Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
NOBYEMBRE 3, <strong>2017</strong> 5<br />
Pagbangon ng Marawi<br />
start na<br />
ngailangang ito para<br />
maging komportable<br />
ang ating mga mag-aaral<br />
habang hinihintay<br />
nating maibalik sa normal<br />
ang supply ng<br />
kuryente sa nasabing<br />
lugar.<br />
Inuulit natin ang<br />
DAHIL sa labanan sa Marawi,<br />
mahigit animnapung paaralan ang<br />
hindi nagbukas noong Hunyo.<br />
Naudlot ang pag-aaral ng napakaraming<br />
kabataan dahil sa kaguluhan.<br />
Noong Lunes, isang magandang<br />
hudyat ng pagsisimula ang naganap<br />
nang muling magbukas ang 15 pang<br />
eskuwelahan. Nauna rito, nagpasukan<br />
muli ang mga mag-aaral sa 11<br />
paaralang elementarya sa nasabing<br />
siyudad.<br />
Bago muling buksan ang mga<br />
paaralan, ininspeksiyon muna ito ng<br />
mga eksperto sa seguridad upang tiyaking<br />
ligtas ang mga ito. Kailangang<br />
tiyaking wala nang bomba at iba pang<br />
pampasabog sa mga paaralan na<br />
maaaring magpahamak sa ating mga<br />
mag-aaral. Sa kasalukuyan, patuloy na<br />
sinusuyod ng kinauukulan ang iba<br />
pang mga paaralan bago bigyan ang<br />
mga ito ng go-signal na magbukas<br />
muli.<br />
Napakahalagang makabalik ang<br />
mga bata sa paaralan lalo na pagkatapos<br />
ng pangyayari sa Marawi.<br />
Isang hudyat ito sa mga bata na<br />
bumabalik na sa normal ang lahat.<br />
Bagama’t, hindi pa gawa ang<br />
kanilang mga tahanan, pooksambahan<br />
at iba pang mahahalagang<br />
lugar sa kanilang lokalidad, ang<br />
pagbubukas muli ng mga paaralan ay<br />
hudyat na pabalik na sa normal ang<br />
lahat. Magbibigay ng lubag o gaan<br />
sa loob na bumabalik na ang dating<br />
kaayusang nakasanayan bago<br />
pumutok ang labanan. Makatutulong<br />
ito sa pagpapagaling ng mga<br />
sugat na sikolohikal ng mga batang<br />
dumanas ng matinding trauma dahil<br />
sa nangyari sa kanilang siyudad.<br />
Ayon sa mga ulat, nagpadala na ng<br />
mga kagamitan ang Department of<br />
Education (DepEd) para sa<br />
pagsisimula ng klase. Ang nakatutuwa,<br />
ang mga supply na ito ay nagmula sa<br />
division offices ng nasabing kagawaran<br />
mula sa iba’t ibang bahagi ng ating<br />
bansa. Isa itong halimbawa ng pagsuporta<br />
para sa pagbangon ng mga<br />
kababayan nating lubhang naapektuhan<br />
ng nagtagal na labanan sa<br />
Marawi.<br />
Sa kasalukuyan, mayroon nang 17<br />
generators ang naipadala ng DepEd<br />
sa Marawi. Ang kaso, kulang na<br />
kulang pa ito. Marami sa mga paaralan<br />
ay nakaasa sa generators para sa<br />
kanilang supply ng kuryente. Sana ay<br />
matugunan kaagad ang panga-<br />
ating panawagan at<br />
tagubilin sa DepEd sa pakikipagtulungan<br />
ng Department of Social<br />
Welfare and Development tungkol sa<br />
pangangailangan ng tulong-sikolohikal<br />
ng mga batang Maranao.<br />
Kailangan ang epektibong pagproseso<br />
sa karahasang dinanas ng mga<br />
musmos ng nasabing lugar. Kung<br />
hindi ito matutugunan, delikadong<br />
madala ng ating mga bata ang trauma<br />
sa kanilang paglaki at makaapekto sa<br />
kanilang pag-unlad bilang mga<br />
indibidwal at mamamayan.<br />
Sa laki ng naging pinsala sa Marawi,<br />
mahaba-haba ang proseso ng rehabilitasyon<br />
at konstruksiyon dito. Ang<br />
muling pagbubukas ng mga paaralan<br />
ay isang positibo at aktibong hakbang<br />
tungo sa muling pagbangon ng isang<br />
Marawi na ligtas at matatag sa kabila<br />
ng lahat ng hamon ng panahon.<br />
May katanungan ka ba, reklamo o<br />
nais ihingi ng tulong? Sumulat sa<br />
POEsible ni Grace Poe, <strong>BULGAR</strong><br />
Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon<br />
City o mag-email sa<br />
poesible.bulgar91@gmail.com<br />
Dear Doc. Shane,<br />
Mayroon akong parang<br />
maitim na butlig sa aking<br />
talampakan na parang may<br />
mga ngipin. Sinubukan kong<br />
gupitin ng nailcutter subalit,<br />
muling bumabalik. Sabi ng<br />
kaibigan ko, kulugo raw ito.<br />
Masakit ito lalo na sa pagtapak<br />
ng paa ko. Ano ba ang<br />
puwedeng ipahid para hindi na<br />
ito bumalik ? — Gina S.<br />
Sagot<br />
Ang kulugo o wart sa Ingles<br />
at verruca sa pangalang<br />
medikal ay maliit at magaspang<br />
na bukol o tumor na kalimitang<br />
makikita sa mga kamay at paa<br />
ngunit, maaari ring matagpuan<br />
sa iba pang bahagi ng katawan.<br />
Kung minsan, ang mga kulugo<br />
ay maaaring mayroong maiitim<br />
na mga tulduk-tuldok. Ito ay<br />
sanhi ng virus na tinatawag<br />
na human papillomavirus<br />
(HPV). Nakahahawa ito sa<br />
pamamagitan ng pagdikit<br />
sa balat na kinaroroonan ng<br />
kulugo ng may sakit o kaya ay<br />
sa paggamit ng mga gamit ng<br />
taong may kulugo. Mayroong<br />
Worried dahil may maitim<br />
na butlig na parang may<br />
mga ngipin sa paa<br />
mga taong madaling mahawahan ng kulugo.<br />
Kalimitang nawawala ang mga kulugo<br />
makalipas ang ilang buwan, ngunit, maaari<br />
itong tumagal nang ilang taon at maaaring<br />
umulit. Anumang bahagi ng katawan ay<br />
maaaring tubuan o sibulan ng kulugo.<br />
Mayroong apat na pangunahing uri ng<br />
kulugo: Ang verruca vulgaris, verruca<br />
plantaris, verruca plana at verruca<br />
acuminata.<br />
Ang verruca vulgaris (common hand wart)<br />
ay ang kulugong nasa mga kamay.<br />
Ang verruca plantaris (foot wart) ay ang<br />
mahapding kulugong nasa mga paa.<br />
Ang verruca plana (flat wart) ay ang<br />
maraming mga kulugong lumilitaw sa mukha,<br />
leeg, kamay at tuhod na may katangiang<br />
maliliit at patag ang anyo. Ang verruca<br />
acuminata (genital wart) ay ang kulugo na<br />
isang uri ng mga sakit na nakukuha sa<br />
pakikipagtalik na lumilitaw sa mga ari o<br />
organong seksuwal ng kalalakihan at<br />
kababaihan. Ang kulugong ito ay napatunayang<br />
may kinalaman sa pagkakaroon<br />
ng cancer ng tao.<br />
Ang kulugo ay dahil sa virus. Ang tao ay<br />
maaaring magkaroon ng kulugo dahil sa<br />
pagkakahawak o pagkakadikit ng kanyang<br />
balat sa bahagi ng katawang may kulugo ng<br />
taong may ganitong sakit. Maaari ring<br />
mahawa sa pamamagitan ng pakikipagtalik,<br />
partikular na ang kulugo sa ari, sa taong may<br />
sakit na kulugo sa ari.<br />
Kabilang sa mga lunas sa kulugo ang<br />
pagpapatingin sa manggagamot. Ang<br />
manggagamot ay maaaring magmungkahi na<br />
tunawin ang kulugo sa pamamagitan<br />
ng asidong salisiliko (salycilic acid); ng<br />
pagsasagawa ng kriyosiruhiya (cryosurgery<br />
na paglalagay ng kulugo sa pridyider upang<br />
matanggal ang kulugo); ng paggamit ng laser<br />
(paggamit ng matinding liwanag, laser treatment)<br />
upang alisin ang kulugo; ng electrocautery<br />
na pagsunog at pagtanggal sa kulugo<br />
sa pamamagitan ng kuryente at ng iba pang<br />
mga pamamaraan ng paggamot o pagtanggal<br />
ng kulugo.<br />
Para sa inyong mga katanungan, maaari pong<br />
sumulat sa SABI NI DOC ni Shane Ludovice,<br />
<strong>BULGAR</strong> Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City<br />
o mag-email sa dok.bulgar@gmail.com