02-2018

zdrowie
Insulinoterapia a dieta
Dr n. med. Agnieszka B. Niebisz-
Cieœlak
Katedra i Klinika Gastroenterologii
i Chorób Przemiany Materii
WUM. Kierownik Katedry i Kliniki:
prof. dr hab. med. Waldemar
Karnafel
W ostatnich latach cukrzyca sta³a siê bardzo
istotnym problemem klinicznym zarówno w Polsce,
jak i na œwiecie. Z uwagi na epidemiê oty³oœci istotny
wzrost zachorowalnoœci dotyczy g³ównie cukrzycy
typu 2, której wyst¹pienie jest silnie zwi¹zane z
nieprawid³owymi nawykami ¿ywieniowymi i
przyjmowaniem nadmiernej iloœci pokarmów.
Dlatego jesteœmy œwiadkami nastê-pstw tzw.
choroby dobrobytu. Wczesne rozpo-znawanie i
leczenie cukrzycy skutecznie zapobiega
wyst¹pieniu powik³añ odleg³ych choroby oraz ich
licznym póŸniejszym impli-kacjom zdrowotnym i
spo³ecznym.
podskórnego, ze szczytem miêdzy 1. a 3. godzin¹ i
siêga maksymalnie 3-5 godzin. Dostêpne s¹ tak¿e
na rynku te¿ ró¿nego typu mieszanki insulinowe
zawieraj¹ce zazwyczaj d³ugodzia³aj¹c¹ insulinê
izofanow¹ oraz insulinê ludzk¹ krótkodzia³aj¹c¹ lub
analogow¹ szybko-dzia³aj¹c¹.
W nazwie preparatu zazwyczaj umieszczone jest
rozszerzenie - np. „30” lub „50”, co oznacza procent
insuliny szybko lub krótkodzia³aj¹cej w mieszance.
Jak ju¿ wspomniano powy¿ej, insulinê podaje siê
podskórnie. Dostêpne s¹ wk³ady do wstrzykiwaczy
o pojemnoœci 3 ml zawieraj¹ce 300 jednostek
insuliny. Wstrzyki-wacze s¹ dostosowane do
preparatów konkre-tnych firm i tylko za ich pomoc¹
insulina danej firmy powinna byæ podawana, co
warunkuje precyzjê w podaniu dawki i poprzez to
w³aœciwe dzia³anie leku. Po odpowiednim
przeszkoleniu, pacjent sam podaje sobie insulinê,
zazwyczaj w okolicê brzucha poni¿ej pêpka
(szybkodzia³aj¹ca analogowa i krótkodzia³aj¹ca
ludzka) lub w udo (insuliny o przed³u¿onym
dzia³aniu). Schemat insulinoterapii powinien byæ
dostosowany do typu i czasu trwania cukrzycy. W
cukrzycy typu 1 stwierdza siê bezwzglêdny
niedobór insuliny wynikaj¹cy z autoimmuno-
logicznego zniszczenia komórek B wydzielaj¹cych
insulinê. W tej sytuacji insulina powinna byæ
podawana w schemacie wielokrotnych wstrzykniêæ,
by odtworzyæ fizjologiczny profil wydzielania
insuliny. G³ównym mechanizmem powstawania
cukrzycy typu 2 jest insulinoopornoœæ oraz wtórna
hiperinsulinemia, która nie jest w stanie prze³amaæ
opornoœci tkanek obwodowych na insulinê. W tym
typie cukrzycy lekiem pierwszego rzutu jest
metformi-na (poprawiaj¹ca insulinowra¿liowoœæ),
kojarzo-na nastêpnie z preparatami stymuluj¹cymi
trzustkê do wydzielania insuliny (pochodne sulfo-
nylomocznika) lub lekami z innych grup (analogi
Insulinoterapia jest nieod³¹cznym elementem
leczenia cukrzycy. Szeroki wybór substancji i
preparatów zapewnia mo¿liwoœæ w³aœciwego
dobrania schematu leczenia dla ka¿dego pacjenta.
Praktycznie zawsze powinniœmy d¹¿yæ do
odtworzenia fizjologicznego profilu wydzie-lania
insuliny - podstawowego (bazalnego) oraz
poposi³kowego (wzrostu wydzielania stymulo-
wanego spo¿yciem pokarmu). Do uzupe³nienia
wydzielania podstawowego stosowana jest g³ównie
ludzka insulina izofanowa. Nazywana jest insulin¹
œrednio d³ugodzia³aj¹c¹ i jej czas dzia³ania to
maksymalnie 22 godziny, ze szczytem pomiêdzy 3.
a 12. godzin¹ od podania podskórnego. Bardziej
nowoczesnym rozwi¹-zaniem jest podawanie
analogów insuliny o przed³u¿onym czasie dzia³ania,
takich jak: glargina czy detemir. S¹ to insuliny bez
szczytu dzia³ania, które utrzymuje siê nawet przez
ca³¹ dobê. Suplementuj¹c fizjologiczne dzia³anie
doposi³kowe, zazwyczaj podaje siê insuliny ludzkie
krótkodzia³aj¹ce, które s¹ praktycznie identyczne
pod wzglêdem sk³adu chemicznego i dzia³ania
biologicznego z substancj¹ wydzielan¹ u cz³owieka.
Ich pocz¹tek dzia³ania ujawnia siê po oko³o 30
minutach, ze szczytem miedzy 1. a 3. godzin¹ od
podania podskórnego, a maksymalny czas
d z i a ³ a n i a t o 6 - 8 g o d z i n . N o w s z e s ¹
szybkodzia³aj¹ce insuliny analogowe, takie jak
aspart, lispro czy insulina glulizynowa. Ich pocz¹tek
dzia³ania ujawnia siê po 10-20 minutach od podania
12