet<br />
këtu. Në ujërat e lagunës gjenden peshq të<br />
shumtë ku për t’u përmendur janë ngjala<br />
dhe levreku i Nartës.<br />
60
Bregdeti<br />
61
62<br />
plazhi i Vlores
Bregdeti<br />
Qyteti i Vlorës është porti i dytë i vendit<br />
për nga madhësia dhe një prej pikave më të<br />
rëndësishme turistike të vendit duke ofruar<br />
në radhë të parë produktin “sun & sea“ (diell<br />
dhe det). Zona pranë qytetit përgjatë plazheve<br />
të gjirit të Vlorës shquhet për hotelet<br />
e rinj e modernë si dhe lehtësirat e tjera si<br />
baret, restorantet, diskot, klubet etj. Zona<br />
turistike fillon në jug të qytetit përgjatë<br />
plazheve të vegjël dhe shkëmborë të gjirit<br />
të Vlorës. Përballë tyre ndodhet gadishulli<br />
i Karaburunit, gadishulli më i madh i bregdetit<br />
dhe ishulli i Sazanit, ishulli më i madh<br />
i Shqipërisë. Plazhet e Jonufrit që ndodhen<br />
në këtë zonë të gjirit të Vlorës zgjaten deri<br />
në përroin e Dukatit pranë qytetit të vogël<br />
të Orikumit. Plazhi rrethohet nga një zonë<br />
kodrinore e mbuluar me agrume që kontraston<br />
mjaft bukur me ujërat blu të detit.<br />
63
plazhi i Vlores<br />
Në jug të gjirit të Vlorës ndodhet Orikumi ku<br />
vitet e fundit është ngritur një port jahtesh.<br />
Plazhi i Orikumit ka një gjatësi prej 2 km. Në<br />
këtë zonë gjenden edhe shpellat detare të<br />
Panasë dhe Rrapit. Kjo zonë paraqet interes<br />
për zhytjet, pasi këtu gjenden mbetje arkeologjike<br />
dhe anije të fundosura. E tillë është<br />
anija Italiane “Po”, e fundosur në vitin 1941<br />
gjatë luftës italo-greke. Po kështu thuhet se<br />
Jul Çezari mbyti anijet që sollën trupat e tij<br />
në ndjekje të Pompeut. Zonat e përshtatshme<br />
për zhytje janë: Uji i Ftohtë dhe plazhi<br />
i Zhironit.<br />
Këtu vëzhgohen algat e zeza e të gjelbërta.<br />
Në perëndim gjiri i Vlorës mby-llet<br />
me gadishullin e Karaburunit, gadishulli<br />
më i madh i Shqipërisë. Bregu perëndimor<br />
i Karaburunit është spektakolar me<br />
brigje të larta dhe të copëzuara, gjire e plazhe<br />
të vogla. Në veri të gadishullit gjendet<br />
shpella detare e Haxhi Alisë, shpella më e<br />
madhe detare e vendit, me një thellësi prej<br />
30 metrash. Përsa i përket plazheve të vegjël<br />
të Karaburunit, duhet të përmendim ato<br />
të gjirit të Arushës, plazhet e Gramës dhe<br />
Dafinës, të cilët shquhen për ujërat e thella.<br />
Pranë plazhit të Gramës ndodhet shpella<br />
e Skllevërve. Në murin e plazhit të Gramës<br />
gjenden mbishkrime antike dhe mendohet<br />
se këtu ka qenë një tempull i Dioskurëve<br />
pellazgë. Faqja perëndimore e Karaburunit<br />
është një prej pikave më tërheqëse të<br />
bregut shqiptar.<br />
64
Bregdeti<br />
65
66<br />
plazhi i Vlores
Bregdeti<br />
Pranë gadishullit të Karaburunit gjendet<br />
ishulli i Sazanit. Sazani është ishulli më i<br />
madh i Shqipërisë me sipërfaqe 5.7 km 2 ,<br />
me një gjatësi 4.8 km dhe gjerësi maksimale<br />
2 km. Ai ndodhet 12 milje larg nga porti i<br />
Vlorës. Në antikitet ishulli është quajtur Sason.<br />
Ishulli përfaqëson një bllok shkëmbor<br />
me brigje të ashpra sidomos pjesa perëndimore<br />
e ishullit. Në pjesën juglindore të<br />
ishullit gjendet plazhi zallor i Admiralit që<br />
shquhet për ujërat mjaft të pastra të detit. Sazani<br />
paraqet një interes të veçantë për zhytjet<br />
dhe së bashku me gadishullin e Karaburunit<br />
përbëjnë një “park të vërtetë nënujor”.<br />
67
Riviera<br />
Mbas qafës së Llogarasë ndodhen plazhet e<br />
Jonit apo siç quhen ndryshe plazhet e “Rivierës<br />
Shqiptare”. “Riviera Shqiptare” është një<br />
prej krahinave më të bukura të Shqipërisë<br />
ku takohen dielli, deti i thellë, plazhet e<br />
vegjël shkëmborë dhe intime. Kjo është<br />
krahina më e ngrohtë e Shqipërisë ku temperatura<br />
mesatare e janarit është 10 0 C dhe<br />
e korrikut 25 0 C. Zona ka 300 ditë me diell.<br />
Nga Qafa e Llogarasë 1.057 metra mbi nivelin<br />
e detit, hapet një pamje madhështore e<br />
bregut. Plazhi i parë është ai i Dhraleos në<br />
Palasë, i cili është një prej plazheve më ekzotik<br />
të gjithë bregdetit shqiptar. Ai shquhet<br />
për qetësinë, ujërat shumë të thellë dhe blu<br />
të theksuar.<br />
Dhërmiu është një prej pikave turistike më<br />
të rëndësishme dhe më të frekuentuara të<br />
gjithë bregdetit shqiptar. Ujërat shumë të<br />
pastër të detit, plazhet intime, sportet ujore<br />
dhe zhytjet nënujore e bëjnë shumë të<br />
preferuar nga të rinjtë. Plazhet që përbëjnë<br />
Dhërmiun janë Jaliksari, Shkambo dhe Gjipea.<br />
Plazhi i Gjipesë i formuar nga një përrua<br />
ka në sfond një kanion me mure deri<br />
në 70 metra të lartë. Në plazhin e Dhërmiut<br />
ndodhet edhe shpella detare e Piratëve. Barkat<br />
ofrojnë dërgimin e turistëve në shpellë.<br />
Në plazhin e Dhërmiut ndodhen disa hotele,<br />
restorante dhe disko të hapura verore. Në<br />
gjithë këtë zonë, duke përfshirë edhe fshatrat<br />
e tjerë është i zhvilluar “turizmi familjar”,<br />
ku turistët mund të akomodohen në shtëpi<br />
me qera. 8 km në jug të Dhërmiut ndodhet<br />
Vunoi nga ku merret drejtimi për në plazhin<br />
e mirënjohur të Jalës.<br />
68
Bregdeti<br />
69
70<br />
Riviera
Bregdeti<br />
Himara është qendra kryesore e “bregdetit<br />
Jonian të sipërm”. Plazhet që përbëjnë Himarën<br />
janë: Spillea, Potami, Llamani dhe Livadhja.<br />
Të gjithë shquhen për ujërat e thellë,<br />
karakterin shkëmbor dhe cilësinë e mirë të<br />
ujërave të detit. Përpara Borshit ndodhen<br />
plazhi i Qeparoit si dhe gjiri i vogël tektonik<br />
i Porto-Palermos ku gjendet kalaja e Ali Pashait<br />
.<br />
Borshi përbën plazhin më të gjatë të rivierës<br />
shqiptare me një gjatësi prej 6 km. Ky<br />
plazh shquhet për një konfiguracion të bukur<br />
i rrethuar nga masive me bimësi mesdhetare.<br />
Turizmi familjar është forma kryesore<br />
e akomodimit në këtë zonë. Deri në<br />
qytetin e Sarandës janë për t’u përmendur<br />
plazhet e Bunecit, Kakomesë dhe Krorëzit,<br />
plazhe këto me bukuri të rrallë dhe që<br />
shquhen për ujëra të kthjellëta.<br />
71
Riviera<br />
Qyteti i Sarandës është qendra më e madhe<br />
e banuar e “ Rivierës Shqiptare” dhe<br />
një nga pikat turistike më të rëndësishme<br />
të vendit. Qyteti dhe zona rreth tij ofrojnë<br />
një rrjet hotelesh që nga ata me pesë yje<br />
deri në hotele për “budget travelers” si dhe<br />
shtëpi me qera. Saranda është një pikë<br />
mjaft e frekuentuar edhe nga turistët evropianë<br />
dhe ndërkombëtarë që vijnë nga Korfuzi,<br />
i cili ndodhet vetëm 9 km larg ishullit.<br />
Vend të rëndësishëm zë pika arkeologjike e<br />
Butrinit e përfshirë në listën e UNESCO-s, që<br />
ndodhet 18 km në jug të qytetit. Në qytetin<br />
e Sarandës ndodhen plazhet e vogla të<br />
Centralit, Pllakave dhe Limanit. Pika më e<br />
frekuentuar është ajo e Ksamilit, i cili ndodhet<br />
midis gadishullit me të njëjtin emër<br />
dhe lagunës së Butrintit. Përballë tij shtrihet<br />
ishulli i Korfuzit dhe katër ishuj të vegjël të<br />
mbuluar krejtësisht nga bimësi e gjelbërt<br />
mesdhetare. Në Ksamil gjenden disa hotele<br />
dhe restorante.<br />
72
Bregdeti<br />
73
laguna e Butrintit<br />
Laguna e Butrintit ka një sipërfaqe prej<br />
16 km 2 dhe komunikon në ujërat e detit<br />
nëpërmjet kanalit të Vivarit 3.6 km i gjatë.<br />
Ky është një vend mjaft i përshtatshëm për<br />
ushtrimin e sportit të varkave me vela. Nga<br />
pikëpamja e faunës aty jetojnë rosa e egër,<br />
rosa qafëzezë, bajza, shqiponja e fushës,<br />
skifteri kthetra zi, shqiponja bishtbardhë,<br />
lakuriqi hundëpatkua etj. Për t’u përmendur<br />
është prezenca e bretkocës epirote, e cila<br />
gjendet vetëm në këtë vend, në Shqipëri.<br />
Ekosistemi është gjithashtu i përshtatshëm<br />
për vëzhgimin e shpendëve në të cilin gjenden<br />
90 lloje shpendësh ujorë. Ekstremi më<br />
jugor i bregdetit shqiptar deri në kepin e<br />
Stillos përbëhët nga plazhe të virgjëra.<br />
74
Bregdeti<br />
75
destinacionet<br />
Shqipëria shtrihet në bregun lindor të gadishullit<br />
Ballkanik dhe përfshihet në zonën klimaterike<br />
mesdhetare, me dimër të lagësht<br />
dhe relativisht të butë dhe me verë të nxehtë<br />
e të thatë. Si rezultat i relievit të thyer, klima<br />
është e ndryshueshme nga një krahinë në<br />
tjetrën, me kontraste në temperaturë, e cila<br />
e bën Shqipërinë një destinacion shumë të<br />
pëlqyer për turistët. Kjo hapësirë e pasur me<br />
florë dhe faunë është një ambient perfekt<br />
për <strong>aktivitete</strong> të ndryshme turistike. Detet<br />
e Adriatikut dhe të Jonit, ftojnë vizitorët të<br />
shijojnë peisazhin e mrekullueshëm si dhe<br />
kënaqësitë e kulinarisë. Lumenjtë që përshkojnë<br />
hapësirën e mrekullueshme shqiptare<br />
ofrojnë mundësinë e praktikimit të disa<br />
sporteve malore si : rafting, kanoe, kajak etj.<br />
Sipërfaqja e Shqipërisë dominohet nga kodrat<br />
dhe malet. Maja më e lartë është mali i<br />
Korabit, 2.751 m mbi nivelin e detit.<br />
76
Sport dhe Aventurë
ecjet & ngjitjet malore<br />
Alpinizmi në Shqipëri ka mundësi të shumta<br />
për t`u aplikuar. Zonat më të rëndësishme<br />
për sportin e alpinizmit janë: Jezerca, mali i<br />
Hekurave, Razma e shumë të tjera në Alpe,<br />
Munella në Pukë, Korabi, Radomira dhe Lura<br />
në rrethin e Dibrës, Biza në rrethin e Tiranës,<br />
mali i Çikës në rrethin e Vlorës, mali i Tomorrit<br />
në Berat, Gjinari në Elbasan, mali i Rungajës<br />
në Vithkuq, parku i Qafë Shtamës në<br />
rrethin e Krujës, etj.<br />
Territoret malore janë tërheqëse gjithashtu<br />
për ndërtimin e kampingjeve dhe akomodimin<br />
me çadra.<br />
78
Sport dhe Aventurë<br />
Territori i Shqipërisë ofron mundësi të<br />
mëdha për të ushtruar edhe veprimtaritë<br />
e trekingut dhe ngjitjeve malore. Tërheqës<br />
është programi treking i quajtur “trekingu<br />
i Çikës”, duke përshkuar luginën e përroit të<br />
Dukatit, vargun e Çikës, zonën e Kurveleshit<br />
dhe përfundon në bregdetin Jonian. Treking<br />
zhvillohet përgjatë itinerarit Dukat-Tërbaç-<br />
Vranisht-Kuç-Kudhës-Qeparo. Zona të tjera<br />
të përshtatshme për treking dhe ngjitje malore<br />
janë Alpet e Shqipërisë në pika të tilla<br />
si: Vermosh, Theth, Razëm, Bogë, Valbonë,<br />
etj. Mali Tomorrit i shtrirë në rrethet e Beratit<br />
dhe Skraparit. Vithkuqi, Voskopoja, Drenova<br />
në rrethin e Korçës, Guri Kamjes në rrethin e<br />
Pogradecit, lugina e Drinos në zonën e Dropullit<br />
në rrethin e Gjirokastrës si dhe itinerari<br />
Borsh-Zhulat që përshkon Kurveleshin.<br />
Shëtitjet me këmbë janë një mënyrë tjetër<br />
për të shijuar natyrën, duke bërë njëkohësisht<br />
edhe aktivitet fizik. Në Shqipëri ecja<br />
në këmbë është gjithashtu një sport tepër<br />
i aplikuar, pasi natyra dhe territoret me<br />
shtigje të ngushta dhe monopate, ofrojnë<br />
një kënaqësi të veçantë.<br />
79
sportet dimerore<br />
Sporti i skive është aktivitet që i jep mundësi<br />
turistëve të shijojnë bukuritë e relievit malor<br />
shqiptar. Ai aplikohet më shumë në zonën e<br />
Korçës, e cila njihet për resortet e saj të skive<br />
si ato të Voskopojës dhe pista e Bigëllit pranë<br />
Boboshticës (1.160 mbi nivelin e detit), ku<br />
zhvillohen edhe garat e Kampionatit Kombëtar<br />
të skive. Ia vlen të përmendet këtu<br />
edhe fshati i Razmës i cili është vetëm 41<br />
km nga qyteti i Shkodrës, Boga dhe Thethi,<br />
Shishtaveci në zonën e Kukësit, Grabova në<br />
rrethin e Gramshit, Dardha në rrethin e Korçës.<br />
Shumë prej këtyre resorteve njihen si<br />
vënde ideale për praktikimin e sporteve të<br />
tjera si treking, alpinizëm, etj.<br />
80
Sport dhe Aventurë<br />
81
icikletat malore & eksplorimi i shpellave<br />
Një aktivitet i veçantë në zonat malore janë<br />
edhe turet me biçikleta malore. Këto pajime<br />
duhen marrë me vehte, mbasi nuk ofrohen<br />
me qera. Disa nga këto ture organizohen në<br />
Alpet Shqiptare, si në Theth, Bogë, Vermosh<br />
etj. Janë itinerare të cilat alternohen duke<br />
përfshirë Shqipërinë dhe Malin e Zi. Hartat<br />
e këtyre itinerareve janë përgatitur nga<br />
studentë të universiteteve të Shkodrës dhe<br />
Podgoricës.<br />
82
Sport dhe Aventurë<br />
Si rezultat i përhapjes së madhe të formacinoneve<br />
gëlqerore në territorin e Shqipërisë,<br />
ka një zhvillim të formave të shumëllojshme<br />
karstike, gjë e cila ka mundësuar<br />
ekzistencën e shumë shpellave karstike me<br />
interes të madh për turizmin. Vetëm në zonën<br />
e Shkodrës gjenden 35 shpella të tilla<br />
si: e Zhylës, Jubanit, Murriqit, Pusit, e Birrëve<br />
me rrathë, etj. Me interes të veçantë turistik<br />
mund të përmendim “Shpellën e Pëllumbasit”,<br />
e cila ndryshe quhet dhe “Shpella e<br />
Zezë”, ajo ndodhet në juglindje të Tiranës.<br />
Shpellë tjetër tërheqëse dhe njëkohësisht<br />
më e madhja në Shqipëri, është shpella e<br />
Pirrogoshit, e cila gjendet në rrethin e Skraparit<br />
në jug të vendit. Shpella të tjera janë:<br />
shpella e Nezirit (Mat), shpella e Lekë Petës<br />
në Kurvelesh, e Trenit në Devoll etj.<br />
83
peshkim & hipizem<br />
Peshkimi është një veprimtari që zhvillohet<br />
në bregdet, liqene dhe lumenj. Peshkimi<br />
është një burim të ardhurash për shumë<br />
banorë të bregdetit. Ndër zonat ideale për<br />
peshkimin malor janë lugina e lumit Valbonë,<br />
përroi i Thethit ku gjuhet trofta e<br />
mermertë, lugina e sipërme e Vjosës etj.<br />
Peshkimi sportiv me grepa ka mundësi të<br />
ushtrohet në grykëderdhjet e lumenjve si ato<br />
të Vjosës, Semanit, Matit, Drinit, etj. Kënaqësi<br />
më vete është edhe peshkimi në laguna<br />
sidomos në Karavasta, Nartë, Kune-Vain, etj.<br />
84
Sport dhe Aventurë<br />
Fillesat e sportit të hipizimt në Shqipëri datojnë<br />
rreth 100 vjet më parë në qytetin e<br />
Shkodrës, ndonëse ai është praktikuar që në<br />
lashtësi. Më pas kanë vazhduar të organizuara<br />
më mirë, gjatë periudhës së Mbretërisë<br />
së Zogut. Pas luftës së dytë botërore, për<br />
rreth dyzet vjet hipizmi, ushtrohej vetëm<br />
nga segmente të ushtrisë shqiptare në<br />
kompeticione të ndryshme. Ky sport është<br />
praktikuar kryesisht në ato rrethe që kanë<br />
qendrat më cilësore të mbarështrimit të<br />
kuajve si: në Shkodër, Durrës, Tiranë, Elbasan<br />
(Cërrik), Korçë, Divjakë, Berat, Vlorë, Fusha<br />
e Pelave në Lurë, Shishtaveci në Kukës, etj.<br />
Shtrirja gjeografike e këtij sporti është tepër<br />
interesante, ku natyra tipike për secilin nga<br />
vendet e përmendura, gërshetohet me elemente<br />
të veçanta natyrore, historike dhe<br />
tradicionale.<br />
85
sportet ujore<br />
Sportet ujore si rafting, zhvillohen në luginat<br />
tërheqëse të lumenjve dhe përrenjve të<br />
shumtë. Ushtrimi i tyre është veçanërisht i<br />
njohur në luginat e sipërme të Osumit. Gjatë<br />
këtij itinerari përshkohen kanionet e mrekullueshme<br />
të Osumit. Itinerar tjetër është dhe<br />
ai që përshkon zonën Ura e Dashit, kanioni<br />
i Lengaricës në luginën e Vjosës. Rajone të<br />
tjera ku ushtrohen këto sporte janë lugina<br />
e Devollit në jug të vendit, Luginat e Shalës<br />
dhe Valbonës në Alpet shqiptare etj.<br />
86
Sport dhe Aventurë
88<br />
fluturimet e lira
Sport dhe Aventurë<br />
Sporti i aeronautikës i ka fillimet e veta në<br />
vitet `90. <strong>Natyra</strong> shqiptare ofron mundësi<br />
të shumta për këto lloj sportesh e cila<br />
është e lidhur me kushtet e përshtatshme<br />
topografike dhe natyrore të Shqipërisë. Pika<br />
më e përshtatshme për të praktikuar këtë<br />
sport është Qafa e Llogarasë (1.052 m mbi<br />
nivelin e detit) në zonën e Vlorës, ku drejtimi<br />
i erës është shumë i favorshëm. Këtu janë<br />
zhvilluar mitingje ndërkombëtare me pjesëmarrjen<br />
e parashutistëve të huaj sidomos<br />
atyre nga Italia, Franca etj. Përveç Llogarasë,<br />
vende të tjera të përshtatshme për këtë<br />
sport janë Morava, Dajti dhe Taraboshi.<br />
89
zhytjet nenujore<br />
Mundësitë për zhytje profesionale janë<br />
zhvilluar vetëm gjatë dekadës së fundit.<br />
Zbulimet e pasura nënujore në detet e<br />
Shqipërisë ofrojnë një mundësi unike për<br />
zhytësit, për te eksploruar jetën në det dhe<br />
anijet e mbytura. Qendrat e sporteve nënujore<br />
gjenden në veri të Vlorës (Deti Adriatik).<br />
Drejt jugut, nga Vlora në Sarandë ka<br />
qendra të lakmueshme dhe mundësi për<br />
t’u përfshirë në këtë lloj sporti i cili është në<br />
rritje. Vitet e fundit ekspeditat e përbashkëta<br />
shqiptaro-amerikane kanë arritur të zbulojnë<br />
anije të vjetra të mbytura në këtë zonë.<br />
Vendet më të përshtatshme për të ushtruar<br />
këtë lloj sporti janë gadishulli i Karaburunit,<br />
ishulli i Sazanit, zonë në veri të Sarandës,<br />
gjiri i Vlorës, Dhërmiu, Jali, kepi i Lagjit, kepi i<br />
Rodonit etj. Në veçanti Gjiri i Vlorës ruan anije<br />
të mbytura, që prej antikitetit. Megjithatë<br />
më e njohura dhe më popullorja është anija<br />
e spitalit italian “PO”, e cila u mbyt në mars<br />
1941 e qëlluar nga një aeroplan britanik<br />
“Swordfish”. Objekti i fundosur arrin një<br />
thellësi prej 33 m dhe 150 m gjatësi. Një<br />
zbulim tjetër i rëndësishëm është në veri të<br />
gjirit të Sarandës, ku është zbuluar një anije<br />
e fundosur, e cila i përket shek. III ose IV B.C.<br />
Aty janë gjetur edhe amfora të mëdha. Mendohet<br />
se ky relikt i zbuluar është ndër më të<br />
ruajturit e Mesdheut. Krahas objekteve te<br />
mbytura interesante janë edhe vëzhgimi i<br />
algave të gjelbërta dhe të zeza, koraleve etj.<br />
90
Sport dhe Aventurë<br />
91
92<br />
zhytjet nenujore
Sport dhe Aventurë<br />
Ishulli i Sazanit ofron më shumë përsa i<br />
përket jetës në det, me shkëmbinj të ndryshëm<br />
nënujor, të cilët shërbejnë si një habitat<br />
për një varietet të gjerë peshqish dhe<br />
fauna jetësore. Pjesa lindore e ishullit është<br />
zona e preferuar për zhytje dhe ofron skenarin<br />
më interesant. Kompani të ndryshme<br />
ofrojnë guida zhytjeje.<br />
Gadishulli i Karaburunit është një zonë e<br />
madhe dhe e paprekur, perfekte për zhytje<br />
dhe për eksplorim nënujor. Një rrymë jugore<br />
mban ujë të pastër dhe dukshmëri<br />
të shkëlqyer. Kjo zonë është krejtësisht e<br />
paprekur dhe e zhvilluar si një destinacion<br />
zhytjeje. Bukuria e tij është madhështore<br />
dhe potenciali i tij është i mrekullueshëm.<br />
93
www.akt.gov.al<br />
www.albaniantourism.com<br />
info@akt.gov.al<br />
info@albaniantourism.com<br />
Rruga “Abdi Toptani”, Nr.4, AL 1010 Tiranë, Tel: +355 42 273 778, Tel/Fax: +355 42 260 224