udhezues-mesuesi-biologjia-8-dudaj

Udhëzues mësuesi 

BIOLOGJIA 8

Ky Udhëzues mësuesi i përgjigjet tekstit Biologjia 8 

të shtëpisë botuese Dudaj. 

Hartoi: Blerina Maliqati 

Redaktoi: Rudina Çupi

TABELA PËRMBLEDHËSE E PROGRAMIT 

Biologji VIII 

35 javë X 2 orë/javë = 70 orë 

Tematikat Shkalla 4 Numri i orëve 

Ushqimi dhe tё ushqyerit 

24 orë 

Prodhimi i ushqimit nga drita e diellit 

Sigurimi i ujit dhe i lёndёve ushqyese 

Ushqimi dhe dieta e njeriut 

Tretja te njeriu 

SISTEMET Çlirimi i energjisё 

24 orë 

Frymёmarrja 

Frymёkёmbimi 

Gjaku dhe qarkullimi i tij 

Riprodhimi 

22 orë 

Riprodhimi te kafshёt 

Zhvillimi te njeriu 

TOTALI 

70 orё

PLANIFIKIMI VJETOR SIPAS TREMUJORËVE 

FUSHA: Shkencat e natyrës 

LËNDA: Biologji 8 

Tematika 

Shpërndarja e përmbajtjes së lëndës 

Shtator – Dhjetor (24 orë) Janar – Mars (24 orë) Prill – Qershor (22 orë) 

Kreu 1. Ushqimi dhe të ushqyerit 

Kreu 2. Çlirimi i energjisë 

Kreu 3. Riprodhimi 

SISTEMET 

1.1 Prodhimi i ushqimit nga drita e diellit. Fotosinteza 

1.2 Detyrë eksperimentale: Hetimi i fotosintezёs 

1.3 Detyrё eksperimentale: Hetimi i pranisё sё 

niseshtesё nё gjethe 

1.4 Ushtrime 

1.5 Ngjitja e ujit nёpёr bimё 

1.6 Pёr çfarё duhet uji? 

1.7 Detyrё eksperimentale: Thithja e kripёrave 

minerale nga bima 

1.8 Ushtrime 

1.9 Ushqimi dhe dieta e njeriut (1) 

1.10 Ushqimi dhe dieta e njeriut (2) 

1.11 Dieta e balancuar 

1.12 Ushtrime 

1.13 Pёrsёritje 

1.14 Sistemi tretёs. Goja dhe gёlltitja 

1.15 Tretja nё stomak dhe nё zorrё 

1.16 Ushtrime 

1.17 Mungesa e vitaminave 

1.18 Ngrёnia e tepёrt 

1.19 Enzimat 

1.20 Detyrё eksperimentale: Veprimi i enzimave 

nё tretje 

1.21 Ushtrime 


1.23 Vlerёsim i portofolit 

1.24 Test përmbledhës 

2.1 Pёrdorimi i energjisё. Frymёmarrja 

2.2 Frymёmarrja aerobe. Frymёmarrja anaerobe 

2.3 Ushtrime 

2.4 Frymёkёmbimi 

2.5 Veprimtari praktike: Diseksioni i mushkёrive 

2.6 Detyrё eksperimentale: Cikli i frymёmarrjes 

2.7 Detyrё eksperimentale: Thithja e oksigjenit 

2.8 Detyrё eksperimentale: Temperatura dhe 

frymёmarrja 

2.9 Pirja e duhanit. Astma 

2.10 Shkёmbimi i gazeve te bimёt 

2.11 Ushtrime 


2.13 Harta e koncepteve pёr frymёmarrjen 

2.14 Qarkullimi. Zemra dhe enёt e gjakut 

2.15 Gjaku 

2.16 Problemet shёndetsore tё zemrёs dhe enёve tё 

gjakut 

2.17 Ushtrime 

2.18 Atletika dhe stёrvitja 

2.19 Detyrё eksperimentale:Ndikimi i veprimtarive 

fizike te rrahjet e zemrёs 

2.20 Evoluimi i ideve rreth qarkullimit tё gjakut 

2.21 Ushtrime 


2.23 Vlerёsim i portofolit 

2.24 Test përmbledhës 

3.1 Riprodhimi te kafshët 

3.2 Sistemi riprodhues mashkullor 

3.3 Sistemi riprodhues femёror 

3.4 Cikli menstrual 

3.5 Pllenimi 

3.6 Shtatzënia 

3.7 Lindja dhe binjakёt 

3.8 Ushtrime 

3.9 Modele tё pjellorisё 

3.10 Puberteti 

3.11 Modul mёsimor: Puberteti 

3.12 Kontrolli i lindjeve dhe SST 

3.13 Ushtrime 

3.14 Hormonet dhe riprodhimi 

3.15 Hormonet dhe pjelloria 

3.16 Ushtrime 


3.18 Projekt 

3.19 Projekt 

3.20 Projekt 

3.21 Vlerësim i portofolit 

3.22 Test përmbledhës

PLANIFIKIMI I TREMUJORIT TË PARË 

PERIUDHA SHTATOR-DHJETOR 

REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE KYÇE 

Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit 

Nxënësi: 

merr pjesë në bashkëbisedime me moshatarët dhe të rriturit për tema me interes mësimor dhe shoqëror duke bërë pyetje, dhënë përgjigje dhe veçuar informacionin kryesor; 

transmeton saktë të dhënat e mbledhura për një temë konkrete në formë tekstuale, numerike, verbale, elektronike apo në ndonjë formë tjetër të të shprehurit; 

përshkruan me gojë dhe me shkrim një ngjarje të lexuar ose të dëgjuar duke ruajtur rrjedhën logjike të saj; 

analizon përmbajtjen dhe kuptimin e nocioneve (koncepteve) të reja duke përdorur leksikun e përshtatshëm. 

Kompetenca e të menduarit 

Nxënësi: 

paraqet në forma të ndryshme (me gojë, të shkruar, grafike, me simbole) argumente për të përforcuar mendimin apo qëndrimin e vet për një problem nga fusha të caktuara; 

përzgjedh dhe klasifikon informacionin nga burime të ndryshme në bazë të një kriteri të caktuar për një temë konkrete dhe e përdor për marrjen e një vendimi apo për zgjidhjen e 

një problemi/detyre; 

argumenton ndërmarrjen e hapave konkretë të cilët çojnë në përfundimin e një detyre/veprimtarie, zgjidhjen e një problemi, të ndonjë punimi në klasë/shkollë apo gjetiu; 

demonstron zgjidhjen e një problemi (të matematikës, gjuhësor etj.) bazuar në të dhënat tekstuale, numerike, eksperimentale të detyrës, e cila realizohet në klasë/shkollë apo 

jashtë saj, argumenton ecurinë për arritjen e rezultatit; 

identifikon me anë të krahasimit dallimet dhe ngjashmëritë midis ligjeve dhe dukurive që ndodhin në natyrë me ato në shoqëri duke vënë në dukje lidhjen shkak-pasojë midis 

këtyre dukurive. 

Kompetenca e të nxënit 

Nxënësi: 

regjistron në formë të shkruar, grafike, etj., informacionin/faktet për një temë; veçon me anë të teknikave të ndryshme pjesët sipas rëndësisë dhe nevojës për temën/detyrën e 

dhënë; 

regjistron, skedon dhe përdor teknika të tjera për të menaxhuar informacionin/ faktet ose formulat për një temë duke i radhitur ato sipas llojit, burimit dhe rëndësisë; 

paraqet/skicon idetë e veta për ecurinë dhe mënyrën e zhvillimit të një aktiviteti duke e argumentuar para të tjerëve; 

paraqet në mënyrë të pavarur udhëzimet/simbolet e dhëna në libër, skicë, plan, partiturë muzikore, skenar, koreografi etj., për të përmbushur një veprim, aktivitet ose detyrë që 

kërkohet prej tij/saj; 

shfrytëzon në mënyrë të efektshme teknika të ndryshme gjatë të nxënit të temës së dhënë duke klasifikuar informacionin e njohur nga ai i panjohur si dhe atë që është i paqartë; 

përdor elementët e portofolit personal për vetëvlerësimin dhe identifikimin e anëve të forta, i shfrytëzon ato për përparimin në mësime dhe për orientimin për karrierë.temë duke i 

radhitur ato sipas llojit, burimit dhe rëndësisë. 

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin 

Nxënësi: 

analizon pasojat që sjell dëmtimi i mjedisit për jetën e njeriut dhe biodiversitetit duke i paraqitur idetë në formë të shkruar ose në ndonjë formë tjetër të të shprehurit, jep 

mendimin dhe qëndrimin e vet për këtë çështje

përdor programet kompjuterike për përpunimin e të dhënave dhe paraqitjen e vizatimeve/diagrameve të nevojshme për përgatitjen e materialeve individuale apo/dhe 

publikimeve të ndryshme të shkollës; 

përdor materiale, burime të ndryshme informimi dhe teknologjinë në shkollë dhe në jetën e përditshme si ndihmë për përparimin në mësime dhe për orientim në karrierë; 

Kompetenca personale 

Nxënësi: 

vlerëson vlerën ushqyese të ushqimeve që konsumon, duke i klasifikuar ato në bazë të nevojave të individit për to në situate të ndryshme (gjatë stinëve, sëmundjeve etj.); 

argumenton nevojën e respektimit të regjimit ushqimor të shëndetshëm dhe të regjimit ditor, javor apo mujor sipas udhëzimeve të lexuara ose të dëgjuara nga mjeku gjatë një 

diskutimi në klasë, shkollë apo në familje; 

vlerëson domosdoshmërinë e kushteve higjienike për përgatitjen dhe konsumimin e ushqimeve dhe pijeve, shpjegon rrethanat e mundshme të helmimit nga papastërtia; 

dallon sjelljen korrekte nga ajo jo korrekte gjatë punës në grup ose në situata emocionale dhe propozon masat për parandalimin/tejkalimin e tyre; 

shpjegon rëndësinë e identifikimit të personave dhe shërbimeve kompetentë të nevojshëm për mbështetje në situata që konsiderohen potencialisht të rrezikshme për shëndetin 

fizik dhe mendor. 

Kompetenca qytetare 

Nxënësi: 

praktikon të drejtat dhe detyrimet si qytetar në situate konkrete të jetës së përditshme, në klasë, shkollë, komunitet ose gjatë diskutimit dhe respektimit të mendimit të tjetrit; 

reagon ndaj personave të cilët shkelin, cënojnë ose mohojnë të drejtat e të tjerëve duke i ilustruar këto sjellje me shembuj të figurave të shquara historike, personazheve nga 

letërsia a filmat si dhe arsyeton pasojat e këtyre veprimeve për individin, grupin dhe komunitetin; 

solidarizohet me personat në nevojë ose të rrezikuar, duke ndërmarrë veprime konkrete për afrimin e ndihmës sipas nevojës që kanë; 

identifikon paragjykimet apo dukuritë jo të mira në klasë, shkollë apo në komunitet, mban qëndrim ndaj tyre duke propozuar veprime konkrete parandalimi. 

Kompetenca digjitale 

Nxënësi: 

përdor TIK-un për të lehtësuar procesin e të nxënit dhe për të rritur efektivitetin në mësimnxënie; 

përdor mjetet multimediale për të bashkëpunuar me persona të tjerë dhe për të rritur produktivitetin e tij dhe të nxënit efektiv; 

bashkëpunon me moshatarët e tij duke përdorur mjetet e telekomunikacionit bashkëpunues, për të hetuar tema mësimore, për të zgjidhur çështje dhe probleme që mund të 

lindin në shkollë dhe jashtë saj; 

përdor me saktësi komandat e avancuara të programeve standarde për përpunimin e teksteve, tabelave, videove e fotografive për prezantime.

Kompetenca I: Identifikimi i problemeve dhe zgjidhja e tyre 

a) Nxënësi përcakton problemin: 

identifikon karakteristikat shkencore të problemit; 

formulon problemin. 

b) 

c) Nxënësi zgjedh hetimin ose skicon strategjinë: 

konsideron strategji të ndryshme; 

planifikon procedurën. 

d) 

e) Nxënësi realizon procedurën: 

ndjek hapat e planit. 

REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE TË LËNDËS/FUSHËS 

Kompetenca II: Përdorimi i mjeteve, objekteve dhe procedurave shkencore 

a) Nxënësi identifikon ndikimet e shkencës dhe të teknologjisë: 

studion ndikimet afatgjata të shkencës dhe të teknologjisë tek individët, shoqëria, mjedisi dhe ekonomia; 

vendos shkencën dhe teknologjinë në kontekstet e tyre sociale dhe historike, si dhe studion ndikimin e tyre në mënyrën e jetesës së njerëzve; 

b) 

c) Nxënësi kupton si funksionojnë objektet teknike: 

demonstron kuriozitet rreth disa objekteve teknike; 

shqyrton përbërjen dhe funksionimin e tyre;. 

d) 

e) Nxënësi kupton dukuritë natyrore: 

pyet veten rreth mjedisit të tij/saj; 

përshkruan karakteristikat e tij/saj. 

Kompetenca III: Komunikimi në gjuhën dhe terminologjinë e shkencës 

a) Nxënësi shkëmben informacione shkencore me të tjerët: 

krahason të dhënat dhe procedurat e tij/saj me ato të të tjerëve; 

b) 

c) Nxënësi përhap dhe zhvillon njohuritë ose rezultatet shkencore: 

përdor mënyra të ndryshme për prezantimin e informacionit (p.sh., simbolet, tabelat, vizatimet teknike); 

d) 

e) Nxënësi interpreton dhe formulon mesazhe shkencore: 

- përdor informacionin shkencor dhe teknologjik të marrë nga burime të ndryshme.

Nr. 

1 

Tematika 

Kreu 

Kreu 1 

Temat mësimore 

1.1 Prodhimi i ushqimit nga drita e 

diellit. Fotosinteza 

Ushqimi 

SISTEMET dhe 

2 tё ushqyerit 1.2 Detyrё eksperimentale. Hetimi i 

fotosintezёs 

3 1.3 Detyrё eksperimentale. Hetimi i 

pranise sё niseshtesё nё gjethe 

4 1.4 Ushtrime. Fotosinteza 

Situata e parashikuar 

e të nxënit 

Si e sigurojnё bimёt ushqimin? 

Për të formuar lëndën 

ushqyese, bimët kanë nevojë 

për lëndë joorganike dhe për 

energjinë e dritës. 

Çfarë i duhet bimës për të 

prodhuar lëndën ushqyese? 

Për të formuar lëndën 

ushqyese, bimët kanë nevojë 

për lëndë joorganike dhe për 

energjinë e dritës së diellit. 

Niseshteja ёshtё ushqimi qё 

bima prodhon. Si arrin bima ta 

prodhojё atë? Si mund ta 

hetojmё praninё e niseshtesë 

nё gjethe? 

5 1.5 Ngjitja e ujit nёpёr bimё Uji ёshtё i domosdoshёm pёr 

6 1.6 Pёr çfarё duhet uji? 

jetёn. Uji është substanca që 

përbën shumicën e lëndës së 

një qelize bimore, shtazore 

apo njerëzore. Të gjitha 

reaksionet që ndodhin në 

organizmin e gjallesave për 

kryerjen e proceseve të 

ndryshme jetësore kanë 

nevojë për praninë e ujit. 

7 1.7 Detyrё eksperimentale: Thithja e 

kripёrave minerale nga bima 

8 1.8 Ushtrime. Thithja e ujit 

Si mund të “gjurmojmë” 

transportin e lëndëve minerale 

nëpër bimë me anë të 

ngjyruesve? Si udhëtojnë ato 

bashkë me ujin përmes enëve 

të ksilemës? 

9 1.9 Ushqimi dhe dieta e njeriut (1) Një dietë e baraspeshuar - një 

10 1.10 Ushqimi dhe dieta e njeriut (2) jetë e shëndetshme. Përbërësit 

11 1.11 Dieta e balancuar 

Metodologjia 

dhe veprimtaritë 

e nxënësve 

Hetime, 

vëzhgime, 

eksperimente, 

mbledhje 

rezulatatesh. 

Pasqyrimi i tyre 

në tabela dhe 

grafikë. 

Interpretim i të 

dhënave. 

Veprimtari 

hulumtuese 

Veprimtari me 

shkrim 

Diskutim 

Pyetje- përgjigje 

Sfida individuale 

Veprimtari në 

dyshe / në grupe 

Veprimtari matëse 

Poster, vizatime 

Lojëra 

TIK, Kërkim në 

internet 

Vlerësimi 

Vlerësim i vazhduar. 

Vlerësime të 

mbështetura në 

mbarëvjatjen e 

nxënësve 

(individualisht, në 

dyshe dhe në grup). 

Vlerësimi i njëri-tjetrit. 

Vlerësimi formues, 

përmbledhës, 

diagnostikues, me 

gojë dhe me shkrim. 

Vlerësim i 

veprimtarive praktike 

(hetime, 

eksperimente etj.), i 

skicimit të posterit, i 

vizatimeve, 

grafikëve, 

pjesëmarrja në 

projekte, 

lojëra dhe kuice, 

debate, lojë me role. 

Vlerësim i detyrave 

të shtëpisë, i 

detyrave individuale 

Vlerësim përmes 

portofolit. 

Burime dhe 

materialet 

Teksti i 

nxënësit 

Udhëzuesi i 

mësuesit, 

Fletorja e 

Punës 

etiketa 

ushqimesh, 

pjata letre, 

tabelë e 

strukturës së 

gjethes, 

tretësirë jodi, 

bimë, fletë 

alumini/karton 

i errët (i zi), 

tabelë 

rezultatesh; 

pjesë të një 

bime ujore, 

gotë e madhe 

uji, hinkë etj. 

Burime 

dytësore 

(p.sh. libra, 

internet, 

video) 

tretësirë 

amilaze 0.5%, 

tretësirë 

niseshteje 

0.5%, 

shiringë 5cm 3 

etj. 

lapsa me 

ngjyra, 

spango ose

12 1.12 Ushtrime që përmbajnë ushqimet që ne 

hamë janë shumë të 

rëndësishme për shëndetin 

tonë. Një dietё e shëndetshme 

pёrmirёson energjinё dhe 

ndjenjёn e mirёqenies dhe 

zvogёlon rrezikun tuaj ndaj 

shumё sëmundjeve dhe 

ngadalëson procesin e plakjes. 

13 1.13 Pёrsёritje 

14 1.14 Sistemi tretёs. Goja dhe gёlltitja Si e përdor organizmi 

15 1.15 Tretja nё stomak dhe nё zorrё ushqimin? Njerëzit e marrin atë 

nga bimët ose nga kafshët e 

tjera. Ai përbëhet nga molekula 

të mëdha që nuk mund të 

përthithen nga gjaku. Këto 

molekula komplekse duhen 

zbërthyer, përthithur dhe 

shndërruar në formën që i 

nevojitet trupit. 

16 1.16 Ushtrime. Tretja 

17 1.17 Mungesa e vitaminave Pse marinarët u quajtën 

“njerëzit e limonit”? Shumë 

njerëz në kohë të ndryshme, 

kanë menduar se sëmundjet 

mund të shkaktohen nga 

mungesa e ndonjë vitamine 

në dietën ushqimore. Mjekësia 

popullore ka përdorur shumë 

lloje ushqimesh për kurimin e 

sëmundjeve. 

fill pambuku 

kunj 

dhëmbësh 

thumb me dy 

hapje 

postera, foto, 

modele, 

makete, 

diagrame, 

mjete grafike 

videoprojektor 

vabineti, 

oborri i 

shkollës

18 1.18 Ngrёnia e tepёrt Obeziteti një dukuri gjithnjë e 

më e përhapur. Rritja e numrit 

të njerëzve të prekur nga 

obeziteti është dukuri globale. 

Mjekët e kanë shprehur hapur 

shqetësimin për shkak të 

problemeve shëndetësore që 

mund të shkaktojë obeziteti. Ai 

rrit mundësinë e zhvillimit të 

sëmundjeve të ndryshme. 

19 1.19 Enzimat Enzimat zbërthejnë. Vetitë që 

20 1.20 Detyrё eksperimentale. 

Veprimi i enzimave nё tretje 

21 1.21 Ushtrime 

22 1.22 Pёrsёritje 

23 1.23 Vlerёsim i portofolit 

24 1.24 Test përmbledhës 

kanë i bëjnë enzimat tejet të 

dobishme në shumë fusha të 

industrisë. Ato mund të 

përdoren gjithashtu në disa 

mënyra në shtëpitë tona. 

Aftësia e tyre për të 

përshpejtuar reaksione të 

caktuara në temperatura dhe 

në trysni të ulëta na kursejnë 

shumë kohë, energji dhe para.

PLANIFIKIMI I ORËVE MËSIMORE 

TË TREMUJORIT TË PARË 

SHTATOR-DHJETOR

PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE 1 

Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: Biologji Shkalla: IV Klasa: VIII 

Tema mësimore 1.1 Prodhimi i ushqimit nga 

drita e diellit. Fotosinteza 

Situata e të nxënit: Si e sigurojnё bimёt ushqimin? 

Për të formuar lëndën ushqyese, bimët kanë nevojë për 

lëndë joorganike dhe për energjinë e dritës së diellit. 

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: 

Nxënësi/ja: 

eksploron si bimët kanë nevojë për dioksid karboni, ujë dhe dritë për të 

kryer fotosintezën në mënyrë që të prodhojnë biomasën dhe oksigjenin; 

diskuton rëndësinë e fotosintezës për bimët. 

Burime: teksti i nxënësit, skemë e strukturës së gjethes, 

gjethe, skema të paemërtuara prerjesh tërthore të gjethes. 

tekste shkencore, enciklopedi apo materiale nga interneti 

Fjalët kyç: 

dritë 

fotosintezë 

gojëza 

kloroplaste 

Lidhja me fushat e tjera ose me temat 

ndërkurrikulare: Edukimi mjedisor 

Metodologjia, teknikat e përdorura dhe veprimtaritë e nxënësve 

Shkrim i shpejtë / Lexim i njëpasnjëshëm/ Ditar dypjesësh 

Parashikimi. Shkruaj në tabelë shprehjen: “Bimët nuk kanë nevojë për të ngrënë”. U kërkoj 

nxënësve të shkruajnë shkurt se si e kuptojnë ata këtë fakt. I ftoj të përmendin terma që përcaktojnë 

procesin e të ushqyerit, si: ha, ngrënë, ushqim, ushqehem, të ushqyerit, gatesë, gatim etj. dhe i shënoj në 

dërrasë. Ata përkufizojnë secilën fjalë dhe diskutojnë për dallimet që kanë mes tyre. E drejtoj 

diskutimin përmes pyetjeve, si: Ku qëndron ndryshimi mes fjalëve ha dhe ushqehem? Me çfarë hamë ne 

njerëzit? Po kafshët?. Po bimët? A mund të themi që bimët hanë? Pse? 

Ndërtim i njohurive. U kërkoj nxënësve të lexojnë tekstin, duke pasur parasysh dhe detyrёn e 

mëparshme qё zhvilluan dhe, pas leximit u shpërndaj fleta tё printuara me pyetjet e mëposhtme: 

- Cilat janë dy lëndë që u nevojiten bimëve për të kryer fotosintezën?_______________________ 

- Cilat janë dy lëndët që formohen gjatë fotosintezës?______________________________ 

- Çfarë e siguron energjinë për fotosintezë?____________________________________________ 

- Ku kryhet procesi i fotosintezës tek bimët?___________________________________________ 

- Pse oksigjeni është një mbetje?_____________________________________________________ 

- Për çfarë përdoren karbohidratet?___________________________________________________ 

- Si futet në gjethe dyoksidi i karbonit, për të cilin bimët kanë nevojë për të kryer fotosintezën? 

Përgjigjet e pyetjeve jepen me shkrim te fletorja e klasёs. Diskutohen me nxёnёsit përgjigjet e 

pyetjeve dhe korrigjohen apo saktësohen në rast se nuk janë të sakta. U kёrkoj nxёnёsve tё 

vizatojnë strukturën e thjeshtë të gjethes, si dhe tё tregojnё si është përshtatur ajo për tё kryer 

procesin e fotosintezës dhe prodhimin e ushqimit. 

Përforcimi: Nxënësve u kërkohet të përkufizojnë termat kyçe: kloroplast, fotosintezë dhe gojëza. Ata 

fillimisht diskutojnë në grupe të vogla e më pas mendimet rrihen me të gjithë klasën. 

Vlerësimi: Vlerësohen nxёnёsit për saktësinë e përgjigjeve tё dhёna dhe për aktivizimin në grup. 

Detyrë shtëpie: Fletore Pune, faqe 5-6, pyetjet përmbledhëse 1 dhe 2.



Tema mësimore 1.2. Detyrё 

eksperimentale. Hetimi i fotosintezёs 

Situata e të nxënit: Çfarë i duhet bimës për të prodhuar 

lëndën ushqyese? Për të formuar lëndën ushqyese, bimët kanë 

nevojë për lëndë joorganike dhe për energjinë e dritës së diellit. 


Nxënësi/ja: 

demonstron eksperimentalisht 

- praninë e niseshtesë në gjethe; 

- nevojën e bimës për dritë; 

- praninë e klorofilit për të prodhuar ushqimin në fotosintezë; 

- prodhimin e oksigjenit në fotosintezë. 

Fjalët kyç: 

fotosintezë 

niseshte 

klorofil 

gjethe 

dyoksid karboni 

Burime: Fletorja e Punёs (faqe 7-10), bimë e mbajtur në errësirë Lidhja me fushat e tjera ose 

për 48 orё, fletë alumini / karton i errët (i zi) e/i prerë në shirita, me temat ndërkurrikulare: 

gërshërë. 

Arti Pamor. 


Hap pas hapi 

Në këtë veprimtari nxënësit do tё hetojnë nëse drita, klorofili dhe dyoksidi i karbonit janë të 

nevojshme për fotosintezën. Ata do tё përdorin testin për praninё e niseshtesë me tretёsirё jodi. 

Hapi I. Lexohen detyrat e shtëpisë dhe, nëpërmjet përgjigjeve të tyre, nxënësit rikujtojnë 

njohuritë mbi prodhimin e ushqimit të bimëve nga drita e diellit. Kjo do t’i ndihmojë ata për 

kryerjen e veprimtarisë në vazhdim. 

Hapi II. Ndahen nxёnёsit në grupe dhe secilit grup i jepet një eksperiment i caktuar për të kryer. 

Duke u bazuar në hapat e shpjeguar te Fletorja e Punës ata ndajnë detyrat brenda grupit dhe 

grumbullojnë mjetet e punës dhe përshtatin mjedisin për kryerjen e eksperimentit. Paraprakisht 

kam lënë në errësirë katër bimë në vazo për rreth dy ditë, nё mёnyrё qё t’u mbarojnё rezervat e 

niseshtesё. 

Eksperimenti për klorofilin 

Shpjegoj nevojën e eksperimentimit me një bimë që të ketë gjethe jo vetëm jeshile, por të jetë me 

dy ngjyra të ndryshme (p.sh., të gjelbra e të bardha). 

U kёrkoj nxënësve të shohin gjethen me ngjyra tё ndryshme dhe të dallojnë zonën ku klorofili është i 

pranishëm dhe zonën ku ai mungon. Ata e dallojnё nёpёrmjet ngjyrёs sё gjelbër, e cila vёrteton 

praninё e klorofilit. Nxёnёsit testojnё njё gjethe me tretёsirё jodi, pёr tё vёrtetuar praninё e 

niseshtesё. Gjethja merr ngjyrё blu (te zonat që më parë ishin të gjelbra) dhe ngjyrë kafe (te zonat që 

nuk ishin të gjelbra). Ata mbajnë shënim për çdo hap. Në fund, pasi të kenë vëzhguar edhe 

eksperimentet e grupeve të tjera, ata diskutojnë dhe nxjerrin përfundimet e tyre.

Eksperimenti për dritën 

Nxënësit ndjekin ecurinë e punës që tregohet te Fletorja e Punёs: mbulojnë një pjesë të gjethes 

(bima është lënë për 48 orё në errësirë) me një copë letër alumini ose me karton të zi (letër të 

zezë). E vendosin bimën në një vend me diell dhe u lihet detyrë që pas dy ditësh (në praninë e 

mësuesit/es) ta testojnë atë me tretësirë jodi, pёr tё vёrtetuar praninё e niseshtesё. Gjethja do të 

marrë ngjyrё blu. Nxënësit do të shënojnë faktet e vëzhgimet e kryera dhe do të dalin në 

përfundimet e duhura. 

Eksperimenti për dyoksidin e karbonit 

Nxёnёsit marrin dy bimё nё vazo, tё cilat, si nё eksperimentet mё sipër, janë lёnё t’u mbarojnё 

rezervat e niseshtesё. I mbulojnё ato me kёmbana qelqi dhe i emёrtojnё bima A dhe bima B. 

Brenda bimës A vendosin sodё buke, e cila prodhon CO2. 

Brenda bimës B vendosin NaOH, i cili thith CO2. 

I vendosin bimёt nё diell. Në përfudim të orëve të mësimit, pasi të kenë kaluar të paktën 6 orë, 

ata kryejnё te gjethet testin e niseshtesё pёr tё dyja bimёt. 

Përforcimi: U kërkoj nxënësve të bëjnë njё pёrmbledhje tё rezultateve tё marra pёr eksperimentet 

e kryera e të diskutojnë rreth tyre. Ata mund të krijojnë një skemë të përbashkët, për të treguar se 

për cilat elemente ka nevojë bima që të rritet. 

Situata quhet e realizuar nëse nxënësi/ja: ndjek saktë hapat e veprimtarisë praktike; mban shënime; 

përdor siç duhet mjetet; përshkruan mirë eksperimentin që ka kryer; interpreton rezultatin. 

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për saktësinë në ecurinë e eksperimenteve, për shkathtësitë 

praktike dhe për interpretimin e rezultateve. 

Detyrë shtëpie: Vizatoni pamjet e gjethes nё dritё dhe në errёsirё.



Tema mësimore 1.3. Detyrё eksperimentale. 

Hetimi i pranisё sё niseshtesё nё gjethe 

Situata e të nxënit: Niseshteja ёshtё ushqimi qё 

bima prodhon. Si arrin bima ta prodhojё atë? Si 

mund ta hetojmё praninё e niseshtesë nё gjethe? 


Nxënësi/ja: 

provon eksperimentalisht praninё e amidonit nё gjethe; 

arrin tё lexojё rezultatet dhe tё sigurohet nё vёrtetёsinё e tyre; 

vlerëson vëzhgimet dhe analizon eksperimentin e kryer. 

Burime: Fletorja e Punёs, bimë e mbajtur në një vend me 

diell për disa ditë, tretësirë jodi, gotё zjarrduruese, furnelё 

me korrent, pikatore, pjatё petri, alkool, kapёse provёzash. 

Fjalët kyç: 

fotosintezë 

niseshte 

klorofil 

glukozë 

Lidhja me fushat e tjera ose me 

temat ndërkurrikulare: Kimi, Art 

pamor 


Hap pas hapi 

Parashikimi: Sigurohem që nxënësit e kuptojnë lidhjen midis fotosintezës dhe prodhimit të 

niseshtesë, duke shpjegon se një pjesë e glukozës së prodhuar gjatë fotosintezës ruhet në gjethe si 

niseshte. Prezantohen disa detyra shtëpie nga ora e kaluar ku nxënësit vëzhgojnë me kujdes 

pamjet e gjethes në dritë dhe në errësirë. I njoh nxënësit me veprimtarinë që do të kryhet: hetimi i 

pranisё së niseshtesё nё gjethe me tretёsirё jodi. U tregohej atyre që ndryshimi i ngjyrës mund të 

jetë i vështirë për t’u pikasur në një gjethe të gjelbër, derisa pigmenti i gjelbër, klorofili, të mos jetë 

larguar, si dhe se tretësira e jodit “kap” vetëm sipërfaqen e gjethes. U kërkoj të vizatojnë gjethen 

pas testimit (eksperimentit). 

Ndërtimi i njohurive: Klasa ndahet në grupe me nga 4-5 nxёnёs dhe grupet ndajnë detyrat mes 

tyre. Ata ndjekin ecurinë apo hapat e kryerjes së detyrës praktike, të paraqitura në Fletoren e 

Punёs. U sugjerohet të mbajnë shënime për çdo fazë të eksperimentit. Kur përfundojnë, i pyes: 

- Çfarë ngjyre kishte gjethja para vendosjes nё alkool? Po më pas, ç’ngjyrë mori? 

- Ç’ngjyrë mori tretёsira e jodit nё kontakt me gjethen e çngjyrosur? 

- Çfarë ngjyre merr amidoni nё prani tё niseshtesë? 

Përforcimi: Diskutohet rreth pyetjes: Çfarë rezultati mendoni se do të kishte nëse bima do të ishte 

mbajtur në errësirë? 

Detyra eksperimentale quhet e realizuar nëse nxënësi/ja: ndjek saktë hapat e veprimtarisë praktike; 

mban shënime; përdor siç duhet mjetet; përshkruan mirë eksperimentin që kryen, nxjerr 

përfundimet dhe i interpreton ato. 

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për saktësinë në ecurinë e eksperimentit, për shkathtësitë dhe për 

interpretimin e rezultateve. 

Detyrë shtëpie: Pasqyroni në fletore rezultatet e detyrës eksperimentale.



Tema mësimore 1.4. Ushtrime. Fotosinteza Situata e të nxënit: ____________________ 

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: Fjalët kyç: 

Nxënësi/ja: 

fotosintezё 

shpjegon kërkesat e ushtrimeve; 

dritё 

arsyeton/argumenton përgjigjet; 

errёsirё 

mbështet zgjidhjet mbi bazën e dijeve të qëndrueshme teorike. 

Burime: teksti i nxënësit (faqe 8), 

Fletorja e Punës 

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: 

edukimi shëndetësor, edukimi mjedisor, Kimi, Matematikë 


Rikujtim i njohurive / Punë në grupe / Diskutim 

Parashikim. Nxënësit hapin fletoret ku kanë mbajtur shënimet e eksperimenteve që zhvilluan 

orët e kaluara, për të bërë një rikujtim të njohurive, pjesa tjetër e të cilave rikujtohet përmes 

pyetjeve të mësuesit/es. 

Ndërtim i njohurive. Klasa ndahet në grupe me nga 4-5 nxënës. Mësuesi/ja u cakton tri grupeve 

të para të zgjidhin ushtrimet 1, 4 dhe 5 në faqen 8 të tekstit të nxënësit, ndërsa tre grupeve të tjera 

ushtrimet 2, 3 dhe 6 po aty. 

Nxënësit e secilit grup diskutojnë dhe mbajnë shënime për secilin ushtrim. Pas kësaj, ata caktojnë 

një përfaqësues për të prezantuar zgjidhjet para grupimit të tyre (dy grupeve të tjera të grupimit 

të parë), duke këmbyer shënimet, për të verifikuar saktësinë. 

Kjo teknikë e të nxënit në bashkëpunim zgjat 20 minuta apo më shumë. 

Përforcim. Përgjigjet (me radhë) jepen nga nxënësit përfaqësues të secilit grup. Nëse përgjigjja e 

njërit grup nuk është e saktë, kërkohet përgjigja nga nxënës të veçantë të grupeve të tjera, në 

mënyrë që të sigurohet pjesëmarrja aktive e sa më shumë nxënësve. 

U drejtoj pyetjet sipas shkallës së vështirësisë, në përputhje me nivelin e nxënësit. 

Situata quhet e realizuar nëse nxënësi: 

- merr pjesë aktive në zgjidhjen e saj; 

- zgjidh ushtrime të niveleve të ndryshme; 

- bashkëpunon me grupin, diskuton lirisht për zgjidhjen e ushtrimeve. 

Vlerësimi: Vlerësohen nxënësit për saktësinë e zgjidhjes së ushtrimeve, për arsyetimin dhe për 

argumentimin e zgjidhjes, për kontributin e punës në grup.



Tema mësimore 1.5. Ngjitja e ujit 

nёpёr bimё 

Situata e të nxënit: Uji ёshtё i domosdoshёm pёr jetёn. Rreth 

80 % e planetit tonë është ujë dhe afërsisht po aq për qind ka edhe 

organizmi i njeriut. Uji është substanca që përbën shumicën e lëndës 

së një qelize bimore, shtazore apo njerëzore. Të gjitha reaksionet që 

ndodhin në trupin e njeriut në veçanti dhe të gjallesave në 

përgjithësi për kryerjen e proceseve të ndryshme jetësore kanë nevojë 

për praninë e ujit. 


Nxënësi/ja: 

• heton dhe përshkruan transportin e ujit dhe kripërave minerale te bimët 

me lule; 

• përshkruan si i përshtaten qimet thithëse funksionit të tyre. 

Burime: teksti, Fletorja e Punës, 

bimё, gotё me ujё 

Fjalët kyç: 

osmozё 

membranё 

qelizore 

rrymё 

transpirimi 

transpirim 


Edukimi mjedisor 


Diskutim i njohurive paraprake/ Imagjinata e drejtuar/ Punë me grupe 

Parashikimi. Pyes nxënësit: A dini ndonjë mënyrë se si mund t’i ujitim bimët kur 

shkojmë me pushime? Pse bimët kanë nëvojë për ujë? (Shihni figurat.) 

Bashkë me nxënësit rikujtojmë eksperimentet që provuan se për çfarë ka nevojë 

bima për të kryer fotosintezën (klorofili, drita, dioksidi i karbonit dhe uji) dhe 

theksoj se uji ёshtё njё element shumë i domosdoshёm pёr jetёn e bimës (ashtu 

si dhe për jetën e të gjitha gjallesave në Tokë). 

Ndërtimi i njohurive. Nxёnёsit rikujtojnё mёnyrat se si bimёt e sigurojnё atё. 

Ata rikujtojnë ekuacionin: 

I drejtoj ata me anë të pyetjeve, si: 

- Ç’ndodh me bimën nëse nuk ka ujë mjaftueshëm? Si e “ekonomisin” bimët ujin? 

- Si përshtaten bimët me sasinë e ujit që kanë në mjedisin ku rriten? (Pse bimët e 

shkretëtirave i shndërrojnë gjethet në gjemba dhe pse bimët që rriten me shumë ujë i kanë gjethet të 

mëdha?). 

Pyes edhe se nëpër ç’proces kalon uji nëpër organizmin e njeriut dhe në atë të kafshëve dhe i 

shënon në tabelë (Po bimët që nuk kanë gojë, si ia bëjnë të thithin ujin?). Pastaj, shënoj rrugët nga 

kalon uji nëpër pjesët e një bime.Pra:

qimet thithëse të rrënjës enët e ksilemës kërcell e gjethe avullon përmes gojëzave 

Më pas, duke vizatuar nё tabelё skemёn e osmozës, shpjegoj se ç’është ajo dhe si funksionon. 

Shpjegoj konceptin e transportit tё ujit duke demostruar me njё bimё nё njё gotё me ujё tё 

ngjyrosur me bojё, nё tё cilёn ёshtё vendosur njё natё më parë. Nxёnёsit vёrejnё bojёn qё ёshtё 

ngjitur nё kёrcell e në gjethe dhe bёjnё njё paralelizёm me qarkullimin e gjakut te njeriu. 

Nxënësit ndjekin shpjegimin e mësuesit/es për rrymat e transpirimit me skemёn 2.2 në faqen 10 tё 

librit të nxënësit dhe përpiqen të tregojnë rëndësinë e transpirimit. 

Përforcimi. Ndaj klasën në tri grupe, pajis çdo grup me një fishë (shihni figurën) dhe ata tё 

shkruajnë në të emërtimin e procesit përkatës dhe shpjegimin (shkurt) se si funksionon. 

Procesi_______________________ 

_____________________________ 

_____________________________ 

_____________________________ 

pro 

Procesi_______________________ 

i transportimit 

_____________________________ 

_____________________________ 

_____________________________ 

Procesi_______________________ 

_____________________________ 

_____________________________ 

_____________________________ 

Në fund nxënësit i renditin fishat sipas radhës së kryerjes së proceseve dhe i ngjitin në një letër 

A4, duke i vendosur edhe një titull të përshtatshëm. 

Vlerësimi: pro Vlerësohen nxënësit për saktësinë e përgjigjeve dhe për aktivizimin e punës në grup. 

Detyrë shtëpie: 1. Jepen ushtrimet 1, 2, 3 dhe 4, faqe14 te Fletorja e Punёs. 

2. Zgjidhni një nga kërkesat e mëposhtme dhe trajtojeni atë në fletoren e 

shtëpisë. 

a. A) Kërkoni në internet informacione për “Kopshti në shishe” (Garden in a 

bottle) të David Latimer-it, 1960, dhe shpjegoni shkurt se si ka mbijetuar bima 

pa u ujitur asnjëherë. 

b. B) Përshkruani rrugën e një molekule uji nga toka, nëpër bimë e deri në ajër. (Sugjerim: mund të 

përdorni vetën e parë, ta përshkruani me humor, apo të përfshini ndonjë vizatim.)



Tema mësimore 1.6. Pёr çfarё duhet 

uji? 

Situata e të nxënit: Uji ёshtё i domosdoshёm pёr jetёn. 

Rreth 80 % e planetit tonë është ujë dhe afërsisht po aq për 

qind ka edhe organizmi i njeriut. Uji është substanca që përbën 

shumicën e lëndës së një qelize bimore, shtazore apo njerëzore. 

Të gjitha reaksionet që ndodhin në trupin e njeriut në veçanti 

dhe të gjallesave në përgjithësi për kryerjen e proceseve të 

ndryshme jetësore kanë nevojë për praninë e ujit. 


Nxënësi/ja: 

shpjegon përdorimet e ujit në organizmin e gjallesave; 

përkufizon dhe shpjegon procesin e transpirimit te bimët; 

diskuton mbi rolin e tij mbështetës te bimët. 

Fjalët kyç: 

tretёs 

ftohёs 

mbёshtetёs 

transpirim 

Burime: teksti i nxënësit; gotë e Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare: 

madhe uji 

matematikë, art pamor 


Stuhi mendimi / Shpjegim / Harta e koncepteve 

Parashikim. Pyes disa nxënës se si u janë përgjigjur ushtrimeve të detyrave të shtëpisë dhe 

bashkë me nxënësit e tjerë bëjmë plotësimet (nëse nevojitet) për të rikujtuar njohuritë. Vë 

theksin te përdorimet e tij dhe te rëndësia që ka uji për jetën e gjallesave, duke i shënuar 

mendimet e nxënësve në tabelë në formën e skemës Stuhi mendimi. 

Ndërtim i njohurive. Shënoj në tabelë “Uji 

te gjallesat përdoret...” dhe e rrethoj me 

vijë. Nxënësit lexojnë me radhë nga një 

paragraf dhe ndërkohë që ata e 

përmbledhin atë, unë e shënoj konceptet 

kryesore me shigjetë anash fjalëve të 

rrethuara në tabelë. Ata mund të ilustrojnë 

me shembuj nga njohuritë që kanë hap pas 

hapi. Bëhet përkufizimi i termit transpirim 

dhe bëhet lidhja me termin rrymë 

transpirimi, që mësuan orën e mëparshme. 

Në fund shpjegoj se ç’ndodh në një qelizë 

kur përqendrimi i ujit jashtë qelizës është 

si 

mbështetës 

Uji te 

gjallesat 

përdoret: 

më i lartë sesa në brendësi të saj dhe si funksionon qeliza në varësi të kësaj, duke e ilustruar me 

skemat (shihni figurat më poshtë) në libër. 

Si tretës 

Si ftohës 

Si reagent

Përforcimi: U drejtoj nxënësve pyetje, si: 

- Ç’ndodh kur në një qelizë përqendrimi i ujit jashtë qelizës është më i ulët sesa në brendësi të saj? 

- Si mendoni, çfarë ndodh kur vyshket një lule, pra, kur sasia e ujit në qelizat e saj pakësohet? 

Dhe kërkoj që ata të argumentojnë përgjigjen. 

Nxënësit punojnë në mënyrë të pavarur pyetjen e rubrikës “!” dhe “?”, faqe 11 në libër. 

Kujdesem t’ua ndaj pyetjes nxënësve duke u bazuar në nivelin e vështirësisë së tyre (Pyetja e 

rubrikës “?” ka shkallë të lartë vështirësie). 

Vlerësimi: Vlerësohen nxёnёsit për saktёsinё e pёrgjigjeve tё dhёna. 

Detyrë shtëpie: Gjeni në enciklopedi, revista shkencore apo në internet informacione shtesë pёr 

rёndёsinё e ujit nё jetёn e gjallesave. Seleksionojini dhe paraqitini shkurt ato (zgjidheni vetë 

formën e paraqitjes që ju pëlqen: PPT, poster, skemë etj.)


Fusha: Shkencat e natyrës Lënda: Biologji Shkalla: III Klasa: VII 

Tema mësimore 1.7: Thithja e 

kripërave minerale nga bima 

Situata e të nxënit: Uji ёshtё i domosdoshёm pёr jetёn. Si 

mund ta “gjurmojmë”transportin e lëndëve minerale nëpër bimë 

me anë të ngjyruesve? Si udhëtojnë ato bashkë me ujin përmes 

enëve të ksilemës? 


Nxënësi/ja: 

përkufizon procesin e transportit aktiv dhe shpërhapjes te bima; 

përshkruan rolin e ksilemës në lëvizjen e ujit dhe të kripërave minerale 

në bimë; 

përcakton ngjashmëritë dhe ndryshimet midis ksilemës dhe floemës. 

Burime: libri i nxënësit, 

videoprojektor, revista shkencore 

Fjalët kyç: 

shpërhapje 

transport aktiv 

qime thithëse 

ksilemë 


Edukim shëndetësor, Matematikë, Art Pamor 


Diskutim i njohurive paraprake / Lexim me hapa / Shpjegim / Punë e pavarur 

Parashikimi. Nëse nxënësit kanë gjetur kuriozitete interesante për rëndësinë e ujit (detyra e 

shtëpisë së orës së kaluar), i lexojnë ato dhe rikujtojnë se ç’elemente i nevojiten bimës për të 

krijuar ushqimin e tyre. Paraqes një situatë: Kripërat minerale, të nevojshme për trupin e njeriut, i 

marrim kryesisht përmes ushqimeve që hamë, sidomos përmes frutave dhe perimeve., dhe diskutoj me 

nxënësit pyetjen: Por, këto bimë që ne konsumojmë, ku i gjejnë këto lëndë minerale? Ata përgjigjen 

ashtu siç e mendojnë, bazuar në njohuritë që kanë, dhe unë nuk i korrigjoj, pasi ata do t’i 

ballafaqojnë me njohuritë e reja që do të marrin në këtë mësim. 

Ndërtimi i njohurive. Nxënësit lexojnë me hapa (paragrafë) tekstin “Thithja e kripërave 

minerale”, ndërsa unë përforcoj duke shpjeguar termat shpërhapje (difuzion) dhe transport aktiv 

dhe si ndodhin këto procese, duke i ilustruar me vizatime a skica të rrënjës e bimës në tabelë (ose 

shfaq edhe një video ilustruese që mund të gjendet në YouTube me emërtimin “Transporti aktiv” 

ose “Active Transport in Plants”). Së bashku diskutohet se cilat janë lëndët minerale më kryesore 

dhe për ç’procese të zhvillimit të saj i përdor bima. Po ashtu diskutohet edhe se ç’ndodh me 

bimën nëse përqendrimi i tyre është shumë i madh në tokë sesa në rrënjë. 

Përforcimi: Nxënësit duke u bazuar në të dhënat e tabelës 2.1 në faqen 13 të librit, i përgjigjen 

pyetjes së rubrikës “!” dhe “?”, duke e argumentuar përgjigjen e tyre. 

Situata quhet e realizuar nëse nxënësi/ja: përcakton saktë rrugёn qё pёrshkon uji dhe kripërat 

minerale nё bimё; përkufizon transportin aktiv dhe shpërhapjen, përshkruan rolin e ksilemës në 

lëvizjen e ujit dhe të kripërave minerale në bimë.

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për saktësinë e përgjigjeve tё dhёna dhe për pjesëmarrjen në 

diskutim. 

Detyrë. Zgjidhni njërën nga pyetjet e mëposhtme dhe trajtojeni shkurt në fletore. 

1. A) Në disa vende të Europës është ndaluar përdorimi i termometrave me zhivë (merkur). 

Kërkoni në internet apo në burime të tjera se pse është i dëmshëm merkuri për jetën e gjallesave, 

kryesisht për atë të bimëve. 

2. B) Disa lëndë minerale të nevojshme për bimën, janë të nevojshme edhe për njeriun. Pyesni të 

rriturit, mjekun apo kërkoni në internet se ç’sëmundje shkaktohen nga mungesa e kalciumit, e 

magnezit apo e hekurit dhe ç’ushqime bimore (që janë të pasura me to) mund të konsumojmë 

për zëvendësimin e tyre në organizëm.



Tema mësimore 1.8. Ushtrime. Thithja e ujit 

Situata e të nxënit: _____________ 


Nxënësi/ja: 


arsyeton dhe argumenton përgjigjet; 


Burime: teksti i nxënësit (faqe 

14), fletë të parapërgatitura 

Fjalët kyç: 

osmozё 

transport aktiv 

transpirim 


edukimi shëndetësor, edukimi mjedisor, kimi, matematikë 


Parashikim me terma paraprakë / Punë në grupe / Diskutim 

Parashikimi: Disa prej nxënësve lexojnë detyrën e shtëpisë dhe me të tjerët bisedojnë rreth 

informacioneve të marra. Për t’i nxitur nxënësit, u rikujtohet se puna hulumtuese dhe krijuese 

merret parasysh dhe përbën vlerë të posaçme në vlerësimet me notë. 

U shpërndaj secilit nxёnёs fleta ku kam shënuar termat e mëposhtme (ose i shënoj në tabelë dhe 

ata i shkruajnë në një fletë) dhe nxënësi do të shkruajë përkufizimin për secilin term. 

Koncepti 

Përkufizimi 

Ksilemë 

Floemë 

Transpirim 

Osmozë 

Transport aktiv 

Shpërhapje 

Ndërtimi i njohurive: Ndaj klasën në grupe me nga 4-5 nxënës, duke marrë parasysh nivelin e 

të nxënit të nxënësve të secilit grup. Ata do të punojnë ushtrimet e faqes 14 në tekstin e nxënësit. 

Tri grupeve të para u caktoj për zgjidhje ushtrimet 1, 4 dhe 5; tri grupeve të tjera ushtrimet 2, 3 

dhe 6, dhe grupeve që mbeten ushtrimet 7, 8 dhe 9. Pas zgjidhjes dhe rrahjes së mendimeve 

brenda grupit, grupet këmbejnë përgjigjet, i saktësojnë ato dhe i paraqesin përgjigjet para klasës. 

Kjo teknikë e të nxënit në bashkëpunim zgjat 20 min apo më shumë. 

Kaloj në pyetje nga njohuritë e marra gjatё kёtyre mёsimeve mbi fotosintezёn. 

Përforcimi: Diskutohen ushtrimet e përfunduara puna në grup dhe bashkëpunimi midis 

nxënësve. 

Situata quhet e realizuar nëse nxënësi: merr pjesë aktive në zgjidhjen e saj; zgjidh ushtrime të 

niveleve të ndryshme; bashkëpunon me grupin, diskuton lirisht për zgjidhjen e ushtrimeve. 

Vlerësimi: Vlerësohen nxënësit për saktësinë e zgjidhjes së ushtrimeve, për arsyetimin dhe 

argumentimin e zgjidhjes, për kontributin e punës në grup.



Tema mësimore 1.9. Ushqimi 

dhe dieta e njeriut (1) 

Situata e të nxënit: Një dietë e baraspeshuar - një jetë e 

shëndetshme. Përbërësit që përmbajnë ushqimet që duhet të hamë 

janë shumë të rëndësishëm për shëndetin tonë. Një dietё e 

shëndetshme pёrmirёson energjinё dhe ndjenjёn e mirëqenies dhe 

zvogёlon rrezikun tuaj ndaj shumё sëmundjeve dhe ngadalëson 

procesin e plakjes. 


Nxënësi/ja: 

përshkruan rëndësinë e karbohidrateve në një dietë të 

baraspeshuar; 

emërton llojet e karbohidrateve dhe japin shembuj të tyre; 

shpjegon përbërjen e yndyrnave dhe të proteinave; 

tregon rëndësinë e proteinave dhe yndyrave në një dietë të 

baraspeshuar. 

Burime: teksti i nxënësit, skema e piramidës 

ushqimore, plastelinë 

Fjalët kyç: 

dietë e baraspeshuar, 

karbohidrate, 

yndyrna, proteina, 

vitamina, minerale, 

fibra, uji 

aminoacide 

aminoacide 

thelbësore 

testi i Biuretit 

testi i emulsionit 


ndërkurrikulare: Edukimi shëndetësor 


Di / Dua të di/ Mësova 

Parashikimi: U paraqes nxënësve një listë ushqimesh (p.sh., peshku, qumësht, oriz, gjalpë, një 

copë tortë, bizele, portokall, bukë, banane, luleshtrydhe, domate) dhe diskutoj me ta për lëndët 

ushqyese që ato përmbajnë (rikujtoni nga lënda e aftësimit teknologjik). 

Ndërtoj tabelën e mëposhtme dhe e plotësoj atë bashkë me nxënësit: 

Di Dua të di Mësova 

Lëndët ushqyese janë: 

karbohidratet, yndyrnat, 

proteinat, vitaminat, 

mineralet, fibrat, uji. 

(Nxënësit kujtojnë nga ushqimet 

e mësipërme lëndët që përmbahen 

në to). 

Si janë të ndërtuara këto lëndë? 

Cilat janë funksionet e këtyre 

lëndëve në organizëm? 

Si hetohet prania e këtyre 

lëndëve në ushqime?

Ndërtimi i njohurive: Ndërtoj skemën e mëposhtme në dërrasë të zezë për të rikujtuar edhe një 

hërë lëndët kryesore ushqyese. 

Lëndët ushqyese 

Karbohidratet Yndyrnat Vitaminat Mineralet Fibrat Uji 

U shpjegoj që ky klasifikim bëhet duke u bazuar te lënda ushqyese që ndodhet në sasi më të 

madhe te një ushqim. 

U shpjegoj nxënësve ndërtimin e karbohidrateve (mund ta demonstroj me disa topa plasteline 

me ngjyra të ndryshme, p.sh., C6H12O6 që është glukoza. Diskutoj me nxёnёsit ndarjen e 

karbohidrateve në niseshte dhe në sheqerna. U kërkoj të listojnë shembuj. Ata do të përmendin 

frutat dhe unë do t’u kujtoj bukën dhe pataten. Diskutoj me nxёnёsit se pёrse shërbejnë 

karbohidratet. 

- Më pas shpjegoj ndërtimin e yndyrnave dhe vetitë hidrofobe të tyre (të patretshme në ujë). Pyes 

nxënësit: Çfarë ndodh nëse një copë gjalpë e hedhim në një gotë me ujë? Po nëse në vend të gjalpit hedhim 

vaj? A është rezultati i njëjtë? Dhe shpjegoj se ç’ndodh me yndyrnat në organizëm. 

- Duke përdorur topat e plastelinës me ngjyra formoj një varg proteinik. Proteinat përbëhen nga 

vargje aminoacidesh, ku çdo aminoacid përmban C, H, O, N. Pyes nxënësit nga i sigurojmë ne 

proteinat. Ata kanë dëgjuar për ushqimet e pasura me to. I lë të lirë të diskutojnë. 

Nga diskutimet arrijmë nё pёrfundimin se karbohidratet dhe yndyrnat përdoren në trup për të 

siguruar energji. Diskutoj me nxёnёsit se për çfarë përdoret kjo energji. 

U tregoj nxёnёsve se praninë e lëndëve kryesore ushqimore në ushqim mund të zbulojmë me 

anёn e testeve të thjeshta. 

Përforcimi: Diskutojmë së bashku tabelёn 3.2 faqe 18 nё tekstin e nxënësit. 

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për: saktësinë e përgjigjeve tё dhёna, për pjesëmarrjen në 

diskutime dhe për përdorimin e njohurive të jetës së përditshme në ilustrimin me shembuj. 

Detyrë shtëpie: Zgjidhni si detyrë njërën nga kërkesat. 

1. Hartoni një listë me nga 10 ushqime që kanë përmbajtje të lartë karbohidratesh, yndyrnash dhe 

proteinash. 

2. Informohuni në internet, në farmaci apo duke pyetur mjekun se ç’është 

piramida ushqimore, si ndahen ushqimet në të dhe pse ato produkte që janë 

në bazë të piramidës duhen konsumuar më shumë se ato që janë në majë të 

saj. 

3. Pyesni të rriturit apo informohuni përmes mjekut apo internetit se c’është 

sëmundja e diabetit dhe nga se shkaktohet dhe disa nga pasojat.

PIRAMIDA USHQIMORE



Tema mësimore 1.10. Ushqimi 

dhe dieta e njeriut (2) 


shëndetshme. Përbërësit që përmbajnë ushqimet që duhet të 

hamë janë shumë të rëndësishëm për shëndetin tonë. Një dietё e 

shëndetshme pёrmirёson energjinё dhe ndjenjёn e mirëqenies dhe 

zvogёlon rrezikun tuaj ndaj shumё sëmundjeve dhe ngadalëson 

procesin e plakjes. 

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës 

mësimore. Nxënësi/ja: 

identifikon përbërësit e një diete të ekuilibruar dhe funksionet e 

ushqyesve të ndryshëm; 

përshkruan rëndësinë e vitaminave, të kripërave minerale dhe të 

fibrave në një dietë të baraspeshuar; 

zbulon marrëdhëniet midis kripërave minerale, vitaminave, 

fibrave, ujit dhe shëndetit. 

Fjalët kyç: 

kripëra minerale 

vitamina 

fibra 

ujë 

sëmundje deficitare 

ushqyerje e 

ekuilibruar 

substrat 

Burime: teksti i nxënësit, materiale burimore të Lidhja me fushat e tjera ose me temat 

dhënash (p.sh. libra, internet, video, enciklopedi) ndërkurrikulare: Edukimi shëndetësor, TIK 


Diskutim me terma paraprakë / Stuhi mendimesh / Shpjegim / Punë e pavarur 

Parashikimi: U kërkoj nxënësve të lexojnë detyrën e shtëpisë me listën e ushqimeve të kërkuara. 

Pres përgjigjet e tyre dhe saktësoj së bashku me nxënësit e tjerë, nëse duhet. I pyes ata se 

ç’ndikim kanë këto ushqime në shëndetin e njeriut. 

Shkruaj në dërrasë të zezë fjalët: kripëra minerale, vitamina, fibra, ujë, dhe pyes nxënësit se ç’dinë 

për to. U kërkoj të listojnë vitaminat dhe kripërat minerale që njohin dhe të thonë se pse trupi ka 

nevojë për to. 

Ndërtimi i njohurive: Shpjegoj që kripërat minerale janë substanca të tretshme dhe që u nevojiten 

të gjitha gjallesave: edhe bimëve, edhe kafshëve (njerëzve). Në planetin tonë njihen shumë 

minerale, por vetëm pak prej tyre janë të nevojshme për organizmin e njeriut. Shpjegoj 

rëndësinë e kalciumit, të hekurit, të natriumit dhe të fosforit në organizmin e njeriut dhe 

funksionin e secilit element. Pyes nxënësit nëse kanë dëgjuar për sëmundje të mungesës apo të 

pamjaftueshmërisë së kripërave minerale, si anemia apo rakitizmi. Saktësoj dhe plotësoj 

informacionin e tyre, duke theksuar se edhe tepria e tyre sjell probleme në organizëm. 

- I pyes nxënësit nëse, u ka ndodhur që, kur kanë qenë sëmurë, përvec ilaçeve për shërimin e 

sëmundjes, mjeku ka përshkruar në recetë edhe vitamina, si vitamina C. U shpjegoj që fjala 

vitaminë vjen nga “vit”, që do të thotë “jetë", pra, ka rëndësi jetike për njeriun. Asnjë prej 

vitaminave nuk prodhohet në organizëm (përveç vitaminës D që prodhohet nga dielli), ndaj ato

duhet të merren nga ushqimi. Pyes nxënësit për emërtimet e disa prej vitaminave. Shpjegoj 

rëndësinë e tyre dhe sëmundjet deficitare që shkaktohen nga mungesa e vitaminave, si skorbuti. 

Theksoj se vitaminat nuk sigurojnë energji. U tregoj atyre se vitaminat dhe mineralet 

bashkëveprojnë ngushtë me njëri-tjetrin, p.sh., vitamina C ndihmon në përthithjen e hekurit, 

ndërsa vitamina D në përthithnjen e kalciumit. 

- Listoj rëndësinë e fibrave në tretje dhe listoj disa ushqime të pasura me fibra. 

- Duke rikujtuar rëndësinë e ujit për jetën, që nxënësit e kanë marrë në mësimet e mëparshme, u 

shpjegoj nxënësve se qelizat, bimore a shtazore qofshin, përmbajnë rreth 70% ujë. Po ashtu, të 

gjitha reaksionet në trup kanë nevojë për ujin si lëndë e parë, që në këtë rast është një substrat i 

reaksioneve. Ata lexojnë në tekst se për çfarë shërben tjetër uji në organizëm, si qarkullon ai në 

të dhe si mbahet sasia e tij në nivel (zëvendësimi i sasisë së humbur të tij përmes djersës, 

urinimit etj.) 

Përforcimi: Nxënësit lexojnë rubrikat “!” duke i pasuruar me informacione që dinë dhe 

arsyetojnë për rubruikën “?”, faqe 19 te libri i nxënësit. 

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për saktësinë e përgjigjeve të dhëna dhe për përdorimin e 

fakteve nga jeta e përditshme në dhënien e shembujve konkretë. 

Detyrë shtëpie: Zgjidhni si detyrë një nga temat e mëposhtme. (Sugjerim: pyesni prindërit ose 

të rritur të tjerë.) 

1. A keni dëgjuar për njerëz që gërvishtin e hanë suvanë e mureve apo lëvozhgën e vezës? Për 

mungesën e ç’lënde ushqimor tregon kjo? 

2. Pse kur gatuhen frutat dhe perimet, një pjesë e vitaminave dhe e kripërave minerale i 

humbasin shumë nga cilësitë e tyre. 

3. A duhet t’i hamë frutat me gjithë lëkurë? Pse? 

Porosi: Grumbulloni dhe sillni në klasë etiketa ushqimesh nga ambalazhet e tyre, ku të 

shënohen proteinat, yndyrnat, karbohidratet apo vitaminat që përmban produkti.



Tema mësimore 1.11. Dieta 

e baraspeshuar 


shëndetshme. Përbërësit që përmbajnë ushqimet që duhet të hamë 

janë shumë të rëndësishëm për shëndetin tonë. Një dietё e shëndetshme 

pёrmirёson energjinё dhe ndjenjёn e mirëqenies dhe zvogёlon rrezikun 

tuaj ndaj shumё sëmundjeve dhe ngadalëson procesin e plakjes. 


Nxënësi/ja: 

identifikon përbërësit e një diete të ekuilibruar dhe funksionet e ushqyesve të 

ndryshëm. 

diskuton rëndësinë e të ushqyerit për 

shëndetin e njeriut; 

liston sëmundje që vijnë si rezultat i kequshqyerjes 

Burime: teksti i nxënësit, piramida 

ushqimore, etiketa ushqimesh 

Fjalët kyç: 

dietë e 

baraspeshuar, 

kequshqyerje 

dhjamosje 

trombozë 

infarkt 


ndërkurrikulare: Edukimi shëndetësor, edukimi fizik 


Diskutim/ Shpjegim/ Përmbledhje e strukturuar 

Parashikimi: Disa nxënës lexojnë detyrën e shtëpisë dhe në fund 

bashkëbisedohet bashkërisht rreth temës. Më pas u kërkoj të thonë çdo 

gjë që kanë ngrënë dhe kanë pirë një ditë më parë dhe shënoj disa prej 

emërtimeve të ushqimeve në tabelë. I pyes ata nëse ndryshon dieta e tyre 

e përditshme me atë të fundjavës. Në cilat prej ditëve dieta është më e 

shëndetshme? U tregoj këto dy figura dhe i ftoj të tregojnë se cilat 

ushqime janë të shëndetshme / të pashëndetshme – i sugjeroj të gjejnë 

vendndodhjen e tyre në piramidën ushqimore. Ata mund të tregojnë 

përvojat vetjake se çfarë kanë ndier nëse kanë ngrënë vetëm ushqime të 

pasura me karbohidrate e me yndyrna (si ushqimet fast-food, dhe çfarë 

u kanë sugjeruar prindërit. 

Ndërtimi i njohurive: Pajisen nxënësit me etiketa ushqimesh të konservuara dhe ushqimesh të 

tjera, për të vlerësuar ç’lloje të ndryshme lëndësh ushqyese përmban ai. Po ashtu, ata 

parashikojnë se cilat ushqime janë të pasura me lëndë që shndërrohen në energji (në lidhje me 

sasinë e rekomanduar ditore). Diskutohet se kur grumbullohet energji e tepërt nga ushqimi në 

organizëm, ajo shndërrohet në dhjamosje; si ndihmon aktiviteti fizik në harxhimin e energjisë së 

tepërt dhe se çfarë ndodh nëse ne hamë shumë ushqim me sasi të lartë yndyre dhe kripe dhe 

çfarë ndodh nëse nuk hamë sa duhet.

Shpjegoj dёmet qё i shkaktohen organizmit nga kequshqyerja, duke ilustruar nё figurёn 3.6, 

faqe 20, nё libёr. Nxit nxënësit në një diskutim të lirë rreth rasteve tё tjera tё problemeve qё 

vijnё nga kequshqyerja. Shpjegoj si ndikon kequshqyerja në shfaqjen e sëmundjeve të tilla, si: 

obeziteti, prishja e dhëmbëve, infarkti i zemrës, tromboza etj. Nxënësit rrëfejnë për raste që ata 

njohin nga jeta e përditshme. 

Përforcimi: Lexohet përmbledhja në faqen 21 dhe plotësohet një tabelë e ngjashme në fletore: 

Për çfarë shërbejnë 

Depozitohen 

në trup 

Karbohidratet Sigurojnë energji Po 

Yndyrat Sigurojnë energji (më shumë se karbohidratet) Po 

Proteinat Nevojiten për rritjen dhe riparimin e qelizave Jo 

Vitaminat Ndihmojnë në reaksione të ndryshme në organizëm Po 

Fibrat 

Ndihmojnë transportimin e ushqimit në zorrë 

U kërkoj nxënësve të diskutojnë për ushqimet që ata konsumojnë gjatë orarit të qëndrimit në 

shkollë. Më pas të krijojnë një meny ditore të shëndetshme. U sugjeroj të kujdesen që menyja të 

ketë shumëllojshmëri ushqimesh dhe të jetë e ekuilibruar në ato produkte që të marra në sasi të 

mëdha shndërrohen në të dëmshme për shëndetin, si yndyrnat, sheqernat, kripa, ushqime të 

shpejta etj. 

Vlerësimi: Nxënësit bëjnë vlerësimin e njëri-tjetrit për planifikimin e vaktit të shëndetshëm. 

Detyrë shtëpie: Nxënësit bëjnë një ese me temë: Dietë e ekuilibruar, jetë e shëndetshme.



Tema mësimore 1.12. Ushtrime. Ushqimi dhe dieta 

Situata e të nxënit:___________ 


Nxënësi/ja: 




Burime: Teksti i nxënësit (faqe 

22-23), fletë të parapërgatitura 

Fjalët kyç: 

dietё e ekuilibruar 

kequshqyerje 

dhjamosje 

trompozë 

infarkt 

fibra 


substrat 

vitamina 


ujë 


Edukimi shëndetësor, edukimi mjedisor, kimi, matematikë 


Tabela e koncepteve / Punë në grupe/ Diskutim 

Parashikimi: Lexohen disa nga detyrat e shtëpisë dhe zgjidhet eseja më e mirë. Shpërndaj te 

çdo nxënës një fletë tё përgatitur dhe pres të shkruajnë përkufizimet përkatëse për çdo term. 

Koncepti 

dietё e balancuar 

kequshqyerje 

dhjamosje 

trombozë 

infarkt 

fibra 


substrat 

vitamina 


uji 

Komenti 

Ndërtimi i njohurive: Ndaj klasën në grupe me nga 4-5 nxënës, duke marrë parasysh nivelin e 

të nxënit të nxënësve të secilit grup. Tre grupeve të para u caktoj për zgjidhje ushtrimet 1, 10 

dhe 11, faqe 22 (teksti). Tre grupeve të tjera u caktoj për zgjidhje ushtrimet 2, 5; dhe 7, faqe 22

dhe grupet e tjera 3, 4, 6, 8 dhe 9 faqe 22-23. 

Anëtarët e secilit grup, kur përfundojnë punën, diskutojnë zgjidhjen e ushtrimeve. Nxis 

pjesëmarrjen e të gjithë anëtarëve në punën e grupeve. Pas diskutimit dhe arritjes në përgjigjen 

e saktë, këmbejnë ushtrimet me nxënësit e tre grupeve. Kjo teknikë e të nxënit në bashkëpunim 

zgjat 20 minuta apo më shumë. Në fund nxënësit japin përgjigjet para klasës 

nga nxënës përfaqësues për secilin grup. Nëse përgjigja nga njëri grup nuk është e saktë, 

kërkohet përgjigja nga grupet e tjera. 

Përforcimi: Diskutohen ushtrimet e përfunduara, puna në grup dhe bashkëpunimi midis 

nxënësve. 





Vlerësimi: Teknika e vlerësimit të nxënësit nga nxënësi. Mbahen shënime për disa prej 

nxënësve për saktësinë e zgjidhjes së ushtrimeve, për arsyetimin dhe argumentimin e zgjidhjes, 

për kontributin e punës në grup.



Tema mësimore 1.13. Përsëritje. Ushqimi dhe të 

ushqyerit 

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore. 

Nxënësi/ja: 

• eksploron si bimët kanë nevojë për dioksid karboni, ujë dhe 

dritë për të kryer fotosintezën në mënyrë që të prodhojnë biomasën 

dhe oksigjenin; 

• heton dhe përshkruan transportin e ujit dhe kripërave minerale te 

bimët me lule; 

• përshkruan si i përshtaten qimet thithëse funksionit të tyre. 

Situata e të nxënit: _________ 

Fjalët kyç: 

fotosintezë, ujë 

niseshte, klorofil 

glukozë, 

dietë e 

balancuar, fibra 

vitamina 


Burime: teksti i nxënësit, Fletorja 

e Punës, fletë të parapërgatitura 


Edukimi shëndetësor, matematikë, kimi 


Harta e të pyeturit / Punë e pavarur/ Diskutim 

Parashikimi: Paraprakisht kam hartuar skeda me pyetje për dy grupe nxënësisht. 

Grupi I 

USHQYERJA TE BIMËT 

Pse uji është i 

domosdoshëm për 

bimën? Si e merr 

bima atë? 

Çfarë është 

osmoza? 

Për çfarë i shërben 

uji bimës? 


transporti aktiv? 


difuzioni? 

Për çfarë kanë 

nevojë bimët që të 

rriten? 

Si e sigurojnë bimët 

ushqimin? 

Për çfarë i nevojiten 

bimës kripërat 

minerale? 

Si përhapen në të 

gjithë bimën kripërat 

minerale? 


fotosinteza? Ku 

kryhet ajo? 

Çfarë janë të 

domosdoshme për 

procesin e 

fotosintezën? 

Cilat janë lëndët e 

para të nevojshme 

për fotosintezën? 

Cilat janë produktet 

e fotosintezës?

Grupi II 

Cilat janë grupet e 

lëndëve ushqyese? 

Ç’janë karbohidratet? 

Çfarë sigurojnë ato? 

Çfarë janë yndyrat? 

Për çfarë shërbejnë? 

Çfarë janë proteinat? 

Për çfarë përdoren? 


kripërat minerale? 


fibrat? Nga merren? 

USHQYERJA TE NJERIU 

Pse kemi nevojë për 

ushqim? 

Pse është e 

rëndësishme një dietë 

e baraspeshuar? 

Çfarë duhet të 

përmbajë një dietë e 

baraspeshuar? 

Cilat janë shkaqet 

dhe ndikimet e 

kequshqyerjes? 

Për çfarë shërben uji 

në organizëm? 

Çfarë pasoje ka 

grumbullimi i 

energjisë së tepërt? 

Pse është i 

rëndësishëm që në 

dieta të shoqërohet 

nga veprimtari fizike? 

Jepni shembuj dëmesh që 

shkaktohen nga mungesa a 

nga tepria lëndëve ushqyese në 

organizëm. 

Ndërtimi i njohurive: I lë nxënësit të punojnë përgjigjet e pyetjeve në fletore për 10 minuta. 

Ata shkëmbejnë fletoret me njëri-tjetrin dhe lexojnë përgjigjet duke i korrigjuar dhe saktësuar 

ato, me qëllim që të nxirren qartë konceptet kryesore. 

U caktoj grupeve nga një temë (ose nga dy tema duke i ndarë në dy nëngrupe); u kërkoj të 

hartojnë pyetje. Grupet i drejtojnë pyetje njëri-tjetrit. 

Përforcimi: Diskutohen përgjigjet e dhëna dhe grupet vlerësojnë njëri-tjetrin. 

Situata quhet e realizuar nëse nxënësi: merr pjesë aktive në grup, në hartimin e pyetjeve dhe 

dhënien e përgjigjeve, argumenton saktë përgjigjet, interpreton mirë dhe qartë konceptet . 

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për përdorimin e saktë të fjalorit shkencor, por 

bashkëveprimin me njëri-tjetrin dhe punën në grup, për pjesëmarrjen dhe për diskutimin gjatë 

punës në grup, për aftësitë dhe shprehitë praktike, si dhe për saktësinë e përgjigjeve.



Tema mësimore 1.14. Sistemi tretёs. 

Goja dhe gëlltitja 

Situata e të nxënit: Si e përdor organizmi ushqimin? 

Njerëzit e marrin atë nga bimët ose nga kafshët e tjera. Ai 

përbëhet nga molekula të mëdha që nuk mund të përthithen 

nga gjaku. Këto molekula komplekse duhen zbërthyer, 

përthithur dhe shndërruar në formën që i nevojitet trupit. 


Nxënësi/ja: 

identifikon organet kryesore të sistemit tretës; 

përshkruan rrugën që bën ushqimi deri në stomak; 

shpjegon proceset që ndodhin në gojë dhe në stomak dhe rolin e 

enzimave. 

Burime: Teksti i nxënësit, Fletorja e Punёs, skema 

e sistemit tretës dhe e përbërjes së një dhëmbi, 

video që tregojnë sistemin tretës 

Fjalët kyç: 

sistem tretës 

enzima 

tretje 

gëlltitje 

pështymë 

molekulë substrati 

amilazë 

ezofag 

lëvizje perisaltike 


ndërkurrikulare: Edukimi shëndetësor, 

TIK 


Stuhi mendimesh / Punë në dyshe/ DRTA / Loja në role 

Parashikim: Shtroj para nxënësve pyetjen: “Çfarë ndodh me ushqimin, pasi unë e ha?” 

U kërkoj nxёnёsve t’i shkruajnë ose t’i vizatojnë përgjigjet e tyre; pastaj të punojnë me një 

shok/shoqe për t’i përmirësuar dhe për t’i ndarë me të gjithë klasën mendimet e tyre. Për t’i 

ndihmuar u vë përpara figurat e mëposhtme dhe u kërkoj të gjejnë një lidhje midis tyre. 

Ndërtimi i njohurive: Në fillim u shpjegoj nxënësve termin “sistem tretës”: 

- Deri tani, në kapitullin “Ushqimi dhe të ushqyerit” kemi kemi mësuar se pse i shërben ushqimi

gjallesave dhe cilat janë disa nga lëndët ushqyese. Ne e fusim ushqimin në gojë dhe pjesën 

tjetër të punë e bën organizmi ynë. Por, cila është rruga nëpër të cilën kalon ushqimi në 

organizëm? Si e përdor organizmi ushqimin? Dimë që cdo organ i trupit tonë ka një detyrë. 

Detyra e përdorimit të ushqimit i përket një grupi organesh, i cili quhet sistem tretës. (Quhet 

sistem sepse përbëhet nga disa organe që kryejnë funksione të caktuara të një procesi, p.sh., të 

procesit të tretjes, sipas një rendi të caktuar.) 

Nxënësit i përgjigjen pyetjes: Dini ndonjë sistem organesh të organizmit të njeriut? Sistemi 

nervor, sistemi skeletor, sistemi i qarkullimit të gjakut, sistemi riprodhues, sistemi muskulor) 

Nxënësit lexojnë në faqen 24-25 të librit dhe, pas çdo paragrafi bëhen përmbledhje dhe 

ndërhyrje shpjeguese sipas rastit. Fillimisht ata vëzgojnë figurën 4.1, dhe tregojnë (ashtu siç e 

mendojnë) se ku ndodhet në organizëm sistemi tretës, cilat organe e përbëjnë atë dhe 

ç’funksion kryen secili prej organeve (shihni edhe në f. 26 në libër). Ata i përgjigjen pyetjes së 

rubrikës “?” dhe më pas lexojnë nënçështjen Goja dhe gëlltitja. Shpjegoj rolin e pёshtymёs nё 

tretje dhe veprimin e enzimёs, amilazёs duke ilustruar me figurёn 4.2 nё libёr. Shpjegoj se si 

enzimat ndryshojnë formë kur nxehen, duke u bazuar në diagramin 4.3 dhe se ky proces quhet 

çnatyrim. 

Caktoj një nxënës të lexojë kutizën e fakteve për dhëmbët e peshkaqenit (f. 25) për dhëmbët e 

elefantit (f. 26). Nxënësit mund të pyesin për mënyrën si është i ndërtuar dhëmbi dhe prishjen e 

tij. Ku shkon ushqimi pasi përpunohet në gojë? Duke konkretizuar shpjegimin me skemën 4.7 bëj 

një përmbledhje të rrugës që bën ushqimi nëpër organizëm dhe shpjegoj lëvizjen peristaltike. 

Përforcimi: Nxjerr përpara klasës disa nxënës. Ata do të shkruajnë në letër të bardhe etiketat e 

mëposhtëme: gojë, ezofag, stomak, zorrë e hollë, zorrë e trashë, rektum dhe do ti ndajnë mes 

tyre në mënyrë tyë rastësishme. 6 nxënës nga klasa dalin përballë tyre dhe thonë numrat nga 1 

deri te 6 jo sipas renditjes. Secili nxënës do të vendoset përballë klasës sipas rendit të organit që 

mban, p.sh: 1-goja 

2- ezofagu 

3-stomaku 

4- zorra e hollë 

5-zorra e trashë 

6-rektumi 

Vlerësimi: Vlerësohen nxënësit për saktësinë e përgjigjeve; për identifikimin e organeve të 

tretjes dhe për aktivizimin. 

Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2, 3, faqe 17, te Fletorja e Punёs.



Tema mësimore 1.15. Tretja në stomak 

dhe në zorrë 

Situata e të nxënit: Si e përdor organizmi ushqimin? 

Njerëzit e marrin atë nga bimët ose kafshët e tjera. Ai 

përbëhet nga molekula të mëdha që nuk mund të përthithen 

nga gjaku. Këto molekula komplekse duhen zbërthyer, 

përthithur dhe shndërruar në formën që i nevojitet trupit. 


mësimore: 

Nxënësi/ja: 

përshkruan zbërthimin mekanik dhe kimik të ushqimit në 

stomak; 

tregon mënyrën e përthithjes së ushqimeve në zorrën e hollë; 

përshkruan veprimin e disa enzimave për tretjen e proteinave, 

yndyrnave dhe karbohidrateve në stomak dhe zorrë. 

Fjalët kyç: 

stomak 

lëng gastrik 

pankreas 

proteazë 

karbohidrazë, 

lipazë 

defekim, 

feçe 

vile 

Burime: teksti i nxënësit, enciklopedi, tabela Lidhja me fushat e tjera ose me temat 

anatomike e aparatit tretës 

ndërkurrikulare: Edukimi shëndetësor, Arti 

pamor, TIK 


Ditari dypjesësh/ Shpjegim me demonstrim / Puna në dyshe 

Parashikimi: Kërkoj nga nxënësit të lexojnë ushtrimet e detyrave të shtëpisë. Diskutojmë 

bashkërisht përgjigjet. Ndërtoj një tabelë më dy kolona dhe u kërkoj nxënësve ta plotësojnë atë. 

Emërtimi 

Funksioni 

Dhëmbët 

Pështyma 

Goja 

Ezofagu 

Stomaku 

Ndërtimi i njohurive: Kujtoj me nxënësit rrugën nga kalon ushqimi nëpër sistemin tretës, 

organet dhe funksionet e tyre. Pyes: Pse është e nevojshme që goja të sekretojë pështymë? duke 

shpjeguar fjalën sekreton (prodhon lëng të nevojshëm për një proces të organizmit) në rast se 

nxënësit nuk e dinë. Pas përgjigjes së nxënësve ngre pyetjen: A sekretojnë lëngje të gjitha organet e 

sistemit tretës? Për se shërbejnë lëngjet, bakteret apo enzimat? Le ta shohim. 

Duke demonstruar në tabelën anatomike të sistemit tretës tregoj rrugën që pëson ushqimi nëpër 

të, ndikimin e enzimave të rëndësishme në tretje: proteazë, karbohidrazë, lipazë. Shpjegoj 

mënyrën si ndikojnë enzimat në procesin e tretjes duke u bazuar në tabelën 4.1, faqe 27 në libër.

Shpjegoj rolin e vileve në zorrë dhe mënyrën si bëhet përthithja e lëndëve ushqyese në të. Trajtoj 

me nxënësit skemën që tregon se çdo vile ka shumë kapilarë, figura 4.9 f. 28 në librin e nxënësit. 

Shpjegoj çfarë ndodh në zorrën e trashë. Nxjerr me nxënësit formimin dhe përbërjen e feçeve. 

Përforcimi: Nxënësit në grupe dyshe të plotësojnë një grafik (skemë) me kuti të madhe për të 

treguar procesin e tretjes së ushqimit nga fillimi në fund. Plotësojnë ushtrimet 5 dhe 6 faqe 18 te 

Fletorja e Punës. 

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për saktësinë e përgjigjeve; për aktivizimin e punës në grup, për 

përshkrimin e saktë të koncepteve kryesore dhe përkatësitë e tyre. 

Detyrë shtëpie: U kërkoj nxënësve të hartojnë një ese të shkurtër: Udhëtimi i një kafshate molle 

nëpër sistemin tretës.



Tema mësimore 1.16. Ushtrime. Tretja 


mësimore. Nxënësi/ja: 




Burime: Teksti i nxënësit, fleta të 

parapërgatitura 

Situata e të nxënit: __________________ 

Fjalët kyç: sistem tretës, 

enzima, tretje, gëlltitje, 

pështymë, molekulë 

substrati, amilazë, ezofag, 

lëvizje peristaltike, 

stomak, lëng gastrik, 

pankreas, proteazë 

karbohidrazë, lipazë 

defekim, feçe, vile 




Tabela e koncepteve / Punë në grupe / Diskutim 

Parashikimi: Disa nxënës lexojnë detyrën e shtëpisë. Nxënësit vlerësojnë detyrën më të saktë e 

të shprehur më bukur. I shpërndaj secilit nxёnёs fleta të parapërgatitura. Kёrkoj qё secili nxёnёs 

tё shkruajë pёrkufizimet përshkrimet pёrkatёse të termave. 

Koncepti 

Sistem tretës 

Tretje 

Gëlltitje 

Pështymë 

Molekulë substrati 

Amilazë 

Ezofag 

Lëvizje peristaltike 

Stomak 

Lëng gastrik 

Pankreas 

Proteazë 

Lipazë 

defekim 

feçe 

vile 

Komenti

Diskutojmë përgjigjet në klasë duke përforcuar njohuritë e marra. 

Ndërtimi i njohurive: Ndaj klasën në grupe me nga 4-5 nxënës. 

Tre grupeve të para u caktoj për zgjidhje ushtrimet 1,3 dhe 4, faqe 29 në tekst. 

Tre grupeve të tjera u caktoj për zgjidhje ushtrimet 2,5 faqe 29 (po aty). 

Pas zgjidhjes secila treshe e grupeve diskuton zgjidhjen. 

Sapo arrijnë në përgjigjen e saktë, këmbejnë ushtrimet me nxënësit e tre grupeve. 

Kjo teknikë e të nxënit në bashkëpunim zgjat 20 minuta apo më shumë. 

Përforcimi: Në fund nxënësit japin përgjigjet para klasës nga nxënës përfaqësues për secilin 

grup. Nëse përgjigja nga njëri grup nuk është e saktë, kërkohet përgjigja nga grupet e tjera. 





Vlerësimi: Vlerësohen nxënësit për saktësinë e zgjidhjes së ushtrimeve, për arsyetimin dhe 

argumentimin e zgjidhjes, për kontributin e punës në grup. 

Detyrë: Pyesni të rriturit ose kërkoni të dhëna e kuriozitete mbi limonin dhe dobitë e tij.



Tema mësimore 1.17. Mungesa e 

vitaminave 

Situata e të nxënit: Pse marinarët u quajtën “njerëzit e 

limonit”? Shumë njerëz në kohë të ndryshme, kanë menduar se 

sëmundjet mund të shkaktohen nga mungesa e ndonjë vitamine 

në dietën ushqimore. Mjekësia popullore ka përdorur shumë lloje 

ushqimesh për kurimin e sëmundjeve. 


Nxënësi/ja: 

kupton rëndësinë e të ushqyerit me vitamina; 

identifikon disa sëmundje të lidhura me mungesën e vitaminave 

në organizëm. 

Burime: teksti i nxënësit, burime rreth 

sëmundjeve të mangësisë (p.sh. libra, internet), 

limon, kunja dhëmbësh, fletë, ngjitës 

Fjalët kyç: dietë, 

dietolog/e 

shëndet 

skorbut 

vitamina C 

mjekësia popullore 




Tabela e koncepteve/ Veprimtari e leximit 

të drejtuar / punë e pavarur 

Parashikimi: U kërkoj nxёnёsve të flasin për ushqimet e parapëlqyera të tyre. Hartoj një tabelë 

në dërrasën e zezë, por pa “kokë” të shkruar. Vendosni ushqimet sipas kolonave duke u 

përqendruar tek përmbajtja në proteina dhe vitamina. 

Ndërtimi i njohurive: Lexoj mёsimin me ngadalë dhe e ndaj atё nё paragrafe. Nxёnёsit 

vendosin shёnime tё tyre nё fund tё çdo paragrafi nё lidhje me informacionin qё kanё pёr 

çёshtjet qё lexoj. Diskutojmë rreth vlerave kuruese e dobiprurëse të limonit dhe përdorimeve të 

tij në dietën e përditshme. 

- Limoni është i pasur me fibra, me vitaminat C (me shumicë), B1, B2, B5, B6, dhe me lëndë 

minerale, si kalcium, hekur, magnez, zink, fosfor, potas etj. Vetitë e tij shëruese kanë qenë të 

njohura qysh në lashtësi, madje në një përrallë tregohet se një princeshë ishte aq e sëmurë, se 

vetëm “veza e diellit” (kështu e kishin quajtur limonin atëherë) mund ta shpëtonte. 

Pyes nëse kanë të sëmurë në rrethin familjar të tyre dhe u kërkoj të cilësojnë sëmundjen. Midis 

tyre ndalem te sëmundjet e lidhura me dietën dhe mungesën e vitaminave. Diskutoj me 

nxënësit rreth sëmundjes së skorbutit duke iu referuar historive në libër faqe 30-31. Pyes 

nxënësit çfarë kuptojnë me kontroll mjekësor. Shtroj nevojën e kontrollit mjekësor të dhëmbëve. 

Përforcimi: U jap detyrë në fletoren e klasës nxënësve të shkruajnë brenda 5 minutash sa më 

shumë emra të frutave dhe perimeve që ata dinë që kanë një përmbajtje të lartë të vitaminës C.

2. Nxënësit presin letrat në copëza shumë të vogla drejtkëndore, në të cilat shënojnë shkurt 

dobitë e limonit. Më pas letrën e ngjitin si flamur në kunjin e dhëmbëve dhe flamujt i ngulin në 

limon. 

Vlerësimi: Vlerësohen nxёnёsit për mënyrën se si e gjykojnë rëndësinë e vitaminave në 

shëndet. 

Detyrë krijuese: Boja e padukshme. Shkruani një mesazh sekret, duke ngjyer një kunj veshësh 

në lëng limoni. Lëre të thahet dhe dërgojani dikujt që dëshironi. Për të lexuar mesazhin personi 

duhet ta mbajë mbi një burim nxehtësie, p.sh. mbi flakë (jo shumë afër sepse letra ndizet), 

derisa të vërejë që shkrimi do të marrë ngjyrë kafe dhe të bëhet i lexueshëm - acidi i lëngut të 

limonit (pH-shi i tij është 2-3) vepron duke dobësuar fibrat e letrës. 

Porosi: Peshohuni në një peshore farmacie, e cila, përveç peshës suaj tregon edhe gjatësinë dhe 

peshën që duhet të keni.



Tema mësimore 1.18. Ngrёnia e 

tepërt 

Situata e të nxënit: Obeziteti një dukuri gjithnjë e më e 

përhapur. Rritja e numrit të njerëzve të prekur nga 

obeziteti është dukuri globale. Mjekët e kanë shprehur hapur 

shqetësimin për shkak të problemeve shëndetësore që mund të 

shkaktojë obeziteti. Ai rrit mundësinë e zhvillimit të 

sëmundjeve të ndryshme. 


Nxënësi/ja: 

përkufizon termin “obezitet”; 

njehson indeksin e masës trupore BMI; 

kupton rëndësinë e të ushqyerit; 

diskuton për sëmundjet që vijnë si rezultat i obezitetit. 

Burime: teksti i nxënësit, burime 

rreth sëmundjeve të mangësisë 

(p.sh. libra, internet) 

Fjalët kyç: 

obezitet 

BMI 

kequshqyerje 

dietolog/e 

shëndet 

kolesterol 

angine 

statina 


Edukimi shëndetësor, arti pamor ,gjuha dhe komunikimi, 

matematika 


Kllaster/ DLTA/ Gushkuqi rrethor 

Parashikimi: Shkruaj nё tabelё fjalёn “mbipeshë” dhe me njohuritë që nxënësit kanë plotësoj 

skemën KLLASTER. Ata shprehen ashtu siç e mendojnë. 

Jo shumëllojshmëri ushqimesh 

Ngrënie e tepërt 

Aktivitet i pakët fizik 

MBIPESHË 

Ushqime me shumë yndyra dhe sheqer 

Ngrënia e ushqimeve të thata 

Sëmundje të ndryshme 

Pirja e lëngjeve të gazuara 

Ndërtimi i njohurive: Pas kllaster-it të mësipërm u kërkoj nxënësve të më thonë se ç’mendim 

kanë për vete dhe shokët në lidhje me temën. Ata diskutojnë rreth peshës trupore dhe 

evidentojmë nxënësit e klasës që janë mbi peshë. Ata që e kanë kryer porosinë për t’u peshuar, i 

tregojnë shokëve se çfarë të dhënash përmban shënimi i peshores së farmacisë. Pyes: Me 

ç’formulë e llogarit peshorja masën e duhur të trupit të një individi?

Prej këtej u shpjegoj nxënësve indeksin e masës trupore (BMI): 

Një nxënës del të llogaritë peshën e duhur trupore në tabelë. 

Më pas lexoj mёsimin me ngadalë, duke diskutuar pas cdo paragrafi. Nxёnёsit vendosin 

shёnimet e tyre nё fund tё çdo paragrafi nё lidhje me informacionin qё kanё pёr çёshtjet qё lexoj. 

Bëj një ndërprerje në lexim dhe u tregoj 

nxënësve këto dy foto. I lë të provojnë të 

gjejnë një fjalë që i përfshin të dyja: 

KEQUSHQYERJE. Ata flasin për 

mungesën e larmishmërisë së ushqimeve 

për shkak të varfërisë dhe për shkak të 

zgjedhjeve personale. I pyes se 

ç’grupmosha mendojnë ata se janë më shumë të prekur nga obeziteti dhe pse. 

I pyes ata se çfarë pasojash mund të ketë nga kequshqyerja prej teprisë ushqimore dhe nëse 

kanë të sëmurë në rrethin familjar të tyre dhe u kërkoj të cilësojnë sëmundjen. Midis tyre 

ndalem te sëmundjet e lidhura me dietën, si diabeti, kolesteroli, arterioskleroza (e cila çon në 

dhimbje gjoksi që quhet angina pektoris), etj. U shpjegoj nxënësve se një grup përbërjesh kimike 

të quajtura “statina”, janë disa prej barnave më të përdorura sot. Diskutoj për to. 

Pyes nxënësit çfarë kuptojnë me kontroll mjekësor. Shtroj nevojën e kontrollit mjekësor 

sistematik për të pasur një shëndet sa më të mirë. Ata diskutojnë rreth të dhënave që përmbajnë 

kutizat “?” dhe “!”. 

Përforcimi: Shkruaj në dërrasë: “Dobitë e ngrënies në mensën e shkollës” dhe pasi ndaj 

nxënësit në dy grupe, ndaj edhe nëncështjet e temës: Dobitë e mensës / menyja e mensës. 

Nxënësit e seilit grup diskutojnë me radhë dhe mbajnë shënime dhe në fund shënimet lexohen 

nga një përfaqësues, duke bërë edhe shtesa apo saktësime. 

Vlerësimi: Vlerësohet mënyra se si e gjykojnë të ushqyerit e shëndetshëm 

Detyrë shtëpie: 1. Llogaritni BMI-në e dy familjarëve tuaj. 

2. Gjeni informacion mbi sëmundjen e Diabetit: cilat janë shkaqet dhe pasojat e saj. 

3. Krijoni (individualisht ose në grup) një fletushkë ndërgjegjësuese rreth problemit të obezitetit. 

(detyrë fakultative) 

.



Tema mësimore 1.19. Enzimat 

Situata e të nxënit: Enzimat zbërthejnë. Vetitë që kanë i bëjnë 

enzimat tejet të dobishme në shumë fusha të industrisë. Ato mund 

të përdoren gjithashtu në disa mënyra në shtëpitë tona. Aftësia e 

tyre për të përshpejtuar reaksione të caktuara në temperatura dhe 

në trysni të ulëta na kursejnë shumë kohë, energji dhe para. 


Nxënësi/ja: 

shpjegon se si veprojnë enzimat si katalizatorë biologjikë; 

përshkruan se si zbulohet glukoza nga Clinistix TM ; 

diskuton për rolin e enzimave në industri. 

Burime: teksti i nxënësit, burime tё dhёnash 

rreth funksionit të enzimave 



Fjalët kyç: 

enzimë 

lipazë 

proteazë 

karbohidrazë 

katalizator 


Diskutim/ Shpjegim me demonstrim/ Punë e pavarur 

Parashikimi: Lexohen informacionet e dhëna si detyrë shtëpie orën e kaluar. U tregoj se një 

mënyrë e menjëhershme për të parë vlerat e sheqerit në gjak është nëpërmjet urinës, analizë kjo 

që bazohet në shirita të përgatitur me dy enzima. U kërkoj atyre të gjejnë në tekstin e nxënësit 

se c’janë enzimat (f. 24). Diskutoj me ta pёr mёnyrёn se si e përgatitim kosin apo bukën nё 

kushte shtёpie dhe u tregoj se enzimat janë elementet kryesore në përgatitjen e tyre. 

Ndërtimi i njohurive: Shfaq me videoprojektor 3 inserte të ndryshme të shkarkuara nga 

interneti mbi: Prodhimi artizanal i djathit / ekzaminimi i glukozës në urinë me Clinistix TM / 

përdorimi i detergjenteve në shtëpi (mund t’i gjejmë në YouTube). 

Diskutoj me nxёnёsit: Ҫfarë janë enzimat? Pse ato janë të dobishme? Cilat janë disa përdorime të tyre? 

Përdorimi i enzimave 

në mjekësinë 

në industrinë 

diagnostikuese 

farmaceutike 

ushqimore 

e detergjenteve 

tekstile 

kozmetike 

Shpjegoj përdorimet e enzimave në produktet e konsumit të jetës së përditshme (ushqime, pije, 

ilaçe, rroba, detergjente, letër) duke u kërkuar nxënësve t’i ilustrojnë me shembuj. 

- Secili prej nesh është plot me enzima brenda dhe jashtë. Ne enzimat i hamë (djathi, kosi, birra, 

vera etj.), ne enzimat i veshim (xhinset, rrobat e ngjyrosura), ne enzimat i përdorim (letra që

shkruajmë), me enzimat mbajmë higjienë, me enzimat mbajmë trupin të shëndetshëm (ilaçet, 

analizat), madje, edhe i prodhojmë. E dini cili organ është fabrika e enzimave në trupin tonë? 

Pankreasi. 

U kërkoj nxënësve të studiojnë foton në faqen 35 të librit, të shkruajnë çfarë tregon ajo si dhe të 

japin një shpjegim shkencor për enzimat që përdoren te detergjentet. Shpjegoj termat 

katalizator biologjik dhe jobiologjik. 

Ata lexojnë dhe diskutojnë rreth të dhënave që janë në kutizat e ruibrikës “?” dhe “!”. 

Përforcimi: Nxёnёsit punojnё nё mёnyrё tё pavarur ushtrimet 1-4 f. 35 në libёr dhe diskutohet 

nё lidhje me përgjigjet e tyre. 

Vlerësimi: Vlerësohen nxënësit për saktësinë e përgjigjeve tё dhёna dhe për sjelljen e 

shembujve ilustrues gjatë shpjegimit. 

Detyrë shtëpie: Gjeni informacione nё internet mbi rolin e enzimave nё jetёn e përditshme.



Tema mësimore 1.20. Detyrё eksperimentale. 

Veprimi i enzimave nё tretje 

Situata e të nxënit: Enzimat zbërthejnë. Vetitë që 

kanë i bëjnë enzimat tejet të dobishme në shumë fusha 

të industrisë. 


Nxënësi/ja: 

planifikon ecurinë e punës, realizon vëzhgime të sakta, mban shënime dhe 

interpreton rezultatet; 

zbulon funksionin e amilazës te molekulat e amidonit; 

kupton funksionin e enzimave si katalizatorë biologjikë. 

Burime: Fletore Pune, tretësirë amilaze, tretësirë 

niseshteje, shiringë 5 cm 3 , tretësirë jodi, gotë kimike, ujë, 

2 provëza zjarrduruese, 2 rripa llastiku, 2 tuba Visking, 

vaskë, pllakë me gropa, letër A4 etj. 

Fjalët kyç: 

amilazë 

amidon 

tub visking 

testi i 

Benediktit 

Lidhja me fushat e tjera ose me 

temat ndërkurrikulare: Edukimi 

shëndetësor, matematikë, kimi, arti 

pamor 


Stuhi mendimesh/ Puna në grupe/ Përmbledhje e strukturuar 

Parashikimi: Paraprakisht, për të rikujtuar njohuritë, u drejtoj nxënësve disa pyetje: Ҫfarë janë 

enzimat? Ku gjejnë përdorim ato? Pse enzimat nuk funksionojnë në temperatura shumë të larta? 

Ndërtimi i njohurive: Ndaj klasën në grupe duke u kujdesur që nëpër grupe të ketë nivele të 

ndryshme nxënësish. U kujtoj paraprakisht udhëzimet e sigurisë për eksperimentin, të 

zbatojnë rregullat e punës në laborator dhe i njoh ata me punën që do të kryejnë. Për këtë u 

kërkoj të ndjekin metodën e dhënë në fletën e veprimtarisë praktike. I kërkoj secilit grup të 

ndjekë ecurinë e punës sipas rendit të paraqitur në Fletoren e Punës. Ndërkohë, nxënësit 

ndajnë detyrat brenda grupit dhe njëri nga nxënësit përgatit dy tabela ku të shënojnë rezultatet. 

Njëra tabelë do të tregojë rezultatin e testit të amidonit dhe të jodit, tabela tjetër do të shërbejë 

për të shënuar rezultatin e testit të Benediktit. 

Përforcimi: Nxënësit i drejtojnë pyetje njëri-tjetrit, si: 

- A vutë re se molekulat e mëdha të amidonit mund të lëvizin jashtë nga tubi Visking? 

Pyes nxënësit: Cilën pjesë të zorrëve paraqet ky model? Çfarë do të përfaqësonte në modelin e zorrëve të 

vërteta tubi Visking? Po lëngu brenda tij? Po lëngu brenda provëzës jashtë tij? 

Situata quhet e realizuar nëse nxënësi/ja: përshkruan mirë eksperimentin që kryen; mban shënime, 

i krahason dhe interpreton rezultatet; rezultatet pajtohen me parashikimet. 

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për saktësinë në kryerjen e eksperimentit, për analizimin e të 

dhënave dhe për interpretimin e rezultateve. 

Detyrë shtëpie:



Tema mësimore 1.21. Ushtrime. Ushqimi dhe të Situata e të nxënit: ___________________ 

ushqyerit 

Rezultatet e të nxënit të kompetencave të fushës sipas temës mësimore: Fjalët kyç: 

Nxënësi/ja: 

gjethe 


ushqim 


tretje 

mbështet zgjidhjet mbi bazën e dijeve të qëndrueshme teorike. enzimë 

lëndë ushqyese 

Burime: teksti i nxënësit 




Ditari dypjesësh / Puna në grupe/ Diskutim) 

Parashikimi: U shpёrndaj secilit nxёnёs fleta ku jepen termat dhe pёrkufizimet. Kёrkoj qё secili 

nxёnёs tё kryejё lidhjen e termave me pёrkufizimet pёrkatёse. Pas plotësiomit ata verifikojnë 

dhe korrigjojnë përgjigjet. 

Emërtimi 

Funksioni 

Stomaku 

Prodhon amilazën që fillon tretjen e amidonit. 

Zorra e hollë 

Prodhon lëngun e tëmthit që zbërthen yndyrnat. 

Gjëndra e pështymës 

Përthith ujin nga mbetjet e ushqimit. 

Tëmthi 

Bluajnë ushqimin në pjesë të vogla. 

Anusi 

Prodhon acid për të vrarë mikroorganizmat. 

Mëlçia 

Prej ku jashtëqitjet dalin jashtë trupit. 

Pankreasi 

Depoziton lëngun e tëmthit. 

Zorra e trashë 

Ka sipërfaqe të madhe për absorbimin në gjak. 

Dhëmbët 

Prodhon enzima për të tretur amidonin. 

Ndёrtimi i njohurive: Ndaj klasën në grupe me nga 4-5 nxënës. Secilit grup i caktoj të shkruajë 

3 enzima dhe shembuj si veprojnë ato. Pas zgjidhjes secila treshe e grupeve diskuton zgjidhjen. 

Sapo arrijnë në përgjigjen e saktë, këmbejnë ushtrimet me nxënësit e tri grupeve. Grupet 

punojnë në mënyrë të pavarur ushtrimet e faqes 36-37 në libër, përkatësisht: 

tri grupeve të para u caktoj për zgjidhje ushtrimet 1, 3 dhe 4; tri grupeve të tjera ushtrimet 2, 5 

dhe 6 dhe tre grupet e tjera ushtrimet 7, 8, 9 dhe 10. 

Përgjigjet (me radhë) jepen nga nxënës përfaqësues për secilin grup. Nëse përgjigja nga njëri 

grup nuk është e saktë, kërkohet përgjigja nga grupet e tjera. Kërkoj marrjen pjesë të të gjithë 

pjesëtarëve e grupit në zgjidhjen e ushtrimeve.

Pёrforcimi: Diskutohen ushtrimet e përfunduara/ puna në grup dhe bashkëpunimi midis 

nxënësve. 

Situata quhet e realizuar nëse nxënësi: merr pjesë aktive në zgjidhjen e saj; zgjidh ushtrime të 

niveleve të ndryshme; bashkëpunon me grupin, diskuton lirisht për zgjidhjen e ushtrimeve. 

Vlerësimi: Vlerёsohen nxënësit për saktësinë e zgjidhjes së ushtrimeve, për arsyetimin dhe 

argumentimin e zgjidhjes, për kontributin e punës në grup. 

Detyrë shtëpie: Ushtrimet 11, 12, 13, 14,15 dhe 16 faqe 37 në libër.



Tema mësimore 1.22. Përsëritje. 

Situata e të nxënit: ______________ 


Nxënësi/ja: 

përshkruan se si kryhet procesi i fotosintezës te bimët; 

përshkruan rolin e ksilemës në lëvizjen e ujit dhe të kripërave minerale 

në bimë; 

përshkruan rëndësinë e karbohidrateve, vitaminave, kripërave në një 

dietë të baraspeshuar; 

përshkruan zbërthimin mekanik dhe kimik të ushqimit në stomak; 

përshkruan veprimin e disa enzimave për tretjen e proteinave, 

yndyrnave dhe karbohidrateve në stomak dhe zorrë. 

Burime: teksti i nxënësit 

Fjalët kyç: 

fotosintezë 

ksilemë 

floemë 

ushqim 

tretje 

enzimë 

lëndë ushqyese 


Edukimi shëndetësor, matematikë, kimi 


(Pyetje të shpejta/ Punë në grupe/ Punë e pavarur/ Diskutim) 

Parashikimi: U kërkoj disa nxënësve të lexojnë ushtrimet e detyrave të shtëpisë. Kjo do t’i 

ndihmojë të rikujtojnë njohuritë nga ora e kaluar. 

Paraprakisht kam hartuar katër grupe pyetjesh nga këto më poshtë dhe u jap grupeve (katër 

grupe) fletët me pyetje. 

Grupi 1. 

Çfarë është fotosinteza? 

Cili është roli i klorofilit? Pse ky pigment 

është shumë i rëndësishëm për jetën në 

Tokë? Si mund të vëzhgojmë: formimin e 

sheqerit në bimë dhe formimin e 

oksigjenit? Përse bimët kanë nevojë për 

sistemet e transportit? 

Grupi 3. 

Pse kemi nevojë për 

ushqim? Pse është e rëndësishme një dietë 

e baraspeshuar? Ç’përmban një dietë e 

baraspeshuar? Pse kjo dietë është e 

ndryshme për njerëz të ndryshëm? Cilat 

janë shkaqet dhe pasojat e kequshqyerjes? 

Grupi 2. 

Çfarë përmbajnë karbohidratet? 

Po yndyrat? Cilat janë disa ushqime të pasura me 

karbohidrate? Për çfarë përdoren proteinat në trup? 

Cilat janë disa ushqime që përmbajnë proteina? Pse 

nuk duhet të hamë shumë ushqime yndyrore? Pse janë 

të nevojshme vitaminat dhe kripërat minerale? Pse 

fibrat janë të nevojshme për organizmin, megjithëse 

nuk mund tё treten? Pse është e dëmshme nëse nga 

ushqimet marrim më shumë energji se sa na nevojitet? 

Grupi 3. 

Cilat janë organet e sistemit të tretjes? 

Përse ushqimi duhet të tretet? Çfarë kuptohet me 

katalizatorë biologjikë? Cili është funksioni i 

enzimave? Çfarë funksioni kryejnë vilet në zorrën e 

hollë? Si ndodh formimi i feçeve?

Ndërtimi i njohurive: Nxënësit punojnë përgjigjet e pyetjeve në fletore për 10 minuta. Lexohen 

përgjigjet duke i korrigjuar dhe saktësuar ato, me qëllim që të nxirren qartë konceptet kryesore. 

U caktoj grupeve nga një temë (ose nga dy tema duke i ndarë në dy nëngrupe); u kërkoj të 

hartojnë pyetje që grupet do t’ia drejtojnë njëri-tjetrit. 

Përforcimi: Diskutohen përgjigjet e dhëna dhe grupet vlerësojnë njëri-tjetrin. 

Situata quhet e realizuar nëse nxënësi: merr pjesë aktive në grup, në hartimin e pyetjeve dhe 

dhënien e përgjigjeve, argumenton përgjigjet, interpreton mirë dhe qartë konceptet . 

Vlerësimi: Nxënësit vlerësohen për përdorimin e saktë të fjalorit shkencor, për punën në grup, 

për pjesëmarrjen në diskutim dhe gjatë punës në grup, për aftësitë dhe shprehitë praktike, si 

dhe për saktësinë e përgjigjeve. 

Detyrë shtëpie:



Tema mësimore 1.23. Vlerësim i portofolit 

Situata e të nxënit: ____________________ 


Nxënësi/ja: 

të përshkruajnë shkurtimisht përmbajtjen e portofolit; 

të evidentojnë punimet më të realizuara; 

të vlerësojnë rëndësinë e plotësimit të portofolit. 

Burime: detyrat e punuara në 

klasë e në shtëpi, projekti dhe 

materiale të tjera të portofolave të 

nxënësve. 

Fjalët kyç: 

portofol 

vlerësim 

përmirësim 


Kimi, edukim shёndetsor, edukim figurativ, TIK 


Gjatё gjithё orёs nxёnёsit prezantojnё portofolet e tyre me detyrat e dhёna. 

Nё fund tё orёs shpallet portofoli mё i mirё. 

Secili nxënës mban shënime për punimet më të mira dhe ato që duhen përmirësuar, duke 

përdorur një shkallë vlerësimi nga 1-10. 

Nxënësit të cilët kanë mangësi të detyrave ose detyra për të përmirësuar mund t’i plotësojnë ato 

në shtëpi. 

Në fund mësuesi bën një vlerësim të portofolave më të mira të klasës, duke u nisur nga saktësia 

e punimeve, nga mënyra e paraqitjes, nga larmia e materialeve dhe e teknikave të përdorura, si 

dhe nga përdorimi i mjeteve në kryerjen e detyrave. 

Hartoj nё dёrrasё tё zezё tabelёn e pikёzimit tё vlerёsimit tё portofoleve qё nxёnёsit tё llogaritin 

notёn e portofolit tё tyre, duke e bёrё transparent kёtё proces vlerёsimi. 

Diskutohet me nxënësit rreth detyrave që i kanë realizuar me më shumë dëshirë dhe çfarë do të 

donin të përmirësonin gjatë periudhës në vazhdim. 

Vlerësimi: Vlerësim i portofolit të secilit me notë.

udhezues-mesuesi-biologjia-8-dudaj

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?