Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
“ The Unforgettable Institute ”<br />
Instituto Di Teknologia Pa Transformashon Di E Ser Humano<br />
Menegrandeweg # 2 (p.o. Box 4479) tel.: 869-7733 / fax: 869-3275<br />
____________________________________________________________________________________________<br />
Un<br />
Vishon<br />
Visionario!<br />
Proposishon <strong>pa</strong> <strong>un</strong>:<br />
<strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong><br />
<strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong><br />
Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>.<br />
Kòrsou, Yanüari 2007<br />
Melford (Melly) Bergland<br />
Sikólogo Neuro Lingwístiko i<br />
Konsehero den <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>.<br />
_______________________________________________________________________<br />
Proposishon <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>: yanüari 2007, Melly Bergland
“ The Unforgettable Institute ”<br />
Instituto Di Teknologia Pa Transformashon Di E Ser Humano<br />
Menegrandeweg # 2 (p.o. Box 4479) tel.: 869-7733 / fax: 869-3275<br />
____________________________________________________________________________________________<br />
Introdukshon.<br />
E konsepto <strong>di</strong> <strong>un</strong> <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> ta <strong>un</strong> plan nashonal ku e<br />
ophetivo <strong>pa</strong> redusí e peso <strong>di</strong> mas ku e yu <strong>di</strong> Kòrsou tin i <strong>pa</strong> yuda e suidadano biba mas<br />
largu i mas salú.<br />
E <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> ta enkurashá hende <strong>pa</strong> hasi kambionan chikí<br />
den nan bida <strong>pa</strong> logra redusí nan peso i evitá malesanan króniko.<br />
E <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> ta envolví tur grupo esta; hóben, adulto,<br />
komersiante, religioso, polítiko, mé<strong>di</strong>ko, seguro etc.<br />
E <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> lo mester enkurashá i d<strong>un</strong>a informashon<br />
tokante Pensa Salú, Kome Salú i Move Salú.<br />
Dor <strong>di</strong> integrá esfuerso <strong>di</strong> tur sektor den nos kom<strong>un</strong>idat e <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong><br />
Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> ta spera <strong>di</strong> redusí resultadonan aselerá <strong>di</strong> obesidat i asina prevení i redusí<br />
hopi malesa króniko.<br />
E <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> ta pone énfasis riba kòntròl i guia sosial den<br />
henter kom<strong>un</strong>idat.<br />
E <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> ta stimulá <strong>pa</strong> nos tuma akshon komo<br />
kom<strong>un</strong>idat. Nos mester traha h<strong>un</strong>tu <strong>pa</strong> sostené <strong>un</strong> bon salú. Nos mester <strong>di</strong> sitionan ku<br />
siguridat <strong>pa</strong> hasi ehersisio, slogannan positivo <strong>pa</strong> pensa positivo i akseso na<br />
informashon <strong>pa</strong> kuminda salú na preis rasonabel.<br />
E kaminda <strong>pa</strong> mehorá salú i redusí peso <strong>pa</strong> mayoria hende ta <strong>un</strong> kaminda yen <strong>di</strong><br />
opstákulo. Nos no por laga tur nos solushonnan faya. Nos mester kuminsá traha h<strong>un</strong>tu<br />
<strong>pa</strong> sigurá ku e benefisionan <strong>di</strong> salú i <strong>un</strong> peso normal ta <strong>di</strong>sponibel <strong>pa</strong> tur hende. E<br />
konsepto <strong>di</strong> e <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> ta <strong>di</strong>señá <strong>pa</strong> yuda henter<br />
kom<strong>un</strong>idat <strong>pa</strong> tin <strong>un</strong> mihó salú i <strong>un</strong> peso salú.<br />
E <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> aki ta d<strong>un</strong>a informashon <strong>di</strong> e <strong>pa</strong>sonan ku por<br />
tuma <strong>pa</strong> manehá <strong>un</strong> koalishon <strong>di</strong> instanshanan ku por yuda den ehekutá strategianan <strong>pa</strong><br />
éksito den <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> <strong>pa</strong> aña 2025.<br />
Mi ta aploudí bo(so) esfuerso komo posibel miembro <strong>di</strong> e koalishon <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong><br />
<strong>Peso</strong> i ta enkurashá bo(so) <strong>pa</strong> d<strong>un</strong>a <strong>un</strong> aporte inkon<strong>di</strong>shonal na e Vishon Visionario aki<br />
<strong>pa</strong> logra Un Kòrsou ku <strong>Peso</strong> Salú.<br />
Kòrsou, yanüari 2007<br />
Melford (Melly) Bergland<br />
Sikólogo Neuro Lingwístiko i<br />
Konsehero den <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>.<br />
___________________________________________________________________________<br />
Proposishon <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>: yanüari 2007, Melly Bergland<br />
1
“ The Unforgettable Institute ”<br />
Instituto Di Teknologia Pa Transformashon Di E Ser Humano<br />
Menegrandeweg # 2 (p.o. Box 4479) tel.: 869-7733 / fax: 869-3275<br />
____________________________________________________________________________________________<br />
<strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> Pa <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>.<br />
Meta<br />
E meta <strong>di</strong> e <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> ta <strong>pa</strong> oumentá e kalidat i añanan <strong>di</strong><br />
bida <strong>di</strong> tur yu <strong>di</strong> Kòrsou i <strong>pa</strong> eliminá opstákulonan <strong>pa</strong> yega na <strong>un</strong> peso salú.<br />
Vishon<br />
Pa tur persona <strong>di</strong> tin mes<strong>un</strong> konsepto <strong>di</strong> e <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> a<br />
determiná e Vishon kual ta:<br />
Un Kòrsou ku suidadanonan konsiente <strong>di</strong> <strong>un</strong> peso salú.<br />
Mishon<br />
Pa promové guia na tur suidadano riba strategianan <strong>pa</strong> logra i mantené <strong>un</strong> peso salú a<br />
skohe <strong>pa</strong> e siguiente mishon: Pensa Salú, Kome Salú i Move Salú 2025.<br />
E Intenshon<br />
Mi no ta pretendé <strong>di</strong> tin e solushon <strong>pa</strong> tur hende logra <strong>pa</strong> manehá nan peso salú a lo<br />
ménos e informe aki ta <strong>un</strong> kontribushon práktiko <strong>di</strong> kon por logra. Saliendo for <strong>di</strong> mi<br />
akshonnan <strong>di</strong> ya kaba 29 aña den guia hende logra <strong>un</strong> peso mas aseptabel i <strong>un</strong> mihó salu<br />
p’e mes, mi ta tuma e libertat <strong>pa</strong> <strong>un</strong>ifiká mi akshonnan den <strong>un</strong> posibel plan nashonal <strong>pa</strong><br />
envolví hinter kom<strong>un</strong>idat den krea solushonnan alkansabel i duradero <strong>pa</strong> kada<br />
siudadano logra manehá su <strong>Peso</strong> Salú <strong>pa</strong> aña 2025. Probablemente esaki ta <strong>un</strong> intenshon<br />
hopi visionario.<br />
Vishon Kòrsou<br />
Nos ta <strong>un</strong>i ku Vishon Kòrsou den e slogan ku ta bisa ku “na aña 2025 Kòrsou lo ta <strong>un</strong><br />
<strong>pa</strong>is ku <strong>un</strong> kalidat <strong>di</strong> bida haltu, basá riba bon gobernashon, ku <strong>un</strong> ekonomia duradero i<br />
<strong>un</strong> enseñansa ku ta motivá tur hende <strong>pa</strong> logra tur lokual nan tin aden”. Pa logra e <strong>pa</strong>rti<br />
<strong>di</strong> kalidat <strong>di</strong> bida haltu e <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> presentá aki ta brinda<br />
<strong>un</strong> posibel solushon konkreto.<br />
Logrando <strong>un</strong> peso mas salú <strong>pa</strong> aña 2025 lo yuda inmensamente den solushoná e<br />
problemanan <strong>di</strong> malesa ku gordura ta trese ku n’e manera preshon haltu, <strong>di</strong>abétis,<br />
gloukoma, asthma i bronkítis króniko, problema ku kurason, konsekuensha <strong>di</strong> atake <strong>di</strong><br />
kurason i problema serio ku nir konforme enkuesta <strong>di</strong> Centraal Bureau voor Statistiek<br />
(CBS) <strong>di</strong> aña 2001 i gradualmente lo baha gastu <strong>di</strong> salubridat.<br />
Invertí den programanan <strong>di</strong> prevenshon, guia i motivashon <strong>di</strong> suidadanonan ku peso <strong>di</strong><br />
mas definitivamente ta muchu pero muchu mas barata na término largu ku gast<strong>un</strong>an<br />
envolví den konsulta, reme<strong>di</strong>, hospitalisashon i interme<strong>di</strong>á sirurgikamente.<br />
___________________________________________________________________________<br />
Proposishon <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>: yanüari 2007, Melly Bergland<br />
2
“ The Unforgettable Institute ”<br />
Instituto Di Teknologia Pa Transformashon Di E Ser Humano<br />
Menegrandeweg # 2 (p.o. Box 4479) tel.: 869-7733 / fax: 869-3275<br />
____________________________________________________________________________________________<br />
Tarea <strong>di</strong> Gobièrnu atraves GGD.<br />
Riba website <strong>di</strong> Curaçao-gov.an mi a bai buska kiko GGD ta <strong>pa</strong>ra p’e <strong>pa</strong> loke ta trata<br />
sobrepeso, obeso i a<strong>di</strong>poso. M’a to<strong>pa</strong> ku e vishon i mishon <strong>di</strong> GGD i ta <strong>pa</strong>ra <strong>pa</strong>:<br />
Vishon GGD:<br />
Un organisashon sentral profeshonal ku abilidat <strong>pa</strong> formulá i implementá <strong>un</strong> maneho <strong>di</strong><br />
salubridat, ku ta traha <strong>di</strong>rigí riba <strong>un</strong> salú optimal <strong>di</strong> e kom<strong>un</strong>idat i ku for <strong>di</strong> p<strong>un</strong>to <strong>di</strong><br />
bista <strong>di</strong> kumpli ku e bienestar <strong>di</strong> kom<strong>un</strong>idat kumpli ku f<strong>un</strong>shon (reguladó) den<br />
salubridat.<br />
Mishon GGD:<br />
Protekshon, promoshon i rekuperashon <strong>di</strong> salubridat <strong>di</strong> henter kom<strong>un</strong>idat <strong>di</strong> e teritorio<br />
insular <strong>di</strong> Kòrsou.<br />
Pa realisá e vishon i mishon a determiná e akshon den e <strong>un</strong>idat <strong>di</strong> Voe<strong>di</strong>ng en Diëtiek<br />
ku tin e meta <strong>pa</strong> alkansá bon nutrishon, sigur i ekonómiko p’e kom<strong>un</strong>idat <strong>di</strong> Kòrsou.<br />
P<strong>un</strong>to <strong>di</strong> salida ta prevenshon kual ta keda lográ dor <strong>di</strong> <strong>un</strong> kombinashon <strong>di</strong> terapia,<br />
informashon i edukashon.<br />
Metanan <strong>di</strong> Diëtika Kurativo.<br />
Esaki ta tuma lugá riba rekomendashon <strong>di</strong> mé<strong>di</strong>ko i speshalista den 12 bario na Kòrsou.<br />
E kuido ta speshal <strong>di</strong>rigí riba portadónan <strong>di</strong> karchi p.p. i trahadónan den servisio <strong>di</strong><br />
teritorio insular ku tin derechi riba kuido mé<strong>di</strong>ko liber.<br />
Diëtika preventivo.<br />
Informashon <strong>di</strong> nutrishon <strong>di</strong>rigí riba bario / marshe <strong>di</strong> salubridat<br />
Edukashon den grupo<br />
Liña <strong>di</strong> informashon 137<br />
Konseho i kòntròl<br />
Presta servisio<br />
Kurso i enseñansa<br />
Investigashon <strong>di</strong> nutrishon<br />
Desaroyá material <strong>di</strong> informashon<br />
Vigilansha <strong>di</strong> kalidat<br />
Konsehero den maneho, pre<strong>pa</strong>rashon i sosten<br />
Nota:<br />
Último bes ku a adaptá/kambia e informashon riba e website ta 27 mart 2000.<br />
___________________________________________________________________________<br />
Proposishon <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>: yanüari 2007, Melly Bergland<br />
3
“ The Unforgettable Institute ”<br />
Instituto Di Teknologia Pa Transformashon Di E Ser Humano<br />
Menegrandeweg # 2 (p.o. Box 4479) tel.: 869-7733 / fax: 869-3275<br />
____________________________________________________________________________________________<br />
Alg<strong>un</strong> nota personal:<br />
- Pa loke ta trata sobrepeso no tin nada spesífiko den e programa manera formulá <strong>pa</strong><br />
GGD.<br />
- E liña 137 (ya) no ta f<strong>un</strong>shonando.<br />
- Falta agresividat den informashon.<br />
- Mester <strong>di</strong> mas material <strong>di</strong>rigí riba obesidat i su solushon.<br />
- E metanan i akshonnan no ta formulá <strong>di</strong> <strong>un</strong> forma SMART kual ta <strong>pa</strong>ra <strong>pa</strong>:<br />
Spesífiko, por keda Midí, Akseptabel, Realístiko i mará na Tempu.<br />
E <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong>.<br />
E dokumento aki ta <strong>un</strong> empuhe <strong>pa</strong> d<strong>un</strong>a mas realse na e <strong>pa</strong>rtinan ku falta <strong>pa</strong> konsientisá<br />
kom<strong>un</strong>idat tokante obesidat i stimulá siudadanonan <strong>pa</strong> tuma akshonnan konkreto bou <strong>di</strong><br />
stimulashon i supervishon <strong>di</strong> <strong>un</strong> plataforma <strong>pa</strong> esaki tuma lugá <strong>di</strong> <strong>un</strong> forma saludabel i<br />
<strong>pa</strong>gabel.<br />
<strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>.<br />
E plan aki ta <strong>pa</strong> promové, implementá i evaluá <strong>un</strong> programa <strong>di</strong> konsientisashon <strong>di</strong><br />
kom<strong>un</strong>idat <strong>pa</strong> ku e fenómeno <strong>di</strong> bou <strong>di</strong> peso, peso salú, sobrepeso, obeso, a<strong>di</strong>poso i<br />
a<strong>di</strong>poso ekstremo.<br />
E plan aki ta enserá 6 <strong>pa</strong>so:<br />
1. Pre<strong>pa</strong>rá <strong>pa</strong> kuminsá.<br />
2. Logra aporte <strong>di</strong> otro.<br />
3. Publisidat.<br />
4. Aktividatnan.<br />
5. Finansa.<br />
6. Mi<strong>di</strong> i evaluá logronan.<br />
E meta prinsi<strong>pa</strong>l <strong>di</strong> e 6 <strong>pa</strong>sonan aki ta <strong>pa</strong> yuda ekstendé e mensahenan <strong>di</strong> e <strong>Plan</strong><br />
<strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> <strong>pa</strong> henter kom<strong>un</strong>idat <strong>di</strong> Kòrsou. Tur esfuerso<br />
kombiná ta yuda e suidadano mantené <strong>un</strong> peso salú i prevení problemanan <strong>di</strong> salú<br />
relashoná ku peso <strong>di</strong> mas.<br />
Paso 1: Pre<strong>pa</strong>rá <strong>pa</strong> Kuminsá.<br />
E plan <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> lo ta eksitoso si nos:<br />
• siña for <strong>di</strong> e <strong>pa</strong>rtisi<strong>pa</strong>ntenan selektá i nos kom<strong>un</strong>idat;<br />
• identifiká i usa rekursonan <strong>di</strong> kom<strong>un</strong>idat;<br />
• pone metanan kla.<br />
___________________________________________________________________________<br />
Proposishon <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>: yanüari 2007, Melly Bergland<br />
4
“ The Unforgettable Institute ”<br />
Instituto Di Teknologia Pa Transformashon Di E Ser Humano<br />
Menegrandeweg # 2 (p.o. Box 4479) tel.: 869-7733 / fax: 869-3275<br />
____________________________________________________________________________________________<br />
E promé kos ku mester sosodé ta <strong>pa</strong> buska informashon tokante nesesidatnan eksistente,<br />
rekursonan i oport<strong>un</strong>idatnan den nos kom<strong>un</strong>idat relashoná ku sobre peso. E promé aki ta<br />
lokual m’a realisá ku e estu<strong>di</strong>o <strong>di</strong> “Kon Gordo Kòrsou ta?” A keda establesé ku<br />
porsentahe kuantu persona tin <strong>di</strong>fikultat ku peso <strong>di</strong> mas.<br />
Rekapitulando, Kòrsou tin <strong>un</strong> re<strong>pa</strong>rtishon <strong>di</strong> peso <strong>di</strong> siguiente manera:<br />
2,9 % peso salú.<br />
27,3 % sobrepeso.<br />
31,7 % obeso.<br />
21,7 % a<strong>di</strong>poso.<br />
16,4 % a<strong>di</strong>poso ekstremo.<br />
Awor ku nos a identifiká e gruponan <strong>di</strong> akshon, esta <strong>di</strong> sobrepeso te a<strong>di</strong>poso ekstremo<br />
mester sa <strong>un</strong>da nan ta <strong>pa</strong>sa nan tempu, <strong>un</strong>da nan ta bishita, miembro <strong>di</strong> kua grupo o<br />
organisashon nan ta <strong>pa</strong> asina lokalisá, registrá i aktivánan. Pa hasi esaki posibel ta<br />
imperativo sigui e siguiente <strong>pa</strong>so.<br />
Paso 2: Logra aporte <strong>di</strong> otro.<br />
Durante <strong>pa</strong>so dos ta eksplorá e rekursonan i fuentenan <strong>pa</strong> d<strong>un</strong>a informashon tokante<br />
peso salú. Aki ta e momento <strong>pa</strong> organisá i implementá <strong>un</strong> Plataforma <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú<br />
<strong>di</strong> <strong>Peso</strong> ku lo mester konsistí <strong>di</strong> <strong>un</strong> koalishon konsistiendo <strong>di</strong> representantenan <strong>di</strong><br />
siensia, akademia, profeshonalnan den kuido, gobièrnu i su servisionan, komersio,<br />
organisashonnan etc.<br />
Miembronan <strong>di</strong> e koalishon:<br />
- Asosiashon <strong>di</strong> Empresa(rio)nan Chikí (Adeck).<br />
- Asosiashon <strong>di</strong> dentistanan.<br />
- Asosiashon <strong>di</strong> dòkternan <strong>di</strong> kas.<br />
- Asosiashon <strong>di</strong> me<strong>di</strong>onan <strong>di</strong> kom<strong>un</strong>ikashon.<br />
- Asosiashon <strong>di</strong> speshalistanan.<br />
- Asosiashon <strong>di</strong> Supermerkado (Suveco).<br />
- Ban Bario Bèk<br />
- Biblioteka Públiko.<br />
- Bos <strong>di</strong> Hubentut.<br />
- Bureau Maatschappelijk Consulent.<br />
- Bureau Ziektekostenvoorzieningen (BZV.)<br />
- Chata.<br />
- Curaçao Hart Stichting.<br />
- Curaçao Sport Federatie (CSF)<br />
___________________________________________________________________________<br />
Proposishon <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>: yanüari 2007, Melly Bergland<br />
5
“ The Unforgettable Institute ”<br />
Instituto Di Teknologia Pa Transformashon Di E Ser Humano<br />
Menegrandeweg # 2 (p.o. Box 4479) tel.: 869-7733 / fax: 869-3275<br />
____________________________________________________________________________________________<br />
Direktivanan <strong>di</strong>:<br />
-Skol Atventista.<br />
-Skol Humanista.<br />
-Skol Katóliko.<br />
-Skol Protestant.<br />
-Skol Públiko.<br />
- Fesebako.<br />
- Genees- en Gezondheids Dienst (GGD).<br />
- Gobièrnu <strong>di</strong> Antia.<br />
- Gobièrnu <strong>di</strong> Kòrsou.<br />
- Hòspital / Klínika. -Sint Elisabeth Hospital.<br />
-Advent Ziekenhuis<br />
-Taams Kliniek.<br />
- Instituto <strong>pa</strong> Formashon den Enfermeria (I.F.E.)<br />
- Kámara <strong>di</strong> Komersio.<br />
- Kom<strong>pa</strong>nianan <strong>di</strong> Seguro. -American Life Insurance Com<strong>pa</strong>ny (Alico)<br />
-Seguros Aska<br />
-Ennia<br />
-Fatum<br />
-British American<br />
-Citizens Insurance<br />
- Konseho Insular.<br />
- Leo Floridas.<br />
- Plataforma <strong>di</strong> Non Governmental Organisations (N.G.O.)<br />
- Organisashon <strong>di</strong> Dietista.<br />
- Organisashonnan <strong>di</strong> Bario.<br />
- Organisashonnan polítiko: -Partido <strong>Nashonal</strong> <strong>di</strong> Pueblo (PNP).<br />
-Partido Laboral Krusada Popular (PLKP)<br />
-Partido Antia Restrukturá (PAR).<br />
-Movementu Antia Nobo (MAN).<br />
-Frente Obrero Liberashon 30 Mei (FOL).<br />
-Lista Ni<strong>un</strong> Paso Atras (LPNA).<br />
-Movementu Patriótiko Kòrsou (MPK)<br />
-Forsa Kòrsou.<br />
-Movementu Sosial Laboral (M.S.L.)<br />
- Organisashonnan religioso. -Katóliko<br />
-Protestant<br />
-Atventista<br />
-Kristian<br />
-Testigu <strong>di</strong> Yehova.<br />
- Pèrspektiva i Sosten Integral (P.S.I.)<br />
- Sentral <strong>di</strong> Sin<strong>di</strong>katonan <strong>di</strong> Kòrsou.<br />
- Steering Committee<br />
___________________________________________________________________________<br />
Proposishon <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>: yanüari 2007, Melly Bergland<br />
6
“ The Unforgettable Institute ”<br />
Instituto Di Teknologia Pa Transformashon Di E Ser Humano<br />
Menegrandeweg # 2 (p.o. Box 4479) tel.: 869-7733 / fax: 869-3275<br />
____________________________________________________________________________________________<br />
- Sentronan <strong>di</strong> ehersisio (gym, s<strong>pa</strong>, fitness).<br />
- Service Clubs. -Quota Club.<br />
-Rotary.<br />
- Sociale Verzekerings Bank (SVB)<br />
- Soku<strong>di</strong><br />
- Universiteit van de Nederlandse Antillen (U.N.A.)<br />
- Vereniging Bedrijfsleven Curaçao (V.B.C.)<br />
- Vishon Kòrsou.<br />
- Otronan ku no ta menshoná ku tambe por d<strong>un</strong>a nan aporte.<br />
E intenshon ta <strong>pa</strong> forma <strong>un</strong> Plataforma <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> <strong>di</strong> tur organisashonnan<br />
menshoná. For <strong>di</strong> e plataforma por instituí <strong>un</strong> konseho ku lo guia implementashon <strong>di</strong> e<br />
<strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>.<br />
Ophetivonan <strong>pa</strong> alkansá.<br />
E Plataforma <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> lo mester tin lo mínimo e siguiente ophetivonan<br />
<strong>pa</strong> alkansá:<br />
- Oumentá konsiensia <strong>di</strong> e benefisionan <strong>di</strong> Pensa salú, Kome salú i Move salú, <strong>pa</strong> logra<br />
oumento <strong>di</strong> aktividatnan físiko i kambio <strong>di</strong> komportashon.<br />
- Pa d<strong>un</strong>a suidadanonan informashon ku lo yuda nan Pensa salú, Kome salú i Move<br />
salú.<br />
- Pa sostené, fortifiká i promové programanan i rekursonan <strong>di</strong> aktividatnan <strong>di</strong> Pensa<br />
salú, <strong>di</strong> Kome salú i <strong>di</strong> Move salú.<br />
Prinsipionan:<br />
1. Siguiendo guianan saludabel <strong>di</strong> Pensa, Kome i Move ta importante <strong>pa</strong> maneho salú<br />
<strong>di</strong> peso.<br />
2. Obesidat ta <strong>un</strong> malesa króniko serio kual posiblemente ta redusí durashon <strong>di</strong> bida, ta<br />
oumentá desabilidat i ta kousante <strong>di</strong> vários malesa króniko inkluso <strong>di</strong>abétis, atake <strong>di</strong><br />
selebre i / òf kurason i kolèsteròl.<br />
3. Ekseso <strong>di</strong> peso ta kousá <strong>pa</strong> <strong>un</strong> interakshon <strong>di</strong> faktornan genétiko i sosial / kultural ku<br />
ta enserá komponentenan metabóliko (físiko i kímiko) i <strong>di</strong> komportashon (sikológiko<br />
i emoshonal). Debí na e kompleksidat <strong>di</strong> redusí, oumentá i mantené peso no ta<br />
korekto <strong>pa</strong> primintí <strong>un</strong> redukshon <strong>di</strong> peso lihé i sin esfuerso.<br />
4. Ta imperativo <strong>pa</strong> kambia e estilo <strong>di</strong> bida <strong>pa</strong> por mantené <strong>un</strong> proseso <strong>di</strong> redusí peso i<br />
prevení <strong>un</strong> subida <strong>di</strong> peso den futuro.<br />
5. Redusí peso ta rekerí kima mas kaloria ku e kur<strong>pa</strong> ta tuma aden dor <strong>di</strong> redusí<br />
konsumo <strong>di</strong> kaloria òf oumentá kimamentu <strong>di</strong> kaloria òf preferibel tur dos.<br />
6. Logrando i manteniendo <strong>un</strong> kantidat modesto <strong>di</strong> redukshon <strong>di</strong> peso por redusí e<br />
embergadura <strong>di</strong> malesanan asosiá ku obesidat.<br />
___________________________________________________________________________<br />
Proposishon <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>: yanüari 2007, Melly Bergland<br />
7
“ The Unforgettable Institute ”<br />
Instituto Di Teknologia Pa Transformashon Di E Ser Humano<br />
Menegrandeweg # 2 (p.o. Box 4479) tel.: 869-7733 / fax: 869-3275<br />
____________________________________________________________________________________________<br />
7. <strong>Maneho</strong> salú <strong>di</strong> peso ta inkluí tres komponente:<br />
a. mo<strong>di</strong>fikashon <strong>di</strong> komportashon kual ta <strong>un</strong> kompromiso <strong>di</strong> bida largu<br />
b. Kome salú konforme guianan <strong>di</strong> <strong>un</strong> <strong>di</strong>eta salú poniendo énfasis riba redukshon <strong>di</strong><br />
e total <strong>di</strong> kaloria, konsumo <strong>di</strong> ménos vèt, oumento <strong>di</strong> konsumo <strong>di</strong> berdura, fruta i<br />
grano.<br />
c. Oumento <strong>di</strong> moveshon salú <strong>di</strong> <strong>un</strong> forma frekuente i regular a lo ménos <strong>di</strong> <strong>un</strong><br />
forma moderá.<br />
8. Pa in<strong>di</strong>vidualnan ku kasonan severo <strong>di</strong> obesidat por konsiderá opshonnan mé<strong>di</strong>ko<br />
farmakológiko òf intervenshonnan kirúrgiko. E intervenshonnan aki komo último<br />
rekurso mester ta kom<strong>pa</strong>ña <strong>pa</strong> <strong>un</strong> plan <strong>di</strong> kambio <strong>di</strong> komportashon, kome salú i<br />
aktividatnan físiko.<br />
9. E konsumidó ta meresé <strong>di</strong> haña informashon korekto, konfiabel i sin <strong>di</strong>skriminashon<br />
tokante métodonan <strong>pa</strong> maneho salú <strong>di</strong> peso.<br />
10.E koalishon no ta promové <strong>un</strong> produkto òf programa spesífiko <strong>di</strong> redukshon <strong>di</strong><br />
peso òf maneho <strong>di</strong> peso.<br />
Rekomendashon <strong>pa</strong> <strong>pa</strong>rtisipá den e plataforma:<br />
- Tin akseso na personanan ku peso <strong>di</strong> mas.<br />
- Tin interes i ta komprometé ku yuda personanan ku peso <strong>di</strong> mas manehá nan peso<br />
saludabel.<br />
- Por d<strong>un</strong>a <strong>un</strong> kontribushon signifikante.<br />
- Ta <strong>di</strong>spuesto <strong>pa</strong> traha ku otro.<br />
Trahando den e konseho / plataforma lo por haña aporte, idea i feedback <strong>di</strong> kada<br />
miembro / organisashon. Asina envolví henter kom<strong>un</strong>idat den forma <strong>di</strong> miembro lo<br />
yuda enkurashá henter kom<strong>un</strong>idat <strong>pa</strong> <strong>pa</strong>rtisipá i envolví su mes, speshalmente e grupo<br />
<strong>di</strong> enfoke esta e personanan ku peso <strong>di</strong> mas. Den kada organisashon menshoná tin<br />
hende ku peso <strong>di</strong> mas ku por keda motivá <strong>pa</strong> <strong>pa</strong>rtisipá. E koalishon <strong>di</strong> organisashonnan<br />
lo krea e posibilidat <strong>pa</strong> alkansá mas persona ku peso <strong>di</strong> mas <strong>pa</strong> asina logra e meta i<br />
ophetivonan <strong>di</strong> e <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> dor <strong>di</strong> Pensa Salú, Kome Salú<br />
i Move Salú 2025.<br />
Paso 3: Publisidat<br />
Prensa.<br />
Tur hende sa ku hende ta keda influensha dor <strong>di</strong> mensahenan <strong>di</strong> me<strong>di</strong>a, <strong>pa</strong> e motibu aki<br />
me<strong>di</strong>a ta <strong>un</strong> miembro importante <strong>di</strong> e koalishon.<br />
Hasta mester konsiderá si no ta na su lugá <strong>pa</strong> nombra <strong>un</strong> pèrsonahe <strong>di</strong> me<strong>di</strong>a <strong>pa</strong> ta e<br />
bosero <strong>di</strong> e plataforma. Me<strong>di</strong>a por enfoká riba importansha <strong>di</strong> prevení ku hende lo bira<br />
gordo dor <strong>di</strong> splika kontinuamente e balor <strong>di</strong> Pensa salú, Kome salú i Move salú tantu<br />
serka mucha, mayornan i kom<strong>un</strong>idat den su totalidat.<br />
___________________________________________________________________________<br />
Proposishon <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>: yanüari 2007, Melly Bergland<br />
8
“ The Unforgettable Institute ”<br />
Instituto Di Teknologia Pa Transformashon Di E Ser Humano<br />
Menegrandeweg # 2 (p.o. Box 4479) tel.: 869-7733 / fax: 869-3275<br />
____________________________________________________________________________________________<br />
Publikashonnan relashoná ku Pensa salú, Kome salú i Move salú lo generá interes,<br />
oumentá konsiensia, krea identifikashon ku e problemátika <strong>di</strong> peso <strong>di</strong> mas i lo reforsá e<br />
mensahenan <strong>di</strong> e programa.<br />
Alg<strong>un</strong> akshon ku por skohe ta:<br />
• Splika e nesesidat ku tin <strong>pa</strong> logra yega i mantené <strong>un</strong> peso salú.<br />
• Oumentá konsiensia <strong>di</strong> kom<strong>un</strong>idat i d<strong>un</strong>a informashon tokante benefisionan <strong>di</strong><br />
Kome salú, Pensa salú i Move salú.<br />
• Re<strong>un</strong>ionnan i enkuentronan regular ku tur organisashon den e koalishon.<br />
• D<strong>un</strong>a informashon tokante <strong>di</strong> fitness, <strong>di</strong> kushinamentu, kon lesa etiketa i kon hinka <strong>un</strong><br />
menú salú den otro, malesanan relashoná ku gordura etc.<br />
E plataforma <strong>di</strong> e <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> lo mester implementá e<br />
siguiente ophetivonan <strong>pa</strong> asina logra nan vishon <strong>pa</strong> na aña 2025 nos kom<strong>un</strong>idat tin<br />
máksimo 25 % <strong>di</strong> siudadanonan ku peso <strong>di</strong> mas.<br />
Promoshon.<br />
Pa promové visibilidat <strong>di</strong> konsiensia <strong>pa</strong> Pensa salú, Kome salú i Move salú lo ta bon <strong>pa</strong><br />
<strong>di</strong>señá i <strong>di</strong>stribuí materialnan <strong>di</strong> promoshon manera entre otro:<br />
- Flyer<br />
- Foyeto.<br />
- Poster.<br />
- Banner.<br />
- Print riba bòter <strong>di</strong> awa.<br />
- T-shirt.<br />
- Opheto <strong>di</strong> promoshon.<br />
Korant mensual / Newsletter.<br />
Ta importante <strong>pa</strong> keda informá tur siudadano <strong>di</strong> e programanan, aktividatnan den i<br />
progreso den bahamentu <strong>di</strong> peso. Por uza e korant <strong>pa</strong> d<strong>un</strong>a informashon tokante<br />
ingre<strong>di</strong>entenan <strong>di</strong> kuminda, nivel <strong>di</strong> kolesteròl den vèt, resetanan etc. lo ta importante <strong>pa</strong><br />
splika mas tokante malesanan okashoná <strong>pa</strong> gordura i otro tópikonan relevante etc. E<br />
korant aki lo mester bai <strong>pa</strong> siudadanonan via <strong>di</strong> miembronan <strong>di</strong> e plataforma <strong>pa</strong> asina e<br />
informashon yega <strong>di</strong>rekto i si por hasta splikashon <strong>di</strong> <strong>pa</strong>rti <strong>di</strong> e miembro <strong>di</strong> plataforma<br />
ku lo mester ta na altura <strong>di</strong> e kontenido atraves <strong>di</strong> e Konseho. E korant lo yuda mantené<br />
e programa bibu i keda den kontakto ku kada siudadano <strong>pa</strong> keda yuda hasi e<br />
problemátika <strong>di</strong> peso <strong>di</strong> mas <strong>un</strong> echo permanente.<br />
___________________________________________________________________________<br />
Proposishon <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>: yanüari 2007, Melly Bergland<br />
9
“ The Unforgettable Institute ”<br />
Instituto Di Teknologia Pa Transformashon Di E Ser Humano<br />
Menegrandeweg # 2 (p.o. Box 4479) tel.: 869-7733 / fax: 869-3275<br />
____________________________________________________________________________________________<br />
Paso 4: Aktividatnan.<br />
Pa mantené tur suidadano envolví ta importante <strong>pa</strong> organisá eventonan públiko bou <strong>di</strong><br />
enkargo <strong>di</strong> e konseho. Kada evento ku keda organisá ta <strong>pa</strong> krea mas konsiensia <strong>di</strong> e<br />
programa <strong>di</strong> Pensa salú, Kome salú i Move salú 2025.<br />
· Lanta grupo <strong>di</strong> kana.<br />
Kada <strong>pa</strong>rtisi<strong>pa</strong>nte den e koalishon por stimulá su miembronan <strong>pa</strong> lanta gruponan <strong>di</strong><br />
kana. Pa hasi esaki (bon) por uza e konosementu <strong>di</strong> hopi aña <strong>di</strong> organisashonnan <strong>di</strong> kana<br />
manera Jolly Walkers i Go Fast. Kanamentu ta fásil, no ta rekerí invershon gran<strong>di</strong> i ta<br />
d<strong>un</strong>a resultado rápido. Pa hasi e proseso <strong>di</strong> lanta grupo <strong>di</strong> kana por introdusí <strong>un</strong> brochur<br />
<strong>di</strong> kanamentu kaminda ta menshoná aspektonan <strong>di</strong> siguridat, kalentá, <strong>pa</strong>ña i kèts, ruta,<br />
kon kana <strong>pa</strong> mas benefisioso i re<strong>pa</strong>rtí esakinan <strong>pa</strong> tur <strong>pa</strong>rtisi<strong>pa</strong>nte <strong>pa</strong> nan na nan turno<br />
entregá esaki na tur miembro <strong>di</strong> nan organisashon.<br />
· Eventonan <strong>di</strong> baile / aerobics.<br />
Organisashon <strong>di</strong> eventonan <strong>di</strong> e.o baile, aerobics i otro tipo <strong>di</strong> aktividatnan masal òf den<br />
grupo chikí ta yuda haña nos kom<strong>un</strong>idat moviendo. Leo Floridas tin eksperiensha ku<br />
esaki tempu ku e ta hasi algu similar den SDK.<br />
· Enkurashá komementu salú.<br />
Tambe ta bon <strong>pa</strong> organisá aktividatnan h<strong>un</strong>tu ku restorantnan <strong>pa</strong> ofresé menúnan i<br />
platonan salú. Komo ehèmpel por promové <strong>un</strong> siman <strong>di</strong> sòpi, salada òf berdura kombiná<br />
ku piska òf galiña, kuminda vegetariano, kuminda riku na fibra etc. Miembronan <strong>di</strong><br />
koalishon <strong>di</strong> komèrsio por d<strong>un</strong>a <strong>un</strong> aporte supstansial den e evento aki.<br />
· Demostrashon <strong>di</strong> kushinamentu.<br />
Tin vários importadó <strong>di</strong> komestibel ku tambe por organisá demostrashon <strong>di</strong> nan<br />
produktonan. Den e eventonan aki <strong>di</strong>etista i nutrishonista lo tin <strong>un</strong> ròl importante den<br />
kon por plania i pre<strong>pa</strong>rá kuminda salú lihé i fásil, ku ta abou na vèt i kaloria i ku ta<br />
smak bon. Por kombiná eventonan <strong>di</strong> kushinamentu ku fitness. Ora demostrá<br />
téknikanan <strong>pa</strong> kushiná salú ku no nesesariamente mester ta karu, lo d<strong>un</strong>a kom<strong>un</strong>idat<br />
mas abilidat <strong>pa</strong> kome mas mihó, barata i salú.<br />
· Desaroyá <strong>un</strong> kalènder <strong>di</strong> nutrishon i fitness <strong>pa</strong> pega na muraya.<br />
Un kalènder lo yuda siudadanonan plania nan menú fásil ku kosto mas abou posibel.<br />
Riba e kalènder por inkorporá resetanan salú i tep kon <strong>pa</strong> Pensa salú, Kome salú i Move<br />
salú. Un kalènder <strong>pa</strong> henter aña por d<strong>un</strong>a bon informashon i ta efektivo tokante reseta,<br />
pre<strong>pa</strong>rashon <strong>di</strong> e kuminda, sugerensha kon <strong>pa</strong> move mas.<br />
___________________________________________________________________________<br />
Proposishon <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>: yanüari 2007, Melly Bergland<br />
10
“ The Unforgettable Institute ”<br />
Instituto Di Teknologia Pa Transformashon Di E Ser Humano<br />
Menegrandeweg # 2 (p.o. Box 4479) tel.: 869-7733 / fax: 869-3275<br />
____________________________________________________________________________________________<br />
Riba e kalènder por hasta pone e sekuensha <strong>di</strong> komementu <strong>pa</strong> d<strong>un</strong>a mas konsiensia na e<br />
sistema “H” <strong>di</strong> kome atraves e kür <strong>di</strong> Neuro Fitness ku ta enserá bebe, kome, ehersisio i<br />
kambio den komportashon <strong>pa</strong> <strong>un</strong> mihó salú. Sra. Riedel <strong>di</strong> Bureau Maatschappelijk<br />
Consulent ya a yega <strong>di</strong> produsí <strong>un</strong> kalènder similar.<br />
· Oumentá konsiensia <strong>di</strong> resetanan salú.<br />
Pa logra e ophetivo aki por organisá kòntèst <strong>di</strong> traha reseta ku ta stimulá <strong>un</strong> <strong>di</strong>eta salú.<br />
Un kòntèst <strong>di</strong> reseta por ta agradabel i lo enkurashá siudadanonan <strong>pa</strong> ta envolví i<br />
promové e mensahe <strong>di</strong> kome salú. Kada hende lo bira mas konsiente <strong>di</strong> reseta i<br />
menúnan ku ta abou na vèt i kaloria. Un bes mas <strong>di</strong>etistanan i nutrishonistanan ta <strong>un</strong><br />
faktor importante <strong>pa</strong> husga e resetanan i skohe esnan ku ta mas salú i ku ta smak mihó.<br />
Un aporte positivo den esaki por ta Angelica’s Kitchen i e kòkinan <strong>di</strong> hotèlnan ku a i sa<br />
<strong>pa</strong>rtisipá na eventonan lokal i den eksterior tokante resetanan ku nan mes a hinka den<br />
otro.<br />
· Distribushon <strong>di</strong> resetanan.<br />
Den e koalishon <strong>di</strong> <strong>pa</strong>rtisi<strong>pa</strong>ntenan <strong>di</strong> e programa <strong>di</strong> e <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong><br />
<strong>Peso</strong> ta keda klaramente demostrá ku si tur organisashon d<strong>un</strong>a nan aporte Kòrsou lo<br />
<strong>pa</strong>sa den <strong>un</strong> evolushon <strong>di</strong> kambio aselerá <strong>di</strong> redukshon gordura i malesa. Si tur<br />
miembro <strong>di</strong> e koalishon <strong>di</strong>stribuí resetanan na nan establesimentu i en todo kaso na<br />
supermerkado, beauty-salon, sentronan <strong>di</strong> fitness, kantor <strong>di</strong> number, snèknan etc. nos lo<br />
oumentá den <strong>un</strong> tempu relativamente kòrtiku e konsiensia tokante Pensa salú, Kome<br />
salú i Move salú 2025.<br />
· Materia na skol.<br />
Mester konsiderá mo<strong>di</strong>fikashon <strong>di</strong> materianan na tur nivel <strong>di</strong> enseñansa <strong>pa</strong> d<strong>un</strong>a<br />
informashon tokante Pensa salú, Kome salú i Move salú. Ku esaki nos lo logra<br />
konsientisashon kontinuo <strong>di</strong> generashonnan nobo ku lo sa <strong>di</strong> Pensa salú, Kome salú i<br />
Move salú.<br />
Paso 5: Finansa.<br />
Ta klaramente konosí ku sin finansa no por ehekutá e <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong><br />
<strong>Peso</strong>. <strong>Salu</strong>bridat ta responsabilidat primario <strong>di</strong> Gobièrnu pues na promé lugá gobièrnu<br />
tin <strong>un</strong> ròl gran<strong>di</strong> den pone fondonan <strong>di</strong>sponibel atraves <strong>di</strong> e.o. GGD i / òf supsi<strong>di</strong>á e<br />
Plataforma <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>. Banda <strong>di</strong> gobièrnu i na <strong>di</strong> dos lugá e seguronan <strong>di</strong><br />
malesa e.o. BZV, SVB i Seguronan Privá lo tin benefisio <strong>di</strong>rekto for <strong>di</strong> <strong>un</strong> redukshon <strong>di</strong><br />
peso i malesa. Gastu <strong>di</strong> gobièrnu i <strong>di</strong> seguronan lo baha drástikamente ora nos tin <strong>un</strong><br />
kom<strong>un</strong>idat mas salú. Pues seguronan <strong>di</strong> malesa mester por d<strong>un</strong>a <strong>un</strong> aporte supstansial na<br />
e fondo <strong>di</strong> e Plataforma <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>. Na <strong>di</strong> tres lugá komersio por d<strong>un</strong>a su<br />
aporte finansiero den forma <strong>di</strong> <strong>pa</strong>go <strong>pa</strong> aviso, spòt i pro<strong>pa</strong>ganda den me<strong>di</strong>onan <strong>di</strong><br />
kom<strong>un</strong>ikashon.<br />
___________________________________________________________________________<br />
Proposishon <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>: yanüari 2007, Melly Bergland<br />
11
“ The Unforgettable Institute ”<br />
Instituto Di Teknologia Pa Transformashon Di E Ser Humano<br />
Menegrandeweg # 2 (p.o. Box 4479) tel.: 869-7733 / fax: 869-3275<br />
____________________________________________________________________________________________<br />
Por último i na <strong>di</strong> kuater lugá henter kom<strong>un</strong>idat por aportá ku <strong>pa</strong>ga simbólikamente <strong>pa</strong><br />
artíkulonan ku tin uso regular e.o. kalènder, agènda, place-mat etc. E Plataforma <strong>pa</strong><br />
<strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> lo keda enkargá ku e presupuesto i ehekushon <strong>di</strong> e plan final.<br />
Paso 6: Mi<strong>di</strong> i evaluá logronan.<br />
E <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> mester keda someté na evaluashon kontinuo,<br />
en todo kaso anual <strong>pa</strong> sa su progreso.<br />
· Ahuste <strong>di</strong> e programa.<br />
E proseso <strong>di</strong> evaluashon ta pèrmití <strong>pa</strong> identifiká kualke <strong>di</strong>fikultat chikí i <strong>pa</strong> hasi ahuste<br />
promé ku <strong>di</strong>fikultatnan mayor presentá. Evaluashon ta pèrmití guia i kòntròl riba<br />
budget, <strong>pa</strong>rtisi<strong>pa</strong>nte, material etc. Por último evaluashon i mi<strong>di</strong>mentu <strong>di</strong> logronan ta<br />
pèrmití tur <strong>pa</strong>rtisi<strong>pa</strong>nte, miembro <strong>di</strong> koalishon i kom<strong>un</strong>idat kompleto wak, eksperenshá<br />
i realisá kiko e programa a logra kual ta imperativo <strong>pa</strong> e plan mayó aki keda mantené.<br />
· Opservando e metanan.<br />
Dor <strong>di</strong> keda opservá e ophetivonan ku nan ta alkansabel ketu bai lo yuda tene e<br />
programa <strong>di</strong> Pensa, Kome i Move Salú 2025 riba e pista determiná. Dor <strong>di</strong> keda opservá<br />
i haña feedback por resultá ku mester adaptá e programa <strong>pa</strong> kumpli ku e nesesidatnan <strong>di</strong><br />
kom<strong>un</strong>idat.<br />
· Rekapitulashon <strong>di</strong> e metanan.<br />
- Oumentá konsiensia <strong>di</strong> e benefisionan <strong>di</strong> Pensa salú, Kome salú i Move salú.<br />
- Suministrá kom<strong>un</strong>idat general i personanan ku peso <strong>di</strong> mas ku informashon ku lo<br />
yuda pensa, kome i move salú.<br />
- Sostené aktividatnan aselerá <strong>di</strong> pensa, kome i move salú dor <strong>di</strong> fortifiká programanan i<br />
- rekursonan eksistente.<br />
· Guia i kòntròl <strong>di</strong> <strong>pa</strong>rtisi<strong>pa</strong>ntenan.<br />
Sabiendo kuantu persona a registrá nan mes atraves <strong>di</strong> tur e miembronan <strong>di</strong> e<br />
Plataforma <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong> por monitor e progreso <strong>di</strong> efektividat <strong>di</strong> e mensahe i<br />
guianan. Si e resultado, den registrashon i òf bahamentu <strong>di</strong> peso ta abou mester<br />
konsiderá kambia e aserkamentu. Si e asistensha i bahamentu <strong>di</strong> peso ta haltu por uza e<br />
éksito <strong>pa</strong> mehorá i apliká otro <strong>pa</strong>rtinan <strong>di</strong> e programa <strong>di</strong> <strong>Salu</strong>bridat ku gobièrnu a stipulá<br />
<strong>pa</strong> asina GGD ehekutá.<br />
Lokualnan mester keda evaluá ta e.o.:<br />
· Kuantu grupo <strong>di</strong> monitor a keda instalá.<br />
· Kuantu persona ku peso <strong>di</strong> mas ta <strong>pa</strong>rtisipá den e programa <strong>di</strong> redusí peso.<br />
· Kuantu siudadano a <strong>pa</strong>rtisipá den eventonan públiko ku a keda organisá.<br />
· Ku <strong>pa</strong>rtisi<strong>pa</strong>shon ta bahando òf subiendo <strong>di</strong> peso i kiko lo mester hasi lo siguiente.<br />
___________________________________________________________________________<br />
Proposishon <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>: yanüari 2007, Melly Bergland<br />
12
“ The Unforgettable Institute ”<br />
Instituto Di Teknologia Pa Transformashon Di E Ser Humano<br />
Menegrandeweg # 2 (p.o. Box 4479) tel.: 869-7733 / fax: 869-3275<br />
____________________________________________________________________________________________<br />
Resultado <strong>di</strong> e evaluashon por keda utilisá <strong>pa</strong>:<br />
· Buska mas forma efektivo <strong>pa</strong> publiká e aktividatnan.<br />
· Identifiká materialnan i rekursonan ku miembronan mester <strong>pa</strong> sirbi e kom<strong>un</strong>idat mihó.<br />
· Ripití aktividatnan ku tabata eksitoso i si ta nesesario eliminá o kambia aktividatnan<br />
ku no a d<strong>un</strong>a resultado.<br />
· Revisá e ophetivonan kaminda ta nesesario <strong>pa</strong> alkansá e nesesidatnan <strong>di</strong> nos<br />
kom<strong>un</strong>idat<br />
· Kom<strong>pa</strong>rtí resultadonan ku miembronan, <strong>pa</strong>rtisi<strong>pa</strong>ntenan i henter kom<strong>un</strong>idat i sigui<br />
promové mihó salubridat <strong>pa</strong> Kòrsou.<br />
Nifikashon <strong>di</strong> e slogan:<br />
Pensa salú;<br />
<strong>pa</strong> enkurashá hende/<strong>pa</strong>rtisi<strong>pa</strong>nte <strong>pa</strong> hasi kambionan chikí na<br />
nan estilo <strong>di</strong> biba dor <strong>di</strong> siña, komprondé i ehekutá konosementu<br />
nobo <strong>pa</strong> evitá malesa króniko, logra i mantené <strong>un</strong> peso salú <strong>pa</strong> asina<br />
hiba <strong>un</strong> bida mas plasentero i duradero.<br />
Kome salú;<br />
Move salú;<br />
<strong>pa</strong> enkurashá hende/<strong>pa</strong>rtisi<strong>pa</strong>nte <strong>pa</strong> kome produktonan<br />
saludabel ku ta kontribuí na nan salú i bienestar en general i<br />
<strong>di</strong>stinguí bon nutrishon for <strong>di</strong> mal nutrishon.<br />
<strong>pa</strong> enkurashá hende/<strong>pa</strong>rtisi<strong>pa</strong>nte <strong>pa</strong> kana, landa, subi seru,<br />
kore baiskel, bai gym (fitness), baila etc. ademas <strong>pa</strong><br />
mantené múskulo, joint i órgano flèksibel, saludabel i<br />
f<strong>un</strong>shonando optimal.<br />
Bo tambe ta <strong>di</strong>spuesto <strong>pa</strong> d<strong>un</strong>a <strong>un</strong> aporte?<br />
...............ami a tuma e promé <strong>pa</strong>so.<br />
Abo ta <strong>di</strong>spuesto <strong>pa</strong> sigui h<strong>un</strong>tu i bira miembro <strong>di</strong> e<br />
Koalishon Plataforma <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>?<br />
___________________________________________________________________________<br />
Proposishon <strong>Plan</strong> <strong>Nashonal</strong> <strong>pa</strong> <strong>Maneho</strong> Salú <strong>di</strong> <strong>Peso</strong>: yanüari 2007, Melly Bergland<br />
13