You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Società Filarmonica Maria Mater Gratiæ<br />
Żabbar - A.D. 1883<br />
<strong>FESTA</strong><br />
MADONNA TAL-GRAZZJA<br />
<strong>2017</strong>
"Mis-smewwiet ilqa’ Madonna<br />
It-tifħir ta’ sliem u ġieħ<br />
Li mill-qalb ta’ kull Żabbari<br />
Tiela’ għal ħdejk f’dal-jum sabiħ."<br />
1
Società Filarmonica<br />
Maria Mater Gratiæ<br />
ŻABBAR - A.D. 1883<br />
72, Triq is-Santwarju<br />
Ħaż-Żabbar ZBR 1013<br />
Tel: 2182 9194<br />
Email: mmg@mmg.com.mt<br />
www.mmg.com.mt<br />
Koordinatur tal-pubblikazzjoni<br />
Vince Caruana Gauci B.Ed. (Hons)<br />
Ritratti<br />
Raymond Gialanze<br />
Ġbir tar-reklami<br />
Lawrence Bugelli<br />
Marilyn Falzon<br />
Rosanne Gauci<br />
Giovann Pace<br />
Charlot Saliba<br />
Brandon Sladden<br />
John Zammit<br />
Disinn<br />
Robert Tabone<br />
Mitbugħ<br />
Dormax Press Co. Ltd.<br />
55B, Garibaldi Road,<br />
Marsa Industrial Estate<br />
sales@dormaxpress.com<br />
L-artikli ppubblikati f’dan il-ktieb<br />
mhux bil<strong>for</strong>s jirriflettu l-opinjoni<br />
ta’ min hu responsabbli.<br />
© Soc. Filar. Maria Mater Gratiæ<br />
Żabbar, <strong>2017</strong><br />
WERREJ<br />
Editorjal 3<br />
Kumitat Eżekuttiv 2016-<strong>2017</strong> 4<br />
Il-Palazz tal-Iljuni 6<br />
Missjoni Kompluta 9<br />
Ħolma Kerha li Spiċċat Realtà Sabiħa 17<br />
Rapport Amministrattiv 2016-<strong>2017</strong> 25<br />
Messaġġ mill-Arċipriet 33<br />
Messaġġ mis-Sindku 34<br />
Il-Kelma tad-Direttur Spiritwali 35<br />
Sena Oħra ta’ Ħidma 38<br />
Ambizzjonijiet Ġodda 40<br />
Dar Tagħna jew Le? 42<br />
Tidwira Serja mal-Iswali tal-Każin 46<br />
Messaġġ mill-Għaqda Każini tal-Banda 51<br />
Kumitat Kummissjoni Banda 52<br />
Is-Seħer tal-Mużika 60<br />
Bandisti Ġodda 62<br />
Programm Mużikali Festa <strong>2017</strong> 66<br />
Programm Festi Interni 70<br />
Programm Festi Esterni 74<br />
Poeżija 78<br />
Żgħażagħ tal-Grazzja 82<br />
Propjetarji tal-Akbar Umbrella 90<br />
My Europe… Our Future 97<br />
Zabbar Autofest 98<br />
Kontinwità għall-Fergħa Nisa 100<br />
Natus Est Rex… Pesah 104<br />
Tifkiriet 1992 106<br />
Profil – Christopher J. Zarb 110<br />
Armar fit-toroq 114<br />
Sparatura fuq il-Plattini 116<br />
Programm tan-Nar 119<br />
Grupp Armar Żabbar 120<br />
Tagħrif dwar Strumenti Mużikali 124<br />
Tagħrif dwar Kompożitur 129<br />
Frażijiet 132<br />
Il-Madonna fil-Bibbja 136<br />
Ħaż-Żabbar Scout Group 144<br />
Żabbar St. Patrick FC 146<br />
Lista ta’ Reklami 148<br />
2
“JIEN KONT HEMM.”<br />
Meta ngħixu mumenti ta’ emozzjoni<br />
kbira jew inkella ngawdu xi<br />
anniversarju jew festeġġjamenti<br />
speċjali, dawn il-memorji jibqgħu<br />
minquxa fil-qlub tagħna u nibqgħu<br />
nġorruhom tul ħajjitna kollha.<br />
Dawn il-mumenti jkunu s-sors ta’ ispirazzjoni għarrakkonti<br />
tagħna meta xi ħadd iħeġġiġna biex<br />
nirrakkontaw minn xiex għaddejna jew x’ħassejna<br />
f’dawn l-okkażjonijiet speċjali, u ejja nammettuha,<br />
kulħadd jieħu gost jirrakkonta x’ħass u x’għamel u fejn<br />
kien waqt xi avveniment partikolari; ikun unur għal<br />
dik il-persuna li tkun għexet f’dak il-mument storiku<br />
u tkun tista’ tirrakkonta l-istorja personali tagħha<br />
marbuta ma’ dak l-avveniment. Aħna ż-Żabbarin<br />
kollha nafu lil xi ħadd li għex l-emozzjonijiet tal-<br />
1951, nhar l-inkurunazzjoni tal-Inkwadru Titulari tal-<br />
Madonna tal-Grazzja. Ħafna minnha semgħu għal<br />
diversi drabi r-rakkonti tal-esperjenzi tan-nies li għexu<br />
din il-ġrajja. L-istess nistgħu ngħidu għall-mumenti li<br />
ħafna minnha għexu fil-passat riċenti, fl-anniversarji<br />
storiċi marbutin mal-Parroċċa Żabbarija, dawk tal-<br />
2001 u tal-2016.<br />
L-istess emozzjonijiet iqanqlu l-istejjer marbuta ma’<br />
avvenimenti storiċi li għexet fihom is-Soċjetà Mużikali<br />
tagħna; il-ftuħ tal-Blue Arena, il-festi ċentinarji fl-<br />
1983 u iktar riċenti il-festi speċjali li saru fl-2008<br />
f’għeluq il-125 sena mit-twaqqif tal-filarmonika<br />
tagħna, biex ma nsemmux is-sehem indispensabbli<br />
li din is-Soċjetà dejjem tat f’kull ċelebrazzjoni li<br />
saret f’Beltna. Żgur mhux <strong>for</strong>si, li min għex dawn ilmumenti,<br />
jibqa’ jgħożżhom tul ħajtu kollha, filwaqt<br />
li dawk li m’għexuhomx ma jieqfux jedhew jisimgħu<br />
rakkonti dwarhom. Minn dawn l-avvenimenti kollha<br />
marbuta mal-każin, is-sena <strong>2017</strong>, probabbli ser tħalli<br />
l-akbar timbru fuq l-emozzjonijiet tas-soċji, dilettanti,<br />
ammiraturi u partitarji numerużi tal-Banda tal-Grazzja.<br />
Ix-xiri uffiċjali tas-Sede tas-Soċjetà f’numru 72 Triq is-<br />
Santwarju f’Ħaż-Żabbar, nhar il-Ġimgħa 9 ta’ Ġunju<br />
<strong>2017</strong>, żgur li ser jibqa’ minqux fil-qalb ta’ kull membru ta’<br />
dan il-każin. Għad jiġi żmien fejn dawk li kienu nvoluti<br />
f’din is-saga twila madwar 27 sena, jirrakkontaw biddmugħ<br />
f’għajnejhom u bi kburija f’qalbhom fuq issehem<br />
li taw biex il-każin tagħna seta’ jasal għal dan ilmument.<br />
Għad jiġi żmien meta dawk li kienu preżenti<br />
għal diversi Seduti Ġenerali Straordinarji jirrakkontaw<br />
lil min għadu lanqas twieled fuq il-manuvri, il-qtigħ ta’<br />
qalb, il-kawżi, il-laqgħat u t-tħabbil tal-moħħ li kellhom<br />
jgħaddu minnhom id-diriġenti ta’ din is-Soċjetà biex<br />
iwasslu din il-missjoni fi tmiem b’suċċess. Għad jiġi<br />
żmien meta dawk is-soċji u persuni ta’ rieda tajba li<br />
taw is-sapport morali u finanzjarju tagħhom lil din is-<br />
Soċjetà fl-aktar mument iebes tal-eżistenza tagħha,<br />
jiftaħru li b’sehemhom setgħu isostnu l-bżonnijiet<br />
urġenti tal-istess Soċjetà u li b’għemilhom issiġillaw ilfutur<br />
ta’ din l-għaqda għal uliedhom, ulied uliedhom<br />
u għaż-Żabbarin kollha. Għad jiġi żmien meta dawk<br />
li għexu dan il-mument jgħidu b’emozzjoni ’Jien kont<br />
hemm, anzi, mhux biss kont hemm, iżda meta din is-<br />
Soċjetà għal qalbi sejħitli, jien weġibt u tajt l-ispalla<br />
tiegħi biex inkun ta’ għajnuna.’<br />
L-għan ta’ din il-pubblikazzjoni għal dis-sena mhuwiex<br />
biss li jelenka b’mod fattwali u preċiż x’sar matul din<br />
is-sena storika għas-Soċjetà tagħna, iżda huwa wkoll<br />
maħsub biex ikun rikordju ta’ din l-okkażjoni storika.<br />
Rikordju mhux biss mentali iżda wkoll maħżuż bliswed<br />
fuq l-abjad li jirrakkonta l-istorja ta’ suċċess ta’<br />
meta l-każin tal-iljuni xtara l-palazz tiegħu fil-qalba ta’<br />
Beltna, għaliex fil-fond ta’ qalb kull Żabbari kulħadd<br />
jaf li post l-iljuni huwa biss fiċ-ċentru u mkien iżjed. •<br />
3
Fuq wara mix-xellug:<br />
Kirril Xuereb, Edmond Mallia, Darren Cassar,<br />
Darren Zammit, Susan Testa, Frances Farrugia,<br />
Gianluca Tabone, Charles Scicluna, Marco Fenech,<br />
Jesmond Fenech.<br />
Fuq quddiem mix-xellug:<br />
Rosanne Gauci, Mario Aquilina, Charles Micallef,<br />
Joseph A. Saliba, Lawrence Bugelli, Luciano Farrugia.<br />
4
KUMITAT EŻEKUTTIV<br />
2016-<strong>2017</strong><br />
President Emeritus:<br />
Presidenti Onorarji:<br />
Vincent Magri B.Sc. (Eng.) Hons.<br />
L-Eċċ. Tiegħu Dr. Ugo Mifsud Bonnici K.U.O.M., B.A. LL.D.<br />
L-Onorevoli Dr. Helena Dalli B.A. (Hons.), M.Phil., Ph.D., M.P.<br />
L-Onorevoli Joe Mizzi M.P.<br />
L-Onorevoli Dr. Marlene Farrugia BChD (Hons.), M.P.<br />
Lawrence Attard<br />
Joseph Bonnici<br />
Joseph Fenech<br />
Frans Scicluna<br />
Alfred Spiteri<br />
President:<br />
Joseph A. Saliba<br />
Viċi-President:<br />
Mario Aquilina<br />
Segretarju:<br />
Charles Micallef Dip.Soc.Stds.(OHS), Dip.Mgt., Exec. M.B.A., CMIOSH<br />
Assistenta Segretarja:<br />
Rosanne Gauci<br />
PRO:<br />
Gianluca Tabone<br />
Kaxxier:<br />
Lawrence Bugelli<br />
Assistenti Kaxxiera:<br />
Frances Farrugia, Marco Fenech<br />
Arkivista:<br />
Susan Testa<br />
Kuratur:<br />
Darren Cassar<br />
Direttur tas-swali:<br />
Luciano Farrugia<br />
Assistent Kuratur:<br />
Darren Zammit<br />
Rappreżentant tal-Banda: Jesmond Fenech<br />
Organizzatur tal-avvenimenti: Charles Scicluna<br />
Membri:<br />
Edmond Mallia, Kirril Xuereb<br />
Surmast Direttur:<br />
Assistent Surmast:<br />
Surmast Onorarju:<br />
Konsulent tal-Banda:<br />
Konsulent tas-Soċjetà:<br />
Direttur Spiritwali:<br />
Konsulenti Legali:<br />
Awditur:<br />
Kevin Mizzi BSc(Hons) MSc LLCM AMusLCM FLCM<br />
Charles W. Suda<br />
Ray Sciberras F.L.C.M.<br />
Saviour Spiteri<br />
Ronald Mizzi B.A. (Hons) M.A.<br />
Rev. Fr. Joseph Sultana<br />
Dr. Godwin Muscat Azzopardi B.A. LL.D.<br />
Dr. Leonard Caruana LL.D.<br />
John Sammut B.A.(Hons.) Accty., A.C.I.B., CPA<br />
5
IL-PALAZZ TAL-ILJUNI<br />
JOSEPH A. SALIBA PRESIDENT<br />
Reġgħet għaddiet sena oħra fejn<br />
komplejna fuq dak li bdejna fis-snin<br />
ta’ qabel, dik li <strong>for</strong>si naslu sabiex insiru<br />
s-sidien tal-każin. Ħolma naħseb li<br />
kulħadd kien ilu jistenna mit-twaqqif<br />
ta’ din is-Soċjetà hekk kbira. Din issena<br />
nagħlaq 25 sena soċju ma’ din<br />
is-Soċjetà, lanqas biss qatt ħlomt li xi<br />
darba kont ser inkun President ta’ din<br />
is-Soċjetà hekk prestiġjuża u li matul<br />
il-Presidenza tiegħi, bl-għajnuna ta’<br />
tim sħiħ <strong>for</strong>midabbli, naslu għax-xiri<br />
tal-każin.<br />
Ħolma li fl-aħħar saret realtà wara ħafna ntoppi u<br />
taqtigħ il-qalb. Żgur li kulħadd ikun kburi li huwa<br />
s-sid ta’ daru u jgħid din hi dari. Issa nistgħu ngħidu<br />
li l-Palazz tal-iljuni issa huwa tagħna. Din hi darna. Iddar<br />
li nridu ngħożżu f’qalbna.<br />
Żgur u mhux <strong>for</strong>si li l-ġenerazzjonijiet ta’ warajna ser<br />
ikunu kburin b’dan il-pass li għamilna. Dan kien pass<br />
kbir u diffiċli sabiex wieħed jieħdu, iżda xi ħadd ried<br />
ikun sabiex jasal għal din id-deċiżjoni u din wasalna<br />
għaliha permezz tal-Kumitat sħiħ li għandi warajja.<br />
Kulħadd huwa konxju li x-xogħol, laqgħat u<br />
preparamenti biex wasalna fejn qegħdin ilhom<br />
għaddejjin snin sħaħ u ma nixtieq lil ħadd jaħseb li<br />
kollox sar b’għafsa ta’ buttuna jew b’xi ħeffa faċli li<br />
waqgħet mis-smewwiet. L-ewwel laqgħa li kellna<br />
mas-sidien kienet xi sentejn ilu u magħhom għamilna<br />
l-pożizzjoni ċara tagħna, li aħna qegħdin hemm sabiex<br />
b’xi mod nippruvaw nsolvu din is-saga li ilha tippersisti<br />
għal bosta snin u mhux qegħdin hemm biex intawlu<br />
ż-żmien. Id-diskussjonijiet bejn l-uffiċjali tal-Kumitat<br />
kienu twal, kontinwi u ħafna drabi iżjed b’taqtigħ ta’<br />
qalb milli bl-ottimiżmu. Magħna wkoll preżenti għal<br />
ħafna minn dawn il-laqgħat kien ikun hemm is-Sur<br />
Ronald Mizzi, ex-Segretarju Eżekuttiv tal-istess Soċjetà<br />
u persuna valida mmens fejn jidħlu dawn in-negozjati.<br />
Fl-istess ħin li kienu qed isiru l-laqgħat mas-sidien, kien<br />
ikollna taħditiet oħra ma’ persuni oħra sabiex naraw kif<br />
nistgħu nibnu din il-jigsaw puzzle kbira, li din kienet ser<br />
twassal għax-xiri tal-każin.<br />
Wara li nqatgħet is-sentenza kostituzzjonali, f’Ottubru<br />
li għadda, is-Soċjetà għaddiet mill-aktar perjodu skur<br />
tal-eżistenza tagħha, meta l-mannara fuq rasna kienet<br />
ċara: jew naslu nixtru l-każin sa’ Marzu jew inkella kienu<br />
ser jingħalqu l-bibien ta’ din is-Soċjetà. Għalkemm<br />
kif qed ngħid li t-triq kienet iebsa ħafna, sibna wkoll<br />
diversi persuni li għenuna fit-triq tagħna. Kellna<br />
laqgħa mal-Prim Ministru ta’ Malta, liema laqgħa ġiet<br />
organizzata bl-għajnuna diretta tal-Onor. Dr. Helena<br />
Dalli. Apparti din il-laqgħa, sibna wkoll għajnuna kbira<br />
mill-Onor. Glenn Bedingfield, l-Onor. Dr. Helena Dalli,<br />
l-Onor. Joe Mizzi, is-Sur Ronald Mizzi u s-Sur Keith<br />
Axiaq fejn daħlu applikazzjonijiet quddiem il-bord<br />
tal-kawżi ġusti. Li kieku ma kienx għal dawn il-persuni<br />
żgur li konna neħlu.<br />
6
Il-ġurnata li tant konna ilna nistennew u naħdmu<br />
għaliha, dik tax-xiri tal-każin waslet, id-9 ta’ Ġunju<br />
<strong>2017</strong>, u persważ li ser tibqa’ mniżżla b’ittri tad-deheb.<br />
Il-ħolma ta’ kull wieħed u waħda minnha issa saret<br />
realtà. Bla dubju, nixtieq nirringrazzja lis-Sinjuri<br />
Charles Micallef, Segretarju Eżekuttiv, Lawrence<br />
Bugelli, Kaxxier, Ronald Mizzi, lil kull membru tal-<br />
Kumitat, membri tal-Kummissjonijiet kollha u bosta<br />
nies oħra li dejjem sibna s-sapport tagħhom: li kieku<br />
mhux għalihom dan kollu ma kienx iseħħ. Nixtieq<br />
nirringrazzja minn qalbi wkoll lil kull min ta xi <strong>for</strong>ma ta’<br />
donazzjoni, hi kemm hi. Ma nistax ma nirringrazzjax<br />
b’mod speċjali lill-Presidenti Onorarji tas-Soċjetà li<br />
taw ammont sostanzjali li huma L-Onor Dr. Helena<br />
Dalli, L-Onor. Joe Mizzi, is-Sur Joe Fenech u s-Sur Frans<br />
Scicluna.<br />
Bla dubju ta’ xejn dan huwa l-bidu ta’ triq twila, għax<br />
il-finanzjament ta’ dan il-proġett jirrikjedi sagrifiċċji<br />
kbar. Bħas-snin l-imgħoddija jien inħeġġeġ sabiex<br />
is-soċji jipparteċipaw iktar fl-attivitajiet li nagħmlu<br />
matul is-sena u jkomplu wkoll jipparteċipaw fl-iskemi<br />
ta’ finanzjament tal-każin. Għax ħdimna bil-għaqal sa<br />
issa ma kienx hemm għalfejn li nipperikolaw is-sala<br />
u l-maħżen (li huma propjetà tal-każin), iżda jekk ma<br />
noqgħodux attenti aktar ’l quddiem, dak li ħadd ma<br />
jixtieq, kapaċi jseħħ. Il-pagamenti ta’ kull xahar jaslu<br />
u x-xhur itiru u jgħaddu malajr. Iżda nħalli f’idejn il-<br />
Kaxxier sabiex jelabora iktar fuq dan.<br />
Forsi iffukajt ħafna fuq ix-xiri tal-każin imma, apparti<br />
x-xiri tal-każin, kellna l-attivitajiet l-oħra kollha li<br />
jiffurmaw parti mill-kalendarju tas-Soċjetà. Dawn<br />
l-attivitajiet ukoll ingħataw l-attenzjoni xierqa, biss<br />
biss insemmi, l-wirja fiż-żmien tal-Ġimgħa Mqaddsa,<br />
Pesah u z-Zabbar Autofest imtellgħa mill-Kummissjoni<br />
Żgħażagħ. Grazzi wkoll tmur għall-parteċipanti<br />
u għall-membri tal-Kummissjoni Żgħażagħ talgħajnuna<br />
li dejjem jagħtu lil din is-Soċjetà.<br />
Attivitajiet oħra li kellna matul is-sena kienu l-Gala<br />
buffet dinner fil-ġranet tal-Milied, ikla marbuta ma’<br />
Valentine’s Day u ikla oħra tal-Għid, dawn apparti<br />
l-attivitajiet fil-każin li ġew organizzati bejn il-<br />
Kummissjonijiet kollha. Għalkemm in-numru flattendenza<br />
kien wieħed sodisfaċenti, nixtieq nara<br />
s-soċji jipparteċipaw iktar f’attivitajiet simili. Però<br />
minn hawn nixtieq nirringrazzja lil kull membru<br />
fi ħdan il-Kummissjonijiet tagħna, tas-sagrifiċċji li<br />
jagħmlu sabiex insibu l-fondi neċessarji kollha sabiex<br />
intellgħu festa aqwa minn oħra. Grazzi wkoll speċjali<br />
tmur għall-Fergħa Nisa tas-sagrifiċċju li jagħmlu biex<br />
joħorġu jiġbru bieb bieb f’Ħaż-Żabbar kollu, fil-qilla<br />
tax-xemx fi żmien is-sajf. Grazzi mill-qalb lil kulħadd.<br />
Wasalna issa biex niċċelebraw il-Festa t’Ommna<br />
Marija, f’din is-sena speċjali. Żgur li ma nistgħux<br />
nissejħu ulied denji ta’ Marija jekk il-festa ma tkunx<br />
l-okkażjoni li biha nersqu iżjed qrib ta’ Binha Ġesù u<br />
ningħaqdu f’komunità waħda madwar il-Madonna<br />
tal-Grazzja. Għalhekk nagħmel appell f’dan l-isfond<br />
sabiex wieħed jaqta’ ċerti piki u tgħajjir żejjed waqt ilmarċi<br />
tal-festa. Ċertu piki u tgħajjir żgur li ma jagħmel<br />
ġid lil ħadd, anzi ejjew nuru lil Malta u Għawdex li aħna<br />
maturi biżżejjed u nafu niċċelebraw festa kif jixraq.<br />
Qabel nagħlaq nixtieq nirringrazzja lill-President<br />
u l-Amministrazzjoni tal-Għaqda Madonna tal-<br />
Grazzja Banda San Mikiel, li għalkemm mhux dejjem<br />
qbilna bejnietna waqt it-taħditiet li jkollna minn żmien<br />
għal żmien, dejjem ħadna d-deċiżjonijiet fl-interess<br />
tal-festa ad unur Ommna Marija Mimlija Grazzja. Grazzi<br />
wkoll speċjali tmur lejn il-Wisq Reverendu Arċipriet<br />
Dun Evan Caruana li dejjem sibnieh ta’ għajnuna waqt<br />
it-taħditiet. L-aħħar grazzi tiegħi tmur lejn il-Kumitat<br />
Eżekuttiv u Kummissjonijiet kollha li dejjem sibthom<br />
ta’ sapport warajha f’kull deċiżjoni li ħadt.<br />
F’ismi u f’isem is-Società Filarmonica Maria Mater<br />
Gratiæ nixtieq nestendi l-awgurju tiegħi għall-festa<br />
mill-isbaħ fejn kull Żabbari jiċċelebra bl-aktar mod<br />
ħieni l-imħabba lejn Ommna Marija.<br />
Il-Festa tajba liż-Żabbarin kollha. •<br />
7
BOV MOBILE<br />
everyday<br />
banking<br />
made easy<br />
With Bank of Valletta you can<br />
conveniently manage your financial<br />
transactions and banking needs<br />
wherever you are, whenever you want.<br />
BOV Mobile allows you to easily pay anyone from<br />
your mobile phone.<br />
DOWNLOAD YOUR FREE APP FROM<br />
Android is a registered trademark of Google Inc.<br />
Terms and conditions apply.<br />
2131 2020 I bov.com<br />
Issued by Bank of Valletta p.l.c., 58, Triq San Żakkarija, Il-Belt Valletta VLT 1130<br />
Michelle<br />
Michelle<br />
Falzon<br />
Falzon<br />
Michelle Falzon<br />
eChannels A5 landscape.indd 4 15/05/<strong>2017</strong> 12:37:52<br />
Tied Insurance Intermediary<br />
Tied Insurance Intermediary<br />
Tied Insurance Intermediary<br />
Contact no: 99883929, 27883929,<br />
Email: michellefalzon.insurance@gmail.com<br />
Contact no: 99883929, 27883929,<br />
Email:<br />
102,<br />
michellefalzon.insurance@gmail.com<br />
Contact no: 99883929, 27883929,<br />
St. Joseph Street, Zabbar ZBR 3320<br />
Email: 102, michellefalzon.insurance@gmail.com<br />
St. Joseph Street, Zabbar ZBR 3320<br />
102, St. Joseph Street, Zabbar ZBR 3320<br />
Lines of Business Offered:<br />
Lines of Business Offered:<br />
Lines of • Business Motor Offered:<br />
• Motor Home<br />
• Motor Boat Home<br />
• Travel Home Boat<br />
• Travel Personal Boat Accident<br />
• Travel SME Personal Accident<br />
• Health Personal SME Accident<br />
• SME Health<br />
• Health<br />
Life Insurance Products available:<br />
Life Insurance Products available:<br />
Life Insurance • Protection Products available:<br />
• Savings Protection<br />
• Protection<br />
Savings Investments<br />
Savings<br />
• Retirement Investments<br />
• Investments<br />
Retirement<br />
• Retirement<br />
Michelle Falzon is an enrolled Tied Insurance Intermediary under the Insurance Intermediaries Act, 2006 <strong>for</strong> both MAPFRE Middlesea plc (MMS) and MAPFRE MSV Life plc (MMSV).<br />
MMS<br />
Michelle<br />
is authorised<br />
Falzon is an<br />
by<br />
enrolled<br />
the Malta<br />
Tied<br />
Financial<br />
Insurance<br />
Services<br />
Intermediary<br />
Authority<br />
under<br />
(MFSA)<br />
the<br />
to<br />
Insurance<br />
carry on<br />
Intermediaries<br />
both Long Term<br />
Act,<br />
and<br />
2006<br />
General<br />
<strong>for</strong> both<br />
Business.<br />
MAPFRE<br />
MMSV<br />
Middlesea<br />
is authorised<br />
plc (MMS)<br />
by the<br />
and<br />
MFSA<br />
MAPFRE<br />
to carry<br />
MSV<br />
on<br />
Life<br />
Long<br />
plc<br />
Term<br />
(MMSV).<br />
Business<br />
MMS is authorised<br />
under the<br />
by<br />
Insurance<br />
the Malta<br />
Business<br />
Financial<br />
Act,<br />
Services<br />
1998. The<br />
Authority<br />
Tied Insurance<br />
(MFSA) to<br />
Intermediary,<br />
carry on both<br />
MMS<br />
Long<br />
and<br />
Term<br />
MMSV<br />
and<br />
are<br />
General<br />
regulated<br />
Business.<br />
by the<br />
MMSV<br />
MFSA.<br />
is authorised by the MFSA to carry on Long Term<br />
Michelle Business Falzon under the is an Insurance enrolled Business Tied Insurance Act, 1998. Intermediary The Tied Insurance under the Intermediary, Insurance Intermediaries MMS and MMSV Act, 2006 are regulated <strong>for</strong> both MAPFRE by the MFSA. Middlesea plc (MMS) and MAPFRE MSV Life plc (MMSV).<br />
MMS is authorised by the Malta Financial Services Authority (MFSA) to carry on both Long Term and General Business. MMSV is authorised by the MFSA to carry on Long Term<br />
Business under the Insurance Business Act, 1998. The Tied Insurance Intermediary, MMS and MMSV are regulated by the MFSA.
MISSJONI KOMPLUTA<br />
CHARLES MICALLEF SEGRETARJU<br />
Għal sena oħra, bħas-sentejn li<br />
għaddew, reġa’ wasal iż-żmien li<br />
nikteb kelmtejn għal dan il-programm<br />
tal-festa bħala persuna li nokkupa<br />
l-kariga ta’ Segretarju Eżekuttiv, kariga<br />
daqshekk prestiġjuża u mportanti fi<br />
ħdan il-Kumitat tas-Soċjetà tagħna.<br />
Bla dubju, ta’ xejn kienet sena oħra<br />
impenjattiva bħas-snin ta’ qabel.<br />
Dan l-artiklu ħsibt li nsemmih ’Missjoni Kompluta’,<br />
wieħed <strong>for</strong>si jistaqsi dan għaliex? Għal min jiftakar<br />
sew l-ewwel artiklu tiegħi fil-ktieb tal-festa tas-sena<br />
2015, l-Artiklu tiegħi kont semmejtu ’Ħolma ssir realtà,<br />
dan għaliex minn mindu kont ċkejken kont naspira li<br />
nkun uffiċjal fi ħdan il-Kumitat ta’ din is-Soċjetà. Illum<br />
il-ġurnata, din il-ħolma mhux biss saret realtà imma<br />
kelli wkoll nagħti sehem sħiħ fix-xiri tal-Każin. Meta<br />
dħalt fil-kariga ta’ Segretarju kelli żewġ għanijiet<br />
quddiemi, dak tal-Akkademja Mużikali f’għeluq l-400<br />
Parroċċa u x-xiri tal-Każin. Għalhekk, minn meta bdejt<br />
nokkupa din il-kariga, jien mill-ewwel infurmajt lill-<br />
President u lill-Kaxxier bl-għanijiet tiegħi. Kont naf<br />
diġà li l-President, is-Sur Joseph Saliba, il-Kaxxier, is-Sur<br />
Lawrence Bugelli u s-Segretarju ta’ qabli, s-Sur Ronald<br />
Mizzi diġà kienu bdew fuq pjanijiet ta’ taħditiet massidien<br />
sabiex xi darba jasal iż-żmien li jinxtara l-Każin.<br />
Minn mindu kont għadni tfajjel dejjem niftakarni niġu<br />
mgħajjrin li aħna qegħdin ġo każin b’kera u li l-post<br />
mhux propjetà tagħna, li ma nistgħu nagħmlu xejn<br />
għax is-sidien jaqbżu fuqna u l-kwistjoni tal-qrati....<br />
Ikolli nistqarr magħkom pubblikament li dawn dejjem<br />
kienu jagħtuni ġewwa, però dawk kienu ir-realtajiet<br />
ta’ dik il-ġurnata. Kien għalhekk li jien dħalt sabiex<br />
nif<strong>for</strong>ma parti mill-kumitat u mhux sabiex noqgħod<br />
nintilef f’pika esaġerata li kif appena jgħaddu l-erbat<br />
ijiem tal-festa qisu qatt ma kien xejn, aparti li l-pika<br />
esaġerata qatt ma ħalliet xi frott jew swiet ta’ ġid<br />
għal xi ħadd. Ma nixtieqx ninftiehem ħażin jew niġi<br />
nterpretat ħażin, imma ftit pika hija essenzjali filproporzjoni<br />
tagħha, għax inkella żgur li ma jsir xejn.<br />
Ara xi ħadd jaħseb li t-taħditiet bdew f’Ottubru li<br />
għadda, wara li nqatgħet il-Kawża Kostituzzjonali (li<br />
ser nitkellem iktar ’l quddiem fuqha), iżda ħa nagħti<br />
ħarsa lejn x’ġara. Fl-ewwel sena tiegħi wara li tkellimt<br />
kif ktibt iktar ’l quddiem, kont għamilt kuntatt massidien<br />
Dr. Dennis Montebello u l-eredi sabiex naraw<br />
kif nistgħu xi darba naslu. Fl-ewwel laqgħa li kellna<br />
magħhom għamilna l-pożizzjoni ċara tagħna, li aħna<br />
qegħdin hemm sabiex b’xi mod nippruvaw insolvu<br />
din is-saga li ilha tippersisti għal bosta snin u mhux<br />
qegħdin hemm biex b’xi mod inkomplu ntawlu<br />
ż-żmien. L-ebda parti minna fil-ħajja mgħaġġla tallum<br />
m’għandha ħin x’taħli. Irrid ngħid li l-laqgħat li<br />
9
kellna dejjem kienu kordjali u kull naħa kellha rispett<br />
reċiproku lejn l-oħra. Għall-ewwel il-prezz li offrejna<br />
u t-talba tagħhom kienet ’l bogħod minn xulxin, iżda<br />
bil-mod dejjem bdejna nersqu. Għal xi laqgħat ukoll<br />
attenda s-Sur Ronald Mizzi li kien katalist kbir f’din<br />
l-istorja. Dejjem konna noħorġu minn fejn konna<br />
niltaqgħu nhewdnu kif b’xi mod ser naslu, u itlaq lillkaxxier,<br />
is-Sur Lawrence Bugelli jerġa jibda jikkalkula<br />
is-somom finanzjarji. Ma nafx kemm-il darba l-kaxxier<br />
kellu jdawwar il-kalkoli finanzjarji tiegħu. Fil-fratemp<br />
kien ikollna taħditiet oħra ma’ persuni oħra sabiex<br />
naraw kif nistgħu nibnu din il-jigsaw puzzle, li din<br />
kienet ser twassal għax-xiri tal-każin. Dawn ittaħditiet,<br />
kif wieħed jista’ jissoponi, kienu jkunu għal<br />
tul ta’ ċertu ħin konsiderevoli. Dan sabiex ma nsemmix<br />
in-numru kbir ta’ telefoni ta’ bejnietna l-uffiċjali u ma’<br />
persuni oħra. Lejn l-aħħar tal-Lulju tas-sena l-oħra<br />
konna qbilna dwar prezz finali ta’ seba’ mija u ħamsa<br />
u sebgħin elf ewro (€775, 000) taxxi mhux inklużi u<br />
kif ukoll kif ser jiġi finanzjat. Sabiex naslu għal din iċċifra<br />
bil<strong>for</strong>s kellha tittieħed id-deċiżjoni tant iebsa li<br />
kellna nitfgħu fis-suq tal-propjetà l-għassa l-antika. Iddeċiżjoni<br />
tax-xiri tal-każin u l-bejgħ tal-għassa l-antika<br />
ittieħdet waqt seduta ġenerali għall-membri nhar 7<br />
ta’ Settembru. Sadanittant, għalkemm ma elenkajt<br />
xejn dwar dan, aħna l-uffiċjali bqajna telgħin u neżlin<br />
il-qorti fil-Kawża Kostituzzjonali, li s-sentenza ta’ din ilkawża<br />
kellha tkun għal nhar is-7 t’Ottubru 2016. Sa dan<br />
iż-żmien il-persuni li magħhom konna qed nippruvaw<br />
ninnegozjaw il-bejgħ tal-għassa l-antika u affarijiet<br />
oħra kienu qishom birdu minn din il-biċċa xogħol u<br />
għalhekk ma stajniex immorru għall-konvenju taxxiri.<br />
Fil-ġurnata tas-sentenza tal-qorti konna preżenti<br />
jien u l-kaxxier u meta nqrat id-deċide kien ser iħossna<br />
ħass ħażin. Estratt mid-deċide hu dan:<br />
’L-Qorti Kostituzzjonali tiddeċiedi l-kawża billi:-<br />
1. Tiddikjara li l-Artikoli 3, 4 u 9 tal-Ordinanza Li Tirregola<br />
t-Tiġdid ta’ Kera ta’ Bini (Kap. 69), l-Artikolu 1531J tal-<br />
Kodiċi Ċivili u r-regolamenti dwar Kundizzjonijiet tal-<br />
Kirjiet tal-Każini (Leġislazzjoni Sussidjarja 16.13), jiksru<br />
d-dritt fundamentali tar-rikorrenti taħt l-Artikolu<br />
1 tal-Ewwel Protokoll tal-Konvenzjoni Ewropea u<br />
għalhekk huma bla effett.<br />
2. Konsegwentement tiddikjara li fil-preżent ir-rikorrenti<br />
għandhom kull jedd li jirrifjutaw li jġeddu l-kirja lissoċjetà<br />
intimata.<br />
3. Ġialadarba r-rikorrenti ma baqgħux jaċċettaw ilkirja<br />
u meqjus dak li ġie deċiż, tiddikjara li s-soċjetà<br />
intimata m’għandhiex iktar jedd li tibqa’ tinvoka<br />
l-liġijiet imsemmija sabiex tkompli tokkupa l-fond<br />
numru tnejn u sebgħin (72) Triq is-Santwarju, Ħaż-<br />
Żabbar. Fiċ-ċirkostanzi, tiffissa sal-aħħar ta’ Marzu<br />
<strong>2017</strong> sabiex is-soċjetà intimata tiżgombra mill-fond.<br />
4. Tillikwida kumpens fl-ammont ta’ mija u tmenin elf<br />
ewro (€180,000) f’danni pekunjarji u għaxart elef<br />
ewro (€10,000) f’danni mhux pekunjarji. Tikkundanna<br />
lill-Avukat Ġenerali sabiex iħallas din is-somma lirrikorrenti.<br />
Bl-imgħax ta’ 8% mil-lum.’<br />
Ix-xitan m’għandux ħalib u daħħal denbu wkoll għax<br />
waqt iċ-ċelebrazzjonijiet tar-rekord tal-Akbar Umbrella<br />
f’Malta, nhar il-Ħadd it-2 ta’ Ottubru, jiġifieri ħamest ijiem<br />
qabel is-sentenza għall-ħabta ta’ nofs inhar, nirċievi email<br />
mingħand is-sidien fejn tennew li l-prezz li konna qbilna<br />
fuqu m’għadux jgħodd, li t-taħditiet li kienu saru huma<br />
nulli u li s-sidien kienu ħa jistennew l-eżitu tas-sentenza.<br />
Is-sentenza inqatgħet kif elenkat hawn fuq. F’parti oħra<br />
kien hemm dan li ġej:<br />
’Waqt il-ġbir tal-provi kien inħatar perit tekniku sabiex<br />
jagħmel stima tal-fond u tal-valur lokatizju. Fl-ewwel<br />
rapport il-fond ġie stmat li fis-sena 2013 kellu valur<br />
ta’ €885,000 u valur lokatizju ta’ €26,550 (fol. 138). Firrapport<br />
addizzjonali (fol. 385A) ġiet konfermata l-istima<br />
tal-valur tal-fond li ngħata fl-ewwel rapport filwaqt li<br />
l-valur lokatizju għas-sena 2013 hu €28,763. Qalu sew<br />
ir-rikorrenti li l-kera attwali hi inqas minn 1% tal-valur<br />
lokatizju tal-fond. ’<br />
Kien għalhekk li għażliet oħra quddiemna ma kellniex<br />
permezz ta’ din is-sentenza u bil<strong>for</strong>s ridna naraw kif ser<br />
nixtru l-post. Meta erġajt għamilt kuntatt mas-sidien<br />
issa ċifra li riedu kienet dik ta’ €885,000 u mal-ġurnata<br />
tal-konvenju riedu €100,000 bil-quddiem. Dan kollu<br />
jfisser li jekk ma konniex ser naslu nhar l-aħħar ta’<br />
Marzu, stajna għalaqna il-bibien tas-Soċjetà. Aħna iċċifra<br />
ta’ mitt elf ewro ma kellniex u li kieku ma kienx<br />
għal soċju attiv, is-Sur Anthony Grima, li selfilna din<br />
is-somma kieku żgur ma konniex naslu. Minn hawn<br />
ngħidlu grazzi u j’Alla nibqgħu nsibu soċji bħalu<br />
li jiddispjaċini ngħid huma ftit li xejn. Issa bdejna<br />
nħarsu lejn strateġiji oħra speċjalment kif ser insibu<br />
l-kumplament tal-finanzjament wara li nbiegħet<br />
l-għassa l-antika lil Onor. Dr. Marlene Farrugia. Liema<br />
kuntratt tal-bejgħ sar nhar it-28 ta’ Diċembru 2016.<br />
10
Fid-dawl tal-iżgumbrament li kellna quddiemna,<br />
kellna laqgħa mal-Prim Ministru ta’ Malta Dr. Joseph<br />
Muscat. Il-laqgħa ġiet organizzata bl-għajnuna<br />
diretta tal-Onor. Dr. Helena Dalli. Għal din il-laqgħa<br />
attendejna jien, Segretarju u Sur Ronald Mizzi fejn<br />
il-Prim Ministru wegħdna kull għajnuna possibbli<br />
sabiex l-iżgumbrament ma jseħħx. Minnufih, Ronald<br />
Mizzi ħa ħsieb l-applikazzjonijiet neċessarji sabiex<br />
inġibu l-fondi għax-xiri tal-każin u sabiex ma jintilifx ilmaħżen.<br />
Minn hawn nixtieq nirringrazzja lil Onor. Dr.<br />
Helena Dalli, Onor. Joe Mizzi, l-Onor. Glenn Bedingfield,<br />
lil Ronald Mizzi u Keith Axiaq għall-għajnuna u<br />
x-xogħol siewi, fl-applikazzjonijiet tat-talba tagħna<br />
quddiem l-board tal-fondi għall-kawżi ġusti. Ir-riżultat<br />
ta’ dan ix-xogħol kollu kien li ngħatajna somma sabiħa<br />
mill-fond tal-kawżi ġusti fil-ħin għall-kuntratt.<br />
Bdejna wkoll laqgħat mal-banek sabiex naraw kif ser<br />
jingħata self u kif dan jista’ jkun sostenibbli għal numru<br />
ta’ snin, għax ta’ kull sena l-festa tasal u kif kull min hu<br />
midħla tal-każin hu konxju li festa tinvolvi spejjez kbar<br />
f’eluf ta’ ewro.<br />
Nidħaq meta nirrealizza li probabbli issa d-diska tattgħajjir<br />
tinbidel minn ’bla każin’ għal ’midjunin’, però<br />
min m’għandux xi <strong>for</strong>ma ta’ dejn illum il-ġurnata?!<br />
Sabiex ikollok propjetà tiegħek illum bil<strong>for</strong>s trid tieħu<br />
xi <strong>for</strong>ma ta’ self tal-flus. Jien kburi li d-donazzjonijiet<br />
huma ftit mingħand il-ħafna, u minn hawn minn<br />
qalbi nirringrazzja lil kull donatur tal-fondi. Sal-inqas<br />
ċenteżmu ta’ ewro jgħodd. Kif jgħid il-malti ’Bil-qatra<br />
l-qatra timtela’ l-ġarra’. Però xtaqt nara iktar partitarji<br />
jersqu lejna b’donazzjonijiet, iżda min-naħa l-oħra<br />
wieħed irid jifhem li kulħadd ikollu l-ispejjeż tiegħu.<br />
Ser nerġa’ nikkwota dak li ktibt is-sena l-oħra: ’…ħaġa<br />
li xtaqt u nixtieq nara hija iktar sehem attiv mis-soċji<br />
f’dawk l-attivitajiet li nwettqu matul is-sena. Iddur fejn<br />
iddur issib dejjem l-istess nies u dejjem l-istess individwi<br />
f’kull attività li tittella’. Però dan l-appell li kont għamilt<br />
kien kollu għalxejn u b’dispjaċir ngħid li waqa’ fuq<br />
widnejn torox. Niskanta u ninxef minn dawk il-mijiet ta’<br />
persuni li jattendu għall-marċi u għall-attivitajiet talfesta,<br />
kif appena jgħaddi l-marċ ta’ Te Deum ma ssib lil<br />
ħadd. Tibda tgħid bejnek u bejn ruħek, fejnhom dawk innies<br />
kollha, fejnhom il-baqristi jew tal-ljun? Dorna fejn<br />
dorna u kull attività’ li saret matul din is-sena, dejjem<br />
rajt l-istess nies, nistħajjilni qisni għandi xi rassenja u<br />
nimmarka dejjem l-istess nies. L-appell tiegħi lis-Soċji<br />
huwa qumu minn din ir-raqda ħelwa qabel ikun tard<br />
wisq. Wieħed m’għandux jibqa’ jieħu l-affarijiet kollha<br />
<strong>for</strong> granted jew jgħid u iva issa naraw. Tħallux wieħed<br />
jasal fix-xifer qabel nagħmlu xi ħaġa għax imbagħad<br />
jista’ jkun tard wisq’. Din is-sena ħdimna bil-għaqal<br />
sabiex insibu l-fondi neċessarji però jekk l-’partitarji<br />
baqristi’, ser jibqgħu b’din l-attitudni ta’ x’jimpurtani /<br />
u iva issa naraw, għad jiġi żmien fejn ikollna nbiegħu<br />
l-assi tas-Soċjetà sabiex jiġi sostnut is-self mal-bank.<br />
Il-ġurnata li konna ilna tant naħdmu għaliha, dik<br />
tax-xiri tal-każin waslet. Tad-9 ta’ Ġunju <strong>2017</strong> żgur<br />
ser tibqa’ mniżżla b’ittri tad-deheb. Il-ħolm kollu sar<br />
realtà. Daqshekk għajruna li l-każin mhux tagħna.<br />
Issa tagħna u għandna biex niftaħru għax dejjem<br />
okkupajna l-istess fond fi triq ewlenija f’ Ħaż-Żabbar<br />
u ftit metri biss ’l bogħod mis-Santwarju Arċipretali ta’<br />
Ommna tal-Grazzji.<br />
L-aħħar punt li nixtieq nagħmel f’ dan l-artiklu hu li<br />
aħna wellidna dan il-proġett tax-xiri tal-każin għal<br />
fuq numru ta’ snin, issa jmiss lil dawk ta’ warajna li ser<br />
jieħdu postna sabiex isostnu dan il-proġett u jġibuh fi<br />
tmiemu. Nemmen kif il-Madonna tal-Grazzji żammet<br />
idha fuqna f’din it-triq, hekk ukoll ser iżżomm idha fuq<br />
ta’ warajna.<br />
Bla dubju, qabel nagħlaq nixtieq nagħmel ftit<br />
ringrazzjamenti. Nibda billi nirringrazzja lill-President<br />
Joseph Saliba, lill-Kaxxier Lawrence Bugelli u bosta<br />
nies oħra li dejjem sibt sapport mingħandhom,<br />
li kieku mhux għalihom, ix-xogħol tiegħi f’din ilpożizzjoni<br />
kien ikun ferm iżjed diffiċli. Persuni li nixtieq<br />
nirringrazzja huma bla ebda dubju l’id ix-xellugija<br />
tiegħi, ħadd ħlief is-Sinjura Rosanne Gauci li tokkupa<br />
l-kariga ta’ Assistenta Segretarja, is-Sur Gianluca<br />
Tabone Uffiċjal għar-Relazzjonijiet Pubbliċi, membri<br />
tal-Kumitat Eżekuttiv u l-membri tal-Fergħat kollha li<br />
dejjem sibthom ta’ għajnuna kbira u sapport kull fejn<br />
kien hemm il-ħtieġa. Nista’ ngħid li mingħajr dawn innies<br />
u individwi oħra m’jien xejn. Grazzi speċjali tmur<br />
għas-Sur Vince Caruana Gauci għax-xogħol siewi u<br />
l-kontribut sħiħ li dejjem ikollu matul is-sena, kif ukoll<br />
għas-sehem tiegħu fil-produzzjoni ta’ dan il-ktieb.<br />
Grazzi mill-qalb.<br />
Grazzi oħra tmur lejn l-Arċipriet il-Kanonku Dun Evan<br />
Caruana li dejjem sibtu ta’ għajnuna kbira u d-diriġenti<br />
tal-Għaqda Madonna tal-Grazzja Banda San Mikiel<br />
li għalkemm mhux dejjem qbilna bejnietna, dejjem<br />
ħadna deċiżjonijiet fl-interess tal-festa li qed tiġi<br />
ċċelebrata.<br />
Fl-aħħar u mhux l-inqas, nirringrazzja lill-mara u lit-tifla<br />
għas-sapport kontinwu tagħhom f’dak kollu li nwettaq<br />
sabiex inġib l-isem ta’ din is-Soċjetà ’il quddiem.<br />
Nagħlaq billi nawgura l-festa t-tajba liż-Żabbarin<br />
kollha. •<br />
11
ĦOLMA KERHA<br />
LI SPIĊĊAT<br />
REALTÀ SABIĦA<br />
LAWRENCE BUGELLI KAXXIER<br />
Din is-sena għalaqt 30 sena minn<br />
mindu bdejt nattendi bi ħġari ġolkażin<br />
tas-Soċjetà u nkun naf x’inhu<br />
jiġri madwari, tista’ tgħid għaliex kelli<br />
sittax. Inkwiet kbir fuq il-ġenituri tiegħi,<br />
għaliex minflok nattendi dik li kienet<br />
magħrufa bħala Sixth Form u nistudja<br />
għall-A Levels, il-parti l-kbira tal-ħin<br />
tiegħi qattajtu hemm nilgħab ma’ sħabi<br />
u naħdmu fl-armar u (issa preskritta)<br />
nar għall-festa.<br />
Joe Fenech dejjem jara x’se jivvinta u aħna niġru nobdu<br />
u ngħinuh iwettaq dak li jkun ħolom u berren f’moħħu.<br />
Waħda mill-affarijiet li vvinta kien li nagħmlu arblu<br />
kbir ġdid għal fuq il-każin u għalhekk qlajna s-soqfa u<br />
nfurzajnihom bil-konkos sabiex nagħmlu dan l-imbierek<br />
arblu.<br />
Qajla għaddielna minn moħħna li dan kollu li għamilna<br />
ridna l-permess tas-sidien u hawnhekk beda t-trouble.<br />
Kien sentejn wara, li dawn tal-aħħar fetħulna kawża<br />
kontra kawża għal saga li ilha sejra 28 sena fil-qrati. Dak<br />
iż-żmien ħadd ma kien qed jgħaddilu mill-kurituri ta’<br />
moħħu, inkluż is-sidien stess, li kien ser ikun hawn entità<br />
jisimha Unjoni Ewropea li ser toħloq tibdil drastiku filligijiet<br />
tal-kera sabiex tagħti aktar poteri lis-sidien ta’<br />
xi propjetà. Għalhekk qatt u qatt ma ħsibna li nistgħu<br />
nispiċċaw bla każin.<br />
permezz tagħha ridna noħolqu kunċett ġdid kif wieħed<br />
iħares lejn il-mużika u l-kultura u kif din setgħet tiġi<br />
kummerċjalizzata.<br />
Safrattant il-kawżi komplew għaddejjin, fejn fl-2011<br />
infetħet Kawża Kostituzzjonali sabiex tinbidel il-liġi firrigward<br />
tal-każin tagħna. Kien hawnhekk li l-gwaj kbir u<br />
l-ħolma kerha (għaliex hekk kont naħseb li qiegħed fiha)<br />
waslu, cioè li kawża kostituzzjonali tista’ twassal jew għal<br />
kumpens kbir jew għal żgumbrament.<br />
Kien hawn li permezz ta’ Ronald Mizzi, aħna l-uffiċjali<br />
ltqajna mas-sidien, li wara ħafna snin ta’ ebusija tar-ras u<br />
tfixkil, iddeċidew li nibdew trattati sabiex nixtru l-każin.<br />
Ma nistax ngħidilkom kemm-il darba iltqajna magħhom<br />
sabiex naslu għal konklużjoni li tkun tgħodd għaż-żewġ<br />
naħat. Qed nitkellem fuq xhur sħaħ, darbtejn fix-xahar<br />
żgur. Wasalna għal ftehim li seta’ jseħħ biss ġaladarba<br />
is-Soċjetà kien ser jirnexxielha tbiegħ l-akbar propjetà<br />
tagħha; l-għassa l-antika. Ma kienetx xi ħaġa faċli u ġieli<br />
qlajna u ser inkomplu naqalgħu il-kritika minħabba fiha,<br />
imma permezz tal-għassa, aħna kellna nofs miljun ewro<br />
merfugħin għal meta niġu bżonn...u dan kien il-mument.<br />
Kellna ħafna bidders għaliha iżda fl-aħħar ġie deċiż li din<br />
tinbiegħ lil waħda mill-Presidenti Onorarji tagħna l-Onor.<br />
Dr Marlene Farrugia (li nixtieq nirringrazzjaha minn qalbi<br />
Fl-2003 is-Soċjetà iddeċidiet li tinvesti f’aktar propjetà<br />
milli kellha diġà billi xtrat l-għassa l-antika, appuntu<br />
għaliex qatt ma bsarna li konna ser ngħaddu minn<br />
xi burraxka fir-rigward tal-każin. L-għassa l-antika<br />
qatt ma kienet intenzjonata li tieħu post il-każin iżda<br />
17
għaliex fehmet minnufih x’kienet is-sitwazzjoni tas-<br />
Soċjetà). Hekk kif dan il-bejgħ seħħ, ħarġet is-sentenza<br />
ta’ żgumbrament mill-Qorti Kostituzzjonali u l-mannara<br />
waqgħet fuqna bħal leħħa ta’ berqa.<br />
Ma qtajniex qalbna u komplejna ninnegozjaw massidien<br />
u mal-Bank of Valletta sabiex fid-9 ta Ġunju<br />
<strong>2017</strong> il-ħolma kerha li kelli, saret realtà sabiħa hekk kif<br />
l-Uffiċjali iffirmajna l-kuntratt finali sabiex nakkwistaw<br />
definittivament il-każin tas-Soċjetà.<br />
Jien qatt ma xtaqt niftaħar b’xi ħaġa għax vera<br />
m’għandix biex, iżda illum il-ġurnata ngħid li jien KBURI li<br />
kont wieħed mill-persuni li ppermetta lis-Soċji u l-ħafna<br />
partitarji tas-Società Filarmonica Maria Mater Gratiæ<br />
jibqgħu jgawdu l-każin tas-Soċjetà għal żmien twil wara<br />
li nkunu tlaqna aħna. Jien KBURI li kont parti minn tim<br />
li ġġieled u stinka u tkellem għad-drittijiet tas-Soċjetà.<br />
Jien KBURI li kont minn ta’ quddiem sabiex aħna niġbru<br />
MILJUN ewro sabiex nixtru wieħed mill-isbaħ palazzi li<br />
hawn f’Ħaż-Żabbar mingħajr ma nitilfu propjetajiet oħra<br />
bħall-maħżen u s-sala.<br />
20
Jien KBURI li għandna soċji u partitarji li fehmu l-mument<br />
u ma qagħdux lura mill-għajnuna finanzjarja b’ħafna<br />
sagrifiċċji, kemm għalihom u kemm għall-familjari<br />
tagħhom sabiex jaraw li din il-ħolma sseħħ.<br />
Jien bħala Kaxxier, l-iebes jibda issa għaliex fuq naħa<br />
għandek il-ħlas lura tal-loan li ħadna sabiex titħallas<br />
parti mis-somma globali, iżda mbagħad fl-istess waqt<br />
id-demm qed ibaqbaq sabiex nibdew nattwaw proġetti<br />
ġodda fuq il-propjetà tagħna. Ta’ kull sena jien kont<br />
napprofitta ruħi minn dawn il-paġni sabiex noqgħod<br />
neqred, iżda minn xi sentejn lil hawn kont ħlift li ma<br />
nibqax nagħmel hekk għaliex sa ċertu punt il-partitarji<br />
veri (mhux dawk li jiġu dik il-ġimgħa tal-festa) fehmu<br />
l-karba tiegħi.<br />
Ma nistax ma nirringrazzjax lil nies speċjali li kienu<br />
strumentali f’din il-kwistjoni. Nibda bit-tlett pilastri<br />
l-oħra li konna flimkien: jiġifieri l-President Joseph Saliba<br />
u s-Segretarju Charles Micallef u ovvjament wieħed<br />
mill-aktar bnedmin speċjali kemm għalija u kemm<br />
għas-Soċjetà, Ronald Mizzi. Inkompli sabiex finalment<br />
nirringrazzja lill-familja Montebello u lill-familja Soler<br />
li dejjem laqgħuna tajjeb u fehmu l-intenzjoni tajba<br />
tagħna. Persuna oħra li kien strumentali f’dan kollu<br />
avolja ma tantx jidher, hu Dr. Leonard Caruana, l-avukat<br />
tas-Soċjetà li qatt ma abbandunana f’din il-kruċjata.<br />
Hemm ukoll Dr. Marlene Farrugia li kif diġà għidt mxiet<br />
vera ta’ mara magħna. Ma jonqosx ukoll lill-awditur<br />
tagħna, John Sammut li kien preċiż u konċiż bħal dejjem.<br />
Roderick Abela (il-bamboċċu) li kien strumentali fejn<br />
jidħol il-ftehim mal-Bank of Valletta u mill-Bank stess<br />
grazzi lill-istaff kollu ta’ Ħaż-Żabbar kif ukoll liż-żewġ<br />
General Managers tal-bank, Alfred Attard u Kenneth<br />
Micallef. Nirringrazzja wkoll lil Kenneth Pullicino u lil<br />
Marlor Caruana li avolja ma kellniex ftehim aħħari,<br />
kienu l-ewwel tnejn li offrewlna alternattiva. Ma nistax<br />
ninsa wkoll lil Dr. Cory Greenland li kien impekkabbli<br />
fir-rigward ta’ riċerki u problemi nutarili. Persuna li kien<br />
kruċjali fl-għajnuna tiegħu hu s-Sur Tony Grima li vera<br />
kellu sehem qawwi sabiex din il-ħolma sseħħ.<br />
B’mod speċjali nixtieq nirringrazzja lil dawn il-persuni<br />
hawn taħt li kellhom sehem qawwi fil-finanzjament talkażin:<br />
Il-Gvern ta’ Malta permezz tal-Good Causes Fund, il-<br />
Presidenti Onorarji tagħna, l-Onorevoli Dr. Helena Dalli u<br />
l-Onorevoli Joe Mizzi kif ukoll Is-Sur Frans Scicluna u s-Sur<br />
Joe Fenech kif ukoll il-President Emeritus l-Inġinier Vince<br />
Magri. Lill-familja tas-Sur Alfred Saliba, lill-familja tas-Sur<br />
Burton Buttigieg,lill-familja tas-Sur Charles Fenech u lillfamilja<br />
tas-Sur Joseph Mizzi u lill-familja li jafu min huma<br />
iżda jixtiequ li jibqgħu anonimi. Nixtieq nirringrazzja<br />
wkoll lil dawk in-nies kollha li offrew donazzjoni daqsxejn<br />
qawwija li ma nistax insemmihom wieħed wieħed<br />
għaliex nibża’ li nħalli lil xi ħadd barra. Tibżgħux iżda,<br />
is-Soċjetà ħasbet sabiex isimkom ikun imnaqqax fuq ilħitan<br />
tal-każin bħala turija ta’ ringrazzjament lejnkom.<br />
Nixtieq nirringrazzja lil dawk is-soċji u partitarji kollha<br />
li daħlu fl-iskema sabiex jithallas il-loan tal-Bank lura.<br />
Nixtieq nirringrazzja lil kull min tana donazzjoni żgħira<br />
kemm hi żgħira. Irridu nifhmu li aħna nafu min huma<br />
kollha għaliex għandna nota ta’ kull wieħed u waħda<br />
minnhom iżda hemm min ma jkunx irid jissemma. Ma<br />
nistax ma niftaħarx bin-nies tagħna li qamu għal din<br />
l-okkażjoni unika...mhux ċajta li każin tal-banda jiġbor<br />
is-somma ta’ €100,000 f’donazzjonijiet spontanji f’temp<br />
ta’ ftit xhur.<br />
Fuq nota żgħira personali, nixtieq nirringrazzja lis-Sinjura<br />
Grace Fenech, li minkejja l-età tagħha baqgħet kull<br />
xahar tmur il-bank u tħallas l-iskema tagħha kemm meta<br />
kellna l-għassa l-antika u kemm issa fuq il-każin, barra<br />
li tat donazzjoni għax-xiri tal-każin ta’ ċertu ammont<br />
sostanzjali.<br />
Fir-rigward tal-festa nixtieq nirringrazzja lis-soliti familja<br />
ta’ Charles Scicluna u aktar u aktar lil Frances Farrugia li<br />
mingħajrhom żgur ma nlaħħaqx. Ringrazzjament ukoll<br />
għal dawk li aċċettaw li jgħinuni fil-ġbir tar-reklami għal<br />
dan il-ktieb, speċjalment lil Giovanni Pace li stinka fuq<br />
li stinka għal dan il-għan. Il-Fergħa Nisa, bħal dejjem<br />
nirringrazzjahom għas-sagrifiċċji tagħhom lejn il-ġid tas-<br />
Soċjetà. Iż-żgħażagħ nirringrazzjahom tal-innovazzjoni li<br />
jdaħħlu fis-Soċjetà.<br />
Il-Kumitat Eżekuttiv flimkien mal-Kummissjonijiet tiegħu<br />
qiegħed iwiegħed lis-soċji u lill-partitarji li kemm jista’<br />
jkun xejn mhu ser jitnaqqas mill-programm sakemm<br />
ovvjament il-fondi jkunu qed jinġabru regolarment. Sa<br />
fejn naf jien, il-miri tagħna ser nerġgħu nilħquhom din<br />
is-sena bl-għajnuna tal-Madonna Tal-Grazzja. •<br />
21
RAPPORT AMMINISTRATTIV<br />
2016-<strong>2017</strong><br />
CHARLES MICALLEF SEGRETARJU<br />
Bħal ta’ kull sena, kif stipulat millistatut<br />
tas-Società Filarmonica Maria<br />
Mater Gratiæ, nhar il-Ġimgħa 21<br />
t’Ottubru 2016, saret is-Seduta Ġenerali<br />
Annwali fejn fiha ngħata rendikont<br />
amministrattiv u finanzjarju tas-sena li<br />
kienet għadha kif intemmet. Fl-istess<br />
laqgħa ġie maħtur il-Kumitat Eżekuttiv<br />
il-ġdid tas-Soċjetà. Għal din is-sena,<br />
wara ħafna snin, reġa’ kellna votazzjoni<br />
sabiex jiġu eletti 7 membri minn fost<br />
12-il persuna sabiex iservu fi ħdan il-<br />
Kumitat Eżekuttiv.<br />
Dlonk il-Kumitat maħtur ġdid, għamel l-ewwel laqgħa<br />
tiegħu nhar it-Tnejn 24 t’Ottubru 2016 fejn fiha ġew<br />
co-opted żewġ membri oħra u saret ukoll il-ħatra tar-<br />
Rappreżentant tal-Banda min-naħa tal-Kumitat. Bħassena<br />
preċedenti, f’din l-ewwel laqgħa ġew spjegati wkoll<br />
il-prijoritajiet u l-binarji li fuqhom wieħed ried jaħdem<br />
matul din is-sena. Bla dubju ta’ xejn il-prijorità ewlenija<br />
kienet ser tkun ix-xiri tal-każin u għalhekk ġiet iċċarata<br />
l-qagħda finanzjarja tas-Soċjetà fejn kien jidher ċar li<br />
quddiem dan il-Kumitat hemm sitwazzjoni delikata<br />
ħafna u li tirrikjedi għaqal kbir fit-tmexxija u fl-infiq tas-<br />
Soċjetà.<br />
F’Novembru stess ġew maħtura wkoll il-membri<br />
ġodda tas-Sotto-Kumitati tal-Fergħa Nisa kif ukoll tal-<br />
Kummissjoni Żgħażagħ tal-Grazzja. F’dawn il-Fergħat<br />
rajna membri ġodda jissieħbu fis-Sotto-Kumitati, dan<br />
hu awgurju tajjeb għax b’hekk jidħlu ideat ġodda.<br />
Rajna wkoll uċuħ ġodda fl-ogħla karigi fil-Kummissjoni<br />
Żgħażagħ li dan ikompli jsaħħaħ din il-Kummissjoni.<br />
Sar ukoll ammont ta’ xogħol u ppjanar minn mmg<br />
promotions, li dejjem għenet fit-tfassil tal-attivitajiet<br />
maġġuri ta’ din is-Soċjetà. Nhar il-21 ta’ Novembru ġiet<br />
ukoll iffurmata l-Kummissjoni Banda u mill-ewwel<br />
bdew it-tħejjijiet neċessarji għall-kunċert tal-Milied li ġie<br />
deċiż li kellu jittella nhar it-18 ta’ Diċembru 2016 fis-sala<br />
Notre Dame. Bla ebda dubju ix-xahar ta’ Novembru kien<br />
xahar importanti ħafna, meta nhar 1 ta’ Novembru sar ilkonvenju<br />
tal-bejgħ tal-għassa u fl-istess jum, filgħaxija<br />
stess, sar il-konvenju tant mistenni għax-xiri tal-każin.<br />
Kienet ġurnata twila għall-Uffiċjali tal-Kumitat Eżekuttiv<br />
għax f’ġurnata waħda saru żewġ kuntratti hekk<br />
importanti għall-futur tas-Soċjetà. Fl-14 ta’ Novembru<br />
membri tal-Kumitat Eżekuttiv u tal-Kummissjoni<br />
Żgħażagħ attendew għall-Akkademja Mużikali imtella’<br />
mill-Għaqda Madonna tal-Grazzja Banda San Mikiel<br />
ġewwa l-knisja Arċipretali u Santwarju ta’ Ħaż-Żabbar.<br />
Ix-xahar ta’ Diċembru ġab miegħu wkoll diversi<br />
attivitajiet fil-kalendarju tal-Każin. Nibda billi għallewwel<br />
darba fil-każin ittellgħet wirja ta’ Presepji u<br />
Bambini. Din il-wirja ittellgħet mill-membri dilettanti<br />
tal-presepji fejn dawn urew l-arti tagħhom fejn jidħlu<br />
presepji u Bambini. Il-wirja kienet miftuħa mill-Arċipriet<br />
nhar il-15 ta’ Diċembru u damet sal-aħħar tas-sena, nhar<br />
is-Sibt 31 ta’ Diċembru. Attività li issa saret parti millkalendarju<br />
tal-Milied hu l-party tat-tfal tal-Milied imtella’<br />
25
mill-Fergħa Nisa li dan sar nhar it-22 ta’ Diċembru fis-Sala<br />
<strong>MMG</strong> ta’ Triq id-Dukkar. L-attendenza għal dan il-party<br />
kienet waħda sabiħa ħafna u dan jawgura tajjeb għassnin<br />
li ġejjin. Nhar it-18 ta’ Diċembru ittella’ il-kunċert tal-<br />
Milied bil-parteċipazzjoni esklussiva tal-bandisti tal-post<br />
ġewwa s-Sala Notre Dame. Waqt din l-attività wieħed<br />
setgħa jammira l-ħila fil-mużika tal-bandisti u l-allievi<br />
tagħna waqt l-eżekuzzjonijiet ta’ partijiet mużikali qosra<br />
addattati għal dan iż-żmien. Il-Banda kienet immexxija<br />
mill-abbli u bravu Surmast tagħna, Mro. Kevin Mizzi.<br />
Il-kalendarju tal-attivitajiet għas-sena 2016 ingħalaq<br />
bl-ikla tradizzjonali tal-Milied akkumpanjata minn<br />
overnight stay ġewwa l-lukanda San Antonio fil-Qawra,<br />
liema ikla tkun dejjem mistennija b’ħerqa mis-segwaċi ta’<br />
din is-Soċjetà tant li tagħmilha l-ikbar attività li ssir mill-<br />
Każin apparti dawk marbuta mal-Festa tal-Madonna tal-<br />
Grazzja. Din is-sena din l-ikla kienet organizzata nhar is-<br />
17 ta’ Diċembru 2016.<br />
Fix-xahar ta’ Jannar komplew is-seduti tal-Kumitat u nhar<br />
it-8 ta’ Jannar membri tal-Kumitat Eżekuttiv attendew<br />
għall-kunċert Vokali u Strumentali imtella’ mill-Kumitat<br />
tal-400 Parroċċa fil-Knisja Arċipretali u Santwarju. Dan ilprogramm<br />
imżewwaq ġab fi tmiemu ċ-ċelebrazzjonijiet<br />
tal-400 sena Parroċċa. Fl-istess xahar, nhar is-17 ta’ Jannar<br />
kellna żjara mill-Onor. Marlene Farrugia, President<br />
Onorarju tas-Soċjetà fis-sede tagħna.<br />
Ix-xahar ta’ Frar ra attività relattivament ġdida filkalendarju<br />
tas-Soċjetà, nhar it-12 ta’ Frar saret ikla ġewwa<br />
is-Soreda Hotel fejn l-attendenza kienet mill-isbaħ u kull<br />
min attenda ingħata rigal sabiħ tal-okkażjoni. Din l-ikla<br />
organizzata saret fl-okkażjoni ta’ Jum il-Maħbubin. Nhar<br />
it-13 ta’ Frar Uffiċjali mill-Kumitat Eżekuttiv attendew<br />
għal-laqgħa msejħa mill-Għaqda Każini tal-Banda.<br />
Nhar il-5 ta’ Marzu membri tal-Kumitati tas-Soċjetà ħadu<br />
wkoll sehem fil-pellegrinaġġ ta’ Ħadd in-Nies. Il-ġurnata<br />
ta’ qabel membri tal-Kumitat Eżekuttiv attendew għallkunċert<br />
imtella’ mill-Għaqda Madonna tal-Grazzja Banda<br />
San Mikiel. Meta ssemmi Ħadd in-Nies, dlonk moħħok<br />
imur fil-Ġimgħa l-Kbira li din iġġib magħha l-wirja Pesah<br />
li issa daħlet sew fil-kalendarju tas-Soċjetà. Il-ftuħ talwirja<br />
sar nhar id-29 ta’ Marzu fil-preżenza tal-President<br />
Onorarju, il-Ministru Joe Mizzi. Il-wirja ġiet imbierka mill-<br />
Arċipriet, il-Kanonku Dun Evan Caruana. Sabiex tittella’<br />
wirja ta’ din ix-xorta hemm xhur sħaħ ta’ preparazzjonijiet<br />
u hawnhekk ma nistax ma nirringrazzjax lill-moħħ u<br />
l-mutur wara din il-wirja, is-Sur Mario Aquilina li minn<br />
xhur qabel, kemm hu kif ukoll sħabu jibdew jippreparaw<br />
il-platti tar-ross u s-smid li ser ikunu jiġu eżebiti. Għal<br />
sena oħra, nista’ ngħid li kienet suċċess. Din is-sena żar<br />
il-wirja wkoll il-Kap tal-Oppożizzjoni, Dr. Simon Busuttil.<br />
Din il-wirja żaritha wkoll il-President Onorarju tas-Soċjetà<br />
u Ministru l-Onor. Dr. Helena Dalli, fejn l-Onor. Dr. Dalli<br />
kellha kliem ta’ tifħir għax-xogħol li sar sabiex din il-wirja<br />
kienet għal sena oħra ta’ suċċess. Grazzi tmur ukoll lilleżebituri<br />
kollha f’din il-wirja u lil dawk kollha li jagħtu xi<br />
<strong>for</strong>ma ta’ għajnuna sabiex tittella wirja ta’ din l-iskala.<br />
Għat-tieni sena, din is-sena wkoll, nhar id-9 ta’ April ħadna<br />
ħsieb li norganizzaw xi ħaġa għall-Irxoxt. Għalhekk fl-<br />
Irxoxt ittellgħet ikla ġewwa r-Razzett l-Antik Ħal-Qormi,<br />
din ukoll kienet suċċess għax l-attendenza kienet millisbaħ.<br />
Nhar l-24 t’April bandisti tas-Soċjetà iffurmaw<br />
parti minn mass band fiċ-ċelebrazzjonijiet tat-tim talfutbol<br />
Żabbar St. Patrick’s FC għar-rebħ tal-kampjonat u<br />
għall-promozzjoni.<br />
Ix-xahar ta’ Mejju naqqasna mill-attivitajiet peress li<br />
tħabbret l-elezzjoni li kellha ssir nhar it-3 ta’ Ġunju. Iżda<br />
fl-24 ta’ Mejju saret l-aħħar Seduta Ġenerali Straordinarja<br />
qabel il-Kumitat kellu jiffirma l-kuntratt finali tax-xiri talkażin.<br />
Fix-xahar ta’ Ġunju inkitbet l-istorja tal-każin fejn nhar<br />
is-9 ta’ Ġunju sar il-kuntratt tax-xiri. Kienet ġurnata<br />
memorabbli li żgur wieħed mhu ser jinsa qatt. Dakinhar<br />
stess saret attività fil-bitħa tal-każin fejn l-attendenza<br />
kienet waħda numeruża. Nhar is-17 ta’ Ġunju ġiet imtella’<br />
iż-Żabbar Autofest fejn din is-sena saret l-ewwel edizzjoni<br />
tagħha filgħaxija, wara posponiment fid-data minħabba<br />
l-attivitajiet politiċi tax-xahar ta’ qabel. Il-parteċipanti<br />
għal sena oħra kienu ferm numerużi. Minn hawn nixtieq<br />
ngħid prosit lill-Kummissjoni Żgħażagħ u grazzi lillisponsors<br />
u lil kull min ta xi daqqa t’id sabiex tittella’ din<br />
l-attività. Nhar il-Ħadd 25 ta’ Ġunju ġiet organizzata wkoll<br />
b’suċċess l-edizzjoni annwali tal-isparatura fuq il-plattini.<br />
Din l-attività ġiet organizzata bħas-soltu mill-membri talkażin<br />
tagħna dilettanti tan-nar.<br />
F’nofs Ġunju l-membri tal-Kumitat Eżekuttiv ħadu<br />
sehem fil-purċissjoni ta’Corpus Christi, filwaqt li l-banda<br />
daqqet fil-purċissjoni tal-Qalb ta’ Ġesù. Imbagħad minn<br />
28
hemm f’dan ix-xahar bdejna il-mawriet tal-Banda għall-4<br />
impenji li l-Banda tagħna jkollha barra minn Ħaż-Żabbar<br />
billi bdejna fil-festi ta’ San Ġorġ u ta’ San Bastjan f’Ħal-<br />
Qormi u fil-festa ta’ Santa Marija f’Ħat-Attard. Għal din<br />
is-sena l-aħħar servizz tal-banda ser joħodna l-Imqabba<br />
għall-festa tal-Madonna Tal-Ġilju u dan ser ikun nhar<br />
is-Sibt 23 ta’ Settembru. Nista’ ngħid li kien sajf pjuttost<br />
tajjeb, mingħajr ħafna impenji f’xulxin għall-Banda<br />
tagħna, biss imma l-attendenza tal-bandisti tal-post hi<br />
xi ftit dgħajfa u għalhekk nispiċċaw noħorġu aktar flus<br />
milli ndaħħlu. Għal dawn is-servizzi attendew membri<br />
tal-kumitat fejn akkumpanjaw lill-Banda.<br />
L-attivitajiet matul is-sena ma naqsux lanqas, dan għaliex<br />
din is-sena saru numru ta’ High Teas mill-Kummissjonijiet<br />
f’daqqa, kif ukoll diversi ikliet fil-każin fosthom pasta<br />
night fil-lejla finali tal-Eurovision Song Contest, pizza<br />
night nhar it-28 ta’ Ġunju u kif ukoll majjalata nhar l-1 ta’<br />
Lulju. Dan minbarra ż-żewġ attivitajiet prinċipali tal-festa<br />
li huma t-tnedija tas-CD u l-ikla ta’ qabel il-festa li t-tnejn<br />
kienu sodisfaċenti fl-attendenza. Din is-sena, għattielet<br />
sena konsekuttiva reġa’ ġie mtella’ l-Wine Festival<br />
bil-parteċipazzjoni ta’ D Band. Kienet lejla pjaċevoli u<br />
rilassanti ħafna għad-dilettanti tal-inbid u mużika. Nista’<br />
ngħid li r-rispons kien tajjeb imma hemm post sabiex<br />
nirranġaw l-affarijiet sabiex din l-attività tista’ tikber iktar.<br />
Il-Kummissjoni Żgħażagħ tellgħet diversi rallies ġewwa<br />
l-Blue Arena sabiex iqajmu l-entużjażmu fost il-partitarji.<br />
Il-Fergħa Nisa jagħtu kontribut siewi wkoll fil-ġbir middjar<br />
ta’ Ħaż-Żabbar b’risq il-festa. Magħhom qegħdin<br />
jingħaqdu wkoll elementi miż-żgħażagħ waqt dan ilġbir.<br />
Lill-membri kollha ta’ dawn iż-żewġ Sotto-Kumitati<br />
nixtieq ngħidilhom grazzi tal-ħin u l-kontribut li jagħtu<br />
għas-Soċjetà.<br />
Fix-xahar ta’ Lulju ġiet organizzata majjalata ġewwa<br />
l-Blue Arena. L-attendenza kienet ferm inkoraġġanti.<br />
Din il-lejla kienet imżewwqa wkoll bil-parteċipazzjoni<br />
tal-kant tal-marċi minn Stephen Mizzi. Kienet lejla<br />
sabiħa ħafna u familjari. Għal darba oħra, ta’ min isemmi<br />
l-parteċipazzjoni u l-ħidma tas-Sotto-Kumitati sabiex<br />
jittellgħu avvenimenti bħal dawn.<br />
Laqgħat bi preparazzjoni għall-festa flimkien mas-Soċjetà<br />
l-oħra, l-Arċipriet u l-Uffiċjali tal-Pulizija saru regolarment<br />
avolja ma tantx kien hemm x’tiddiskuti għaliex filprinċipju<br />
konna qegħdin naqblu kollha. Din is-sena rajna<br />
wkoll diversi laqgħat mal-Uffiċjali tal-Pulizija sabiex ilfesta<br />
tkun kordinata b’mod aħjar. Il-laqgħat attendejna<br />
għalihom jien flimkien mal-President u l-Kaxxier.<br />
Ovvjament mhux is-sabiħ biss hemm fl-istaġun imma<br />
wkoll l-imrar. Fil-kawża tal-kirja tlajna l-qorti 2 darbiet,<br />
fejn xehdu terzi persuni. Fil-kawża kostituzzjonali,<br />
ingħatat is-sentenza nhar is-26 t’Ottubru li l-eżitu tagħha<br />
kulħadd jafu. Nirringrazzjaw l’Alla li dawn issa ġew<br />
imwaqqgħin għall-fatt li xtrajna l-każin u sar qbil aħħari<br />
mas-sidien preċedenti. Is-Soċjetà għandha wkoll kawża<br />
oħra għaddejja bħalissa kontra l-kumpanija Gaming<br />
Operations Ltd. Għal darba oħra matul din is-sena<br />
l-Kumitat ipprova jagħmel arranġament mal-kumpanija<br />
biex din il-kawża tinqata’ barra l-qorti iżda l-proposti tażżewġ<br />
naħat ġew ribattuti minn xulxin. Għaldaqstant,<br />
matul dis-sena kellna 6 seduti. Din il-kawża għandha<br />
tkompli f’Ottubru li ġej.<br />
Nitlob sabiex il-Madonna tal-Grazzja żżomm idha<br />
fuqna u fuq il-familji tagħna sabiex inkomplu naħdmu<br />
għall-ġid tas-Soċjetà sabiex dejjem nimxu ’l quddiem<br />
fid-disseminazzjoni tal-arti mużikali u sabiex inkomplu<br />
nkunu aħna l-pijunieri tal-promulgazzjoni tal-kultura fil-<br />
Belt għażiża tagħna. •<br />
29
31
MESSAĠĠ<br />
MILL-ARĊIPRIET<br />
KAN. EVAN CARUANA<br />
RUTINA BIS-SENS<br />
Jekk inħarsu ftit lejn ħajjitna nindunaw li ħafna drabi<br />
nirrepetu l-istess ħwejjeġ u mingħajr ma rridu nidħlu f’dik<br />
li nsejħulha rutina – xogħol, studju, passatemp, mistrieħ...<br />
u l-għada nerġgħu nwettqu l-istess tal-lum! Hawn min,<br />
il-kelma ’rutina’ tbeżżgħu għax tista’ tfisser ripetizzjoni<br />
u dan, lilna jdejjaqna! Tajjeb ngħidu li r-rutina mingħajr<br />
riflessjoni iva, hija tedjanti. Importanti għalhekk, li<br />
aħna nirriflettu fuq dak li nkunu qed nagħmlu ħalli dan<br />
nagħmluh bl-entużjażmu, b’inqas żbalji u b’mod li jħalli<br />
l-frott.<br />
KULL SENA L-ISTESS<br />
Mingħajr ma nindunaw, anke l-festi tagħna jidħlu<br />
f’rutina. Tista’ tgħid li kull sena niċċelebraw l-istess ritwali<br />
kemm fil-knisja kif ukoll f’dak li hu estern: novena, Te<br />
Deum, antifona, armar ta’ damask u linef, marċi, trofej,<br />
pilandri, nar u dak kollu li tfisser il-festa Maltija.<br />
Fil-każ tagħkom, bħala għaqdiet mużikali, jiena persważ<br />
li ilkom ix-xhur li bdejtu taħsbu biex torganizzaw tajjeb<br />
is-sehem fil-festa ta’ din is-sena. Jekk tirriflettu ftit iżda,<br />
tindunaw li ħafna drabi qed tirrepetu dak li għamiltu<br />
s-sena l-oħra u ta’ qabilha u ta’ qabilha!<br />
Tajjeb nistaqsu “Imma għaliex nieħdu din il-kedda ta’<br />
kull sena? Għaliex innaqqsu parti sew mill-ħin tagħna u<br />
noffruh biex nagħmlu festa ta’ kwalità? Jista’ jkun li dan<br />
nagħmluh għas-sodisfazzjoni tagħna personali, jew biex<br />
nuru li aħna ta’ min isegwina jew għax għandna t-talent<br />
fis-Soċjetà tagħna. Dan kollu huwa tajjeb u għandna<br />
nirsistu biex dak li nagħmlu, nagħmluh sew.<br />
Tajjeb, iżda, niftakru li din hija festa f’ġieħ persuna li kienet<br />
tħaddan ċerti virtujiet bħas-silenzju, dejjem attenta għall-<br />
Kelma ta’ binha Ġesù, attenta għall-bżonnijiet ta’ dawk<br />
ta’ madwarha, li kienet taf tbati fis-skiet, li qatt ma ħasset<br />
mibgħeda lejn min naqasha għax ikklapesta lil binha…<br />
NIRRIFLETTU FUQ DAK LI NAGĦMLU<br />
Għalhekk ejjew nirrepetu dak li ilna nagħmlu s-snin<br />
iżda ejjew ukoll nirriflettu fuq dak li qed nagħmlu llum<br />
biex nifhmu li aħna għandna mudell lejn xiex inħarsu:<br />
Ommna Marija li kienet bniedma riflessiva biex tara<br />
li dak li twettaq ikun dejjem jaqbel mar-rieda ta’ binha<br />
Ġesù. Għax għamlet hekk, Marija dejjem apprezzat ittajjeb<br />
tal-oħrajn, dejjem fittxet li tmewwet l-inkwiet,<br />
dejjem inkuraġġiet, dejjem offriet ħinha għal dawk<br />
ta’ madwarha. Rutina bħal din żgur li ma ddejjaqniex<br />
iżda inħarsu ’l quddiem biex inwettquha aktar. Ejjew,<br />
għalhekk, inħarsu lejn Ommna Marija tal-Grazzja, li<br />
aħna tant devoti lejha u nippruvaw nimitawha f’dak li<br />
kienet twettaq hi. Jekk nagħmlu hekk, ikun jixirqilna<br />
niċċelebraw festa f’isimha mhux għall-glorja tagħna,<br />
iżda għall-glorja tagħha.<br />
Il-festa t-tajba lilkom ilkoll! •<br />
33
MESSAĠĠ<br />
MIS-SINDKU<br />
MARC VELLA BONNICI<br />
Għal darb’oħra reġgħet waslet il-Festa<br />
tagħna li, sena wara l-oħra, tqarribna<br />
aktar lejn xulxin bħala ċittadini biex<br />
flimkien inkomplu nsaħħu l-festa<br />
u l-għaqda li teżisti bejn il-poplu<br />
Żabbari.<br />
Sena wara l-oħra mhux biss niċċelebraw b’mod xieraq<br />
u dinjituż l-aspett reliġjuż tal-festa, iżda mill-aspett<br />
soċjali u kulturali nkomplu nammiraw il-ħiliet mużikali<br />
tal-baned tagħna, li illum huma fost l-aqwa baned<br />
f’pajjiżna. Dan kollu jsir grazzi għar-rieda tajba u soda<br />
tal-Kumitati tal-Għaqdiet u Soċjetajiet tagħna li jaraw<br />
li l-għaqda ssaltan fil-Belt tagħna.<br />
Il-Festa tagħna għadha tiġbed il-folol; u minn dak<br />
li qiegħed nara sena wara l-oħra, iktar u iktar nies<br />
ikomplu jżuru l-Belt tagħna biex flimkien maż-<br />
Żabbarin jiċċelebraw din il-festa. U dan għax illum ilpoplu<br />
Żabbari hu poplu magħqud, matur, jaf jieħu gost<br />
u jiċċelebra mingħajr ma jtellef il-pjaċir lil ħaddieħor.<br />
Dan jiġbed kemm in-nies u kemm l-attenzjoni. Għax<br />
fejn hemm l-għaqda kulħadd jieħu pjaċir, igawdi hu u<br />
jgawdi ħaddieħor miegħu. B’hekk biss niġbdu fuqna<br />
l-ammirazzjoni tal-bqija tal-Maltin li ta’ kull sena jiġu<br />
jżuruna bi ħġarhom fil-jiem tal-Festa.<br />
Nawgura li flimkien u fis-sliem nibqgħu dejjem<br />
ingawdu l-Festa tagħna kif inhu xieraq u nkomplu<br />
nkunu ta’ eżempju ta’ kif tabilħaqq għandha tiġi<br />
ċċelebrata festa tipikament Maltija. Nifraħ magħkom<br />
nara r-rieda tajba li issa ilha ssaltan fil-Belt tagħna<br />
biex, ingawdu l-Festa; naqsmu flimkien il-ferħ li din<br />
ġġib magħha; jiem li issa m’għadhomx ifissru piki u<br />
firda iżda għaqda bejnietna, li fiha noffru kollox għal<br />
għan wieħed: dak li niċċelebraw flimkien bil-kbir,<br />
b’mod xieraq u dinjituż, il-Festa għażiża tagħna.<br />
Grazzi ħafna. •<br />
34
IL-KELMA<br />
TAD-DIRETTUR<br />
SPIRITWALI<br />
DUN ĠUŻEPP SULTANA<br />
Reġa’ wasal iż-żmien li nuru x’insarrfu: iżżmien<br />
li fih naħsdu l-frott tas-sagrifiċċji li<br />
għamilna matul is-sena: kulħadd skont<br />
il-ħila, il-kapaċità u l-ħin li jkollu.<br />
Fis-Soċjetà nsibu ħafna taqsimiet u Kumitati: kemm<br />
dawk li qed imexxu u kemm dawk li qed jaħdmu u<br />
jgħinu. Aħna qisna l-banda li fiha ħafna strumenti ta’<br />
qisien u ħsejjes differenti. Għandna strumenti akbar<br />
minn min idoqqhom u hemm oħrajn li joqgħodu fil-but.<br />
Imma huma kollha meħtieġa u mportanti. U dan huwa<br />
s-sabiħ, għaliex ikabbar l-għaqda u l-ħbiberija bejnietna.<br />
Wasal iż-żmien li ningħaqdu biex niffesteġġjaw lill-<br />
Patruna tagħna, Ommna Marija tal-Grazzji. Tajjeb li<br />
nibdew billi nistaqsu bis-serjetà lilna nfusna, Jiena<br />
x’festa biħsiebni norganizza? Hemm bżonn li jiena ma<br />
nibqax biss fuq l-affarijiet esterni, imma rrid nipprepara<br />
bis-serjetà ħalli jkolli festa li tressaqni aktar lejn Ommi<br />
Marija u permezz tagħha lejn Binha Ġesù u rrid li din ilfesta<br />
tkabbar l-għaqda tagħna bħala l-Familja Żabbarija,<br />
ulied Marija.<br />
Dan jista’ jsir billi jiena nagħmel ħilti biex nimita lill-<br />
Madonna. Hi qaltilna “Agħmlu dak li jgħidilkom Ġesù.”<br />
Jien tassew qed ngħix il-ħin kollu kif jixtieqni Hu? Jew<br />
qed inħalli lil xi ħadd jew xi ħaġa oħra jmexxuni huma?<br />
Marija, meta saret taf li Eliżabetta, il-qariba anzjana<br />
tagħha, kienet tqila, ma qisetx is-sitwazzjoni tagħha<br />
imma ħalliet kollox u marret tgħinha fil-ħtiġijiet tagħha<br />
u damet magħha xi tlett xhur. Jien kemm jien lest li<br />
nissagrifika ruħi u ħini biex ngħin lill-oħrajn? U kemm<br />
jiena sensittiv biex ninduna meta xi ħadd ikollu bżonn<br />
l-għajnuna tiegħi?<br />
Ġesù, minn fuq is-salib, tahielna bħala Ommna. Jien<br />
kemm nistmaha tassew bħala Ommi? Kemm insemmiha<br />
dejjem bir-rispett mistħoqq? U bil-mod kif inġib ruħi u<br />
nitkellem, nidher tassew li jiena binha u ħu Ġesù, is-<br />
Salvatur twajjeb tagħna?<br />
Għalhekk, ejjew nersqu dejjem aktar lejha u nirsistu biex<br />
nimitawha ħalli bl-indħil tagħha għalina quddiem Ġesù,<br />
aħna nkunu nistgħu niffesteġġjawha bħala dik mimlija<br />
bil-Grazzji biex inkunu dejjem fil-grazzja t’Alla.<br />
Fil-festa, ngħinu lil xulxin biex inġibu ruħna bħal aħwa<br />
billi ma naqbżux il-limitu tax-xorb tagħna u nqisu kull<br />
kelma li ngħidu. Għax daqsxejn ta’ kelma żejda tista’ tkun<br />
il-bidu ta’ ħafna nkwiet. Jiena rrid nipprepara tajjeb għallfesta<br />
tajba billi nieħu sehem fin-novena kompluta bilquddiesa<br />
u t-tqarbina tiegħi u, jekk hemm bżonn, anke<br />
billi nersaq lejn is-sagrament tal-Qrar.<br />
Ejjew nitolbu lill-Patruna tagħna biex hija u għaddejja<br />
mit-toroq tagħna, taqlalna l-Barka ta’ Binha Ġesù u<br />
tbierek il-familji tagħna. Ejjew nifirħu flimkien fil-festa<br />
tagħna u nirsistu biex inkunu tassew insara eżemplari<br />
billi nagħmlu ħilitna biex nifirħu u nferrħu.<br />
Viva l-Madonna tal-Grazzja u viva ż-Żabbarin li jafu<br />
jiffesteġġjawha. •<br />
35
SENA OĦRA<br />
TA’ ĦIDMA<br />
MARIO AQUILINA VIĊI-PRESIDENT<br />
Bħalma tafu l-festa reġgħet waslet.<br />
Nista ngħid li din is-sena hi waħda aktar<br />
speċjali mis-snin ta’ qabel. Kienet sena<br />
ta’ ħidma u mhux faċli li wara dawn issnin<br />
kollha akkwistajna dak li kull Soċju<br />
ta’ din is-Soċjetà kien jixtieq, li tinxtara<br />
is-Sede tagħna. L-unika Soċjetà f’Ħaż-<br />
Żabbar li minn dejjem ħaddnet l-isem<br />
tal-Patruna tagħna, l-Madonna tal-<br />
Grazzja.<br />
Minn hawn nixtieq nenfasizza li ż-żmien iebes għadu<br />
ġej u mhux għax issa akkwistajna li xtaqna ma nibqgħux<br />
naħdmu, speċjalment fejn jidħlu l-finanzi. Għalhekk<br />
minn hawn inħeġġeġ lil kull min jista’ biex jagħti s-sehem<br />
tiegħu: kull donazzjoni tiġi apprezzata. Però, irridu<br />
nħarsu ’l quddiem biex is-Soċjetà tagħna tibqa ħajja.<br />
Kull attività li issir hi apprezzata, però l-aktar waħda li<br />
jien involut fiha hi l-wirja tal-Ġimgħa Mqaddsa, Pesah.<br />
Kull sena tkun sfida kbira kemm għalija kif ukoll għal<br />
sħabi. Biex tagħmel wirja ta’ livell għoli, s-sagrifiċċju hu<br />
kbir. Fil-bidu li bdejna, bejnietna konna ngħidu li għadna<br />
dilettanti, però illum il-ġurnata nista ngħid li sirna<br />
nagħmlu wirja b’talent u professjoni kbira. Hu minnu li<br />
tagħmel sagrifiċċji kbar imma meta tara l-konkorrenza<br />
minn kull rokna tal-pajjiż tikber minn sena għall-oħra<br />
timlik b’kuraġġ kbir li tibqa taħdem u tkabbar din il-wirja.<br />
Il-wirja li għaddiet ħadt gost ħafna li ġew żgħażagħ u<br />
persuni ġodda u avviċinawni li jixtiequ jkunu parti minn<br />
dil-wirja billi jagħtu sehemhom. Malli rajt l-interess,<br />
mill-ewwel ħadt l-inizjattiva biex nara x’ser nagħtihom<br />
jagħmlu. Minn hawn ngħidilhom grazzi. Min qed jaqra<br />
dan il-messaġġ inħeġġu biex jekk jitħajjar li jkun parti<br />
mill-wirja ma joqgħodx lura imma javviċinani. Din issena<br />
ħadna ħsieb li nżanżnu żewġ bandalori ġodda<br />
għal quddiem is-sede tagħna, fost xogħol kbir li dejjem<br />
nagħmlu artistikament fuq il-mejda, li kull min jattendi<br />
minn sena għall-oħra, dejjem jibqa’ mistagħġeb kif<br />
intlaħaq dan ix-xogħol kollu li minn sena għal oħra jiġi<br />
mibdul kompletament, hi ħasra li dan ix-xogħol li jsir<br />
jitgawda biss għal dawk il-ftit jiem li tkun miftuħa l-wirja.<br />
Nixtieq inselli wkoll għall-ħabib tiegħi s-Sur Jesmond<br />
Fenech li hu wieħed mill-pilastri f’din il-wirja li minn<br />
sena għall-oħra dejjem jara x’ser iżid u jagħmel fil-figuri<br />
u l-minjaturi li għandu tiegħu personali. Ngħidlu grazzi<br />
f’ismi u f’isem is-Soċjetà tagħna. Meta tara bħal dawn<br />
in-nies, aktar jimlini b’kuraġġ biex dak li kont bdejt ma’<br />
sħabi tal-Kummissjoni Żgħażagħ li konna bdejna din<br />
il-wirja iġiegħelni aktar naħdem. Nista ngħid li kont<br />
wieħed mill-pijunieri f’Ħaż-Żabbar li daħħalt is-sengħa<br />
tal-ismid. Bqajt nipprattika mhux ftit u fil-fatt fl-2014 ġibt<br />
lejn is-Soċjetà l-ewwel Rekord Nazzjonali f’Ħaż-Żabbar.<br />
Biex ma ntawwalx, nixtieq nirringrazzja lil kulħadd,<br />
speċjalment lil sħabi tal-Kumitat Eżekuttiv li għal darba<br />
oħra ikkonfermawni bħala Viċi-President, lis-Sotto<br />
Kumitati u lil kull min ikun ta’ għajnuna għal din is-Soċjetà<br />
li tant għandna għal qalbna.<br />
Minn hawn nawgura l-festa t-tajba liż-Żabbarin<br />
kollha. •<br />
38
AMBIZZJONIJIET<br />
ĠODDA<br />
GIANLUCA TABONE PRO<br />
Kienet mira sa mill-bidu tal-involviment<br />
tiegħi f’dan il-każin li xi darba nif<strong>for</strong>ma<br />
parti mill-Kumitat Eżekuttiv. Wara sitt<br />
snin involut bħala membru, u għallaħħar<br />
snin, Uffiċċjal tar-Relazzjonijiet<br />
Pubbliċi tal-Kummissjoni Żgħażagħ,<br />
ġejt avviċinat mill-uffiċċjali tas-Soċjetà<br />
biex din is-sena nidħol bħala membru<br />
tal-Kumitat Eżekuttiv fil-kariga ta’<br />
Uffiċċjal tar-Relazzjonijiet Pubbliċi<br />
tas-Soċjetà. Ma kienetx deċiżjoni faċli,<br />
partikolarment minħabba l-ammont<br />
ta’ xogħol li rwol bħal dan jirrikjedi,<br />
iżda bi pjaċir ilqajt din it-talba għax<br />
tfajt quddiemi l-idejat li dejjem kelli<br />
maż-żmien iżda li ma stajtx inwettaq<br />
b’daqshekk effiċjenza mill-Kummissjoni<br />
Żgħażagħ.<br />
Tista tgħid li waħda mill-ewwel proposti tiegħi fil-Kumitat<br />
kienet li nimmodernizzaw is-sit elettroniku tas-Soċjetà.<br />
Din is-Soċjetà kienet l-ewwel waħda f’Malta li kellha<br />
l-websajt uffiċjali tagħha u din ġiet irranġata u mibdulha<br />
diversi drabi. L-aħħar aġġornament kien sar grazzi għas-<br />
Sur Ronald Mizzi li fl-2006 ġie mniedi sit elettroniku<br />
professjonali. Għalkemm dan is-sit kien wieħed avvanzat,<br />
it-teknoloġija dejjem timxi ’l quddiem u ħassejt li llum<br />
hemm lok fejn nutilizzaw aħjar l-abbiltajiet li kapaċi<br />
joffru s-siti elettroniċi preżenti.<br />
40
Għaldaqstant, f’Diċembru beda l-proċess biex jiġi<br />
ntrodott sit elettroniku ġdid li nfetaħ fl-24 ta’ Diċembru<br />
2016. F’dan is-sit wieħed jista’ jsib in<strong>for</strong>mazzjoni dwar<br />
is-Soċjetà, fosthom tagħrif dwar l-istorja tas-Soċjetà,<br />
il-Kumitat Eżekuttiv u l-Fergħat tiegħu, kalendarju blattivitajiet<br />
li ser jiġu organizzati kif ukoll sezzjoni b’artikli<br />
u aħbarijiet mis-Soċjetà.<br />
F’Marzu li għadda ġiet introdotta wkoll sistema ta’ ħlas<br />
onlajn fejn partitarji u ammiraturi tas-Soċjetà jistgħu<br />
wkoll jagħmlu d-donazzjonijiet jew jissieħbu fl-iskema<br />
tax-Xiri tal-Każin mingħajr ma jkollhom imorru fiżikament<br />
il-każin. Ir-rispons kien tajjeb ħafna fejn kienu bosta<br />
partitarji li għamlu d-donazzjonijiet tagħhom u ssieħbu<br />
fl-iskema tax-Xiri tal-Każin. Inħeġġeġ iżjed partitarji biex<br />
jissieħbu f’din l-iskema, skema li hi mportanti ħafna biex<br />
il-Każin ikompli bl-operat tiegħu wara li ħallas somma<br />
daqstant mdaqqsa biex inxtara dan il-Palazz fi Triq is-<br />
Santwarju. Il-proċess biex tissieħeb hu faċli ferm permezz<br />
tas-sistema ta’ pagament onlajn Paypal jew inkella bl-użu<br />
ta’ Credit/Debit Cards. Biex tagħti d-donazzjoni tiegħek<br />
tista tidħol fuq mmg.com.mt/donate.<br />
Fadal ħafna ideat x’jiġu implimentati f’dan is-sit. Waħda<br />
mill-ideat ewlenin li ser ikunu introdotti f’qasir żmien<br />
hi l-possibilità li wieħed jixtri memorabilia tal-Każin,<br />
fosthom CDs bil-marċi, DVDs, flokkijiet u affarijiet oħra<br />
dirett minn fuq il-websajt. Din l-idea għandha tolqot<br />
partikolarment lil dawk il-Baqristi jew Żabbarin li jgħixu<br />
barra minn xtutna.<br />
Għal din il-festa, introduċejna wkoll paġna speċifikament<br />
marbuta mal-festa – mmg.com.mt/festa. F’din il-paġna<br />
wieħed jista’ jsib l-in<strong>for</strong>mazzjoni kollha relatata mal-<br />
Festa <strong>2017</strong>, inkluż il-programm, souvenirs u flokkijiet li<br />
ħarġu, ritratti, marċi u ħafna iżjed. Din kienet inizzjattiva<br />
ġdida li saret biex in-nies ikunu iżjed infurmati bl-attività<br />
li ssir mis-Soċjetà fil-perjodu tal-Festa. Il-Midja soċjali hi<br />
ferm importanti wkoll biex is-Soċjetà żżomm kuntatt<br />
mal-partitarji u l-ammiraturi tagħha. Għaldaqstant qed<br />
ninkorporaw flimkien l-użu tas-sit elettroniku u ż-żewġ<br />
paġni ta’ Facebook, dik tas-Soċjetà u l-oħra ta’ mmg<br />
Promotions, b’tali mod li jikkumplimentaw lil xulxin<br />
speċjalment meta jiġu pubblikati attivitajiet u aħbarijiet<br />
tas-Soċjetà.<br />
Ix-xogħol ta’ uffiċċjal tar-relazzjonijiet pubbliċi hu<br />
ferm iktar minn sempliċiment amministrazzjoni ta’ sit<br />
elettroniku u l-midja soċjali, iżda trid tieħu ħsieb il-kuntatt<br />
man-nies anki fiżikament u fil-każin inniffsu, minbarra<br />
ħafna xogħol amministrattiv li jsir biex il-Kumitat ikun<br />
jista’ jwassal il-kelma tiegħu mal-pubbliku.<br />
Din is-sena kienet tirrikjedi ħafna xogħol amministrattiv<br />
partikolarment minħabba x-xiri tal-każin, xewqa li kull<br />
Baqrist u Żabbari li japprezza l-festa tagħna, fl-aħħar<br />
qata’. Għall-ewwel darba, introduċejna wkoll ċirkulari<br />
elettronika li tintbagħat lis-soċji bl-attivitajiet ta’ dak ixxahar<br />
kif ukoll b’aħbarijiet importanti tas-Soċjetà li jolqtu<br />
lill-qarrejja ta’ din l-emejl.<br />
Ma nistax ma nirringrazzjax lis-Sur Vince Caruana Gauci<br />
fl-għajnuna biex ġbarna u ktibna l-in<strong>for</strong>mazzjoni u<br />
l-istorja tal-każin fuq is-sit il-ġdid. Barra minn hekk nixtieq<br />
nirringrazzja lis-Sur Fabian Fenech tal-għajnuna tiegħu<br />
f’ħafna mix-xogħol amministrattiv li jidħol fih rwol bħal<br />
dan.<br />
Għandi ħafna ambizzjonijiet sabiex is-Soċjetà tagħna<br />
tibqa miexja ’l quddiem u x-xogħol amministrattiv isir<br />
iżjed modern u effiċjenti, u ċert li hemm ħafna oħra<br />
li jaħsbuha bħali. Jeħtieġ li jkun hemm iżjed nies li<br />
jagħtu l-għajnuna tagħhom fis-Soċjetà tagħna, għaliex<br />
in-nuqqas li ġarrabna aħna d-dilettanti tal-każini filvolontarjat<br />
kulħadd ħassu. Iżda wieħed irid jiftakar li<br />
x-xogħol li jsir f’każin bħal dan mhux sempliċiment<br />
armar, tiżjin, marċi u banda.<br />
Kulħadd, inkluż jien l-ewwel wieħed, jiġġennen kif jara<br />
l-famuża Umbrella l-Kbira tintlibes bid-drapp, jew Triq<br />
il-Kbira tintrama bit-trofej. Iżda jeħtieġ li x-xogħolijiet<br />
jitqassmu għaliex hemm ħafna xogħol amministrattiv<br />
biex is-Soċjetà tkun tista topera b’mod seren mingħajr<br />
ebda problemi jew nuqqasijiet tant li ma nistgħux<br />
naf<strong>for</strong>djaw li kulħadd jinħela mal-istess xogħol.<br />
Nixtieq nirringrazzja lill-membri tal-Kumitat<br />
Eżekuttiv tal-fiduċja li wrew fija għal din is-sena,<br />
filwaqt li nixtieq liż-Żabbarin kollha l-Festa t-tajba.<br />
Viva l-Madonna tal-Grazzja! •<br />
41
DAR TAGĦNA,<br />
JEW LE?<br />
DARREN CASSAR KURATUR<br />
Għaddiet sena oħra u reġa’ wasal dażżmien<br />
sabiħ għalina l-Baqristi li nkunu<br />
qed nistennew biex niċċelebraw festa<br />
xierqa lil Ommna tal-Grazzja.<br />
Din is-sena għalija kienet aktar impenjattiva minn<br />
snin oħra għax wara li ilni għal dawn l-aħħar erba’ snin<br />
membru fil-Kumitat Eżekuttiv bħala Assistent Kuratur,<br />
din is-sena kelli ċ-ċans u l-privileġġ li nservi lil din is-<br />
Soċjetà fil-kariga tal-Kuratur tal-Każin. Esperjenza<br />
li dħalt għaliha b’ruħi u b’ġismi għax ix-xogħol ta’<br />
Kuratur ġo każin kbir bħal tagħna, jirrikjedi ħafna ħin<br />
u mpenn, għalhekk trid issib ħin tlaħħaq max-xogħol<br />
tiegħek, mal-familja u anke mal-każin. Bħalma jaf<br />
kulħadd, bil-ħajja mgħaġġla li ngħixu fiha, hija diffiċli,<br />
però ma tridx taqta’ qalbek u tipprova ssib il-ħin għal<br />
kollox.<br />
Din is-sena għas-Soċjetà tagħna kienet waħda storika<br />
u mportanti ħafna. Bħalma jaf kulħadd il-ħolma li<br />
dejjem xtaqna saret realtà, issa nistgħu vera ngħidu<br />
li din id-dar tal-Baqristi saret verament id-dar tagħna.<br />
Minn hawn nixtieq nirringrazzja lil kull min b’xi mod<br />
kien involut sabiex wasalna fejn wasalna għax żgur li<br />
ma kinitx triq faċli. Biex is-Soċjetà waslet għall-pass<br />
tax-xiri tal-każin, żgur li ma kienx possibbli li jsiru<br />
proġetti ġodda u anke bħala manutenzjoni konna<br />
limitati ħafna, prattikament għamilna l-bżonnijiet<br />
urġenti biss, dan biex niffukaw il-finanzi tal-każin<br />
fuq ix-xiri tal-propjetà u b’hekk niżguraw il-futur tas-<br />
Soċjetà tagħna.<br />
Kif għaddiet il-festa u nħatar Kumitat Eżekuttiv ġdid,<br />
mill-ewwel bdejt navviċina u nistaqsi għall-persuni li<br />
setgħu matul is-sena jtuni daqqa t’id… u nirringrazzja<br />
l’Alla li għajnuna sibt kemm mill-Kummissjonijiet kif<br />
ukoll minn persuni oħra. L-ewwel biċċa xogħol li sibna<br />
ma’ wiċċna dis-sena kienet li ridna nbatlu l-propjetà<br />
magħrufa bħala l-għassa l-antika mill-affarijiet li għal<br />
dawn l-aħħar snin kellna ġo fiha. L-ewwel uġiegħ<br />
ta’ ras kienet fejn ser nitfgħu dawn l-affarijiet kollha,<br />
għax għalkemm il-każin huwa kbir, xorta fejn terfa’<br />
l-affarijiet huwa limitat ħafna. Marbut ma’ dan il-punt<br />
nixtieq nirringrazzja lis-Sur Fabian Fenech u xi nies<br />
oħra li qattgħu ħafna ħin fil-maħżen ta’ taħt il-palk<br />
tal-Blue Arena jorganizzaw biex dak li kien hemm flgħassa<br />
l-antika setgħa jintrefa’ kif suppost, liema biċċa<br />
xogħol ħadet ammont konsiderevoli ta’ ħin. Apparti<br />
dan ix-xogħol li semmejt, saret ukoll manutenzjoni<br />
tas-soqfa tal-każin u tal-faċilitajiet sanitarji, liema<br />
xogħol kważi jsir b’mod regolari kull sena.<br />
Xi ħaġa ġdida din is-sena kienet li l-Kumitat Eżekuttiv<br />
iddeċieda li jaħtar lis-Sur Luciano Farrugia bħala<br />
Direttur tas-Swali tal-każin. Dan sabiex is-swali talkażin<br />
ikunu jistgħu jinżammu fi stat aħjar, kemm fittindif<br />
kif ukoll fit-tisbiħ tal-istess swali. Minn hawn<br />
nixtieq nirringrazzja lis-Sur Farrugia tad-dedikazzjoni<br />
u x-xogħol li għamel f’dawn is-swali matul dis-sena.<br />
42
Naħseb kulħadd jaqbel miegħi li dar kbira bħal tagħna<br />
tinvolvi ħafna xogħol ta’ manutenzjoni u tindif regolari.<br />
Xi ħaġa li tweġġani hi li ta’ kull sena, speċjalment<br />
wara l-festa nsibu ma’ wiċċna ħafna ħsarat u oġġetti<br />
mkissrin b’negliġenza. Li tweġġa l-aktar li din il-ħsara<br />
nagħmluha aħna stess ġo darna! Issa aktar minn qatt<br />
qabel għandna nħossuna responsabbli ta’ darna stess.<br />
M’hemmx għalfejn li wieħed ikun membru tal-Kumitat<br />
Eżekuttiv jew ta’ xi Kummissjoni biex jekk jara xi tip ta’<br />
ħsara ssir ġo darna nwaqqfuha. Issa li nistgħu ngħidu<br />
li l-każin huwa verament tagħna, ejjew nibżgħu għallħafna<br />
xogħol li diġà sar biex b’hekk inkunu nistgħu<br />
nibdew nutilizzaw il-flus biex ninvestu fi proġetti<br />
ġodda ġol-każin, u l-aħwa emmnuni li pjanijiet kbar<br />
hemm, pjanijiet ambizzjużi li żgur ser ibiddlu dan<br />
il-palazz fl-għira ta’ kulħadd. Dan jista’ jsir biss iżda<br />
bil-koperazzjoni u r-rieda tajba ta’ kull partitarju u<br />
ammiratur ta’ din is-Soċjetà biex minnflok joqgħod<br />
jinħela l-ħin induru u mmantnu xogħol li diġà sar,<br />
nipproġettaw il-<strong>for</strong>zi tagħna fuq l-investiment għallfutur.<br />
Nixtieq qabel nagħlaq dawn l-erbgħa ħsibijiet, nieħu<br />
l-okkażjoni biex nirringrazzja speċjalment lill-familja<br />
tiegħi tal-paċenzja li jieħdu bija kif ukoll nixtieq<br />
nirringrazzja lill-Kumitat Eżekuttiv tal-fiduċja li wera<br />
fija. Ringrazzjament imur lill-Assistent Kuratur is-Sur<br />
Darren Zammit, lid-Direttur tas-Swali s-Sur Luciano<br />
Farrugia u lil dawk kollha li b’xi mod jew ieħor sibthom<br />
ta’ għajnuna fil-qadi ta’ dmiri bħala l-Kuratur tal-Każin.<br />
Il-festa t-tajba lil kulħadd! •<br />
43
TIDWIRA SERJA<br />
MAL-ISWALI<br />
TAL-KAŻIN<br />
LUCIANO FARRUGIA DIRETTUR TAS-SWALI<br />
Nixtieq nibda biex nirringrazzja lissoċji<br />
li kellhom fiduċja fija u reġgħu<br />
għal darba oħra afdawni biex inkun<br />
parti mill-Kumitat Eżekuttiv. Meta<br />
l-Kumitat beda jiltaqa’, jiena ħadt irrwol<br />
li nieħu ħsieb is-swali tas-sular ta’<br />
fuq tal-każin. Għall-bidu, idejna kienu<br />
daqsxejn marbuta, peress li konna<br />
nafu illi l-każin kien għadu mhux<br />
tagħna, imma llum permezz ta’ ħidma<br />
bil-għaqal tad-diriġenza tal-każin,<br />
wasalna biex il-post sar tagħna.<br />
issa hemm trofej, għotjiet mingħand ammiraturi talbanda<br />
u rigali mingħand baned oħra eżebiti. Fosthom<br />
hemm ukoll unuri ta’ meta konna nieħdu sehem fil-<br />
Gara mużikali.<br />
Hemm ħafna ħsibijiet u proġetti ambizzjużi li nistgħu<br />
nagħmlu biex insebbħu aktar il-każin, iżda ovvjament<br />
għad hemm ħafna limitazzjonijiet. Minkejja dan,<br />
waħda mill-affarijiet li qed naħdmu fuqha, hija<br />
li niġbru d-dokumentazzjoni kollha tal-Każin li<br />
Minn hawnhekk bdejna naħsbu kif nistgħu ntejbu<br />
d-dehra tas-swali. Bdejna naqalgħu, nagħżlu dak<br />
li għandna u nifirdu t-tajjeb mill-ħażin. Rajna ftit x’<br />
l-aħjar li jsir u x’għandna bżonn, u bil-limitazzjonijiet<br />
kollha tagħna bdejna nduru u naraw biex nixtru xi<br />
vetrini. B’hekk l-affarijiet dekorattivi kollha li għandna<br />
nibdew niġbruhom u ntuhom dehra kif jixraq ġosswali.<br />
X’ħin dort fuq il-Kaxxier u bdejt ngħidlu bi prezzijiet<br />
li sibt, beda jipprova jillimita kemm jista’ u wara li<br />
għamilna evalwazzjoni xierqa, il-Kaxxier tani il-go<br />
ahead. B’sens ta’ għaqal, fittixna fuq il-midja soċjali,<br />
sibna għamara li tgħodd għal mal-istil tas-swali li<br />
għandna u xtrajna dak li kellna bżonn, mingħajr ħafna<br />
infiq ta’ flus irresponsabbli. Ir-riżultat; erba’ vetrini li<br />
jikkumplimentaw l-istil tal-każin.<br />
Hekk kif ġibnihom il-każin, dornihom. Irtukkjajna u<br />
sewwejna fejn kien hemm bżonn, u dawwalnihom b’xi<br />
dawl modern. Illum il-ġurnata, wieħed jista’ jara dan<br />
ix-xogħol personalment fis-swali ta’ fuq tal-każin, fejn<br />
46
għandna f’idejna; jiġifieri minuti, korrispondenza,<br />
ittri u dokumenti uffiċjali li kollha saru matul is-snin.<br />
Nirringrazzjaw lill-ex-sidien, li kellhom dokumenti<br />
fuq il-każin saħansitra miktuba bit-Taljan li juru<br />
l-awtentiċità ta’ din is-Soċjetà, li dawn għaddewhom<br />
lill-Kumitat. Uħud minn dawn id-dokumenti jġibu dati<br />
antiki sa’ mis-seklu dsatax. Nisperaw illi ’l quddiem,<br />
dawn id-dokumenti ikunu jistgħu jiġu eżebiti b’mod<br />
permanenti fis-swali tagħna, kif jixraq.<br />
Hawnhekk nixtieq nieħu spunt u nagħmel appell<br />
sabiex jekk hemm min għandu xi dokumenti jew<br />
xi affarijiet li kienu jappartjenu lis-Soċjetà, jersaq<br />
u jroddhom lura. Tkun xi ħaġa sabiħa li jkollna<br />
kollezzjoni tal-istorja rikka tas-Soċjetà tagħna.<br />
Xi ħaġa oħra li qed inħarsu ’l quddiem għaliha hija<br />
l-istrumentatura li kienet inxtrat fl-1935. Din għad<br />
għandna parti sostanzjali minnha, però’ qiegħda fi stat<br />
ħażin. Qed naraw u nfittxu lil min jista’ jagħtina daqqa<br />
t’id biex nirrestawraw dawn l-istrumenti li għandhom<br />
valur kbir għas-Soċjetà tagħna. B’hekk, ’il quddiem,<br />
meta jkollna swali ġodda, inkunu nistgħu neżebixxu<br />
dawn l-istrumenti antiki.<br />
Nixtieq qabel nagħlaq dawn l-erba’ kelmiet, inserraħ<br />
ras s-soċji u l-ammiraturi ta’ din is-Soċjetà, li għad<br />
hemm ħafna affarijiet oħra li għandna f’moħħna li<br />
rridu nwettqu, biex speċjalment intejbu id-dehra talkażin,<br />
u anke jkollna iżjed spazju fejn naħdmu.<br />
Ngħaddi biex nirringrazzja lil xi nies, fosthom<br />
lill-membri kollha tal-Kumitat Eżekuttiv, li sibt<br />
kollaborazzjoni kbira mingħandhom. Nista’ nsemmi<br />
wkoll xi individwi; fosthom lis-Sur Darren Cassar, il-<br />
Kuratur, li ħdimna ħafna id f’id, u lill-Assistent tiegħu,<br />
is-Sur Darren Zammit u anke lis-Sur Fabian Fenech, li<br />
kien ta’ għajnuna kbira għalija, u lil ħafna nies oħra, illi<br />
impossibbli insemmihom kollha.<br />
Grazzi u l-festa t-tajba. •<br />
47
o consultancy a<br />
stage marking s<br />
screens<br />
photorealistic<br />
show design and technical<br />
turnkey video services video content creation<br />
architectural 3d mapping laser logo animations<br />
stereoscopic 3d presentations video distribution<br />
video consultancy and logistical schematics<br />
laser stage marking systems 4K video play out<br />
LED screens multimedia presentations projections<br />
photorealistic 3d renders video animations<br />
show design and technical managemen<br />
turnkey video services video content creation<br />
architectural 3d mapping laser logo animations<br />
stereoscopic 3d presentations video distribution<br />
video consultancy and logistical schematics<br />
laser stage marking systems 4K video play out<br />
LED screens multimedia presentations projections<br />
photorealistic 3d renders video animations<br />
show design and technical management<br />
turnkey video services video content creation<br />
architectural 3d mapping laser logo animations<br />
stereoscopic 3d presentations video distribution<br />
video consultancy and logistical schematics<br />
laser stage marking systems 4K video play out<br />
LED screens multimedia presentations projections<br />
photorealistic 3d renders video animations<br />
show design and technical managemen<br />
turnkey video services video content creation<br />
architectural 3d mapping laser logo animations<br />
stereoscopic 3d presentations video distribution<br />
video consultancy and logistical schematics<br />
laser stage marking systems 4K video play out<br />
M 7994 6762, 9940 6234, 9946 3425<br />
E info@madaboutvideo.eu<br />
www.madaboutvideo.eu<br />
LED screens multimedia presentations projections<br />
photorealistic 3d renders video animations<br />
show design and technical managemen<br />
turnkey video services video content creation<br />
architectural 3d mapping laser logo animations<br />
stereoscopic 3d presentations video distribution<br />
video consultancy and logistical schematics<br />
laser stage marking systems 4K video play out<br />
LED screens multimedia presentations projections<br />
photorealistic 3d renders video animations<br />
show design and technical managemen<br />
turnkey video services video content creation<br />
architectural 3d mapping laser logo animations<br />
stereoscopic 3d presentations video distribution<br />
video animations<br />
managemen<br />
multimedia presentations projections<br />
stage marking systems 4K video play out<br />
video consultancy and logistical schematics
MESSAĠĠ<br />
TAL-GĦAQDA KAŻINI<br />
TAL-BANDA<br />
AVV. NOEL CAMILLERI PRESIDENT GH–KB<br />
Is-Soċjetajiet tal-baned tagħna huma<br />
sinonimi mal-festi Maltin u dan għaliex<br />
ma hemmx dubju li l-każini tal-banda<br />
jgħarrfu li l-festi fil-lokalitajiet fejn<br />
huma stabbiliti huma parti integrali<br />
mill-fibra reliġjuża, kulturali u soċjali<br />
ta’ pajjiżna.<br />
L-enerġija u l-entużjażmu li jittrasmettu l-Għaqdiet<br />
Mużikali lill-poplu kollu, fil-ħidma tagħhom biex<br />
jorganizzaw l-attivitajiet tagħhom fil-festi tagħna hija xi<br />
ħaġa li kulħadd jammira u jirrikonoxxi. Dan jieħu xejra<br />
akbar ta’ ammirazzjoni meta wieħed jiftakar li ħafna<br />
xogħol li jsir huwa kollu volontarju. Il-fatt, li minkejja ħafna<br />
diffikultajiet, l-element volontarju jibqa’ jipprevalixxi<br />
fl-istrutturi tas-Soċjetajiet Mużikali huwa fatt li għandu<br />
jkollu rikonoxximenti akbar minn kull ċittadin li għandu<br />
għal qalbu l-kultura f’pajjiżna u għandu jgħin biex dan<br />
l-element fundamentali ta’ kull Soċjetà jibqa’ b’saħħtu.<br />
Mingħajr dubju, l-ħoss melodjuż tal-mużika tal-baned<br />
tagħna tagħti ħajja lill-festi tagħna u dan flimkien ma’<br />
elementi oħra importanti bħall-arti Piroteknika u l-armar<br />
artistiku li huma kollha l-għożża ta’ ħafna. Dan kollu<br />
jagħmel lill-festi tagħna kulturalment, soċjalment imma<br />
mhux anqas reliġjożament parti integrali mill-kalendarju<br />
tal-ħajja ta’ pajjiżna. Li hu żgur li s-Soċjetajiet Mużikali<br />
jagħrfu li għandhom l-obbligu li s-sabiħ tal-festi jibqa’<br />
jitħares u protett u dan isir b’ħafna sagrifiċċju minn min<br />
imexxi l-każini tal-baned tagħna.<br />
Matul il-perjodu tal-festi huwa naturali li jkun hemm<br />
aspettattivi kbar mhux biss mill-partitarji u l-benefatturi<br />
ta’ Soċjetà Mużikali partikolari imma anke mill-komunità<br />
innifisha biex tara li ċ-ċelebrazzjonijiet tal-festi jkunu<br />
sbieħ. Dan kollu jpoġġi pressjoni akbar fuq id-diriġenti<br />
tas-Soċjetajiet Mużikali biex jaraw li l-festi tagħna<br />
jibqgħu jkunu avvenimenti importanti fil-kalendarju<br />
kulturali u reliġjuż ta’ pajjiżna. Madanakollu, huwa<br />
importanti li bħala Soċjetajiet Mużikali flimkien malawtoritajiet<br />
nazzjonali u anke lokali, kemm dawk ċivili<br />
u anke reliġjużi, naraw li l-festi tagħna, u allura l-ħidma<br />
tal-Għaqdiet Mużikali, ma tkunx mtappna. Huwa mertu<br />
tas-Soċjetajiet Mużikali, li kontinwament jaħdmu biex<br />
jaraw li ma jkunx hemm eċċessi fiċ-ċelebrazzjonijiet talfesti<br />
għaliex jagħrfu li l-eċċessi ma jagħmlux ġid, iżda<br />
ħafna drabi jwasslu biex il-festi jintużaw għal affarijiet li<br />
żgur kulħadd jaqbel li jagħmlu ħsara b’mod partikolari<br />
lil dawk li jagħmlu s-sena kollha jaħdmu fl-interess tas-<br />
Soċjetà Mużikali imma wkoll tal-komunità fejn jgħixu.<br />
Il-festa għandha tibqa waħda li fiha l-komunità tingħaqad<br />
biex issaħħaħ l-identità kulturali tagħha, dik reliġjuża<br />
kif ukoll dik soċjali u anke dik bħala element familjari,<br />
għaliex kulħadd jagħraf kemm huma importanti li<br />
l-ġranet tal-festa jintużaw b’mod tajjeb, san u li jkunu ta’<br />
ġid veru għal kull min jieħu sehem fihom.<br />
Għalhekk f’isem l-Għaqda Każini tal-Banda filwaqt li<br />
nawgura l-festa t-tajba, u nirringrazzja lil din is-Soċjetà<br />
Filarmonika għall-ħidma tagħha, nħeġġeġ li dik ilħidma<br />
tissarraf f’ċelebrazzjonijiet tal-festa li verament<br />
tkun okkażjoni ta’ għaqda u li matulha nkomplu<br />
nuru li s-Soċjetajiet Mużikali jagħrfu r-responsabbiltà<br />
li jiċċelebraw il-festa b’maturità u b’serjetà ħalli ma<br />
jintilifx s-sens kulturali u tradizzjonali tal-festi Maltin u<br />
Għawdxin. •<br />
51
KUMITAT<br />
KUMMISSJONI<br />
BANDA<br />
MARIO MICALLEF CHAIRPERSON<br />
Bil-għajnuna tal-Mulej għaddiet sena<br />
oħra u waslet dik il-ġimgħa li fiha l-Belt<br />
tagħna tilbes il-libsa tal-festa; ġimgħa li<br />
fiha l-ħajja normali tinbidel fost l-oħrajn<br />
f’xalata ta’ dwal, armar artistiku, logħob<br />
tan-nar, ħornijiet tar-roti, qniepen u<br />
l-ħoss inkonfondibbli tal-banda u l-marċi<br />
brijużi jidwi fit-toroq tagħna, bl-għeluq,<br />
il-purċissjoni bil-vara tal-Madonna tal-<br />
Grazzja. Ġimgħa li fiha jinħasad il-frott<br />
ta’ ġimgħat u xhur ta’ xogħol volontarju,<br />
ħafna drabi minn ftit nies li jagħmlu<br />
sagrifiċċji kbar sabiex jinżamm il-livell<br />
għoli tal-festa Żabbarija.<br />
Din is-sena l-ferħ ta’ kull soċju huwa ikbar, u bix-xieraq<br />
għax wara ħafna taqtigħ il-qalb, il-kuntratt tax-xiri<br />
tal-każin ġie iffirmat. Grazzi lil kull min kien involut<br />
b’xi mod fil-kuntratt tax-xiri tal-każin li issa nistgħu<br />
verament ngħidu li huwa ta’ kull wieħed u waħda minna.<br />
Naturalment, ma waqafx kollox mal-kuntratt u x-xogħol<br />
irid jibqa’ għaddej b’għaqal u għaqda aktar minn qatt<br />
qabel. Iżda mil-lum ’l quddiem, il-futur issa jista’ jinbena<br />
fuq pedament konkret u mhux fuq kastelli fl-arja.<br />
<strong>MMG</strong> CHRISTMAS CONCERT<br />
Filwaqt li l-preparamenti għax-xiri tal-każin kienu<br />
għaddejjin fl-aqwa tagħhom, anzi bdew ikomplu<br />
jintensifikaw wara l-festa tal-2016, il-ħidma tal-banda<br />
tagħna ma waqfitx. Minn Ottubru bdew il-preparamenti<br />
għall-kunċert tal-Milied li sar fit-18 ta’ Diċembru 2016. Ta’<br />
min jinnota li dan il-kunċert tassew evolva; minn kunċert<br />
żgħir fil-każin għal kunċert akbar fis-sala Notre Dame u<br />
sab postu b’mod permanenti fil-kalendarju tal-banda.<br />
L-iskop baqa’ dejjem l-istess; kunċert b’mużika relatata ma’<br />
żmien il-festi, organizzat u eżegwit esklussivament millbandisti<br />
tas-Soċjetà. Fl-istess waqt, il-mużika magħżula<br />
tagħti ċ-ċans lil xi bandisti studenti fil-fażi avvanzata<br />
tat-tagħlim mużikali biex jeżegwixxu l-kapaċitajiet<br />
tagħhom quddiem l-udjenza preżenti. Ta’ min isemmi<br />
biċċiet li fihom spikkaw; il-bandist Andrè Xuereb, solista<br />
bit-Tubular Bells, fis-silta Bells Across the Meadows, ilbandista<br />
Maria Ellul fejn interpretat Morricone’s Melody<br />
bl-Alto Saxophone u d-duet Andrew Fenech u Nigel<br />
Caruana li nterpretaw Due Amigos bil-kurunetta. Jien<br />
ukoll ġejt fdat ftit battuti solo bit-trumbun flimkien ma’<br />
xi ftit battuti oħra minn Nigel Caruana bil-kurunetta fissilta<br />
Queen’s Park Melody. Il-kunċert sar appuntament<br />
L-għan ta’ dan l-artiklu huwa li fih nagħtu titwila lejn ixxogħol<br />
li twettaq matul din is-sena fis-settur tal-Banda<br />
tal-Każin tagħna. Għalkemm il-konkorrenza għallattivitajiet<br />
bandistiċi hija sodisfaċenti, bosta persuni<br />
ma jirrealizzawx bl-ammont ta’ xogħol li jsir minn wara<br />
l-kwinti biex il-kunċert jew l-attività li jkunu qed jaraw,<br />
ikun jista’ jseħħ. Għaldaqstant dawn il-ftit kelmiet<br />
għandhom l-għan li jwasslu għal iżjed apprezzament<br />
lejn ix-xogħol, prattikament kollu volontarju, biex ilbanda<br />
rinomata tagħna tibqa tferraħ lil kull min isegwiha<br />
u tkompli tkabbar il-kultura mużikali f’Beltna.<br />
52
Fuq wara mix-xellug: Jesmond Fenech (Rappreżentant tal-Banda),<br />
Susan Testa (Arkivista), Francis Scicluna (Membru)<br />
Fuq quddiem mix-xellug: Mario Micallef (Chairperson), Kevin Mizzi (Surmast Direttur)<br />
Nieqes mir-ritratt: Nigel Caruana (Membru)<br />
53
egolari għal żmien il-Milied u l-attendenza timlina bilkuraġġ<br />
biex nibqgħu norganizzawh. Bħas-soltu wara<br />
għalaqna b’festin żgħir, ippreparat mill-bandisti stess,<br />
fejn kulħadd seta’ jgħid kelma u jaqsam l-awguri ma’<br />
xulxin. Għal darba oħra kien suċċess kbir.<br />
PURĊISSJONI TAL-MILIED<br />
Is-Superjur tal-Mużew stieden lill-bandisti jakkumpanjaw<br />
lit-tfal u l-familji fil-mixja madwar ir-raħal tagħna flimkien<br />
max-xbiha ta Ġesù Bambin. It-temp ippermetta u<br />
numru sabiħ ta’ bandisti daqqew diversi innijiet tal-<br />
Milied. Il-purċissjoni tal-Bambin hija tradizzjoni ħelwa<br />
li żera’ San Ġorġ Preca, kien jaf li d-dinja miexja lejn era<br />
ta’ konsumiżmu fi żmien il-Milied, il-bogħod mill-Ispirtu<br />
oriġinali, u ħalla lis-sempliċità tat-tfal u l-kant tal-Milied<br />
jispikkaw u jagħtu faraġ lil min f’dan iż-żmien <strong>for</strong>si jkun<br />
għaddej minn żmien diffiċli. Ħaġa sabiħa tara anzjani li<br />
<strong>for</strong>si ma jistgħux joħorġu minn darhom jittawwlu minn<br />
wara xi persjana x’ħin jisimgħu l-ħoss tal-banda ġejja, u<br />
personalment, qisu ma ġiex Milied jekk ma nismgħax<br />
dawk l-innijiet fit-toroq lejliet il-Milied! Il-banda tagħna<br />
ilha sa’ mill-ewwel sena li ġiet mistiedna tagħti sehemha<br />
f’din il-purċissjoni li baqgħet popolari f’Ħaż Żabbar.<br />
TAGĦLIM TAL-MUŻIKA<br />
It-tagħlim tal-mużika baqa’ jingħata b’xejn b’mod regolari<br />
mis-Surmast direttur Kevin Mizzi u l-Assistent Surmast<br />
Charles Wallace Suda. Din is-sena wkoll, numru sabiħ ta’<br />
bandisti u studenti ngħataw l-opportunità li jattendu<br />
lezzjonijiet fit-teorija tal-mużika, u f’April <strong>2017</strong> resqu<br />
għall-eżami tal-London College of Music. Għaldaqstant,<br />
is-Soċjetà tifraħ lil dawn il-Bandisti għar-riżultati<br />
sbieħ miksuba fl-eżamijiet tat-teorija tal-mużika malistituzzjoni<br />
msemmiha: Nigel Caruana, Omar Gialanzè,<br />
Mario Micallef, Zachary James Mizzi, Matthias Sciriha u<br />
Glenn Xuereb. Is-suċċess tar-riżultati jimlina bil-kuraġġ,<br />
u l-ħsieb hu li l-lezzjonijiet jitkomplew minn Ottubru<br />
li jmiss. Naturalment, nirringrazzjaw lis-Surmastrijiet<br />
tagħna tal-kapaċità u l-paċenzja kbira fit-tagħlim li<br />
dejjem juru ma’ min ikun interessat li jitgħallem.<br />
MARĊI <strong>2017</strong><br />
L-Innu Popolari tal-Banda<br />
Maria Mater Gratiæ<br />
Tifħir lill-Madonna tal-Grazzja<br />
Innu Marċ lill-Patruna<br />
Innu Marċ Kummissjoni<br />
Żgħażagħ tal-Grazzja<br />
Ġrajjietna<br />
Innu Marċ Malta u Wliedha<br />
Gabrielle<br />
Tan-Niċ<br />
Frans iċ-Ċikk<br />
Blue Tooth<br />
Piazza Castello<br />
Ontario<br />
Sarah. G<br />
Tal-Ħajjat iż-Żgħir<br />
Maria Louisa<br />
Fiesta<br />
Ta’ Farrell<br />
Lady Mary<br />
Leli l-Bliqq<br />
George L-Ingliż<br />
The Legend<br />
Monique<br />
St. Vincent<br />
Sierita<br />
Framarton<br />
Agrigento<br />
Whiskey Galore<br />
(Fergħa Nisa 2016)<br />
Nikita<br />
Blue Jack<br />
Tal-Qormija<br />
Valley of Lions<br />
Matthew & Julian<br />
Emperor<br />
The King<br />
Pablito<br />
Ema (Tac-Choks)<br />
El Toro<br />
Ernestos<br />
Tal-Qalba<br />
Super tal-Baqra<br />
Umbrella Trijonfali<br />
Danae<br />
Każin propjetà tagħna<br />
Il-Każin tagħna<br />
Pacifico Scicluna<br />
Ray Sciberras<br />
Ray Sciberras<br />
Ray Sciberras<br />
Ray Sciberras<br />
Lorenzo Gonzi<br />
Kevin Mizzi<br />
Kevin Mizzi<br />
Kevin Mizzi<br />
Ray Sciberras<br />
Ray Sciberras<br />
Ray Sciberras<br />
Ray Sciberras<br />
Elton Lee Abela<br />
Anthony Aquilina<br />
Anthony Aquilina<br />
Justin Azzopardi<br />
Justin Azzopardi<br />
Emanuel Bugeja<br />
Neville Pace<br />
David Caruana<br />
David Caruana<br />
Vincenzo Ciappara<br />
Andrew Coleiro<br />
Andrew Coleiro<br />
Andrew Coleiro<br />
Andrew Coleiro<br />
Andrew Coleiro<br />
Antoine Mercieca<br />
Kapt. John Ivan Borg<br />
Emmanuel Fenech<br />
Raymond Fenech<br />
Archibald Mizzi<br />
Archibald Mizzi<br />
Archibald Mizzi<br />
Archibald Mizzi<br />
Archibald Mizzi<br />
Ronnie Pisani<br />
Joseph Busuttil<br />
Mario Testa<br />
Roderick Bugeja<br />
Roderick Bugeja<br />
Roderick Bugeja<br />
Joe M. Miceli<br />
56
BANDISTI ĠODDA<br />
Din is-sena ser nilqgħu mal-Banda tas-Soċjetà 3 bandisti<br />
ġodda, dawn huma:<br />
Kostantinos Prekas – Saxophone Tenur<br />
Xenia Saliba – Klarinett<br />
David Scicluna - Kurunetta<br />
Nawgurawlhom f’din l-esperjenza ġdida u nħeġġuhom<br />
ikomplu jipprattikaw, jitgħallmu u javvanzaw fl-istudju<br />
tagħhom.<br />
<strong>PROGRAMM</strong> ANNWALI, SERVIZZI U<br />
L-<strong>PROGRAMM</strong> TAL-<strong>FESTA</strong><br />
B’dispjaċir, din is-sena l-programm annwali li s-soltu jsir<br />
f’Mejju ma sarx minħabba l-attività politika li l-pajjiż<br />
kien għaddej minnha, għaldaqstant l-impenn tal-<br />
Kummissjoni Banda huwa li dan l-appuntament annwali<br />
ta’ mużika tematika jkompli ’l quddiem għaliex ninsabu<br />
konxji tas-suċċess li dan il-kunċert annwali dejjem kiseb.<br />
Il-banda tagħna ġiet għal darba oħra mistiedna tkun<br />
impenjata f’diversi servizzi matul is-Sajf fosthom;<br />
– Il-Ġimgħa 23 ta’ Ġunju, fil-purċissjoni tal-Qalb ta’<br />
Ġesù f’Ħaż-Żabbar, fejn indaqqu innijiet Ewkaristiċi;<br />
– Il-Ħadd 25 ta’ Ġunju, festa ta’ San Ġorġ f’Ħal Qormi,<br />
fejn wara programm qasir u marċ, akkumpanjajna<br />
l-vara titulari ta’ San Ġorġ sal-Knisja;<br />
– Is-Sibt 15 ta’ Lulju, marċ u programm fit-toroq ta’ Ħal-<br />
Qormi fl-okkażjoni tal-festa ta’ San Sebastjan;<br />
– It-Tlieta 15 t’Awwissu, marċ u programm f’jum Santa<br />
Marija f’Ħ’Attard;<br />
– U l-Ħadd 24 ta’ Settembru, marċ u programm filfesta<br />
tal-Madonna tal-Ġilju l-Imqabba, li ssoltu kienet<br />
issir f’Ġunju iżda ġiet ukoll posposta minħabba<br />
l-attivitajiet nazzjonali li seħħu aktar kmieni din issena.<br />
Fil-mument li qiegħed nikteb dan l-artiklu ninsabu<br />
għaddejjin bit-tħejjija u l-preparamenti għall-Kunċert<br />
tal-festa tat-3 ta’ Settembru, fl-isbaħ teatru miftuħ ta’<br />
Ħaż-Żabbar, il-Blue Arena. Bħas-soltu, intgħażlet mużika<br />
varjata li tilħaq il-gosti ta’ kulħadd. Iktar dettalji jinstabu<br />
fl-artiklu ddedikat għalih.<br />
57
ARKIVISTA U RAPPREŻENTANT<br />
TAL-BANDA<br />
F’dan l-artiklu ma nistax ma nsemmix u nirringrazzja taxxogħol<br />
siewi u tas-sagrifiċċju li jwettqu l-kollegi tiegħi,<br />
is-Sinjura Susan Testa bħala Arkivista u s-Sur Jesmond<br />
Fenech bħala Rappreżentant tal-Banda. Apparti<br />
l-laqgħat mal-Kumitat li jattendu għalihom regolari<br />
matul is-sena, ta’ min isemmi x-xogħol importantissimu,<br />
li <strong>for</strong>si ma tantx jidher jew aħjar li <strong>for</strong>si l-fatt li wieħed isibu<br />
lest, ma tantx japprezza. Il-preparamenti minn kmieni,<br />
organizzar tal-partituri u l-libretti qabel kull kunċert,<br />
servizz, programm, provi u kull attività li l-banda tieħu<br />
sehem fiha, avviżi lill-bandisti, huwa kważi kollu f’idejn<br />
dawn il-persuni, xogħol li dejjem jitwettaq bl-akbar<br />
serjetà u dedikazzjoni.<br />
NOTA ĠENERALI U GĦELUQ<br />
Bħala Kummissjoni rridu nkomplu nirsistu fuq aktar<br />
dixxiplina u rispett min-naħa tal-bandisti tagħna. Hija<br />
ħasra li llum il-ġurnata ma tista tiġbed l-attenzjoni ta’<br />
ħadd. Dixxiplina trid tkompli tiġi assistita mill-Kumitat<br />
Eżekuttiv, inkella l-effett ikun dgħajjef u min irid jabbuża<br />
xorta jsib ħajt ta’ kenn x’imkien ieħor u l-ħsara tibqa’ ssir.<br />
Huwa fatt li bid-dixxiplina taf tbati fil-bidu, anke titlef<br />
xi nies għax kif għidt jieħdu għalihom, imma jekk trid<br />
tagħmel pjan fis-sod u fit-tul, dik hi l-unika soluzzjoni,<br />
inkella ser nibqgħu nħarrġu tfal u żgħażagħ għal snin<br />
sħaħ u nitilfuhom minħabba eżempju ħażin minn ftit<br />
uħud li aktar jagħtu każ l-interessi personali tagħhom<br />
milli jkunu nies biżżejjed u jroddu lura b’lealtà dak li<br />
rċevew mis-Soċjetà. Inħossni mweġġa nara żgħażagħ<br />
li s-Soċjetà investiet fihom snin ta’ tagħlim, strument<br />
u exposure, kollox b’xejn u llum l-ġurnata, bla raġuni<br />
valida, anqas biss jersqu lejn il-Każin jagħtu sehemhom<br />
jew agħar idoqqu għal rashom. Min jimxi b’dan il-mod<br />
ma għadux jistħoqqlu jissejjaħ bandist tas-Soċjetà<br />
tagħna.<br />
Min-naħa l-oħra, inħeġġeġ lill-maġġoranza tal-bandisti<br />
ħalli nibqgħu nkunu ta’ eżempju għal xulxin billi nagħtu<br />
sehemna dejjem b’lealtà u min għadu jistudja jitfa’<br />
moħħu hemm, kemm għas-sodisfazzjon tiegħu u sabiex<br />
il-banda tagħna tibqa’ tissaħħaħ b’bandisti ta’ livell. Qawl<br />
Taljan jgħid l’abito non fa il Monaco, jiġifieri ċ-ċoqqa ma<br />
tagħmlekx patri. Il-fatt li tilbes beritta u ġġorr strument<br />
fit-triq mal-banda ma jfissirx li tkun espert, trid tkompli<br />
titħarreġ. Ikun faċli li ngħidu ara kemm għandna bandisti<br />
ġodda u noħorġu studenti mhux preparati, għannumru.<br />
Jekk isir hekk, inkunu qed nidħqu bina nfusna u<br />
bl-istudent innifsu; il-kwalità tal-prodott mużikali tagħna<br />
jonqos, apparti li ’l quddiem, din tista’ taħdem bil-kontra<br />
għax dak li jkun jaf jaqta’ qalbu jew jibda jħossu mistħi<br />
mill-bandisti ta’ madwaru u jieqaf.<br />
Nota oħra lis-segwaċi tal-Banda tagħna. Banda ddoqq<br />
għall-bandisti stess ma tagħmilx sens. Inħeġġu lil dawk<br />
is-segwaċi tal-banda, sabiex jibqgħu jagħtuna sapport<br />
fil-kunċerti li neżegwixxu u anke fis-servizzi tagħna matul<br />
is-Sajf. Il-preżenza tagħkom hija ta’ inkoraġġiment kbir, u<br />
nirringrazzjawkom talli dejjem insibukom tapprezzaw ilħidma<br />
tagħna.<br />
Nagħlaq billi f’isem il-Kummissjoni Banda nawgura<br />
l-Festa mill-isbaħ liż-Żabbarin kollha. •<br />
IMPENJI TAL-BANDA <strong>2017</strong><br />
23 ta’ Ġunju Qalb ta’ Ġesù Ħaż-Żabbar<br />
25 ta’ Ġunju San Ġorġ Ħal Qormi<br />
15 ta’ Lulju San Sebastjan Ħal Qormi<br />
15 t’ Awwissu Santa Marija Ħ’Attard<br />
30 t’ Awwissu Quddiesa b’Suffraġju għal Ruħ is-Soċji Mejta Ħaż-Żabbar<br />
31 t’ Awwissu Ħruġ tal-Vara tal-Madonna tal-Grazzja min-Niċċa Ħaż-Żabbar<br />
3 ta’ Settembru Programm Mużikali fil-Blue Arena Ħaż-Żabbar<br />
5 ta’ Settembru Marċ fil-Festa tal-Madonna tal-Grazzja Ħaż-Żabbar<br />
7 ta’ Settembru Marċ fil-Festa tal-Madonna tal-Grazzja Ħaż-Żabbar<br />
8 ta’ Settembru Marċ bl-Istatwa ta’ Malta Rebbieħa Ħaż-Żabbar<br />
9 ta’ Settembru Marċ Te Deum Ħaż-Żabbar<br />
24 ta’ Settembru Madonna tal-Ġilju L-Imqabba<br />
24 ta’ Diċembru Purċissjoni tal-Bambin Ħaż-Żabbar<br />
Diċembru <strong>2017</strong> <strong>MMG</strong> Christmas Concert Ħaż-Żabbar<br />
58
Joseph Vella<br />
Kunsillier<br />
Mob: 7930 7928<br />
AWGURI<br />
Fl-okkażjoni tal-festa<br />
tal-Madonna tal-Grazzja,<br />
Patruna tagħna<br />
ż-Żabbarin.
IS-SEĦER<br />
TAL-MUŻIKA<br />
KEVIN MIZZI B.SC.(HONS.), M.SC., AMUSLCM, FLCM SURMAST<br />
Il-bniedem bħal donnu ma jistax jgħix<br />
mingħajr mużika, li fil-fatt titqies parti<br />
essenzjali minn ħajjitna. Il-mużika<br />
takkumpanjana f’ħafna mumenti<br />
tal-ġurnata, kultant intenzjonalment<br />
għax irridu u xi minn daqqiet mingħajr<br />
lanqas biss nirrealizzaw li nkunu<br />
esposti għaliha.<br />
Eluf ta’ nies minn madwar id-dinja kollha jattendu<br />
għal spettakli kbar mużikali, bħal opri u kunċerti<br />
minn gruppi, orkestri u baned. Ħafna jassoċjawha<br />
sempliċiment mad-divertiment. Però, il-mużika tfisser<br />
ħafna iżjed minn hekk għall-bniedem. Biżżejjed jekk<br />
wieħed iqis l-effett li din iġġib fuq il-burdata tagħna!<br />
Ċerti studjużi jargumentaw li, fl-iżvilupp tal-bniedem,<br />
il-mużika ġiet saħansitra qabel il-lingwa. L-ewwel<br />
ħsejjes mużikali ġew ispirati mill-elementi tan-natura<br />
bħar-riħ, ir-ragħad, it-tħaxwix tal-weraq u l-għana talgħasafar.<br />
L-eqdem strumenti mużikali, magħmula<br />
minn oġġetti bħal zkuk vojta, qxur tal-bebbux,<br />
qarn jew ġild ta’ xi annimal, servew sabiex l-ewwel<br />
bnedmin setgħu jirriproduċu ħsejjes jixbħu dak li<br />
kienu jisimgħu madwarhom.<br />
Meta wieħed janalizza x’inhi l-mużika mil-lenti<br />
xjentifika isib li mhi xejn għajr vibrazzjonijiet. Kultant<br />
anki l-oġġetti jirrispondu għal dawn il-vibrazzjonijiet,<br />
bħal ngħidu aħna l-ħġieġ, aħseb u ara l-bniedem!<br />
Meta tieqaf u taħseb ftit, tinduna kemm hi ħaġa<br />
straordinarja kif sempliċi vibrazzjoni tista’ tqanqal<br />
fina sentiment, ħsieb, memorja, emozzjoni, xi kultant<br />
anki ew<strong>for</strong>ija. Dwar din tal-aħħar, hu fatt magħruf kif<br />
il-mużika tista’ tintuża biex tqanqal il-massa. Nistgħu<br />
nieħdu bħala eżempju l-użu tal-marċi militari flera<br />
Nazista. Inkella, biex ma mmorrux daqshekk ’il<br />
bogħod, biżżejjed jekk wieħed jiftakar fl-ew<strong>for</strong>ija li<br />
tqanqal il-mużika waqt mass meeting politiku, logħba<br />
futbol jew marċ fil-festi Maltin!<br />
Ir-riċerka dwar dan il-potenzjal jew seħer tal-mużika<br />
qed twassal għal avvanzi kbar, partikolarment fl-użu<br />
tal-mużika bħala terapija. Din qed isservi t’għajnuna<br />
kbira, minn tfal bil-kundizzjoni tal-awtiżmu sa anzjani<br />
li jbatu bid-dimenzja. Il-mużika tgħinna anki sabiex<br />
nikkontrollaw aħjar sentimenti ta’ biża’, niket, dieqa,<br />
rabja u aktar. Dan għaliex il-mużika kapaċi tmiss<br />
kemm il-moħħ kif ukoll il-qalb tal-bniedem.<br />
Dan kollu qed insemmih mhux biss bħala tagħrif<br />
ġenerali, iżda anki bħala inkoraġġiment għall-ġenituri<br />
sabiex jikkonsidraw il-mużika bħala parti importanti fliżvilupp<br />
sħiħ ta’ wliedhom. Nixtieq nieħu l-opportunità<br />
sabiex infakkar illi ta’ kull ġimgħa, fis-sede tagħna<br />
jingħataw lezzjonijiet kemm fit-teorija tal-mużika kif<br />
ukoll fil-prattika tal-istrument. Min jixtieq aktar tagħrif<br />
jista’ javviċina lili personalment inkella lil xi membru<br />
tal-Kumitat Eżekuttiv.<br />
Il-festa t-tajba lil kulħadd! •<br />
60
61
BANDISTI ĠODDA<br />
<strong>2017</strong><br />
62
XENIA SALIBA<br />
Jien tfajla ta’ għoxrin sena, minn Ħaż-Żabbar u bħalissa qiegħda<br />
nsegwi kors fil-baċellerat tal-istorja tal-arti u l-mużika fl-Univeristà<br />
ta’ Malta. Ġejja minn familja mużikali, u l-mużika dejjem kienet għal<br />
qalbi u ili ndoqq u nitgħallem il-pjanu minn meta kelli sitt snin.<br />
Din is-sena ddeċidejt li nispeċjalizza l-istudji universitarji tiegħi<br />
fil-mużika, għalhekk tħajjart nibda nitgħallem strument ġdid; ilklarinett,<br />
taħt id-direzzjoni tal-Assistent Surmast Wallace Suda.<br />
Ninsab kuntenta ħafna li se noħroġ inferraħ lin-nies fit-toroq Żabbarin<br />
għall-ewwel darba.<br />
DAVID SCICLUNA<br />
Jiena David Scicluna, twelidt u noqgħod Ħaż-Żabbar. Għandi 23<br />
sena u gradwat bħala Inġinier fuq l-elettriku u l-elettronika. Bħalissa<br />
qiegħed insegwi kors tal-masters fuq l-elettronika. Minn dejjem<br />
kienet togħġobni l-mużika u l-ewwel li bdejt nitgħallem kien ilpjanu.<br />
Iktar ma bdejt nikber, aktar il-mużika bdiet issir parti minni<br />
u xtaqt naqsam it-talent tiegħi ma’ ħaddieħor. B’hekk, tlett snin ilu,<br />
iddeċidejt li nibda nitgħallem indoqq il-kurunetta flimkien mal-<br />
Banda tas-Società Filarmonica Maria Mater Gratiæ.<br />
Nixtieq nirringrazzja lis-Surmast Kevin Mizzi tal-paċenzja u<br />
dedikazzjoni li juri kemm lejn is-Soċjetà kif ukoll lejn l-istudenti<br />
individwali f’kull lezzjoni. Nixtieq nikkonkludi billi ngħid li aktar ma<br />
nistudja u npoġġi dedikazzjoni fuq l-istrument, aktar inħossni immur<br />
tajjeb u allavolja jiġu mumenti diffiċli m’għandekx taqta qalbek u<br />
tkompli tirsisti biex titjieb.<br />
KONSTANTINOS PREKAS<br />
My name is Konstantinos and I’m coming from the beautiful country of<br />
Greece. Greece is not really far away from Malta, and that means that<br />
our cultures are really similar with yours, the Maltese people! I’m proud<br />
of participating and playing the saxophone during the Zabbar feast<br />
because your tradition is really similar to mine and also very rich!<br />
Un<strong>for</strong>tunately, I don’t know how to speak well in Maltese because I’ve<br />
been only <strong>for</strong> 10 months in Malta. But since I have been playing the<br />
saxophone <strong>for</strong> a while, these 10 months have been enough <strong>for</strong> me to<br />
become part of this magnificent band! Good luck to everyone in the<br />
band and I wish everyone to have a good time!<br />
63
<strong>PROGRAMM</strong> MUŻIKALI FIL-BLUE ARENA<br />
FL-OKKAŻJONI TAL-<strong>FESTA</strong> TAL-MADONNA<br />
TAL-GRAZZJA<br />
NHAR IL-H–ADD, 3 TA’ SETTEMBRU <strong>2017</strong><br />
INNU SALVE MARIA SALVE<br />
PACIFICO SCICLUNA<br />
Is-Surmast Pacifico Scicluna<br />
twieled Bormla fl-14 t’Awissu<br />
1876 u ħalla ismu marbut<br />
b’intimità kbira mas-Società<br />
Filarmonica Maria Mater<br />
Gratiæ. Mhux biss għaliex huwa<br />
għamel aktar minn 29 sena<br />
jidderieġi ’l Banda tas-Soċjetà,<br />
iżda wkoll għaliex mill-pinna<br />
tiegħu ħallielna għadd ta’ kompożizzjonijiet speċjalment<br />
iddedikati lill-Madonna tal-Grazzja, Patruna tas-Soċjetà.<br />
Minbarra L-Innu Popolari tal-Banda Maria Mater Gratiæ<br />
insibu l-Innu Salve Maria Salve, fejn jispikka l-irwol talqniepen,<br />
bis-sehem ukoll tal-kantanta Lara Refalo.<br />
TIFĦIR LILL-MADONNA TAL-GRAZZJA<br />
RAY SCIBERRAS<br />
L-istorja ta’ dan l-innu tmur<br />
lura għas-sena 1997 meta<br />
waqt servizz tal-Banda tas-<br />
Soċjetà fil-festa ta’ Santa Marija<br />
ta’ Ħ’Attard, xi membri tal-<br />
Kumitat Eżekuttiv kienu talbu<br />
lil Mro. Ray Sciberras sabiex<br />
jikkomponi innu popolari lill-<br />
Madonna tal-Grazzja. Ftit tażżmien<br />
wara, b’mod aċċidentali, is-Surmast iltaqa’ ma’<br />
innu ta’ tifħir lill-Madonna tal-Grazzja miktub mill-Poeta<br />
Patri Mattew Sultana O.F.M., personaġġ li kellu rabta<br />
speċjali mas-Società Filarmonica Maria Mater Gratiæ<br />
u poeta li kien joħroġ l-aħjar kwalitajiet tiegħu meta<br />
jfaħħar lill-Madonna tal-Grazzja. Il-versi ta’ Patri Mattew<br />
qanqlu l-ħsieb tas-Surmast Sciberras u wara ftit tażżmien<br />
il-mużika tlestiet sabiex dan l-innu ġie eżegwit<br />
għall-ewwel darba fil-Programm mużikali tal-Festa tassena<br />
1997. Din id-darba, dan l-innu tant melodjuż ser<br />
jitkanta minn Lara Refalo.<br />
LA GAZZA LADRA (SINFONIA)<br />
GIOACHINO ROSSINI<br />
La Gazza Ladra hija opra f’żewġ<br />
atti tal-kompożitur Taljan<br />
Gioachino Rossini, li ttellgħet<br />
għall-ewwel darba fis-sena<br />
1817 meta Rossini kien għad<br />
kellu biss 25 sena. Proprju din issena<br />
taħbat il-mitejn sena millewwel<br />
eżekuzzjoni ta’ din l-opra<br />
ġewwa t-teatru La Scala f’Milan.<br />
Rossini hu meqjus fost l-aktar kompożituri popolari talopra<br />
fl-istorja, fejn insibu li kkompona xejn anqas minn<br />
39 opra f’perjodu ta’ dsatax-il sena, bejn l-età ta’ 18 u 37<br />
sena. Wara, s<strong>for</strong>tunatament insibu li Rossini ftit li xejn<br />
kompla jikteb minħabba raġunijiet ta’ saħħa. Hu miet<br />
f’Pariġi fl-età ta’ 76 sena. L-opra La Gazza Ladra baqgħet<br />
l-aktar popolari għas-sinfonija tagħha, fejn jispikka l-użu<br />
tad-drums.<br />
A NIGHT AT THE BALLET<br />
PYOTR ILYICH TCHAIKOVSKY<br />
Il-kompożitur Russu tal-epoka<br />
Romantika – Tchaikovsky – għex<br />
bejn l-1840 u l-1893. Ismu hu<br />
sinonimu mal-mużika klassika,<br />
b’uħud mix-xogħlijiet tiegħu<br />
jibqgħu fost l-aktar popolari<br />
f’dan ir-repertorju. Tchaikovsky<br />
kien l-ewwel kompożitur Russu<br />
li rnexxielu jispikka fuq livell<br />
internazzjonali. Warajh insibu ismijiet oħra kbar fosthom<br />
Rimsky-Korsakov, Rachmaninov, Stravinsky u Prokofiev.<br />
Fost l-aktar żewġ xogħlijiet tiegħu popolari mal-baned<br />
Maltin insibu 1812 Overture u Marche Slave. Dan<br />
l-arranġament ta’ James Curnow bl-isem A Night at the<br />
Ballet jiġbor flimkien temi immortali minn The Sleeping<br />
Beauty, Swan Lake u Romeo and Juliet.<br />
THE TEN COMMANDMENTS<br />
ELMER BERNSTEIN, ARR. ERICK DEBS<br />
Il-film bibliku The Ten<br />
Commandments tal-1956 żgur li<br />
xi darba jew oħra kulħadd sema’<br />
bih, bl-attur ċelebri Charlton<br />
Heston fil-parti prinċipali ta’<br />
Mosè. Il-mużika tiegħu millpinna<br />
tal-kompożitur Amerikan<br />
Elmer Bernstein ma jonqosx<br />
li tikkumplimenta dan il-film<br />
epiku. Bernstein kien wieħed mill-aktar kompożituri<br />
prolifiċi tas-seklu għoxrin, b’mużika għal mijiet ta’<br />
films u produzzjonijiet televiżivi. Fost l-aktar xogħlijiet<br />
popolari tiegħu nsibu wkoll soundtracks għall-films<br />
The Magnificent Seven (1960) u Ghostbusters (1984).<br />
Interessanti kif għall-film The Ten Commandments,<br />
Bernstein adotta teknika mużikali ispirata mill-opri ta’<br />
Richard Wagner magħrufa bħala leitmotif, fejn tintuża<br />
frażi mużikali qasira marbuta ma’ karattru prinċipali. Illum,<br />
aktar minn sittin sena wara, dan il-film għadu jpaxxi lilludjenzi<br />
minkejja l-avvanzi teknoloġiċi fil-produzzjonijiet<br />
ċinematografiċi tal-preżent.<br />
66
UN AMORE COSÌ GRANDE<br />
GUIDO M. FERILLI, ARR. M. MANGANI<br />
Il-kanzunetta Un Amore Così<br />
Grande hija bla dubju waħda<br />
mill-klassiċi li toffrilna l-mużika<br />
Taljana. Maħruġa fl-1976 fuq<br />
lirika ta’ Antonella Maggio u<br />
kompożizzjoni ta’ Guido Ferilli,<br />
kienu diversi kantanti li tawha<br />
l-interpretazzjoni tagħhom<br />
fosthom Mario Del Monaco,<br />
Claudio Villa, Luciano Pavarotti u Andrea Bocelli. Dan<br />
l-arranġament għall-vuċi mal-banda ta’ Michele Mangani<br />
ser jiġi interpretat mit-tenur Joseph Aquilina.<br />
COLDPLAY CLASSICS<br />
ARR. MICHAEL BROWN<br />
Coldplay hu l-isem ta’ grupp<br />
popolari Ingliż, li ilu attiv fixxena<br />
mużikali rock sa mill-<br />
1996. Il-grupp hu ffurmat<br />
mill-kantant Chris Martin li<br />
jdoqq anki l-keyboards, Jonny<br />
Buckland fuq il-lead guitar, Guy<br />
Berryman fuq il-bass guitar, u<br />
Will Champion bħala drummer<br />
u backing vocalist. Coldplay Classics hu arranġament<br />
għall-banda ta’ Michael Brown li jgħaqqad flimkien<br />
Clocks, Paradise u Viva La Vida, tlieta mill-ħafna suċċessi<br />
ta’ dan il-grupp. Is-Soċjetà tirringrazzja lis-Sur Lawrence<br />
Bugelli, Kaxxier, bħala sponsor ta’ din is-silta mużikali.<br />
I DREAMED A DREAM<br />
CLAUDE-MICHEL SCHÖNBERG,<br />
ARR. MICHAEL BROWN<br />
Il-musical Les Miserables,<br />
b’mużika ta’ Claude-Michel<br />
Schönberg, ittella’ għall-ewwel<br />
darba f’Pariġi fl-1980, u ilu<br />
jittella’ kontinwament f’West<br />
End, Londra, sa mill-1985. Filfatt,<br />
Les Miserables hija l-aktar<br />
produzzjoni li ilha tittella’<br />
kontinwament f’West End. Dan<br />
il-musical huwa bbażat fuq in-novella ta’ Victor Hugo,<br />
li toħodna lura fi Franza tas-seklu dsatax. Fost l-aktar<br />
siltiet magħrufa minn dan il-musical insibu l-kanzunetta<br />
I Dreamed a Dream, li fl-2009 kisbet popolarità millġdid<br />
bil-verżjoni tal-kantanta Susan Boyle fil-programm<br />
televiżiv Britain’s Got Talent. Fl-2012 Les Miserables deher<br />
ukoll fis-swali taċ-ċinema, fejn il-karattru Fantine ġie<br />
interpretat mill-attriċi Anne Hathaway li għalih rebħet<br />
Academy Award bħala Best Supporting Actress. Fuq<br />
arranġament għall-banda ta’ Michael Brown, I Dreamed<br />
a Dream ser titkanta minn Lara Refalo.<br />
MUSIC<br />
JOHN MILES, ARR. PHILIP SPARKE<br />
John Miles twieled l-Ingilterra fl-1949, u tgħallem ilpjanu<br />
sa minn meta kellu ħames snin. Ta’ żagħżugħ kien<br />
ikkonvinċa lil missieru biex jixtri lu kitarra, u eventwalment<br />
irnexxielu jingħaqad ma’ band lejn l-aħħar tas-snin sittin.<br />
Philip Sparke.<br />
Dan il-grupp, iżda, ma damx<br />
wisq jeżisti, u fl-1969 Miles<br />
waqqaf il-grupp tiegħu – The<br />
John Miles Band – fejn kiseb<br />
diversi suċċessi matul is-snin<br />
sebgħin. Miles baqa’ magħruf<br />
l-aktar għas-single tal-1976 blisem<br />
Music, li llum ser tindaqq<br />
mill-banda fuq arranġament ta’<br />
PETER GUNN THEME<br />
HENRY MANCINI, ARR. JOHN IVAN BORG<br />
Peter Gunn kienet serje<br />
televiżiva Amerikana li ntweriet<br />
lejn l-aħħar tas-snin ħamsin.<br />
Din is-serje probabbilment<br />
baqgħet l-aktar magħrufa<br />
għall-mużika jazz mill-pinna talkompożitur<br />
Amerikan Henry<br />
Mancini, partikolarment is-silta<br />
Peter Gunn Theme li permezz<br />
tagħha, Mancini rebaħ Emmy Award u żewġ Grammys.<br />
Fost suċċessi oħra, Mancini baqa’ wkoll magħruf għattema<br />
tas-serje televiżiva The Pink Panther, kif ukoll Moon<br />
River fil-film Breakfast at Tiffany’s. Fuq arranġament tal-<br />
Maġġur John Ivan Borg, Peter Gunn Theme ser tkun<br />
interpretata bis-sehem tas-solisti Adrian Brincat bittrumpet,<br />
Justin Azzopardi bil-flugel horn u Emmanuel<br />
Fenech bit-trombone.<br />
NESSUN DORMA<br />
GIACOMO PUCCINI, ARR. A. GIAMPIERI<br />
Turandot hija opra fi tliet atti<br />
ta’ Giacomo Puccini, fuq librett<br />
bit-Taljan ta’ Giuseppe Adami u<br />
Renato Simoni. Puccini, meqjus<br />
minn ħafna bħala l-akbar<br />
kompożitur tal-opra Taljana<br />
wara Verdi, ma laħaqx lesta din<br />
l-opra qabel miet fl-1924, però<br />
ħalla istruzzjonijiet ċari kif xtaq<br />
li titkompla. L-ewwel produzzjoni ta’ Turandot ittellgħet<br />
fil-25 t’ April tal-1926 fit-Teatro alla Scala f’Milan, taħt iddirezzjoni<br />
ta’ Arturo Toscanini. Illum ser nisimgħu biss<br />
Nessun Dorma, waħda mill-aktar arias popolari għattenur<br />
mill-aħħar att tal-istess opra, famuża għall-għajta<br />
"Vincerò", li ser tiġi interpretata mit-tenur Joseph Aquilina.<br />
lill-Madonna. •<br />
L-INNU POPOLARI TAL-BANDA MARIA<br />
MATER GRATIÆ<br />
PACIFICO SCICLUNA<br />
L-Innu tal-Banda nkiteb mis-<br />
Surmast Pacifico Scicluna fl-<br />
1933, u ttranġa aktar tard fissena<br />
1949 minnu stess. Il-mużika<br />
movimentata kkombinata<br />
man-noti sublimi tal-Ave Maria<br />
jagħmlu dan l-Innu wieħed<br />
mill-isbaħ u l-aktar adattat għal<br />
soċjetà filarmonika ddedikata<br />
67
<strong>PROGRAMM</strong> FESTI INTERNI <strong>2017</strong><br />
F’ĠIEH IL-MADONNA TAL-GRAZZJA<br />
FIL-KNISJA ARĊIPRETALI<br />
U SANTWARJU TA’ ĦAŻ-ŻABBAR<br />
L-ERBGĦA, 30 T’AWWISSU<br />
Fid-9.00pm Adorazzjoni Komunitarja li tintemm<br />
bil-Barka Sagramentali fis-Santwarju ħalli l-festa tħalli<br />
l-frott meħtieġ. Ilkoll imħeġġin nattendu għaliha b’mod<br />
speċjali l-lajċi impenjati.<br />
IL-ĦAMIS, 31 T’AWWISSU<br />
ĦRUĠ TAL-ISTATWA MIN-NIĊĊA<br />
F’Nofsinhar tindaqq Mota Solenni biex tħabbar ilbidu<br />
tan-Novena. Fis-6.30pm quddiesa kantata blomelija.<br />
Wara kant tas-Salve Regina, Antifona u Barka<br />
Sagramentali. Fit-7.45pm iż-żewġ Soċjetajiet Mużikali<br />
jagħmlu marċ minn Misraħ is-Sliem, Triq il-Kbira għal<br />
Triq is-Santwarju. Fit-8.00pm isir il-ħruġ tal-istatwa tal-<br />
Madonna tal-Grazzja fuq iz-zuntier. Issir Ċelebrazzjoni<br />
Marjana akkumpanjata mid-daqq tal-innijiet Marjani<br />
miż-żewġ Baned.<br />
IN-NOVENA bi tħejjija għall-festa tibda l-Ġimgħa<br />
1 ta’ Settembru billi is-6.00pm jingħadu r-Rużarju u<br />
l-Kurunella, fis-6.30pm quddiesa. Il-priedki tan-Novena<br />
jsiru mir-Rev. Dun Stephen Attard. Wara kant tas-Salve<br />
Regina, Antifona u Ċelebrazzjoni Ewkaristika. Fin-Novena<br />
l-kant ikun animat mill-Kor Notre Dame u l-Cappella<br />
Gregoriana tal-Parroċċa. Għalkemm il-ġranet se jkunu<br />
organizzati għal diversi kategoriji, kulħadd hu mħeġġeġ<br />
jattendi għalihom.<br />
IL-ĠIMGĦA, 1 TA’ SETTEMBRU<br />
L-EWWEL JUM TAN-NOVENA<br />
Mistiedna: Kull min qed jaħdem fil-qasam Parrokkjali<br />
u Ċivili<br />
Fis-6.30pm quddiesa tan-novena mir-Rev. Dun Ġużepp<br />
Farrugia għal-lajċi impenjati u l-membri tal-Għaqdiet<br />
u Movimenti reliġjużi kif ukoll għall-membri tal-Kunsill<br />
Lokali, Soċjetajiet Filarmoniċi, dawk politiċi, sportivi u<br />
assoċjazzjonijiet oħra ta’ Ħaż-Żabbar. Ir-rappreżentanti<br />
tal-għaqdiet parrokkjali u ċivili itellgħu offerta li<br />
tirrappreżenta l-ħidma tal-għaqda tagħhom, organizzata<br />
mill-Kunsill Pastorali Parrokkjali.<br />
IS-SIBT, 2 TA’ SETTEMBRU<br />
IT-TIENI JUM TAN-NOVENA<br />
Mistiedna: dawk li se jieħdu sehem fil-Pellegrinaġġi<br />
tar-Roti u l-Muturi<br />
Fil-5.00pm quddiesa. Fis-6.30pm quddiesa tan-Novena<br />
mir-Rev. Dun Ġużepp Ellul għal dawk li se jieħdu<br />
sehem fiż-żewġ pellegrinaġġi tat-tfal fit-3 ta’ Settembru<br />
u tal-adulti fl-10 ta’ Settembru filgħodu. Mistiedna wkoll<br />
il-familjari u l-ħbieb tagħhom kif ukoll il-Kumitat li jieħu<br />
ħsieb iż-żewġ pellegrinaġġi.<br />
IL-ĦADD 3 TA’ SETTEMBRU<br />
IT-TIELET JUM TAN-NOVENA<br />
JUM IT-TIFKIRA TAL-INKURUNAZZJONI<br />
Fid-9.30am jibda l-pellegrinaġġ bir-roti għat-tfal minn<br />
ħdejn il-Kappella ta’ San Ġakbu, ix-Xgħajra. Fil-11.00am<br />
jaslu quddiem is-Santwarju fejn issir ċelebrazzjoni qasira.<br />
Fis-6.00pm Konċelebrazzjoni mmexxija mill-E.T. Mons.<br />
Carmelo Zammit, Isqof ta’ Ġibiltà li fiha jitfakkar is-66<br />
sena mill-Inkurunazzjoni tal-kwadru titulari. Id-diskors<br />
kommemorattiv isir mill-W. Rev. Kan. Luke Seguna,<br />
Kappillan ta’ Marsaxlokk. Jitkanta t-Te Deum Laudamus,<br />
is-Salve Regina, l-Antifona u Ċelebrazzjoni Ewkaristika.<br />
Jieħu sehem il-Kor Notre Dame u l-orkestra.<br />
IT-TNEJN, 4 TA’ SETTEMBRU<br />
IR-RABA’ JUM TAN-NOVENA<br />
Mistiedna: Ir-residenti taż-Żoni Pastorali<br />
Fis-6.30pm quddiesa tan-Novena mir-Rev. Dun Faustino<br />
Ellul għal dawk li jgħixu fiż-żoni ewlenin tal-parroċċa:<br />
Sant’Andrija, San Ġakbu x-Xgħajra, Marija Bambina,<br />
Nażaret fl-Estate u Santa Marija organizzata mill-Grupp<br />
tal-Lajċi taż-Żoni. Il-lajċi impenjati f’dawn iż-żoni kif ukoll<br />
ir-residenti huma mħeġġa jattendu.<br />
IT-TLIETA, 5 TA’ SETTEMBRU<br />
IL-ĦAMES JUM TAN-NOVENA<br />
Mistiedna: Kull min jaħdem fil-qasam tal-Liturġija<br />
inkluż l-Abbatini<br />
Fis-6.30pm quddiesa tan-Novena mir-Rev. Dun<br />
Emmanuel Schembri għal-Letturi, Animaturi, Koristi,<br />
70
Organisti u Ministri tat-Tqarbin. Uħud mill-abbatini<br />
tas-Santwarju jagħmlu l-Vestizzjoni Solenni. Mistiedna<br />
wkoll il-ġenituri tagħhom. Din tkun organizzata mill-<br />
Kummissjoni Liturġija.<br />
L-ERBGĦA, 6 TA’ SETTEMBRU<br />
IS-SITT JUM TAN-NOVENA<br />
Mistiedna: il-Morda, l-Anzjani u dawk li tilfu ’l xi ħadd<br />
għażiż għalihom<br />
Fid-9.30am quddiesa għall-Morda u l-Anzjani li fiha<br />
jingħata wkoll is-Sagrament tal-Griżma tal-Morda<br />
organizzata mill-Azzjoni Kattolika Nisa.<br />
Fis-6.30pm quddiesa tan-Novena mir-Rev. Dun Ġużepp<br />
Galea għal dawk li tilfu ’l xi ħadd għażiż għalihom<br />
mill-aħħar festa ’l hawn organizzata mill-Kummissjoni<br />
Djakonija.<br />
IL-ĦAMIS, 7 TA’ SETTEMBRU<br />
IS-SEBA’ JUM TAN-NOVENA<br />
Mistiedna: Il-ġenituri tat-trabi l-ġodda u l-Familji<br />
Fil-5.00pm pellegrinaġġ tat-Trabi minn Pjazza Medjatriċi<br />
għas-Santwarju fejn issir Ċelebrazzjoni tal-Kelma t’Alla<br />
u t-tberik u l-preżentazzjoni tat-trabi lill-Madonna tal-<br />
Grazzja.<br />
Fis-6.30pm quddiesa tan-Novena mir-Rev. Dun Paul<br />
Fenech għall-Familji kollha b’mod speċjali dawk ilkoppji<br />
li żżewġu mill-aħħar festa ’l hawn u dawk li ġew<br />
joqgħodu ġodda fil-parroċċa. Mistiedna wkoll dawk li<br />
qed jiċċelebraw l-10, 25 u 50 sena ta’ żwieġ nisrani kif<br />
ukoll il-ġenituri tat-tfal li jattendu l-klassijiet tad-duttrina<br />
organizzata mil-Lajċi għall-Ħidma fil-Familji. Dawk li qed<br />
jiċċelebraw xi wieħed minn dawn l-anniversarji, huma<br />
mitlubin iċemplu 79302736.<br />
IL-ĠIMGĦA, 8 TA’ SETTEMBRU<br />
IT-TMIEN JUM TAN-NOVENA<br />
<strong>FESTA</strong> TAT-TWELID TAL-VERĠNI MARIJA<br />
U L-AĦĦAR SALVE<br />
Mistiedna: It-tfal, is-Saċerdoti u r-Reliġjużi<br />
Fl-10.00am it-tfal kollha jinġabru quddiem il-Museum<br />
tas-Subien minn fejn tibda mixja ferrieħa lejn il-knisja<br />
Arċipretali bl-istatwa tal-Madonna tal-Grazzja. Jieħdu<br />
sehem numru ta’ bandisti miż-żewġ Każini tal-Banda ta’<br />
Ħaż-Żabbar fejn issir ċelebrazzjoni Marjana organizzata<br />
mill-Kummissjoni Kateketika.<br />
Fis-6.30pm Konċelebrazzjoni mmexxija mill-W. Rev.<br />
Arċipriet flimkien mar-Rev Dun Joseph Galea f’għeluq<br />
il-25 sena mill-ordinazzjoni saċerdotali tiegħu u mar-<br />
Rev. P. Alfred Baldacchino OFM.Cap f’għeluq il-50 sena<br />
mill-ordinazzjoni saċerdotali tiegħu kif ukoll bis-sehem<br />
tas-saċerdoti u reliġjużi li jaħdmu jew li huma millparroċċa<br />
ta’ Ħaż-Żabbar. Jieħdu sehem ukoll ir-reliġjużi<br />
nisa Dumnikani, Ursolini u ta’ St. Joseph. Wara kant tas-<br />
Salve, Antifona u Ċelebrazzjoni Ewkaristika bil-mużika.<br />
IS-SIBT, 9 TA’ SETTEMBRU<br />
ID-DISA’ JUM TAN-NOVENA<br />
LEJLET IL-<strong>FESTA</strong><br />
Fit-8.30am quddiesa kantata bil-priedka tal-aħħar jum<br />
tan-Novena. Fl-aħħar jitkanta t-Te Deum Laudamus u<br />
l-Antifona. Huma mistiedna l-Emigranti u ż-Żabbarin<br />
li jgħixu barra mill-parroċċa. Jieħu sehem il-Kor Notre<br />
Dame flimkien mal-orkestra.<br />
Fl-10.15am isir it-Tberik mir-W. Rev. Arċipriet taż-żewġ<br />
baned Żabbarin: is-Società Filarmonica Maria Mater<br />
Gratiæ u L-Għaqda Madonna tal-Grazzja, Banda San<br />
Mikiel. Il-baned idoqqu flimkien l-Ave Maria u innijiet<br />
Marjani. Fil-11.00am jibdew il-marċi tradizzjonali minn<br />
ħdejn il-każini rispettivi tagħhom.<br />
Fil-5.00pm quddiesa. Fis-6.15pm quddiesa li tkun<br />
animata mill-Komunitajiet Neo-Katekumenali talparroċċa.<br />
Fis-7.00pm ħruġ tal-purċissjoni mill-knisja Arċipretali<br />
għall-kappella tal-Lunzjata minn fejn tibda<br />
t-Tranżlazzjoni Solenni tar-Relikwija tal-Madonna<br />
għas-Santwarju. Wara kant tal-Primi Vespri, Salve,<br />
Litanija, Antifona u Barka Sagramentali.<br />
IL-ĦADD, 10 TA’ SETTEMBRU<br />
JUM IL-<strong>FESTA</strong> TAL-MADONNA<br />
TAL-GRAZZJA<br />
Il-quddies filgħodu jkun fis-6.00am, 7.00am, 8.00am<br />
u 11.45am. Fid-9.30am Konċelebrazzjoni Solenni<br />
mmexxija mill-E.T Mons. Paul Darmanin OFM Cap.,<br />
Isqof Emeritu ta’ Garissa bil-paniġierku mir-Rev. Dun<br />
Brendan Gatt.<br />
Fin-12.30pm jasal il-Pellegrinaġġ tal-Muturi u Roti fi Triq<br />
is-Santwarju fejn issir ċelebrazzjoni qasira.<br />
Fil-4.45pm quddiesa. Fis-5.45pm Għasar kantat u fis-<br />
7.00pm tibda ħierġa l-purċissjoni bl-istatwa tal-Madonna<br />
tal-Grazzja. Fl-ewwel parti tal-purċissjoni jingħad ir-<br />
Rużarju. Imexxi r-Rev. Kan. Charles Gauci tal-Kolleġġjata<br />
ta’ Sant Elena B’Kara. Fl-10.30pm dħul tal-purċissjoni,<br />
kant tal-Antifona u Ċelebrazzjoni Ewkaristika.<br />
IL-ĦADD, 17 TA’ SETTEMBRU<br />
DĦUL TAL-VARA FIN-NIĊĊA<br />
Fil-5.30pm quddiesa kantata u wara dħul tal-vara tal-<br />
Madonna tal-Grazzja fin-Niċċa. •<br />
71
Bajjada Street, Żabbar<br />
Mob: 9988 7362 / 9920 5680
<strong>PROGRAMM</strong> FESTI ESTERNI <strong>2017</strong><br />
SOCIETÀ FILARMONICA<br />
MARIA MATER GRATIÆ<br />
IS-SIBT, 12 T’AWWISSU<br />
Fit-8.30pm Gala Dinner – Ċelebrazzjoni flimkien<br />
għax-xiri tal-każin. Il-lejla tkun akkumpanjata millvjolinist<br />
Mario Ciantar. Età minn 14-il sena ’l fuq.<br />
IL-ĠIMGĦA, 18 T’AWWISSU<br />
Fid-9.00pm 80’s Party fil-Blue Arena. Jattendi Alex<br />
Grech.<br />
IS-SIBT, 19 T’AWWISSU<br />
Fit-8.30pm Launching tas-CD tal-marċi brijużi<br />
bil-kant <strong>2017</strong> ġewwa l-Blue Arena. Jisserva buffet<br />
estensiv, ikun hemm spettaklu u wara jindaqqu u<br />
jitkantaw il-marċi l-ġodda mill-kantant Stephen<br />
Mizzi fost il-briju tal-partitarji. Ikun hemm ukoll<br />
għall-bejgħ s-CD il-ġdida tal-kant u l-flokkijiet ta’ din<br />
is-sena.<br />
IL-ĦADD, 20 T’AWWISSU<br />
Fis-2.00pm Blue Rally fil-każin. Tindaqq s-CD talmarċi<br />
brijużi bil-kant <strong>2017</strong>.<br />
IL-ĠIMGĦA, 25 T’AWWISSU<br />
Fid-9.00pm Blue Gathering fil-Blue Arena.<br />
IS-SIBT, 26 T’AWWISSU<br />
Fit-8.30pm Wine Festival fil-Blue Arena. Tista’ tixtri<br />
tazza bl-emblema tas-Soċjetà għall-prezz ta’ €15,<br />
liema prezz jinkludi wkoll inbid free flowing matul<br />
is-serata kollha. Ser ikun hemm spettaklu mill-grupp<br />
D Band, kif ukoll xi sorpriżi oħra.<br />
IL-ĦADD, 27 T’AWWISSU<br />
Fl-5.30pm Too Blue Gathering fil-Blue Arena.<br />
IT-TNEJN, 28 T’AWWISSU<br />
Fis-7.30pm Seduta Ġenerali.<br />
L-ERBGĦA, 30 T’AWWISSU<br />
Fis-7.30pm Quddiesa fil-Blue Arena b’suffraġju<br />
għal ruħ is-soċji mejta, bis-sehem tal-Banda.<br />
Jiċċelebra l-quddiesa d-Direttur Spiritwali, Dun<br />
Ġużepp Sultana.<br />
IL-ĦAMIS, 31 T’AWWISSU<br />
Fit-7.45pm Marċ qasir minn Banda ffurmata minn<br />
bandisti taż-żewġ Soċjetajiet Mużikali ta’ Ħaż-<br />
Żabbar li ser jgħaddi minn dawn it-toroq: Misraħ is-<br />
Sliem, Triq il-Kbira għall-Pjazza ta’ Triq is-Santwarju,<br />
sal-Knisja Parrokkjali.<br />
Fit-8.00pm Ħruġ tal-Vara tal-Madonna tal-<br />
Grazzja min-niċċa akkumpanjata mill-istess Banda<br />
b’innijiet u marċi fuq iz-zuntier.<br />
IL-ĠIMGĦA, 1 TA’ SETTEMBRU<br />
Fis-6.00pm Party għat-tfal għall-prezz ta’ €7 fissala<br />
tal-każin. Ikun hemm logħob għat-tfal u face<br />
painting.<br />
Fid-9.00pm Blue Gathering għaż-żgħażagħ fil-Blue<br />
Arena.<br />
IS-SIBT, 2 TA’ SETTEMBRU<br />
Fit-8.30pm Ikla bi spettaklu ġewwa l-Blue Arena<br />
b’riżq il-Festa. Wara jingħaqad magħna l-kantant<br />
Stephen Mizzi sabiex flimkien nallegraw ruħna bilmarċi<br />
tal-Festa.<br />
IL-ĦADD, 3 TA’ SETTEMBRU<br />
Fit-8.30pm Programm Mużikali mill-Banda tas-<br />
Società Filarmonica Maria Mater Gratiæ fl-Arena<br />
tal-Każin. Titlifx dan l-appuntament ewlieni filkalendarju<br />
mużikali tas-Soċjetà. Jakkumpanjaw<br />
lill-Banda l-kantanta Lara Refalo, it-tenur Joseph<br />
Aquilina u solisita bil-kurunetta Justin Azzopardi.<br />
Il-Banda tkun taħt id-direzzjoni tas-Surmast Kevin<br />
Mizzi B.Sc. (Hons.), M.Sc., L.L.C.M, A.MusL.C.M,<br />
F.L.C.M. Wara jkun hemm ir-riċeviment annwali<br />
għas-soċji, soċjetajiet Żabbarin u mistednin oħra.<br />
Waqt din l-attività ser jitbierek il-każin b’mod uffiċjali<br />
mill-Wisq Rev. Arċipriet Dun Evan Caruana. F’din<br />
74
l-okkażjoni titnieda wkoll il-pubblikazzjoni annwali<br />
tas-Soċjetà għall-Festa.<br />
IT-TLIETA, 5 TA’ SETTEMBRU<br />
Fit-8.30pm Marċ mill-Banda tas-Società<br />
Filarmonica Maria Mater Gratiæ li jgħaddi minn<br />
dawn it-toroq: Triq ix-Xgħajra (Nibdew ftit l-isfel<br />
mill-Bontà), Triq Alessio Erardi, Triq il-Kapuċċini, Triq<br />
il-Għasel, Triq il-Ġilbiena, Triq Santa Domenika, Triq<br />
il-Karmnu, Triq iż-Żinġla, Triq Il-Qalb Imqaddsa, Triq<br />
l-iskola, Triq Santa Tereża u Triq is-Santwarju sal-<br />
Każin. Kif joħroġ il-marċ jinħarqu salut u murtaletti<br />
mill-għalqa ta’ Triq il-Labour.<br />
L-ERBGĦA, 6 TA’ SETTEMBRU<br />
Fid-9.00pm Attività u spettaklu uniku fil-Blue<br />
Arena flimkien ma’ għadd ta’ sorpriżi mtella’ mill-<br />
Kummissjoni Żgħażagħ tal-Grazzja.<br />
IL-ĦAMIS, 7 TA’ SETTEMBRU<br />
Fit-8.30pm Marċ mill-Banda tas-Società<br />
Filarmonica Maria Mater Gratiæ li jgħaddi minn<br />
dawn it-toroq: Triq is-Santwarju minn quddiem il-<br />
Każin, Pjazza Madonna Medjatriċi, Triq Hompesch,<br />
Triq il-Kunvent, Triq id-Dukkar, Triq Lia, Triq Tumas<br />
Dingli, Triq Agostino Said, Triq id-Dukkar, Triq il-<br />
Vulcan, Triq l-Iskola, Triq id-Dukkar, Triq il-Kunvent,<br />
Triq il-Kbira, iddur mal-Pjazza ta’ Triq is-Santwarju<br />
u lura sal-Każin. Kif joħroġ il-marċ jinħarqu salut u<br />
murtaletti mill-għalqa ta’ Triq il-Labour.<br />
IL-ĠIMGĦA, 8 TA’ SETTEMBRU<br />
Fl-10.00am Festa tat-tfal b’purċissjoni bi statwa<br />
żgħira ta’ Ommna Marija tal-Grazzji, merfugħa<br />
mit-tfal, mill-mużew tas-subien sas-Santwarju.<br />
Takkumpanja l-purċissjoni Banda ffurmata minn<br />
bandisti taż-żewġ Soċjetajiet Mużikali ta’ Ħaż-<br />
Żabbar.<br />
Fit-8.30pm Il-Banda tas-Società Filarmonica<br />
Maria Mater Gratiæ tagħmel il-Marċ Tradizzjonali<br />
bl-istatwa ta’ Malta Rebbieħa.<br />
Il-marċ se jgħaddi minn dawn it-toroq: Triq is-<br />
Santwarju minn quddiem il-Każin, Pjazza Madonna<br />
Medjatriċi, Triq Giovanni Bonavia, Triq l-Immakulata<br />
Kunċizzjoni, Triq il-Kbira, Triq il-Kittien, Triq Santa<br />
Domenica, Triq il-Kittien, Triq Espedito Catania,<br />
Triq is-Sagħtar, Triq Bormla u Triq il-Kbira sal-Pjazza<br />
ta’ Triq is-Santwarju fejn l-istatwa artistika ta’ Malta<br />
Rebbieħa tittella’ fuq il-kolonna akkumpanjata bl-<br />
Innu Marċ Malta u Wliedha tas-Surmast Lorenzo<br />
Gonzi. Kif joħroġ il-marċ jinħarqu salut u murtaletti<br />
mill-għalqa ta’ Triq il-Labour.<br />
IS-SIBT, 9 TA’ SETTEMBRU<br />
Fl-10.15am Il-Banda tas-Società Filarmonica<br />
Maria Mater Gratiæ tieħu sehem fiċ-ċerimonja<br />
tat-Tberik tal-Baned mill-Kappillan fuq iz-zuntier<br />
tas-Santwarju. Kif titbierek il-Banda, tinħaraq Kaxxa<br />
Infernali mill-għalqa ta’ Triq il-Labour. Wara, il-Banda<br />
tinżel lura sal-Każin permezz ta’ Innijiet Marjani.<br />
Fil-11.00am Il-Banda tas-Società Filarmonica<br />
Maria Mater Gratiæ tagħmel il-famuż Marċ tat-<br />
Te Deum akkumpanjat mill-Kannizzata u Briju<br />
meraviljuż maħdum mill-membri tal-Kummissjoni<br />
Żgħażagħ tal-Grazzja.<br />
Il-marċ se jgħaddi minn dawn it-toroq: Triq is-<br />
Santwarju minn quddiem il-Każin, Triq il-Kbira, Triq<br />
il-Biċċieni, Triq Santa Domenica, Triq Santa Theresa,<br />
Triq Lia, Triq Felice, Triq l-Iskola, Triq il-Qalb Imqaddsa<br />
u Triq is-Santwarju sal-Każin.<br />
Fit-8.30pm Marċ qasir u Programm Mużikali mill-<br />
Banda San Sebastjan tas-Soc. Filar. Pinto ta’ Ħal<br />
Qormi.<br />
Il-marċ se jgħaddi minn dawn it-toroq: Triq is-<br />
Santwarju minn quddiem il-Każin, Pjazza Madonna<br />
Medjatriċi, Triq Giovanni Bonavia, Triq l-Immakulata<br />
Kunċizzjoni u Triq il-Kbira sal-Pjazza ta’ Triq is-<br />
Santwarju fejn jiġi eżegwit Programm Mużikali fuq<br />
il-Planċier.<br />
Fl-10.00pm Eternal Fire - Spettaklu ta’ Logħob<br />
tan-Nar tal-Ajru mill-Għalqa ta’ Triq il-Labour<br />
imtella’ mid-dilettanti tan-nar tas-Soċjetà.<br />
IL-ĦADD, 10 TA’ SETTEMBRU<br />
JUM IL-<strong>FESTA</strong> TAL-MADONNA TAL-GRAZZJA<br />
Fis-6.00pm Marċ qasir u Programm Mużikali mill-<br />
Banda Madonna tal-Ġilju tal-Imqabba.<br />
Il-marċ se jgħaddi minn dawn it-toroq: Triq il-Kbira,<br />
Triq is-Santwarju fejn wara li ssellem lill-Madonna<br />
tal-Grazzja bl-Ave Maria, teżegwixxi Programm<br />
Mużikali fuq il-Planċier fil-Pjazza ta’ Triq is-Santwarju.<br />
Wara takkumpanja lill-purċissjoni bl-istatwa tal-<br />
Madonna tal-Grazzja sal-Knisja b’innijiet Marjani.<br />
Meta l-vara ta’ Ommna Marija tal-Grazzji tasal<br />
quddiem il-każin jitkanta l-innu Sultana ta’ Beltna<br />
mill-kantanta Stephanie Zammit.<br />
Il-Kumitat iħeġġek sabiex tipparteċipa bis-sħiħ<br />
f’dawn l-attivitajiet u fiċ-ċelebrazzjonijiet interni<br />
organizzati mill-Parroċċa, fis-Santwarju tal-<br />
Madonna tal-Grazzja. •<br />
75
OMMNA<br />
TAL-GRAZZJA<br />
O Marija Omm tal-Grazzja,<br />
Ommna tagħna ż-Żabbarin.<br />
Aħna lilek ferm inħobbu<br />
U bik aħna ferħanin!<br />
Ta’ kull sena festa nagħmlu<br />
Ħalli nuru mħabbitna lejk.<br />
Għaliex aħna l-poplu tiegħek;<br />
Tlaqna kollox ġewwa jdejk!<br />
Tul is-snin dejjem urejtna<br />
Kemm ferm tħobbna u tismagħna,<br />
Sew fl-imgħoddi u anke issa,<br />
Dejjem tisma’ t-talb tagħna!<br />
Minn ċkuniti dejjem tlabtek,<br />
Dejjem ħabbejtek u nviżtajtek<br />
Issa xjaħt u saħħti naqset,<br />
Narak sabiħa, kif dejjem rajtek!<br />
Narak ħanina u Omm ta’ faraġ,<br />
Narak refuġju tagħna l-bnedmin.<br />
Dejjem hemm lesta biex tismagħna,<br />
Kemm jekk ferħana jew immnikktin!<br />
Issa la ddur mat-toroq tagħna,<br />
Issibna lkoll qed nistennew<br />
Biex miegħek aħna lkoll nitkellmu<br />
U bil-preżenza tiegħek nithennew!<br />
Mary Grace Bellia<br />
78
ŻGĦAŻAGĦ<br />
TAL-GRAZZJA<br />
JULIAN PAUL SCICLUNA SEGRETARJU<br />
Fl-ewwel messaġġ tiegħi bħala<br />
Segretarju tal-Kummissjoni Żgħażagħ<br />
tal-Grazzja, apparti l-unur ta’ dil-kariga<br />
li nħoss, ma nistax ma nqisx l-impenn<br />
u r-responsabbiltà li ġġib magħha dilkariga,<br />
f’din il-Kummissjoni Żgħażagħ<br />
tant prestiġjuża.<br />
Għaldaqstant l-ewwel għan tiegħi f’din il-kariga huwa<br />
li nsostni s-suċċessi li saru fil-passat, liema suċċessi<br />
poġġew lil din il-Kummissjoni fl-ogħla post f’Beltna u<br />
b’hekk, jiena u sħabi, nħossu r-responsabbiltà li dawn<br />
is-suċċessi nżommuhom u nkomplu nkabbruhom. Dan,<br />
ovvjament, ma jsirx bil-paroli biss f’xi ktieb tal-festa, iżda<br />
bl-għemil u l-provi, speċjalment meta l-bżonn ta’ din<br />
is-Soċjetà Mużikali jsejjaħ u jistenna li ż-Żgħażagħ tal-<br />
Grazzja jwieġbu b’għemilhom.<br />
Qed ngħid hekk fid-dawl tal-mument storiku li l-każin<br />
tagħna qiegħed jgħix dis-sena. Kienu bosta l-membri<br />
tal-Kummissjoni Żgħażagħ li b’mod personali taw iddonazzjonijiet<br />
tagħhom bil-qalb għall-kawża tax-xiri talkażin.<br />
Apparti minn hekk, il-Kummissjoni ġiet involuta<br />
b’mod dirett fl-applikazzjonijiet għall-fondi meħtieġa<br />
mitluba lill-Bord tal-fondi għal kawżi ġusti. Il-Kummissjoni<br />
Żgħażagħ tal-Grazzja tiftaħar b’dan is-sehem tagħha<br />
f’dal-mument daqstant sabiħ għas-Soċjetà tagħna u<br />
apparti dan, twiegħed is-sostenn tagħha lill-Kumitat<br />
Eżekuttiv fit-triq twila li għad fadal biex il-każin ikun<br />
imħallas kollu. Dan il-għan il-Kummissjoni Żgħażagħ<br />
diġà bdiet twettqu permezz ta’ numru ta’ attivitajiet<br />
li organizzat matul dis-sena, liema attivitajiet ħallew<br />
ammont ta’ qliegħ sodisfaċenti. Il-ħsieb huwa li dawn<br />
l-attivitajiet jkomplu, apparti li jiġu esplorati ideat ġodda<br />
biex jinġabru l-fondi meħtieġa. Issa li l-każin huwa<br />
uffiċjalment tagħna, diġà xi membri tal-Kummissjoni<br />
Żgħażagħ bdew imiddu jdejhom fl-għajnuna tat-tisbiħ<br />
tas-sede, fil-fatt, għal diversi ġimgħat, membri tal-<br />
Kummissjoni Żgħażagħ taw daqqa t’id siewja lill-Kuratur<br />
u lid-Direttur tas-Swali fix-xogħol tagħhom. Matul dan<br />
ix-xogħol beda jsir stivar u ġbir ordnat ta’ materjal storiku<br />
li jappartjeni għas-Soċjetà u għaldaqstant, dan ġab<br />
interess fil-passat storiku mhux biss tal-Każin, iżda anke<br />
ta’ din il-Kummissjoni...<br />
Kulħadd jaf li s-sehem taż-Żgħażagħ f’din is-Soċjetà<br />
ilu għal bosta snin, speċjalment wara l-festi ċentinarji<br />
fl-1983, iżda b’mod uffiċjali l-Kummissjoni Żgħażagħ<br />
tal-Grazzja twaqqfet fil-bidu tas-snin 90. Nafu li<br />
m’aħniex l-ewwel Kummissjoni Żgħażagħ imwaqqfa<br />
b’mod uffiċjali f’Beltna, iżda nafu wkoll li mit-twelid<br />
ta’ din il-Kummissjoni ftit li xejn kellha kompetizzjoni<br />
ma’ Kummissjonijiet oħra simili. Dan għall-fatt li<br />
l-Kummissjoni Żgħażagħ tal-Grazzja kienet dejjem<br />
il-pijuniera fl-ideat, fix-xogħol u fit-talenti li kellha fi<br />
ħdanha: l-logħba dejjem ġiet iddettata minn din il-<br />
Kummissjoni filwaqt li ħaddieħor kellu jiġi sfurzat isegwi<br />
fuq il-passi tagħha. Kieku jiena nistħi noqgħod nesklama<br />
f’kull mument li nsib li jiena bdejt intellaq l-ewwel meta<br />
naf li min beda warajja għaddieni u mhux bi ftit. Ma<br />
ninsewx li din il-Kummissjoni ma ħadmitx biss l-oġġetti<br />
tal-briju li naraw fil-marċi, liema oġġetti huma, bla ebda<br />
diskussjoni l-isbaħ f’Ħaż-Żabbar, iżda wkoll ipproduċiet<br />
armar għat-toroq li trid vera ma tkunx tifhem biex f’xi ħin<br />
titħajjar tmaqdru. Dan kollu sar matul iż-żmien permezz<br />
tat-talenti tal-membri ta’ din il-Kummissjoni. Fl-ebda ħin<br />
ma kien hemm bżonn tal-għajnuna ta’ ħaddieħor, aħseb<br />
u ara kemm qatt ġejna darna mal-ħajt tant li kellna<br />
nisirqu u nikkupjaw, mingħajr suċċess, disinji mingħand<br />
il-kompetituri tagħna.<br />
Jekk inħarsu ftit lejn ix-xogħol li sar minn din il-<br />
Kummissjoni għall-festa li għaddiet, irnexxielna<br />
b’suċċess intemmu x-xogħol kollu min-naħa tagħna<br />
fuq il-pavaljuni artistiċi ta’ Triq il-Kbira, liema proġett ġie<br />
komplut min-naħa tal-Kummissjoni Żgħażagħ f’erba’<br />
82
Fuq wara mix-xellug: Martin Busuttil (Membru), Gianluca Tabone (PRO),<br />
Mauro Darmanin (Membru), Giulio Bonavia (Assistent Kaxxier),<br />
Manuel Abela (Assistent Kuratur), Chris Bonello (Membru)<br />
Fuq quddiem mix-xellug: Mauro Xuereb (Kaxxier), Brandon Sciberras (Chairman),<br />
Julian Paul Scicluna (Segretarju), Brandon Sladden (Vici Chairman)<br />
Neqsin mir-ritratt: Christian Agius (Membru), Ernest Desira (Assistent Segretarju),<br />
Carl Farrugia (Membru), Darren Sciberras (Membru)<br />
83
84
85
ġodda minnhom għal din il-festa, għax għalkemm<br />
kulħadd jaf li l-prijoritajiet tagħna bħalissa huma ffukati<br />
fuq il-finanzjament tal-każin, nistħi kieku niġi jien bħala<br />
Segretarju ta’ dil-Kummissjoni u ngħid li xogħolna matul<br />
sena sħiħa kien biss li tajna lagħqa żebgħa friska lillkarrijiet<br />
tal-briju u lil nofs tużżana arbli.<br />
snin. Dan kollu sar fl-aktar żmien meta konna nidhru<br />
dgħajfa u l-għan tagħna kien iżjed fuq il-futur tas-Soċjetà<br />
milli fuq x’armar ġdid ħa nżanżnu. Fl-istess żmien varajna<br />
wkoll proġett ġdid li żgur li ħadd ma stennieh: sett ta’<br />
żewġ kolonni fil-ftuħ ta’ Triq il-Kbira, liema parti tat-triq<br />
diġà għandha l-fama tal-isbaħ triq armata f’Beltna. Dan<br />
il-proġett għandu l-għan li jkun il-ġawhra ta’ din it-triq u<br />
mhux ser ikun hemm skrupli fir-rikkezzi li ser jiġu imżejna<br />
bihom dawn il-kolonni...min ħaseb li din iż-żona kienet<br />
konkluża, ġie mqarraq mhux ftit...stennew sorpriżi kbar!<br />
Matul din is-sena x-xogħol fuq dawn iż-żewġ kolonni ser<br />
jitkompla u ser inkunu f’pożizzjoni li nżanżnu elementi<br />
Fl-ewwel jiem wara l-festa tas-sena l-oħra, l-Kummissjoni<br />
Żgħażagħ iċċelebrat it-teħid tar-record nazzjonali tal-<br />
Akbar Umbrella tal-Festi f’Malta. Iċ-ċelebrazzjonijiet<br />
imħejjija kienu adegwati speċjalment fid-dawl taloppożizzjoni<br />
u l-intoppi li sibna fit-teħid ta’ dan ir-record.<br />
Mhux ser noqgħod nidħol fid-dettall fuq din il-kwistjoni,<br />
għaliex din ser tiġi koperta f’iktar dettall f’artiklu ieħor.<br />
Mat-teħid ta’ dan ir-record u bil-mod kif żvolġew<br />
l-affarijiet, din l-umbrella reġgħet spiċċat fiċ-ċentru talattenzjoni<br />
ta’ diversi persuni madwar Malta kollha tant<br />
li ftit tal-jiem wara ġejna mistiedna biex din l-istruttura<br />
tieħu sehem f’festival barra minn Beltna. Nhar is-Sibt 15<br />
t’Ottubru 2016 il-membri tal-Kummissjoni Żgħażagħ<br />
flimkien ma’ ħafna partitarji ta’ din is-Soċjetà tellgħu<br />
din l-umbrella biex tieħu sehem fil-festival Lejl F’Casal<br />
Fornaro ġewwa Ħal-Qormi. Il-parteċipazzjoni ta’ din<br />
l-umbrella ntlaqgħet tajjeb ħafna u kienu mijiet il-persuni<br />
li ġew biex jammiraw din l-istruttura unika f’Malta.<br />
Is-sehem ta’ din l-umbrella flimkien mal-briju l-ieħor, issa<br />
saru sinonimi mal-marċi famużi organizzati mill-Banda<br />
tal-Grazzja bis-sehem ta’ din il-Kummissjoni. Huwa fatt<br />
magħruf li dawn il-marċi jiġbdu lejhom eluf ta’ persuni<br />
minn Malta kollha biex jaraw u jammiraw ix-xogħol ta’<br />
dil-Kummissjoni. Ħaddieħor għadu jhewden li jkollu<br />
iżjed nies preżenti għall-marċi meta llum biċċa drone<br />
daqs kaxxa taż-żraben jikxef il-verità kollha, u bl-akbar<br />
86
s-sehem tal-Kummissjoni Żgħażagħ fil-festa mhux<br />
marbut biss mal-marċi fit-toroq. Ħafna jsostnu li<br />
l-atmosfera maħluqa fil-Blue Arena, ma jbiddluha ma’<br />
mkien. Il-Kummissjoni Żgħażagħ saret sinonima malispettaklu<br />
li jittella’ kull sena nhar l-Erbgħa tal-festa f’dan<br />
it-teatru. Dis-sena nwegħdu li l-ispettaklu maħsub ser<br />
jisboq kull wieħed li qatt ittella’, kemm fejn jidħol xogħol<br />
ta’ nar, dawl, projections u sorpriżi oħra...ix-show tal-<br />
Erbgħa tal-Kummissjoni Żgħażagħ ma tistax titilfu. Ma<br />
nistax ukoll ma nieħux spunt u nsemmi attività oħra tal-<br />
Kummissjoni li issa saret parti prestiġjuża mill-kalendarju<br />
tagħna, Zabbar Autofest, liema attività dis-sena saret<br />
għall-ewwel darba b’suċċess filgħaxija wara li kellha tiġi<br />
posposta minħabba attività politika fl-istess ġurnata li<br />
kienet ippjanata preċedentement.<br />
evidenza ngħidu b’wiċċna minn quddiem li l-akbar<br />
attendenza għall-marċi f’Ħaż-Żabbar huwa mal-Banda<br />
tal-Grazzja. Il-marċi ta’ din is-Soċjetà ma jattirawx biss lil<br />
dawk il-persuni li jħobbu jkantaw u jaqbżu mal-marċi,<br />
iżda wkoll mijiet ta’ familji li jħossuhom siguri waqt ilmarċi<br />
tagħna, kif ukoll numru mdaqqas ta’ dilettanti<br />
tax-xogħol tal-armar li b’mod loġiku u naturali jagħżlu<br />
l-kwalità u jattendu għall-marċi ta’ din il-Banda. Iżda<br />
Nixtieq nagħlaq dan il-messaġġ billi nwassal l-awgurju<br />
tiegħi u ta’ sħabi l-membri tal-Kummissjoni Żgħażagħ<br />
tal-Grazzja liż-Żabbarin kollha, speċjalment lil dawk li ser<br />
jogħġobhom jingħaqdu magħna fiċ-ċelebrazzjonijiet li<br />
ħejjejna għall-festa ta’ dis-sena. Bħal dejjem nappellaw<br />
għall-kollaborazzjoni ta’ kulħadd biex b’hekk l-affarijiet<br />
jimxu kif ippjanati. Nixtieq ukoll nirringrazzja lil<br />
dawk kollha li jagħtu d-daqqa t’id tagħhom lil din<br />
il-Kummissjoni fix-xogħol tagħha u anke nixtieq<br />
nirringrazzja lil dawk ir-residenti kollha li jikkollaboraw<br />
magħna u jieħdu paċenzja bina matul l-armar tat-toroq.<br />
Grazzi tmur ukoll lid-diriġenti tal-Kumitat Eżekuttiv u lillmembri<br />
kollha tat-tim li mexxew in-negozjati b’suċċess<br />
għax-xiri tal-każin… grazzi talli b’għemilkom poġġejtu<br />
ġebla oħra importanti fit-triq tal-futur tagħna u ta’ din<br />
il-Banda, l-ewwel u l-unika waħda li ġġib l-isem tal-<br />
Madonna tal-Grazzja. •<br />
87
PROPJETARJI<br />
TAL-AKBAR UMBRELLA<br />
Is-Società Filarmonica Maria Mater<br />
Gratiæ ilha mwaqqfa fil-Belt ta’ Ħaż-<br />
Żabbar sa’ mill-1883 u għandha storja<br />
għanja ħafna fit-tixrid tal-kultura<br />
mużikali fil-Belt ta’ Ħaż-Żabbar. Matul<br />
dan iż-żmien is-Soċjetà Filarmonica<br />
Maria Mater Gratiæ kienet pijuniera fittixrid<br />
tal-mużika u dan sar permezz ta’<br />
għadd kbir ta’ servizzi mużikali li din is-<br />
Soċjetà għamlet tul dawn is-snin kollha,<br />
minn kunċerti mużikali, programmi<br />
vokali u strumentali u ovvjament ma<br />
jistax jonqos il-famużi marċi mat-toroq<br />
Maltin.<br />
M’għandniex xi ngħidu li l-marċi organizzati minn din<br />
l-ewwel banda Żabbarija dejjem gawdew popolarità<br />
kbira man-nies tal-lokal kif ukoll ma’ ħafna dilettanti talfesti<br />
Maltin li jogħġobhom jiġu jgawdu din il-festa f’Ħaż-<br />
Żabbar. Għalkemm il-bidu ta’ dawn il-marċi fit-toroq kien<br />
wieħed sempliċi, bl-għan li fih il-banda tar-raħal issemma<br />
leħinha fil-festa tal-Patruna tagħha, maż-żmien dawn ilmarċi<br />
kibru u żdiedu b’tali mod li saru manifestazzjoni<br />
ta’ lwien, briju u allegrija mill-partitarji tal-istess soċjetà<br />
li jakkumpanjaw il-banda tagħhom matul dawn ilmarċi.<br />
Dan il-briju mal-marċi wkoll għandu storja twila<br />
ta’ evoluzzjoni li permezz tiegħu din is-Soċjetà spikkat<br />
mhux ftit bħala pijuniera ewlenija fl-innovazzjoni u filmanifattura<br />
ta’ oġġetti kreattivi oriġinali u spettakolari.<br />
Meta nsemmu l-briju relatat mas-Società Filarmonica<br />
Maria Mater Gratiæ, ħafna nies mill-ewwel tiġihom<br />
f’moħħhom l-umbrella l-kbira, u dan bir-raġun<br />
għaliex l-istorja ta’ din l-umbrella hija waħda li tqanqal<br />
l-emozzjonijiet u li tixgħel fil-qlub tal-partitarji tal-Grazzja<br />
l-entużjażmu u l-kburija lejn dak li kapaċi jagħmlu<br />
l-baqristi. Iżda jekk irridu nagħmlu ġustizzja ma’ din is-<br />
Soċjetà u nitkellmu b’mod komplut fuq l-irwol u r-rabta<br />
tal-umbrelel mal-briju maħdum minn din is-Soċjetà,<br />
nikkonkludu li din il-famuża umbrella l-kbira, hija biss iċċirasa<br />
fuq kejk kbir li ilu jinħema għal għexieren ta’ snin.<br />
Biex nibdew nitkellmu fuq l-umbrelel fil-festa Żabbarija<br />
rridu mmorru lura fis-snin, ferm qabel l-istorja reċenti<br />
ma’ din il-biċċa armar li tant qajmet kontroversji. Fil-fatt<br />
l-ewwel umbrella li qatt dehret mal-marċi Maltin kienet<br />
kreazzjoni ta’ din is-Soċjetà lura fil-marċ ta’ filgħodu tas-<br />
90
Sibt 13 ta’ Settembru 1947. Sentejn biss wara t-tmiem<br />
tat-tieni gwerra dinjija, meta Malta kienet għadha qed<br />
titfarfar mit-trab tal-bombi, il-partitarji ta’ din is-Soċjetà<br />
kienu diġà ħerqana jħarsu ’l quddiem u jivvintaw oġġetti<br />
li maż-żmien kienu ser isiru n-norma ta’ kull marċ filgżejjer<br />
tagħna.<br />
Maż-żmien din l-evoluzzjoni fl-umbrelel mal-briju<br />
tal-marċi kompliet tiżdied, biż-żgħażagħ tas-Società<br />
Filarmonica Maria Mater Gratiæ jerġgħu jkunu huma li<br />
jgħollu l-livell fil-gżejjer Maltin. Fil-fatt il-Kummissjoni<br />
Żgħażagħ tal-Grazzja hija l-propjetarja tal-ewwel<br />
umbrella kbira f’Malta, propjetarja tal-ewwel umbrella<br />
bil-hydraulic f’Malta, propjetarja tal-ewwel umbrelel bilpittura<br />
f’Malta u wkoll propjetarja tal-ewwel umbrelel<br />
b’livelli differenti f’Malta. Għaldaqstant kien pass naturali<br />
li fis-sena 2001, f’għeluq l-50 sena mill-inkurunazzjoni<br />
tal-Inkwadru Titulari tal-Patruna ta’ din il-Banda, li<br />
l-Kummissjoni Żgħażagħ tal-Grazzja tipproduċi l-isbaħ<br />
u l-ikbar umbrella fil-gżejjer Maltin. Umbrella li fiha<br />
hemm impittra l-istorja ta’ din il-Belt u l-mod intimu kif<br />
din il-Banda Titulari hija sinonima ma’ din l-istess storja.<br />
Il-pittura li hemm f’din il-meravilja hija spjegata, vivaċi<br />
u turi b’mod ċar din il-mixja storika ta’ Beltna flimkien<br />
ma’ allegorija mużikali, fuq stil neo-barokk impekkabbli.<br />
M’għandniex xi ngħidu li din l-opra ewlenija spiċċat issors<br />
ta’ ispirazzjoni ta’ diversi każini oħrajn tant li llum<br />
insibu ammont konsiderevoli ta’ umbrelel kbar madwar<br />
Malta, kollha kemm huma jsellmu lill-omm li welldet lil<br />
din l-opra: Is-Società Filarmonica Maria Mater Gratiæ.<br />
M’għandniex xi ngħidu li din l-umbrella l-kbira nħadmet<br />
fuq l-uniku ideal li tħaddan il-Kummissjoni Żgħażagħ<br />
tal-Grazzja: ’jew kompletament tagħna, jew xejn.’ Il-briju<br />
dejjem inħoloq, ġie ippjanat u nħadem kompletament<br />
u esklussivament mill-membri ta’ din is-Soċjetà. Qatt<br />
ma kien hemm bżonn ta’ għajnuna barranija wisq inqas<br />
ta’ serq ta’ disinji mingħand ħaddieħor. Il-Kummissjoni<br />
Żgħażagħ dejjem emmnet li l-qofol tas-suċċess filmanifattura<br />
tal-briju huwa l-livell għoli ta’ kwalità<br />
mhux l-ammont ta’ xogħol li tipproduċi; qatt ma kien<br />
hemm il-ħsieb li jinbidel xi sett ta’ briju kollu f’daqqa<br />
biex imbagħad isiru l-frejjeġ u ħadd ma jispiċċa jagħraf<br />
x’suppost hemm impinġi fuq l-oġġetti, iżda dejjem sar<br />
xogħol bi ħsieb li jkun l-aqwa, mhux biss f’Ħaż-Żabbar,<br />
iżda f’Malta kollha, u dan il-pjan seħħ b’suċċess f’kull<br />
biċċa briju prodotta minn din il-Kummissjoni.<br />
Għalkemm armar ta’ briju ġdid ilu ma jiġi prodott filfesta<br />
tagħna għal diversi snin, xorta l-partitarji jibqgħu<br />
bi ħġarhom jiltaqgħu fil-pjazza ewlenija ta’ Ħaż-Żabbar<br />
f’kull marċ li jsir mill-Banda tal-Grazzja, biex isegwu għall-<br />
91
92<br />
PROPJETARJI<br />
TAL-AKBAR UMBRELLA<br />
TAL-FESTI F’MALTA
93
REGOLAMENTI KIF<br />
JIDHRU FIL-PAĠNA<br />
UFFIĊJALI TA’<br />
THE MALTA RECORDS<br />
"It-tijtlu korett tar-rekord huwa.... L-ikbar Umbrella tal-festa. U<br />
dawn huma regoli oriġinali li saru sentejn ijlu.<br />
1. L-umbrella trid tipi armata f’post speċifiku fejn l-arblu<br />
tagħha jista jiġi imwaħħal ġol-art kif ukoll armat fuq karru<br />
biex tinġarr.<br />
2. Id-disinn u sbuħija tad-drapp li jlibbes lil umbrella kif ukoll<br />
kulur huwa irrilevanti għal dan ir-record fejn aħna nagħtu<br />
kas qisien u volum BISS. Biex jiċċara kemm jiċċara kemm<br />
hija kbira l-umbrella.<br />
3. L-umbrella trid tintrama f’data speċifika li tiġi miftiema<br />
flimkien bejn The Malta Records u l-għaqda applikata.<br />
4. Jekk ir-riħ ma jaqbiżx il-<strong>for</strong>za 5 l-umbrella u rekord inse jista’<br />
jitkompla, f’każ lir-riħ ikun għola minn (<strong>for</strong>za 6) id-data tarrekord<br />
tiġi posposta għal ġurnata oħra.<br />
5. Meta l-umbrella li tkun qed tinfetaħ ħadd ma jista’ jmissa<br />
jew jipprova joltera xi ħaġa li tkun inqalat waqt li tinfetaħ<br />
jekk mhux bil-permess ta’ The Malta Records. Jekk waqt li<br />
tinfetaħ jiġru xi ħsarat u b’hekk ir-rekord ma jistax jitkompla<br />
hekk l-umbrella tiġi SKWALIFIKATA.<br />
6. Meta l-umbrella tkun miftuħa u tkun għaddiet 30 minuta<br />
bija miftuħa, rappreżentant li jkun mifthiem magħna, irrid<br />
jakkumpanjana biex ikun xhud ta’ tkejjiel ta’ din l-umbrella.<br />
Ħadd ma jista jkellem lil ġurija ħlief dan ir-rappreżentant<br />
waqt it-tkejjiel tal-umbrella.<br />
7. L-umbrella ha tiġi mitkejjla billi jitkejjel il-volum tal-arja ta’<br />
ġewwa tal-umbrella, eż. l-għoli u l-wiesgħa tal-cone, kif<br />
ukoll ic-cylinder min taħt l-umbrella sa l-art. L-għoli jitkejjel<br />
sa l-art sa tarmak u mhux sa fuq tal-karru li jkun qed iġorr<br />
l-umbrella.<br />
8. Ir-riżultat kif ukoll il-premajazzjoni jixxandar fi dħul talpurċissjoni<br />
fil-Ħadd tal-festa jew wara.<br />
Dawn ir-regoli ġew imfassla mill-Għaqda Madonna Tal-<br />
Grazzja Banda San Mikiel ta’ Ħaż-Żabbar u approvati millġurija<br />
ta’ The Malta Records."<br />
ftuħ ta’ dawn l-opri artistiċi. Ma jistax jonqos li l-akbar<br />
entużjażmu jinħoloq mal-ftuħ tal-umbrella l-kbira,<br />
li qatt ma diżappuntat lill-partitarji, għaliex infetħet<br />
prattikament ma’ kull marċ organizzat mill-Banda tagħna.<br />
Kien minħabba dan l-entużjażmu li l-Kummissjoni<br />
Żgħażagħ tal-Grazzja, fl-2016, f’għeluq il-ħmistax-il sena<br />
mill-produzzjoni ta’ din l-umbrella, kif ukoll f’għeluq<br />
l-400 sena mit-twaqqif tal-Parroċċa Żabbarija, ħasbet<br />
biex tinkuruna lil din l-umbrella bħala l-akbar waħda<br />
fil-gżejjer Maltin u taqta’ darba għal dejjem xi diċeriji u<br />
ħrejjef li nstemgħu maż-żmien fuq xi apparat ieħor simili.<br />
Biex żgur ma jkunx hemm dubji fuq dan il-pass, il-<br />
Kummissjoni Żgħażagħ qabdet arbitru imparzjali li kellu<br />
jieħu ħsieb jaqta’ l-kundanna ta’ din l-umbrella. Il-ġurija<br />
ta’ The Malta Records ġew avviċinati għal dan il-għan<br />
fejn sar qbil magħhom li din l-umbrella tiġi mkejla skont<br />
ir-regolamenti stabbiliti preċedentament mill-entità li<br />
fetħet din il-kategorija ta’ rekords għall-ewwel darba.<br />
Peress li s-Soċjetà tagħna diġà kellha rekord stabbilit<br />
mal-Malta Records, il-proċedura kienet diġà magħrufa<br />
minn qabel. Meta kien sar ir-rekord tal-ikbar inkwadru<br />
magħmul mill-ismid, din il-kategorija kienet infetħet millkażin<br />
tagħna, għaldaqstant, kienu saru diskussjonijiet<br />
kontinwi sakemm ġew stabbiliti r-regolamenti speċifiċi<br />
ta’ din il-kategorija. Il-parametri tal-ġudikatura kienu ġew<br />
imfassla minna stess u l-ġurija tal-Malta Records kienet<br />
qablet ma’ kull proposta li kienet saret min-naħa tagħna.<br />
Fil-każ ta’ dan ir-rekord ġdid mill-każin tagħna relatat malumbrella<br />
l-kbira, ma seta’ jkun hemm l-ebda diskussjoni<br />
u tibdil fir-regolamenti dan għaliex il-kategorija kienet<br />
diġà stabbilita. Fi ftit kliem, konna ser intelqu għall-ikbar<br />
umbrella f’Malta fil-korsa li fassal ħaddieħor...u dan ma<br />
kien qiegħed idejjaq lil ħadd għall-fatt li konna konvinti<br />
mill-prodott tagħna mill-bidu tal-aħħar.<br />
Fl-4 ta’ Ġunju 2016, fuq ftehim mal-ġurija tal-Malta<br />
Records sar il-kejl ta’ din l-umbrella, data magħżula<br />
apposta bil-ħsieb biex jifdal żmien biż-żejjed biex jilħaq<br />
94
joħroġ ir-riżultat qabel il-festa u għaldaqstant issir<br />
ċelebrazzjoni xierqa fl-anniversarju ta’ din l-umbrella.<br />
Għalkemm il-kejl sar kif ippjanat u skont ir-regolamenti<br />
stipulati, il-pjan li ċ-ċertifikat jinħareġ qabel il-festa<br />
kellu jiġi pospost, tant li l-għoti taċ-ċertifikat sar nhar il-<br />
Ħadd 2 t’Ottubru, fejn b’mod uffiċjali, l-umbrella l-kbira<br />
maħduma kompletament mill-Kummissjoni Żgħażagħ<br />
tal-Grazzja fl-2001 ġiet rikonoxxuta bħala l-Akbar<br />
Umbrella tal-Festi f’Malta, b’volum totali ta’ 2,126.674m 3 .<br />
Huwa importanti ħafna li nifhmu li l-kejl tal-ikbar<br />
umbrella kien stabbilit fuq il-volum tal-istruttura skont<br />
ir-regolamenti miktuba. Dan ifisser li la l-wisgħa u lanqas<br />
l-għoli tal-umbrella b’mod individwali ma jgħoddu iżda<br />
huma l-qisien kollha flimkien li jagħmlu l-kejl tal-volum<br />
tal-istruttura; għalxejn kien hawn min qagħad jara kif<br />
tidher u ma tidhirx fl-għajnejn l-istruttura, fil-wisgħa jew<br />
fil-ftuħ tagħha: il-volum tagħha biss li kien marbut mirregolamenti...regolamenti<br />
li fassal ħaddieħor.<br />
L-akbar skantament kien li hekk kif ġie mħabbar dan irrekord<br />
miksub miż-żgħażagħ tagħna, l-ammont esaġerat<br />
ta’ prifissuri u esperti tal-briju li riedu jgħidu tagħhom<br />
fuq din il-kwistjoni, kienet xi ħaġa li ma titwemminx.<br />
Anke persuni li qatt ma taw każ tal-armar tal-briju jew<br />
li saħansitra ġieli tkellmu kontra dan l-armar, fuq dan irrekord<br />
u fuq din l-umbrella xorta kellhom xi jgħidu!<br />
biex kulħadd ikun jista’ jneħħi xi dubji li <strong>for</strong>si nżergħu,<br />
intervent fuq programm televiżiv fejn ġiet imwieġba blaktar<br />
mod dirett il-mistoqsija tal-preżentatur; liema hi<br />
l-ikbar umbrella tal-festi fil-gżejjer Maltin, mill-ġurija ta’<br />
The Malta Records, kif ukoll buscade ċelebrattiv madwar<br />
it-toroq fil-jum tal-għoti uffiċjali taċ-ċertifikat.<br />
U għalkemm dan iċ-ċertifikat fir-realtà huwa biss biċċa<br />
karta, l-unur warajh huwa preċiżament kif kien hemm<br />
min qal lura fl-2014: “sinifikattiv ħafna ġewwa Ħaż-<br />
Żabbar!” •<br />
Kulħadd ħiereġ b’teoriji, kospirazzjonijiet u qlajjiet<br />
warrab wiċċek: biki, tgħeżżiż tas-snien u tqattih taxxagħar<br />
fuq kull mezz ta’ kommunikazzjoni possibbli.<br />
Il-ħasra hija li bil-medja soċjali anke persuni ta’ opinjoni<br />
nsinifikanti jsiru pubblikaturi! U minn dawn kellna bilgzuz!<br />
M’inix ħa noqgħod nidħol fil-mertu tal-eluf ta’<br />
kummenti u bsaten fir-roti li ġew imwaddbin lejn dan irrekord:<br />
li l-maġġoranza assulta tagħhom kienu frott talpartiġjaniżmu<br />
pikuż. Iżda stennejna iżjed maturità minn<br />
xi persuni, niftakru li llum qed ngħixu fl-<strong>2017</strong> mhux fi<br />
żmien il-ħaġar.<br />
Iżda għalkemm sibna dawn l-intoppi kollha, ferm iżjed<br />
milli stennejna, l-iżjed wara l-festa; meta kien sar ilftehim<br />
li għandna nieħdu dan ir-rekord bil-kwiet, kollox<br />
għadda b’wiċċ il-ġid u kif mixtieq...anzi pjuttost laħqet<br />
kibret iżjed l-istorja, allura r-reazzjoni tagħna kienet<br />
ikbar! Kien xieraq li għall-okkażjoni tal-għoti ta’ dan<br />
l-imbierek ċertifikat isiru ċelebrazzjonijiet xierqa miżżgħażagħ<br />
tal-każin… u għal darb’oħra ċ-ċelebrazzjonijiet<br />
ma ddiżappuntawx: Konferenza fil-każin tagħna fejn<br />
l-uffiċjali tal-Kummissjoni Żgħażagħ tal-Grazzja u<br />
d-diriġenti ta’ The Malta Records spjegaw u ġġustifikaw<br />
l-għoti ta’ dan ir-rekord lill-każin tagħna, dikjarazzjoni blavukat<br />
iddoqq l-iskotti fuq l-awtentiċità ta’ din l-umbrella,<br />
liema dikjarazzjoni qed nippublikaw ma’ dan l-artiklu<br />
95
MY EUROPE…<br />
OUR FUTURE<br />
ERNEST DESIRA<br />
Fis-Sajf tas-sena l-oħra l-Kunsill<br />
Lokali beda jaħdem biex jikseb fondi<br />
ewropej fuq programm ta’ Erasmus<br />
u b’hekk talab lill-għaqdiet ta’ Beltna<br />
biex jagħżlu żewġ rappreżentanti<br />
għal dan il-programm. Fil-każ tal-<br />
Għaqda tagħna, dawn ġew magħżula<br />
bil-polza, wieħed mill-Kummissjoni<br />
Żgħażagħ u rappreżentant ieħor<br />
minn fost il-bandisti tas-Soċjetà. Ilmagħżula<br />
kienu is-Sur Chris Bonello u<br />
s-Sur Ernest Desira.<br />
Dan il-Programm kien datat bejn l-Erbgħa, 12 u It-Tlieta<br />
18 ta’ Lulju <strong>2017</strong>. Fil-Ġimgħat ta’ qabel it-tluq, il-grupp<br />
iltaqa’ biex niffamiljarizzaw ruħna flimkien u nkunu<br />
magħrfa eżatt dwar il-programm x’jinvolvi. Il-grupp<br />
kien jinvolvi żgħażagħ minn kull aspett tal-ħajja; kemm<br />
ħaddiema, studenti u minn għaqdiet soċjali.<br />
Il-ġurnata waslet u l-grupp qabad titjira lejn Bologna u<br />
wara trejn għal Cesena. Mal-wasla tagħna iltqajna malgrupp<br />
l-ieħor ta’ żgħażagħ minn Cesena fejn għamilna<br />
laqgħa in<strong>for</strong>mali biex nintroduċu lilna nfusna u insiru<br />
nafu aktar lil xulxin. Il-programm kien jinvolvi diversi<br />
diskussjonijiet kemm <strong>for</strong>mali kif ukoll in<strong>for</strong>mali, fuq ilħajja<br />
ta’ kulljum u kif jiġu milquta iż-żgħażagħ. L-ewwel<br />
laqgħat kienu biex nispjegaw kif jaħdem il-Kunsill Lokali<br />
ta’ Ħaż-Żabbar u l-għaqdiet ta’ Beltna. Il-programm<br />
kien jinvolvi diversi temi li ġew diskussi fosthom<br />
l-immigrazzjoni, il-kultura, programmi sussidjati mil-<br />
Ewropa, il-kunċett ta’ Smart Cities u ħafna iżjed.<br />
Waqt li konna hemm kellna laqgħa mas-Segretarju<br />
tal-Istat Taljan għall-Ewropa, is-Sur Sandro Gozi, u<br />
l-ambaxxatriċi għal Malta, is-Sinjura Vannessa Frazier, li<br />
ma’ dawn il-persuni, wassalna il-ħsibijiet u l-opinjonijiet<br />
tagħna fuq diversi temi. Id-diskussjonijiet żvolġew tajjeb<br />
ħafna u l-grupp kollu ta l-opinjoni tiegħu mill-aspett li<br />
jaħdem jew jistudja fih. Matul iż-żmien li konna hemm,<br />
il-grupp minn Cesena ħadna nżuru diversi postijiet ta’<br />
kultura li għandu l-lokal u dawn vera kienu ta’ interess<br />
għalina. Wara l-laqgħat li kellna wasalna għall-aħħar<br />
ġurnata fejn wassalna l-konklużjonijiet ta’ dak li ħdimna<br />
fuqu ż-żewġ lokalitajiet flimkien matul dawn il-laqgħat<br />
u minn hemm wittejna t-triq għal meta żgħażagħ minn<br />
Cesena jiġu jżuruna hawn Malta. Meta jkunu hawn<br />
Malta, iż-żgħażagħ minn Cesena ser ikollhom diversi<br />
laqgħat mal-grupp tagħna wkoll biex nkomplu naħdmu<br />
fuq dak li bdejna f’Cesena. Il-Grupp skedat li jkun f’ Malta<br />
fil-ġimgħa tal-festa tal-Madonna tal-Grazzja.<br />
Il-konklużjonijiet ta’ din l-exchange, il-Kunsilli Lokali<br />
taż-żewġ lokalitajiet ħa jippreżentawhom fil-Kunsill tal-<br />
Ewropa biex b’hekk, imbagħad il-ħsibijiet tagħna jkunu<br />
waslu għand it-tmexxija tal-Grupp Ewropew. •<br />
97
98
99
KONTINWITÀ<br />
GĦALL-FERGĦA NISA<br />
ROSANNE GAUCI SEGRETARJA<br />
Sena oħra għaddiet qisha ħolma<br />
u erġajna wasalna għall-aħħar<br />
preparamenti għal Festa oħra. Festa<br />
li bħal kull sena ġġib magħha ħafna<br />
ċelebrazzjonijiet… u xogħol!<br />
Din hija l-ħames sena tiegħi fil-kariga ta’ Segretarja tal-<br />
Fergħa Nisa. Bħal kull sena komplejna l-ħidma tagħna<br />
fuq il-passi tas-snin ta’ qabel fejn l-iskop ewlieni huwa<br />
l-ġbir ta’ fondi. Bqajna norganizzaw parties tat-tfal, coffee<br />
mornings, high teas u diversi lotteriji. Bħas-sena l-oħra<br />
erġajna ħdimna spalla ma’ spalla mal-Kumitat Eżekuttiv<br />
u l-Kummissjoni Żgħażagħ f’xi attivitajiet li għamilna<br />
bejnietna. Iżda għalkemm sar impenn sħiħ min-naħa<br />
tagħna, konna xi ftit diżappuntati minn attendenzi<br />
daqsxejn fqar xi kultant. Dejjem tispiċċa tara l-istess uċuh<br />
għall-attivitajiet u tibda tistaqsi, imma fejn jistaħbew<br />
matul is-sena dawk in-nies li tara fil-ġimgħa tal-festa?!<br />
Iżda minn hemm u minn hawn, dejjem wasalna. Imma<br />
kieku jsir ftit s<strong>for</strong>z mill-partitarji kollha kieku l-affarijiet<br />
ikunu ħafna aħjar, speċjalment meta noħorġu niġbru<br />
l-fondi bieb bieb, fejn nittama li speċjalment din is-sena<br />
aktar minn qatt qabel, il-partitarji tagħna jkunu ftit aktar<br />
ġenerużi magħna għax apparti l-ispejjeż kbar li ġġib<br />
magħha l-festa, issa nistgħu ngħidu li l-ħolma tax-xiri<br />
tal-każin saret realtà, propju fid-9 ta’ Ġunju li għadda.<br />
Għalhekk minn hawn nappella għall-ġenerożità għax<br />
is-Soċjetà għandha bżonn ħafna flus. Iżda ejja ma<br />
naqtgħux qalbna u nkomplu naħdmu flimkien aktar<br />
minn qatt qabel.<br />
Jien nista ngħid li kbirt u trabbejt il-każin. Niftakar tfuliti<br />
meta wieħed miz-zijiet tiegħi kellu l-bar u jien dejjem niġi<br />
man-nannu l-każin u niġri ġol-Blue Arena. Dejjem kont<br />
nara kif ser ngħin b’xi mod għax din is-Soċjetà inħobbha<br />
100
Mix-xellug: Antoinette Scerri (Membru), Charmaine Meli (Membru),<br />
Caroline Attard (Kaxxiera), Rosanne Gauci (Segretarja), Maxlene Spiteri (Membru)<br />
Neqsin mir-ritratt: Doreen Grixti Spiteri (Membru), Naomi Meli (Membru),<br />
Judith Spiteri (Chairperson)<br />
101
wisq anke meta ma kontx involuta f’xi kummissjoni.<br />
Kont membru tal-Kummissjoni Żgħażagħ tal-Grazzja u<br />
fil-preżent membru tal-Fergħa Nisa u din is-sena wkoll<br />
għall-ewwel darba qiegħdha nagħmel parti mill-Kumitat<br />
Eżekuttiv, fil-kariga ta’ Assistenta Segretarja u ta’ dan<br />
nixtieq nirringrazzja lis-Segretarju Eżekuttiv tas-Soċjetà,<br />
is-Sur Charles Micallef tal-fiduċja li wera fija. Inħobb<br />
inkun involuta f’ħafna affarijiet ġol-każin, anke fejn jidħlu<br />
l-finanzi, l-ġbir ta’ riklami u affarijiet oħra. Naħdem ma’<br />
kulħadd u nisma’ il-pariri siewja u ideat ġodda mingħand<br />
kulħadd biex dejjem is-Soċjetà tagħna timxi ’l quddiem.<br />
Nittama li l-Festa li qiegħda fil-qrib għandha tressaq<br />
aktar lejn xulxin lilna bħala Kumitat u Sotto-Kumitati<br />
flimkien biex inkunu ta’ eżempju lejn il-bosta partitarji<br />
tagħna, biex flimkien niċċelebraw dan iż-żmien tas-sena<br />
li tant inkunu ilna naħdmu għalih u nistennew. Għallbosta<br />
huwa żmien ta’ ċelebrazzjonijiet kemm għallfesta<br />
interna u kemm għall-festa esterna li hekk għandu<br />
jkun. M’għandna qatt ninsew li dan huwa l-isbaħ żmien<br />
li ningħaqdu lkoll flimkien ħalli lkoll niffesteġġjaw lill-<br />
Patruna tagħna, Ommna Marija tal-Grazzja, Marija<br />
Omm il-ħniena. Għandna nifirħu mal-oħrajn imma<br />
dejjem noqgħodu attenti biex ma noffendu lil ħadd,<br />
speċjalment waqt il-marċi. Niftakru dejjem li din hija<br />
l-festa ta’ Ommna Marija u għandna niċċelebrawha biddinjità<br />
li jixirqilha.<br />
Nixtieq nagħlaq billi nirringrazzja minn qalbi lill-membri<br />
kollha tal-Fergħa Nisa, lill-Uffiċjali tal-Kumitat Eżekuttiv<br />
Is-Sur Joe Saliba, is-Segretarju s-Sur Charles Micallef, il-<br />
Kaxxier is-Sur Lawrence Bugelli, lis-Sur Ronald Mizzi li<br />
ħadmu lejl u nhar biex il-ħolma li l-Każin isir tas-Soċjetà<br />
setgħet issir realtà, lill-kumplament ta’ sħabi tal-Kumitat<br />
Eżekuttiv, il-Kummissjoni Żgħażagħ, lis-Surmast u lillbandisti<br />
kollha, lid-diversi benefatturi u sponsors u<br />
fl-aħħar u mhux l-anqas lir-raġel tiegħi għas-sapport<br />
kontinwu tiegħu u l-paċenzja li jieħu bija.<br />
Il-festa t-tajba liż-Żabbarin kollha. Viva l-Madonna<br />
tal-Grazzja. •<br />
102
104
105
TIFKIRIET 1992<br />
FRANS SCICLUNA PRESIDENT ONORARJU<br />
GARA MUŻIKALI 1992<br />
Minn din il-paġna ser nipprova nġedded xi memorji li<br />
seħħew 25 sena ilu, fl-1992. Ser nibda b’dawk tal-banda,<br />
fejn is-Soċjetà tagħna rebħet il-Gara Mużikali li kienet<br />
tiġi organizzata mill-Għaqda Każini tal-Banda. Is-Surmast<br />
Ray Sciberras kien jgħallem il-prattika u anke it-teorija<br />
fil-Każin. F’April tal-1992, is-Soċjetà resqet 10 studenti<br />
biex jikkompetu f’kategoriji b’eżamijiet fil-prattika u fitteorija.<br />
Ir-riżultat kien ta’ sodisfazzjon kbir għall-fatt li<br />
s-sena ta’ qabel konna ressaqna aktar studenti u ġejna<br />
fit-tieni post, imma dik is-sena partikolari ksibna marki<br />
għoljin u ġejna fl-ewwel post. Għalhekk irbaħna x-shield<br />
li żammejna għal sena. Minbarra hekk, żewġ studenti<br />
kisbu trophy personalment. Natascha Mallia ġiet l-ewwel<br />
fil-prattika b’marka ta’ 94% u Jonathan Abela li ġie fittieni<br />
post fit-teorija b’marka ta’ 89%. Iż-żewġ każi kienu<br />
fl-eżamijiet tat-tieni grad. Din il-preżentazzjoni saret<br />
wara programm mill-Banda taż-Żgħażagħ tal-Każini<br />
tal-Baned fis-sala Robert Sammut, il-Furjana. Is-Soċjetà<br />
tagħna kellha ħames bandisti li daqqew f’dan il-kunċert.<br />
Dawn kienu: Natascha Mallia, Jonathan Abela, Jesmond<br />
Fenech, Marco Fenech u Mark Magro.<br />
KUNĊERT STRUMENTALI<br />
Attività kbira oħra tal-banda kien il-Kunċert Strumentali<br />
mtella’ fl-Istitut Kattoliku, l-Furjana, nhar il-Ħadd 10 ta’<br />
Mejju 1992. Il-programm tal-Banda Maria Mater Gratiæ<br />
kien jikkonsisti f’erba’ xogħolijiet u żewġ innijiet:<br />
Overture – La Forza del Destino – Giuseppe Verdi<br />
Rondo – Dance of the Goblins – Ray Sciberras<br />
Soundtrack – Paint your Wagon – F. Loewe & A. Pervin<br />
Selection – Cavalleria Rusticana – Pietro Mascagni<br />
Il-banda għalqet il-kunċert bl-innu tal-Banda ta’ Pacifico<br />
Scicluna u bl-Innu Malti.<br />
Xi siegħa u nofs qabel dan il-programm, ħadet sehem<br />
ukoll il-Banda Queen Victoria taż-Żurrieq li eżegwiet<br />
programm simili. Din kienet okkażjoni sabiħa fejn<br />
involvejna l-bandisti tal-post ġo teatru, speċjalment<br />
L-għaxar studenti tagħna li ġabu l-akbar total ta’ marki<br />
rebbieħa tax-Shield<br />
Fuq mix-xellug: Brian Abela – Trumpet, Jonathan Abela – Trombone<br />
Nofs mix-xellug: Kevin Mizzi – Euphonium, Chris Spiteri – Kwartin,<br />
Jesmond Fenech – Clarinet, Ivan Magro – Clarinet.<br />
Isfel mix-xellug: Lawrence Camilleri – Euphonium, Natascha Mallia –<br />
Flute, Marco Fenech – French Horn<br />
Assenti: Ivan Muscat – Clarinet<br />
106
lis-solisti. Il-Banda tagħna kienet taħt id-direzzjoni tas-<br />
Surmast Ray Sciberras u kif kien mistenni, l-eżekuzzjoni<br />
kienet eċċellenti. Is-Surmast Sciberras kien ilu sentejn<br />
magħna u kien għadu kif kiseb id-Diploma F.L.C.M. u<br />
diġà kien jidher li għad ikun Surmast komplut. Għal<br />
dan il-kunċert kellna attendenza numeruża fosthom<br />
il-President ta’ Malta Dr. Ċensu Tabone, li f’kelmtejn<br />
tal-għeluq faħħar l-inizjattiva u l-iskopijiet taż-żewġ<br />
Soċjetajiet Mużikali li pparteċipaw.<br />
FTEHIM BEJN IŻ-ŻEWĠ BANED<br />
ŻABBARIN<br />
It-tifkira li jmiss hija l-25 sena mill-ftehim storiku dwar<br />
il-festa bejn iż-żewġ Baned ta’ Ħaż-Żabbar. Mhux ser<br />
inġedded it-tifkiriet negattivi tas-sentejn ta’ qabel fejn<br />
il-festa ma spiċċatx kif kien mixtieq minħabba diżgwid<br />
u pika żejda bejn iż-żewġ każini. Però dejjem tajjeb li<br />
niftakru fl-iżbalji tal-imgħoddi biex ma jerġgħux isiru filfutur<br />
għax aħna dgħajfa, n-nies jinbidlu u faċli ninsew.<br />
F’Diċembru 1991 ħa l-pussess bħala Kappillan ġdid Dun<br />
Kalċidon Vassallo. Tlett xhur wara, fi Frar 1992, Dun Kalċ<br />
wera x-xewqa li jibdew isiru taħditiet bejn iż-żewġ każini<br />
biex nirranġaw xi differenzi bejnietna u <strong>for</strong>si nibdew<br />
nagħmlu festa aktar ċivili. Naħseb li din kienet waħda<br />
mir-raġunijiet li kellna Kappillan ġdid. Il-Kumitati qablu<br />
fuq dan u nħatru rappreżentanti minn kull Soċjetà, li<br />
jien kont wieħed minnhom, u bdejna niltaqgħu għand<br />
il-Kappillan. Iltqajna kważi kull ġimgħa u magħna l-Viċi,<br />
Dun Karm Busuttil u l-ispettur Michael Cassar.<br />
Dan il-ftehim kellu jwassalna kif norganizzaw il-festa<br />
ġurnata b’ġurnata, t-tnejn flimkien u ninfurzawh b’att<br />
notarili skont il-liġi. Ma kien hemm xejn faċli għal ħadd,<br />
ġieli weħilna fuq punti u aġġornajna għall-ġimgħa<br />
ta’ wara, ġieli ħsibna li mhux ser naslu u ġieli qabżitlu<br />
l-Kappillan ukoll. F’kelma waħda tawwalna għal aktar<br />
minn tlett xhur biex seta’ jiġi finalizzat dan il-ftehim.<br />
Tgħallimna li l-ebda każin ma jista’ jagħmel festa waħdu.<br />
Min hu supperv jaħseb li l-kulur tiegħu biss għandu jeżisti<br />
u m’għandux post għal ħaddieħor, aktarx qalbu sewda u<br />
ma jafx jifraħ. Grazzi lill-Madonna tal-Grazzja li waslitna<br />
għal dan il-ftehim u prosit għar-rieda tajba ta’ kulħadd<br />
għax gawdejna dan il-ftehim u nispera li nkomplu għal<br />
tul ta’ żmien.<br />
TIŻJIN FIL-MILIED<br />
Is-sena 1992 bdiet bil-faċċata tal-każin tagħna armata<br />
b’mod speċjali għall-aħħar, dan għaliex kienet saret<br />
biċċa xogħol oħra kbira u artistika fil-jiem tal-Milied. Joe<br />
Fenech, li fit-tlett snin ta’ qabel kien rebbaħna l-ewwel<br />
premju fit-tiżjin tat-toroq, ħaseb biex jarma presepju filfaċċata<br />
tal-każin.<br />
Il-Kumitat qabel ma’ din l-idea u mal-faċċata beda<br />
x-xogħol ta’ presepju ġgantesk maqlugħ ’l barra, fittieni<br />
sular. Dan ix-xogħol kien oriġinali għall-aħħar, bilpersonaġġi<br />
ta’ daqs normali u kien jinvolvi ħafna armar<br />
u dawl. Dan kien tassew sabiħ u ġibed ħafna nies u birraġun,<br />
kien reġa’ rebaħ fl-ewwel post fil-kompetizzjoni<br />
tal-isbaħ faċċata fil-Milied, flimkien ma’ premju ieħor<br />
għall-oriġinalità.<br />
ATTIVITAJIET SOĊJALI<br />
Hemm aktar tifkiriet li għalqu 25 sena, iżda nixtieq<br />
nispiċċa b’attivitajiet soċjali li kienu saru f’dik is-sena. Dik<br />
is-sena saret kompetizzjoni tad-darts u tal-billiards fejn<br />
kien iżżanżan pannu ġdid. Sar ukoll league tal-futbol<br />
4-a-side li ntlagħab fl-Arena tal-Każin. It-team rebbieħ<br />
kien Pinboċċ filwaqt li fit-tieni post kien ġie t-tim Playben.<br />
Bħala banda żanżanna l-Innu Marċ lill-Padruna ta’ Ray<br />
Sciberras u kien beda jsir xi ġbir ta’ flus biex jinxtraw sett<br />
timpani. Kien żmien sabiħ u movimentat ħafna. Fil-bar<br />
tal-każin li kien għand Joe u Giovanni Bezzina, kien qed<br />
isir xogħol ta’ tisbieħ li għadu jitgawda sal-lum.<br />
Mix-xellug: David Brincat, Emmanuel Farrugia, Anthony Mizzi,<br />
Mario Gialanze, Richard Micallef, Kevin Falzon, Giovanni Pace u<br />
Denis Camenzuli.<br />
Nawgura l-festa t-tajba liż-Żabbarin kollha. •<br />
107
PROFIL<br />
CHRISTOPHER<br />
J. ZARB<br />
Christopher J Zarb huwa artist stabbilit<br />
u attiv b’diversi esibizzjonijiet u unuri<br />
fil-qasam tal-arti viżwali. Minn kmieni<br />
kien jipproduċi xogħlijiet li jistimulaw<br />
l-immaġinazzjoni u l-emozzjonijiet. Blebda<br />
influwenza diretta, ix-xogħlijiet<br />
tiegħu huma kreazzjoni tal-viżjoni<br />
personali tiegħu stess. B’għażla limitata<br />
ta’ kuluri, huwa jesprimi emozzjonijiet<br />
b’elementi drammatiċi biex joħloq ilviżjoni<br />
tas-suġġetti tiegħu.<br />
gradwa mill-Università ta’ Malta fl-2001. Għal diversi snin<br />
ħadem bħala artist diġitali f’diversi setturi ma’ kumpaniji<br />
lokali u barranin fejn mexxa diversi proġetti f’dan ilqasam.<br />
Ix-xogħlijiet tiegħu jinsabu f’diversi kollezzjonijiet privati,<br />
sew lokali kif ukoll barra minn xtutna, kif ukoll fil-Heritage<br />
Malta.<br />
www.chriszarb.co.nf •<br />
Dan l-artist esperimenta b’diversi media matul ilpassaġġ<br />
artistiku tiegħu, però huwa l-iktar magħruf<br />
għax-xogħlijiet biż-żejt fuq it-tila. Ix-xogħlijiet tiegħu<br />
jiddependu fuq l-espressjonijiet tal-figura tal-bniedem,<br />
is-sagru, il-mitoloġija u d-dinja tal-illużjoni. Emozzjonijiet<br />
differenti u sitwazzjonijiet paradossali huma inkorporati<br />
fix-xogħlijiet tiegħu, fejn il-gratifikazzjoni u l-melankoniku<br />
jistgħu jinħassu f’miżuri ugwali.<br />
Dan l-artist wera x-xogħlijiet tiegħu f’diversi esibizzjonijiet<br />
kollettivi kif ukoll f’erba’ esibizzjonijiet individwali.<br />
L-ewwel wirja tiegħu fl-2005 ġewwa ir-Razzett tal-<br />
Markiż Mallia Tabone, il-Mosta, kienet intitolata Sole<br />
Imagery. Contemplation ittellgħet fl-Uffiċċju Prinċipali ta’<br />
Heritage Malta, Valletta ta’ dik l-istess sena. It-tielet wirja<br />
individwali intitolata Reveries saret Le Meridien Phoenicia<br />
Hotel f’April 2006. Madwar għoxrin biċċa xogħol ġdida<br />
ġew esibiti fir-raba’ wirja individwali tiegħu, intitolata The<br />
Weight of Emptiness, ħames snin wara, ġewwa r-Razzett<br />
tal-Markiż Mallia Tabone, il-Mosta.<br />
Christopher J Zarb joqgħod il-Mosta u miżżewweġ<br />
b’żewġt itfal. Għal perjodu ta’ snin studja l-arti figurattiva<br />
fl-Iskola tal-Arti l-Belt Valletta u Targa Gap il-Mosta. Huwa<br />
110
Trasport ta’<br />
Torba, Ramel,<br />
Żrar, Bricks,<br />
Ġebel, Scrap eċċ
GĦALL-IFJEN ARMAR<br />
ĠO ĦAŻ-ŻABBAR…<br />
M’HEMMX FEJN IDDUR,<br />
GĦAND TAL-ILJUN TRID TMUR!<br />
114
115
116<br />
SPARATURA<br />
FUQ IL-PLATTINI
<strong>PROGRAMM</strong> TAN-NAR <strong>2017</strong><br />
IT-TLIETA 5 TA’ SETTEMBRU<br />
8:00, 12:00, 20:30<br />
Ħruq ta’ bomba u murtaletti<br />
IL-ĦAMIS 7 TA’ SETTEMBRU<br />
8:00, 12:00, 20:30<br />
Ħruq ta’ bomba u murtaletti<br />
IL-ĠIMGĦA 8 TA’ SETTEMBRU<br />
8:00, 12:00<br />
Ħruq ta’ bomba u murtaletti<br />
20:30<br />
Ħruq ta’ bomba u murtaletti kkuluriti<br />
IS-SIBT 9 TA’ SETTEMBRU<br />
Filgħodu mal-bidu tal-marċ tradizzjonali<br />
tat-Te Deum: ħruq ta’ bomba, kaxxa<br />
nfernali tal-bomba u sett murtaletti.<br />
22:00<br />
ETERNAL FIRE<br />
Ħruq ta’ murtali, beraq ikkulurit<br />
bil-logħob, murtali tal-kulur u kaxxa<br />
ikkumlikata bi sfejjer, blalen u murtali talkulur.
WARA S-SENA ĊENTINARJA<br />
Sena tgħaddi bħal żiffa u wara s-suċċess<br />
tal-Festi Ċentinarji fejn il-Grupp tal-<br />
Armar kien attiv tista’ tgħid f’kull attività<br />
prinċipali tal-Parroċċa, middejna<br />
għonqna mill-ewwel għax-xogħol u<br />
bdew mill-ewwel il-preparamenti għallfesta<br />
ta’ din is-sena, iżda mhux biss.<br />
FESTI TAL-MILIED<br />
Għall-festi tal-Milied, il-Grupp tal-Armar organizza kors<br />
tal-presepji għat-tfal u l-kbar biex inkomplu ngħaddu<br />
lill-ġenerazzjonijiet li telgħin din it-tradizzjoni sabiħa.<br />
Minbarra dan, ġie armat presepju fil-maħżen, xogħol<br />
il-membri stess, li ġie ikklassifikat fit-tielet post filkompetizzjoni<br />
nazzjonali organizzata mill-Ministeru<br />
għall-Kultura.<br />
ĦADD N-NIES U R-RANDAN<br />
Għal Ħadd n-Nies u r-Randan, il-Grupp tal-Armar u<br />
s-Sotto-Kumitat taż-żgħażagħ ħaseb biex jaħdem żewġ<br />
slaleb kbar b’dawl LED, wieħed biex jintrama fil-mina<br />
ta’ Hompesch u l-ieħor fuq il-portiku tas-Santwarju, fuq<br />
disinn ta’ membru tal-kumitat stess u xogħol fl-injam<br />
tas-Sur Godwin Xuereb u Frans Gafa’. Dan ix-xogħol<br />
sar bil-għajnuna tal-Kunsill Lokali u ġie milqugħ tajjeb<br />
ħafna. Din is-sena wkoll saret wirja tal-Ġimgħa Mqaddsa<br />
bl-isem ta’ Servus, li kienet tikkonsisti f’ċenaklu fuq stil<br />
Lhudi, platti bis-smid u oġġetti oħrajn relatati mal-<br />
Ġimgħa Mqaddsa maħduma mill-istess membri.<br />
ARMAR GĦALL-<strong>FESTA</strong> TITULARI<br />
L-attenzjoni prinċipali tagħna tibqa’ il-festa titulari<br />
f’ġieħ il-Madonna tal-Grazzja u l-ħidma tista’ tgħid li<br />
tibda immedjatament kif ikun daħal l-armar lura flimħażen<br />
tagħna. Matul din is-sena komplejna proġetti li<br />
kienu diġà mibdija, kif ukoll bdejna xi oħrajn ġodda, bi<br />
prijorità tingħata lit-toroq u l-pjazez minn fejn tgħaddi<br />
l-purċissjoni. Saret ukoll manutenzjoni fuq l-erbgħa<br />
arbli tal-bjut tas-Sala Notre Dame u taċ-Ċentru Santa<br />
Bernadetta.<br />
PROĠETT TAR-RESTAWR<br />
TAL-ISTATWI TAL-ANĠLI<br />
Bi pjaċir inħabbru li l-proġett<br />
ta’ restawr tal-anġli tad-dawra<br />
taz-zuntier riesaq lejn it-tmiem,<br />
bl-aħħar tnejn ikunu lesti aktar<br />
tard din is-sena. Il-finanzjament<br />
għar-restawr ta’ dawn l-aħħar<br />
tnejn ġie mill-Ministru għall-<br />
Affarijiet Ewropej, l-Onor.<br />
Helena Dalli. Nirringrazzjawha<br />
ta’ din l-għajnuna. B’dan il-proġett lest, fis-snin li ġejjin<br />
l-attenzjoni tagħna tkun tista’ ddur fuq il-pedestalli taddawra<br />
taz-zuntier.<br />
TRIQ BAJADA, SAN DUMINKU U<br />
TRIQ L-INKURUNAZZJONI<br />
Fi Triq Bajada qed ikompli x-xogħol tal-isfumar talpavaljuni<br />
l-ġodda, xogħol l-artist Jeremy Cachia. Dan<br />
il-proġett qed nittamaw li nagħlquh is-sena d-dieħla<br />
bl-isfumar tal-aħħar tnejn. Ovvjament jiddependi ħafna<br />
kemm nsibu għajnuna mir-residenti ta’ din it-triq.<br />
120
Għal Triq San Duminku, inħadmu sett pummelli għallpavaljuni<br />
fuq it-torn minn Godwin Xuereb, li ġew indurati<br />
mill-membri tal-kumitat stess. Minbarra dan ix-xogħol<br />
qed jinħadmu par brazzi fl-stainless steel għall-anġli li<br />
żżanżnu għall-festa tas-sena l-oħra. Dawn il-bnazzi ġew<br />
iddisinjati mill-artist Silvio Pace u nħadmu b’tant reqqa<br />
minn Joseph Saliba.<br />
Ix-xogħol fuq is-sett il-ġdid tal-pavaljuni għal Triq<br />
l-Inkurunazzjoni, disinn tal-artist Silvio Pace, ser ikun lest<br />
kollu din is-sena. Il-ħjata tagħhom qed issir minn Bernard<br />
Attard filwaqt illi l-isfumar qed isir mill-artist Redrian<br />
Micallef. Għal din it-triq, minn fejn tgħaddi l-purċissjoni<br />
qed naħdmu wkoll fuq proġett sabiħ li l-ewwel fażi<br />
tiegħu ser tiġi mżanżna fil-ġranet tal-festa ta’ din is-sena.<br />
IL-PEDESTALL IL-KBIR<br />
Wara li s-sena l-oħra ġie mżanżan<br />
l-ewwel fażi ta’ pedestall millisbaħ<br />
għall-Pjazza Medjatriċi,<br />
din is-sena komplejna l-iskultura<br />
tal-bsaten tiegħu u sal-festa<br />
l-iskultur Joseph Bugeja ser<br />
ilestilna l-iskultura fuq żewġ<br />
bsaten prinċipali oħra li ġew<br />
mħallsa mit-tabib Josie Muscat<br />
u s-Sinjura tiegħu Franca.<br />
Tifhmu li dan hu xogħol bl-idejn u jirrikjedu ħafna ħin<br />
u spejjeż. Għalhekk nappellaw għal aktar għajnuna<br />
mingħandkom biex ix-xogħol jibqa’ għaddej b’dan irritmu<br />
li qbadna. Ma’ dan ix-xogħol ukoll, Leli Mallia u<br />
Vince Cutajar ħadu ħsieb li jirranġaw il-mod kif titla’<br />
l-istatwa tal-Madonna tal-Grazzja fuq din il-kolonna<br />
b’metodu aktar sigur.<br />
ID-DAWRA TAZ-ZUNTIER<br />
Din is-sena ser inkunu qed inżanżnu l-ewwel tnejn minn<br />
sett ta’ tmien bandalori ġodda għad-dawra taz-zuntier<br />
tas-Santwarju. Dan il-proġett kien ilu fi ħsiebna għax<br />
xtaqna li f’din il-pjazza prinċipali quddiem s-Santwarju<br />
jkollna fost l-isbaħ armar. B’disinn tal-artist Għawdxi<br />
Manuel Farrugia, ħjata ta’ Alfred u Sharon Bonnici u<br />
sfumar ta’ Ryan Stivala, dawn il-bandalori ser jagħtu<br />
dehra aktar rikka fil-post ċentrali tal-festa. Il-pittura ser<br />
tkun tal-artist Manuel Farrugia stess.<br />
BIEB HOMPESCH<br />
Minħabba xogħlijiet ta’ restawr fuq il-Mina ta’ Hompesch<br />
mhux ser ikun possibbli li din tintrama għall-festa bħassnin<br />
li għaddew. Filwaqt li nilqgħu bil-ferħ id-deċiżjoni li<br />
jsir dan ir-restawr, ninsabu kommessi li ladarba jsir dan<br />
ir-restawr ta’ Bieb Hompesch, id-daħla għal Beltna terġa<br />
tkun imżejna kif jixraq għall-okkażjonijiet tal-Festa, il-<br />
Milied, ir-Randan u l-Ġimgħa Mqaddsa.<br />
APPELL<br />
Minkejja li l-Kumitat Grupp tal-Armar huwa kompost<br />
minn ħames membri u s-Sotto-Kumitat taż-Żgħażagħ<br />
minn tmien membri oħra, id-determinazzjoni u l-ħeġġa<br />
tagħna hija kbira biex inkomplu nżejnu kif jixraq ittoroq<br />
u l-pjazez prinċipali għall-festa titulari. Fl-istess<br />
ħin nappellaw lil dawk kollha li jistgħu jagħtu daqqa t’id<br />
sabiex jersqu mingħajr mistħija lejn il-maħżen tal-armar<br />
matul dawn iż-żminijiet ta’ tħejjija għall-festa u anke<br />
matul is-sena. L-esperjenza ġewwa l-maħżen hija waħda<br />
pożittiva għax wieħed ikun jista’ jitgħallem anke snajja u<br />
jagħmel ħbieb ġodda.<br />
Nieħdu l-okkażjoni sabiex nirringrazzjaw lill-artisti<br />
kollha li naħdmu magħhom, lil dawk li jagħtu ftit minn<br />
ħinhom jew jisilfuna xi apparat fosthom lil Ivan Camilleri<br />
ta’ IVCS Lifts, Robert Lia – Malta Tiles, Giulio Bonavia,<br />
Lizio Sciberras, Vince Cutajar, Lawrence u Luke Pullicino.<br />
Grazzi kbira liż-żewġ Soċjetajiet Mużikali kif ukoll lis-<br />
Sindku u l-Kunsill Lokali Ħaż-Żabbar għall-kooperazzjoni<br />
sħiħa tagħhom, lil dawk li jgħinuna finanzjarjament fillotteriji<br />
u l-ġbir li jkollna jew li jattendu għal xi attivitajiet<br />
ta’ fundraising li jkollna minn żmien għal żmien.<br />
Grazzi lir-residenti tat-toroq fejn narmaw għall-għajnuna<br />
u l-paċenzja li jieħdu, lill-membri kollha u lill-familjari<br />
tagħna u l-Arċipriet Dun Evan Caruana li jagħtuna<br />
sostenn u inkoraġġiment matul is-sena kollha. Inħarsu ’l<br />
quddiem għall-festa tal-2018 fejn ser infakkru it-30 sena<br />
mit-twaqqif tal-Grupp tal-Armar.<br />
Le ma nsejniHiex; l-akbar grazzi lill-Omm u Medjatriċi tal-<br />
Grazzja li tħarisna fit-toroq waqt li nkunu qed narmaw<br />
bi tħejjija għall-festa tagħha u matul is-sena kollha. Bilkooperazzjoni<br />
u l-għajnuna ta’ kulħadd biss nistgħu<br />
nagħmlu festa kbira u devota.<br />
NAWGURAWLKOM IL-<strong>FESTA</strong> T-TAJBA.<br />
VIVA L-MADONNA TAL-GRAZZJA. •<br />
121
122
TAGĦRIF DWAR STRUMENTI<br />
IT-TIMPANI JEW<br />
KETTLEDRUMS<br />
CAROLINE U MARIO MICALLEF<br />
It-timpani huma strumenti li jagħmlu<br />
mal-familja tal-perkussjoni li ħafna<br />
drabi jissejħu l-kettledrums. L-ewwel<br />
indikazzjoni li għandna ta’ dan<br />
l-istrument hi li kien jintuża mil-Lhud<br />
f’ċermonji reliġjużi fiż-żmien antik<br />
ħafna. Id-daqs kien pjuttost żgħir<br />
b’dijametru ta’ 22cm u kien jinġarr malqadd<br />
tal-mużiċist. Aktar tard insibu li<br />
mas-seklu tnax dan l-istrument kien<br />
infirex mal-Ewropa kollha.<br />
Dan l-istrument kien jiġi użat ta’ spiss mill-Musulmani,<br />
Ottomani u Mongoli fil-gwerer tagħhom sa mis-seklu<br />
12. Il-ħoss qawwi kien ifixkel liż-żwiemel tal-kavallieri<br />
fil-kruċjati u joħloq tensjoni lil min ikun qed jiġi assedjat<br />
ġewwa xi Forti. Nistgħu nimmaġinaw lill-Maltin, flimkien<br />
mal-kavallieri, magħluqin wara il-ħitan ta’ Sant’Anġlu<br />
jisimgħu d-damdim kontinwu ta’ dan l-istrument millgħadu,<br />
effett tassew differenti minn dak li jħalli fuqna<br />
illum il-ġurnata!<br />
124<br />
Kien fis-seklu ħmistax li delegazzjoni Ungeriża immarċjat<br />
f’Pariġi quddiem ir-Re Karlu VII ta’ Franza, b’ settijiet ta’<br />
timpani kbar armati fuq iż-żwiemel. Din id-daħla f’Pariġi<br />
għenet sabiex it-timpani malajr ħadu posthom fil-familja<br />
tal-istrumenti militari Ewropej. Waqt battalja, kienu<br />
jintużaw ukoll bħala sinjal flimkien mat-trumbetta. Dawn<br />
l-ewwel timpani kienu jiġu f’pari u baqgħu jintużaw hekk<br />
sas-seklu ħmistax. Matul il-ftit sekli li ġew wara, ħarġu xi<br />
varjazzjonijiet u l-aristokrazija użathom bħala strumenti
ta’ sinjalar flimkien mat-trumbetta. Kienu strumenti ta’<br />
ċertu preġju komparati mal-fifra u t-tamburi żgħar li<br />
kienu jintużaw mill-popolin.<br />
Meta ġie aktar żviluppat l-użu tal-porvli, it-timpani ma<br />
kienux meħtieġa iktar għas-sinjalar iżda baqgħu jintużaw<br />
bħala strument mużikali. Fl-era Barokka kien l-ewwel<br />
strument ta’ perkussjoni uffiċjali fl-orkestra. Beethoven<br />
kien l-ewwel kompożitur li esplora l-kapaċità tat-timpani<br />
fil-kitba mużikali tiegħu. Wagner u Berlioz żiedu l-mod<br />
kif jindaqqu billi użaw aktar settijiet ta’ timpani flimkien,<br />
fosthom Ir-Requiem ta’ Berlioz fejn jintużaw 16-il timpani,<br />
li jindaqqu minn 10 timpanisti. Maż-żmien l-użu kompla<br />
infirex u kienu jiġu użati għall-festivals u f’mużika sagra u<br />
eventwalment fil-mużika moderna sal-lum.<br />
– Il-kelma "timpani" ġejja mill-kelma Latina tympanum<br />
li tfisser "ċilindru tal-idejn."<br />
– Tradizzjonalment, it-timpani huwa magħmul minn<br />
folja tar-ram, iffurmata fi skutella li sservi bħala<br />
r-resonatur tal-istrument. Kien ikollu ġilda talmogħża<br />
jew tal-għoġol mġebbda fuq ċirku imsejjaħ<br />
counterhoop imbagħad jiġi mwaħħal mal-iskutella<br />
tar-ram. L-iskutella tar-ram tkun mibnija fuq saqajn<br />
(stand) iżda l-iskutella ma tmissx l-istand sabiex ma<br />
tnaqqasx fil-vibrazzjonijiet li jaffetwaw il-ħoss.<br />
– Il-ġilda tal-għoġol li tkopri l-iskutella tissejjaħ il-vellum.<br />
Għal waqt xi preżentazzjoni jew kunċerti, it-tensjoni<br />
għandha tkun perfettament uni<strong>for</strong>mi u sintonizzata<br />
minħabba li l-bidliet fl-umdità u fit-temperatura jistgħu<br />
jirriżultaw f’bidliet mhux mixtieqa fl-intonatura.<br />
– Timpani moderni jiġu intunati bl-użu ta’ pedala<br />
apposta li tirranġa l-anelli tal-ġbid (li torbot ilcounterhoop<br />
mal-iskutella).<br />
– Il-Mallets jew l-istikek li jintużaw biex idoqqu bihom<br />
it-timpani għandhom diversi daqsijiet u piżijiet, b’kisi<br />
u tulijiet ta’ manku differenti. Kull stikka speċifika<br />
tipproduċi ħoss differenti. Sa qabel is-seklu 19 kien<br />
jintuża tip wieħed. Illum hemm ħames kategoriji<br />
differenti ta’ stikek għat-timpani, dawn jinkludu l-hard,<br />
il-medium hard, s-soft, tal-flanella, u tal-injam (dawn<br />
tal-aħħar kienu popolari fl-era Barokka).<br />
– Ġeneralment il-manku tal-istikka ikun tas-sufra jew<br />
tal-injam u miksi bil-feltru.<br />
– It-tipi ta’ timpani: Dawn jinkludu d-D kettledrum<br />
(kettledrum bass), G kettledrum (kettledrum il-kbir),<br />
is-C kettledrum (kettledrum iż-żgħir), l-F kettledrum<br />
(kettledrum għoli), A Kettledrum (kettledrum għoli), u<br />
Kettledrum B.<br />
– Mhux it-timpani kollha huma magħmula mil-ġilda<br />
tal-għoġol jew tal-mogħża. Illum xi wħud qed isiru<br />
bl-irjus magħmula mill-plastik, li jservu aktar fit-tul<br />
u taffettwahom inqas it-temperatura u l-umdità<br />
mill-ġilda tal-annimali. Madankollu ħafna mużiċisti<br />
professjonali jippreferu li t-timpani ikollhom l-irjus bilġilda<br />
tal-annimali minħabba li t-ton ikun isbaħ.<br />
– Hemm żewġ metodi komuni kif jinżammu l-istikek<br />
jew mallets tat-timpani: il-qabda Ġermaniża u l-qabda<br />
Franċiża. Il-qabda Amerikana tgħaqqad it-tnejn.<br />
– Is-settijiet tat-timpani l-aktar komuni għandhom erba’<br />
tnabar, imma dawk is-settijiet li għandhom ħamsa,<br />
ma humiex ikkunsidrati bħala standard.<br />
– It-timpani intużaw ukoll fil-mużika rock-n-roll minn<br />
gruppi bħal The Beatles, Led Zeppelin, Queen,<br />
Emerson u Lake & Palmer.<br />
It-timpani huwa wieħed, jekk mhux l-aktar, strument li<br />
jinstema’ f’orkestra, għalhekk min idoqqhom għandu<br />
responsabbiltà kbira u jrid dejjem ikun fil-ħin malmużika.<br />
Apparti minn hekk, irid ikollu widna sabiex ikun<br />
intunat mal-kumplament tal-istrumenti. Għaldaqstant<br />
mhux kull perkussjonista huwa kapaċi jdoqq dan<br />
l-istrument. •<br />
125
J o s e p h C a m i l l e r i<br />
WHOLESALER<br />
WINE & SPIRIT<br />
mob: 9916 7439
TAGĦRIF DWAR KOMPOŻITUR<br />
250 SENA MILL-MEWT TA’<br />
GEORG PHILIPP TELEMANN<br />
KEVIN MIZZI<br />
Georg Philipp Telemann kien<br />
kompożitur Ġermaniż tal-era Barokka li<br />
għex bejn l-1681 u l-1767. Ismu llum ilġurnata<br />
<strong>for</strong>si ma tantx għadu popolari,<br />
wisq anqas mas-segwaċi tal-baned<br />
peress li l-mużika tiegħu rarament ġiet<br />
traskritta għall-istrumenti tal-banda.<br />
Fil-fatt, l-uniku xogħol li jiġini f’moħħi bħalissa hu Sonata<br />
in Fa Minore għall-fagott, li ġie traskritt bħala solo piece<br />
għall-euphonium mal-pjanu. Madankollu, Telemann kien<br />
u għadu wieħed mill-aktar kompożituri prolifiċi fl-istorja.<br />
Telemann kien kontemporanju ta’ Bach u Handel, u<br />
jidher li kienu ħbieb sew ukoll, tant illi Bach qiegħed<br />
lil Telemann parrinu ta’ wieħed minn uliedu, u Handel<br />
jidher li kien jafu personalment ukoll. Ix-xogħlijiet<br />
tiegħu kienu meqjusa importanti anki fi żmienu, mhux<br />
biss fil-Ġermanja iżda wkoll mal-Ewropa kollha. Filfatt<br />
insibu li kemm Bach kif ukoll Handel kienu jixtru<br />
l-pubblikazzjonijiet ta’ Telemann sabiex jistudjawhom.<br />
Fil-karriera mużikali tiegħu Telemann irnexxielu jibqa’<br />
jikber, għalkemm mhux l-istess nistgħu ngħidu għallħajja<br />
personali tiegħu li ma kienet faċli xejn, bl-ewwel<br />
mara tmut ftit xhur biss wara li żżewġu. Mat-tieni waħda<br />
ftit li xejn kellu xorti lanqas, minħabba relazzjonijiet oħra<br />
barra ż-żwieġ, filwaqt li din akkumulat djun kbar millogħob<br />
sakemm spiċċat biex telqitu.<br />
Ir-repertorju mużikali ta’ Telemann jiżboq it-3,000<br />
kompożizzjoni, li jinkludi ’l fuq minn 1,000 kantata. Dan<br />
juri kif ħajtu qattagħha prattikament jikteb! Madwar<br />
nofs ix-xogħlijiet tiegħu s<strong>for</strong>tunatament jinsabu mitlufa,<br />
u ħafna ilhom ma jindaqqu sa mis-seklu tmintax. Fl-istil<br />
tiegħu Telemann baqa’ fuq quddiem nett tal-iżviluppi<br />
mużikali fi żmienu, u l-mużika tiegħu hi meqjusa<br />
ħolqa importanti bejn l-epoka Barokka u dik Klassika,<br />
għalkemm hu qatt ma adotta kompletament l-ideoloġija<br />
Klassika. Fil-fatt, l-istil tiegħu baqa’ relattivament<br />
kumpless kemm fil-kontrapunt kif ukoll armonikament,<br />
u kien iqis il-mużika kontemporanja ta’ żmienu bħala<br />
simplistika wisq.<br />
Telemann miet fl-età ta’ 86 sena. Il-mużika tiegħu<br />
eventwalment twarrbet xi ftit għaliex bdiet tinħass<br />
inferjuri għal dik ta’ Handel u Bach. L-interess għaxxogħlijiet<br />
tiegħu tqanqal mill-ġdid fil-bidu tas-seklu<br />
għoxrin, fejn anki nġabru nnumerati f’katalgu. •<br />
129
FRAŻIJIET<br />
RONALD MIZZI<br />
Fis-snin kollha li qattajt u għadni nqatta’<br />
viċin il-ħajja fil-Każin tal-Banda, sa<br />
minn dejjem affaxxinajt ruħi b’diversi<br />
frażijiet li jintużaw b’mod normali u<br />
frekwenti, hekk li jistgħu jitqiesu bħala<br />
parti integrali mill-ħajja ta’ kuljum<br />
f’Każin tal-Banda. Għal min hu familjari<br />
mal-andament ta’ Każin tal-Banda, dan<br />
il-lingwaġġ isir wieħed normali; iżda<br />
għal xi ħadd li ġej minn barra, ċerta<br />
frażijiet jistgħu ikunu sorprendenti<br />
jekk mhux tad-daħk. Ħafna frażijiet<br />
jirrelataw mal-Banda u l-proċessi kollha<br />
li jduru magħha; oħrajn jirrelataw malamministrazzjoni<br />
tal-Każin, filwaqt li<br />
oħrajn jirriflettu l-lat aktar soċjali li joffri<br />
l-istess Każin.<br />
Il-maġġoranza jinftiehmu mal-Każini kollha, huma fejn<br />
huma, u m’humiex marbutin ma’ xi Każin partikolari. Hija<br />
biex ngħid hekk lingwa universali tal-Każini. Illum ħsibt li<br />
ta’ min inwassal ftit minnhom. Fil-fehma tiegħi, uħud jafu<br />
anke jkunu xi ftit jew wisq umoristiċi.<br />
Ħa nibda bil-kelma kunċert: Għall-bandisti din il-kelma<br />
tfisser strettament rehearsal. Jien għandi d-dubji tiegħi<br />
kemm din il-kelma tintuża sew, peress li l-probabbiltà hi<br />
li l-kelma hi mislufa mill-kelma Ingliża Concert jew mit-<br />
Taljan Concerto, u allura tirrelata mal-attività mużikali<br />
li tkun ser tittella’, aktar milli għall-provi li jsiru bħala<br />
preparamenti għaliha. B’xi mod, aħna drajna li meta xi<br />
ħadd jgħidlek biex tattendi għall-kunċerti, ikun qed<br />
jitolbok biex tattendi għall-provi. Sakemm wieħed ma<br />
jinterpretahiex bħala kun ċert u allura pprattika!<br />
Fil-fatt, l-attività mużikali per se, bil-lingwa tal-Każin tal-<br />
Banda, ħafna drabi nirreferu għaliha bħala l-Programm<br />
Mużikali, u mhux il-Kunċert. Din il-frażi nistqarr li qatt<br />
ma niżlitli, u fil-fatt kont dejjem nara kif il-“programm<br />
mużikali” nagħtih titlu, biex nirreferi għalih b’dak il-mod.<br />
X’se jgħaddi? Din frażi oħra ħelwa li għal ħafna <strong>for</strong>si ma<br />
tfisser xejn, imma li għal min hu bandist jew surmast<br />
jifhem mal-ewwel li min qed jistaqsiha, qed jirreferi<br />
għar-repertorju li s-surmast ikun għażel li jindaqq waqt<br />
xi “programm mużikali”. X’se jgħaddi? Ħa jgħaddu l-1812<br />
ta’ Tchaikovsky.<br />
Kif se jħabbtu? Kemm-il darba tisma’ din il-frażi millbandisti<br />
waqt xi kunċert (provi). Ikunu qed jirreferu għattemp<br />
li jkun ser jadotta s-surmast. Bit-“tħabbit” nifhmu<br />
l-movimenti tal-bakketta. “Se jħabbtu in uno”.<br />
Minn hawn nieħu spunt li <strong>for</strong>si għal ħafna hu sorprendenti.<br />
Minkejja li l-ħakma Ingliża tista’ tgħid li xprunat sew<br />
il-moviment bandistiku f’Malta u l-iżvilupp tal-Każini<br />
tal-Baned, it-Taljan għadu jintuża sew fl-espressjonijiet<br />
mużikali fil-Każini tal-Baned. Ibda min noti – Do, Re, Mi,<br />
Fa, Sol, La, Si, Do, u kompli bit-tempijiet (in uno, in due),<br />
u frażijiet oħra bħal rallentando, accellerando, crescendo,<br />
<strong>for</strong>tissimo, adagio, solo, u ħafna oħrajn. Donnu l-kwistjoni<br />
tal-lingwa fid-dinja mużikali tal-Każini tal-Baned Maltin,<br />
intrebħet sew mit-Taljan!<br />
Għandek parti? Meta xi ħadd jistaqsik hekk, la jkun qed<br />
jgħidlek biex tattendi xi party u lanqas jekk hux ħa tieħu<br />
sehem f’xi dramm. Lanqas ma tkun qed issir referenza<br />
għall-parti tiegħu jew tagħha kif ġieli nisimgħu flaħbarijiet<br />
(raġel ġie arrestat wara li kixef il-parti tiegħu).<br />
Il-kelma parti hi fil-qosor għal partitura (oħra mit-Taljan)<br />
li tfisser il-karta jew karti li fuqhom hemm il-mużika<br />
miktuba u li minn fuqhom trid taqra u ddoqq (score).<br />
Fil-marċ tat-triq, il-parti nirreferu għaliha ġeneralment<br />
bħala l-librett – dak il-ktejjeb li l-bandisti jżommu fuq il-<br />
132
leġiju ċkejken ta’ mal-istrument biex minn fuqu jdoqqu<br />
l-marċi mitluba.<br />
Inqalbu! Frażi oħra ħelwa li smajniha kemm-il darba,<br />
ħafna drabi b’sodisfazzjon jekk tingħad lejn xi Banda<br />
“opposta”. Dan għaliex meta Banda tinqaleb, ikun ifisser<br />
li t-temp tal-Banda jkun mar il-baħar, u finalment, ilkatubier<br />
jaqta’ qalbu li jżomm kontroll, iħabbat tnejn,<br />
u jwaqqaf il-Banda ħesrem. Fid-dinja mużikali, dan<br />
ikun sagrileġġ u meta tigri, tnissel elf tbissima u elf<br />
imbarazzament – skont fuq liema naħa tkun.<br />
Qed jimmarka! Forsi ħafna tinnutaw li qabel jibda xi<br />
marċ, tisimgħu żewġ taħbitiet żgħar fuq il-katuba. Dan<br />
ifisser li ser jibda l-marċ li jmiss u allura hu mistenni<br />
li l-bandisti, jaqtgħu l-paroli, jitfgħu l-istrument ma’<br />
ħalqhom u jkunu lesti biex jattakkaw kollha f’daqqa!<br />
Inkella, l-Banda tibda zoppa u tirriskja li tinqaleb!<br />
X’ġej? Mistoqsija li tisma’ ħafna mill-bandisti meta<br />
jisimgħu l-katubier jimmarka, u ma jkunux għadhom<br />
sabu l-marċ li jkun imiss mill-librett tagħhom. Ħafna<br />
drabi, dan mhux għax ikunu qed iparlaw, imma għax<br />
fil-festa jkun hemm ħafna storbju…wieħed allura jrid<br />
jifhem u jagħder, u jirrepeti n-numru. X’ġej? Is-seven.<br />
Ramm quddiem! Meta f’xi marċ tal-festa (aktarx ilmarċ<br />
il-kbir) tingħata l-ordni biex l-istrumenti tar-ramm<br />
(brass instruments) jintefgħu quddiem biex isemmgħu,<br />
bil-klarinetti jiġu rrelegati għall-fillieri ta’ wara. Din tmur<br />
kontra l-<strong>for</strong>mazzjoni standard tal-Banda – imma fil-festa,<br />
tista’ tikser elf regola.<br />
Aqtgħu seconda! Mela normalment, il-marċ Malti<br />
jkun fih introduzzjoni, passaġġ tan-nofs u dak li nafuh<br />
bħala it-trio, li normalment tkun l-aktar parti popolari<br />
mal-partitarji għal xi taqbila jew tnejn. Normalment ittrio<br />
jkun repetut darbtejn, imbagħad ikun hemm dik li<br />
tissejjaħ bħala replica, sabiex wieħed jerġa’ jibda t-trio<br />
mill-bidu, hekk li l-melodija prinċipali tindaqq għal erba’<br />
darbiet konsekuttivi. Meta naqtgħu seconda, ir-replica<br />
ma ssirx u hekk it-trio jiqsar bin-nofs. Dan normalment<br />
isir għax ikun sar il-ħin biex jew jispiċċa l-marċ jew inkella<br />
biex tara tisraqx li ddoqq marċ ieħor u taqta’ x-xewqat<br />
tal-partitarji. Interessanti li biex il-bandisti jkunu jafu<br />
li l-marċ ħa jinqata’ seconda, il-katubier jagħti żewġ<br />
taħbitiet f’daqqa li trid toqgħod attent għalihom għax<br />
jekk ma tismagħhomx, tirriskja li tibqa’ sejjer waħdek. La<br />
tkun tal-ewwel u lanqas tal-aħħar!<br />
Frażijiet ħelwin oħra huma aktar relatati mat-tagħlim<br />
tal-mużika li jseħħ fil-Każin. Ibda bil-frażi klassika – mar<br />
jitgħallem il-Banda, flok ngħidu li mar jitgħallem ilmużika,<br />
daqslikieku l-istudent mar jitgħallem l-ismijiet<br />
tal-Bandisti bl-amment u mhux mar jitgħallem il-mużika<br />
u li jdoqq strument tal-Banda. Ngħidu wkoll li dak<br />
ħareġ, b’referenza għal dawk l-allievi li jkunu ngħataw ilpermess<br />
li jingħaqdu mal-Banda wara li jkunu tħarrġu.<br />
Għal min ma jafx jaħseb li t-tali jkun telaq mill-Każin u<br />
mhux li effettivament ingħaqad mal-Banda. Li alliev<br />
ikun lesta l-Bona, ifisser ukoll li jkun wasal għat-tieni fażi,<br />
dik li jingħata l-istrument wara li jkun xebgħa jgħaddi<br />
s-solfeġġ biċ-ċapċip.<br />
Fil-Kumitat, li hu l-ogħla organu tas-Soċjetà, ukoll<br />
jingħaddu frażijiet ħelwin. Waħda li tibqa’ f’moħħi hi<br />
tellgħuh għall-vetting, b’referenza għal xi persuna li<br />
tkun applikat biex issir membru (soċju). Qabel tingħadda,<br />
ftit jafu li jittella’ ritratt tagħha għall-“iskrutinju” (vetting)<br />
tal-Kumitat. Wieħed jista’ jimmaġina biss il-kummenti…<br />
Frażi oħra li tintuża spiss (għad li <strong>for</strong>si naqset millpopolarità<br />
kemm ilu li t-Tikka żarma mill-Kumitat) hi out<br />
of order. Din ma tintużax għal xi appliance li tkun marret,<br />
imma għal xi ħadd li jkun qabeż barra mis-suġġett<br />
tad-diskussjoni u li b’mod “diplomatiku” għall-aħħar il-<br />
President jew xi ħadd mill-Kumitat, jitolbu jagħlaqlu<br />
għax ma jkunx jaf x’qed jgħid!<br />
Hemm diversi frażijiet oħra li però jintużaw fi proċessi<br />
amministrattivi normali fejn jidħlu kumitati jew bordijiet,<br />
u m’humiex ristretti għal Każin tal-Banda bħal quorum,<br />
agenda, min jipproponi u min jissekonda, two-thirds<br />
tal-voti, naġġornaw, u oħrajn. Kollha għandhom ilkuntest<br />
ta’ kif jintużaw.<br />
Mil-lat soċjali imbagħad, ħafna mill-espressjonijiet<br />
tismagħhom fil-Bar tal-Każin. Hawn ukoll mhux<br />
neċessarjament huma limitati għall-Każini tal-Baned,<br />
imma tismagħhom spiss. Għamlilna wieħed, għamlilna<br />
drink, għamel ieħor, jiġifieri għamel round ieħor. Hawn<br />
tista’ jekk trid tinqeda bis-sinjali wkoll – kemm tgħolli<br />
tikka jdejk u tagħmel nofs ċirku fl-arja. Jekk il-Barman<br />
ikun tal-mistier, jifhem li trid tordna round ieħor u bla ma<br />
joqgħod jistaqsik, iġib l-ordni li hemm bżonn għax ikun<br />
jaf kull wieħed u waħda x’qed jixorbu. Naħseb li taqblu<br />
miegħi li din hi xena komuni fil-Każin tal-Banda. Xi wħud<br />
jużaw il-kelma jagħlef (bħall-annimali) b’referenza għallappetizers<br />
li ġentilment joffri l-Barman.<br />
Nittama li dawn il-frażijiet għoġbukom u nisslulkom<br />
tbissima lejn il-ħajja unika, għad li ħelwa, tal-Każin tal-<br />
Banda.<br />
Il-festa t-tajba lil kulħadd. •<br />
133
Il-ħobża favorita tiegħek,<br />
l’għażla naturali<br />
Trade enquiries: 2248 3600 / jespers@danishbakery.net<br />
danishbakery.net
SHAKIN<br />
MUSIC ENTERTAINMENT<br />
For Weddings<br />
& all Occasions<br />
Mob: 9945 0847<br />
Tel: 2780 1844<br />
E-mail: shakinsteph@gmail.com<br />
: shakinstephengalea<br />
: shakinmusicentertainment<br />
Convent Street, Zabbar (Opposite Playing Field)<br />
Tel: 984 1844<br />
OPEN FROM MONDAY TO SUNDAY FROM 17:00 till LATE
“IMBAGĦAD QAL LID-DIXXIPLU:<br />
’HEMM HI OMMOK’.” (ĠWANNI 19:27)<br />
IL-MADONNA FIL-BIBBJA<br />
FR CHARLES BUTTIGIEG<br />
FL-ANTIK TESTMENT<br />
Sa’ mill-eternità Alla għażel biex tkun Omm Ibnu, waħda<br />
minn ulied Iżrael, tfajla Lhudija minn Nażaret: xebba<br />
mgħarrsa ma’ raġel jismu Ġużeppi, mid-dar ta’ David u<br />
din ix-xebba iġġib l-isem ta’ Marija. La darba l-Madonna<br />
għandha s-sehem uniku tagħha fil-pjan tas-salvazzjoni,<br />
allura l-Bibbja titkellem kontinwament dwar Marija u<br />
dan insibuh jekk niflu sewwa l-ewwel ktieb tal-Bibbja,<br />
mill-ktieb tal-Ġenesi u nibqgħu sejrin sal-aħħar ktieb, dak<br />
tal-Apokalissi. Għalhekk ikunu qegħdin jiżbaljaw dawk li<br />
jsostnu li l-Bibbja tagħtina ftit tagħrif dwar il-Madonna.<br />
Infatti fil-ktieb tal-Ġenesi, insibu l-ewwel aħbar<br />
tas-salvazzjoni (Ġen 3:15), hemm il-Madonna diġà<br />
msemmija, “Talli għamilt hekk, misħut int… U jien<br />
inqajjem mibegħda bejnek u bejn il-mara, bejn nislek<br />
u nisilha, u hi tisħaqlek rasek...” Dawn il-kelmiet huma<br />
meqjusin bħala l-Protovanġelu, iġifieri l-ewwel vanġelu,<br />
l-ewwel aħbar tajba li turi r-rebħa fuq il-ħażen u lill-<br />
Madonna bħala l-Eva l-ġdida. Minbarra dan, fl-Antik<br />
Testment insibu persunaġġi nisa li jħabbru minn qabel ilfigura<br />
ta’ Marija, per eżempju lil Sara, l-mara ta’ Abraham;<br />
Mirjam, oħt Mosè, Debora, waħda mill-imħallfin, omm<br />
Sansun; Anna, omm il-profeta Samwel, ir-reġina Ester,<br />
Ġuditta u Rut. Il-missjoni ta’ Marija tħejjiet mela biex<br />
ngħidu hekk minn diversi personaġġi fl-Antik Testment.<br />
Insibu diversi profeziji dwar Marija fl-Antik Testment<br />
b’mod partikolari l-profezija marjana per eċċellenza dik<br />
ta’ Isaija f’7:14: “Araw, ix-xebba titqal u tiled u ssemmih<br />
Għimmanu-el, Alla magħna”. Nistgħu ngħidu għalhekk li<br />
fl-Antik Testament kien hemm dak il-ġamar li kien qed<br />
jinħema fl-istorja u li sar dawl għad-dinja kollha f’Marija.<br />
FIL-ĠDID TESTMENT<br />
Il-vanġeli jippreżentawlna lil Marija mill-ewwel bħala<br />
tfalja, ta’ madwar ħmistax-il sena. Hekk naqraw filmument<br />
importanti tat-tħabbira tal-anġlu Gabrijel<br />
kif irrakkontat fil-vanġelu ta’ Luqa f’kap 1:27: “xebba,<br />
mgħarrsa ma’ raġel jismu Ġużeppi mid-dar ta’ David.<br />
Dix-xebba kien jisimha Marija”. It-twelid tal-Madonna<br />
huwa rrakkontat fil-Protovanġelu ta’ Ġakbu (ara Prot. Jas.<br />
2:3 u 1 Samwel 1:5-6). Bħal Samwel meta kienet żgħira<br />
trabbiet fit-tempju (ara Prot. Jas 13:3).<br />
L-anġlu li jsellem lil Marija, b’tislima partikolari: “mimlija<br />
bil-grazzja” sabiex tilqa’ bil-ferħ il-missjoni fdata lilha. Ilvanġeli<br />
jippreżentawlna lill-Madonna, fit-tħabbira ta’<br />
Gabrijel, fit-twelid ta’ Ġesù f’Betlehem, fil-ħajja tagħha<br />
136
ġewwa Nażaret u fuq kollox il-preżenza tal-Madonna filministeru<br />
pubbliku ta’ Kristu li tibda, biex ngħidu hekk,<br />
mit-tieġ ta’ Kana tal-Galileja, li jilħaq il-qofol tiegħu, flikbar<br />
siegħa ta’ Kristu li skont San Ġwann hija s-siegħa<br />
tas-salib għaliex hija s-siegħa tal-glorja: “Mara, hemm hu<br />
ibnek” (Ġw 19:26).<br />
Insemmu wkoll l-episodju taż-żjara tagħha għand<br />
Eliżabetta ġewwa Għajn Karim, vjaġġ ta’ madwar 130<br />
kilometru: “F’dawk il-ġranet, Marija qamet u marret<br />
tħaffef lejn l-għoljiet f’belt tal-lhudija, daħlet għand<br />
Żakkarija u sellmet lil Eliżabetta…Marija baqgħet għand<br />
Eliżabetta għal xi tliet xhur u mbagħad reġgħet lura lejn<br />
darha” (Lq 1:39-56). Għandna t-tislima ta’ Santa Eliżabetta<br />
lill-Madonna: “imbierka inti fost in-nisa u imbierek il-ftott<br />
tal-ġuf tiegħek”, u l-innu ta’ tifħir li joħroġ minn fomm<br />
Marija: il-Magnificat. Insemmu hawnhekk l-aħħar ktieb<br />
tal-Bibbja, l-Apokalissi ta’ San Ġwann, fejn f’kap 12:1,<br />
naraw il-Madonna liebsa x-xemx: “U deher sinjal kbir<br />
fis-sema: Mara, liebsa x-xemx, bil-qamar taħt riġlejha, u<br />
b’kuruna ta’ tnax-il kewkba fuq rasha”.<br />
jew is-sellum li jara Ġakobb fil-ħolma, tiela mill-art għassema<br />
u l-anġli telgħin u neżlin minnu. Hawnhekk naraw<br />
ukoll ix-xbieha ta’ Marija li bħal sellum tgħaqqad l-art<br />
mas-sema. Permezz tal-Madonna, Alla jinżel jiltaqa’ malbniedem.<br />
Interessanti li Marija hija mxebbħa mas-siġra taqbad bla<br />
ma tinħaraq fl-episodju fejn Mosè jiltaqa’ ma’ Alla kif naraw<br />
f’Eżodu 3:2-5. San Girgor Nissenu jgħidilna hekk: “Kif fuq<br />
il-muntanja l-għollieq kien jaqbad bla ma jinħaraq, hekk<br />
ukoll il-Verġni Marija welldet lil Dak li hu dawl u baqgħet<br />
verġni. Dan huwa s-simbolu tal-Immakulata Kunċizzjoni<br />
SIMBOLIŻMU BIBLIKU DWAR MARIJA<br />
Ma nistgħux inħallu barra hawnhekk f’dan l-istudju<br />
bibliku marjan, is-simboliżmu bibliku dwar Marija.<br />
L-ewwel li ser insemmu hija l-arka tal-Patt il-Qadim<br />
bħala x-xbieha tal-ġuf ta’ Marija (Foederis Arca). Naraw li<br />
Alla ordna lil Mosè: “fl-arka qiegħed ix-xhieda miktuba li<br />
ser nagħtik. Hemm jien niltaqa miegħek u nkellmek….<br />
U nagħtik liġijiet għal ulied Israel” (Eżodu 25:31-32). Filġuf<br />
ta’ Marija: “il-Verb sar bniedem u għammar fostna<br />
(Ġwanni 1:14). F’2 Samwel 6:11-12 naraw li l-arka kienet<br />
inżammet għal tliet xhur f’dar Għobed-edom, hekk ukoll<br />
Marija fil-Ġdid Testment iddum tliet xhur għand il-qariba<br />
tagħha Santa Eliżabetta. Għandna wkoll il-ħolma tal-<br />
Patrijarka Ġakobb f’Ġenesi 28:12-13, fejn naraw it-taraġ<br />
137
kif imfisser fil-pittura ta’ Nicolas Froment tal-1476 li tinsab<br />
fil-Kattidral ta’ Saint Sauveur f’Aix en Provence. Insibu<br />
ukoll l-isħaba bħala figura tal-preżenza t’Alla, l-isħaba li<br />
takkompanja lill-poplu lhudi fid-deżert (ara Eżodu 40:34),<br />
issa fil-Ġdid Testment takkompanja lil Marija kif naqraw:<br />
“Il-Qawwa tal-għoli tgħattik…” (Lq 1:35). Il-Madonna<br />
hija mxebbħa mal-ġnien, anzi mal-għalqa tad-dwieli (il-<br />
’kerem’, il-karmelu), kif insibu fil-Ktieb tal-Bin Sirak 24:23-<br />
25: “Jien bħal dielja, irmajt żraġen il-ġmiel tagħhom, jien<br />
l-Omm tal-Imħabba sabiħa fejn tinsab kull grazzja”. Il-<br />
Madonna hija marbuta mas-siġra jew mar-rimja ta’ Ġesse<br />
kif raffigurat fil-pittura ta’ Geetgen tot Sint Jans tal-1490<br />
li tinsab fir-Rijksmuseum ta’ Amsterdam. Il-Madonna hija<br />
tassew dak il-ġnien tassew sabiħ: Tota pulchra es Maria.<br />
Il-Madonna hija wkoll imxebbħa mal-muntanja, il-post<br />
viċin ta’ Alla, għaliex tassew fil-pjan tas-salvazzjoni<br />
l-Madonna għandha post tassew qrib ta’ Alla. Marija<br />
hija s-Sinaj il-Ġdida għax hekk kif il-poplu ta’ Iżrael wiled<br />
f’riġlejn il-muntanja Sinaj hekk ukoll il-Knisja mwaqqfa<br />
minn Kristu titwieled f’Marija. Il-Knisja Biżantina tqabbel<br />
din l-għolja tas-Sinaj ma’ Marija mimlija bl-Ispirtu<br />
s-Santu. Esikju ta’ Ġerusalemm (miet 459) u Ruman<br />
l-Għannej (miet 560) jirreferu s-Salm 68 proprju għall-<br />
Madonna: “Għax tħares bl-għira, għolja ta’ ħafna qċaċet,<br />
lejn l-għolja li Alla għażel b’għamartu? Fiha għoġbu<br />
joqgħod il-Mulej għal dejjem.” San Efrem (miet 373)<br />
jikteb: “Bħal fuq il-muntanja Sinaj jiena lqajtek fija, u<br />
ma ġejtx maħruqa bil-qawwa tan-nar vjolenti: għaliex<br />
inti ordnajt lil dak in-nar biex ma jagħmilli l-ebda ħsara;<br />
u l-fjamma tan-nar li s-serafini ma jistgħux jaraw, ma<br />
ħarqitnix”. Anke t-tempju sabiħ ta’ Salamun huwa xbieha<br />
ta’ Marija li ssir it-tempju majestuż tal-Mulej. Il-Maġisteru<br />
tal-Knisja dan l-aħħar seklu u nofs ta mportanza kbira littagħlim<br />
dwar il-Madonna kif insibu fl-Ittra Appostolika<br />
Ineffabilis Deus tal-Papa Piju IX; l-Ittra Enċiklika Octobri<br />
mense tal-Papa Ljun XIII; l-Ittra Enċiklika Ad diem illum<br />
tal-Papa Piju X; l-Itta Appostolika Inter sodalicia tal-Papa<br />
Benedittu XV; l-Ittra Enċiklika Lux veritatis tal-Papa Piju XI;<br />
l-Enċiklika Haurietis aquas u l-Kostituzzjoni Appostolika<br />
Munificentissimus Deus tal-Papa Piju XII; l-Ittra Enċiklika<br />
Grata recordatio tal-Papa Ġwanni XXIII; il-Kostituzzjoni<br />
Dommatika Lumen Gentium tal-Konċilju Vatikan II;<br />
l-Eżortazzjoni Appostolika Marialis cultus u l-Eżortazzjoni<br />
Appostolka Signum magnum tal-Papa Pawlu VI u<br />
l-Enċiklika Redemptoris Mater u l-Ittra Appostolika<br />
Rosarium Virginis Mariae tal-Papa Ġwanni Pawlu II.<br />
KONKLUŻJONI<br />
Fl-Iskrittura Mqaddsa naraw b’mod ċar lil Marija bħala<br />
Omm, dik l-Omm li qalet ’Iva’ għas-salvazzjoni talbnedmin<br />
kollha. San Iljun il-Kbir jgħid li Marija tiżboq ilmeravilji<br />
kollha (ara Omelija 30, 4). Għalhekk importanti<br />
li nirrikorru fit-talb tagħna lejn Marija permezz tattalb<br />
fosthom ir-Rużarju, Sliema, l-Angelus, il-Via Matris<br />
Dolorosae, l-Ora della Desolata, il-Planctus Mariae, l-Ora<br />
della Madre, l-Akathistos flimkien mat-talb li nsibu filliturġija<br />
orjentali bħal: Apolitikion, Katbismata, Ipakoi,<br />
Exapostilaria, Stichbera u fil-festi marjani fil-litruġija u<br />
fid-devozzjonijiet. Hija dik l-Omm li dejjem trid tara lil<br />
uliedha jifirħu flimkien; “Billi ma kienx fadal iżjed inbid,<br />
Omm Ġesù qatlu: “M’għandhomx inbid.” Fuq kollox għax<br />
hija Omm trid tgħaqqadna lkoll flimkien fit-talb: “U lkoll<br />
qalb waħda kienu jitolbu …ma’ Marija, omm Ġesù”. Ejjew<br />
għalhekk nirrikorru għand din l-Omm tagħna tas-sema<br />
tħares lill-ġnus kollha u hija turina t-triq u twassalna żgur<br />
għand Ġesù (bil-grieg: Hodigitria). •<br />
Biblijografija<br />
BERTETTO, D., Maria la serva del Signore, Napoli 1988.<br />
De Fiores, S., Maria nel mistero di Cristo e della Chiesa, Roma 1995.<br />
Muzj, M.G., “Madre di Dio ’Roveto ardente’”, in Riparazione Mariana 1 (1992).<br />
O’CARROLL, M., Theotokos. A Theological Encyclopedia of the Blessed Virgin<br />
Mary, Washington – Delaware 1982.<br />
PASSARELLI, G., L’icona della Madre di Dio, con inno Akathistos, Milano 1992.<br />
Quarles, C.L. “The Protoevangelium of James as an alleged parallel to creative<br />
historiography in the synoptic birth narratives”, in Bulletin <strong>for</strong> Biblical Research<br />
8 (1998) 139-149.<br />
Sendler, E., Le Icone Bizantine della Madre di Dio, Milano 1995.<br />
STACPOOLE, A. (ed.), Mary’s Place in Christian Dialogue, Middlegreen (U.K.)<br />
1982.<br />
ZUFFI, S., Episodi e personaggi del Vangelo, I Dizionari dell’Arte 4, Milano 2002.<br />
140
JOSETTE BUGEJA, TIED INSURANCE INTERMEDIARY<br />
46C, Triq il-Mina ta’ Ħompesch, Ħaż-Żabbar ZBR 9016<br />
Tel: +356 2180 8174 / +356 9989 3139<br />
amaxjbugeja@gmail.com / gasanmamo.com<br />
GasanMamo Insurance Ltd. hi awtorizzata mill-MFSA
KELMTEJN DWAR<br />
ĦAŻ-ŻABBAR<br />
SCOUT GROUP<br />
MARCO CASSAR GROUP SCOUT LEADER<br />
Huwa ta’ pjaċir tiegħi li għal darb’oħra<br />
ġejt mistieden minn din l-Għaqda<br />
Mużikali sabiex naqsam magħkom ftit<br />
ħsibijiet u n<strong>for</strong>mazzjoni ġenerali dwar<br />
il-Grupp tal-Iscouts Żabbari.<br />
Meta ndividwu jiddeċiedi li jsieħeb lit-tfal tiegħu ġo<br />
grupp jew għaqda bħal ngħidu aħna mal-grupp tagħna,<br />
wieħed ikun xi ftit anzjuż għaliex ma jkunx jaf fejn ser<br />
jibgħat lit-tfal u x’ser isib. Ma jkunx jaf dwar l-esperjenza<br />
sabiħa jew kerha li ser jgħaddu minnha waqt li jattendu<br />
kamp ta’ tlett ijiem jew sebat ijiem. Xi wħud jibdew<br />
jistaqsu, hija worth it li ddaħħal it-tifel/tifla tiegħi f’dan<br />
il-grupp, x’ser jiggwadanjaw, x’ser jitgħallmu, jew kif<br />
l-iscouting ser jaffetwalhom ħajjithom?<br />
Mela ejjew flimkien naraw kif dawn il-mistoqsijiiet<br />
ikunu mwieġba minn kamp li jkun organizzat mil-grupp<br />
tagħna waqt il-vakanzi li jkollhom it-tfal.<br />
Kamp mill-grupp tagħna jkun organizzat bejn 3 u 7<br />
t’ijiem. Kamp huwa l-aktar ħaġa pjaċevoli fil-ħajja ta’<br />
Il-Grupp fl-<strong>2017</strong>.<br />
Tagħlim u prattika tal-ewwel għajnuna.<br />
scout. Waqt kamp inti ser tgħix barra, fin-natura, fl-arja<br />
pura, madwar l-għoljiet, siġar, għasafar, insetti u baħar.<br />
Waqt kamp ikollok id-dar għal dawk il-ġranet waqt<br />
il-kamp tal-canvas, fejn tipprepara u ssajjar għalik u<br />
tesplora l-ambjent ta’ madwarek. Dan kollu jġib is-saħħa<br />
u l-kuntentizza mal-membri.<br />
Titgħallem tkun taf kif tibni tinda għalik u għal sħabek, kif<br />
tibni u tixgħel u tieħu ħsieb nar, kif issajjar l-ikel tiegħek,<br />
kif torbot l-injam flimkien sabiex tagħmel pont jew raft,<br />
kif tagħti l-ewwel għajnuna lil xi ħadd li jkun weġġa, kif<br />
issib triqtek lura lejn id-dar mingħajr ma jkollok bżonn ta’<br />
għajnuna mingħand ħadd kemm bil-lejl kif ukoll matul<br />
il-gurnata u ħafna u ħafna affarijiet oħra.<br />
Fl-Iscouting immorru nimxu fl-għelieqi, nesploraw<br />
postijiet ġodda, u widien. Dan isaħħa lill-membru<br />
tagħna, jkollu aktar karattru sod u jkun espost li jegħleb<br />
l-elementi kollha tan-natura bħal xita, bard, kesħa u<br />
sħana. Imma ovvjament sabiex tieħu aktar gost waqt ilkamp<br />
u l-hike inti trid tkun taf kif tagħmilhom sew. Dawn<br />
l-iskills it-tfal jiġu ppreparati għalihom waqt il-laqgħat li<br />
jkunu organizzati darba fil-ġimgħa matul is-sena.<br />
144
Hike fil-kampanja.<br />
Għalhekk f’ħajtek dejjem għandek tkun preparat b’dan<br />
il-mod sabiex tgħix ħajja aktar kuntenta, komda u anqas<br />
stressanti. L-Iscouting jagħmel differenza lill-individwi<br />
ta’ madwarna li ngħixu f’komunità u lis-soċjetà ta’<br />
madwarna. Il-membri tagħna jieħdu azzjoni billi jagħtu<br />
servizzz lil ħaddieħor imma jkunu jridu jagħtu aktar.<br />
Wara li qrajt ftit dwar l-Iscouting in ġenerali, ħeġġeġ<br />
lit-tifel/tifla tiegħek sabiex jingħaqdu ma’ waħda missezzjonijiet<br />
tal-grupp. Tħallix għall-aħħar għax il-lista ta’<br />
stennija biex wieħed jingħaqad mal-grupp tagħna hija<br />
kbira mhux ħażin.<br />
Saqsi għal aktar tagħrif dwar il-Grupp Żabbari billi<br />
tikkuntattja lil xi wieħed/a mill-leaders tagħna, jew<br />
tiġi waqt il-laqgħat fil-Kwartieri kull nhar ta’ Erbgħa, u<br />
Ġimgħa fi Triq Alessio Erardi, Ħaż-Żabbar kif ukoll tista’<br />
tibgħat email fuq zabbarscoutgroup@gmail.com u<br />
żżur il-pagna fuq facebook ta’ Żabbar Scout Group.<br />
F’ismi, f’isem sħabi l-leaders u f’isem il-kumitat talġenituri,<br />
nawgura festa kif jixraq lill-Patruna tagħna,<br />
Ommna tal-Grazzji, kif ukoll il-festa t-tajba lil kulħadd. •<br />
Il-grupp li pparteċipa fil-kamp ta’ Ġunju<br />
145
ŻABBAR<br />
ST. PATRICK FC<br />
ALFRED ATTARD U LAWRENCE BUGELLI<br />
nħeġġiġkom sabiex tkunu aktar wara t-tim u l-klabb talfutbol<br />
ta’ Ħaż-Żabbar. Klabb li qiegħed jagħmel sagrifiċċji<br />
kbar, issa aktar minn qatt qabel, biex iżomm kuntenti<br />
u magħquda liż-Żabbarin speċjalment liż-żgħażagħ<br />
Żabbarin. Nixtieq minn hawn nagħmel appell sinċier lejn<br />
kull Żabbari ta’ rieda tajba, biex nara aktar entużjażmu fi<br />
ħdan it-tim tas-St.Patrick’s.<br />
Għeżież Żabbarin,<br />
Ġejt mitlub biex nikteb messaġġ qasir fl-okkażjoni talfesta<br />
Żabbarija, tant għal qalb il-Maltin kollha u bil-wisq<br />
iżjed għażiża għalikom iż-Żabbarin. Naf sew kif ħafna<br />
persuni li jgħixu hawn Malta, iħobbu jiċċelebraw din ilfesta.<br />
Nistqarr magħkom li minn qiegħ qalbi nammira<br />
lil kull wieħed u waħda minnkom li tant tirsistu biex<br />
tibqgħu iġġeddu u tkabbru din il-kultura tal-festi, tant<br />
għażiża għalina l-Maltin.<br />
Ma nistax nikteb f’dan il-ktieb, u qabel ma nawguralkom<br />
l-isbaħ xewqat għal festa mill-aqwa, ma nibdiex billi<br />
Nieħu gost li, għalkemm f’dawn iż-żminijiet tal-Festa<br />
tal-Madonna tal-Grazzja, inkunu ser nibdew il-logħob<br />
kompetittiv, xorta nara lill-plejers tagħna jieħdu<br />
sehem attiv fil-festa u fiċ-ċelebrazzjonijiet kbar li din<br />
iġġib magħha, inkluż il-marċijiet li torganizzaw b’tant<br />
professjonalità. Dan għaliex kif għidt qabel, it-tim tagħna<br />
huwa fil-maġġoranza tiegħu kompost minn plejers<br />
Żabbarin bħalkom.<br />
Mela filwaqt li nieħu gost f’isem il-klabb ta’ Żabbar<br />
St.Patrick’s narakom aktar attivi warajna, nieħu din<br />
l-okkażjoni biex nawgura lilkom kollha soċji, partitarji u<br />
dilettanti tas-Società Filarmonica Maria Mater Gratiæ,<br />
festa mimlija ferħ, hena, kuntentizza u għaqda f’ġieħ il-<br />
Patruna tagħna, l-Madonna tal-Grazzja.<br />
Insellmilkom,<br />
ALFRED ATTARD Coach<br />
146
Ħbieb,<br />
Jien nixtieq ningħaqad ma’ seħibna l-coach, sabiex<br />
nagħmel appell qawwi liż-Żabbarin kollha ħalli ma<br />
jinsewx lil dawn iż-żgħażagħ li qed jagħmlu ġieħ lil Ħaż-<br />
Żabbar. Irridu niftakru li s-sena l-oħra l-età medja filgrupp<br />
kienet ta’ 23 sena u minn 20 plejer, 15 minnhom<br />
kienu prodott tan-Nursey. Din qiegħdha tħalli l-frott<br />
meħtieġ sabiex dejjem ikollna plejers fl-ewwel tim li<br />
jkunu Żabbarin (jew min-Nursery).<br />
Fit-2 diviżjoni, dawn iż-żgħażagħ tawna ferħ u<br />
sodisfazzjon f’kull logħba li kellna, kultant kontra<br />
avversarji aħjar minna. Għalhekk nixtiequ bħala kumitat,<br />
li din is-sena, s-sapporters jagħtuhom iżjed kuraġġ,<br />
peress li issa l-ġlieda hi kbira, fl-1 diviżjoni. Din hi diviżjoni<br />
li ma taħfirx: jew tilgħab sew jew inkella tmur il-baħar,<br />
jekk tfalli logħba wara l-oħra.<br />
Il-problemi fil-futbol huma dejjem il-finanzi, għaliex jekk<br />
ma jkunx hemm finanzi, ma jiġux plejers tajbin u jekk<br />
ma jkollokx plejers tajbin, ma tirbaħx u ma tagħtix pjaċir<br />
lis-sapporters tiegħek. It-tim magħqud tagħna mmexxi<br />
minn Alfred Attard u l-Assistenti tiegħu, s-sena l-oħra<br />
xejnu din id-diċerija fil-futbol, għaliex mingħajr ħlas,<br />
irnexxilhom jitilgħu għal diviżjoni superjuri.<br />
Bħala kumitat nixtiequ minn qalbna nitolbu lill-partitarji<br />
li tal-anqas jattendu u jagħmlu kuraġġ lil dan it-tim,<br />
jingħaqdu mas-Supporters Club u jissapportjaw lil dan ittim.<br />
Jien bħala kaxxier, ovvjament dejjem neqred għallflus<br />
u ser nibqa’ neqred sakemm nibqa’ nara f’dawn iżżgħażagħ<br />
it-tama li isem Ħaż-Żabbar jerġa’ jkun fost<br />
l-aħjar fil-futbol Malti.<br />
Il-festa tasal għal ħafna nies li iżda jkunu impenjati u<br />
nifhimhom, iżda nixtieq nitlobhom ħalli jsibu mument<br />
qabel jibdew il-marċi sabiex nhar il-Ġimgħa 8 ta’<br />
Settembru fis-6pm, jitilgħu Victor Tedesco Ground,<br />
il-Ħamrun, ħalli jaraw x’inhu jiġri fit-training grounds ta’<br />
Ħaż-Żabbar u min huma dawn il-plejers qalbiena.<br />
Jiena nixtieq insellem lil Dr. Josie Muscat li kien xprun u<br />
blata bħala President tal-klabb għaliex dejjem emmen<br />
f’dawn il-plejers però issa ma jistax ikompli minħabba<br />
impenji oħrajn. Ringrazzjament speċjali jmur lillmoħħ<br />
wara n-Nursery kbira u sabiħa li għandna, Joe<br />
Baldacchino, li b’sagrifiċċju kbir, anki a skapitu tal-familja,<br />
nazzarda ngħid, tarah kuljum hemm fit-Training Complex.<br />
Ma jistax jonqos li ma nsemmix lil Chris Saliba,<br />
s-Segretarju l-ġdid, li bl-imħabba lejn it-tim ta Ħaż-<br />
Żabbar jiġi għal-logħob u għas-seduti mix-Xemxija. Ilmembri<br />
tal-kumitat ukoll ma jistgħux jintesew li wkoll<br />
jagħmlu ċerti sagrifiċċji. Hemm ukoll is-Supporters Club<br />
immexxi minn Angelo Scicluna (Ta’ Sister) li kellhom<br />
sehem importanti f’din il-promozzjoni. B’mod speċjali,<br />
iżda, nixtieq nirringrazzja lil Carmelo Cassar (il-globu),<br />
lil Silvio Cassar (ta’ Bondin) u lil Mario Agius (il-garru) talpaċenzja<br />
kbira li jieħdu u l-ħin li joffru għal Ħaż-Żabbar<br />
mingħajr l-ebda talba ta ħlas.<br />
NARAWKOM ĦBIEB U COY (COME ON YELLOWS!)<br />
Lawrence Bugelli<br />
147
LISTA TA’ REKLAMI<br />
A & S Billboards, signs, events 23<br />
Ahead Stationery 96<br />
Airmaster 127<br />
Anthony's Wrought Iron Works 112<br />
Antonella's Jewellery 126<br />
APE Centre 50<br />
AroMantra 141<br />
Automax 37<br />
Banju Boutique 16<br />
Banka tal-lottu 85 79<br />
Beautimport Ltd. 141<br />
Bibas 118<br />
Bontà<br />
qoxra<br />
BoV 8<br />
Britess Unisex Salon 79<br />
Burnout Tyre Service 79<br />
Camilleri Marble Works Ltd. 68<br />
Candypop 36<br />
Cardini Restaurant 12<br />
Centro Moda 119<br />
Chain supermarket<br />
qoxra<br />
Check In 143<br />
Cikli Plasterer 34<br />
Cintju Agricultural Services 18<br />
Compeduc Computers 44<br />
Concorde 111<br />
Connect Express Couriers 138<br />
CopyQuick 112<br />
Crystal Palace Confectionery 117<br />
Cutajar Hifi & Video Centre 59<br />
Danish Bakery 134<br />
Darren ta' Bahbah 113<br />
Divine Beauty Salon 36<br />
Domen 108<br />
Don Berto Restaurant 81<br />
Dr. Stephen Spiteri 27<br />
Dylan's Garage 36<br />
Eda Kebab & Pizza House 143<br />
ESL Gross Market 72<br />
Eurobridge 30<br />
Fava Auto Dealers 45<br />
Fenbros Store Ltd. 15<br />
Firm Frank Attard 14<br />
Fotoline 141<br />
Fotomond 23<br />
Frida Transport 49<br />
Frutti di Mare 48<br />
GasanMamo Insurance 142<br />
General Maintenance 145<br />
Glenn Bedingfield 19<br />
Gold Lady Jewellery 37<br />
Golden 7 Barber Shop 123<br />
Grabiel Restuarant 128<br />
Grazzja Store 108<br />
Growing Owls Childcare Centre 139<br />
Gugina Auto Dealer 145<br />
Headline Boutique 37<br />
Helena Dalli 24<br />
House Proud Stores 39<br />
I Mix cocktails 26<br />
Ice William Borg 22<br />
Il-Ministru Joe Mizzi 22<br />
It-Tapizzar 19<br />
Ivan L-Ixmat Crane Hire 50<br />
J & P Grech 14<br />
Jade's 118<br />
Jason Buhagiar Pools 113<br />
JNCD Toys 127<br />
Jodcel 103<br />
Joseph Camilleri - wholesaler 128<br />
Joseph Vella 59<br />
Julio Vella Funeral Services 77<br />
KHS 89<br />
Kirsten Hairstylist 48<br />
Kristal Kleen Discount Store 64<br />
Laferla Insurance 76<br />
Lantas Highup Service 113<br />
Lantas Petshop 50<br />
Liftman Malta 126<br />
Look New Hairdressing Salon 39<br />
Lorraine's Health & Beauty 32<br />
Louis Cassar Tile Layer 128<br />
Lowla store 130<br />
Mad About Video 49<br />
Malta Tiles 31<br />
Mapfre Middlesea Insurance 8<br />
Mario Fenech upholstery 65<br />
Mario Lia Funeral Director 103<br />
Maxims Pizzeria & Pastizzeria 39<br />
Maypole Bakery Zabbar 72<br />
Melitaunipol Insurance Borkers 134<br />
Mevlana Kebab, Pizza, Grill 32<br />
<strong>MMG</strong> Bar 80<br />
mmg hall 68<br />
Montenegro 143<br />
Mr. Pizza 109<br />
Mucho Gusto 138<br />
Newborns 32<br />
Newwes Funeral Services 88<br />
Newwes Weddings 122<br />
Nexos Lighting & Vision 44<br />
Paul Mallia flowers & Veg 103<br />
Pebbles 18<br />
Peppi Primavera 76<br />
Peppin Transport 15<br />
Pizza Petrus 131<br />
Pizza Star Take Away 135<br />
PL Bar - Angelo Scicluna 45<br />
PN Zabbar 113<br />
Polyplumb 65<br />
Pulis Agricultural Machines 73<br />
Raphael Xerri<br />
qoxra<br />
Ray Abdilla tal-patata 55<br />
Rokku Auto Dealer 13<br />
Setronics 109<br />
Shakin Music Entertainment 135<br />
Shapes 108<br />
Silvio Calleja 54<br />
Simon & Daniel 77<br />
Southern Fried Chicken 73<br />
St. James Hospital 69<br />
Str82d point transport 26<br />
Sunray Butcher 102<br />
Ta' Grezzju Florist 109<br />
Ta' Kalc Bakery 139<br />
Tal-Grazzja Pastizzeria 117<br />
The BBQ Take Away 48<br />
The Kop Side Take Away 123<br />
Toni's Wines & Spirits 117<br />
Tony's Photo Studio 57<br />
Top electronics 27<br />
Twice as Nice 64<br />
Yaya's Bargain Shop 142<br />
F’isem il-President u l-Kumitat tas-Società Filarmonica Maria Mater Gratiæ nixtieq nirringrazzja pubblikament lil dawk kollha li rreklamaw f’dan ilktieb<br />
li ta’ kull sena jinħareġ mis-Soċjetà fl-okkażjoni tal-Festa tal-Madonna tal-Grazzja. Din il-pubblikazzjoni hi ta’ livell għoli ħafna u interessanti u<br />
għaldaqstant għandha sservi ta’ pubbliċità tajba għal min jirreklama f’dan il-ktieb.<br />
Nirringrazzja għal darb’oħra lil kull min għamel dan u minn hawn inħeġġeġ sabiex tagħmlu użu mill-prodotti u s-servizzi offrutri minn dawk li rreklamaw<br />
f’din il-pubblikazzjoni. Grazzi mill-qalb.<br />
Lawrence Bugelli, Kaxxier<br />
148
Change language