17 қыркүйек, 2019 жыл №106 (15426)
17.09.2019 • Views
Share Embed Flag

17 қыркүйек, 2019 жыл №106 (15426)

ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
PavlodarNews

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

SARYARQA<br />

Павлодар облыстық газеті<br />

1929 <strong>жыл</strong>ғы 15 ақпаннан шығады<br />

SAMALY<br />

<strong>17</strong> <strong>қыркүйек</strong>, сейсенбі<br />

<strong>2019</strong> <strong>жыл</strong><br />

<strong>№106</strong> (<strong>15426</strong>)<br />

ssamaly29@gmail.com<br />

www.saryarka-samaly.kz<br />

facebook.com/saryarka15<br />

@saryarka_samaly<br />

БАҒА САЯСАТЫ<br />

Ырысы мен ырзығы мол<br />

Нақпа-нақ<br />

Еліміз<br />

бойынша<br />

2,2<br />

млн.<br />

зейнеткер<br />

бар<br />

КӨШІ-ҚОН<br />

10 мыңнан<br />

асты<br />

Биыл <strong>жыл</strong> басынан бері көрші<br />

елдерден тарихи отанына<br />

оралған 10,7 мыңнан астам<br />

қандасымыз Қазақстан азаматтығын<br />

алыпты. Еліміздің азаматтығын<br />

алған қазақтардың<br />

дені Өзбекстан елінен келді.<br />

Олардың үлесі – 48,5%.<br />

Сенбі-жексенбі күндері Павлодар облысының өндірушілері елорда<br />

тұрғындары үшін ауылшаруашылық өнімдерінің жәрмеңкесін өткізді.<br />

Нұр-Сұлтандағы «Ханшатыр» ойын-сауық орталығының маңында<br />

ұйымдастырылған дәстүрлі жәрмеңкеде өңірден жеткізілген<br />

500 тоннадан астам өнім екі күннің ішінде сатылып кеткен. Павлодардың<br />

табиғи өнімін тағатсыздана күтетін тұрғындар, әсіресе, арзан етке,<br />

картоп пен қарбызға қарық болды.<br />

Туризм:<br />

«БЕСҚАРАҒАЙДЫҢ» АЛТЫН ШЕҢБЕРІ»<br />

Суретті түсірген – Серік Қапаров.<br />

Жалғасы 2-бетте<br />

Дәл осындай атаумен Шарбақты және Аққулы аудандарының аумағындағы қарағайлы<br />

орманда жаңа туристік бағыт ашылды. Оның «алтын шеңбер» аталуының да өзіндік себебі<br />

бар. Өңірдегі көздің жауын алар әсем орындар мен Ғабдұл-Уахит хазірет, Сары бәйбіше,<br />

қасиетті Мерғалым ата кесенесі сияқты облыс түгілі республика көлемінде танымал киелі<br />

орындардың орналасқан жері бір шеңберді құрайды. Оның жалпы қашықтығы - шамамен<br />

150 шақырым. Жаңа туристік бағыттың ашылуымен ауданға ағылатын келушілердің саны<br />

да еселеп арта түседі деп күтілуде.<br />

Толығырақ 5-бетте<br />

Одан кейінгі орында Қытай Халық<br />

Республикасынан қоныс аударған этностық<br />

қазақтар тұр. Олар 36%-ды құраса,<br />

Моңғолиядан – 6,2%, Түркіменстаннан –<br />

5,4%, Ресей Федерациясынан – 1,1%,<br />

Ираннан – 0,5% этностық қазақтар<br />

Қазақстан азаматтығын алды.<br />

Атамекеніне қоныс аударған қазақтар<br />

еліміздің Ақмола (27%), Маңғыстау (14%)<br />

және Жамбыл (9%) облыстарында,<br />

сондай-ақ Нұр-Сұлтан (8,9%) және Шымкент<br />

(8,5%) қалаларында қоныстанды. Бүгінге<br />

дейін, яғни 1991 <strong>жыл</strong>дан бастап 307,3 мың<br />

отбасы немесе 1,046 миллион этностық<br />

қазақ тарихи Отанына оралып, оралман<br />

мәртебесін алған екен.<br />

«Қазақстанда оралман мәртебесін алған<br />

этностық қазақтарға жеңілдетілген түрде<br />

азаматтық алу үшін қолайлы жағдайлар<br />

жасалды. Бұл мәртебе бір <strong>жыл</strong>ға жарамды.<br />

Мәртебені ұзарту оралман мәртебесі<br />

тоқтатылған күннен бастап үш айдан<br />

аспайтын мерзімге өтініш берген кезде<br />

жеңілдетілген тәртіппен азаматтық алу<br />

үшін ғана көзделеді», дейді ҚР Еңбек<br />

және халықты әлеуметтік қорғау вицеминистрі<br />

Ахмади Сарбасов.<br />

Вице-министр бұл ретте кейбір<br />

оралмандардың ұсынылған уақыт ішінде<br />

жеңілдетілген тәртіппен Қазақстан<br />

азаматтығын алмағанын және мұндай<br />

мүмкіндіктен айырылғанын атап өтті.<br />

«Осыған байланысты Қазақстанның<br />

Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан<br />

Назарбаев мұндай санаттағы қандастарымызға<br />

мәртебесін жеңілдетілген тәртіппен<br />

алуды <strong>2019</strong> <strong>жыл</strong>дың 31 желтоқсанына<br />

дейін ұзарту туралы шешім қабылдады.<br />

Осылайша мәртебесін ұзартпаған оралмандар<br />

жергілікті атқарушы органдарға<br />

жүгіне алады және Қазақстан азаматтығын<br />

жеңілдетілген тәртіппен алу үшін ішкі<br />

істер органдарына құжаттарын тапсыра<br />

алады», дейді А.Сарбасов.<br />

Әзірлеген – Мұрат ҚАПАНҰЛЫ.

2 <strong>17</strong> <strong>қыркүйек</strong>, сейсенбі, <strong>2019</strong> <strong>жыл</strong> АҚПАРАТ<br />

САРЫАРҚА САМАЛЫ<br />

Қарлығаш ХАШЫМҚЫЗЫ<br />

ЖАСТАР САЯСАТЫ<br />

Тіркелуді<br />

бүгіннен баста...<br />

Жұма күні аймақ жастары Президенттік жастар<br />

кадрлық резервінің негізгі бағыттарын талқылауға<br />

қатысты.<br />

Облыс орталығындағы шектеу жоқ. Біз үшін бұл тізімге<br />

Жастар бастамаларын дамыту<br />

орталығында өткен диалог алаңына<br />

облыс әкімінің орынбасары Асхат<br />

Оралов, ҚР Мемлекеттік қызмет<br />

істері агенттігінің Павлодар<br />

облысы бойынша департаментінің<br />

басшысы Тоқтамыс Жұмағұлов<br />

Ертіс-Баян өңірінің азаматтары<br />

көбірек енгені маңызды. Сондықтан,<br />

құжаттарды қабылдаудың соңғы<br />

күніне дейін созбай, тіркелуден<br />

өтуді бүгіннен бастаңыздар, -<br />

деді А.Оралов.<br />

Ал ҚР Мемлекеттік қызмет<br />

және ҚР Президенті жанындағы істері агенттігі Павлодар<br />

Мемлекеттік басқару Академиясы<br />

Павлодар облысы бойынша<br />

филиалының директоры Гүлнәр<br />

Исенова қатысты.<br />

Кездесуде облыс әкімінің<br />

орынбасары Асхат Оралов ел<br />

Президентінің тікелей тапсырмасымен<br />

биыл Президенттік жастар<br />

кадрлық резерві жасақталатынын<br />

айтты.<br />

- Павлодар облысы - жастардың<br />

ордасы. Біз кез келген істе<br />

белсенділік танытуымыз керек.<br />

Президенттік жастар кадрлық<br />

резервін құрудағы басты мақсат –<br />

дарынды жастар үшін ашық және<br />

тиімді әлеуметтік саты құру. Оған<br />

облысы бойынша департаментінің<br />

басшысы Тоқтамыс Жұмағұлов<br />

Президенттік кадрлық резерв<br />

жастардың өсуіне жол ашып,<br />

олардың мемлекеттік маңызы<br />

бар істерде шешім қабылдауына<br />

зор мүмкіндік беретінін айтты.<br />

Айта кетелік, Президенттік жастар<br />

кадрлық резервіне іліккендер<br />

министр немесе оның орынбасары,<br />

республикалық маңызы бар<br />

қалалардың басшысы, орталық<br />

атқарушы органдар комитеттерінің<br />

төрағасы, квазимемлекеттік сектор<br />

компаниялары басқармаларының<br />

төрағасы және мүшелері болып<br />

қызмет ете алады. Үміткерлер<br />

3 5 ж а с қ а д е й і н г і е ң б е к ө т і л pkrezerv.kz і сайтында <strong>2019</strong> <strong>жыл</strong>дың<br />

5 <strong>жыл</strong>дан кем емес жастардың<br />

барлығы қатыса алады. Ешқандай<br />

30 қыркүйегіне дейін тіркелуден<br />

өтуі шарт.<br />

МЕЗГІЛ МӘСЕЛЕСІ<br />

Көмір<br />

қымбаттамай ма?<br />

Басы 1-бетте<br />

Мұрат АЯҒАНОВ<br />

Жәрмеңке ауылшаруашылық<br />

өнімдеріне деген маусымдық<br />

инфляцияның өсуіне жол бермейтін<br />

тиімді тәсілдің біріне айналғалы<br />

қашан. Баға саясатындағы айырмашылық<br />

ондағы қойылатын өнімдердің<br />

делдалсыз әкелінуіне және<br />

сауда алаңдары үшін жалақы<br />

сұралмайтындығымен байланысты.<br />

Мұндай жеңілдік екінші<br />

жағынан өңір кәсіпкерлері мен<br />

шаруаларға өз өнімін тікелей<br />

сатуына мүмкіндік береді.<br />

Дәстүрлі жәрмеңкеде Павлодар<br />

облысының атын шығарған ет-сүт,<br />

ұн, көкөніс және бақша өнімдері<br />

молынан ұсынылды. Елордалықтар<br />

біздің шаруалардың азық-түлік<br />

өнімдері жергілікті супермаркеттерге<br />

қарағанда әлдеқайда арзан<br />

екенін тілге тиек етті. Көпшілігі<br />

өздеріне жақсы таныс азықтүлік<br />

түрлері мен павлодарлық<br />

брендтерді іздеп келген. Әсіресе<br />

«Рубиком», «КЭММИ», «Крендель»<br />

секілді компаниялардың өнімдеріне<br />

кезек ерекше байқалды.<br />

- Біз отбасымызбен «Рубиком»<br />

шұжықтарын айрықша ұнатамыз.<br />

Жәрмеңкеде шұжықтар жергілікті<br />

дүкендерге қарағанда 300-400<br />

теңгеге арзанға сатылып жатыр.<br />

Ырысы мен<br />

ырзығы мол<br />

Қызым екеуіміз көтергенімізше<br />

шұжықтар мен шұжықшалар<br />

(сосиска) сатып алдық, - деп<br />

ризалығын танытты зейнеткер<br />

Ольга Потёмкина.<br />

Ал елордалық тұрғын Елдос<br />

Сәрсенбиев Германиядан күтіп<br />

отырған меймандары үшін мұнда<br />

келіп ет сатып алғанын жеткізді.<br />

Айтуынша, қаланың дәл ортасында<br />

мұндай сауда мерекесін өткізу<br />

жұртшылық үшін өте қолайлы.<br />

Ал бастысы сатылып жатқан<br />

тауарлардың барлығы табиғи<br />

және сапалы.<br />

Осылайша бас қаланың<br />

жұртшылығын қарық қылған<br />

жәрмеңке Павлодар өңірінің<br />

берекесін паш етті. Қыс келе<br />

жатқанда ондағы тұрғындарға<br />

азық-түлік қорын қампайтып алуға<br />

мүмкіндік берді. Біздің шаруалар<br />

мен қайта өңдеушілердің<br />

Нұр-Сұлтандағы кезекті жәрмеңкесі<br />

12-13 қазан күндері өткізіледі деп<br />

күтілуде.<br />

МӘСЕЛЕНІҢ МӘНІСІ<br />

Зауыт тұтас тоқтаған жоқ!<br />

С<br />

Күн қысқарып, қара суық таяғалы жұртшылық<br />

қысқы отынның қамына кірісуде. Көпшіліктің<br />

көкейінде көмір бағасы <strong>жыл</strong>дағыдай тағы көтеріліп<br />

кете ме деген күдіктің жүргені де рас. Қатты<br />

отын нарығында қазіргі жағдай қандай?<br />

Өткен аптада Екібастұз қаласы әкімдігінің әлеуметтік желідегі ресми парақшасында<br />

«Проммашкомплект» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жұмысын тоқтатып,<br />

130 қызметкер мәжбүрлі демалысқа кеткені жөнінде ақпарат шықты. Мұны<br />

естіген көпшілік ашыларында мақтауы асыра айтылған алып өндіріс орнының аз<br />

уақытта жабылып қалғанына таңдай қақты, қын<strong>жыл</strong>ды. Мәселенің мән-жайын<br />

білмекке кәсіпорын өкілінің өзіне хабарласқан едік.<br />

Мұрат АЯҒАНОВ<br />

Облыс әкімдігінің баспасөз<br />

қызметінен хабарлағандай, өңірдегі<br />

көмір өндіретін кәсіпорындарда<br />

қара отынның бағасы тоннасына<br />

2 мыңнан 7 мың теңгеге дейін<br />

жетіп тұр. Яғни, өндірушінің бағасы<br />

бірқалыпты. Көмір кеніштері биыл<br />

күзде қара алтынның бағасы<br />

қымбаттамайды деп уәде берді.<br />

Алдағы <strong>жыл</strong>ыту маусымында<br />

аймақ тұрғындарының<br />

көмір бойынша қажеттілігі 430<br />

тоннаны құрайды делініп отыр.<br />

Облыстық энергетика және тұрғын<br />

үй-коммуналдық шаруашылық<br />

басқармасының мәліметіне<br />

сүйенсек, тұрғындардың қора-<br />

Вест», «Богатырь Көмір» және<br />

қ о й м а с ы н д а қ а з і р д і ң ө з і н д е «Қаражыра ЛТД» ЖШС-терінің<br />

58 мың тонна көмір сақтаулы.<br />

Бұл көрсеткіш жалпы қажеттіліктің<br />

13,4%-ын құрайды.<br />

Бөлшек саудада көмірдің<br />

тоннасы 6800 теңгеден басталып,<br />

16 500 теңгеге дейін жетіп<br />

тұр. Бұл – жеткізу үстемесін<br />

қоса алғандағы баға. Жауапты<br />

басқарманың коммуналдық<br />

шаруашылық бөлімінің басшысы<br />

Амангелді Рүстемовтің айтуынша,<br />

былтырғы <strong>жыл</strong>дың дәл<br />

осы кезеңімен салыстырғанда<br />

облыста жеке азаматтардың<br />

отын сатып алу белсенділігі<br />

төмен. Өткен <strong>жыл</strong>ы халық<br />

отынды тамыз айынан қамдай<br />

бастаған көрінеді. Бұл – көмір<br />

кеніштері мен қоймаларды ұзынсонар<br />

кезекті тудырмаудың басты<br />

шарты. Сондықтан тұрғындар<br />

көмірді биыл да ертерек сатып<br />

алып, қамданғандары дұрыс.<br />

Қазіргі таңда тас көмірдің<br />

тоннасы 4800-12000 теңгені<br />

құрайды, ал қоңыр көмірді 10500-<br />

16500 теңге аралығында сатып<br />

алуға болады. Айта кету керек,<br />

тұрғындардың көбі «Майкубен<br />

көмірін алады. Ал отынды<br />

жеткізумен жеке нарықта үш<br />

жүзге жуық жеке кәсіпкер айналысады.<br />

Облыстың қалалары<br />

мен аудандарында тұрғындарға<br />

отынды ресми сауда орындарынан<br />

сатып алуға болады.<br />

Мәселен, облыс орталығында<br />

«Элит.kz» базасы немесе «А-Вест<br />

Павлодар» ЖШС-тері тұрақты<br />

жұмыс істеп тұр.<br />

Гүлжайна ТҮГЕЛБАЙ<br />

Тұтқаны көтерген кәсіпорынның<br />

бас инженері Сергей Ахонько терең<br />

күрсінді де, қала әкімдіктің баспасөз<br />

қызметіне ренішінің қара қазандай<br />

екенін айтудан бастады.<br />

- «Проммашкомплект» ЖШС<br />

негізгі екі өндіріс түрінен тұрады.<br />

Біріншісінде теміржолға арналған<br />

бағыттама өнімдері шығарылса,<br />

екіншісінде теміржол дөңгелектері<br />

өндіріледі. Мұны кәсіпорнымызға<br />

арнайы келген қала әкіміне анықтап<br />

айтқан едім. Алғашқы өндіріс<br />

тапсырыстың жоқтығынан тоқтады,<br />

ал дөңгелек өндірілетін зауытымызда<br />

жұмыс жалғасып жатыр,<br />

тоқтаған жоқ, - дейді Сергей<br />

Николаевич.<br />

Айта кетейік, теміржол бағыттамалық<br />

керек-жарақтарын өндіретін<br />

зауыт 2012 <strong>жыл</strong>ы іске қосылған. Ал<br />

теміржол дөңгелектерін шығаратын<br />

өндіріс былтыр ғана ашылды.<br />

- Жалпы, «Проммашкомплект»<br />

кәсіпорнында 80 адам еңбек<br />

етеді. Бағыттамалық өнімдер<br />

шығаратын зауыт басты тапсырыс<br />

беруші «Қазақстан теміржолы»<br />

ұлттық компаниясы» акционерлік<br />

қоғамынан биылғы <strong>жыл</strong>ға өтінім<br />

түспеді. Салдарынан жұмыс жоқ<br />

болғандықтан 130 қызметкеріміз<br />

мәжбүрлі демалысқа жіберілді, -<br />

дейді кәсіпорын өкілі.<br />

Айтуынша, 2012 <strong>жыл</strong>ы іске<br />

қосылған зауытта соңғы үш <strong>жыл</strong>да<br />

«ҚТЖ» АҚ-мен арада жүйелі түрде<br />

мәселе туындап келе жатқан көрінеді.<br />

- Бізге тиісті көлемде өтінім<br />

түспей тұр. Бағыттамалық құралдар<br />

өндіретін зауыт әу баста жобаланған<br />

әрі есептелген өндірістік қуатының<br />

елу пайызы көлемінде ғана жұмыс<br />

істеп келеді. Яғни, жартысы бос<br />

тұр. Өйткені, тапсырыс толықтай<br />

берілмейді. Осыдан бір ай бұрын<br />

«Қазақстан теміржолы» АҚ-на<br />

былтырғы тапсырысты толық<br />

орындап, қолдарына өткіздік.<br />

Табыстаған соң олар бізге биылғы<br />

<strong>жыл</strong>дың өтінімін растайтындарын<br />

уәде еткен еді. Бірақ, орындалмады.<br />

Өтінім жоқ, сәйкесінше,<br />

алдын ала төленген қаржы жоқ.<br />

Біз қолда бар шикізатты өндіріске<br />

толық жаратып тастадық, - дейді<br />

С.Ахонько.<br />

Кәсіпорын басшылығы мәселені<br />

шешу үшін өткен аптада Нұр-Сұлтан<br />

қаласында «Қазақстан теміржолы»<br />

ҰК» АҚ басшылығымен келіссөздер<br />

жүргізген. Оның нәтижесі ағымдағы<br />

аптада белгілі болатын көрінеді.<br />

Жағдайды, нақтысы, кәсіпорынның<br />

ахуалы мен жұмысшылардың<br />

әлеуметтік кепілдемесін қала<br />

әкімдігі де назарда ұстайтындарын<br />

айтып отыр. Бұл жөнінде әкімдіктің<br />

Facebook әлеуметтік желісіндегі<br />

ресми парақшасында жазылған.<br />

Ал енді «Проммашкомплект»<br />

ЖШС-нің теміржол дөңгелектерін<br />

шығаратын өндірісіне келетін<br />

болсақ, мұнда жұмыс қызу.<br />

- Зауыт тәулік бойы жұмыс<br />

істейді. Қазіргі таңда тәулігіне<br />

300-400 дана теміржол дөңгелегі<br />

шығарылады. Алдағы уақытта<br />

тәулігіне алты жүзге жуық дөңгелек<br />

шығару көзделген. Жыл соңына<br />

қарай дөңгелек шығаратын зауытымыз<br />

өндірістік қуатына жетеді<br />

деп межелеп отырмыз, - дейді<br />

кәсіпорын өкілі.<br />

Айта кету керек, бүгінде теміржол<br />

дөңгелектері ішкі нарыққа, сондай-ақ,<br />

ТМД елдеріне жөнелтіледі. Нақтырақ<br />

айтсақ, негізгі тұтынушылары өз<br />

елімізбен қатар Ресей, Белорусия<br />

және тағы басқасы бар.<br />

Кәсіпорын дөңгелектерге өзге<br />

елдер де қызығушылық танытып<br />

жатса, басқа құрлықтың талаптарына<br />

сай етіп те өндіруге қауқарлы<br />

екендіктерін алға тартады.<br />

Екібастұз қаласы.

САРЫАРҚА САМАЛЫ<br />

АЙНА <strong>17</strong> <strong>қыркүйек</strong>, сейсенбі, <strong>2019</strong> <strong>жыл</strong> 3<br />

Мереке АМАНТАЙ<br />

Бұл мәселелер Инвесторлар<br />

үйінде «Атамекен» өңірлік кәсіпкерлер<br />

палатасының ұйымдастыруымен<br />

өткен Еуразиялық экономикалық<br />

комиссияның (ЕЭК) Бәсекелестік<br />

және монополияға қарсы реттеу<br />

жөніндегі қоғамдық қабылдау<br />

блогының көшпелі отырысында<br />

айтылды.<br />

Аталмыш шараға Бәсекелестік<br />

және монополияға қарсы реттеу<br />

бойынша Алқа мүшесі (Министр)<br />

Хатшылық меңгерушісі Ілияс<br />

Ыбыраев, Павлодар облысы әкімінің<br />

орынбасары Арыстан Қабыкенов,<br />

ЕЭК Бәсекелестік және мемлекеттік<br />

сатып алу саласындағы саясат<br />

департаментінің директоры Әлия<br />

Жұмабаева қатысты.<br />

Аталмыш жиында Ілияс Ыбыраев<br />

іскерлік қоғамдастықпен қарымқатынасты<br />

күшейту аталмыш<br />

комиссия жұмысының маңызды<br />

міндеттерінің бірі екенін айтты.<br />

Оның сөзіне сүйенсек, қоғамдық<br />

қабылдаудың форматы кәсіпкерлерге<br />

ЕЭК сарапшыларымен тікелей диалог<br />

құрып, мәселелер туралы айтуға<br />

мүмкіндік береді.<br />

ШАРУАНЫҢ ШАҒЫМЫ<br />

Гүлжайна ТҮГЕЛБАЙ<br />

Асхат Қанатұлы 2006 <strong>жыл</strong>дан<br />

бері ауыл шаруашылығында еңбек<br />

етеді. Қос бірдей шаруа қожалығын<br />

ұстап отырған іскер азамат мемлекеттен<br />

бөлінетін жеңілдетілген жанаржағармайдың<br />

тиімділігі шамалы<br />

екенін алға тартады.<br />

- Біздің ауыл облыс орталығынан<br />

300 шақырым қашықтықта орналасқан.<br />

Енді осыншама жер жүріп, қажетті<br />

дизельді отынды алып кетуден бізге<br />

түсер пайдасы жоқтың қасы. Себебі,<br />

керек көлемді бөліп жеткізуге автоцистерна<br />

жалдаймыз. Оның жолы<br />

бар, сонымен жеткізілген отын<br />

құны іргеміздегі жанармай құю<br />

станцияларындағы бағадан небары<br />

1-3 теңгеге айырмашылықта болады.<br />

Сондықтан, айналадағы станциялардан<br />

алғанымыз тиімдірек екенін<br />

көріп отырмыз, - дейді шаруа.<br />

Асхат Бұламбаев қазіргі таңда<br />

«Буламбаев» жеке кәсіпкерлігі<br />

мен «Талан» шаруа қожалығын<br />

қатар дамытып отыр. Алғашқысы<br />

2006 <strong>жыл</strong>ы құрылған, мұнда егін<br />

шаруашылығына басымдық берілген.<br />

Екіншісі 2015 <strong>жыл</strong>ы тіркеліп, мал<br />

басын көбейтуді көздеген. Шаруаның<br />

қолында 620 бас ірі қара мал,<br />

100 бас <strong>жыл</strong>қы бар. Мал шаруашылығына<br />

арналған 10 мың гектарға<br />

жуық жайылымы бар. Ал «Буламбаев»<br />

жеке кәсіпкерлігіне тіркелген 2500<br />

гектар егістік алқаптың 2 мыңына<br />

шаруа биыл бидай, арпа, мал азығын<br />

еккен. Енді оруға келгенде тағы<br />

Кептеліс - кедергі<br />

Шекарадағы кептеліс пен ұзын-сонар кезек өңірдегі<br />

кәсіпкерлерді талай <strong>жыл</strong>дан бері мазалап келеді. Бұл,<br />

әсіресе, көкөністер мен жемістерді тасымалдайтын<br />

жүк көліктеріне айтарлықтай шығын келтіруде.<br />

- Бизнес мәселелерін, оның<br />

ішінде ЕАЭО нарығында туындайтын<br />

түйткілдерді шешуде мұндай<br />

кездесулердің маңызы зор. Қазіргі<br />

уақытта тауар сатылымында, қызмет<br />

көрсетуде кездесетін кедергі жоқ<br />

деп айта алмаймыз. Дегенмен,<br />

мұндай мәселелердің туындамауы<br />

үшін біртіндеп жүйелі жұмыс істеуге<br />

көшіп келеміз. Соңғы <strong>жыл</strong>дары<br />

40-тан астам мәселенің мән-жайын<br />

анықтап, шешімін таптық. Еліміздің<br />

бес өңірінде болып, кездесетін<br />

проблемалардың бір тектес екенін<br />

аңғардық, - дейді Ілияс Ыбыраев.<br />

Кездесу барысында өңірлік<br />

кәсіпкерлер ЕЭК өкілдеріне<br />

мәселелерін тікелей жолдауға,<br />

ЕАЭО-ға мүше мемлекеттердің<br />

аумағында кәсібін жүргізуге, оны<br />

жүзеге асыру кезінде туындайтын<br />

қиындықтар туралы айтуға мүмкіндік<br />

алды. Мәселен, кәсіпкерлердің<br />

құқығын қорғау қоғамының төрағасы<br />

Юрий Страхов шекарада туындаған<br />

мәселелерді айтты.<br />

- Соңғы кездері шекарадан<br />

өткен кезде көліктердің ұзақ<br />

уақыт бойы кезекте тұратынын<br />

байқаймыз. Олардың көбі көкөніс<br />

пен жеміс тасымалдаушылар екені<br />

Шалғайдағыларға<br />

тиімділігі шамалы ма?<br />

КӘСІПКЕРЛІК<br />

Көктем-күзде шаруаларға жеңілдетілген жанар-жағармай берілетіні бар.<br />

Бірақ, шаруаға тиімділігі сезілуі тиіс бұл қолдау тетігінің шалғайдағылар шын<br />

мәнінде еш пайдасын көрмейтін көрінеді. Бұл жөнінде Екібастұз қаласына<br />

қарасты Әлкей Марғұлан ауылының тұрғыны Асхат Бұламбаев айтып отыр.<br />

да жанармай мәселесі алдынан<br />

шыққан. Дизельді отын көп көлемде<br />

қажет болғандықтан, біраз бөлігін<br />

амалсыздан облыс орталығынан<br />

алып отыр.<br />

- Менің шаруашылығыма күзгі<br />

науқанда 64 тонна жанармай<br />

жұмсалады. Оның 18 тоннасын ақысын<br />

төлеп, Павлодар қаласынан жеткізіп<br />

алдық. Тағы 13 тоннаға тапсырыс<br />

бердім. Қалғанын іргеден сатып<br />

алуды жөн көріп отырмын. Себебі,<br />

тасымалдау құнын қосқанда маған<br />

тиімсіз. Кейбір ұсақ шаруаларға тіптен<br />

аз мөлшерде қажет. Сондықтан<br />

кейде бірлесіп, автоцистерна жалдап<br />

жеткіземіз. Жалпы өз ойым келесі<br />

<strong>жыл</strong>ы тіптен жеңілдетілген жанармайдан<br />

бас тартамын ба дегенге<br />

саяды, - дейді шаруашылық иесі.<br />

Бұл мәселені шаруа жуырда<br />

ауылына арнайы барған Екібастұз<br />

қалалық мәслихат депутаттарының<br />

алдында да көтеріпті. Осы ретте,<br />

шаруа дизельді отынды тікелей<br />

өндірушіден алу жағы қарастырылса<br />

деген пікірде.<br />

- Менің түсінігімше, арнайы<br />

оператор өндіруші кәсіпорыннан<br />

шыққан өнімге өз қызметінің құнын<br />

қосады. Егер ол шамамен 10-15<br />

теңге болса әр литріне, бұл қызмет<br />

алынып тасталса, бір тоннадан 10-15<br />

мың теңге үнемдер едік. Өндіруші<br />

кәсіпорынмен әр аудан-қаладағы<br />

ауыл шаруашылығы бөлімдері<br />

келісімшарт жасап, тікелей жұмыс<br />

істесе, дұрыс па деп ойлаймын.<br />

Әйтпесе, арада делдалдық қызмет<br />

атқаратын оператор реттеп, қағазға<br />

мөр басып, тізім түзгені үшін артық<br />

анық. Біздің еліміздегі шекарада<br />

мұндай мәселе туындамайды.<br />

Бірақ, Ресей Федерациясы тарапынан<br />

көптеген қиындықтар бар.<br />

Ал бұл өз кезегінде тасымалдап<br />

бара жатқан өнімнің бұзылуына<br />

әкеледі, - деді Юрий Страхов.<br />

Мұндай мәселелерді «Smak-Pv»<br />

ЖШС өкілі Евгения Михайлова<br />

да көтерді.<br />

- Біздің компания Ресейге<br />

балмұздақ сатумен айналысады.<br />

Жақында біздің өнімдерді тасымалдайтын<br />

көліктер Қазақстан<br />

шекарасында отыз сағат, Ресей<br />

шекарасында 3 сағаттан астам<br />

уақыт кезекте тұрып қалды. Бұл<br />

жағдай соңғы бірнеше <strong>жыл</strong>дан<br />

бері қайталанып келеді. Мұндай<br />

кедергілерге не себепті тап болатынымызды<br />

ешкім ашып, анық<br />

айтпайды. Өздеріңізге белгілі,<br />

балмұздақты сақтау белгілі бір<br />

температураны қажет етеді.<br />

Жүк көліктерінде оны сақтайтын<br />

тоңазытқыш жанармай арқылы<br />

жұмыс істейді. Осының салдарынан<br />

шығынға ұшыраудамыз. Бұл<br />

мәселені қалай шешуге болады? -<br />

деп қын<strong>жыл</strong>ды Е.Михайлова.<br />

Бұл ретте Әлия Жұмабаева<br />

жергілікті кәсіпкерлер көтерген<br />

мәселелер мен ұсыныстар бақылауға<br />

алынатынын жеткізді. Оның айтуынша,<br />

бұған екі ел арасындағы<br />

шекараның толық жабдықталмағаны,<br />

фитосанитарлық процедуралардың<br />

көптігі және басқа да себептер<br />

әсер етуі мүмкін.<br />

шығын қосып отыр бізге, - деп<br />

пайымдайды А.Бұламбаев.<br />

Шаруаның мәселесіне байланысты<br />

облыстық ауыл шаруашылығы<br />

басқармасына хабарласқан едік.<br />

Басқарманың өсімдік шаруашылығы<br />

және механикаландыру бөлімінің<br />

басшысы Есентай Мүрсәлімов<br />

операторлар арқылы жанармайды<br />

шаруаларға үлестіру ісінің енгізілгеніне<br />

біраз уақыт болғанын айтты.<br />

Яғни, бекітілген талап сол. Бұл<br />

қызметті аймағымызда «Парнас»<br />

және «LS Tride» ЖШС-тері атқарады.<br />

Биылдан бастап өтінімдер онлайн<br />

түрде басқармаға түседі, одан әрі<br />

шаруалар оператормен келісімшартқа<br />

отырады. Демек, өндірушіден<br />

шыққан өнімге оператор әр тоннасына<br />

8 мың 500 теңге көлемінде<br />

аталған қызметі үшін қосымша ақы<br />

қосады. Қазіргі таңда дизельді<br />

отынның бір тоннасы 206 500 теңгеге<br />

бағаланып отыр. Басқарма өкілі аймағымыздың<br />

әр ауданында шалғайда<br />

орналасқан шаруашылықтардың аз<br />

еместігін айтты. Десе де, мемлекеттен<br />

бөлінген жеңілдетілген жанармайды<br />

диқандардың алып жатқаны,<br />

тиімділігінің бір белгісі, деді.<br />

Жалпы, облысымызға биыл<br />

күзгі жиын-терімге 21 мың тонна<br />

арзан бағалы жанармай бөлінген.<br />

Оның 79 пайызына, яғни, 16 мың<br />

531 тоннасына өтінім түсіпті.<br />

53 пайызының, тонналап айтсақ<br />

11 мыңының ақысы төленген. Ал<br />

44 пайызын, бұл шамамен 9 мың<br />

тонна, дизельді отынды шаруалар<br />

ауылдарына әкетіп үлгерген.<br />

Екібастұз қаласы.<br />

ХАЛЫҚ САНАҒЫ<br />

Электронды<br />

түрде өтеді<br />

Қазақстанда 2020 <strong>жыл</strong>дың 1-30 қазан аралығында<br />

халық санағы өтеді. Халық санағына Қазақстанның<br />

барлық азаматтары қатысады.<br />

Оның ішінде елде тұрақты тұратын кәмелетке толмағандар,<br />

сондай-ақ уақытша тұратын, уақытша жоқ азаматтар, шетелдік<br />

азаматтар, республикада тұратын азаматтығы жоқ адамдар.<br />

Шетелде тұрақты тұратын қазақстандықтардың деректері де<br />

есепке алынады.<br />

Халық санағы арнайы оқытылған адам – интервьюерлермен<br />

жаппай аралау жолымен өтеді. Интервьюерлердің өзімен бірге<br />

тиісті куәлік, портфель және логотипі бар көк шарф болады.<br />

Санақ кезіндегі негізгі жаңалық қазіргі заманғы ақпараттық<br />

технологияларды (интернет және планшеттік құрылғылар) пайдалану<br />

болмақ.<br />

Онлайн-режимде интернет-санақ www.sanaq.gov.kz сайтты арқылы<br />

жүзеге асырылады. Респондент өзінің ЖСН-ін, жеке куәлігінің<br />

нөмірін, ұялы телефон нөмірін, код және растау паролін енгізе<br />

отырып тіркеле алады. Жаңа жүйе тәулігіне 24 сағат қолжетімді.<br />

Мемлекет өміріндегі маңызды процестің қатысушылары үшін<br />

бірқатар басқа да артықшылықтарға ие.<br />

Сауалнамаларда деректердің қайталануын болдырмау үшін<br />

азаматтардың ЖСН нөмірі көрсетіледі. Ұлтқа, білім беруге, жұмыспен<br />

қамтуға, көші-қонға қатысты сұрақтардан басқа тұрғын үй жағдайы,<br />

отбасы жағдайы, халықтың денсаулығы туралы пункттер бар.<br />

Барлығы 45 сұраққа дейін қойылатын болады.<br />

Халық санағы барысында алынған мәліметтер қатаң құпия<br />

болып табылады.<br />

Облыстық статистика департаменті.<br />

Студенттік<br />

деканды таңдайды<br />

БІЛІМ<br />

С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік<br />

университетінде деканның жастар саясаты жөніндегі<br />

көмекшісі тағайындалмақ.<br />

Аталмыш оқу орнының мәліметіне сүйенсек, студенттік декан<br />

ПМУ-дің қызметкері болады. Сайлау <strong>жыл</strong>ына бір мәрте – 1 қазанда<br />

өткізіліп, кандидат толық бір оқу <strong>жыл</strong>ына таңдалады. Кезектен<br />

тыс сайлау қызметтен бас тарту, оқудан шығу, басқа қалаға<br />

көшу немесе ереже талаптары бұзылған жағдайда өткізіледі. Атап<br />

өтерлігі, студенттер бұл қызметке лайық деп таңдаған адамды<br />

екі рет қана сайлай алады.<br />

Студенттік декан оқу орнында білім алушылардың бос уақытын<br />

тиімді қамту, жатақханамен қамтамасыз ету, оқу ақысы мен<br />

тамақтануға жеңілдік алу мәселелеріне көңіл бөледі. Сонымен қатар,<br />

бюджет жобасын қалыптастыру, оқудан шығарылатын студенттер<br />

тізімін қадағалау, білім алушылар арасында жанжалға әкелетін<br />

жағдайлардың туындамауын назарға алады. Бұл лауазымға өз<br />

кандидатурасын күндізгі оқу бөлімінде оқитын, «Инстаграмм»<br />

әлеуметтік желісінде 500-ден кем емес оқырманы бар студенттер<br />

ұсына алады. Өтініштер 19 <strong>қыркүйек</strong>ке дейін қабылданады. Бұл<br />

ретте кандидаттар жеке мәліметтерін stud.dekan@psu.kz электронды<br />

поштасына жолдауы қажет. Яғни, өтінішке аты-жөні, факультеті,<br />

тобы мен ұялы телефон нөмірін жазуы тиіс. Кандидаттардың<br />

сайлауалды жұмысы 20-29 <strong>қыркүйек</strong> аралығында өткізіледі.<br />

Өз тілшіміз.

4 <strong>17</strong> <strong>қыркүйек</strong>, сейсенбі, <strong>2019</strong> <strong>жыл</strong> ТІРШІЛІК<br />

САРЫАРҚА САМАЛЫ<br />

БАС ТАҚЫРЫП<br />

Науқан уақытылы<br />

аяқталады<br />

- Есентай Базарбайұлы, <strong>жыл</strong>дағы<br />

дәстүр бойынша дәнді дақылдарды<br />

<strong>қыркүйек</strong> айының соңына дейін<br />

жинап алуды жоспарлап отырсыздар.<br />

Шаруалардың қарқыны қалай?<br />

- Диқандардың қарқыны жақсы.<br />

Онымен қоса, қазір күн райы қолайлы<br />

болып тұр. Сондықтан диқандар бар<br />

күшін жұмылдыруда. Кешкі уақытта<br />

да ауадағы ылғал деңгейі төмен.<br />

Сондықтан диқандар түнге дейін<br />

талмай еңбек етуде. Әзірге облыс<br />

бойынша дәнді дақылдар шамамен<br />

496 мың гектардан астам алқапта<br />

жиналды. Бұл - жалпы жоспарланған<br />

көлемнің 63 пайызы. Дәнді дақылдардың<br />

шығымдылығы гектарынан 9,3 центнерді<br />

құрап отыр. Нәтижесінде, қазір<br />

қамбалар 462 мың тоннаға жуық<br />

астықпен толықты.<br />

- Биыл астықтың шығымдылығы<br />

былтырға қарағанда сәл төмендеу.<br />

Көрсеткіш осы деңгейде сақталатын<br />

болса, жоспар орындала ма?<br />

- Иә, былтыр астықтың шығымдылығы<br />

гектарына 10 центнерден астам<br />

болды. Биыл 10 центнерден жинауды<br />

жоспарлағанбыз. Әзірге 9,3 центнерді<br />

қанағат тұтып отырмыз. Оған да шүкір<br />

ету қажет. Себебі, жаз айларында<br />

жауын-шашын мөлшері аз болғанын<br />

Аймақ шаруаларының алдында <strong>қыркүйек</strong> айының соңына<br />

дейін күзгі жиын-терім науқанын аяқтау мақсаты тұр.<br />

Мұндай маңызды кезеңде диқандар үшін әрбір күн<br />

санаулы. Әзірге облыс бойынша дәнді дақылдардың<br />

63 пайызы жиналған. Жауапты мекеме өкілдері науқан<br />

уақытылы, нәтижелі аяқталады деп сендіріп отыр. Күзгі<br />

жиын-терімнің аяқ алысы жайында облыстық ауыл<br />

шаруашылығы басқармасының өсімдік шаруашылығы<br />

және механикаландыру бөлімінің басшысы Есентай<br />

Мүрсәлімовпен сөйлескен едік.<br />

білесіздер. Дегенмен, күзгі жиынтерім<br />

науқаны әлі аяқталған жоқ.<br />

Науқанның соңына дейін жоспарлы<br />

10 центнерлік көрсеткішке шығамыз<br />

деп ойлаймын. Себебі әр ауданда<br />

көрсеткіш әр деңгейде сақталуда.<br />

- Маңызды науқанда «қамшы<br />

салдырмай» келе жатқан аудандар<br />

қайсы?<br />

- Әзірге Успен, Тереңкөл, Павлодар<br />

аудандары көш бастап тұр. Мұнда<br />

жалпы егістік алқабының 70 пайызында<br />

егінді жинап үлгерген. Бірақ бұл<br />

басқа аудандардың қарқыны төмен<br />

дегенді білдірмейді. Әр аудандағы<br />

егістік көлемі әртүрлі. Мысалы,<br />

Успен ауданы мен Ертіс ауданын<br />

салыстыруға келмейді. Ертіс негізгі<br />

астықты өлке болып табылады. Егістік<br />

алқаптарының көлемі әлдеқайда<br />

үлкен. Олар дәнді дақылдарының<br />

57 пайызын жинаған. Сондықтан облыс<br />

бойынша әр аудан барын салуда.<br />

- Картоп, көкөністің шығымдылығы<br />

қандай деңгейде?<br />

- Картоп, көкөніс алқаптары қолдан<br />

суарылатыны белгілі. Сондықтан<br />

оның шығымдылығы көбіне жауыншашынға<br />

байланысты болмайды. Нақты<br />

айтсақ, қазір 9 800 гектар алқапта<br />

картоп жиналды. Ол жалпы көлемнің<br />

55 пайызын құрайды. Шығымдылығы -<br />

гектарынан 276 центнер шамасында.<br />

Шаруалар бүгінгі күнге дейін 269 мың<br />

тонна шамасында картоп жинады.<br />

Ал көкөністерге келетін болсақ,<br />

шамамен 3500 гектардан 106 мың<br />

тоннаға жуық өнім алдық. Гектарынан<br />

303 центнер. Бақша дақылдарының<br />

да жартысынан көбі жиналып үлгерді.<br />

- Күзгі науқанның тағы бір маңызды<br />

бағыты - мал азығын дайындау.<br />

Осыған қатысты көрсеткіштерге<br />

тоқталсаңыз...<br />

- Аймақ шаруалары мал азығын<br />

дайындау жұмыстарын қазірдің өзінде<br />

жоспарлы көлемінен асыра орындады.<br />

Облысымыз бойынша 1 млн. 151 мың<br />

тонна шөп жиналды. Яғни, жалпы<br />

жоспарланған көлемнің 126 пайызы.<br />

Көрсеткіш әлі де ұлғая түседі. Шалғылар<br />

шабындықтан кеткен жоқ. Аймақ<br />

басшысы Болат Бақауов мал азығы<br />

бойынша 1,5 <strong>жыл</strong>дық қор дайындауды<br />

тапсырған болатын. Бұл меже толығымен<br />

бағындырылады. Бұдан бөлек, 60 мың<br />

тоннадан астам пішендеме, 95 мың<br />

тонна сүрлем жиналды.<br />

- Ұсынған мәліметтеріңізге рақмет.<br />

Сұхбаттасқан –<br />

Данияр ЖҰМАДІЛ.<br />

Жақсылық -<br />

жан рақаты<br />

Павлодар ауданының Сычевка негізгі<br />

мектебінде әлеуметтік жағынан қорғалмаған<br />

отбасы балаларына қолдау көрсету<br />

мақсатында дәстүрге айналған «Мектепке<br />

жол» республикалық акциясы ойдағыдай<br />

ұйымдастырылды.<br />

Акцияның мақсаты - аз қамтамасыз етілген және<br />

көпбалалы отбасылардан шыққан оқушыларға қолдау<br />

көрсету, баланың әлеуметтік себептермен мектепке<br />

келмей қалуының алдын алу, жетім және ата–анасының<br />

қамқорлығынсыз қалған балаларға, көпбалалы, тұрмыс<br />

жағдайы төмен отбасыларына нақты көмек көрсету.<br />

Осы ретте Черноярск ауылдық округіндегі Новочерноярка<br />

мәдениет үйінің директоры И.Жарылғаповқа<br />

және Павлодар облыстық мәслихатының депутаты<br />

Г.Нұрхановаға қол ұшын созып, көмек көрсеткені<br />

үшін алғыс білдіреміз. Мейірімділік пен қамқорлық<br />

көрсеткен жандардың алдынан үнемі жақсылық<br />

шықсын дейміз.<br />

Сычевка негізгі мектебінің ұжымы,<br />

Павлодар ауданы.<br />

Ізгілікке толы іс<br />

Ұлт болып ұйысып, ел болып еңсемізді<br />

көтерген кезеңде қолға алар ісіміздің<br />

негізгісі – ұрпақ тәрбиесі. Бұл тұрғыда<br />

мектеп қабырғасының алар орны ерекше.<br />

Арайлы жаздың үш айы көзді ашып-жұмғанша зу<br />

етіп өте шықты. Міне, жаңа оқу <strong>жыл</strong>ын да бастап<br />

үлгердік. Жылдағы дәстүрден жаңылмай, биыл да<br />

«Мектепке жол» акциясы аясында ауылымыздың<br />

жеке кәсіпкерлері оқушыларымызға қар<strong>жыл</strong>ай көмек<br />

көрсетті. Атап айтар болсақ, жеке кәсіпкер Қыдырхан<br />

Тілеухан мен Төлеуғазы 50 мың теңге көлемінде<br />

көмек берді. Ал Тимур Кабдулов 15 мың, Айтмұханбет<br />

Пұшпақов 10 мың теңге мөлшерінде ақша жұмсап,<br />

сауапты іске қатысты. Жаны жомарт Болат Бейсекеев<br />

әлеуметтік жағдайы төмен отбасындағы бір оқушыға<br />

костюм-шалбар алып берді. Жиналған қаражатқа<br />

1-сыныпқа биыл аяқ басқан бүлдіршіндерге мектепке<br />

қажетті құрал-жабдықтар сатып алынды. Жақсының<br />

жақсылығын айту қашан да орынды. Ізгілікке толы<br />

істер ауылымыздың береке-бірлігін бекемдей түсері<br />

анық.<br />

Н.ОРАЛ,<br />

Сұлужон орта мектебінің химия пәні мұғалімі,<br />

Баянауыл ауданы.<br />

ЖАҢАШЫЛДЫҚ<br />

Университеттер тәжірибе алмасты<br />

Павлодар мемлекеттік педагогикалық университеті білім бағдарламасына<br />

әлемдік деңгейдегі жоғары оқу орны саналатын Назарбаев Университетінің<br />

тәжірибесін енгізуде. Бұл жаңашылдық ҚР Білім және ғылым министрлігінің<br />

бастамасымен қолға алынып отыр.<br />

Айдана ҚУАНЫШЕВА<br />

Ұрпақ тәрбиелейтін ұстаздарды<br />

даярлайтын оқу ордасы «Педагог<br />

мәртебесі» туралы Заң жобасын<br />

толығымен қолдап, студенттерінің<br />

заман көшінен қалмауын ерекше<br />

назарға алып отыр. Осы орайда,<br />

аймағымыздың белді оқу орны<br />

Назарбаев Университетінің өкілдерін<br />

арнайы шақырып, келелі кездесу<br />

өткізді.<br />

«Білім беру саласындағы<br />

көшбасшылық» тақырыбын арқау<br />

еткен бағдарлама аясында екі<br />

күндік семинар ұйымдастырылып,<br />

білікті мамандар жергілікті оқытушы<br />

құраммен тәжірибе алмасты.<br />

Алдымен, Елордамыз – Нұр-Сұлтан<br />

қаласынан келген құрметті меймандар<br />

Павлодар мемлекеттік педагогикалық<br />

университетін аралап, тыныстіршілігімен<br />

танысты. Тәжірибелі<br />

мамандардың қатарында Назарбаев<br />

Университетінің декандары,<br />

ғалымдары, менеджерлері және ҚР<br />

Президенті жанындағы Мемлекеттік<br />

басқару Академиясының өкілдері<br />

болды. Арнайы экскурсиядан кейін<br />

Павлодар мемлекеттік педагогикалық<br />

университетінің ректоры Алтынбек<br />

Нухұлы қонақтарға алғысын білдіріп,<br />

ауқымды шараның маңыздылығына<br />

тоқталды.<br />

- Павлодар мемлекеттік педагогикалық<br />

университеті - ұрпақ<br />

тәрбиелеу жолында аянбай еңбек<br />

ететін ұстаздарды дайындайтын<br />

оқу орны. Бұл ретте білім ордасы<br />

болашақ мұғалімдерге берілетін<br />

білім сапасын арттыру, заманауи<br />

оқу бағдарламасын енгізу жолында<br />

ауқымды жұмыс атқаруда. Бүгінгі<br />

кездесу де осындай игі істердің<br />

бірі деп білемін. Заманауи білім<br />

бағдарламаларын оқу жүйесіне<br />

енгізудің маңызы зор. Сондықтан<br />

ауқымды семинардан мол үміт күтеміз.<br />

Оқу ордамыздағы құрылымдық,<br />

ғылыми, ұйымдастырушылық жұмыстарды<br />

өзгерту үшін Назарбаев<br />

университетінің тәжірибесіне сүйенуіміз<br />

қажет. Екі күннің ішінде<br />

ректордан бастап университеттің<br />

проректорлары, декандары, кафедра<br />

меңгерушілері мен оқытушылар<br />

құрамы Назарбаев Университеті<br />

және ҚР Президенті жанындағы<br />

Мемлекеттік басқару Академиясының<br />

өкілдерімен тәжірибе алмасып, өз<br />

ойларын ортаға салатын болады.<br />

Қазіргі уақытта мектептер жаңа<br />

оқу бағдарламасына көшірілді. Ал<br />

білім ошағындағы түлектерді жоғары<br />

оқу орындары дайындап, маман<br />

иесі атандырады. Сондықтан ұрпақ<br />

тәрбиелейтін болашақ ұстаздарды<br />

білім жүйесінің жаңа тәсілдерімен<br />

оқытудың маңызы зор. Келелі кездесуден<br />

нәтиже шығады деген ойдамыз, -<br />

деді Алтынбек Нухұлы.<br />

Назарбаев Университетінің<br />

жоғары білім беру мектебінің<br />

деканы Аида Сағынтаева екі күндік<br />

семинарда Павлодар мемлекеттік<br />

педагогикалық университетінің білім<br />

берудегі тәжірибесі назарға алынатынын<br />

айтты.<br />

- Семинар бірнеше бағытта жұмыс<br />

істейді. Бұл ретте басқару ісі, оқу<br />

бағдарламасын құру, оның негізгі<br />

талаптары, білім беру жүйесіндегі<br />

зерттеу мәселелеріне көңіл бөлетін<br />

боламыз. Осы бағытта жұмыс<br />

істейтін Назарбаев Университетінің<br />

өкілдері өздерінің тәжірибелерімен<br />

бөлісетін болады. Бұл семинарда<br />

павлодарлық әріптестерімізден<br />

де мол білім алатын боламыз.<br />

Біздің университетте академиялық<br />

бостандық бар. Яғни, біздегі оқу<br />

бағдарламасы мемлекеттік стандартқа<br />

сай әзірленбейді. Бұл іспен оқу<br />

орнындағы профессорлар құрамы<br />

айналысады. Кез келген бағдарламаны<br />

қолға алмас бұрын студенттермен,<br />

түлектермен, мұғалімдермен, атааналармен<br />

кездесу өткізіледі. Алдағы<br />

5-10 <strong>жыл</strong>ды алдын ала болжаймыз.<br />

Барлығы ортақ шешімге келіп, нақты<br />

не керектігін шешкен кезде ғана<br />

бағдарлама әзірленеді. Сонымен<br />

қатар, студенттердің қызығушылығына<br />

ерекше көңіл бөлінеді. Студенттер<br />

нені көздейді, оларға үй тапсырмасын<br />

қандай деңгейде беру қажет<br />

сынды сұрақтар да ескеріледі.<br />

Оларға психологиялық тұрғыдан<br />

қолдау көрсетіледі. Университеттегі<br />

оқу жүйесі студенттің танымдық<br />

дамуына бағытталған. Біздің<br />

университет түлектерді жұмысқа<br />

орналастыруды мақсат етпейді.<br />

Студенттерді еңбек нарығына дайындамаймыз,<br />

керісінше, еңбек нарығын<br />

қалыптастыру үшін оқытамыз. Олар<br />

жұмыс берушіні іздемей, өздері<br />

өзгелерге жұмыс ұсынуы тиіс, -<br />

дейді Аида Қыстаубайқызы.<br />

Семинардың алғашқы күнінде<br />

мамандар «Ғылым не үшін қажет?»,<br />

«Көшбасшылық, басқару және менеджмент»,<br />

«Ғылыми этика» сынды<br />

тақырыптарды кеңінен талқылап,<br />

ойларымен бөлісті. Екінші күні<br />

семинар қатысушылары зерттеу<br />

тәсілдері, мәліметтерді сұрыптау,<br />

сараптама жасау мәселелеріне<br />

тоқталды. Сонымен қатар зерттеу<br />

жұмыстарының қорытындысын<br />

шығару мен конференцияға қатысу<br />

тақырыбында өткен сессияға қатысты.<br />

Назарбаев Университеті жоғары<br />

білім беру мектебінің қосымша білім<br />

беру департаментінің директоры<br />

Жаңыл Жонтаева жергілікті жоғары<br />

оқу орнының бастамасын жоғары<br />

бағалады.<br />

- Биыл ұстаздар қауымы үшін<br />

жемісті <strong>жыл</strong> деп білемін. Әсіресе,<br />

ұстаздар мәртебесін арттыруға<br />

ерекше көңіл бөлінуде. Сондықтан<br />

бүгінгі заманның мұғалімі заман<br />

көшінен қалмауы тиіс. ПМПУ-дің<br />

бастамасын толық қолдаймын. Бұл<br />

университеттің де өзіндік тәжірибесі<br />

бар. Екі жоғары оқу орнының<br />

білікті мамандары жақсы нәтижеге<br />

қол жеткізеді деген ойдамын, -<br />

дейді Ж.Жонтаева.<br />

Еске сала кетейік, ПМПУ<br />

республикадағы жеті педагогикалық<br />

университеттің ішінде 2-орынды<br />

алады.<br />

(<strong>2019</strong>7)

САРЫАРҚА САМАЛЫ<br />

ТУРИЗМ <strong>17</strong> <strong>қыркүйек</strong>, сейсенбі, <strong>2019</strong> <strong>жыл</strong> 5<br />

«Бесқарағайдың» алтын шеңбері»<br />

Дәл осындай атаумен Шарбақты және Аққулы аудандарының аумағындағы<br />

қарағайлы орманда жаңа туристік бағыт ашылды. Оның «алтын шеңбер»<br />

аталуының да өзіндік себебі бар. Өңірдегі көздің жауын алар әсем орындар<br />

мен Ғабдұл-Уахит Хазірет, Сары бәйбіше, қасиетті Мерғалым ата кесенесі<br />

сияқты облыс түгілі республика көлемінде танымал киелі орындардың<br />

орналасқан жері бір шеңберді құрайды. Оның жалпы қашықтығы шамамен<br />

150 шақырым. Бұл орындар қазірдің өзінде еліміз бойынша кең танылған.<br />

Жаңа туристік бағыттың ашылуымен ауданға келушілердің саны да еселеп<br />

арта түседі деп күтілуде.<br />

Данияр ЖҰМАДІЛ<br />

Жаңа бағыттар<br />

ашылды<br />

Қарағайлы орман. Тұмса<br />

табиғат. Жанға шипа болатын<br />

таза ауа. Шарбақты ауданында<br />

туризмді дамытудың алғышарты<br />

осы болмақ. Заманауи тілмен<br />

айтқанда, бірегей қарағайлы<br />

алқап облысымыздың тағы бір<br />

«брендіне» айналып отыр. Тек оны<br />

өз деңгейінде насихаттап, туристерге<br />

демалуға жайлы жағдай<br />

жасай алсақ игі.<br />

Ауданның туристік әлеуетін<br />

арттыруда «Ертіс орманы»<br />

мемлекеттік орман табиғи резерваты<br />

ауқымды жұмыс атқарып<br />

отыр. Елімізде орманды отауға<br />

мораторий жарияланғалы бұл<br />

бағыттағы заңсыздықтар барынша<br />

тыйылған. Мекеме қызметкерлерінің<br />

жұмысы сәл де болсын жеңілдеді<br />

деуге келеді. Есесіне, резерват<br />

өкілдері күштері мен үнемделген<br />

қаражатын туризмді дамытуға<br />

бағыттауда.<br />

Облыстық Бас редакторлар<br />

клубы бас болып, бірқатар жергілікті<br />

бұқаралық ақпарат құралдарының<br />

өкілдері Шарбақты ауданына барып<br />

қайттық. Ондағы жаңадан ашылған<br />

«Бесқарағайдың алтын шеңбері»<br />

деп аталатын туристік бағытпен<br />

таныстық.<br />

- Аудан қонақтары арасында<br />

киелі орындар зор танымалдылыққа<br />

ие. Өткенімізді қайта жаңғыртуда<br />

«Рухани жаңғыру» бағдарламасының<br />

мол септігі тиюде. Оның аясында<br />

өңірімізді мекен еткен белгілі<br />

тұлғалардың жерленген орындарын<br />

зерттедік. Картадан қарасақ,<br />

аталмыш орындар шеңбер түрінде<br />

орналасқан екен. Бірден бұл орынға<br />

«Бесқарағайдың алтын шеңбері»<br />

деп ат қойып, айдар тағып алдық, -<br />

дейді «Ертіс орманы» табиғи<br />

резерватының басшысы Қуандық<br />

Байболов.<br />

Қазір мұнда туристер аялдайтын<br />

11 орын бар. Оның 5-еуі сакралды<br />

орындар болып табылады. Туристік<br />

маршруттың жалпы ұзындығы<br />

150 шақырымды құрап отыр. Ол<br />

Есілбай ауылынан басталады. Мұнда<br />

заманында туған өлкесінің көркеюіне,<br />

қазақ балаларының барынша<br />

білім алуына мол ықпал еткен<br />

Темірғалы Нұрекенов жерленген.<br />

Былтыр онда кесене тұрғызылды.<br />

Ол дін және қоғам қайраткері<br />

ретінде белгілі. Есілбай ауылына<br />

өз қаражатына мешіт, медресе<br />

салдырған екен. Бұл мешіттің<br />

имамы әрі ұстазы Ғабдұл-Уахит<br />

Хазірет болған. Т.Нұрекенов<br />

қазақ тілінен бөлек орыс, парсы,<br />

араб, татар сияқты бірнеше шет<br />

тілдерін жетік меңгерген. Алаш<br />

арыстары Әлихан Бөкейханов,<br />

Ахмет Байтұрсыновтар негізін<br />

қалаған «Алаш» қозғалысының<br />

қайраткері, сонымен қатар, 1905<br />

Ғабдұл-Уахит хазірет кесенесі.<br />

<strong>жыл</strong>ғы Қарқаралы петициясын<br />

ұйымдастырушылардың бірі<br />

болып табылады. Тағы бір тарихи<br />

деректерде Темірғалы қажының<br />

Мемлекеттік Думаның депутаты<br />

болғаны жазылған.<br />

Биыл Есілбай ауылының<br />

жанынан, күре жолдың бойынан<br />

жергілікті кәсіпкер, аудандық<br />

мәслихат депутаты Қисамиден<br />

Машенов туристер үшін «Саялы<br />

мекен Есілбай» атты этноауылдың<br />

жобасын қолға алған. Мұнда киіз<br />

үйден дәмхана жабдықталыпты.<br />

- Келесі <strong>жыл</strong>ы мұнда келушілерге<br />

арнап киіз үйлерден қонақ үй<br />

тұрғызуды жоспарлап отырмыз.<br />

Негізі, ауданның киелі орындарын<br />

Киелі орындарды қамтитын жаңа туристік бағыт.<br />

қамтитын туристік маршрут осы<br />

Есілбай ауылынан басталады. Этноауылды<br />

осы жерге орналастыруымыздың<br />

да себебі – осы, -<br />

дейді Қ.Машенов.<br />

Бұдан кейін бірнеше қорымды<br />

біріктіретін «Бәйімбет алаңына»<br />

бет бұрдық. Бұл - Шарбақты<br />

және Аққулы аудандарының шекарасы.<br />

Мұнда Шоғман қожа мен<br />

атақты «Сары бәйбіше» зираты<br />

орналасқан. «Сары бәйбішенің»<br />

есімі ел арасына тек көріпкел,<br />

емшілік қасиетімен ғана тарап<br />

қойған жоқ. Ол кісі жауырыншы<br />

болған. Өз заманында<br />

ерлермен бірге ел басқарған,<br />

аталы сөзге тоқтай білетін ел<br />

анасы болған. Сондай-ақ, елін<br />

жоңғар шапқыншылығынан аман<br />

алып қалған батыр ана ретінде<br />

де мәлім. Бұдан бөлек, мұнда<br />

Шоғман қажы Алдамжарұлының<br />

кесенесі бой көтерген. Ол - көпке<br />

аты мәлім емші болған адам.<br />

- Биыл «Ертіс орманы» табиғи<br />

резерватының қолдауымен «Сары<br />

бәйбішенің» зиратының жанынан<br />

келушілерге арналған үй, музей<br />

салынуда. Бәйімбет алаңына<br />

еліміздің әр өңірінен адамдар<br />

Шырақшы Ермек Балтаұлы.<br />

келіп, зиярат етеді. Ендігі кезекте<br />

жол мәселесі оң шешілсе деген<br />

ниетіміз бар, - дейді жергілікті<br />

тұрғын, «Сары бәйбішенің»<br />

ұрпағы Бауыржан Қапанұлы.<br />

Шарбақтыда туристер көп<br />

келетін орындардың бірі - халық<br />

арасында Ислам дінінің өркендеуі<br />

жолына бар ғұмырын арнаған белгілі<br />

дін таратушы, ғұлама Ғабдұл-Уахит<br />

Тіленшіұлының кесенесі.<br />

- Мұнда зиярат етушілер өз<br />

аты-жөндерін, келген уақыттарын<br />

жазатын кітапша бар. Оған<br />

сүйенсек, өткен <strong>жыл</strong>ы кесенеге<br />

2 мыңнан астам адам келген.<br />

Бұл - ресми тіркелген көрсеткіш.<br />

Кітапшаға тіркелмегендері қаншама.<br />

Келушілер үшін қонақ үй, дәрет<br />

алатын орындар жабдықталған.<br />

Арнайы құрбан шалатын, ас<br />

әзірлейтін жерлер бар. Барлығы<br />

тегін. Атап өтерлігі, биыл Хазіреттің<br />

кесенесіне жарық тартылмақ, -<br />

дейді шырақшы Ермек Балтаұлы.<br />

Резерватта экологиялық туризм<br />

дамуда. Шарбақты ауданына<br />

қарасты Садықащы ауылының<br />

жанында «Қарағайлы алаң» деп<br />

аталатын демалыс орны ашылды.<br />

Ол қысы-жазы жұмыс істейді.<br />

Демалушыларға арналған жатын<br />

орындар, асхана, спорт зал<br />

жабдықталған. Монша бой көтеруде.<br />

Бағасы да қолжетімді.<br />

Орман қалпына<br />

келтірілуде<br />

Cуретті түсірген - Серік Қапаров.<br />

Павлодар облысының солтүстікшығыс<br />

бөлігі орманды алқапқа<br />

ұласады. Оның қорғалуына «Ертіс<br />

орманы» мемлекеттік орман табиғи<br />

резерваты жауап береді. Мекеме<br />

иелігіндегі орман қорының жалпы<br />

аумағы 277 мың гектарды құрайды.<br />

Оның 153 мың гектар алқабын<br />

қарағайлы орман алып жатыр.<br />

Биыл «Ертіс орманы» республика<br />

көлемінде табиғатты қорғау<br />

шаралары бойынша 2-орын алған.<br />

Облыс көлемінде туризмді дамыту<br />

бағытындағы нәтижелі жұмыстары<br />

оң бағаланып, 1-орынға ие болды.<br />

Резерват өкілдері орман қорын<br />

сақтап қана қоймай, қалпына<br />

келтіру жұмыстарын нәтижелі<br />

жүргізуде. Бүгінде мекеме қарамағында<br />

жалпы аумағы 37 гектар<br />

болатын екі тәлімбақ бар. Облысымызды<br />

толығымен жасыл желекпен<br />

қамтамасыз етіп отыр. Бұдан<br />

бөлек, еліміздің өзге де аймақтары<br />

көшеттерді осы резерваттан сатып<br />

алады. Биыл 3 миллионнан астам<br />

көшет сатқан.<br />

- Қарағай көшеттерін өсіру<br />

оңай жұмыс емес. Тұқымның өсіп,<br />

жетілуі үшін кем дегенде 2 <strong>жыл</strong><br />

уақыт қажет көрінеді. Содан кейін<br />

ғана оны сатуға болады. Оған<br />

дейін резерват қызметкерлері<br />

көшеттерді күтіп, баптап, бар<br />

күшін салады, - дейді «Ертіс<br />

орманы» табиғи резерватының<br />

басшысы Қ.Байболов.<br />

Жалпы, резерватта 600-ден<br />

астам адам еңбек етеді. Оның<br />

300-і жаз мезгілінде жұмысқа<br />

жұмылдырылады. Себебі, жаз шыға<br />

өрт қаупі де арта түседі. Мекемеде<br />

32 өрт сөндіруге арналған<br />

автокөлік, 30-ға жуық трактор<br />

және басқа да техникалар бар.<br />

Жоғарыда атап өткендей, соңғы<br />

<strong>жыл</strong>дары орманды заңсыз отау<br />

тоқтатылған. Орман өрті де азайды.<br />

Бұл ретте, өрттің ошақтарын<br />

анықтауда авиациялық бөлімше<br />

қызметкерлерінің көмегі молынан<br />

тиюде.<br />

- Павлодардың авиациялық<br />

бөлімшесі 1963 <strong>жыл</strong>дан бері<br />

жұмыс істеуде. Құрамымызда<br />

10 өрт сөндіруші қызметкеріміз<br />

бар. Олар әуеден өрт сөндіру<br />

жұмыстарына қатысады. Тілсіз<br />

жау анықталған жағдайда алғашқы<br />

болып ұшып барып, сөндіруге әрекет<br />

етеміз. Қазір орманның жағдайы<br />

тұрақты. Адами фактордан өрт<br />

шығу фактілері де азайды, – дейді<br />

авиациялық қызмет бөлімшесінің<br />

басшысы Валерий Марченко.<br />

Шарбақты ауданы.

6<br />

<strong>17</strong> <strong>қыркүйек</strong>, сейсенбі, <strong>2019</strong> <strong>жыл</strong> ҰЛТ САУЛЫҒЫ<br />

САРЫАРҚА САМАЛЫ<br />

ЖОЛДАУ ЖҮГІ<br />

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев халыққа Жолдауында<br />

медициналық қызмет көрсетудің сапасы мен қолжетімділігін<br />

қамтамасыз ету мәселесіне ерекше назар аударды. Әсіресе,<br />

2020 <strong>жыл</strong>дың 1 қаңтарынан бастап Қазақстанда міндетті<br />

әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесі іске қосылатыны,<br />

оны қар<strong>жыл</strong>андыруға алдағы үш <strong>жыл</strong> ішінде 2,8 триллионнан<br />

астам теңге бөлінетінін атап өтті.<br />

Павлодар қалалық №3 емхананың дәрігері<br />

Денис Виногоров бұл жаңашылдық еліміздің<br />

әрбір тұрғынына медициналық көмекті<br />

тегін алуына мүмкіндік беретінін айтады.<br />

Оның сөзінше, бұл жүйеге қосылғандар<br />

дәрігер қабылдауына жазылуда, кешенді<br />

клиникалық тексерістен өтуде, ота жасау<br />

кезінде ақы төлемейтін болады. Міндетті<br />

әлеуметтік медициналық сақтандыру<br />

жүйесі еліміздегі медицинаның дамуына<br />

жол ашады.<br />

- Алдағы үш <strong>жыл</strong> ішінде міндетті<br />

МӘСЕЛЕ<br />

Дәрігер неге тапшы?<br />

Балтыры сыздап, басы<br />

ауыратындардың көпшілігі<br />

емханадағы жалпы тәжірибе<br />

дәрігерінің есігін қағатыны белгілі.<br />

Бұл қызметті атқаратындарға<br />

жүктелетін міндет зор. Өйткені<br />

аталған мамандар терапевт және<br />

педиатрдың жұмысын қоса<br />

атқарады. Қазіргі уақытта өңірде<br />

жалпы тәжірибе дәрігерінің<br />

жүктемесі ауыр. Себебі бір<br />

дәрігер 2490 адамды емдейді.<br />

Аймағымызға әлі де 112 жалпы<br />

тәжірибе дәрігері қажет.<br />

Айдана ҚУАНЫШЕВА<br />

Қазіргі уақытта Павлодар облысында<br />

жалпы тәжірибе дәрігерінің 350 бөлімшесі<br />

жұмыс істейді. Олар жалпы саны<br />

600145 адамға қызмет көрсетеді. Яғни,<br />

бір бөлімшеде тіркеуде тұрған халықтың<br />

саны кем дегенде <strong>17</strong>15 адамды құрайды.<br />

Бүгінде аймағымызда 241 жалпы тәжірибе<br />

дәрігері қызмет етеді. Бұл жеткіліксіз.<br />

Алайда, <strong>жыл</strong> соңына дейін 65 маман<br />

келеді деп күтілуде.<br />

Павлодар облыстық денсаулық сақтау<br />

басқармасы басшысының міндетін атқарушы<br />

Сәуле Арыстанованың айтуынша, маман<br />

тапшылығын азайту мақсатында жұмысқа<br />

жаңа тұрған қызметкерлерге мемлекет<br />

тарапынан қолдау көрсетіледі. Мәселен,<br />

«Дипломмен – ауылға» бағдарламасы<br />

арқылы келген жастарға 70 айлық есептік<br />

көрсеткіш көлемінде көтермеақы төленеді.<br />

Қажетті жүйе<br />

әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесіне<br />

2,8 триллионнан астам қаржы бөлінеді.<br />

Бұдан бөлек, үш <strong>жыл</strong>дық бюджет аясында<br />

д е н с а у л ы қ с а қ т а у ж ү й е с і н д а м ы т у ғ а қ о с ы м ш а<br />

2,3 триллионнан астам теңге қарастырылады.<br />

Мұның бәрі денсаулық сақтау саласына<br />

з о р қ о л д а у . Қ а з і р г і у а қ ы т т а № 3 е м х а н а н ы ң<br />

5 маманы жаңа жүйені түсіндіру мақсатында<br />

жұмыстар жүргізуде, жадынамалар таратуда.<br />

Сонымен қатар, мекемелерді аралап,<br />

қызметкерлерге жаңашылдықтың талаптарын<br />

түсіндіруде, - дейді Д.Виногоров.<br />

Яғни, жас мамандарға 76 755 теңге беріледі.<br />

Сонымен қатар, баспанамен қамтылуы үшін<br />

төмен пайызбен несие де беріледі. 2018<br />

<strong>жыл</strong>ы 34 қызметкер пәтерге ие болуы<br />

үшін 1500 айлық есептік көрсеткіштен<br />

аспайтын қаражат көлемінде несие алды.<br />

Бұл ретте әрбір жас маман 3 млн. 607<br />

мың теңгеге ие болды. Бұдан бөлек,<br />

71 дәрігерге 70 АЕК көлемінде көтерме<br />

жәрдемақы берілді. Медициналық мекемелер<br />

42 жас маманның жалға алған<br />

пәтер ақысын төлейді екен. Атап өтерлігі,<br />

аудан-қаланың жергілікті атқарушы билігі<br />

тарапынан жоғары медициналық білімді<br />

меңгерген 38 қызметкер баспанаға ие<br />

болды. Оның 28-і ауылда берілді.<br />

- Қызметке енді ғана тұрған жастар үшін<br />

еңбекақы мен баспананың маңызы зор.<br />

Сондықтан денсаулық сақтау басқармасы<br />

қызметкерлердің әлеуметтік жағдайын<br />

ерекше назарға алады. Қазіргі уақытта Ақсу<br />

қаласында жас мамандар үшін 15 пәтер<br />

бар. Ал Екібастұз қаласында денсаулық<br />

сақтау саласының қызметкерлері үшін<br />

86 пәтер дайын тұр. Бұдан бөлек,<br />

«7-20-25» бағдарламасы да өз деңгейінде<br />

жүзеге асырылуда. Жергілікті медициналық<br />

мекеме тарапынан жас мамандарға пәтердің<br />

алғашқы жарнасын төлеу үшін 1 млн. теңге<br />

көлемінде қаржы берілуде. Қазіргі уақытта<br />

12 дәрігердің өтініші қабылданып, жаңа<br />

баспанаға ие болды, - дейді С.Арыстанова.<br />

Облыстық денсаулық сақтау басқармасы<br />

<strong>жыл</strong> сайын медицина мамандарын даярлайтын<br />

жоғары оқу орындарына барып, бос<br />

орындар жәрмеңкесіне қатысады. Шара<br />

аясында жастарға көрсетілетін қолдауды<br />

түсіндіріп, жұмысқа шақырады. Бұл ретте,<br />

100-ге жуық түлекпен келісімшарт жасалған.<br />

Өткен <strong>жыл</strong>ы аймағымыздың медицина<br />

мекемелеріне 120-ға жуық жас маман<br />

келген.<br />

ТЕМІРҚАЗЫҚ<br />

Айдана<br />

ҚУАНЫШЕВА<br />

Қатерлі ісікке<br />

қарсы тұр!<br />

Қатерлі ісік көрсеткіші<br />

бойынша Шығыс Қазақстан<br />

мен Солтүстік Қазақстан облыстары<br />

алдыңғы орынды алады.<br />

Ал Павлодар облысы үздік<br />

үштікті толықтырып отыр.<br />

Қазіргі уақытта аймағымызда<br />

11 мың адам диспансерлік<br />

есепте тұр.<br />

Мамандардың айтуынша, онкологиялық<br />

ауруға егде жастағы адамдар тез<br />

шалдығады екен. Дертті анықтауда<br />

скринингтік тексерудің маңызы зор.<br />

Егер бұл ауруға шалдыққандар дәрігер<br />

қарауына ерте келсе, дерттің алдын<br />

алуға мүмкіндік зор.<br />

Жыл басынан бері 250 адам қатерлі<br />

ісікке шалдығыпты. Оның 90-ға жуығы<br />

жоғарыда айтылған скринингтік тексеру<br />

кезінде анықталған. Бұл кезде адам<br />

бойында қатерлі ісіктің белгілері көрінбейді<br />

екен. Аймағымызда <strong>жыл</strong> сайын орташа<br />

есеппен 2200-2300 адам осы дертке<br />

шалдығады. Тіркелген сырқат түрлерінің<br />

50 пайызы сүт безінің қатерлі ісігі,<br />

тері, өкпе, тік ішек, асқазан ісігіне<br />

тиесілі. Сондықтан қауіпті дертпен<br />

күресу үшін осыдан 3 <strong>жыл</strong> бұрын жаңа<br />

ғимараттың құрылысы басталған еді.<br />

Ескі онкологиялық орталық 1961 <strong>жыл</strong>ы<br />

салынған болатын. Бүгінде жаңа нысанның<br />

құрылысы аяқталған. Ағымдағы <strong>жыл</strong>дың<br />

қараша айында қолданысқа беріледі<br />

деп күтілуде.<br />

Жаңа ғимаратта аймағымызда<br />

бұрын-соңды болмаған желілік үдеткіш<br />

қондырғысы орнатылған. Бұл қондырғы<br />

ем алуға мұқтаж науқастар үшін зор<br />

к ө м е к б о л м а қ . С е б е б і е м д е л у ш і л е р д і ң<br />

70 пайызы сәулелік терапияны қажет<br />

етеді екен. Бүгінде қажетті жабдықтардың<br />

80 пайызы әкелінген. Жаңа нысан<br />

пайдалануға берілсе, диагностикалық<br />

зерттеулердің сапасы артып, дәрігерлердің<br />

еңбек жағдайы жақсара түспек.<br />

Қазіргі уақытта қатерлі ісікті емдеуге<br />

мүмкіндік беретін озық технологиялар<br />

енгізілуде. Бірақ мамандар заманауи<br />

медицина жоғарыдағы көрсеткішті тек<br />

10 пайызға ғана төмендетуге мүмкіндік<br />

беретінін айтады. Бастысы, адам өз<br />

денсаулығына жауапкершілікпен қарауы<br />

тиіс. Өйткені қатерлі ісікке шалдыққан<br />

адам бастапқы кезде дерттің белгілерін<br />

сезбейді екен. Ауру әбден бойға тараған<br />

соң, асқынып кетеді. Сол уақытта адам<br />

өміріне араша түсу қиынға соғады.<br />

Сондықтан ауруды ерте анықтау үшін<br />

уақытылы тексеруден өтудің маңызы зор.<br />

БІЛІКТІЛІК<br />

Ота жасады<br />

Павлодар қаласының кардиохирургтері Семей<br />

қаласында 6 айлық балаға ота жасады. «Ашық<br />

артериялық түтік» диагнозымен дүниеге келген<br />

сәби шала туылған екен.<br />

Салмағы 2 килограмды құрайтын нәрестені денсаулығына байланысты<br />

Павлодарға тасымалдау мүмкін болмаған. Сондықтан білікті<br />

мамандар бригадасы Семей қаласының перинаталдық орталығына<br />

аттанды. Олардың ішінде балалар кардиохирургі, реаниматолог және<br />

үш медбике бар. Ота бір сағатқа созылған. Ашық артериялық түтікше<br />

кезінде қан көп мөлшерде өкпеге барады, сол сәтте бала тұншыға<br />

бастайды екен. Сондықтан өкпе қызметін жасанды жолмен күшейту<br />

қажеттігі туындайды. Егер ми мен ішек ауруы асқынатын болса, бала<br />

өміріне зор қауіп төнеді. Кардиохирургтердің айтуынша, нәресте жергілікті<br />

мамандардың бақылауында болады. Оның денсаулығы әлі де ұзақ<br />

уақыт күтімді қажет етеді.<br />

Еске сала кетейік, павлодарлық дәрігерлер Семей қаласында мұндай<br />

отаны 20<strong>17</strong> <strong>жыл</strong>ы жасаған.<br />

Павлодарда жедел жәрдем қызметінің кезекшілері телефон арқылы екі<br />

баланың өмірге келуіне көмек көрсетті.<br />

Өмірін құтқарды<br />

Жалпы, Павлодар облысында жедел жәрдем<br />

қызметінің мамандары 65 адамға қоңырау арқылы<br />

шұғыл көмек көрсеткен. Яғни, мамандар ауыр<br />

халде хабарласқан адамға жедел жәрдем көлігін<br />

жіберумен қатар телефон арқылы онымен байланысты<br />

үзбейді. Мамандар үйіне жеткен уақытқа<br />

дейін оның жағдайын қоңырау арқылы бақылайды.<br />

Шұғыл жағдайда түскен шақыртудың 50 пайызы<br />

балалар арасында дененің тартылуы, түрлі деңгейдегі<br />

күйік шалу, тыныс алу мүшесін қалыпқа келтіруге<br />

қатысты болған. Ал жедел жәрдем қызметіне<br />

жүгінген адамдардың 35 пайызы жүрек ауруы,<br />

жүрек қағысының бұзылуы, бастағы қан айналым<br />

жүйесіне байланысты шағымданған. Облыстық<br />

жедел жәрдем станциясы бас дәрігерінің орынбасары<br />

Ольга Вербоваяның айтуынша, қоңырауды<br />

қабылдайтын қызметкерлер үйде босанған екі әйелге<br />

көмек көрсеткен. Жедел жәрдем қызметкерлері<br />

көрсетілген мекенжайға жеткен кезде балалар дүниеге<br />

келіп үлгерген. Оларды мамандар перзентханаға<br />

жеткізген.<br />

- 103 қызметіне Маралды көлі мен Усолка өзенінде<br />

суға кетіп бара жатқандарды құтқару жөнінде хабар<br />

түсті. Бұл жағдайда әрбір секунд маңызды екенін<br />

ескерген жөн. Тіркелген екі жағдайда да кезекші<br />

мамандар жедел жәрдем көлігі жеткенше қажетті<br />

кеңес беріп, адамдарды құтқарып қалған. Бірақ<br />

кейбір жағдайларда адамдар кезекші операторлардың<br />

көмегінен бас тартып, тұтқаны қойып жатады. Әйтеуір,<br />

барлық жағдайда да жедел жәрдем қызметкерлері<br />

оқиға орнына дереу жетіп, қатердің алдын алып<br />

үлгерді, - дейді О.Вербовая.

САРЫАРҚА САМАЛЫ<br />

ХАТ-ҚОРЖЫН <strong>17</strong> <strong>қыркүйек</strong>, сейсенбі, <strong>2019</strong> <strong>жыл</strong> 7<br />

Жаңатілекті<br />

жарылқайды<br />

Тұрғындарды сапалы ауызсумен<br />

қамту мәселесі күн тәртібінен түспей<br />

келеді. Жылдар бойы тіршілік нәрінен<br />

тарыққан ауылдағы ағайынның жайы<br />

енді-енді оңалуда.<br />

Игіліктің бір ұшы Баянауыл ауданына қарасты<br />

Жаңатілек ауылына тиіп отыр. Мұнда орталықтандырылған<br />

су құбырлары тартылуда. Құрылыс жұмыстарын<br />

«Алвис» ЖШС мердігерлік кәсіпорны жүргізуде. Жобаға<br />

сәйкес елді мекенде 11 шақырымға жуық құбыр<br />

тартылмақ. Қажетті техникалар жұмылдырылған.<br />

Жұмысқа ауыл азаматтары да атсалысуда. Нысан<br />

үстіміздегі <strong>жыл</strong>дың қараша айында пайдалануға<br />

беріледі деп күтілуде. Жаңатілектегі әрбір үйдің<br />

ауласына сапалы ауызсу жеткізілмек.<br />

Мұхамет-Қайыр ШӘРІПОВ,<br />

Баянауыл ауданы.<br />

Тоғызқұмалақшылар<br />

қуантты!<br />

Жуырда Павлодарда 20 жасқа дейінгі<br />

тоғызқұмалақшылар арасында командалық<br />

кубок өтті. Оған облыстың<br />

барлың аудан-қалаларынан 11 команда<br />

қатысты.<br />

Дүбірлі додаға Ақсу қаласындағы №2 балалар<br />

мен жастар спорт мектебінің тоғызқұмалақшылары да<br />

қатысты. Гүлжан Мұхаметқалиқызынан тәлім алатын<br />

спортшылар намысты қолдан берген жоқ. Атап айтсақ,<br />

Айдана Болатханова, Аида Нұртасқызы, Малика<br />

Нүкенова, Әника Тұрсынбайқызы, Тамерлан Сапар,<br />

Арнұр Шахметтер тәуір өнер көрсетті. Бапкердің айтуынша,<br />

А.Болатханова 2006 <strong>жыл</strong>ғы болса, командадағы<br />

қалған бес ойыншы 2008 <strong>жыл</strong>ғы жеткіншектер.<br />

Тартысқа толы өткен сайыста Ақсу қаласының<br />

командасы жүлделі III орынды иеленіп, мерейімізді<br />

асырды. Қуанышты сәтте балалардың бапкерінен<br />

шәкірттері туралы сұраған едім. Ол: «Айдана, Аида,<br />

Әника - спорт шеберінен үміткерлер, сондай-ақ ҚР<br />

чемпионатының жүлдегерлері. Ал Тамерлан, Малика,<br />

Арнұр - республикалық жарыстардың жеңімпаздары»<br />

деді. Олар жастығына қарамастан әр түрлі додаларда<br />

жоғары нәтижелер көрсетуде. Спортшылардың<br />

болашағының жарқын екендігіне сенімдімін.<br />

Балаларын биік шыңға жетелеген жаттықтырушыға<br />

ата-аналардың айтар алғысы шексіз. Олар үшін<br />

Гүлжан Мұхаметқалиқызы отбасының бір мүшесіне<br />

айналып кетті. Тәжірибелі бапкерге біз де толайым<br />

табыс тілейміз.<br />

Жас қырандарымыздың қанаттары қатайып, биік<br />

белестерді бағындыра берсін!<br />

Р.СҮЙІНОВА,<br />

Ақсу қаласы.<br />

ХАБАРЛАНДЫРУ<br />

Облыс тұрғындары мен қонақтарын 19 <strong>қыркүйек</strong> күні Аққулы<br />

ауылының мәдениет үйінің ғимаратында сағат 11.00-де өтетін<br />

V мерейтойлық <strong>жыл</strong>жымалы туристік көрмеге шақырамыз.<br />

Сіздерді облыстың туристік ұйымдары, Баянауыл мемлекеттік ұлттық<br />

табиғи паркі, «Ертіс орманы» МОТР өкілдерімен кездесулер күтеді.<br />

Көрмеге облыстың туристік өнімдері мен қолөнершілердің кәдесый<br />

«Жастар <strong>жыл</strong>ы» - жаңа<br />

мүмкіндіктер!<br />

Жастар – мемлекеттің ең белсенді мүшелері. Қазіргі таңда<br />

жастардың рухани, мәдени білім алып, кәсіби толыққанды<br />

дамуы үшін барлық жағдай жасалуда.<br />

Бүгінде Елбасы Жолдауында айтылған<br />

жастар қамқорлығына қатысты көптеген<br />

іргелі жобалар жүзеге асуда. «Рухани<br />

жаңғыру» бағдарламасы мен «Бес<br />

әлеуметтік бастама» соның басты<br />

айғағы бола алады.<br />

<strong>2019</strong> <strong>жыл</strong>ы тұңғыш Елбасымыз<br />

Нұрсұлтан Назарбаевтың жариялауымен<br />

«Жастар <strong>жыл</strong>ы» болып бекітілді. Жастар -<br />

еліміздің негізгі драйвері, демократиялық<br />

жаңарудың негізін салушы қозғаушы<br />

күш. Жастар <strong>жыл</strong>ында қарқын алар<br />

бастамалардың орны ерекше. Оған<br />

Елбасымыз Жастар <strong>жыл</strong>ының ашылу<br />

салтанатында жасаған баяндамасында<br />

кеңінен тоқталды. Азаматтардың сапалы<br />

әрі қолжетімді білім алуы, тұрақты<br />

жұмыспен қамтамасыз етілуі, тұрғын<br />

үй мәселесі басты назарда болуы тиіс<br />

екендігі айтылды. Соның ішінде студенттерге<br />

біршама жобаларды нақтылап<br />

айтып берді. «Жұмыспен қамту»,<br />

«Дипломмен – ауылға», «Білімді маман»,<br />

«Критикалық ойлау», «Қашықтықтан оқыту»,<br />

«Жасыл ел» секілді бағдарламалардың<br />

әрқайсысының орны ерекше. Жоғарыда<br />

аталған бағыттар шеңберінде мемлекет<br />

тарапынан жастарға ерекше қолдау<br />

жасалуда. Бұл жастардың тұрмыстықәлеуметтік<br />

жағдайының оңалуына үлкен<br />

септігін тигізері сөзсіз. Толассыз беріліп<br />

Бірнеше әулетті<br />

сақтап қалған<br />

Қазақтың байтақ даласында жаны<br />

жайсаң, бір өзі бір рулы елге үлгі<br />

болған асыл ерлер өткен ғой. Соның бірі<br />

Ұлы Отан соғысының ардагері, еңбек<br />

майталманы Ағзам Боқанов еді.<br />

Ағзам Боқанов 1908 <strong>жыл</strong>ы Павлодар<br />

облысына қарасты Баянауыл ауданы,<br />

С.Торайғыров кеңшарына қарайтын<br />

Қ ы ң ы р т а с а у ы л ы н д а д ү н и е г е к е л г е н .<br />

8 жасқа дейін ауыл молдасынан білім<br />

алған. Кейіннен әкесі Баянауылдағы орыс<br />

мектебіне оқуға жіберіп, өзінің саудагер<br />

досының үйіне тұрғызады. 20-<strong>жыл</strong>дары<br />

ол Семей қаласына әскери оқуға түсіп,<br />

аздаған уақыт сол жерде қызмет етеді.<br />

Өткен ғасырдың 20-<strong>жыл</strong>дарының соңы<br />

мен 30-<strong>жыл</strong>дардың басында А.Боқанов<br />

Ташкент қаласына кетіп, экономикалық<br />

институтқа оқуға түседі. Қазақстанда<br />

30-<strong>жыл</strong>дары қиын-қыстау кез туып,<br />

ашаршылық жайлағанда ол Ош қаласында<br />

жұмыс істеді. Үлкендердің айтуынша, сол<br />

<strong>жыл</strong>дары Семей қаласында таңертең<br />

ертемен атқа жегілген арбамен қала<br />

көшелерінен аштықтан өлім құшқан<br />

адамдарды жинаған. Адам мүрделері<br />

тау-тау болып үйіліп жатқан. Бұл кезеңде<br />

еліміздің оңтүстігінде жағдай айтарлықтай<br />

жақсы болған. Дәл мұндай ашаршылық<br />

орын алмаған екен. Сол кезде А.Боқанов<br />

азық-түлік тиейтін вагонды жалға алып,<br />

ұн, май және тағы басқа азық-түлік<br />

сатып алып Семей қаласына аттанған<br />

(ол кезде оның ата-анасы мен аға, әпкесі<br />

барған). Анасы ол жеткенше аштықтан<br />

және аурудан қайтыс болған. Ол әкесі<br />

мен ағасын, әпкесін, олардың балалары<br />

мен өзге де туыстары - Құдайберген<br />

Садықовты, Әшім Қарағызовты алып<br />

кеткен. Жолда станцияда Баянауылдан<br />

қалаға жаяу келген, аштықтан қайтыс<br />

болған әйелі мен қызын жерлеген туысы<br />

Қамар Қасымовты кездестіреді. Ағзам<br />

Боқанұлы оны кезіктіргенде ол арыпашып,<br />

қайғыға берілген. Оны да Ош<br />

отырған мүмкіндікті тиімді пайдалану<br />

- жастардың қолында.<br />

Мәселен, мен жас маман ретінде<br />

Башмашын орта мектебіне келіп, екі<br />

<strong>жыл</strong> тәжірибе жинадым. Оқушыларымның<br />

кейбіреуі бірнеше республикалық<br />

сырттай оқыту олимпиадалары мен<br />

аудандық «Махамбет», «Абай оқулары»<br />

сынды мәнерлеп оқу сайыстарының<br />

жеңімпазы атанды. Менің алға қойған<br />

басты мақсатым – оқушыларға заман<br />

ағымына сай білім беру, тәрбиелеу.<br />

Башмашын орта мектебі соңғы үш<br />

<strong>жыл</strong>да аудандық «Жас кемел» атты жас<br />

педагогтар клубының негізін қалады.<br />

Мектеп базасында екі облыстық, бір<br />

аудандық семинар өткізілді. Мектеп<br />

ұжымы қоғамда болатын түрлі шараларға<br />

үнемі атсалысады. Жастарды айналасына<br />

жақын болуға баулиды.<br />

Біз, ұстаздар, Қазақстан тәуелсіздігінің<br />

тамырын тереңдетіп, халық мүддесін<br />

бірінші орынға қоятын, еліміздің атын<br />

бар әлемге паш ететін кейінгі буынды<br />

тәрбиелеуге күш салуымыз керек.<br />

Г.ШҮЛЕНБАЕВА,<br />

Башмашын мектебінің қазақ тілі<br />

мен әдебиеті пәнінің мұғалімі,<br />

Железин ауданы.<br />

қаласына бірге ертіп кеткен. Ош қаласында<br />

олардың барлығы жұмысқа орналасып,<br />

сол жерде бірқатар уақытқа тұрақтаған.<br />

Сөйтіп, ашаршылықтан туыстарын аман<br />

алып қалған.<br />

1934 <strong>жыл</strong>дың жазында барлығы<br />

Алматы қаласына қоныс аударған. Ал<br />

кейбір туыстары Баянауылға оралған.<br />

Ағзам Боқанұлы Алматыда жұмысқа<br />

орналасып, отбасын құрады. Соғыс<br />

басталарда ұлды болады. 1942 <strong>жыл</strong>ы<br />

майдан шебіне аттанып, артиллерия<br />

курсын бітіреді. Орал қаласында әскерде<br />

болып, Украинадағы эвакуацияланған<br />

әскери ұшқыштар даярлайтын училищені<br />

бітіреді. 1942-1943 <strong>жыл</strong>дары Иранға әскери<br />

жұмысқа жіберіледі. 1946 <strong>жыл</strong>дан 1956<br />

<strong>жыл</strong>ға дейін А.Боқанов Ворошиловград<br />

қаласында әскери авиациялық училищеде<br />

әскери қызметте болды. 1957-<br />

1962 <strong>жыл</strong>дары Виттенберг қаласында<br />

Германияның совет әскері қатарында<br />

қызмет етті. Гвардияда подполковник<br />

шенімен демалысқа шығарылады.<br />

Көптеген марапаттар мен құрмет<br />

қағаздарының иесі атанды. Кейіннен<br />

зейнет жасына шыққанша ҚазССР<br />

геологиялық министрлігінің жұмыспен<br />

қамту басқармасының бастығы болды.<br />

Республикалық деңгейдегі дербес зейнеткер<br />

атанды. А.Боқанов 2004 <strong>жыл</strong>ы қайтыс<br />

болды. Асыл азамат артына өшпестей<br />

із қалдырды.<br />

Шолпан ӘБІЛҒАЗЫҚЫЗЫ,<br />

Торайғыр ауылы,<br />

Баянауыл ауданы.<br />

жұмыстары қойылады. Сонымен қатар, «Павлодар облысында ішкі<br />

туризмді дамытудың жағдайы, міндеттері мен перспективалары»<br />

тақырыбында семинар өткізіледі.<br />

Күні: 19 <strong>қыркүйек</strong> <strong>2019</strong> <strong>жыл</strong>.<br />

Өтетін орны: Мәдениет үйі, Аққулы ауылы.<br />

Уақыты: басталуы сағат 11.00-де.<br />

Анықтама телефоны: 8 (7182) 619144.<br />

Электрондық мекен-жайы: turizmpvl@mail.ru. (<strong>2019</strong>8).<br />

SARYARQA<br />

SAMALY<br />

МЕНШІК ИЕСІ:<br />

«Павлодар облысы әкімінің<br />

аппараты» мемлекеттік<br />

мекемесі (Павлодар қаласы)<br />

«Ертіс Медиа» ЖШС,<br />

«Saryarqa samaly»<br />

облыстық газеті<br />

Газетке Қазақстан Республикасы<br />

Ақпарат және коммуникациялар<br />

министрлігі Ақпарат<br />

комитетінің мерзімді басылымды,<br />

ақпарат агенттігін және<br />

желілік басылымды есепке<br />

қою, қайта есепке қою туралы<br />

19.06.<strong>2019</strong> ж. №<strong>17</strong>747-Г куәлігі<br />

берілген.<br />

Газет 1979<br />

<strong>жыл</strong>ы<br />

«Құрмет<br />

белгісі»<br />

орденімен,<br />

2014 <strong>жыл</strong>ы<br />

«Алтын<br />

жұлдыз»<br />

жалпыұлттық<br />

сыйлығымен<br />

марапатталды.<br />

ЖШС директоры<br />

Асқар ШӨМШЕКОВ<br />

Бас редактор<br />

Нұрбол ЖАЙЫҚБАЕВ<br />

Телефоны: 66-15-30<br />

ЖШС-нің мекенжайы:<br />

Павлодар қаласы,<br />

Қ.Сұрағанов көшесі, 21-үй.<br />

Редакцияның мекенжайы:<br />

140000, Павлодар қаласы,<br />

Астана көшесі, 143-үй.<br />

Теле/факс 66-15-30<br />

Газеттің электронды<br />

поштасы:<br />

ssamaly29@gmail.com<br />

Бас редактордың<br />

орынбасары - 66-14-61.<br />

Жауапты хатшы - 65-12-74.<br />

Әлеуметтік бөлім - 66-14-63,<br />

66-15-31, 66-15-32.<br />

Экономика, саясат- 66-14-64,<br />

66-15-28, 66-14-65.<br />

«Айналайын» - 66-14-63.<br />

«Жас times» - 66-15-32.<br />

Жарнама бөлімі:<br />

s_samaIy_reklama@maiI.ru<br />

66-15-42, 66-15-40.<br />

Маркетинг және тарату<br />

бөлімі - 66-15-41.<br />

Фототілші, корректорлар -<br />

65-12-74.<br />

Газеттің нөмірі «Saryarqa<br />

samaly»-ның компьютер<br />

oрталығында теріліп, беттелді.<br />

Газет аптасына үш рет шығады,<br />

апталық таралымы 12504 дана,<br />

бүгінгі көлемі 2 б.т.<br />

«Дом печати» ЖШС баспаханасында<br />

басылды. ҚР Павлодар<br />

қаласы, Астана көшесі, 143-үй.<br />

Газеттің сапалы басылуына<br />

баспахана жауап береді.<br />

Телефоны: 8 (7182) 61-80-26.<br />

Басылуға қол қойылған<br />

уақыты <strong>17</strong>.00.<br />

Тапсырыс - 1846<br />

Хаттар, қолжазбалар,<br />

фотографиялар мен суреттер<br />

рецензияланбайды және<br />

қайтарылмайды.<br />

Көлемі А4 (14 кегль)<br />

форматындағы<br />

2 беттен асатын материалдар<br />

қабылданбайды.<br />

Редакция оқырмандардан<br />

түскен барлық хаттарды тегіс<br />

жариялауды және оларға жауап<br />

беруді міндетіне алмайды.<br />

Жарнамалық<br />

материалдардың<br />

мазмұнына жарнама<br />

берушілер жауап береді.<br />

Нөмірді әзірлеу барысында<br />

интернет ресурстарынан<br />

алынған фотосуреттер де<br />

пайдаланылды.<br />

Авторлардың пікірлері редакция<br />

ұстанған көзқарасқа сәйкес<br />

келмеуі де мүмкін.<br />

«Saryarqa samaly»-нда<br />

жарияланған материалдарды<br />

көшіріп немесе өңдеп басу<br />

үшін редакцияның жазбаша<br />

рұқсаты алынып, газетке<br />

сілтеме жасалуы міндетті.<br />

Баспа индексі 65441.

8<br />

<strong>17</strong> <strong>қыркүйек</strong>, сейсенбі, <strong>2019</strong> <strong>жыл</strong> ИІРІМ<br />

САРЫАРҚА САМАЛЫ<br />

«РУХАНИ ЖАҢҒЫРУ»<br />

Баба рухын асқақтатты<br />

Бұдан былай Май ауданына жолыңыз түссе, Жаңатілек ауылының<br />

тұсында тас тұғырға қонған хас батырдың тұлғасы көзіңізге оттай<br />

басылатыны анық. Бұл - Абылай ханның сенімді батырларының<br />

бірі, Май өңірінің тумасы, жерлесіміз – Тілеуқабыл Дәулетбайұлына<br />

арналған ескерткіш. Жуырда Арғын, Бәсентиін, Иман ұрпақтары<br />

Тілеуқабыл батырға ескерткіш пен белгітас орнатты.<br />

АБАЙ ҚҰНАНБАЕВТЫҢ<br />

ТУҒАНЫНА – <strong>17</strong>5 ЖЫЛ<br />

«Желсіз түнде<br />

жарық ай»<br />

Бұрнағы күні осындай атаумен<br />

облыстық Ж.Аймауытов атындағы<br />

қазақ музыка-драма театрында<br />

белгілі қоғам қайраткері,<br />

абайтанушы Даниял Әсенов<br />

моноспектаклін сахналады.<br />

Алпысбай ХОНЖ<br />

Батырдың құрметіне орнатылған игі<br />

шараның ашылу салтанатына облыс әкімінің<br />

орынбасары Асхат Оралов, Май ауданының<br />

әкімі Марат Ақтаев, жерлесіміз, қоғам<br />

қайраткері Қуат Есімханов және басқа<br />

да зиялы қауым өкілдері, батырдың<br />

ұрпақтары, Май ауданының тұрғындары<br />

мен қонақтары қатысты.<br />

- Тілеуқабыл батыр - елімізге ортақ<br />

тұлға. Біз айтулы ерлерімізді жарқыратып<br />

көрсетуіміз керек. Ол үшін өңірде ілкімді<br />

істер атқарылуда. Соңғы екі жарым <strong>жыл</strong>да<br />

Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани<br />

жаңғыру» бағдарламалық мақаласы<br />

аясында аймағымызда бірқатар жұмыс<br />

жасалды. Мәселен, Павлодар облысындағы<br />

киелі жерлер географиялық картасы<br />

43 жаңа орынмен толықты. Солардың<br />

жетеуі республикалық деңгейдегі киелі<br />

орындар картасына енгізілді. Бүгінде Май<br />

ауданындағы «Қалмаққырылған» тарихи<br />

орнына ерекше көңіл бөлудеміз. Осы<br />

жұмысқа облыс әкімінің қолдауымен<br />

10 млн. теңге қаражат бөлінді. Бүгінде<br />

аталған тарихи орында ғалымдарымыз<br />

жұмыс жасауда. Жыл аяғында «Қалмақ<br />

қырылған» жері бойынша ауқымды конференция<br />

өткіземіз. Келесі <strong>жыл</strong>ы киелі<br />

жерлерді сақтау, халыққа насихаттау<br />

мақсатында тағы да арнайы қаржы бөлетін<br />

боламыз. Алдағы уақытта «Ауыл - ел<br />

бесігі» бағдарламасы бойынша Май ауданында<br />

бірқатар жұмыс атқарылады, -<br />

деді Асхат Оралов.<br />

Салтанатты шара барысында ән әуелеп,<br />

күй күмбірледі. Жергілікті өнерпаздар<br />

тарихи өлкені әуезді әнге бөледі. Қазақстан<br />

Журналистер одағының мүшесі, ақын,<br />

...Тілеуқабыл<br />

Дәулетбайұлы<br />

туралы деректер,<br />

белгілі тұлға, этнограф,<br />

философ<br />

Мәшһүр<br />

,,<br />

Жүсіптің<br />

еңбектерінде жиі<br />

кездеседі...<br />

шараны ұйымдастырушылардың бірі<br />

Қанат Шайғазин арнау өлеңін айтып,<br />

Май өңірінің тарихын жырына арқау етті.<br />

Қоғам қайраткері, Май ауданының<br />

Құрметті азаматы Қуат Есімханов<br />

ескерткіштің ашылуымен ауылдастарды<br />

құттықтап, Май өңірінің азаматтары атқарған<br />

шараға жоғары баға берді.<br />

Тарихи деректерге сүйенсек, Абылай<br />

хан Тілеуқабыл батырға ерекше сенім<br />

артқан екен. Тіпті, ол келмейінше жорыққа<br />

шықпайтын болған. Жаңатілек ауылында<br />

туып-өскен батыр қазақ-қалмақ арасындағы<br />

соңғы ұрыстардың бірі болған<br />

«Шаңдыжорық» шайқасында Солтанмәмет<br />

сұлтанның Батыс Қазақстан жақтағы<br />

жорығына қатысты деген болжам айтылады.<br />

Тілеуқабыл Дәулетбайұлы туралы<br />

деректер, белгілі тұлға, этнограф, философ<br />

Мәшһүр Жүсіптің еңбектерінде жиі кездеседі.<br />

«Иман десе иман екен; ат - арыстан,<br />

нұр - пейіштен хақ сөз». «Тілеуқабыл<br />

аты қалып, батыр атанып кеткен» деген<br />

ғұламаның бір ауыз сөзінің өзі Тілеуқабыл<br />

батырдың аруақты ер болғанын айқын<br />

көрсеткендей.<br />

Хас батырдың мүсінін Қазақстан<br />

Суретшілер одағының мүшесі, жерлесіміз<br />

Тұрар Төлеев жасады. Ескерткішке<br />

шығындалған қаражатты батырдың тікелей<br />

ұрпағы - Сүлеймен Жүнісов көтерді. С.Жүнісов<br />

әйгілі балуан Жақсылық Үшкемпіровтің<br />

шәкірті екенін айта кеткен жөн.<br />

Сондай-ақ ескерткіш пен монументтің<br />

бой көтеруіне бірқатар азаматтар<br />

демеушілік жасады. Атап айтсақ, Эрик<br />

Қабдықалықов, Мақсат Ешмұратов,<br />

Бейбіт Жүнісов, Серік Саттаров, Қанат<br />

Шайғазин, Ержан Сүлейменов, Сағындық<br />

Сүлейменов, Қожабек Нөкей, Ерлік<br />

Сүлейменов, Ардақ Ешмұратов, Дәулет<br />

Базылов, Социал Әйтенов, Төлеубек Әйтенов,<br />

Марат Саттаровтар үлес қосты. Ал Ерғанат<br />

Сымекенов, Ерлан Садвакасов, Руслан<br />

Бейсенов, Өмірзақ Балкенов құрылыс<br />

жұмыстарын жүргізуге қолынан келгенше<br />

көмектесті.<br />

Шараның салтанатты ашылу рәсімінен<br />

соң Тілеуқабыл батырдың рухына құран<br />

бағышталып, ас берілді. Сондай-ақ, бұл<br />

күні спорттық ойындардан сайыстар өтті.<br />

Білекті жігіттер гір тасын көтеру, қол<br />

күрестен, арқан тарту ойындарынан<br />

сынға түсті. Сонымен қатар, қазақ<br />

күресінен 3 салмақ дәрежесі бойынша<br />

балуандар боз кілемге шықты. Белдескен<br />

жігітердің арасында Семей және<br />

Нұр-Сұлтан қаласының балуандары,<br />

сондай-ақ өңіріміздің барлық аудандары<br />

мен қалаларынан спортшылар бар. Білекті<br />

де жүректі жігіттер аударыспақтан бақ<br />

сынап, бағы мен бабы келіскендердің<br />

мерейі үстем болды. Батырдың құрметіне<br />

арналған аста бәйге ұйымдастырылып,<br />

аузымен құс тістеген жүйріктер қасиетті<br />

Май өңірін дүбірге бөледі. 10 шақырымдық<br />

құнан бәйгеге барлығы 27 жүйірік қатысты.<br />

Ал 16 шақырымдық аламан бәйгеде<br />

30 сәйгүлік жарыс жолына шықты. Дүбірлі<br />

додада Шығыс Қазақстан облысы - Семей<br />

және Өскемен қалаларынан, Нұр-Сұлтан<br />

қаласынан, Қарағанды облысынан, сондай-ақ<br />

Павлодар өңірінің тұлпарлары топқа<br />

түсті.<br />

Май – тарихқа бай өңір. Қол бастаған<br />

көсемдер мен сөз бастаған шешендердің<br />

талайы өмірге келген өлкеден ұлағатты<br />

ұрпақтың шығуы - заңдылық. Қиын-қыстау<br />

сәтте ормандай еліне қорған болған<br />

баһадүр бабамыздың рухын асқақтатып,<br />

руханиятымыздың дамуына айтарлықтай<br />

үлес қосқан Арғын, Бәсентиін, Иман<br />

ұрпақтарының, Май ауданы азаматтарының<br />

игілікті ісі - көпке үлгі.<br />

Жаңатілек ауылы,<br />

Май ауданы.<br />

Абайтанушы Даниял Әсеновтің қара сөздің<br />

зергері болған ғұлама Абай Құнанбаевты<br />

бүгінгі жас ұрпаққа кеңінен танытып, оның<br />

шығармаларын дәріптеп жүргеніне 25 <strong>жыл</strong>дан<br />

асқан. Жаңа оқу <strong>жыл</strong>ы басталған Павлодар<br />

қаласындағы 30 мектепке арнайы барып,<br />

«Абайтану» сабағын өткізді. Ендігісін 2015<br />

<strong>жыл</strong>ы сахналанған «Желсіз түнде жарық ай»<br />

моноспектаклін кішкентай көрермендеріне<br />

қайта ұсынуды жөн көрген.<br />

- Бұл Абай атамыздың <strong>17</strong>0 <strong>жыл</strong>дығына<br />

орай сахналанған болатын. Мұнда<br />

1 сағат 15 минутқа созылатын қойылымда<br />

ақынның қара сөздерінен бастап, өлеңдері<br />

мен әндері кең көлемде көрініс табады.<br />

Абай атамыздың шығармаларын кітаптан<br />

оқығаннан гөрі осындай шарада әсерлі<br />

болатыны анық. Театрға келген балалардың<br />

ұйып тыңдап отырғанын, әндерін бірге<br />

айтып отырғанын көргенде қуандым, -<br />

дейді абайтанушы.<br />

Игі бастамасын облыс әкімінің орынбасары<br />

Асхат Ораловқа таныстырып, жеке<br />

қабылдауында болған Даниял Сабырұлы<br />

ерекше қолдау тапқанын тілге тиек етті. Ал<br />

«Желсіз түнде жарық ай» моноспектаклінің<br />

қоюшы режиссері - Ж.Аймауытов атындағы<br />

қазақ музыка-драма театрының бас режиссері<br />

Әділет Ақанов.<br />

Шаһардың барлық мектептеріне барып,<br />

«Абайтану» сабағын өткізген Д.Әсенов<br />

кеше Тереңкөл және Железин аудандарына<br />

жол тартты. Осылайша ол облыстағы<br />

10 аудан мен 2 қалада болып, оқушыларды<br />

Абай әлеміне жетелемек.<br />

ФУТБОЛ<br />

«Таразды»<br />

тізерлетті<br />

Қ.МҮСӘЙІП.<br />

Ел чемпионатының 26-туры<br />

аясында павлодарлық «Ertis»<br />

футбол клубы «Тараз» командасын<br />

қабылдап, 1:0 есебімен<br />

жеңіске жетті.<br />

Бұл кездесу қос командаға да маңызды<br />

еді. Себебі, ойынның нәтижесі екі тараптың<br />

да Премьер-лигада қалуына тікелей ықпал<br />

еткені анық. Жауапкершілікті сезінген<br />

жерлестеріміз жанкүйерлер алдында<br />

барын салып ойнады. Кездесу бастала<br />

салысымен алаң иелері ойын тізгінін өз<br />

қолына алуға тырысты. Кездесудің 12-ші<br />

минутында бұрыштамадан асырылған допқа<br />

иелік еткен Деян Георгиевич қарсыластың<br />

қақпасын баспен дәл көздеп, есеп ашты.<br />

Алаң иелерінің есепті еселеуге мүмкіндігі<br />

бар еді. Алайда, «Ertis» командасының<br />

капитаны Карлос Фонсеканың жарақатына<br />

байланысты ойыннан шығуына тура келді. 1:0<br />

есебімен ойынның бірінші бөлігін аяқтаған<br />

қос команда үзілістен кейін де есепке<br />

өзгерту енгізе алған жоқ.<br />

Бүгінде турнир кестесінің соңғы орындарында<br />

тұрған «Ertis», «Тараз», «Атырау»<br />

және «Ақтөбе» командалары арасында<br />

лигада қалу үшін тартыс жүруде.<br />

А.ХОНЖ.

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!