Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
САРЫАРҚА САМАЛЫ<br />
ҰЛТТЫҚ ЭКОНОМИКА<br />
<strong>28</strong> <strong>қыркүйек</strong>, <strong>бейсенбі</strong>, <strong>2017</strong> <strong>жыл</strong> 5<br />
Көмір неге қымбат?<br />
Басы 1-бетте<br />
Тамыз-<strong>қыркүйек</strong> айлары туа салысымен<br />
ауылдағы ағайын қыстың қамына кіріседі. Біздің<br />
өңірде жарты <strong>жыл</strong>ға дейін жалғасатын қара<br />
күз бен аязды қыста үйді <strong>жыл</strong>ы ұстау үшін<br />
ағашын да, көмірін де молынан дайындайды.<br />
Бірақ соңғысының бағасы <strong>жыл</strong> санап қымбаттап<br />
барады. Осыдан бірнеше <strong>жыл</strong> бұрын қара<br />
отынның бір тоннасы шамамен 5-7 мың<br />
теңге аралығында болса, бүгінде ең арзаны –<br />
9-10 мың теңге. Шалғайдағы елді мекендерде<br />
12-13 мың теңгеге дейін жететін<br />
көрінеді. Ал бір үйге кем дегенде 5 тонна<br />
көмір керек. Сәйкесінше, ауылдағы ағайын<br />
қалтасынан тым құрығанда 50 мың теңге<br />
шығаруы тиіс. Оған ағашқа жұмсалатын<br />
шығынды қосыңыз. Сонда қыстап шығуы<br />
үшін ең кемі – 60-70 мың теңге қажет.<br />
Ауылдағы үйлердің көбі кең сарайдай<br />
екенін ескерсек, бұдан да көп қаражат<br />
талап етуі әбден мүмкін. Қомақты сома<br />
қарапайым жұртшылықта қайдан болсын?!<br />
Амал жоқ, отбасының суықта дірдектемей,<br />
денсаулығына зиян келмеуі үшін түрлі жол<br />
қарастырады.<br />
- Жыл санап көмірдің бір тоннасына<br />
кем дегенде 1 мың теңге қосылатынына<br />
етіміз үйреніп кеткен. Күнә кеше Майкөбе<br />
мен Екібастұз көмірлерінің әрқайсысынан<br />
3 тоннадан шамамен 70 мың теңгеге сатып<br />
алдым. Ал зейнетақым – 33 мың теңге. Ол<br />
қысқы отынға жетпейтіндіктен, қорадағы<br />
жалғыз сиырды сатуға тура келді. Есесіне<br />
соғымсыз қалдық, - дейді Ертіс ауданының<br />
тұрғыны Гүлбарам Ахметова.<br />
Ал ақтоғайлық Дәулет Тұрсынов көмірге<br />
қажет қаражатты отбасымен бірге жаз бойы<br />
қарақат, жидек жинап, сатумен тауыпты.<br />
- Отбасымызда мен ғана жұмыс істеймін,<br />
алатын жалақым – 30 мың теңге. Сондықтан<br />
жаз бойы жұбайым, екі балам қарақат,<br />
қара бүлдірген, жидектің бір шелегін орта<br />
есеппен 5 мың теңгеге сатты. Сөйтіп, жаздың<br />
аптап ыстығына қарамастан, көмірге қажет<br />
қаражатты тірнектеп жинадық. Майкөбе<br />
көмірінің 5 тоннасын алдық, көктемге қарай<br />
тағы 2-3 тонна қажет болады. Көмірдің<br />
бір тоннасы 11 мың теңгеден сатылуда.<br />
Былтыр 10 мың теңге болған еді, - дейді<br />
Д.Тұрсынов.<br />
Көмір бағасының неліктен <strong>жыл</strong> санап<br />
қымбаттайтынын білмек болып кәсіпкерлерді<br />
сөзге тартқан едік. Алыпсатарлардың көбі<br />
«коммерциялық құпия» деген желеумен<br />
жауап беруден бас тартты. Десе де,<br />
кәсіпкер Қайрат Әбішев мұны былай<br />
түсіндірді.<br />
- Мен жеке «КамАЗ» көлігіммен Майкөбе,<br />
Сарыкөл және Талдыкөл көмірлерін облыс<br />
орталығына жақын ауылдарға тасып, сатамын.<br />
Сарыкөл мен Талдыкөлдің бір тоннасын<br />
3700 теңгеден алып, 7-8 мың теңгеге,<br />
Майкөбенің бір тоннасын 5200 теңгеге алып,<br />
10 мың теңгеге жеткіземін. Бір барғанда<br />
шамамен 30-40 тонна әкелемін. Баға өсуінің<br />
екі себебі бар. Біріншісі – көмірді босату<br />
бағасының, екіншісі – жанармай мен көлік<br />
бөлшектері құнының қымбаттауы. Ауылдың<br />
ӨНЕРКӘСІП<br />
Павлодар мұнай-химия зауыты<br />
жұмысын уақытша тоқтатты.<br />
Себеп – жоспарлы жөндеудің<br />
жүргізілуі.<br />
Мұнай өңдеумен айналысатын кәсіпорында<br />
жоспарға сәйкес жұмыстар басталды. Зауыттың<br />
бас директорының орынбасары Иван Дубининнің<br />
айтуынша, осы айға белгіленген өндірістік көлем<br />
толығымен орындалды. Сондықтан тұтынушылар<br />
жанармайдан тарықпауы тиіс.<br />
- Осы уақытқа дейін 3 млн. 380 мың тонна<br />
шикізат өңдедік. Шамамен 30 мың тонна<br />
дизельді отын, 15 мың тонна бензин және<br />
30 мың тонна мазут дайын. Оларды тапсырыс<br />
берушілерге жөнелтіп жатырмыз. Ал соңғы<br />
уақытта жанармай бағасының қымбаттауына<br />
келер болсақ, бұл зауыт жұмысының уақытша<br />
жабылуымен байланысты емес. Бұл осы жағдайды<br />
пайдаланып отырған «пысықайлардың» тірлігі<br />
болуы мүмкін, - дейді И.Дубинин.<br />
Павлодар мұнай-химия зауыты жұмысын<br />
26 қазанда қайта жалғастырмақ. Оған дейін<br />
белгіленген жұмыстар аяқталуы тиіс.<br />
қашықтығына байланысты да көмір бағасы<br />
өзгеруі мүмкін, - дейді Қ.Әбішев.<br />
...Осыдан бірнеше<br />
<strong>жыл</strong> бұрын қара<br />
отынның бір<br />
тоннасы шамамен<br />
5-7 мың<br />
,,<br />
теңге<br />
аралығында болса,<br />
бүгінде ең арзаны –<br />
9-10 мың теңге.<br />
Шалғайдағы елді<br />
мекендерде 12-13<br />
мың теңгеге дейін<br />
жететін көрінеді...<br />
Осы орайда былтыр облыс орталығында<br />
брикеттелген көмір шығаратын «Убунту»<br />
жауапкершілігі шектеулі серіктестігі ашылғанын<br />
айта кетелік. Компания басшысы Бауыржан<br />
Асанов отынның бұл түрінің бірнеше<br />
артықшылығын атап өтті. Брикеттелген<br />
көмірдің қызуы 4-5 есеге артық әрі оны<br />
8 сағатқа дейін сақтап тұра алады. Мәселен,<br />
Жөндеу басталды<br />
1 кг брикеттелген көмірдің қызуы әдеткі<br />
1 шелек көмір беретін <strong>жыл</strong>умен тең. Оның<br />
сақталу мерзімі шектелмеген әрі кез келген<br />
жағдайда сапасын жоғалтпайды. Оған қоса,<br />
көмірдің кесектелген түрінің иісі әрі тозаңы<br />
жоқ. Күлі де аз шығып, оны қысқы уақытта<br />
мұздың үстіне себуге, ал көктемде жерді<br />
тыңайтуға қолдануға болады.<br />
- Негізгі басымдық – бағаның қолжетімділігі.<br />
Бірақ біз тоннамен емес, қаппен<br />
сатамыз. 25 келілік бір қаптың бағасы –<br />
400 теңге, - дейді Б.Асанов.<br />
Алайда от жағатын ағайынның жаңа<br />
өнім сапасына көңілі толмағанға ұқсайды.<br />
Мәселен, былтыр дәл осы көмірді пайдаланған<br />
павлодарлық тұрғын Шолпан Ахмедиярова<br />
айтарлықтай артықшылықты байқамағанын<br />
айтады.<br />
- Жаңа өнім болғандықтан брикеттелген<br />
көмірдің бір қабын 400 теңгеге<br />
алып, пайдаланып көрдік. Сапасына көңіл<br />
толған жоқ. Қызуы біз ойлағандай жоғары<br />
болмай шықты. Сондықтан биыл Майкөбе<br />
көмірінің 8 тоннасын алдық, -<br />
дейді ол.<br />
Көпшілік сатып алатын көмірдің тағы<br />
бір түрі – Екібастұз қаласындағы «Богатырь<br />
Көмір» жауапкершілігі шектеулі<br />
серіктестігінде өндірілетін өнім. Мұнда көмір<br />
екі топқа бөлініп, шығарылады: Ресейдің<br />
үш, еліміздегі Екібастұз, Қарағанды, Астана,<br />
Петропавл, Көкшетау қалаларындағы<br />
мемлекеттік аумақтық электр станцияларына<br />
жеткізілетін энергетикалық көмір<br />
және тұрғындардың пайдалануына<br />
бағытталған коммуналдық-тұрмыстық көмір.<br />
Компания өкілдері тұтынушылар тарапынан<br />
С<br />
Несие алды<br />
Сурет ғаламтордан алынды.<br />
сұранысқа ие көмірдің соңғы түрінің бағасын<br />
жариялауды құп көрмеді.<br />
- Осы <strong>жыл</strong>дың 8 айында 25,1 млн. тонна<br />
көмір шығарылды, оның ішінде коммуналдық-тұрмыстық<br />
қажеттілікке бағытталған<br />
0,83 млн. тонна отын өндірілді. Бұл өткен<br />
<strong>жыл</strong>дың сәйкес кезеңімен салыстырғанда<br />
0,26 млн. тоннаға артық. Көмірдің бұл<br />
түрі тұрғындар мен бюджеттік ұйымдарға<br />
темір жол немесе өздерінің автокөлікпен<br />
алып кетуі арқылы жөнелтіледі, - дейді<br />
«Богатырь Көмір» ЖШС баспасөз хатшысы<br />
Қанат Алдабаев.<br />
ҚР Энергетика министрлігінің электр энергетикасы<br />
және көмір өнеркәсібі департаменті<br />
директорының орынбасары Талғат Әбілғазының<br />
айтуынша, бүгінде елімізде көмір тапшылығы<br />
жоқ. Тіпті, мемлекеттегі көмір қоры әлі<br />
300 <strong>жыл</strong>ға жетеді. Ал баға саясатына<br />
келер болсақ, көмір құны мемлекет тарапынан<br />
реттелмейді. Сондықтан кім қандай<br />
бағаға сатса да өз еркі.<br />
- Қазіргі кезде республика бойынша<br />
400-ге жуық көмір өндіру кені бар.<br />
Көмірді өндіру құны бір тонна үшін<br />
3-5 мың теңгені құрайды. Кеніштің өзінде<br />
8 мың теңгеге дейін жетеді. Одан кейін<br />
осы көмірді тұтынушыға жеткізу, алыпсатарлар<br />
бар. Мұның барлығы - нарықтық<br />
жағдай. Бағаны да нарық анықтайды,<br />
көмірдің құны сұранысқа қарай өзгереді, -<br />
дейді Т.Әбілғазы.<br />
Демек, қара отынның құнын қадағалайтын<br />
қандай да бір құзырлы орган жоқ. Сондықтан<br />
ауылдағы ағайынға қымбат көмірді<br />
тұтынуға тура келеді. Нарық заңы -<br />
осындай.<br />
ҚОЛДАУ<br />
Железин ауданының 10 тұрғыны <strong>2017</strong>-2021<br />
<strong>жыл</strong>дарға арналған нәтижелі жұмыспен қамту<br />
және жаппай кәсіпкерлікті дамыту бағдарламасы<br />
аясында 51 млн. теңге несие алып, бірі ісін<br />
ашып, енді бірі кәсібін кеңейтуде.<br />
Жобалардың басым бөлігі мал бордақылау,<br />
техника сатып алу, шағын құс фермасын ашуға<br />
бағытталған. Мәселен, Алакөл ауылының тұрғыны<br />
жеңілдетілген несие бойынша 750 қаз және<br />
900 үйрек алып, жаңа <strong>жыл</strong>да облыс тұрғындарын<br />
сапалы құс етімен қамтымақ. Кәсіпкерлер палатасының<br />
Железин аудандық филиалының директоры Талғат<br />
Қожамжаровтың айтуынша, кәсіпкерлерге бизнесжоспар<br />
құру, кепілге қояр мүлік құжаттарын ретке<br />
келтіру, жоспарды іске асыруда көмек көрсетілді.<br />
Алдағы уақытта салық есебін дайындау бойынша<br />
кеңестер беріледі.<br />
- Аудан тұрғындары тарапынан қызмет көрсету,<br />
инновациялық технологияларды қолдану бойынша<br />
жобалар сұранысқа ие. Осы бағытта кәсіпкерлік нысандарын<br />
ашу үшін жергілікті тұрғындармен бірлесе жұмыс<br />
істеп жатырмыз. Палата мамандары әркез қолдау<br />
көрсетуге әзір, - дейді Т.Қожамжаров.<br />
Бетті әзірлеген - Құндыз ҚАБЫЛДЕНОВА.
Change language