Revistë kulturore

Revistë Kulturore
Revistë kulturore
Shkolla “28 Nëntori”
Klasa : XD

LETËRSIA
Letërsia e vjetër shqiptare lindi në kohën kur vendi ynë ishte i
pushtuar nga osmanët,pikërisht edhe ideologjia ishte fetare dhe
nën kushte të shoqërisë feudale e gjith kjo u zhvillua në mesjetë
.Duke u nisur nga qëllimet atdhetare, shkrimtarët e kësaj
periudhe shkruan edhe vepra mësimore e didaktike. Letërsia e
vjetër shqipe ndahet ne tri periudha:
1. Letërsia e Humanizmit- me përfaqësueses kryesor Marin
Barletit.
2. Letërsia Filobiblike- me përfaqësueses Pjeter Budin, Pjeter
Bogdani, Frang Bardhi
3. Letërsia e Bejtexhinjve- me përfaqësueses Muhamed Kycyku,
Nezim Berati

Humanisti Marin Barleti dhe veprat e tij
Barleti lindi dhe u rrit në Shkodër, pastaj pjesë e
Republikës së Venecias. Shumë dijetarë perëndimorë
besojnë se Barleti ishte një kolon i Italisë nga Italia ,
ndërsa shumica e dijetarëve shqiptarë pohojnë sot se ai
ishte një shqiptar etnik. Në vitin 1474, Perandoria
Osmane rrethoi Shkodrën dhe Barleti morën pjesë në
mbrojtjen e suksesshme të qytetit, si në rrethimin e parë
në vitin 1474 dhe në vitin 1478. Të dy prindërit e Barleti
u vranë në rrethana. Kur Venediku ia dorëzoi Shkodrën
otomanëve në vitin 1479, Barleti iku në Itali ku ai do të
bëhej dijetar i historisë, letërsisë klasike dhe gjuhës
latine. Menjëherë pasi Barleti mbërriti në Venecia, atij iu
dha një stalla në tregun e mishit Rialto si një mjet i
përkohshëm i ndihmës financiare. Në vitin 1494 u bë prift
pas studimeve të tij teologjike në Venecia dhe Padova dhe
së shpejti u emërua për të shërbyer në Kishën e Shën
Stefanit në Piovene.
Rrethimi i Shkodrës
Puna e parë e Barletit ishte Rrethimi i Shkodrës.
U botua disa herë në latinisht dhe u përkthye
në italisht, polonisht, frëngjisht, shqip dhe
anglisht. Barleti e shkroi këtë punë si
dëshmitar okular. Nga kjo vepër, autori i
mirënjohur shqiptar Ismail Kadare shkroi se
"nëse dikush do të kërkonte një krijim letrar
plotësisht të denjë për shprehjen" vepër
monumentale ", do të ishte e vështirë të gjente
një shembull më të mirë se Tiroza e Shkodrës".
Historia e Skënderbeut [redakto]
Vepra e dytë dhe më e madhe e Barletit ishte
"Historia e Skënderbeut", me titull të plotë mbi
princin e shkëlqyeshëm të epirurëve, Gjergj
Kastrioti, jetën, karakterin dhe veprat, veçanërisht
kundër turqve. Për shkak të shfrytëzimeve të tij të
famshme ai u mbiquajtur Skënderbeu, domethënë
Aleksandri i Madh.). U botua në latinisht midis viteve
1508 dhe 1510 dhe u përkthye në portugalisht,
gjermanisht, frëngjisht, anglisht, serbisht dhe shqip.

ARTI
Vincent Willem van Gogh
(30 mars 1853 - 29 korrik 1890) ishte një piktor
holandez Post-Impressionist i cili është ndër
figurat më të famshme dhe më me ndikim në
historinë e Perëndimit Art. Në pak më shumë se
një dekadë ai krijoi rreth 2,100 vepra arti, duke
përfshirë rreth 860 piktura vaji, shumica e tyre në
dy vitet e fundit të jetës së tij në Francë, ku ai vdiq.
Ato përfshijnë peizazhe, still lifes, portrete dhe
vetë-portrete, dhe karakterizohen nga ngjyra të
guximshme dhe furra dramatike, impulsive dhe
ekspresive që kontribuan në themelet e artit
modern. Vetëvrasja e tij në 37 vjet pasoi sëmundje
mendore dhe varfëri.
Van Gogh ishte i pasuksesshëm gjatë jetës së tij dhe
u konsiderua i çmendur dhe një dështim. Ai u bë i
famshëm pas vetëvrasjes së tij dhe ekziston në
imagjinatën publike si gjeniu i rëndomtë i
keqkuptuar, artisti "ku diskurset në çmenduri dhe
kreativitet konvergojnë". Reputacioni i tij filloi të
rritet në fillim të shekullit të 20-të, pasi elementët
e stilit të tij të pikturës erdhën për t'u inkorporuar
nga Fauves dhe Ekspresionistët gjermanë. Ai arriti
sukses të gjerë, komercial dhe popullor gjatë
dekadave të mëvonshme, dhe mbahet mend si një
piktor i rëndësishëm, por tragjik, personaliteti i
trazuar i të cilit karakterizon idealin romantik të
artistit të torturuar

MUZIKA
AUTOBIOGRAFI:
U linda nga nëna ime kolonjare me emrin Shqiponja, dhe sipas
gjasave me babë miriditasin Mëhill Doçi, rreth mëngjezit të datës 9
maj 1948. Pra prindër ish-partizanë, ish-anëtarë të PPSH-së. Mbasi
kreva arsimimin tem në Shkodër deri në gjimnaz, u regjistrova në
Universitetin Shtetror Tiranë në Fakultetin e Inxhinierisë Dega
Elektrike në të cilin Diplomën e mbrojta me Notën 10. Me 3 korrik
1971 ma dorzoi Hysni Kapo në ceremoninë e bërë enkas... etj, etj,
Martohem me dëshirën teme dhe të Tanës (ime shoqe) në praninë e
qindra e mijra servilave e kushurinjve me 18 korrik 1971 në Kukës
(im atë asokohe ishte Kryetar i Kukësit) duke vajtur 3 orë e gjysëm
me vonesë në dasmën time, sepse koincidoi që atë natë luante Pelé -
ylli i botës në futboll ndeshjen e fundit! Mu duk më me rëndësi kjo
ndeshje sesa dasma ime!
POEZI:
Ad Fishtum In Memoriam
Banale
Katër Stinët
Kisha Vdekur… Nuk E Dija!?
Ku Kemi Lerë?!.. (Elegji)
Kushtuar Ferdiand Dedës
Lajthitje Poetike
Letrës Së Bardhë…
Nuk Kam Kohë Të Merrem Me Ty!

TEATRI
Teatri dramatik amator
Në vitin 1952, në Shtëpinë e Kulturës ekzistonin dy grupe
teatrore me amatorë. Me këto grupe u vunë në skenë pjesët:
"Zëvendësimi" (një akt), "Mysafir i shtrenjtë" (një akt),
"Mbjell mirë, të korrish mirë" (një akt), "Familja e
përbashkët" (një akt), "Mosmarrëveshja" (një akt).
Gjithashtu u vu në skenë komedia "NJë pulë ka kënduar si
gjel" të Ton Shoshit. Komedi e dobët. Përmban disa aspekte
të jetës së malësorëve të Dukagjinit në periudhën 1940-'50
dhe merrej me zhvillimin e ndërgjegjes së këtyre njerëzve.
Grupi teatror "Vasil Shanto" vuri në skenë dramën "Dashuri
në agim" të A.Gallan. Interpretuan: Ndoc Çikliqi rolin e
Stefanit e paraqiti me vërtetësi e sentiment. Violeta Pali në
rolin e Varvarës e paraqiti mirë. Po ky grup vuri në skenë
komedinë "Fanatikët" të Goldonit përkthyer e vënë në skenë
nga A.Skanjeti. Me grupin teator të Shtëpisë së Kulturës,
regjisori Skanjeti vuri në skenë dramën "Koha e rinisë së
baballarëve" të Boris Gorbatov. U dalluan Paulin Preka në rolin
e Antonit për temperamentin e tij, Ana Ujka në rolin e vështirë
të Natashës. Ajo krijoi një moment mjaft emocional

MODA
Super Stripes
Vishni zemrën tuaj në gjoks
Dashuria ishte qartë në ajër këtë sezon. Rodarte
paraqiti një bust të zemrës së stilit të porsalindur në një
fustan romantik, ndërsa Proenza Schouler mori trendin
në një drejtim më dramatik me një hapje zbuluese në
formë zemre në një majë të zezë. Në Gucci, një model u
përplas me pistën e veshur me një fustan të zi të veshur
me tyl që mbante një zemër të madhe dhe një thikë, dhe
Marc Jacobs gjithashtu tregoi një koleksion të denjë për
ëndrrën e një raver, me një triko të veçantë të mbuluar
me motive metalike të zemrës.
Stripes në çdo iteration u pa në pista pranverë 2017. Nga
versionet e përzierjes dhe ndeshje të Fendi dhe Ports
1961 (po, ju mund të mbani vija të madhësive dhe
ngjyrave të ndryshme në të njëjtën veshje!) Në veshjen e
shndritshme të ylberit Rosie Assoulin, printimi klasik mori
një përditësim glitzy. Adam Selman gjithashtu
eksperimentoi me shtypjen me ngjyra, ndërsa Monse dhe
Alexander Wang mbulonin këmisha dhe veshjet në mini
pinstripes. Super Stripes

Redaksia e krijimtarise artistike
Krijmtaria Artistike.
Krijimtaria dhe vepra artistike për një
artist të vërtetë është produkt i një
përpjekjeje të gjatë e këmbëngulëse, i
një frymëzimi të ndezur në
gjithëkohësi krijuese të tij dhe, mbi të
gjitha, i një angazhimi që kërkon
shumë sakrifica dhe pasion të
drejtpërdrejtë me jetën dhe realitetin
e gjallë njerëzor.

Jeta
Dritero Agolli
Dritëro Agolli lindi më 13 tetor
1931 në Menkulas të Rrethit të
Devollit afër Korçës dhe u nda nga
jeta më 3 shkurt 2017 në Tiranë.
Pasi mori mësimet e para në
vendlindje, vazhdoi gjìmnazin
e Gjirokastrës, një shkollë me mjaft
traditë. Ai vazhdoi studimet e tij në
Falkutetin e Arteve në Shën
Petersburg. Për nga gjinitë,
krijimtaria e Dritëro Agollit është e
larmishme. Në vjershat dhe
poemat e Dritëro Agollit gjejnë
shprehje mendimet dhe ndjenjat e
njeriut të ri, patriotizmi dhe
besnikëria ndaj idealeve
revolucionare, cilësitë e tij morale
në jetë dhe në punë.
VEPRAT>
- Në rrugë dolla, 1958
-Hapat e mia në asfalt, 1961
-Zhurma e ererave te dikurshme 1964
-Shtigje malesh dhe trotuare, 1965
-Njeriu i mirë, tregime – 1973
- Nene Shqiperi, 1974

Ese
Tema: Jeta eshte e bukur nese e do!
Shikoni njehere perreth jush. Cfare shihni? Lule, peme, gjelberim e gjalleri? Apo TV, kompjuter e playstation? Mos valle
shihni nxenes, banka e mesues? Ose familjen, ngrohtesine e dashurine…?
Tashme mendoni: cfare e ben jeten te bukur, sipas jush? Eshte ndonje nga ato me siper? Mund te permendni te tjera sende
a dukuri qe ju lumturojne?
Natyrisht qe po! Jeta ka gjithe ato gjera qe e bejne jeten, jete! Nga gjithcka perreth mund te nxjerresh nje lloj bukurie sepse
pikerisht gjithcka e perben jeten dhe jeta ESHTE E BUKUR!!! Por kjo varet edhe nga ne. Cdo gje perreth nesh e ka nje te
vecante te bukur, por ne mund ta plotesojme ate edhe me epitete te shemtuara dhe te jemi pesimist per gjithcka qe na
rrethon…por kush do ta dotne kete?! Pikepamja jone vetjake e jetes eshte ne doren tone dhe e atyre qe na rrethojne!
Nese duam, edhe nga nje dite e zymte mund te nxjerrim plot gjera te bukura! Gjithnje…nese duam. Sepse ka edhe nga ata
njerez qe nenvleresojne gjithcka perreth tyre dhe bejne shume gabim qe nuk i falenderohen Zotit qe jane aty ku jane.
Megjithate, keshilla time eshte te bejme te kunderten: te cmojme ate qe na eshte dhene dhe ta shijojme jeten, sepse sa me
shume ta duam, aq me e bukur behet ajo!!!
Punoi: Fatjon Brahimi

Ese
Tema: Me lejo te flas
Cdo njeri duhet te jete i lire per te shprehur ate qe mendon pa pasur frike te shprehet.Fjala eshte
e vetmja gje qe eshte e lire per te gjithe.Duhet ta ngrejme zerin per cdo mesazh qe duam te japim.
Shume persona kane frike te flasin sepse mendojne qe e kane gabim.ketu perfshihem edhe
une.E di ndonjehere eshte me mire te flasesh se te heshtesh edhe nese e ke gabim.PSE JO TE MOS
JAPESH MENDIM TEND PSE??? Pse gjithmone duhet te te tallin sa here te besh gabim apo nuk jeni
gabuar edhe ju.Shume femijeve u mohohet e drejta e fjales sepse sepse ngurojne qe te flasin sepse
mendojne qe e kane gabim.Do te doja shume qe nje dite te dal nga shtepia e pa rregulluar fare ,e
veshur jo shume mire dhe te nisesha per ne shkolle,e te shikoja komentet dhe talljet e te tjere.Pse
nuk mund te jesh vetevetja.Pse duhet te sillesh mire vetem per te kenaqur te tjeret.Pse nuk mund
te vishem sic une dua dhe njerezit te mos me paragjykonin.
Kete te betohem qe nuk e di dhe s'kam per ta ditur asnjehere.Ju lutem ngrijeni zerin per te
drejten themelore te cdo njeriu e drejta e fjales.
Ersi Ulqinaku

Ese : Stop trafikimit te qenieve njerezore
STOP, STOP, STOP ! Nuk duhet te lodhemi apo ta harrojme asnjehere ta thojme kete fjale. Sepse ne duhet te ndikojme
per mire per ndalimin e trafikimit te qenieve njerzore. Ne iu bejme thirrje bandave kryesore qe merren me trafikimin, qe
vete ata te fillojne te ndalojne kete.
A nuk e kuptoni qe po merrni pjese ne nje krim ? A keni ju nena, motra dhe femije ? A nuk keni ju familje ? A jeni
njerez ? Vereni veten tuaj ju ne vendet e te gjithe femijeve, vajzave qe bine pre e mashtrimeve tuaja. A do te donit ju qe
motren apo vellane tuaj ta shihni ne ate gjendje? Po jua siguroj une kete qe per familjet tuaja, motrat dhe vellezerit,
femijet tuaj ju doni me te miren qe mund te kerkoje jeta. A mendoni ju qe femijet dhe vajzat qe ju trafikoni nuk kane
endrra, nuk e mendojne te ardhmen tyre. Por ja qe ta dini, ju me ate krim ia keni prere endrrat nje femije, ke bere te
lotoje nje nene. Ke lene pa trashigimtar nje familje. Ke c’nderuar nje fis te tere. Ke sjelle vetem vuajtje dhe fatkeqesi jo
vetem ne zemren e individit por edhe ne zemren e mbare njerezimit.
Te gjithe kane familje edhe jetimet. Ato kane familje komunitetin qe pergjigjet per ata dhe I strehon ata. Mos ke
harruar se kush ve dore mbi nje te mitur, ka vene dore mbi nje nene, e cila e krijoi gjithe kete bote. Prandaj po ju themi
“Stop trafikimit te qenieve njerezore”. Stop loteve te te miturve. Stop shfrytezimit te vajzave, se ajo do behet nene ka
nje te ardhme. Stop trafikimit qe nenat te mos derdhin lot me, se iu linden, iu sollen ne jete. Mos ia theni zemren nje
nene se do te pendoheni per tere jeten.
Ermenisa Tallalli

Ese
Tema: Shpresa
Shpresa na mban gjalle.Ajo eshte gershetimi i te mirave ne kete jete.
Po nuk pate shprese je asgje je nje njeri bosh qe iken vetem ku te te cojne kembet dukesh i pa orientua pa busull.
Jeta ka te mira dhe te keqija, ajo eshte e mbushur plot rreziqe me gropa te stermedha qe po re brenda nuk mund te
ngrihesh serish por shpresa, shpresa te mban per dore dhe e kaloni bashke ate grope. Cdokush ka perjetuar cdo gje me te
cilen e ka perballur jeta, disa jane ngritur por disa jo. Nese je ne nje vend pa drite cfare mund te shikosh? Asgje. Thjesht
erresiren qe te rrethon. Shikon frike, varferi, dhune , skamje, urretje, egoizem jete pa lumturi jete pa asgje, nje vend ku nuk
ekziston as ti. Po ne nje vend me drite cfare shikon? Gjithcka. Jeten, lumturine, driten shikoj nje femije te vogel te buzeqeshur
te pafajshem. Kurre nuk duhet te humbasesh ne shkronjat e jetes sepse ato jane aq te ngaterruara dhe te pakuptimta per ty ,
por shpresa i vendos aty ku duhet. Ngjyrat e jetes jane aq te larmishme por ka edhe ngjyra te erreta ku aty ka vetem lot e
dhimbje. Sa keq!
"Jeto si te duash jo si duan te tjeret te jetosh ti" ky eshte ligji i jetes. Ne bote ka shume te pambrojtur e te varfer por ata
jetojne me miresi ne zemer e me buzeqeshje ne fytyre sepse ata besojne te shpresa. Duhet pak shprese qe ta arrish endrren,
duhet te kesh pak enderr qe te prekesh realitetin. Shpreso dhe jeto te ardhmen tende.

Gjimnazi 28-Nëntori Shkodër
Gjimnazi 28-nëntori është një gjimnaz publik dhe një ndër gjimnazet më të mirë në Shqipëri si meritë e mësuesëve më të mirë dhe në sajë të nxënësve të shkëqyer
që ka pasur kjo shkollë. 28-Nëntori njihet në Shqipëri për nivelin e lartë të procesit mësimor dhe për njerëzit e shquar që i ka dhënë Shqipërisë pa harruar të
përmendnim Jozefina Topalli një nxënëse ekselente e kësaj shkolle dhe shumë të tjerë..Po si lindi ky vend nga të cilin dalin njerëz të shquar?
Më 11 gusht 1922 u hap gjimnazi laik“28-Nëntori” .Në fillim kjo shkollë kishte rreth 37 nxënës ,4 mësues ,pak banka ,dy tryeza ,dy dërrasa të zeza në klasa,një
tryezë në këshillin pedagogjik dhe një në drejtori.Shtypi i kohës shkruante për hapjen e gjimnazit se ai ishte një problem jetik për shtetin dhe se shkodranët duhej të
krenoheshin me të.Drejtori i parë I gjimnazit ishte Dr.Xhevat Korça,një figurë e njohur arsimit.Po në këtë vit shkollor u hapën dy klasa një me 32 nxënës dhe dy me
5 nxënës.Gjimnazi kishte 3 degë:reale,klasike dhe normale.Për herë të parë u bë e mundur që në gjuhën shqipe të bëhej provimi i maturë ku u diplomuan 5
kandidatë.Në vitin 1933 u hap dega femërore e gjimnazit me nëndrejtore zonjë Matilda Çarkaxhia.Në këtë shkollë në vazhdimin e viteve u rrit numri i
nxënësve,numri i mësuesvedhe numri i lëndëve me detyrim që mësoheshin në këtë shkollë.
Qëllimi i gjimnazit 28-Nëntori është shndërrimi i shkollës në vendin ku realizohet partneriteti mes shkollës,familjes
dhe komunitetit me fokus zhvillimin akademik,social,fizik dhe emocional të fëmijeve duke shfrytëzuar të gjitha burimet që ofron familja dhe komuniteti dhe këtë e
ka realizuar mjaft mirë .Objektiva kryesore e kësaj shkolle është sigurimi i arsimit cilësor për të gjithë nxënësit e shkollës dhe kjo shikohet mjaft mirë nga rezultatet
mjaft të mira të nxënësve .Një objektiv tjetër dhe mjaft i rëndësishëm shtë sigurimi i morëqënies sociale , emocionale shëndetësorë të nxënësve dhe duke qënë se
unë jam një nxënëse e kësaj shkolle e di që marrëdhënie që kanë mësuesit me ne nxënësit e tyre është tamam një lidhje e mirë shokësh.
Angazhimi dhe zhvillimi i komunitetit është një ndër objektivat më të rëndësishme të këtij gjimnaziNxënësit në këtë shkollë respektojnë njeri-tjetrin dhe me këtë
kuptojmë që respektimi i biodiversitetitit është një objektiv i realizur.
Gjimnazi 28-Nëntori ndodhet në qëndër të qytetit,në një godinë historike që është restauruar për herë të fundit 2012.Me gjithë përmirësimin e kushteve të
infrastrukturës hasen vështirësi në lidhje me numrin e kufizuar të ambienteve dhe madhësinë e tyre gjë që pengon në respektimin e hapësirës për çdo nxënës sipas
standarteve.Infrastruktura e gjimnazit 28-Nëntori ka anë positive dhe negative të veta.Gjendja e laboratorëve edhe pse kanë kaluar shumë vite vazhdon të jetë e
njejtë .Është funsional laboratotri i informatikës.Në këtë gjimnaz mirëmbahen mjaft mirë shkolla dhe ambjentet.Ka një higjenë të pastër dhe ambientet janë
funksionale dhe të këndshme për zhvillimin e arsimit.Ambientet sportive janë të bollshme,gjimnazi ka një palestër të madhe dhe një oborr të madh,Por edhe pse
nxënësit nuk janë të shumtë në numër ,ata sërish qëndrojnë 3 veta në një bankë përshkak të klasave të vogla.Mungon gjithashtu njeë laborator fizike,kimie e cila
pengon në zhvillimin normal të mësimit.
Unë jam një nxënëse e gjimnazit “28-Nëntori” dhe për mua është gjimnazi më i mirë në Shqipëri.
Është një mjedis shoqëror ku secili nxënës njeh aftësitë e tij,mëson mjaft mirë për t’u përballur me të ardhmen.Këtu mësimi është mjaft cilësor dhe kjo dallohet në
sajë të arritjeve të nxënësve.Të gjithë ne si nxënës trajtohemi në mënyrë të barabartë dhe kemi marrëdhënie të shkëlqyer me mësuesit tanë.

Ashtu sikurse në çdo vend të Shqipërisë komuniteti fetar në Shkodër ndahet në besim katolik,myslim dhe ai ortodoks.Ky vend njihet mjaft
mirë për bashkëjetesën fetare midis këtyre komuniteteve.Në Shkodër ka shumë monumente fetare të mrekullueshme të pasura nga ana
historike dhe ajo kulturore si përshemnull Katedralja e Shën Shtjefnit,Xhamia e Plumbit,Kisha Ortodokse e Shkodrës etj.
Kisha Katedrale e Shkodrës i është kushtuar Shën Shtjefnit.Toka ku është e ndërtuar kjo katedrale është dhuruar nga Palokë Krandja.
Kjo kishë u ndërtua me anë të ndihmave të popullit ku 36 vetë dhuruan1750 napolona flori.Kolë Idromeno bëri tavanin e katedrales që
njihet për bukurinë madhështore që ka. Kjo kishë është dëmtuar disa herë 1905
,1925,1967.Katedralja është 74 metër e gjatë ,50 metër e gjerë dhe 23,.5 metër e lartë. Gjatë periudhës së komunizmit kisha është mbyllur
që nga viti 1967 dhe u rihap më 1990.
Xhamia Ebu Beker , e njohur edhe si Xhamia e Madhe, është xhamia kryesore e qytetit të Shkodrës Xhamia është ndërtuar në vitet
1994–1995 në vendin e xhamisë së dikurshme të Fushë Çelës me paratë e sipërmarrësit saudit Sheh
Zamil Abdullah Al Zamilit. Është emëruar sipas Ebu Bekrit kalifit të parë . Inaugurimi i xhamisë u bë më 27 tetor 1995 dhe u rinovua në
vitin 2008. Xhamia e Fushë-Çelës është ndërtuar gjatësundimit osmanu shkatërrua gjatë
diktaturës komunisteë Shqipëri.Kjo ishte një nga xhamitë më të bukura të Shkodrës dhe kishte
medresenëe saj.
Kisha e Zojës së Shkodrës është një kishë ku më parë ndodhej ikona e Shën Marisë me Jezusin fëmijë. Kisha gjendet rrëzë Kalasë
Rozafa.Mrekullia e madhe e kësaj kishe është në sajë të mërgimit që ka pasur ikona nga Shkodra në Gennazzo më 25 prill 1467 duke
fluturuar nëpër qiell e mbajtur nga dy engjëj.E gjithë kjo rrugë e ikonës u ndoq nga dy burra shkodranë. Kisha e Zojës së Shkodrës filloi
të ndërtohej më 1916 dhe përfundoi së ndërtuari më 1932.Në vitin 1895, u ë e Shkodrës "Pajtore e Shqipërisë.
Xhamia e Plumbit ose e quajtur ndryshe Xhamia Mehmed Pashë Bushatlli është një monument kulture i kategorisë së parë në
Shkodër. Xhamia e Plumbit filloi të ndërtohej në vitin 1773 dhe përfundoi më 1863.Kjo vërtetohet me shqipërimin e shkrimit të gdhendur
në pllakën e vendosur mbi derën kryesore të kësaj xhamie, ku thuhet se viti 1187 Hixhri është data e ndërtimit të xhamisë prej Mehmet
Pashës. Ky institucion i rrallë është një kult tipik i stilit turko-arab.Në vitin 1967 Xhamia e Plumbit u mbyll dhe ajo është ndër të paktat
xhami në krejt Shqipërinë që nuk u shkatërrua nga ateizmi komunist.
E para kishë ortodokse në Shkodër, deri në fundin e shekullit XVIII ka qenë përtej Bunës, në lagjen e vjetër Kasena, vend ku u patën
gjetur rrënojat e kishës së Shën Kollit.Qytetarët e Shkodrës kontribuan në ndërtimin e kishës dhe iu drejtuan konsullit rus në Shkodër për t’i
ndihmuar me fonde,ku Aleksandër Nevski dërgoi mënjëherë shumën e nevojshme. Ortodoksët pasi siguruan dekretin nga Sulltan Mexhidi,
nisën punën për ndërtimin e Kishës që zgjatën katër vjet më vonë.Aty ishte dhe një ikonë me pamjen e carit zemërgjerë rus që sot nuk është
më. Kisha ortodokse u shkatërrua, në pikun e fushatës ateiste, më 10 qershor të vitit 1967.

Futbolli Shqiptar
Sporti është një veprimtari njerëzore qëllimi i së cilës është argëtimi dhe zhvillimi apo krahasimi i aftësive psikike dhe
fizike. Sporti në histori na jep të dhëna të rëndësishme mbi ndryshimet shoqërore të cilat me kalimin e shekujve kanë
ndikuar mbi konceptimin e sportit në varësi të kulturave të ndryshme. Sporti si aktivitet që përfshin aftësitë fizikë e
mendore të njeriut që na jep idenë se sporti është pothuajse aq antik sa edhe zhvillimi i inteligjencës së njeriut. Për njeriun
primitiv aktiviteti fizik, ishte vetëm një mënyre shumë e dobishme për të zgjeruar njohjet e tij mbi natyrën.Ashtu si në
çdo vend sporti ka një historik mjaft të pasur në Shkodër sidomos futbolli.
Në Shkodër futbolli ka filluar të luhet shumë herët. Jo më kot, ky qytet krahasohet me Anglinë e cila e luajti për herë
të parë këtë lojë magjike në botë. Anglezët janë të parët në botë ndërsa shkodranët janë të parët që luajtën futboll në
Shqipëri. Topi i rrumbullakët është filluar të duket në kryeqendren e Veriut të Shqipërisë në fillim të shekullit të kaluar
ndërsa futbolli në Shkodër si datë të fillimit të të luajturit, ka vitin 1908. Në atë vit një prift maltez, At Gut Ruter solli
topin e parë të vërtetë të futbollit dhe ky moment konsiderohet si ai i nisjes së futbollit në Shqipëri në kolegjin
françeskan”Illyricum”.
Në vitin 1913 u organizua në Shkodër një ndeshje futbolli si ndeshja e parë miqësore ndërkombëtare e futbollit në
mes skuadrës vendase “Indipendenca” dhe një formacioni austro- hungarez që përbëhej nga pjestarë të ushtrive të këtyre
vendeve që atë kohë kishin pushtuar qytetin. Për herë të parë ky takim zhvillohej sipas rregullores së kohës për 90 minuta,
të ndarë me nga dy pjesë nga 45 minuta. Skuadra “Indipendenca” përbëhej nga 11 lojtarë, kapiteni i së cilës ishte Palok
Nika. Këtij takimi iu bë një jehonë e madhe edhe në shtypin e huaj teksa u pasqyrua në gazeta të ndryshme të Europës.Në
vitin 1919 u krijua shoqëria “Vllaznia” e cila është e para në Shqipëri.
Pas krijimit të shoqërisë “Vllaznia”, filluan të organizoheshin takime me skuadra të qyteteve të tjera. Takimet mes
Vllaznisë dhe SK Tiranës u kthyen në një traditë dhe gjithashtu filluan të organizoheshin ndeshje miqësore me ekipe të
Malit të Zi. Rrjedhojë e këtij zhvillimi të futbollit u krijua Federata Sportive Shqiptare më 6 qershor 1930.Skuadra
kuqeblu në 94 vite të formimit të saj do ta pasurojë edhe më tepër muzeun e trofeve të futbollit shkodran,ku u morën 9
tituj kampion, 6 kupa të Shqipërisë dhe 2 Superkupa.
Loro Boriçi ishte futbollist dhe trajner futbolli dhe figura më e shquar shkodran.Loro Boriçi lindi më 4 gusht 1922, në
qytetin e Shkodrës. Ai rridhte nga një familje e vjetër shkodrane dhe shumë e njohur në qytetin e Shkodrës.Loro Boriçi
vdiq në vitin 1984, në moshën 62-vjeçare përashkak të një sëmundje të rëndë.Ai ka luajtur tek ekipi “Vllaznia” nga viti
1937-1948,tek ekipi “Partizani”1949-1956,tek ekipi “Spartaku”1956 dhe tek ekipi”Lazio” 1941-1942.Ekipet që ka
drejtuar janë "Partizani" i Tiranës, "Spartaku" i Tiranës, "Flamurtari" i Vlorës, "Lokomotiva" e Durrësit, "Kombëtarja e të
Rinjve", "Shpresa", "Kombëtarja e Shqipërisë", "Kombëtarja e Kinës".Ai ka luajtur 80 ndeshje, nga të cilat 20 i ka luajtur
me ekipin e Kombëtares dhe ka shënuar 38 gola, që e kanë bërë të shpallet 6 herë golashënuesi më i mirë i vendit.

Si mund t’i zgjidhim këto probleme???
angazhim maksimal i profesionistëve
kohë
vullnet.
Zbatimi i reformave
Cilësia
Vlerësimi
Edukimi
Dhuna
Mungesat e shumta të nxënësve
Rënia e interesimit apo e motivit për të
nxënë
Mossuksesi i nxënësve
Ajo që duhet të jetë shqetësues për shoqërinë tonë e në
veçanti për mësimdhënësit, prindërit dhe ministrinë e arsimit
është fakti që:
Për shumë nxënës, shkolla është gjëja më e mërzitshme
dhe e neveritshme që ata duhet bërë.
Orët mësimore, janë orët më të gjata për ta, ndërsa zilja
është tingulli më i ëmbël me gjithë vrazhdësinë e saj.
Prandaj, Ministria e Arsimit duhet të zhvillojë politika dhe të
hartojë plane, zbatimi i të cilave do të bëjë shkollën një
ambient më të dashur, atraktiv dhe stimulues për nxënësit.
Kjo do të kishte një impakt direkt në:
Ngritjen e cilësisë
Rritjen e interesimit dhe në rezultate më të kënaqshme

Ndryshimet ndër vite të shkollave shqipe
Shkolla ka ndryshuar ndër vite. Disa nga ndryshimet më thelbësore janë:
1. Rritja e viteve të arsimit nga 7 në 8 dhe në 9
2. Janë hapur shkolla jopublike
3. Janë shtuar shkollat profesionale
4. Në shkolla përdoret teknologjia digjitale
5. Në shkolla ofrohet shërbimi i psikologut
6. Janë futur metoda të reja të mësimdhënies
7. Janë bërë ndryshime në kurrikula
8. Janë future lëndët me zgjedhje sipas aftësive dhe dëshirave të nxënësve
10 gjimnazet më të mira në Shqipëri
1. “Ismail Qemali” Tiranë
2. “Sami Frashëri” Tiranë
3. “Qemal Stafa” Tiranë
4. “28 Nëntori” Shkodër
5. “Petro Nini Luarasi” Tiranë
6. “Ali Demi” Vlorë
7. “18 Tetori” Lushnje
8. “Naim Frashëri” Durrës
9. “Themistokli Gërmenji” Korçë
10. “Dhaskal Todri” Elbasan

Arsimi profesional
Ç’është arsimi profesional?
Qëndrat e Formimit Profesional janë institucione ku
ofrohen kualifikime aftshkurtër (deri në 2 vjet) në
profesione të kërkuara nga tregu i punës.
Qëndrat e Formimit Profesional, ndahen në:
1. Publike
2. Jopublike
KUALIFIKIMET PROFESIONALE E OFRUARA NGA
QENDRAT PUBLIKE TË FORMIMIT PROFESIONAL
Qendrat Publike të Formimit Profesional ofrojnë:
1. Kurse profesionale në Nivel Kombëtar
2. Kurse profesionale në Nivel Qendre.
Fakte për arsimin në Shqipëri
Në Shqipëri numërohen:
1. 2340 kopshte
2. 1815 shkolla fillore e 9-vjeçare
3. 530 shkolla të mesme, të përgjithshme, profesionale.
4. Numri i nxenesve ne arsimin parauniversitar kap
shifren 737 400 veta.
5. Në Shqiperi funksionojne 70 institucione arsimore
jopublike.
6. Institucionet arsimore të arsimit të detyrueshëm
frekuentohen nga rreth 560 000 nxënës.

Aktualitet
Streset e adoleshentëve sot
ADOLESHENCA mund të jetë një periudhë e trazuar, madje edhe në kushtet më të mira. Gjatë pubertetit,
adoleshentët bombardohen nga ndjenja dhe emocione të reja. Ata përballojnë strese të përditshme nga
mësuesit dhe moshatarët. Gjithashtu janë nën ndikimin e vazhdueshëm të televizorit, kinemasë, muzikës
dhe të Internetit. Prandaj një raport i Kombeve të Bashkuara e përshkruan adoleshencën si «një periudhë
kalimtare që zakonisht karakterizohet nga stresi dhe ankthi».Mjerisht, adoleshentët shpesh nuk kanë
përvojë për ta përballuar siç duhet stresin dhe ankthin. Pa drejtimin e duhur, ata fare lehtë mund t’i hyjnë
një rruge me pasoja shkatërrimtare. Për shembull, raporti i Kombeve të Bashkuara thotë: «Studimet
tregojnë se shpesh të rinjtë fillojnë të abuzojnë me drogën gjatë adoleshencës ose në vitet e para të
moshës së rritur.» E njëjta gjë mund të thuhet edhe për sjellje të tjera të gabuara të tilla, si dhuna dhe
marrëdhëniet seksuale me shumë partnerë.Prindërit që nuk i marrin seriozisht këto gjëra, duke menduar
se ndodhin vetëm te «të varfrit» ose te disa grupe etnike, shpesh bëjnë një gabim për të cilin më vonë
pendohen. Problemet që po kalojnë të rinjtë sot i kapërcejnë kufijtë ekonomikë, shoqërorë dhe racialë.
«Në rast se ‘kriminelin e mitur’ e mendoni vetëm si një djalë 17-vjeçar, i cili vjen nga grupet e pakicave
që jetojnë në lagjet e varfra dhe me nam të keq, nëna e varfër e të cilit mbahet me asistencë, nuk jeni
treguar të vëmendshëm me atë që po ndodh kohët e fundit,—shkruan Skot Uollteri.—Sot fëmija
problematik mund të jetë i bardhë, mund të vijë nga një familje e shtresës së mesme ose të lartë, mund të
jetë më i vogël (shumë më i vogël) se 16-vjeç dhe fare mirë mund të jetë edhe një vajzë.»Megjithatë,
përse kaq shumë adoleshentë rrezikojnë të futen në telashe? A nuk hasën vështirësi e tundime edhe të
rinjtë e brezave të kaluar? Është e vërtetë, por ne po jetojmë në një periudhë që Bibla e përshkruan si
«kohë kritike, të vështira për t’u përballuar». (2 Timoteut 3:1-5) Disa rrethana dhe probleme që hasin
adoleshentët, po shfaqen vetëm në këtë kohë të veçantë të historisë. Le të shqyrtojmë disa prej tyre.

Ndryshime në familje
Për shembull, le të shqyrtojmë se si kanë ndryshuar rrethanat në familje. «Më shumë se një e treta e fëmijëve amerikanë
përjetojnë divorcin e prindërve para se të mbushin 18 vjeç»,—thuhet në Revistën e Psikologjisë Mësimore (anglisht). Statistika të
ngjashme vijnë edhe nga vende të tjera perëndimore. Meqë martesa e prindërve prishet, shpesh fëmijëve u duhet të përballojnë
ndjenja që i mundojnë. «Në përgjithësi,—thotë revista e mësipërme,—fëmijët që kanë përjetuar ndarjen e familjes së afërmi,
kanë më shumë vështirësi në mësime dhe në marrëdhëniet shoqërore në shkollë, sesa fëmijët që vijnë nga familje të bashkuara,
nga familje me një prind, por që janë të qëndrueshme, ose nga familjet me njerk. . . . Gjithashtu, shpesh divorci i prindërve
ndikon në qëndrueshmërinë emocionale të fëmijës dhe në ndjenjën e respektit për veten.»Ndryshime në familje ka sjellë edhe
fakti që gjithnjë e më shumë gra po hyjnë në punë. Në një studim rreth krimeve të kryera nga të miturit në Japoni, thuhej se e
kanë më të vështirë që të kujdesen për fëmijët familjet ku të dy prindërit punojnë, sesa familjet ku njëri nga prindërit rri në
shtëpi.
Është e vërtetë që shumë familje kanë nevojë për dy rroga që të sigurojnë vetëm gjërat e nevojshme të jetesës. Gjithashtu me
dy burime të ardhurash, fëmijëve mund t’u krijohen kushte më të mira. Por kjo gjë ka edhe të keqen e saj: miliona fëmijë e
gjejnë shtëpinë bosh kur vijnë nga shkolla. Kur prindërit kthehen në shtëpi, shpesh janë të lodhur dhe të shqetësuar nga
problemet e punës. Cila është pasoja? Shumë adoleshentëve po u kushtohet më pak vëmendje nga prindërit. Një adoleshent
tha me keqardhje: «Në familjen time nuk kalojmë kohë bashkë.»Shumë vëzhgues mendojnë se kjo nuk është shenjë e mirë për
të ardhmen e fëmijëve. «Mendoj se ndryshimet që ka pësuar gjatë tridhjetë viteve të fundit mënyra se si prindërit kujdesen për
fëmijët, i shtyn fëmijët të mos lidhen me familjen, të mos komunikojnë, të kenëvështirësi në mësime dhe të dalin jashtë
kontrollit,—thotë dr. Robert Shou.—Prindërit bëhen skllevër të një shoqërie materialiste që ushqen ambicien. Kjo shoqëri i bën
të harxhojnë kaq shumë orë në punë dhe kaq shumë para, saqë nuk u del koha të bëjnë çka nevojitet për t’u lidhur me fëmijët
e tyre.»Një rrezik tjetër për adoleshentët është se fëmijët që i kanë prindërit në punë shpesh kalojnë shumë kohë pa
mbikëqyrje. Kur mungon mbikëqyrja e duhur nga prindërit, shtohen gjasat që fëmijët të futen në telashe.

Pikëpamje të ndryshme për disiplinën
Te të rinjtë e sotëm ka ndikuar edhe ndryshimi i pikëpamjeve
për disiplinën që prindërit duhet t’u japin fëmijëve. Siç e tha
hapur edhe dr. Ron Tafeli, shumë prindër «heqin dorë nga
autoriteti i tyre». Kur ndodh kjo, rregullat ose udhëzimet që u
jepen fëmijëve gjatë rritjes, për të ndrequr sjelljen e tyre, janë
të pakta ose mungojnë fare.Me sa duket, në disa raste,
prindërit reagojnë ndaj përvojave të pakëndshme të fëmijërisë
së tyre. Ata duan të jenë shokë me fëmijët e tyre, jo prindër
autoritarë. Një nënë pohon: «Isha tepër tolerante. Prindërit e
mi kishin qenë shumë të rreptë; doja të sillesha ndryshe me
fëmijën tim. E kisha gabim.»Deri ku arrijnë disa prindër vetëm e
vetëm që të mos tregohen të rreptë? Gazeta USA Today thotë:
«Një sondazh me afro 600 adoleshentë në Nju-Jork, Teksas,
Florida dhe në Kaliforni, të cilët po trajtoheshin për varësi nga
droga, tregoi se 20% e tyre kishin pirë drogë me prindërit dhe
gati 5% e adoleshentëve thanë se dozën e parë të drogës,
zakonisht marihuanë, ua kishte dhënë mami ose babi.» Çfarë
do ta shtynte prindin që të bënte një veprim kaq të
papërgjegjshëm? Një nënë pranoi: «I thashë sime bije që më
mirë ta merrte drogën në shtëpi ku mund ta kisha para syve.»
Siç duket, prindër të tjerë mendojnë se të pinë drogë bashkë
me fëmijët, është një mënyrë për «t’u lidhur» me ta.
Të bombarduar nga media
Veç të tjerave është edhe ndikimi i fuqishëm i medias. Sipas
studiueses Marita Moll, nga një anketë u zbulua se në Shtetet
e Bashkuara, adoleshentët kalojnë mesatarisht katër orë e 48
minuta para televizorit ose kompjuterit.
A është medoemos e dëmshme një gjë e tillë? Një artikull i
botuar në revistën Science thoshte se «gjashtë shoqëritë më të
mëdha profesionale në Shtetet e Bashkuara», përfshirë edhe
Shoqatën e Mjekëve Amerikanë, nxorën njëzëri përfundimin
se dhuna që tregohet në Media ka lidhje me «sjelljen agresive
të disa fëmijëve». «Pavarësisht se specialistët janë të një
mendimi,—thoshte revista Science,—siç duket, njerëzit e
thjeshtë nuk po e kuptojnë mesazhin që vjen nga shtypi, e
cila tregon se dhuna që shfaqet në Media nxit një shoqëri më
të dhunshme.»Për shembull, le të marrim videoklipet. Shpesh
prindërit shtangen kur shohin se me sa hollësi dhe sa hapur i
paraqesin skenat me seks disa nga këto videoklipe. A mund
të ndikojnë vërtet ato në sjelljen e disa adoleshentëve? Sipas
një studimi me 500 nxënës të shkollave të mesme «tekstet e
këngëve ku flitet për dhunën nxitin mendime dhe ndjenja
agresiviteti». Sipas një studimi tjetër të kohëve të fundit,
«adoleshentët, që kalojnë më shumë kohë duke parë skenat
me seks e dhunë që shfaqen në . . . videoklipet e
muzikës rep, ka më shumë të ngjarë që të sillen njësoj edhe
në jetën reale». Ky studim me më shumë se 500 vajza tregoi
se ato që shihnin shumë videoklipe të tilla, ishin më të prirura
që të goditnin mësuesit, të arrestoheshin dhe të kishin
marrëdhënie seksuale me shumë partnerë.

Adoleshentët dhe kompjuterët
Vitet e fundit edhe kompjuteri ka luajtur një rol kryesor në modelimin e mendjes së të rinjve. «Dhjetëvjeçarët e fundit,
numri i kompjuterëve personalë nëpër familje është rritur ndjeshëm,—thotë revista Pediatria (anglisht).— Anembanë
vendit [në Shtetet e Bashkuara], dy të tretat e familjeve me një fëmijë në moshën shkollore (6-17-vjeçare) kishin një
kompjuter. . . . Në Shtetet e Bashkuara, përqindja e fëmijëve nga 3 deri në 17 vjeç, të cilët jetonin në një shtëpi ku kishte
kompjuter, u rrit nga 55% në vitin 1998 në 65% në vitin 2000.» Kompjuteri po përdoret më shumë edhe në vende të
tjera.Gjithsesi fëmijët nuk kanë nevojë medoemos të kenë vetë kompjuter që të dinë si ta përdorin. Një studiues thotë se
«rreth 90% e fëmijëve 5-17-vjeçarë përdorin kompjuterin, dhe 59% e tyre përdorin Internetin». Kjo u jep fëmijëve një
mundësi të paparë për të marrë informacione. Nëse kompjuteri përdoret me mençuri dhe fëmijët mbikëqyren si duhet nga
të rriturit, është gjë e mirë. Por, mjerisht, mjaft prindër i kanë lejuar fëmijët që ta përdorin pa asnjë kufizim këtë mjet.Si një
provë për këtë fakt, në revistën edukuese Phi Delta Kappan, studiuesja Moll shkruan se sipas një ankete të vitit 2001 rreth
përdorimit të Internetit, «71 për qind e prindërve mendonin se dinin ‘goxha ose mjaftueshëm’ për përdorimin e Internetit
nga fëmijët e tyre. Por, kur fëmijëve iu bë e njëjta pyetje, 70% thanë se prindërit e tyre dinin ‘shumë pak ose nuk e kishin
idenë’ se çfarë bënin ata kur futeshin në Internet». Sipas këtij sondazhi, «30% e fëmijëve të moshës 9-10-vjeçare thanë se
ata hynin në chat-et private dhe në ato që ishin vetëm për të rriturit. Problemi bëhet edhe më serioz, pasi edhe 58% e 11-
12-vjeçarëve, 70% e 13-14-vjeçarëve dhe 72% e 15-17-vjeçarëve thanë se bënin të njëjtën gjë. . . . Gjatë një sondazhi në
Britani për përdorimin e Internetit në shtëpi, një në shtatë prindër pranuan se nuk e kishin fare idenë se çfarë shihnin
fëmijët e tyre në Internet».Kur fëmijët enden të pambikëqyrur nëpër faqet e Internetit mund të shohin edhe pornografi.
Megjithatë, rreziqet nuk mbarojnë me kaq. Tafeli, i përmendur më sipër, thotë me keqardhje: «Fëmijët tanë po zënë shokë
në shkollë dhe në Internet, dhe si pasojë e kalojnë kohën me fëmijë që ne shpesh nuk i takojmë dot.»
Jasmina YMERAJ, Klaudia Cezma

Sigurimi vullnetar, Emini: Ulje me 6% nëse pagesa bëhet vjetore
7:57 - 14/05/2017 Ekonomi 0
3-6% është ulja që përfiton çdo emigrant apo i vetëpunësuar që dëshiron të paguajë
kontributet vullnetare shoqërore dhe shëndetësore për periudhat 6 mujore apo 1 vjeçare.
Në një intervistë për Ora Nees nëndrejtori i ISSH. sqaron cilat janë format e këtij
përfitimi.Emigrantët dhe të vetëpunësuarit të cilët duan të blejnë kontributet vullnetare
mund të përfitojnë nga politikat e Institutit të Sigurimeve Shoqërore. Pagesat për 6 muaj
ose një vit njëherësh sipas nëndrejtorit të ISSH Ali Emini bëhen me uljen prej 3-6% të
shumës vjetore.
Ali Emini: Për shkak të rritjes së pagës minimale në shkallë vendi ka pësuar rritje dhe ajo
që ne e quajmë tarifa e pagesës pëe të blerë një vit sigurim vullnetar. Kontributi mujor për
sigurim vullnetar është 5184 lekë. Kurse kontributi vjetor llogaritet mbi këtë kontribut
mujor rezulon të jetë 62 208 lekë. Nëse ky kontribut paguhet menjëherë ka një skonto 6%,
nëse paguhet në 6 muaj ka sokonto 3%.
Kontributi vullnetar mund të paguhet nga kushdo që ka mundësinë të blejë vitet e punës
për të cilat nuk ka një limit. Tarifa e pagesës për sigurimin vullnetar llogaritet në bazë të
pagës minimale të vitit korent.
Punoi:Prek Gjonikaj
Shqiptarët në mbrojtje të Vlerave Euroatlantike
Trembëdhjetë maji i djeshëm shënoi një prej fitoreve të mëdha të
arritura nga opozita shqiptare. Protesta rreth nëntëdhjetë ditëshe e saj u
mbështet në mënyrë kulmore nga qytetaria dhe rinia shqiptare e Tiranës
dhe e krahinave të tjera të vendit. Dhe përsëri, na dolën ca medie të
shitura për ta përbaltur me fjalë atë tubim të bukur të qytetarisë, por ata
mund ta bëjnë këtë vetëm me çmimin e pashmangshëm të
vetëpërbaltjes, sepse gjithçka ishte e qartë nën dritën e diellit të Zotit
dhe të diellit të arsyes.Befasia e parë e bukur e atij tubimi madhështor
ishin fjalët e shpirtit të disa të rinjve, të cilët spikatën me oratorinë e
tyre të bukur dhe mendim ngjeshur në mbështetje të vlerave madhore të
nëpërkëmbura të demokracisë shqiptare. Prania e tyre në tubimin e
djeshëm tregoi se Opozita është burim i pashtershëm i mendjeve dhe
vullneteve të rinj njerëzorë, të cilët nuk mund të zëvendësohen nga
asnjë “sajesë opozitare” e re “me bekim qeveritar”. Partia Demokratike,
zemra e Opozitës së sotme, është e rrënjosur në themelet e shoqërisë së
sotme shqiptare dhe çdo përpjekje për ta zhbërë atë e risjell edhe më të
fortë, siç po e tregojnë zhvillimet e sotëm dhe protesta e djeshme e
mrekullueshme.Me lëvizjen e saj të tanishme Opozita shqiptare po
përpiqet të shëndoshë themelet e tronditur të demokracisë shqiptare
dhe, nëpërmjet kësaj përpjekjeje, ajo po i shërben edhe forcimit të
themeleve të institucioneve Euroatlantikë, siç janë NATO dhe BE, ku
ajo është anëtare ose synon të bëhet anëtare. A nuk janë vlerat
demokratike euroatlantike në themel të këtyre institucioneve?! A nuk
bën pjesë ndër këto vlera madhore edhe zgjedhjet e lira dhe të
ndershme?! Propaganda qeveritare po mundohet më kot ta paraqesë
lëvizjen opozitare si të kufizuar dhe të pambështetur. I vetmi që e di
mirë këtë është Kryeministri Rama
Punoi:Eljona Lekaj & Inva Dizdari

C’eshte adoleshenca?
Stresi tek adoleshentet
Duhani , droga,alkooli tek
adoleshentet ne shkolla…
Teknologjia dhe ndikimi i saj
Maredheniet prind- femije

C eshte adoleshenca ?
Adoleshenca është një fazë e zhvillimit fizik dhe mendor të njeriut, zakonisht e renditur ndërmjet fazës së fëmijërisë dhe pjekurisë ligjore . Sipas fazave
të Erik Erikson të zhvillimit njerëzor, për shembull, një i rritur i ri është në përgjithësi një person në mes të moshës 20 dhe 22 vjec, ndërsa një adoleshent
është një person në mes të moshës 13 dhe 19 vjec fillon menyra seksuale. Studiuesit kanë gjetur atë tepër të vështirë për të rënë dakord mbi një
përkufizim të saktë të periudhës së adoleshencës. Kuptimi i plotë i adoleshencës në shoqërinë e sotme mundësohet nga njohuritë që rrjedhin nga zonat
e psikologjisë, biologji, histori, sociologji, edukim, dhe antropologji. Brenda të gjithave nga këto perspektiva, kjo është e sigurt të themi se adoleshenca
është parë si një tranzicion ndërmjet varësisë dhe pamvarësisë dhe qëllimi kryesor i së cilës është përgatitja e fëmijëve për moshën e rritur. Përcaktimi i
limiteve kohore ndërmjet fundit të adoleshencës dhe fillimit të moshës madhore ndryshon sipas vendit, sipas funksionit, dhe për më tepër edhe në një
komb-shtet të vetëm apo sipas kulturës. Në shoqërinë civile është konsiderimi një moshë e pjekur për të besuar nga shoqëria detyra të një rangu të
caktuar. Piketa të tilla përfshijnë, por nuk kufizohen vetëm në, pilotimin e një makinë duke shërbyer në forcat e armatosura ose në juri, blerjen dhe pirjen
e alkoolit, votimi, lidhjen e kontratave, duke përfunduar nivele të caktuara të arsimit, dhe martesës. Adoleshenca është e shoqëruar zakonisht me një fitim
dhe/apo rritje pamvarësie nga figurat autoritare, në kundërshtim me fazën preadoleshencës. Zhvillimi i adoleshencës, karakterizohet nga fillimi i
pubertetit me një rritje të vrullshme masës trupore, të masës neuronale. Vërehen ndryshime në aftësinë e të menduarabstrakt dhe multi-dimensionally,
në aftësine e përfaqsimit të strukturave shoqërore. Ndryshime të mëdha biologjike përfshijnë ndryshime në organet seksit, lartësia, pesha, dhe në masë
të muskujve, si dhe ndryshime të mëdha në strukturën e trurit dhe organizimin. Përparimet njohëse përfshijnë edhe rritje në njohuri dhe në aftësinë për të
menduar abstrakte dhe për arsye më të efektshme. Studimi i zhvillimit të adoleshentëve shpesh përfshin bashkëpunimeve ndërdisiplinore. Për shembull,
hulumtuesit në neuroshkencë ose bio-sjelljes shëndetësore mund të përqendrohet në ndryshimet në strukturën e trurit pubertal dhe efektet e saj në
njohje apo marrëdhënie shoqërore. Sociologëve të interesuar në adoleshencë mund të përqendrohet në marrjen e roleve sociale (p.sh. punëtor apo
partneri romantike) dhe se si kjo ndryshon mes kulturave apo të kushteve sociale. Psikologë zhvillimore mund të përqendrohen në ndryshimet në
marrëdhëniet me prindërit dhe bashkëmoshatarët. Perspektiva historike si ato të ofruara nga Glen Plaku, Joseph Kett, apo Thomas Stresidëshmojnë
faktin se adoleshenca, si një periudhë e zhvillimit njerëzor, ka ndryshuar në mënyrë të konsiderueshme nga një epokë historike në tjetrën. Për shkak të
ndryshimeve të vazhdueshme të natyrës së saj, është e pamundur që të përgjithësohen përfundime në lidhje me çështje të tilla si shkalla në të cilën
adoleshencës është e vështirë, detyrat zhvillimore të periudhës, ose të natyrës së marrëdhënieve midis brezave. Një grup prej teoricienëve, të quajtur
inventionists, argumentojnë se adoleshencës është krejtësisht një shpikje sociale, dhe se mënyra në të cilën ndahen ciklet e jetës në faza është asgjë
më shumë se një reflektim të rrethanave politike, ekonomike dhe sociale në të cilën jetojmë. Sipas kësaj shkolle, edhe pse pubertetit ka qenë një tipar i
zhvillimit për aq kohë sa njerëzit kanë jetuar, nuk ishte deri në ngritjen e arsimit të detyruar që kemi filluar trajtimin e të rinjtë si një grup i veçantë.

Duhani , droga , alkooli tek adoleshentet.
Sa shpesh pinë të rinjtë alkool? Konsumi i alkoolit ndër të rinjtë është relativisht i shpeshtë. Një studim për moshat 14 deri 15 vjeç ka dhënë
këto rezultate: rreth 43% e të rinjve dhe të rejave në kantonin e Cyrihut kishin pirë alkool në 30 ditët përpara anketimit. 13 për qind e djemve
dhe 15 për qind e vajzave pinë së paku një herë në javë alkool. 17% syresh së paku dy herë në jetën e tyre kishin qenë krejtësisht të dehur.
(HBSC, 2007). Si ndikon alkooli? Konsumi i alkoolit fillimisht mund të zgjojë mbresa pozitive, si psh. shtendosjen, uljen e dhimbjes, shfrenimin
dhe ngritjen e disponimit. Ndërkaq më pas pasojnë, varësisht nga doza, efekte anësore të pakëndshme afatgjata, si psh. pakënaqësia,
shqetësimi, acarimi, indisponimi, deprimimi ose turbullimi. Këto efekte anësore mund të ndërpriten përmes pirjes së sërishme të alkoolit. Kjo
gjë përbën potencialin varësues të alkoolit, me ç’rast një rol luan dhe prirja e personit. Të prekurit me kalimin e kohës mund të bien në një rreth
vicioz dhe të bëhen alkoolikë (të varur nga alkooli). Organizmi mësohet me alkoolin dhe përballon sasira gjithnjë e më të mëdha. Për shkak të
këtij shtimi të tolerancës duhet pirë gjithnjë e më shumë për të arritur ndikimin e dëshiruar. Përse të rinjtë konsumojnë alkool? Të rinjtë në
parim janë më të gatshëm për rreziqe dhe më me papërvojë se sa të rriturit. Përvojat për tejkalim kufijsh për ta janë joshëse dhe lidhen me
shndërrimin në të rritur. Alkooli mund të sigurohet lehtë dhe pirja e tij nga shumë të rinj konsiderohet cool. Ata duan të duken si të rritur dhe
mendojnë që këtë gjë ta arrijnë me një birrë ose pije alkoolike. Edhe trysnia grupore luan njëfarë roli: të rinjtë mendojnë se akceptanca tek
bashkëmoshatarët ngritet nëse edhe ata i bashkohen pijes. Vetë të rinjtë deklarojnë nëpër anketime se pinë për qejf dhe për relaksim. A është
problematik konsumi i alkoolit? Të rinjtë kryesisht konsumojnë në mënyrë të parregullt, mirëpo për këtë shkak sasira të mëdha alkooli (psh.
pirjet dalldisëse nëpër party). Kjo mënyrë konsumimi është sidomos e dëmshme, duke qenë se të dehurit e plotë nga pikëpamja mjekësore
përfaqëson helmimin dhe mund të përfundojë me vdekje. Duke qenë se birrën ose verën, për shkak të shijes së tyre të hidhur, e pëlqejnë më
pak, të rinjtë e përziejnë shpesh alkoolin e gradës së lartë me pije të ëmbla. Kjo gjë shton rrezikun nga helmimi, duke qenë se të rinjtë nuk mund
të vlerësojnë mirë se sa e fortë është pija e tyre. Ata reagojnë më intensivisht nga alkooli se sa të rriturit. Për shkak të peshës më të ulët të
trupit, ata e ndjejnë ndikimin e tij qysh pas sasive të vogla dhe kapen më shpejt nga dehja. Shpesh nënvlerësohet se ndikimi i plotë zë fill vetëm
pas afro një ore. Efekte të tjera problematike janë agresiviteti i shtuar dhe me këtë edhe shtimi i veprave të dhunshme si dhe rreziku i shtuar për
aksidente.

Sa shpesh pinë duhan të rinjtë?
Në Zvicër numri i duhanpirësve është në rënie të vazhdueshme. Pinë më pak se tre në
dhjetë persona; meshkujt pak më shpesh se sa femrat. Pos kësaj, gjysma e banorëve të
Cyrihut nuk ka pirë kurrë ndonjëherë duhan. Edhe në mesin e të rinjve duhani nuk
përbën një normë, dhe pos kësaj, viteve të fundit ka shënuar një rënie të lehtë. Në
mesin e 14-15-vjeçarëve në kantonin e Cyrihut katër në pesë të rinj nuk pinë duhan.
Vajzat e së njëjtës moshë pinë pak më shpesh, por gjithsesi tre në katër vajza nuk pinë
duhan. Rreth 45% e të rinjve duhanpirës 14- deri 15-vjeçarë e bëjnë këtë gjë për çdo
ditë. (HBSC, 2007). Si ndikon nikotina? Cigaret janë produkte industriale të përbëra nga
duhani dhe shumë ingredientë të tjerë plotësues. Nikotina, si përbërës i duhanit, është
një helm nervor me ndikim shumë të shpejtë. Vetëm pasi organizmi mësohet me
nikotinën, shfaqet një ndikim. Duhanpirja mund të jetë relaksuese ose stimuluese
(gjallëruese). Nga nikotina bëhesh shpejt organikisht i varur. Sa më herët që dikush ia ka
nisur duhanit, aq më vështirë është që më vonë të shkëputet prej tij. Të rinjtë e
nënçmojnë varësinë dhe janë të mendimit se lënia e tij është një gjë e lehtë. Sidomos
vajzat mendojnë shpesh se përmes duhanit mund ta mbajnë nën kontroll peshën e
tyre. Mirëpo pesha në radhë të parë ndikohet nga ushqimi dhe lëvizja. Në secilin rast
duhanpirja është shumë më e dëmshme se sa pakëz mbipeshë. Përse pi duhan rinia?
Me anë të duhanit të rinjtë duan të tregohen të rritur. Në një mjedis ku duhani
refuzohet ose është i ndaluar, përmes një cigareje ata mund të rebelohen. Shumë të
rinj e provojnë duhanin ngase edhe shokët e tyre më të mirë e bëjnë këtë gjë. Të rinjtë
kanë një përfytyrim të gabuar se shumica e moshatarëve të tyre pinë duhan.

Maredheniet prind femije
"E para kanë ndodhur ndryshime tek adoleshentët.
Adoleshentët e sotëm janë të rritur, janë rritur më shumë se sa
koha. Kjo ka bërë që ata jo vetëm ta ndjejnë veten të rritur, po
dhe më të ditur, më të ditur se prindërit, më të ditur se mësuesit
në shkollë, dhe kjo është një fenomen krejt normal. Të ndodhur
në këto rrethana e kanë shumë të vështirë të pranojnë një lloj
prindërimi të vjetër, familje paternaliste që kërkon akoma ta
shohë adoleshentin vetëm anën e tij që është në rrezik, pa
kuptuar që kemi këtë adoleshentin e rritur, duke kërkuar që ta
vendosim në disa korniza etike, morale që janë të
papërshtatshme për kohën. Prindërimi në familje është në
krizë, po dhe në shkollë autoriteti i mësuesit është në krizë"
Si duhet të komunikojnë prindërit në ditët e sotme? "Prindërit
duhet të komunikojnë si partnerë, një familje e kohës së
sotshme nuk është më familje që favorizon autoritetin vertikal"
Edhe prindërit do të kenë nevojë për një suport shumë të
madh, sepse është një traumë shumë e madhe familjare.
Suport psikologjik, sigurisht. Për të përmirësuar këtë situatë kaq
të madhe që ka ndodhur, sepse është shumë e madhe që të
shkatërrohet një familje. Nuk mund të them sikurse e
përmenda, nga se ka ardhur. Duket se konfliktet kanë qënë aq
madhore bernda familjes, sa kanë dëmtuar funksionimin e
përditshëm, duke menduar gjatë gjithë kohës mënyra se si të
dëmtohen dhe se si të shkëputen"

Stresi tek adoleshentet
Adoleshenca është konsideruar si një periudhë tranzicioni, një periudhë eksituese dhe tepër e zhurmshme.
I konceptuar si një proces nëpërmjet të cilit një person percepton dhe reagon ndaj atyre ngjarjeve që i gjykon të jenë sfiduese apo
kërcënuese, stresi është kthyer në një fenomen shqetësues veçanërisht tek adoleshentët. Sipas një studimi të kryer nga Shoqata
Psikologjike Amerikane, të rinjtë adoleshentë janë më të stresuar se vetë të riturit. Mbështetja sociale dhe ndërhyrja në momentin e
duhur bën që individi i stresuar ta përballojë gjendjen e tij me sukses duke parandaluar agravimin e situatës.
Stresi zgjat për një kohë të shkurtër, por në rastet kur stresi bëhet i vazhdueshëm apo kronik gjendja mund të përkeqësohet duke u
kthyer në një problem madhor dhe tepër shqetësues për shëndetin. Për shkaqe të njohura apo të panjohura të rinjtë kanë prirjen të
bien më shpesh pre e mërzisë së thellë që çon në stres.
Adoleshenca është konsideruar si një periudhë tranzicioni, një periudhë eksituese dhe tepër e zhurmshme. Përballja me sfidat e
vazhdueshme si në jetën sociale, ashtu edhe në çështjet intime bën që kjo periudhë të konsiderohet si tepër “delikate” dhe që ka
nevojë për një vëmendje të vazhdueshme, nevojën e një profesionisti, siç është edhe psikologu. Në një vizitë në ambjentet e një
gjimnazi në periferi të Tiranës patëm mundësinë të flisnim me psikologen Elsa Kera, personin “përgjegjës” për shëndetin mendor të
një numri të konsiderueshëm adoleshentësh që ndjekin studimet në atë shkollë.
Çfarë e shkakton stresin tek adoleshentët?
Stresi tek adoleshentët shkaktohet nga faktorë të ndryshëm. Një ndër ta dhe është padyshim shkolla. Unë punoj në shkollat e
gjimnazit dhe matura shtetërore aktualisht është një ndër problemet më të mëdha me të cilat përballen nxënësit. Kanë dilemat e tyre
lidhur me çfarë rezultatesh do të kenë në provime, nëse do të arrijnë të fitojnë të drejtën e studimit në universitet në degët e
dëshiruara e të tjera si këto.

Teknologjia dhe ndikimi i saj
Adoleshentët në ditët e sotme kalojnë një kohë shumë të madhe duke iu
përkushtuar teknologjisë dhe rrjeteve sociale që ata kanë, në “Facebook”,
“Instagram”, “Twitter” e të tjera me radhë. Celulari dhe të gjitha rrjetet e
teknologjisë shikohen si një botë më vete, ku gjithsecili mund të humbasë në një
farë mënyre edhe botën që ka përreth. Një adoleshent i ditëve të sotme është
një adoleshent që ecën përpara me teknologjinë dhe e ka të pashmangshme për
të qenë pjesë e saj në pjesën më të madhe të kohës. Pëlqimet dhe komentet në
rrjetet sociale rrisin vetëvlerësimin? A është shqetësues fakti kur adoleshenti
kalon shumë orë përpara kompjuterit? Përgjigjet na i jep psikologia klinike,
Anxhela Peza. Ajo ndalet edhe te mosha e përdoruesve të rrjeteve sociale, duke
treguar limitet, por edhe gjërat pozitive dhe negative që sjell përdorimi i tyre.
Sa të varur janë adoleshentët pas rrjeteve sociale?
Ne jetojmë në botën e rrjeteve sociale, ku përditshmëria
jonë lidhet shumë me informacionin që kërkojmë të marrim
herë pas here, duke u bazuar në interesat tona. Varësia e
adoleshentëve është në nivel më të lartë sesa te fëmijët.
Vetë kapaciteti i adoleshentit e bën atë të hulumtojë më
shumë me botën virtuale. Lojërat e ndryshme, të cilat
bëhen problem dhe në orën e mësimit. Verifikimi i
njoftimeve të ardhura nga faqet e hapura individuale,
komunikimi me të tjerët pa orare e pa limit bën të mundur
që adoleshentët të shpenzojnë më shumë kohë në rrjetet
sociale. Do doja të vendosja theksin më shumë tek
modelimi ynë me teknologjinë se sa tek varësia. Detyrat e
kërkuara nga mësuesi janë nga interneti dhe të kryera me
kompjuter. Prindërit në shtëpi, ndoshta për shkak të punës
apo neglizhimit ndaj fëmijës, bëjnë të mundur lirshmërinë e
tepërt që fëmijët të merren me celular, ipad, kompjuter,
kufje etj. Duhet të jemi më specifik ku ndahet filli midis
varësisë dhe kalimit të shumë orëve në rrjetet sociale për
shkak të punës. Gjithsesi adoleshenti zë përqindjen më të
lartë për “Instagram”, “Facebook”.
PUNOI:OLTA NURJA , ELVA METANI, SARA HYSA,ENSARA KRUJA