KronikaPszczelarska_nr2

www.lyson.com.pl 

Nr (2) 1/2019 | Egzemplarz bezpłatny 

W numerze polecamy: 

POLSKA 

Pszczelarz Nowicjusz str. 4 

Pszczelarz Nowicjusz to cykl materiałów 

wideo prezentujący pierwsze kroki 

w pszczelarstwie. Nowoczesne hobby 

i niesamowita pasja to główne elementy, 

na które zwrócono uwagę w serii. 

Zagadnienia prezentowane są w sposób 

przystępny i humorystyczny. 

PSZCZELARSKA 

INFORMACJE ZE ŚWIATA PSZCZELARSKIEGO 

POLSKA 

Czy dennica higieniczna ma sens? str. 5 

W polskim krajobrazie wciąż powszechnie widuje się ule zwarte, o nierozbieralnej konstrukcji. Powoli, choć systematycznie, 

są one jednak wypierane przez ule modułowe, zwane częściej korpusowymi, w pełni rozbieralne. Takie konstrukcje oferują 

pszczelarzowi szybki i wygodny wgląd do gniazd i miodni, a także umożliwiają usunięcie czy wymianę jednego z elementów. 

Dotyczy to także dennic. 

POLSKA 

Pszczoły w miastach. 

O potrzebie edukacji… str. 4 

Od kilku lat w polskich miastach przybywa 

pszczół. Pasieki powstają głównie 

na dachach obiektów użyteczności 

publicznej. Wiele wskazuje na to, 

że pszczelarstwo miejskie stanie się 

istotnym elementem pejzażu polskich 

miast, które tworzą wizerunek ośrodków 

ekologicznych. 

POLSKA 

Pieniądze dla pszczelarzy str. 14 

Przedstawiony przez Ministerstwo Rolnictwa i rozwoju Wsi projekt Krajowego 

Programu Wsparcia Pszczelarstwa na lata 2020-2022 wychodzi naprzeciw oczekiwaniom 

polskich pszczelarzy. 

POLSKA 

Ogólnopolskie Dni 

Pszczelarza str. 6 

Już niebawem, bo 20.09.2019 roku 

odbędą się 27 Ogólnopolskie Dni 

Pszczelarza. Impreza tym razem zrealizowana 

zostanie w Bielsku-Białej, 

malowniczej miejscowości o bogatej 

historii (...) 

Podróże dookoła 

świata str. 22 

W ostatnich miesiącach firma Łysoń 

odwiedziła wielu zagranicznych dystrybutorów 

i brała udział w ważnych, 

międzynarodowych targach. Każde 

ŚWIAT 

z tych wydarzeń pozwoliło dowiedzieć 

się czegoś o światowym pszczelarstwie, 

ciekawostkach o nowych kulturach 

i narastających problemach. Właśnie 

o tym przeczytacie w wywiadzie z Tomaszem 

Łysoniem, Rafałem Krawczykiem 

i Tarkanem Ince. 

POLSKA 

Niezwykłe właściwości 

miodu gryczanego jako 

składnika słodyczy str. 9 

W czasach, kiedy obserwuje się w zastraszającym 

tempie rozwój chorób 

cywilizacyjnych, (...) poszukuje się 

nowych możliwości wprowadzania do 

naszego organizmu (...) składników 

chroniących go przed niekorzystnymi 

skutkami ich następstw. 

POLSKA 

ŚWIAT 

Kalendarium imprez 

pszczelarskich str. 23 

Rożnego rodzaju wystawy i konferencje 

pszczelarskie powtarzają się 

cyklicznie co rok mniej więcej w tym 

samym okresie, dlatego postanowiliśmy 

zamieścić w kalendarium również 

wydarzenia, które odbyły się przed 

wydaniem niniejszej „Kroniki Pszczelarskiej”. 

Działo się! Przegląd wydarzeń 

na naszym facebooku str. 20 

Rozmowa z prof. dr hab. Jerzym Demetrakim-Paleologiem str. 7 

Edukacja, edukacja, i jeszcze raz edukacja – oto przepis na powodzenie wielu przedsięwzięć, bo jeśli nie podążamy za nauką, 

nie dokształcamy się, to tak jakbyśmy stali w miejscu, a stanie w miejscu w przypadku, kiedy wszystko wokół się zmienia, 

oznacza regres. Bez ustawicznego kształcenia niemożliwe jest także wprowadzanie w arkana pszczelarstwa coraz młodszych 

pokoleń. 

Otwarcie sezonu pszczelarskiego 

w Poznaniu str. 21 

23 i 24 lutego br. w Hurtowni Sprzętu Pszczelarskiego 

POLSKA 

w Poznaniu przy ul. Jasielskiej 8c odbyło się otwarcie sezonu 

pszczelarskiego. 

Polak 

rolnikiem roku 

w Austrii str. 11 

Sukcesy Polaków zawsze 

nas cieszą – w sporcie, 

nauce, czy w sztuce, ale 

chyba najbardziej radujemy 

się, gdy nasi rodacy zostają 

docenieni, mimo że nikt 

się tego nie spodziewał. 

Dokładnie tak było w przypadku 

Jacka Wojciechowskiego, 

który jest pszczelarzem 

i hodowcą matek 

pszczelich, mieszkającym 

od kilku lat w Austrii. 

Pszczoły ze świętej 

Góry Afon str. 10 

Studiując mapę Europy, na 

jej południowo-wschodnich 

rubieżach naszą uwagę 

przykuwa charakterystyczny 

kształt Chalkidiki, z trzema 

pazernie wbijającymi się 

w Morze Egejskie półwyspami. 

Sztuczne unasienianie matek pszczelich str. 8 

POLSKA 

POLSKA 

Inseminacja, czyli sztuczne zapłodnienie matek pszczelich, to pojęcie dobrze znane każdemu 

pszczelarzowi. Większość z nas wie, jaki sprzęt jest potrzebny do sztucznego unasieniania, 

na czym mniej więcej polega sam zabieg oraz że z poddaniem matki unasienionej sztucznie 

wiąże się zwiększone ryzyko braku akceptacji przez rodzinę pszczelą. Trochę gorzej jest ze 

zrozumieniem idei inseminacji, świadomością odpowiedzialności inseminatora i hodowcy, 

a także wiedzą dotyczącą całego procesu sztucznego unasieniania. 

ŚWIAT 

ŚWIAT

2 

PSZCZELARSKA 

obwerwuj nas 

twitter.com/tomaszlyson 

Polub nas na facebooku 

www.facebook.com/pplyson 

„Dla mnie to przede wszystkim radość, że udało nam się z pszczelarstwa 

zrobić atrakcję turystyczną” 

Rozmowa o Apilandii 

Apilandia to nowe interaktywne centrum pszczelarskie znajdujące się w klimatycznych 

podziemiach firmy Łysoń w Kleczy Dolnej koło Wadowic. Wystawę 

otwarto w sierpniu 2018 roku podczas dni otwartych firmy. Ekspozycja prezentowana 

jest za pomocą różnorodnych technologii multimedialnych, interaktywnych 

instalacji oraz animacji poglądowych. O Apilandii mówi się, że to jedyne takie 

miejsce w Polsce, gdzie w tak profesjonalny sposób promuje się temat pszczół 

i tajniki ich życia. Mimo krótkiego czasu działalności Centrum cieszy się dużym 

zainteresowaniem i gości wycieczki z całej Polski oraz z zagranicy. 

O tym, skąd wziął się pomysł na zbudowanie Apilandii, co stanowiło największe 

wyzwanie w tym projekcie oraz jak został przyjęty, porozmawiamy z Barbarą Łysoń, 

pomysłodawczynią i koordynatorką projektu, absolwentką gdańskiej AWFiS 

na kierunku turystyka i rekreacja, mistrzynią pszczelarską, a prywatnie żoną Tomasza 

Łysonia, prezesa firmy Łysoń. 

Jak zrodził się pomysł powstania 

Apilandii? Skąd czerpała Pani inspirację? 

Jestem mamą trzech uroczych dziewczynek, 

dwie z nich są już w wieku 

szkolnym i dlatego mam bliski kontakt 

z nauczycielami, z którymi często 

organizujemy wycieczki edukacyjne. 

Wiem, jak trudno jest zainteresować 

dzieci i młodzież i że szkoły, aby wyjść 

naprzeciw nowoczesnym czasom, 

wielokrotnie zmieniają wewnętrzny 

system nauczania. Pojawiły się interaktywne 

tablice w podstawówce moich 

dzieci, a niektóre zajęcia odbywają 

się na tabletach. 

Inspiracje czerpałam od moich pociech 

i wspólnych rodzinnych podróży. 

Odwiedziliśmy bardzo dużo miejsc 

z atrakcjami dla najmłodszych, obserwowałam, 

co im się podoba, na 

co reagują, a także co je nudzi i jakie 

muzea chętnie wybierają podczas wycieczek. 

Natomiast z pszczelarstwem 

związana jestem całe życie. Mój dziadek 

i tata prowadzą pasieki w Polsce 

północnej, a dokładnie w Karczowiskach 

Górnych, gdzie w sezonie 

pracowałam od dziecka. To mi dawało 

nawet małe poczucie misji (śmiech). 

Ile czasu minęło od pomysłu do 

jego realizacji i jak długo trwały 

same prace? 

Sam pomysł narodził się już kilka lat 

temu. Przed stworzeniem Apilandii 

prowadziłam warsztaty pszczelarskie 

dla dzieci w Skansenie Pszczelarskim 

w Karczowiskach, przy rodzinnej 

pasiece i przedsiębiorstwie pszczelarskim 

– Nektar. Jednak tam, poza 

zajęciami manualnymi, skupiałam 

się głównie na historii pszczelarstwa, 

ponieważ znajduje się tam duża kolekcja 

uli zabytkowych. Natomiast 

teraz pracując na południu w firmie 

Łysoń, mogłam w końcu zrealizować 

swoje pierwotne marzenie. W budynku 

przedsiębiorstwa w Kleczy znajdują 

się fantastyczne, klimatyczne, a co 

najważniejsze zabytkowe podziemia, 

które w sam raz pasowały do umiejscowienia 

w niej Apilandii. W grudniu 

2017 roku rozpoczęliśmy pierwsze 

prace w piwnicach. Odczuwaliśmy 

presję czasu, ponieważ chcieliśmy 

Jak reagują odwiedzający na eksponaty 

w Apilandii, czy coś szczególnie 

ich np. zaskakuje? 

To zależy od grupy wiekowej. Dorośli 

reagują na przecięty na pół Fiat 

126p, przywołuje w nich wspomnienie 

z dzieciństwa. Bardzo często przytaczają 

wyjazdy wakacyjne z rodzicami, 

mają chwilę refleksji nad przeszłością. 

Natomiast pojawił się on w naszym 

centrum z powodu upamiętnienia akcji 

Rajd Maluchami 2017 pod hasłem 

„Pszczoły przetrwają gdy kwiaty zapylają”, 

podczas którego kilkanaście 

maluchów z załogami składającymi się 

z najważniejszych osób w branży, naukowców 

oraz pszczelarzy, promowali 

i uświadamiali, jak ważne jest sadzenie 

roślin miododajnych. 

rozpocząć działalność podczas dni 

otwartych 2018. Zabawne, ponieważ 

od wczesnej wiosny ogłaszaliśmy wielkie 

otwarcie, natomiast jeszcze w lipcu 

podziemia wyglądały jak wielki plac 

budowy. Ale udało się! 

Czy trudno było znaleźć wykonawców 

tak innowacyjnych rozwiązań? 

W zasadzie w momencie podjęcia decyzji, 

że budujemy Apilandię, mieliśmy 

już wybranych wykonawców. Zostały 

nimi firmy, które odpowiadają za rozwiązania 

technologiczne w naszym 

przedsiębiorstwie. Natomiast za większość 

konstrukcji odpowiada zespół 

naszych pracowników, majstrów. Bardzo 

im dziękuje, że podeszli do tematu 

z entuzjazmem. 

Myślę, że na dzieciach największe 

wrażenie robi bardzo duża pszczoła 

w skali 1:10, z którą chętnie robią 

sobie zdjęcia oraz bardzo duży podkurzacz, 

z którego ulatnia się dym 

– sądzę, że poprzez zabawę dzieci 

znacznie szybciej chłoną wiedzę. Dla 

wielu z nich urządzenia pszczelarskie 

to zupełna nowość. Bardzo mnie cieszy, 

gdy wśród najmłodszych pojawia 

się uczeń, którego dziadek ma pasiekę. 

Taki kilkulatek najczęściej chętnie 

przedstawia swoją wiedzę na forum, 

jest dumny z pszczelarskich korzeni 

i swojego doświadczenia, a przy okazji 

pozostałe dzieci również nabierają 

ochoty na założenie w przyszłości 

pasieki.

online 


info@lyson.com.pl 

youtube.com/user/tomaszlyson 

PSZCZELARSKA 

3 

Który element wystawy jest Pani 

szczególnie bliski/ulubiony i dlaczego? 

Dla mnie szczególna jest instalacja 

miodem płynąca, która według mnie 

stanowi najważniejszy walor estetyczny. 

Pierwotnie szklane rury wypełnione 

miodem miały biegnąć przez wszystkie 

pomieszczania w centrum, ale 

z powodów technicznych musieliśmy 

się ograniczyć do samego korytarza. 

A i tak to 200 m instalacji. Wykonywaliśmy 

wiele prób, aby przepływ miodu 

był dla nas zadowalający. Panowie, 

którzy montowali instalację, mogą być 

z siebie naprawdę dumni, a wiem, że 

kilkakrotnie chcieli rzucić tę robotę 

(śmiech). Według mnie wyszło magicznie. 

Rury ze złocistym miodem 

naprawdę zapierają dech w piersi, 

oświetlają je przygaszone światła, 

a z głośników dobiega dźwięk bulgoczącego 

miodu. 

Oprócz zwiedzania sal ekspozycyjnych 

Apilandia oferuje różnego rodzaju 

warsztaty dla wycieczek zorganizowanych. 

Które z nich cieszą 

się największą popularnością? 

Organizujemy warsztaty, podczas 

których dzieci i młodzież mają okazję 

stworzyć własne świece z wosku 

pszczelego. To bardzo przyjemne zajęcie, 

wyzwalające wyobraźnię i relaksujące, 

ponieważ materiał, z którego 

pszczoły budują gniazdo, jest przyjemny 

w dotyku i pięknie pachnie. Taka 

zabawa jest też idealnym ćwiczeniem 

manualnym dla pociech, rozwijającym 

kreatywność. W dodatku wosk pszczeli 

to produkt prozdrowotny i naturalny, 

wykorzystywany często w apiterapii. 

Apilandia w sezonie umożliwia 

wizytę w pasiece hodowlanej, 

obejrzenie z bliska uli i pracujących 

pszczół. Dla ludzi mających 

styczność z pszczołami na co dzień 

taka sytuacja jest naturalna, ale jeśli 

spojrzymy przez pryzmat osób, 

które nigdy nie były w pasiece, to 

czy nie zdarza się, że dzieci boją 

się pszczół lub ich opiekunowie dostrzegają 

zagrożenie dla podopiecznych? 

Edukacja szkolna, program nauczania 

przekonuje uczniów, aby obcować 

z naturą, w tym przypadku z pszczołami. 

Uświadamia, że są bardzo ważnym 

elementem ekosystemu i należy 

o nie dbać. Dzieci dzięki temu po części 

mają pojęcie o pracy pszczelarza, 

a wycieczka do nas jest dopełnieniem 

ich wiedzy, którą na pewno łatwiej 

zapamiętają aniżeli z lekcji. Wyjście 

do pasieki jest dla nich emocjonujące, 

natomiast nie wzbudza strachu, o ile 

są w grupie swoich znajomych. Natomiast 

podczas wizyt indywidualnych 

rodzice często przyjeżdżają z dziećmi, 

aby właśnie oswoić je z pszczołami. 

Pamiętam jedną rodzinę z okolic Krakowa, 

rodzice wybudowali dom, przy 

którym chcieli postawić ule i hodować 

pszczoły. Bardzo im zależało, aby 

mieć miód z własnej pasieki. Natomiast 

córka absolutnie się nie zgadzała, 

panicznie bała się pszczół, os, 

trzmieli, szerszeni. Rodzice potraktowali 

Apilandię jako element terapii. Co 

prawda dziewczynka, po zwiedzaniu 

oznajmiła, że już „lubi pszczoły”, ale 

ostatecznie nie wiem, czy postawili 

pasiekę w swoim ogrodzie. Mam nadzieję, 

że tak. 

W rankingu przeprowadzonym 

przez portal „Dziecko w podróży”Apilandia 

została wyróżniona 

na 4 miejscu wśród najlepszych 

atrakcji dla dzieci w Polsce. Można 

to uznać za bardzo dobry wynik, 

biorąc pod uwagę krótki czas działalności 

Centrum. 

Tak, jest to ogromne wyróżnienie. 

Osobiście dla mnie to przede 

wszystkim radość, że udało nam 

się z pszczelarstwa zrobić atrakcję 

turystyczną. Tym bardziej że rynek, 

szczególnie na południu jest naprawdę 

bogaty w atrakcje dla dzieci. To też 

nasuwa wniosek, że istnieje potrzeba 

budowania takich miejsc jak nasze, 

gdzie poprzez interaktywne, nowoczesne 

instalacje promujemy temat 

pszczół i odsłaniamy tajniki ich życia. 

Pokazujemy, jak można przyczynić się 

do poprawy środowiska, np. poprzez 

sadzenie roślin miododajnych i wiele 

innych działań. Opowiadamy o pracy 

pszczelarza. Zwiedzający mogą się 

wczuć przez moment w ich rolę, dzięki 

zabawom z podstawowymi narzędziami 

pszczelarskimi. Myślę, że bardzo 

ważne jest uczenie dzieci wrażliwości 

na problemy całego środowiska oraz 

aby w codziennym życiu wybierały wyroby 

naturalne. Przekonujemy do spożywania 

produktów pszczelich takich 

jak miód, pyłek kwiatowy i korzystania 

z kosmetyków organicznych wykonywanych 

na bazie wosku pszczelego 

czy propolisu. 

Na listę dotychczasowych najlepszych 

atrakcji w Apilandii z pewnością 

można wpisać mikołajki. Czy 

spodziewała się Pani aż tak dużego 

zainteresowania? 

Na mikołajki zorganizowaliśmy wielką 

imprezę dla około 700 osób. Był 

Mikołaj, który rozdawał prezenty i elficzki, 

które przeprowadzały animacje 

z dziećmi. Poza tym standardowo 

odbyło się zwiedzanie Apilandii oraz 

warsztaty tworzenia świeczek z wosku. 

Dodatkowo miał miejsce pokaz 

wykonywania czekolad z miodem 

naszej produkcji, które dzieci własnoręcznie 

przystrajały i oczywiście konsumowały 

– stanowisko cieszyło się 

największym zainteresowaniem. 

Z uwagi na duże zainteresowanie 

mikołajki świętowaliśmy przez dwa 

dni. Gości było sporo również z tego 

względu, że zaprosiliśmy pociechy naszych 

pracowników. Dzieciom spodobało 

się miejsce pracy rodziców, które 

odwiedza Mikołaj i rozdaje prezenty. 

W kawiarni i sklepiku z pamiątkami 

nie znajdziemy niezdrowych przekąsek. 

Można powiedzieć, że w Apilandii 

zaangażowano się w 100% 

w promocję miodu i innych produktów 

pszczelich. Próżno szukać 

podobnych rozwiązań w miejscach 

innych atrakcji turystycznych, gdzie 

zazwyczaj organizatorzy wprowadzają 

do oferty np. słodkie napoje 

gazowane czy fast foody, tłumacząc 

to presją ze strony klientów. W Apilandii 

nikt nie narzeka na brak podobnego 

asortymentu? 

Nie zdarzyło się. Raczej oczarowani 

są produktami, dla niektórych zupełnie 

nieznanymi. Poza tym często traktują 

te wyroby jako pamiątki z wycieczki, 

np. krówki miodowe, batony miodowe, 

czekolady, trufle i wiele innych. 

Jeśli ktoś złapie bakcyla podczas wykonywania 

świec z wosku, może również 

zakupić w naszym logoshopie formy 

silikonowe i samemu robić w domu 

świece dla całej rodziny. 

Mamy również wiele kosmetyków 

naturalnych z linii Honey Therapy, 

których namiastkę właściwości poznają 

panie w czasie warsztatów, kiedy 

same wykonują, np. peelingi. 

Jednak największym zainteresowaniem 

cieszą się po prostu miody. Podopieczni 

podczas wycieczki próbują 

różnych gatunków patoki i uważam to 

za nasz sukces, że dzieci i młodzież 

wydają swoje kieszonkowe właśnie na 

miód. 

W Apilandii w tak krótkim czasie 

bardzo dużo się wydarzyło, a oferta 

jest bardzo atrakcyjna. Czy jest 

jeszcze miejsce i plany na dalszy 

rozwój Centrum? 

Oczywiście, cały czas się rozwijamy. 

Przed nami nasz pierwszy sezon wakacyjny. 

Liczymy na wielu turystów 

polskich i zagranicznych. Dlatego 

nasza oferta musi być na najwyższym 

poziomie. Mam jeszcze kilka pomysłów 

na urozmaicenie Apilandii, które 

małymi kroczkami, mam nadzieję, 

osiągnę. Wartościowa jest dla mnie 

opinia odwiedzających, ich sugestie, 

obserwowanie emocji dzieci, reakcji 

na eksponaty. Większość wystawy jest 

stała, natomiast jedno pomieszczenie 

dotyczące naszych działań na rzecz 

wspierania pszczelarstwa będzie 

zmieniane i aktualizowane. Przygotowujemy 

się właśnie do kolejnej akcji 

ogólnopolskiej na skalę rajdu maluchami, 

a nawet większą. Na pewno 

po zakończeniu upamiętnimy ją w naszym 

centrum. 

Rozmawiała 

Teresa Kobiałka

4 

PSZCZELARSKA 

obwerwuj nas 




Pszczoły w miastach. O potrzebie edukacji… 

Od kilku lat w polskich miastach przybywa 

pszczół. Pasieki powstają głównie na dachach obiektów 

użyteczności publicznej. Wiele wskazuje na to, 

że pszczelarstwo miejskie stanie się istotnym elementem 

pejzażu polskich miejscowości, które tworzą 

wizerunek ośrodków ekologicznych, przyjaznych 

człowiekowi i naturze. 

Pasieki miejskie pojawiły się w Paryżu już w XIX 

wieku. Dziś jest ich tam ponad 400, między innymi 

na dachu paryskiej Opery Garnier czy zakrystii 

katedry Notre Dame. W Londynie pierwszy ul 

postawiono w 1930 r. niedaleko London Bridge, 

a w 1960 na stacji Waterloo. Miód z miejskiej pasieki 

jada na śniadanie królowa Elżbieta II. W Berlinie ok. 

750 pszczelarzy, posiadających łącznie 15 tys. uli, 

wytwarza ponad 150 ton miodu. W Waszyngtonie 

pszczoły „urzędują” w ogrodach Białego Domu. 

W Nowym Jorku nie brakuje miejsc dla uli, nie 

tylko na dachach wieżowców. Najbardziej oryginalnym 

jest chyba stary cmentarz na Brooklynie. 

Pszczelarz David Larson postawił tu ule, z których 

pozyskuje miód o nazwie „Sweet hereafter” (słodkie 

życie po życiu). W Tokio, w ekskluzywnej dzielnicy 

Ginza, pasieka znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie 

pałacu cesarskiego i parku Hibiya. Dzięki 

pszczołom, drzewa wiśni – symbolu Japonii – nie 

tylko kwitną, ale zaczęły również owocować, przyciągając 

znowu ptaki do centrum miasta. To tylko 

kilka przykładów ze świata. 

Pszczelarstwo w polskich miastach od kilku lat 

rozwija się bardzo gwałtownie. Pierwsza pasieka 

powstała w 2011 r. w Warszawie na dachu hotelu 

Hyatt (obecnie Regent). Pomysłodawcy pierwszych 

miejskich pasiek musieli się borykać z niechęcią nie 

tylko okolicznych mieszkańców, ale również samorządów. 

Do historii przejdzie pewnie korespondencja 

między pszczelarzami a władzami Ursynowa, które 

odmawiały umieszczenia uli na dachu ich urzędu, 

bo uważano, że pszczoły będą atakować urzędników 

i petentów. 

Dzisiaj trudno już wyliczyć wszystkie miasta, 

w których pszczoły zagościły na dobre: Warszawa, 

Kraków, Wrocław, Trójmiasto, Tarnów, Ciechanów, 

Toruń i wiele innych, większych i mniejszych. 

Przybywa ich co roku przynajmniej kilka. Byłoby 

ich więcej, gdyby rosła społeczna świadomość roli 

zapylaczy w przyrodzie. Mówiąc inaczej – trzeba 

cierpliwie tłumaczyć, że pszczoły to nie są agresywne, 

bzyczące potwory, które tylko marzą, żeby nam 

uprzykrzać życie, a najlepiej użądlić pod okiem. 

Dopiero potem można rozwijać opowieść o tym, że 

to bezcenne i najbardziej pożyteczne owady, bez których 

nie byłoby większości roślin, warzyw i owoców, 

spożywanych codziennie. . 

W czasie akcji informacyjnych Pasieki Kraków 

na różnych festynach i imprezach masowych pod 

Wawelem, większość odwiedzających z otwartymi 

ustami słuchała, jak zorganizowana jest pszczela rodzina, 

jak daleko odlatuje pszczoła od ula, jak długo 

żyje, do czego zbiera pyłek itp. Najczęstsze były jednak 

pytania, czy sąsiedztwo pszczół jest bezpieczne, 

kiedy i dlaczego pszczoły żądlą? O to samo pytają 

urzędnicy miejscy. Jaki z tego wniosek? 

Prezydent USA Bill Clinton powiesił sobie nad 

łóżkiem hasło, które czytał codziennie rano po 

przebudzeniu: „Po pierwsze – gospodarka durniu!”. 

Każdy pszczelarz, zwłaszcza miejski, powinien sobie 

powiesić nad łóżkiem hasło: „Po pierwsze – edukacja!”. 

Jan Gabrukiewicz 

Pszczelarz Nowicjusz 

Pszczelarz Nowicjusz to cykl materiałów 

wideo prezentujący pierwsze kroki 

w pszczelarstwie. Nowoczesne hobby 

i niesamowita pasja to główne elementy, 

na które zwrócono uwagę w serii. 

Zagadnienia prezentowane są w sposób 

przystępny i humorystyczny. Bohaterem 

filmów jest Dawid, który wcielił się w rolę 

nowicjusza, a właściwie można 

powiedzieć, że nim jest. Na oczach 

widzów przechodzi kolejne etapy wtajemniczenia 

w pszczelarski świat. Wydaje się 

całkowicie przekonany do założenia pasieki 

i uświadomiony, jaką drogę musi w tym 

celu przejść. Jak sam powiedział „Jeżeli 

założę pasiekę, to uratuję świat. Jestem 

superbohaterem”. Odbiorcy filmów mogą 

czerpać z jego doświadczenia zarejestrowanego 

przez kamery. Materiał można 

obejrzeć w internecie na facebookowym 

profilu firmy Łysoń. 

Celem równoległym projektu jest promocja 

naszego małopolskiego regionu oraz 

pobliskich atrakcji turystycznych w skali 

ogólnopolskiej i zagranicznej. Materiał 

zimowy składał się będzie z trailera oraz 

3 odcinków. Bieżąca obsługa uli, zimowanie 

pszczół, merytoryczne przygotowanie, 

zapoznanie z literaturą fachową, przygotowania 

sprzętu, prezentacja rozwiązań 

i przygotowania podczas zimy do pszczelarskiego 

sezonu to tematy następnych 

trzech odcinków. 

Kolejny cykl, który rozpoczniemy wiosną 

2019 dotyczyć będzie praktycznego uruchomienia 

pasieki. Realizowany projekt 

sygnowany jest przez naszych Partnerów 

oraz Patronów Honorowych – Małopolska 

i Marszałek Województwa Małopolskiego, 

Małopolska Organizacja Turystyczna, Miasto 

i Gmina Wadowice, Miasto i Gmina 

Andrychów, Hotel Kocierz & SPA, DUOLIFE 

i marka Hi5!, Pensjonat Czarny Groń, Portal 

www.atrakcjewadowice.pl. Patronatem 

medialnym projekt objęli Gazeta Krakowska, 

portal www.mamnewsa.pl oraz portal 

www.wadowice24.pl. Cykl realizowany 

jest przez Firmę Łysoń oraz najnowszy 

projekt małopolskiej atrakcji turystycznej 

– Interaktywne Centrum Pszczelarstwa 

Apilandia. 

Zamysł projektu powstał w momencie 

uruchomienia Interaktywnego Centrum 

Pszczelarstwa Apilandia. Połączenie walorów 

turystycznych regionu oraz nowej 

atrakcji na mapie Małopolski umożliwiło 

jednocześnie promocję pszczelarstwa 

i wyjście z tą tematyką do szerokiej 

publiczności. Przykład Apilandii pokazuje, 

że dzieci, dorośli i seniorzy łakną 

wiedzy na temat pszczół i ich życia, chcą 

poznawać tajemnice ze świata pszczół. 

Osoby z branży są całkowicie obeznane 

i opatrzone z tematem. Dla osób, które 

nie są związane z pszczelarstwem, nawet 

najprostsze pytania o szczegóły ze świata 

pszczół otwierają przed nimi nowe rejony 

wiedzy. Projekt zaplanowany został z myślą 

o osobach chcących rozpocząć przygodę 

z pszczołami i własną pasieką. W cyklu 

wideo chcemy odpowiedzieć na pytania 

nurtujące nowicjuszy. Filmy mają rozbudzić 

ciekawość i chęć zadawania kolejnych 

pytań, aby początkujący sięgnęli po literaturę 

fachową. Materiał podany w humorystycznej 

formie ma w przyjazny sposób 

dotrzeć również do młodego pokolenia. 

Tak jak dzisiaj coraz bardziej popularne 

stają się hodowle mrówek obserwowane 

w swoich zmyślnych terrariach, tak pszczoły 

mogą stać się świetnym i pouczającym 

hobby. Dodatkowo przydomowa pasieka 

może optymalnie sprostać potrzebom 

gospodarstwa domowego, produkując 

słodki i zdrowy miód na potrzeby rodziny 

pszczelarza... a to dopiero początek. 

Bardzo ważnym jest dla nas podejście 

regionalne. Promocja lokalnego rejonu 

oraz pobliskich malowniczych atrakcji 

ma przyciągnąć uwagę osób chcących 

aktywnie spędzić tutaj czas, tak podczas 

wakacji, jak i wyjazdów weekendowych. 

Samo centrum Apilandia jest świetnym 

przykładem spełniającym powyższe warunki. 

Odwiedzają nas rodziny z dziećmi, 

nie tylko pszczelarzy. Wycieczki odwiedzające 

centrum przyjeżdżają do nas 

z najbardziej odległych miejsc na terenie 

Polski. Fakt ten bardzo nas cieszy, dlatego 

chcemy promować region i kolekcjonować 

uśmiechy na twarzach dzieci i rodziców. 

Projekt Pszczelarz Nowicjusz łączy w jedno 

wszystkie powyższe zagadnienia. Cykl dla 

nowicjuszy sfinalizowany zostanie przed 

rozpoczęciem sezonu pszczelarskiego 

w 2019. Od kwietnia planujemy kolejne 

etapy akcji wideo jednak w całkiem nowej 

odsłonie – w której to Pszczelarz Nowicjusz 

nie będzie już tak początkujący jakby 

się wydawało. Śledźcie nas na facebooku 

i profilu Youtube naszej firmy. 

Jakub Cinal 

dział marketingu

online 




PSZCZELARSKA 

5 

Czy dennica 

higieniczna 

ma sens 

W polskim krajobrazie wciąż powszechnie 

widuje się ule zwarte, o nierozbieralnej 

konstrukcji. Powoli, choć systematycznie, 

są one jednak wypierane 

przez ule modułowe, zwane częściej 

korpusowymi, w pełni rozbieralne. Takie 

konstrukcje oferują pszczelarzowi szybki 

i wygodny wgląd do gniazd i miodni, 

a także umożliwiają usunięcie czy wymianę 

jednego z elementów. Dotyczy to 

także dennic. 

Dennica stała czy odejmowana? 

Trudno wymienić zalety dennic na stałe 

przytwierdzonych do uli. W zasadzie chyba 

jedyną jest taka, że ul w ogóle ma dno. 

Najczęściej jednak dennice w ulach starego 

typu nie pełnią żadnych dodatkowych 

funkcji. Nie poprawiają wentylacji, nie 

pomagają w utrzymaniu pszczół w lepszej 

zdrowotności czy dłużej w nastroju pracy 

w szczycie rozwoju liczebności pszczelej 

społeczności, są trudne do utrzymania 

w czystości, a przy stałych dennicach 

ocieplanych cały ul staje się ciężki i mało 

poręczny, przez co nieprzydatny do wędrówek. 

Wszystkie te problemy mają jedno 

rozwiązanie. Jest nim dennica higieniczna. 

Może ona mieć zróżnicowaną konstrukcję, 

jednak jej cechy użytkowe pozwalają na 

wykorzystanie wszystkich zalet nowoczesnych 

uli styropianowych. Dzięki temu 

opiekun pasieki ma większy wpływ na 

sterowanie rozwojem rodzin pszczelich, 

a jego owady pozostają w lepszej kondycji 

przez cały sezon. W efekcie bardziej udane 

są zimowle, a wiosny i lata miodniejsze. 

Jakie są zalety dennicy higienicznej? 

Dennica higieniczna składa się z siatki 

stanowiącej faktyczne dno dla pszczół oraz 

szufladki/tacki lub płaskiej zasuwki pod 

nią. Powinna mieć też zatyczkę ograniczającą 

szerokość i wysokość wylotka w zimie 

czy w przypadku wystąpienia rabunku 

oraz kompletne zamknięcie go, np. na czas 

transportu rodzin pszczelich. W przypadku 

kompletnych zestawów uli styropianowych, 

które oferuje firma Łysoń, dennice 

także mogą być wykonane w dominującej 

części z tego właśnie lekkiego i funkcjonalnego 

materiału. Mogą być jednak także 

stworzone z twardego plastiku, odpornego 

na warunki pogodowe i uszkodzenia 

mechaniczne. Choć to niezbyt skomplikowany 

konstrukcyjnie typ dennicy, to 

i tak wykazuje wiele zalet użytkowych. Po 

pierwsze umożliwia regulowanie dolnej 

wentylacji w ulu w bardzo szerokim zakresie. 

Wysunięcie tacki sprawia, że wymiana 

gazu odbywa się poprzez siatkę w dnie 

ula. To bezpieczne dla pszczół. Przeciwdziała 

bowiem wtargnięciu ptaków, gryzoni, 

os czy szerszeni do gniazda. Zapewnia 

jednak swobodny dopływ świeżego powietrza. 

Fakt ten jest nie do przecenienia 

w transporcie w ciepłe letnie wieczory lub 

poranki. Ma także olbrzymie znaczenie 

w sytuacji, gdy ule ustawione są w pełnym 

nasłonecznieniu podczas gromadzenia 

przez pszczoły nektaru z roślin kwitnących 

latem. W takich warunkach w ulach bez 

osiatkowanej dennicy już w godzinach 

południowych przy wylotach tworzą się 

tzw. „brody”, a więc skupiska pszczół, 

które nie pracują. Z kolei te owady, które 

latają, przynoszą głównie duże ilości wody 

do chłodzenia gniazda. Dzienne przybytki 

miodu są więc znacznie niższe od optymalnych. 

Co gorsza, przegrzewanie wnętrz 

uli jest niewskazane dla zdrowotności 

pszczół, a także przyspiesza wystąpienie 

nastrojów rojowych. Zasuwana dennica 

higieniczna jest równie dobra jak stałe dno 

ula w okresie późnej zimy i wczesnej wiosny. 

Gdy pszczoły rozpoczynają wychów 

pierwszego wiosennego pokolenia, wkładkę 

pod siatką warto zasunąć. Zależnie od 

regionu kraju ten czas przypada zazwyczaj 

od połowy lutego do początku marca. 

Zabieg ten poprawia termikę ula, stwarza 

lepsze warunki dla rozwoju rodzin pszczelich. 

Ślady odsklepin na zasuwce czy inne 

jeszcze zanieczyszczenia są informacją dla 

pszczelarza określającą przebieg zimowli. 

Po ustaniu ryzyka wystąpienia majowych 

przymrozków, gdy pszczół w ulach jest już 

dużo, dennicę można na powrót otworzyć. 

Stanowi to element ograniczania populacji 

Varroa destructor. Osobnik, który wypadnie 

przez dno pod ul ma znacznie mniejsze 

szanse na odnalezienie drogi powrotnej 

do gniazda niż ten, który opadnie na pełną 

dennicę. Do przeprowadzenia niektórych 

zabiegów dennicę higieniczną należy 

zasunąć. Odymianie przy otwartym dnie 

mija się z celem. W dodatku zasunięcie 

szuflady pozwala na policzenie osobników 

Varroa destructor, które opadły w wyniku 

zabiegu, a więc i na oszacowanie skali 

porażenia rodziny warrozą. 

Dennica z plastiku czy styropianu? 

Oba rozwiązania wykażą wszystkie zalety 

wymienione w poprzednim akapicie. 

Dennice styropianowe wyposażone są 

w mocne, stalowe siatki. Sama tacka jest 

jednak ze styropianu, co czyni ją bardziej 

podatną na uszkodzenia mechaniczne 

niż jej plastikowy odpowiednik. Dennice 

plastikowe są odporne na działanie wody, 

mrozu i słońca. Są też tańsze. Ma to znaczenie 

szczególnie dla średnich i większych 

gospodarstw, gdzie czynnik ekonomiczny 

odgrywa znaczniejszą rolę niż w przypadku 

typowo hobbystycznych pasiek. 

W dennicach plastikowych istnieje możliwość 

wymontowania siatki. Taca pozostaje 

jednak częścią składową tego elementu 

ula. Przeciwdziała ona wtargnięciu różnych 

szkodników do jego wnętrza. Pozwala 

także na szybkie usunięcie wszystkich 

zanieczyszczeń, które spadły na dno ula. 

Zabieg czyszczenia dennic jest praktykowany 

szczególnie pod koniec zimy. 

Wspólną cechą dennic higienicznych 

oferowanych przez firmę Łysoń jest pochylenie 

siatki w stronę wylotka. To dość 

istotny szczegół. Ta cecha konstrukcyjna 

ułatwia owadom usuwanie z uli tych 

zanieczyszczeń, które nie przedostały się 

przez sieć, np. martwych pszczół. 

W jaki sposób dennice higieniczne 

współdziałają z ulami marki Łysoń? 

Firma Łysoń specjalizuje się m.in. w produkcji 

uli styropianowych. To nowoczesne 

i udane konstrukcje. Przy odrobinie 

umiejętności i doświadczenia, pogłowiu 

pszczół dostosowanym do wykorzystywanych 

pożytków, można z nich pozyskiwać 

znaczne ilości miodu towarowego. Właściwe 

posługiwanie się dennicą higieniczną 

jest w tym celu bardzo pomocne. Ważną 

informacją jest to, że można w nią wyposażyć 

każdy z najpopularniejszych typów 

uli wykorzystywanych w Polsce. Decydując 

się na zakup nowych uli, można pozycję tę 

ująć w specyfikacji zamówienia. Ponieważ 

dennice higieniczne, zarówno styropianowe, 

jak i plastikowe, są kompatybilne 

z korpusami wyprodukowanymi w poprzednich 

latach, nic nie stoi na przeszkodzie, 

by w dowolnej chwili powymieniać 

te elementy uli. Zostały one stworzone 

w trosce o los pszczół, o zachowanie ich 

w dobrej kondycji, aby mogły harmonijnie 

się rozwijać i ukazać pełnię swego potencjału 

produkcyjnego. 

Reasumując, dennica higieniczna jest 

rozwiązaniem na miarę obecnych czasów. 

Zmieniające się warunki pogodowe, następujące 

po sobie sezony o diametralnie 

odmiennym przebiegu pogody, niezmiennie 

silna presja warrozy – wszystko to 

sprawia, że należy porzucić utarte schematy 

i na bieżąco przystosowywać się do 

aktualnie panujących warunków. Dennica 

higieniczna oferuje pasiecznikom szeroki 

zakres możliwości regulowania i sterowania 

rozwojem rodzin pszczelich, a owadom 

pomaga w zachowaniu dobrej kondycji 

i zgromadzeniu obfitych ilości miodu. 

Michał Piątek 

www.pogodnypiatek.pl 

Fot. Firma Łysoń

6 

PSZCZELARSKA 

obwerwuj nas 




Ogólnopolskie 

Dni Pszczelarza 

Już niebawem, bo 20.09.2019 roku odbędą się 27 Ogólnopolskie Dni Pszczelarza. Impreza tym razem 

zrealizowana zostanie w Bielsku-Białej, malowniczej miejscowości o bogatej historii oraz pięknych 

górskich okolicach. To właśnie tutaj u stóp Beskidu Małego zrealizowana zostanie branżowa impreza 

skupiająca specjalistów i pasjonatów pszczelarstwa z całego kraju. Wszystko, co chcielibyście wiedzieć 

o zagadnieniach branży, dostępne będzie na wyciągnięcie ręki. Fachowcy i doświadczeni pszczelarze odpowiedzą 

na wszystkie Wasze pytania. W ramach wydarzenia organizatorzy zapewniają również profesjonalne 

wykłady tematyczne oscylujące wokół zagadnień prowadzenia gospodarki pasiecznej. 

miasto na cały świat. Na wadowickim 

rynku znajduje się Muzeum Jana Pawła 

II prezentujące w nowoczesnej formie 

Jego życie i papieską działalność. 

Miasto oferuje w szereg klimatycznych 

kafejek oraz nowoczesnych kawiarni 

m.in. cukiernię Galicjankę; w których 

podczas spaceru możemy przysiąść 

na moment, delektując się słodką, 

legendarną kremówką przygotowaną 

wedle tradycyjnego przepisu mistrzów 

cukierni wadowickich. 

stwa Apilandia to jedyne takie miejsce 

w Polsce, gdzie w tak profesjonalny 

sposób promowany jest temat pszczół 

i tajniki ich życia. 

Obiekt uruchomiony został 25 sierpnia 

2018 i od tej pory staje się coraz bardziej 

popularnym miejscem na mapie 

turystycznej zachodniej Małopolski. Co 

czyni Apilandię tak wyjątkowym miejscem? 

Ekspozycja centrum prezentowana 

jest za pomocą różnorodnych 

technologii multimedialnych, interak- 

Wykłady odbędą się w sali audiowizualnej 

w Hali Pod Dębowcem. Magister 

inż. Tomasz Kędziora zrealizuje 

prelekcję nt. zimniejszych okresów 

roku kalendarzowego w pasiece, dr 

Arkadiusz Kapliński podejmie temat 

apiterapii w profilaktyce zdrowotnej 

człowieka, natomiast panowie Sławomir 

Gacka i Michał Morelowski, wykładowcy 

ProBiotics Polska, przybliżą 

zagadnienia probiotechnologii oraz 

działania pożytecznych mikroorganizmów 

w gospodarce pasiecznej. Strona 

techniczna i teoretyczna imprezy 

zapowiada się naprawdę obiecująco. 

Organizatorzy zadbali o najdrobniejsze 

szczegóły wydarzenia. 

W ramach wizyty na 27 Dniach Pszczelarza 

nie należy zapominać oczywiście 

o możliwości skorzystania z uroków 

malowniczego regionu Podbeskidzia. 

Region obfituje w szereg atrakcji turystycznych 

zlokalizowanych w pobliskiej 

górskiej scenerii. W rejonie 

Podbeskidzia, czyli dokładniej Beskidu 

Małego znajduje się szereg niesamowitych 

i niezapomnianych atrakcji. To tutaj 

w niedalekich Wadowicach urodził 

się Jan Paweł II, rozsławiając to piękne 

Podbeskidzie to również szereg parków 

rozrywki od inwałdzkiej Dinolandi, 

Średniowiecznej Warowni oraz 

Parku Miniatur poprzez uroki nowoczesnych 

pensjonatów górskich, takich 

jak Hotel Kocierz & SPA lub Czarny 

Groń. Zapytają Państwo: a co z pszczołami? 

Czy Podbeskidzie (zachodnia 

Małopolska) oferuje atrakcje związane 

z branżą pszczelarską? Mówimy tutaj 

oczywiście o atrakcjach opierających 

się na rozrywce połączonej z aktywnym 

spędzaniem wolnego czasu. 

Pośród szeregu parków rozrywki oraz 

historycznych miejsc związanych 

z osobą Karola Wojtyły na terenie 

Podbeskidzia znajduje się obiekt zasługujący 

na obowiązkową wizytę. Jest 

to miejsce odwiedzane głównie przez 

rodziny, a także grupy wycieczkowe 

przybywające z każdego miejsca w Polsce. 

Interaktywne Centrum Pszczelar- 

tywnych instalacji oraz animacji poglądowych. 

Sale muzealne umiejscowione 

są w odrestaurowanych zabytkowych 

podziemiach, które doskonale spełniają 

funkcję działającą na wyobraźnię 

odwiedzających; tworzą niezapomniany 

klimat miejsca. 

Zachęcamy Państwa do odwiedzenia 

atrakcji naszego regionu przy okazji 

wizyty na 27 Ogólnopolskich Dniach 

Pszczelarza oraz do odwiedzenia stoiska 

naszej firmy podczas powyższego 

wydarzenia. 

Opracowanie: 

Jakub Cinal 

dział marketingu

online 




Rozmowa 

z prof. dr hab. Jerzym Demetrakim-Paleologiem 

Edukacja, edukacja i jeszcze raz edukacja – oto przepis na powodzenie wielu przedsięwzięć, 

bo jeśli nie podążamy za nauką, nie dokształcamy się, to tak jakbyśmy stali 

w miejscu, co w przypadku, kiedy wszystko wokół się zmienia oznacza regres. Bez 

ustawicznego kształcenia niemożliwe jest także wprowadzanie w arkana pszczelarstwa 

coraz młodszych pokoleń. 

Cofanie to dobra metoda na podróże 

w czasie, powtórkę z historii, ale na pewno 

nie przyniesie efektu w rozwijaniu własnych 

przedsięwzięć, na przykład pasieki. 

Nasze pszczelarstwo stoi w obliczu wielu 

wyzwań. Zmienia się klimat, gospodarka 

rolna, pasożyty i genetyka naszych pszczół. 

Tak dynamicznych zmian jeszcze w historii 

pszczelarstwa nie było. Wyzwaniem jest 

gospodarowanie nowoczesne i efektywne 

w ich obliczu. Jak to robić? Pszczelarze 

mają szczęście. Mogą liczyć na wsparcie 

nauki. Nasi polscy naukowcy plasują się 

w światowej czołówce apidologów. Wielu 

z nich bardzo chętnie dzieli się wynikami 

swoich badań i szeroko rozpowszechnia 

wyniki prac światowych podczas licznych 

spotkań na targach branżowych i konferencjach. 

Dziś przedstawiamy ich silną 

reprezentację. 

Profesor Jerzy Demetraki-Paleolog 

kierownik Katedry Zoologii i Ekologii 

Zwierząt Uniwersytetu Przyrodniczego 

w Lublinie. Od połowy lat 90. XX wieku 

prowadzi intensywne badania nad Apis 

mellifera koncentrując się nad zachowaniami 

robotnic i matek, hodowlą zachowawczą 

i mechanizmami selekcji sztucznej 

i naturalnej, a ostatnio interesują go 

wybrane zagadnienia biochemii, odporności 

na choroby i genetyki, w kontekście 

zmieniającego się środowiska. 

1. 

CZY WIESZ, ŻE ...? 

Panie profesorze, jest pan niezwykle 

zapracowanym człowiekiem, 

umówienie się na rozmowę 

wcale nie jest łatwe. Ciągle gdzieś pan 

jeździ. Bywa pan na wielu międzynarodowych 

konferencjach, bierze także 

udział w branżowych targach. 

Ostatnio byłem na konferencji w Hiszpanii, 

którą współorganizował ApiTienda 

Soltan, dystrybutor specjalistycznego 

sprzętu i przedstawiciel firmy Łysoń na 

Półwyspie Iberyjskim. To było w styczniu 

2019 przy okazji targów pszczelarskich. 

To była bardzo duża impreza z licznymi 

wykładami dla lokalnych pszczelarzy, które 

prowadzili zarówno Hiszpanie, jak i Polacy. 

Takie imprezy zawsze owocują tym, 

że poza naszą promocją, importujemy dla 

naszych pszczelarzy „pakiet” nowej wiedzy 

z zagranicy. To zresztą kolejny dowód 

na to, że ta polska firma pszczelarska robi 

bardzo wiele na rzecz promocji pszczelarstwa 

i edukacji w tej dziedzinie. I tam 

właśnie w miejscowości Guadalajara koło 

Madrytu mówiłem o rasach pszczół, ich 

genetycznym doskonaleniu i sposobach, 

jakimi trzeba się kierować, kiedy chce się 

prowadzić skuteczną hodowlę. 

2. 

Czy Hiszpania jest głównym 

kierunkiem pańskich wyjazdów 

z wykładami? 

Och nie, bynajmniej. Podróżowałem w celach 

naukowych, na przykład do Norwegii 

(Uniwersytety w Oslo i Tromso). W Polsce 

kształciłem pracownika zajmującego się 

potem hodowlą „czarnej pszczoły”. Pracowałem 

też w Izraelu. Tu muszę zwrócić 

uwagę, że oprócz tego, że spotykam się 

na wykładach z pszczelarzami, to przede 

wszystkim prowadzę badania nad genetyką 

i biologią pszczół, jestem naukowcem 

i w tym celu kontaktuję się ze środowiskiem 

badaczy zagranicą, czerpiąc z jego 

doświadczeń. A kiedy pozwala mi czas, 

to chętnie spotykam się z pszczelarzami 

zawodowymi i amatorami, żeby dzielić się 

swoją wiedzą i wspomagać ich hodowle. 

Take spotkania dają profit dwustronny, 

gdyż informują naukowców, czego potrzebują 

pszczelarze. I tak, na przykład po 

Hiszpanii jeszcze w pierwszym kwartale 

tego roku wyjeżdżam na targi na Białoruś 

i do Rumunii. 

3. 

Czy na podstawie swoich 

licznych kontaktów z pszczelarzami 

może pan porównać poziom 

wiedzy w poszczególnych krajach, 

bo przecież słuchacze tych wykładów 

zadają też pytania, dzielą się swoimi 

doświadczeniami. Gdzie jest najlepiej? 

Różnie to bywa. Podczas moich ostatnich, 

bardzo licznych wyjazdów, między 

innymi na Ukrainę, zauważyłem, że 

przygotowanie zawodowe pszczelarzy jest 

bardzo różne i raczej nie zależy to tylko od 

miejsca zamieszkania. Widzę raczej różnice 

regionalne i pokoleniowe pomiędzy 

przygotowaniem i podejściem do hodowli 

pszczół w różnych regionach w poszczególnych 

krajach. I tak na przykład jest 

zarówno w Polsce, ale też na Ukrainie, ale 

nie tylko. Nie chciałbym tutaj deprecjonować 

nikogo i wskazywać regionu, gdzie 

jest najgorzej, bo to naprawdę jest bardzo, 

ale to naprawdę bardzo zróżnicowane i nie 

chcę wyciągać jakiejś jednej średniej oceny. 

Sposób gospodarowania to jest często kwestia 

tradycji i indywidualnego podejścia 

samego pszczelarza, czyli jego osobowości 

i świadomości. W naszym Kraju są różnice 

w sposobie prowadzenia pasiek, bo wynika 

to na przykład z przekonania, że skoro 

dziadek i ojciec przez lata gospodarowali 

tak, a nie inaczej i przynosiło to profity, 

to trzeba tak właśnie robić. Tymczasem to 

się właśnie zmienia. Nic nie stoi w miejscu. 

Warto śledzić zmiany i być na bieżąco 

z tym, co mówi o pszczołach i pszczelarstwie 

współczesna nauka i czołowi praktycy, 

co oferują firmy, które specjalizują się 

w pomocy pszczelarzom. 

4. 

Firma Łysoń ma już 25 lat. Pierwsza siedziba 

znajdowała się w Sułkowicach. W 1994 roku 

przedsiębiorstwo przedstawiło styropianowe ule 

własnej produkcji na Ogólnopolskich Dniach 

Pszczelarza w Opolu. Dwa lata później pierwsze 

produkty firmy Łysoń powędrowały na Litwę, co 

zapoczątkowało rozbudowę sieci dystrybutorów 

na całym świecie. 

Czy pokusiłby się pan o przedstawienie 

takiej mapy zaawansowania 

technologicznego, organizacyjnego 

w pasiekach? 

Raczej ująłbym to inaczej, bez nanoszenia 

danych na mapę. Podobną opinię 

podziela zresztą wielu moich kolegów 

naukowców, że tam, gdzie kontynuuje się 

wielopokoleniową tradycję, to na ogół z tą 

wiedzą bywa gorzej, bo chętniej sięga się 

do starych, dawno temu sprawdzonych 

wzorców. Podkreślam bywa, bo naprawdę 

nie można generalizować. Widzę, że 

dziś młodzi pszczelarze, którzy zaczynają 

przygodę z pszczelarstwem raczej zdają 

sobie sprawę, że trzeba się uczyć, czytać na 

temat pszczelarstwa, że trzeba brać udział 

w szkoleniach. A ponadto zdobywają 

wiedzę dziś aktualną. Ale nie jest to jeszcze 

powszechne. A ja namawiam do śledzenia 

tego, co się w nauce dzieje. Namawiam do 

udziału w konferencjach. Dlaczego? Dlatego, 

że w Polsce wiele się zmieniło. Zmieniły 

się pszczoły, zmienił się klimat, zmieniły 

się choroby i typ gospodarowania. 

Prof. Jerzy Demetraki-Paleolog 

PSZCZELARSKA 

7 

Pszczelarze-tradycjonaliści są bardzo 

przywiązani do starych metod, które dziś 

często nie dają tak dobrych efektów jak by 

się spodziewano. I tutaj sięgnąłbym do porównania 

ze sportem wyczynowym. Kiedy 

przechodzi się z klasy niższej do klasy wyższej, 

albo z klubu o niższej randze, awansuje 

się do klubu lepszego, to się okazuje, że 

te dobre wyniki, które się osiągało, wcale 

nie są już tak dobre, jak uważano, bo konkurencja 

jest spora i dużo lepsza. Trzeba 

się bardzo starać i pracować ciężej, słuchać 

nowych trenerów, żeby sprostać kolejnym 

wyzwaniom. W pszczelarstwie nic już nie 

będzie takie, jak dawniej. Trzeba się z tym 

pogodzić. I tu z kolei przypomina mi się 

bardzo adekwatny cytat z „Alicji w krainie 

czarów” Lewisa Carrolla: ”Tutaj musisz 

biec tak szybko, jak tylko potrafisz, żeby 

zostać w tym samym miejscu. A jak chcesz 

dostać się w inne miejsce, musisz biec 

dwa razy szybciej”. Tak to właśnie jest ze 

współczesnym pszczelarstwem. Zresztą 

podobnie jest z nauką w ogóle. 

5. 

Naukowcy od lat szukają 

sposobów na skuteczną walkę 

z chorobami pszczół, na przykład z 

warrozą i wydaje się, że wciąż oddają 

pole, bo warroza nie daje za wygraną. 

W tym przypadku, podobnie jak na linii 

antybiotyki – bakterie trwa rywalizacja 

od lat. Cały czas prowadzi się badania nad 

biologią roztocza Varroa dectructor i wiele 

już wiadomo. Nie wystarcza to jednak, 

żeby go wyeliminować z naszych pasiek, 

gdyż roztocza ewoluują i uodparniają się 

na leki. Zresztą podobnie jest ze szkodnikami 

w sadownictwie i uprawie roślin. 

W przyrodzie nic nie stoi w miejscu, bo 

ona cały czas się rozwija i zmienia. Naszym 

zadaniem jest podążać za tymi zmianami, 

biec na tyle szybko, żeby tym zmianom 

dorównywać kroku. 

Rozmawiała: 

Wioletta Bratuń 

Ostatnio udowodniono, że pasożyty 

Varroa destructor nie żywią się 

hemolimfą pszczół, lecz ich ciałkiem 

białkowo-tłuszczowym. Z tego powodu 

pszczelarze powinni zwrócić szczególną 

uwagę na jakość pyłku zbieranego 

przez pszczoły i zróżnicowanie pożytku.

8 

PSZCZELARSKA 

obwerwuj nas 




Sztuczne 

unasienianie 

matek pszczelich 

Inseminacja, czyli sztuczne zapłodnienie matek pszczelich, to pojęcie dobrze znane każdemu 

pszczelarzowi. Większość z nas wie, jaki sprzęt jest potrzebny do sztucznego unasieniania, 

na czym mniej więcej polega sam zabieg oraz że z poddaniem matki unasienionej 

sztucznie wiąże się zwiększone ryzyko braku akceptacji przez rodzinę pszczelą. Trochę 

gorzej jest ze zrozumieniem idei inseminacji, świadomością odpowiedzialności inseminatora 

i hodowcy, a także wiedzą dotyczącą całego procesu sztucznego unasieniania. 

Inseminacja to nie tylko sam zabieg 

zapłodnienia matki pszczelej. W procesie 

inseminacji musimy zadbać o wiele czynników, 

które razem decydują o jego sukcesie. 

Proces ten możemy podzielić na trzy 

etapy: przygotowanie matki, zabieg oraz 

opieka nad matką tuż po nim. Istotne znaczenie 

ma również jakość wyhodowanych 

na potrzeby inseminacji matek oraz trutni, 

która wynika bezpośrednio ze stosowanej 

metody hodowlanej. Czasami inseminator 

jest jednocześnie hodowcą, co niewątpliwie 

jest połączeniem bardzo korzystnym. 

Hodowca-inseminator ma bowiem wpływ 

nie tylko na przebieg samego procesu 

sztucznego unasieniania, ale również na 

przebieg hodowli matek. Nawet najlepszy 

inseminator nie jest w stanie naprawić 

błędów popełnionych w procesie wychowu 

matek pszczelich. 

Inseminacja rozpoczyna się od wyhodowania 

odpowiednich trutni. Potrzebujemy 

na to około 40 dni. Do rodziny z matką 

reprodukcyjną (tzw. matki reprodukcyjnej 

ojcowskiej) poddajemy susz trutowy. Po 

około 2-3 dniach powinien być zapełniony 

jajami (bez użycia izolatora). Następnie 24 

dni cyklu rozwojowego trutnia oraz 14 dni 

na uzyskanie przez niego pełnej płodności. 

Trutnie powinniśmy wychowywać w rodzinach 

silnych, z zapewnionym stałym 

dopływem pokarmu oraz dużą ilością 

młodej pszczoły karmicielki. Wychów prowadzimy 

nad kratą odgrodową. W oczekiwaniu 

na inseminację, od momentu 

wygryzienia do zabiegu, musimy zapewnić 

trutniom możliwość wykonywania lotów 

oczyszczających. W godzinach wieczornych 

w dni bezdeszczowe, około godziny 

18-19 otwieramy powałkę rodziny wychowującej. 

Trutnie gremialnie wzbijają się 

w powietrze, wypróżniają się i po około 

20 minutach wracają w to samo miejsce. 

Część z nich ląduje na wylotku swojego 

lub sąsiednich uli, dlatego na czas lotów 

oczyszczających warto wylotki zamknąć 

lub zakratować. 

Matkom pszczelim, podobnie jak trutniom, 

również musimy zapewnić odpowiednie 

warunki od urodzenia do dnia 

inseminacji, czyli przez pierwsze 7-10 dni 

życia. Matki inseminowane pomiędzy 

7 a 10 dniem życia opróżniają jajowody 

w sposób prawidłowy, czyli całkowicie. 

Nieopróżnienie jajowodów z nadmiaru 

nasienia może prowadzić do śmierci matki 

lub uniemożliwia prawidłowe składanie 

jaj. Jakie zatem warunki zapewnić matce, 

aby ułatwić ten proces? Kluczowe jest 

zapewnienie odpowiedniego odżywiania, 

higieny oraz temperatury. Warunkuje 

to obecność młodych pszczół karmicielek, 

a także możliwość bezpośredniego 

kontaktu z matką dużej ilości robotnic. 

Najlepszym miejscem dla królowych przygotowywanych 

do inseminacji jest odkład 

lub ulik weselny (oczywiście z zakratowanym 

wylotkiem), gdzie wyżej wymienione 

warunki są najlepiej spełnione. 

Optymalizacja nakładu pracy i ekonomiki 

nierzadko skłania nas do szukania innych 

rozwiązań. Szczególnie ma to miejsce przy 

unasienianiu matek na większą skalę. 

Swoje zastosowanie znajdują tutaj rodziny 

bezmateczne, tzw. queen banki. Możemy 

przechowywać w nich od kilku do kilkunastu 

królowych i tutaj należy zachować 

umiar. Matki przechowujemy bez pszczół, 

w klateczkach, które umożliwiają dobry 

dostęp pszczół ulowych. Dzień przed 

inseminacją matki usypiamy dwutlenkiem 

węgla. Dwutlenek węgla postarza matkę 

i wpływa na przyspieszenie terminu rozpoczęcia 

przez nią czerwienia. Postarzanie 

matki wiąże się ze skróceniem długości 

jej życia, co budzi czasami sprzeciw 

wielu pszczelarzy. Pamiętajmy jednak, że 

w nowoczesnej gospodarce pasiecznej, 

powinniśmy wymieniać matki co 2 lata. 

Skrócenie długości życia matki, w wyniku 

usypiania, nie ma zatem wpływu na prowadzoną 

gospodarkę pasieczną. 

Gdy już mamy wyhodowaną odpowiednią 

ilość trutni dobrej jakości, w wieku 

prokreacyjnym, oraz przygotowane do zabiegu 

matki, przystępujemy do czynności 

wykonywanych w dniu zabiegu. Zaczynamy 

od zebrania dojrzałych osobników płci 

męskiej. Czynność tę musimy wykonać 

w godzinach rannych lub wieczornych 

dnia poprzedniego. Trutnie dojrzałe mają 

twardy odwłok, szybko poruszają się po 

plastrze, a gdy złapiemy je w dwa palce, 

mocno protestują ruszając energicznie 

całym ciałem. Początkującym inseminatorom 

zalecam znakowanie trutni tuż po 

wygryzieniu, ułatwi to zbiór osobników 

dojrzałych i nauczy wyszukiwania tych 

właściwych. 

Po zebraniu samców przystępujemy do 

przygotowania sprzętu do inseminacji. Dobra 

organizacja stanowiska pracy wpłynie 

na jakość i sprawność wykonywania zabiegów. 

Kolejnym krokiem jest przygotowanie 

klateczek z pszczołami, do których 

trafią matki tuż po zabiegu. Pamiętajmy, 

że pszczoły umieszczone w klateczkach 

muszą być zebrane z tej samej rodziny, 

w której były przechowywane królowe. 

W przeciwnym wypadku pszczoły mogą 

wykazywać agresję względem matki. 

Pobieranie nasienia od trutni to pierwsza 

trudność, jaką napotyka na swojej drodze 

uczący się inseminator i pierwsza umiejętność, 

bez której nie da się zrobić następnego 

kroku. Niewłaściwe wynicowanie 

trutnia, zaciągnięcie śluzu, zaczopowanie 

igły inseminacyjnej to pierwsze przeciwności, 

które czasem zniechęcają młodych 

adeptów nauki inseminacji. Warto ćwiczyć, 

a po latach praktyki okaże się, że ten 

etap zabiegu wydaje się być tak prosty, jak 

przewleczenie nitki przez oczko igły. Gdy 

już mamy zebrane nasienie, przystępujemy 

do unieruchomienia i rozpięcia matki 

pszczelej. Królowa będąca pod wpływem 

dwutlenku węgla przestaje się ruszać, co 

umożliwia przeprowadzenie zabiegu. Do 

rozpięcia samicy używamy dwóch haczyków: 

brzusznego i żądłowego. Czynność 

ta musi być wykonywana sprawnie i z zachowaniem 

odpowiedniej precyzji, zbyt 

mocne odchylenie haczyka żądłowego 

wiąże się najczęściej z wyrwaniem żądła, 

co eliminuje matkę. Kolejny krok to wprowadzenie 

igły do pochwy oraz wstrzyknięcie 

nasienia. Jest to newralgiczny moment 

zabiegu. Zbyt głębokie wprowadzenie igły 

uszkodzi pszczołę, a zbyt płytkie zakończy 

się wypłynięciem nasienia do komory 

żądłowej. 

Matce, tuż po inseminacji, powinny być 

zapewnione warunki wspomagające 

naturalne procesy związane z przeprowadzaniem 

nasienia z jajowodów do zbiorniczka 

nasiennego. Królowa przeprowadza 

nasienie za pomocą ruchów mięśni, przy 

jednoczesnej pomocy pszczół masujących 

jej odwłok. Dodatkowym czynnikiem 

wspomagającym ten proces jest odpowiednia 

temperatura otoczenia, czyli 

około 34,5 stopnia Celsjusza. W praktyce 

wiąże się to z poddaniem matki po zabiegu 

do klateczki z około 20 robotnicami 

i tymczasowym przechowaniem królowej 

w cieplarce. Po zainseminowaniu grupy 

matek możemy je umieścić w rodzinie 

bezmatecznej lub poddać bezpośrednio 

do ulików weselnych z zakratowanym 

wylotkiem. 

Podczas szkoleń z zakresu inseminacji 

szczególną wagę przykłada się do nauki 

techniki przeprowadzania zabiegu. Programy 

tego typu szkoleń obejmują m.in. również: 

anatomię i fizjologię, selekcję i dobór 

do kojarzeń oraz sposób postępowania 

z nasieniem. Mimo iż inseminacja to nie 

tylko sam zabieg, to jest on bezsprzecznie 

kluczowym elementem całego procesu, 

bez którego realizacja pozostałych jest 

niemożliwa. Nauka inseminacji powinna 

przebiegać dwuetapowo. Pierwszy etap 

to nauka samego zabiegu, która powinna 

przebiegać pod okiem instruktora. 

Drugi to ćwiczenie i doskonalenie zdobytych 

umiejętności, do uzyskania których 

niezbędne jest zainseminowanie kilkuset 

matek. Praktyka niezbędna jest do pozytywnego 

złożenia egzaminu. Pamiętajmy, 

że w Polsce, do wykonywania zawodu inseminatora 

niezbędne jest uzyskanie państwowych 

uprawnień. Podczas egzaminu 

sprawdzane jest wypełnienie zbiorniczka 

nasiennego oraz sprawność przeprowadzania 

zabiegu. 

W dobie niekontrolowanego importu 

matek z innych części świata inseminacja 

staje się jedynym narzędziem umożliwiającym 

ochronę lokalnych populacji. W wielu 

krajach stanowi jedyną możliwość kontrolowanego 

unasieniania, co z kolei jest 

konieczne do prowadzenia skutecznej 

selekcji. 

Monika Leleń 

Inseminator Matek Pszczelich 

Foto. Monika Leleń

online 




PSZCZELARSKA 

9 


Niezwykłe właściwości miodu 

gryczanego jako składnika słodyczy 

W czasach, kiedy obserwuje się w zastraszającym tempie rozwój chorób cywilizacyjnych, między 

innymi cukrzycy, chorób układu krążenia czy chorób nowotworowych, poszukuje się nowych 

możliwości wprowadzania do naszego organizmu wraz z dietą składników chroniących go przed 

niekorzystnymi skutkami ich następstw. 

Miód z gryki zawiera rutynę i żelazo niehemowe, 

które nie wchłaniają się bez obecności witaminy C. 

Dlatego jedząc miód gryczany, pamiętajmy o spożywaniu 

warzyw i owoców. 

Według polskiej normy tylko miód gryczany może 

się rozwarstwiać. 

Dowiedziono, że zapach pszczół zmienia się z wiekiem. 

Zbieraczki pachną inaczej niż robotnice 

ulowe. Więcej ciekawostek znajdziesz na Pasieka24.pl 

Pszczoły miodne mogą się uzależnić od kofeiny. 

Kawa arabska przyciąga w ten sposób owady, które 

częściej odwiedzają jej kwiaty. Jednocześnie zbieraczki 

tracą zainteresowanie innym pożytkiem. 

Jan Brożek (1585-1652) jako 

pierwszy udowodnił, dlaczego 

pszczoły budują heksagonalne 

komórki. Był to polski 

matematyk, astronom, teolog, 

lekarz mówca i pisarz, który 

opublikował słynny antyjezuicki 

pamflet „Gratis”. Collegium 

Broscianum Uniwersytetu Jagiellońskiego 

zostało nazwane na jego cześć. W Krakowie znajduje 

się ulica jego imienia. 

Między innymi rynek miodowych słodyczy, który 

jest bardzo różnorodny, może stanowić jedno ze 

źródeł produktów nie tylko smacznych, ale przede 

wszystkim jednocześnie pozytywnie wpływających 

na nasze zdrowie. Naturalny miód pszczeli to nie 

tylko bogaty w cukry produkt odżywczy i dostarczający 

energii naszemu organizmowi, ale ze względu 

na pozostałe składniki, w tym związki polifenolowe, 

peptydy, kwasy organiczne, czy enzymy, produkt 

prozdrowotny. Od wieków spożywanie miodu 

pszczelego miało uzasadnienie, obecnie potwierdzone 

naukowo, pod warunkiem, że miód pochodzi ze 

zdrowych i sprawdzonych pasiek. 

Miód, pomimo właściwości zdrowotnych, stosunkowo 

rzadko włączany jest do naszej diety. Ma niewielki 

udział w dostarczaniu związków polifenolowych 

do naszego organizmu, w porównaniu z pozostałymi 

produktami spożywczymi pochodzenia roślinnego. 

Dlatego też powinno się poszukiwać innych źródeł 

wprowadzania do diety miodu, pozwalających na 

wykorzystanie jego istotnych właściwości prozdrowotnych. 

Innowacyjnym rozwiązaniem jest aplikacja 

przez firmę Gospodarstwo Pasieczne Tomasz Łysoń 

Sp. z o.o. Sp. Komandytowa z siedzibą w Sułkowicach 

miodu gryczanego, o szczególnie wyjątkowych 

właściwościach antyoksydacyjnych, do wybranych 

wyrobów cukierniczych. Są to między innymi batony 

na bazie zbóż, w których dodatkowo środek słodzący, 

jakim jest sacharoza, niekorzystnie wpływający 

na funkcjonowanie naszego organizmu, zastąpiono 

właśnie miodem gryczanym. Należy podkreślić, że 

ta gama wyrobów spożywana jest przez stosunkowo 

dużą liczbę konsumentów, w tym również dzieci 

i osoby starsze. 

Na podstawie przeprowadzonych badań wykazano, 

że istotnie korzystnym jest zastąpienie sacharozy 

miodem gryczanym w produkowanych przez firmę 

miodowych batonach zbożowych. Obecność miodu 

gryczanego w recepturze tych produktów wpływa 

na poprawę ich właściwości przeciwutleniających, 

w stosunku do wyrobów na bazie sacharozy. Głównie 

ulega poprawie ich zdolność do zmiatania wolnych 

rodników, tworzących się w tego typu wyrobach 

spożywczych, m.in. pod wpływem zastosowanych 

parametrów technologicznych ich otrzymywania, 

tj. temperatura i czas. Najważniejszym jest jednak 

fakt, że zastosowanie miodu gryczanego w badanych 

wyrobach cukierniczych pozwala na poprawę 

ich właściwości prozdrowotnych przy jednoczesnym 

zachowaniu walorów organoleptycznych, akceptowanych 

przez konsumentów. 

Zaproponowane przez firmę Gospodarstwo Pasieczne 

Tomasz Łysoń Sp. z o.o. Sp. Komandytowa innowacyjne 

rozwiązanie produktowe w grupie wyrobów 

cukierniczych, otrzymane z udziałem miodu gryczanego, 

przy jednoczesnym wyeliminowaniu sacharozy, 

pozwala na rozszerzenie asortymentu wyrobów 

cukierniczych wykazujących potencjał prozdrowotny, 

tym samym korzystnie wpływających na nasze 

zdrowie. Produkty te są godne polecenia osobom 

w każdym wieku. 

dr inż. Justyna Rosicka-Kaczmarek 

Politechnika Łódzka 

Wydział Biotechnologii i Nauk o Żywności 

Instytut Technologii i Analizy Żywności

10 

PSZCZELARSKA 

obwerwuj nas 




Pszczoły ze świętej Góry Afon 

Studiując mapę Europy, na jej południowo-wschodnich rubieżach naszą uwagę 

przykuwa charakterystyczny kształt Chalkidiki, z trzema pazernie wbijającymi się 

w Morze Egejskie półwyspami. Ten najbardziej wysunięty na wschód to Athos, 

nazywany przez jego mieszkańców i wyznawców prawosławia na całym świecie 

— Afon. Trudno o znalezienie na naszym kontynencie drugiego obszaru o tak 

niezwykłej atmosferze, cywilizacyjnej izolacji, ortodoksyjnych zasadach regulujących 

życie mieszkańców i przybyszów, zróżnicowanej faunie i florze i cechach 

klimatu zróżnicowanego od śródziemnomorskiego po alpejski. Centralnym punktem 

krajobrazu jest góra Afon wznosząca się na wysokość 2033 m n.p.m. 

To niezwykłe miejsce, leżące formalnie 

na terytorium Grecji, stanowi 

autonomiczną, samorządną „republikę 

mnichów”, zwaną prawosławnym Watykanem. 

By móc przybyć na Afon, 

należy uzyskać specjalny certyfikat, 

będący formą wizy, wydawany przez 

Świętą Epistasję – władzę wykonawczą, 

reprezentującą 20 suwerennych 

monastyrów funkcjonujących na półwyspie. 

Autonomia Afonu strzeżona 

jest przez grecką policję i Ministerstwo 

Spraw Zagranicznych tego kraju. 

Przyjmuje się, że pierwsze pustelnie 

i klasztory pojawiły się tutaj na początku 

VII wieku. Przez stulecia ranga 

tego miejsca urastała wraz z działalnością 

mnichów, spośród których 

wielu zostawało w późniejszych latach 

świętymi Kościoła prawosławnego. 

Wśród obowiązujących do dziś zasad 

pobytu na Afonie odnajdziemy i takie, 

które określone zostały przed ponad 

tysiącem lat, np. zakaz przebywania 

na terenie półwyspu kobiet, a nawet 

zbliżania się ich do linii brzegowej na 

odległość mniejszą niż 500 m. Niestosowność 

kąpieli w morzu, czy nawet 

noszenia koszulek bez rękawów lub 

zakaz zakładania nogi na nogę podczas 

rozmowy z mnichami, to przykłady 

najbardziej restrykcyjnych obowiązujących 

tu zasad. Ponadto ograniczono 

ilości pielgrzymów przybywających na 

Afon do 120 osób, a w tej grupie nie 

może być więcej niż dziesięciu innowierców. 

Jeśli już uda się tutaj dotrzeć wybranym, 

to na pewno zachwycą ich 

leśne dróżki, utwardzone kręte szlaki 

oplatające półwysep i umożliwiające 

długie wędrówki między monastyrami. 

Lokalizację klasztorów wśród wąwozów, 

gęstych lasów i pustkowi często 

zdradza tylko dźwięk dzwonów i głos 

diaka prowadzącego śpiew podczas 

nabożeństw. Dojmująca cisza i spokój 

panujący na Afonie tworzą atmosferę 

sprzyjającą kontemplacji i modlitewnemu 

skupieniu. 

W różnorodnej faunie tej pięknej 

krainy nie brakuje pszczół. Miejsca 

zaopatrujące monastyry w miód i wosk 

do produkcji świec to niewielkie, kilkunastoulowe 

pasieki prowadzone 

przez pojedynczych mnichów. Miód 

jest jednym z cenniejszych produktów 

we wciąż obecnym tutaj handlu wymiennym 

pomiędzy klasztorami. 

Ule styropianowe na Afonie 

Początkiem lata 2018 roku do 

Przedsiębiorstwa Pszczelarskiego Łysoń, 

dotarła korespondencja z półwyspu 

Afon. Ojciec Serafim, żyjący od 

kilkudziesięciu lat w jednym z tamtejszych 

monastyrów, dopytywał o korzyści 

płynące z hodowli pszczół w ulach 

styropianowych. Słyszał o poręczności 

tego rodzaju konstrukcji przy przenoszeniu 

pasieki w poszukiwaniu pożytków 

oraz o komforcie życia rodzin 

w zmiennych warunkach klimatycznych. 

Żywa korespondencja z ojcem 

Serafimem ujawniła przy okazji jego 

zdolności reżyserskie i fotograficzne. 

Przesyłane filmy i zdjęcia z Afonu 

pobudzały wyobraźnię i inspirowały 

do poszukiwania informacji o tak niezwykłym 

miejscu. Decyzja o wsparciu 

działań brata pszczelarza była naturalną 

konsekwencją nawiązanego kontaktu. 

Pierwsza partia podarunku w formie 

niebiesko-żółtych uli z firmy 

Łysoń dopłynęła do portu w Dafne 

we wrześniu. Przesłane nagrania z testowania 

uli i ich zasiedlania Krainką 

z niemieckich hodowli pomogły 

w podjęciu decyzji o koniecznym doposażeniu 

skromnej pasieki na Afonie 

w niezbędny sprzęt i narzędzia. Transport 

z nowoczesną miodarką, stołem 

do odsklepiania, dodatkowymi korpusami, 

strojami, kratami, liczną galanterią 

i akcesoriami pszczelarskimi przybył 

na Afon wraz z zarządem firmy 

Łysoń, panami Tomaszem Łysoniem 

i Rafałem Krawczykiem, w listopadzie 

2018 r. W delegacji uczestniczył także 

pan Dmitrii Soloviev – dystrybutor 

spółki w Rosji. 

Dotarcie do stolicy państwa mnichów, 

wioski Karies, wymagało 

podzielenia na kilka etapów. Najwygodniejszym 

miejscem do rozpoczęcia 

podróży w głąb Chalkidiki są Saloniki. 

Feliks, nasz opiekun i przewodnik 

dowozi delegację do ostatniego portu 

w cywilnej części półwyspu, miasteczka 

Ouranopolis. Tu mieści się urząd 

wydający dokumenty uprawniające do 

przekroczenia granicy. W okolicznych 

tawernach posilają się pielgrzymi wyruszający 

lub powracający z Afonu. 

Dominują Rosjanie, Gruzini, Ukraińcy, 

Serbowie. Stąd wypływają promy 

i kutry przewożące ludzi i towary do 

przystani i przyklasztornych pomostów 

rozsianych wzdłuż linii brzegowej skalistego 

wybrzeża. 

Przeźroczyste wody Morza Egejskiego 

potrafią rozbujać niewielkimi 

stateczkami, czyniąc podróż dodatkowo 

atrakcyjną. Bajkowy krajobraz na 

styku wody i niezwykłej przyrody uzupełniają 

przyczepione do skał budowle 

monastyrów, wieże dzwonnic i obiektów 

warownych, którym w przeszłości 

nie raz przychodziło odpierać najazdy 

i ataki intruzów. Łodzie i promy często 

są eskortowane przez... delfiny. 

W wiosce Dafne cumuje większość 

lokalnej floty i również stąd przybysze 

rozpoczynają wędrówkę pod św. górę 

Afon. Pieszo, mikrobusem lub „okazją” 

można dostać się w głąb półwyspu 

do jednego z 20 monastyrów tej autonomicznej 

prawosławnej republiki, 

mającej swój hymn, herb i unikatowe 

zasady funkcjonowania, jakże różne od 

reguł obowiązujących w Europie XXI 

wieku. 

Gościna u ojców Ilarija i Serafima 

była okazją nie tylko do odkrywania 

niezwykłych miejsc religijnego kultu, 

ale też spotkaniem ludzi połączonych 

wspólną pasją. Rozmowy wśród uli 

i w pracowni podsunęły ideę dalszej 

współpracy i objęcia pasieki na świętej 

górze Afon patronatem przez firmę 

z Polski. Zdecydowano o rozbudowaniu 

gospodarstwa o kolejne kilkanaście

online 




PSZCZELARSKA 

11 


uli typu Langstroth, zadbaniu o wysokiej 

klasy materiał genetyczny, trosce 

o stan zdrowia rodzin oraz podzieleniu 

się doświadczeniem w prowadzeniu 

pasieki. 

Na wiosnę (na Afonie sezon trwa 

cały rok) zaplanowano kolejne spotkanie, 

tym razem z udziałem specjalisty 

od hodowli, praktycznych zasad prowadzenia 

gospodarki pasiecznej i walki 

z chorobami pszczół. Plany dotyczą 

także przygotowania materiałów filmowych, 

mogących służyć jako poradnik 

pszczelarski. Będą one adresowane 

zarówno do miejscowych mnichów, 

jak i wielomilionowej rzeszy pszczelarzy 

wyznania prawosławnego, dla których 

ojcowie z góry Afon są źródłem 

inspiracji i życiowym drogowskazem. 

TM 

Polak rolnikiem roku w Austrii 

wywiad z Jackiem Wojciechowskim 

Sukcesy Polaków zawsze nas cieszą – w sporcie, nauce, 

czy w sztuce, ale chyba najbardziej radujemy się, gdy 

nasi rodacy zostają docenieni, mimo że nikt się tego nie 

spodziewał. Dokładnie tak było w przypadku Jacka Wojciechowskiego, 

który jest pszczelarzem i hodowcą matek 

pszczelich, mieszkającym od kilku lat w Austrii. Austriacy 

docenili wkład, jaki wniósł w lokalne rolnictwo i przyznali 

mu tytuł rolnika roku, co jest wielkim wyróżnieniem. 

Otrzymał pan tytuł Rolnika Roku przyznany 

przez prestiżowy austriacki tygodnik „Neues 

Land”. Jak Pan uważa – co zadecydowało o sukcesie? 

Chciałem na początku wyjaśnić, jak przebiegał konkurs. 

„Neues Land”, tę nazwę można przetłumaczyć jako „Nowa 

wieś”, jest wydawany na terenie Styrii przez austriacką 

Izbę Rolniczą. To dodatek do ogólnokrajowej gazety „Bauern 

Zeitung”. Jest to czasopismo wysokiej klasy, zawierające 

najnowsze i rzetelne informacje z branży. „Neues 

Land” co tydzień nominuje nową osobę do tytułu Rolnika 

Tygodnia, przedstawiając ją w krótkim jednostronicowym 

artykule. Później z 46 wyróżnionych osób wybierany jest 

w głosowaniu internetowym Rolnik Roku. Byłem bardzo 

zaskoczony, gdy zrozumiałem, jak wielkie emocje wywołuje 

konkurs i jakie duże znaczenie ma dla Austriaków. 

W głosowaniu internetowym brały udział całe wsie. 

Myślę, że o sukcesie zadecydowało to, że prowadząc pasiekę 

wędrowną i angażując się w życie wspólnoty, mam 

kontakt z wieloma rolnikami, którzy są zadowoleni z pracy 

ze mną. Staramy nawzajem traktować się uczciwie. 

Mieszka pan w Austrii już od 6 lat. Gdzie pan 

pszczelarzy? 

Swoje ule transportuję na stanowiska oddalone o ponad 

200 km od domu. Przemieszczam się na terenie 3 Landów 

– w Górnej Austrii między Stayerem a Linzem, w Dolnej 

Austrii w okolicach Wiednia oraz w okolicach naszego 

domu, czyli w Górnej Styrii. Głównymi pożytkami, jakimi 

się interesuję są rzepak, akacja, spadź, gryka i słonecznik. 

Co roku poznaję nowych rolników, bo sytuacja jest 

dynamiczna, a uprawy często się zmieniają. Mam też 

stały kontakt z osobami, z którymi już współpracowałem. 

To mogło się przyczynić do przyznania mi tytułu Rolnika 

Roku. Za możliwość wywożenia pszczół na pola uprawne 

odwdzięczam się miodem. Co zabawne rolnik uprawiający 

rzepak, w zamian za moją wizytę na jego plantacji, dostaje 

miód spadziowy. 

Czym różni się austriacka pasieka od polskiej? 

W 1989 roku skończyłem Technikum Pszczelarskie 

w Pszczelej Woli i przez pięć lat zawodowego pszczelarstwa 

uczyłem się od Josefa Lemmerera, który zakłada, 

że podstawą sukcesu w tej profesji i wysokiej produkcji 

miodu jest dobrostan pszczół. Miód to po prostu produkt 

uboczny dobrze prowadzonej rodziny pszczelej, co wprost 

przekłada się na wynik finansowy. Po prostu owady są 

zawsze na pierwszym miejscu. 

Pszczelarzenie w Austrii jest trochę łatwiejsze, bo wegetacja 

roślin jest dłuższa, a temperatury stabilne i wyższe. 

To, w połączeniu z nowoczesnymi metodami gospodarki 

pasiecznej powoduje, że zbiory miodu są bardzo wysokie. 

Zwykle rocznie pozyskuję ponad 60 kg miodu z ula. W rekordowym 

2017 roku, ta wartość przekroczyła 100 kg. 

Ponadto bardzo ważnym aspektem jest skupianie się na 

samym pszczelarstwie. Jestem jak chirurg – otwieram ul 

i wiem co robić, a pracownicy to moi instrumentariusze. 

Dbają o to, żebym zajmował się tylko pszczelarstwem. 

Te osoby odciążają mnie z zadań niebezpośrednio związanych 

z prowadzeniem rodzin. Dzięki temu mogę się 

skupić tylko na owadach. Myślę, że to recepta na sukces, 

bo pszczelarz zarabia tylko, gdy jest przy rodzinie pszczelej. 

Duży nacisk kładę również na optymalizację i bezpieczeństwo 

pracy w pasiece, na takim jej wyposażeniu 

i prowadzeniu, by nie marnować czasu na bezsensowne 

czynności. 

Poza tym pszczelarstwo sprawia, że jestem szczęśliwy. A jak 

człowiek jest szczęśliwy, to wszystko się udaje. 

Z pana wypowiedzi wynika, że chów pszczół 

w Austrii jest łatwiejszy. Czy każdy, kto wyjedzie 

z Polski, odniesie sukces na zachodzie? 

Nie każdy. Wszystkim wydaje się, że życie emigranta jest 

proste. Jak wiemy, z Polski ostatnio wyjechało bardzo 

dużo ludzi i przecież ich losy nie zawsze są świetlane. 

Dzięki temu, że w latach 90. uczyłem się pszczelarstwa 

w Austrii, poznałem bardzo dobrze język, tamtejsze warunki 

chowu pszczół, a także ludzi i ich zwyczaje. Miałem 

więc zaplecze i wiedziałem, 

że jeśli wyjechać, to 

tam. Czasami żartuję, że 

gdybym był poszukiwaczem 

złota, to przecież nie 

szukałbym go w Złotoryi, 

tylko wyjechał na Alaskę. 

Dlatego wyemigrowałem 

tam, gdzie sezon jest dłuższy, 

a prawdopodobieństwo 

wystąpienia miodu 

spadziowego o wiele 

wyższe. Prawda jest taka, 

chociaż może brzmi to 

naiwnie, że za granicą sukces 

osiągają osoby, które 

po prostu ciężko pracują. 

Trzeba wziąć się za robotę, 

bo nic nie spada z nieba. 

Jacek Wojciechowski z żoną. 

fot. Raoul Lechner 

Poza tym wyjazd i aklimatyzacja w nowym kraju nie są 

proste. Moja żona Natalia słabo mówiła po niemiecku 

i na początku nie mogła się odnaleźć. Teraz mówi płynnie 

w tym języku, a grono nowych przyjaciół pomaga w troskach 

dnia codziennego. 

Jest pan także hodowcą pszczół. 

Tak, hoduję pszczoły krainki, które sprzedaję również poza 

granicami Austrii. Współpracuję z okolicznymi hodowcami 

matek, którzy – co zrozumiałe – niechętnie dzielili się 

swoim materiałem. Dziś jest zupełnie inaczej – współpracujemy. 

Często korzystam z ich bogatego doświadczenia. 

W pracy hodowlanej skupiam się głównie na miodności 

i plenności, ale kładę też nacisk na rozwinięcie instynktu 

higienicznego pszczół. Czasami żartuję, że nasze linie hodowlane 

to „nowoczesne krainki dla odważnych pszczelarzy”. 

Dlaczego? Najlepiej przekonać się samemu. 

Rozmawiała Martyna Walerowicz 

Bazyli z Cezarei 

zwany Wielkim to 

ojciec wschodniego 

monastycyzmu. 

Nazywany był 

pszczołą, bo w publicznych 

wystąpieniach 

„żądlił” bezlitośnie 

oponentów 

ciętymi ripostami. 

W prawosławiu 

produkty pszczele 

i pszczoły zajmują 

ważne miejsce. Świece 

wotywne są z wosku 

pszczelego, a podczas 

wieczoru wigilijnego 

w miodzie moczy się 

prosforę (chlebek wykorzystywany 

w obrzędzie 

przeistoczenia). 

Ul-leżak o ramkach 

w kształcie trapezu, to ul 

Apostoly’ego. Został zaprojektowany 

tak, by zapewnić 

naturalne warunki rozwojowe 

rodzinie pszczelej. Całkowicie 

zabezpiecza gniazdo przed 

motylicą i jest samoczyszczący 

się, jednak nietypowe 

ramki nie są dostosowane do 

żadnej miodarki.

12 

PSZCZELARSKA 

obwerwuj nas 



www.facebook.com/pplyson

online 




PSZCZELARSKA 

13

14 

PSZCZELARSKA 

obwerwuj nas 




Pieniądze dla pszczelarzy 

1. 

Projekt Krajowego 

Programu Wsparcia 

Pszczelarstwa 

Przedstawiony przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi projekt Krajowego 

Programu Wsparcia Pszczelarstwa na lata 2020-2022 wychodzi naprzeciw oczekiwaniom 

polskich pszczelarzy. Najważniejszą zmianą jest planowany znaczny 

wzrost finansowania z 25 mln do prawie 42 mln zł, czyli czyli blisko kwoty, na którą 

w 2018 r. złożono wnioski do Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. Pozwoli 

to przez kolejne 3 lata w istotny sposób poprawić sytuację polskiego pszczelarstwa. 

Krajowy Program Wsparcia Pszczelarstwa 

na lata 2020-2022 zakłada między 

innymi refundację kosztów poniesionych 

na: 

»» 

organizację szkoleń i konferencji 

pszczelarskich 

»» 

zakup sprzętu pszczelarskiego 

»» 

zakup leków varroabójczych i konsultację 

weterynaryjną w zakresie 

higieny pasiek 

»» 

zakup sprzętu wykorzystywanego do 

prowadzenia gospodarki wędrownej 

»» 

zakup matek pszczelich o znanej wartości 

użytkowej, pakietów oraz odkładów 

pszczelich z takimi matkami 

»» 

kosztów poniesionych na przeprowadzenie 

analiz właściwości fizyko- 

-chemicznych oraz analiz pyłkowych 

miodu. 

W przedstawionym przez MRiRW 

projekcie pojawiły się całkowicie nowe 

propozycje: 

»» 

Pierwsza polegająca na wprowadzeniu 

wymagania od pszczelarzy (posiadających 

od 10 uli), chcących korzystać 

ze wsparcia na modernizację 

gospodarstw pasiecznych obowiązku 

prowadzenia rejestrowanej sprzedaży 

bezpośredniej lub rolniczego handlu 

detalicznego lub wprowadzania 

swoich produktów na rynek w inny 

udokumentowany sposób (przypuszczam, 

że w postaci faktur lub faktur 

RR). 

»» 

Druga ropozycja to obowiązek 

zadeklarowania współpracy z konsultantem 

ds. higieny pasiek, który 

na zlecenie organizacji pszczelarskiej 

będzie dokonywał konsultacji w pasiekach, 

świadczył pomoc praktyczną 

w zakresie przeglądów rodzin 

pszczelich, prawidłowego stosowania 

leków dla pszczół i sporządzał stosowną 

dokumentację. Refundowane 

w 100% koszty działania lekarzy lub 

techników weterynarii mają znacząco 

poprawić higienę w pasiekach. 

Proponuje się również w tym działaniu 

wystawianie faktur zakupu leków 

weterynaryjnych indywidualnie na 

każdego pszczelarza, a nie jak dotychczas 

na organizację pszczelarską. 

Wydatki na Krajowe Programy 

Wsparcia Pszczelarstwa 

53,6 mln zł 

2005-2008 

71,8 mln zł 

2009-2012 

Opracowanie TK na podstawie danych z NIK oraz KOWR. 

Spowoduje to setki tysięcy nowych 

dokumentów do wystawienia i opracowania 

przez organizacje pszczelarskie. 

Przeciwko tym propozycjom 

protestowano podczas konsultacji 

projektu. 

»» 

Trzecia propozycja to rozszerzenie 

wsparcia dla pszczelarzy posiadających 

powyżej 150 pni pszczelich 

w działaniu „Wspieranie Gospodarki 

Wędrownej”. Będą oni mieli prawo do 

skorzystania z podwyższonej dotacji 

do 100 zł na ul na zakup przyczep, 

wag pasiecznych, urządzeń dźwigowych 

i ładowarek samojezdnych 

w okresie 3 lat działania programu. 

»» 

Czwarta propozycja to umożliwienie 

zakupu elementów wyposażenia 

ula bez wyznaczania jak dotychczas 

z jakich części ul się składa, ta zmiana 

pozwoli pszczelarzom na korzystanie 

z refundowanych zakupów z szerokiego 

katalogu wyposażenia uli wg 

własnych potrzeb. 

»» 

Piąta propozycja to oczekiwane od 

lat podniesienie refundacji kosztów 

dodatkowych dla organizacji prowadzących 

obsługę refundacji z 3% do 

7%. 

Związki pszczelarskie działające w ramach 

federacji, jaką jest Polski Związek 

Pszczelarski w Warszawie, wniosły 

81,3 mln zł 

ok. 78,4 mln zł 

(18,2 mln euro) 

2013-2016 2017-2019 

ok. 140 mln zł 

(32,5 mln euro) 

Propozycja 

na lata 

2020-2022 

2020-2022 

wiele innych uwag, mających na celu 

ułatwienie wszystkim pszczelarzom 

korzystanie z dobrodziejstw KPWP. 

Prezydent PZP Tadeusz Dylon prowadzi 

intensywne rozmowy z Ministerstwem 

Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Mam 

nadzieję, że efektem tych konsultacji 

będzie spełniający nasze oczekiwania 

nowy Krajowy Program Wsparcia 

Pszczelarstwa. 

Waldemar Badeński 

Prezes RZP w Elblągu 

Członek Prezydium Rady 

Polskiego Związku Pszczelarskiego

online 




PSZCZELARSKA 

15 

2. Programy 

regionalne 

Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska 

Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska 

i Gospodarki Wodnej to 16 oddziałów Narodowego 

Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, 

którego celem działania jest udzielanie finansowego 

wsparcia regionalnym przedsięwzięciom 

związanym z – jak sama nazwa wskazuje – ochroną 

środowiska. Fundusz efektywnie wykorzystuje 

zarówno środki krajowe, jak i zagraniczne, w tym 

z Unii Europejskiej (głównie w ramach Programu 

Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko), Norweskiego 

Mechanizmu Finansowego, Mechanizmu 

Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego, 

Krajowego Systemu Zielonych inwestycji (GIS 

– Green Investment Scheme) oraz unijnego Instrumentu 

Finansowego LIFE+. 

Lista programów, w ramach których można uzyskać 

dofinansowanie, corocznie jest zatwierdzana przez 

Radę Nadzorczą. Określane są również warunki, 

których spełnienie stanowi podstawę do udzielania 

dofinansowania i zawarcia umowy. Informacje 

o aktualnie realizowanych programach i ich szczegółach 

można uzyskać w oddziałach wojewódzkich 

Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska 

(http://www.nfosigw.gov.pl). 

Beneficjentami pomocy finansowej, oprócz jednostek 

samorządu terytorialnego, państwowych jednostek 

budżetowych, przedsiębiorców, organizacji 

pozarządowych i wspólnot mieszkaniowych mogą 

być również osoby fizyczne. 

W praktyce oznacza to, że w funduszach wojewódzkich 

mogą znaleźć się środki, z których mogą skorzystać 

pszczelarze, związki i stowarzyszenia pszczelarskie 

czy ośrodki doradztwa rolniczego na cele 

związane z pszczołami, ochroną owadów zapylających 

czy ochronę bioróżnorodności. Programy są 

różne w poszczególnych województwach i mogą być 

ogłaszane w różnych terminach (najczęściej nabory 

na nowy rok zamykane na koniec poprzedniego 

roku). Najlepiej na bieżąco śledzić strony internetowe 

wojewódzkich funduszy ochrony środowiska. 

Przykładowe programy: 

1. „Ochrona bioróżnorodności – działania na rzecz 

zwiększenia populacji pszczół – Program PSZCZO- 

ŁA 2018” (Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska 

i Gospodarki Wodnej w Białymstoku). Nabór 

został zamknięty w maju 2018 roku, a w ramach 

projektu można było zakupić odkłady, ramki, węzę, 

uzupełnić sprzęt pszczelarski. 

2. „Odbudowa populacji pszczół” (Wojewódzki 

Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 

w Szczecinie) – w ramach projektu można było 

uzyskać dofinansowanie m.in. na zakup rodzin 

pszczelich, odkładów, uli, zorganizowanie szkoleń, 

nasadzenia roślin miododajnych. Nabór został zamknięty 

15 marca 2019 r. 

Na dzień opracowania artykułu nie uzyskano 

informacji o otwartym naborze w obszarach interesujących 

pszczelarzy. Polecamy śledzenie stron 

internetowych wojewódzkich funduszy ochrony 

środowiska. 

1. Pomoc techniczna skierowana do pszczelarzy i grup 

pszczelarzy 

Struktura środków KPWP 

2 125 900 € 2 125 900 € 2 125 900 € 

2017 

2. Zwalczanie inwazji 

pasożytów i chorób pszczół, 

w szczególności warrozy 


1 822 200 € 1 822 200 € 1 822 200 € 

2017 

2017 

3 068 000 € 

3 568 000 € 3 568 000 € 

2018 2019 2020 2021 2022 

789 620 € 789 620 € 789 620 € 

4 908 000 € 4 908 000 € 4 908 000 € 

Propozycja na lata 2020-2022 

2018 2019 2020 2021 2022 


3. Racjonalizacja sezonowego przenoszenia uli 


474 000 € 474 000 € 474 000 € 


2018 2019 2020 2021 2022 

Urzędy marszałkowskie 

Pod kątem aktywności dotyczących ochrony pszczół i owadów zapylających, 

działań edukacyjnych i innych związanych z pszczołami 

i pszczelarstwem oraz możliwości uzyskania dofinansowania na ten cel 

warto śledzić konkursy ogłaszane przez urzędy marszałkowskie. 

O przyznanie dotacji na realizację zadań najczęściej mogą ubiegać się 

organizacje pozarządowe oraz stowarzyszenia. 

Przykład: 

Ogłoszenie otwartego konkursu ofert na realizację zadań publicznych 

Województwa Małopolskiego w obszarze ekologii i ochrony zwierząt 

oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego, z zakresu ochrony bioróżnorodności 

pn. „Małopolska Pszczoła” (Urząd Marszałkowski Województwa 

Małopolskiego). Termin składania ofert: 22 marca 2019. 

Oprac. TK 

3. Fundusze 

unijne 

Perspektywy i wyzwania dla unijnego 

sektora pszczelarskiego 

Parlament Europejski wzywa państwa 

członkowskie do większych inwestycji 

w ochronę pszczół, walki z podrabianym 

miodem, wsparcia pszczelarstwa i promocji 

produktów pszczelich oraz innych 

działań korzystnych dla pszczelarzy, ich 

podopiecznych i innych owadów zapylających. 

Pierwszego marca zeszłego roku przyjęto 

rezolucję, w której posłowie wyznaczyli 

cele, jakie powinny realizować krajowe 

programy wsparcia pszczelarstwa 

współfinansowane ze środków UE. 

Treść rezolucji jest w całości dostępna 

m.in. w języku polskim w Internecie 

na stronie Parlamentu Europejskiego 

(http://www.europarl.europa.eu). 

W dokumencie zwrócono uwagę na wiele 

ważnych kwestii w pszczelarstwie europejskim, 

które w większości dotyczą też 

polskiego sektora, m.in: 

- zwrócono uwagę na trudności pszczelarzy 

w dostępie do narzędzi zarządzania 

ryzykiem, w szczególności dotyczące 

odmowy ubezpieczania rodzin pszczelich 

przez firmy ubezpieczeniowe, 

- podkreślono potrzebę odpowiednich 

szkoleń, które powinny być uznawane 

przez cały trzyletni okres trwania programu 

wsparcia pszczelarstwa, a nie tylko 

rok, w którym wydatki zostały poniesione, 

- wezwano do rozważenia możliwości 

utworzenia programów wsparcia i wypłaty 

odszkodowań w związku ze śmiertelnością 

pszczół spowodowaną klęskami żywiołowymi, 

chorobami lub atakami drapieżników, 

- zaproponowano rozszerzenie zakresu 

badań naukowych i dzielenie się tematami 

projektów badawczych w dziedzinie 

pszczelarstwa oraz zdobytymi wynikami, 

tak aby uniknąć powielania badań, jak 

również utworzenia cyfrowej bazy danych, 

która będzie służyć wymianie informacji 

między pszczelarzami, badaczami i wszystkimi 

zainteresowanymi. W punkcie tym 

wymieniono również gromadzenie i dzielenie 

się danymi na temat zdrowia pszczół, 

- wezwano do opracowania programów 

zachęcających młodych ludzi do podejmowania 

pracy w pszczelarstwie w związku 

z pilną potrzebą wymiany pokoleniowej 

w sektorze, 

- podkreślono, że państwa członkowskie 

muszą podjąć natychmiastowe działania 

w celu wdrożenia strategii na rzecz zdrowia 

pszczół miodnych oraz dzikich, 

- zaznaczono, że potrzebne są odpowiednie 

zachęty finansowe dla pszczelarzy 

ekologicznych, aby ich działalność była 

opłacalna, 

- ponownie potwierdzono poparcie dla 

uruchomionego przez Parlament programu 

hodowlano-selekcyjnego pszczół 

odpornych na warrozę, 

- wezwano do badań nad lekami dla 

pszczół (i uniknięcia skutków ubocznych 

tych leków dla systemu odpornościowego 

pszczół), w szczególności w celu zwalczania 

Varroa destructor, 

- wezwano do ochrony lokalnych i regionalnych 

linii pszczół

16 

PSZCZELARSKA 

obwerwuj nas 




4. Środki mające na celu 

wsparcie zasiedlania uli 


1 214 800 € 1 214 800 € 1 214 800 € 

2017 

- wezwano do zachowania ostrożności przy rozszerzaniu 

listy inwazyjnych gatunków roślin, które 

mogłyby doprowadzić do zmniejszenia różnorodności 

pastwisk pszczelich, 

- zwrócono się o wstrzymanie wydawania zezwoleń 

na stosowanie w pestycydach substancji czynnych, 

które zagrażają zdrowiu pszczół, do czasu publikacji 

ostatecznej szczegółowej oceny wpływu tych substancji 

na pszczoły, 

- podkreślono, że każdy produkt stosowany w rolnictwie, 

który zawiera substancje uznane za szkodliwe 

dla pszczół, powinien być oznaczony jako 

„szkodliwy dla pszczół”, 

- wezwano Komisję, by opracowała skuteczne metody 

badań laboratoryjnych, takie jak np. badanie 

rezonansem magnetycznym, służące wykrywaniu 

peptydów charakterystycznych dla pszczół i innych 

właściwych im markerów, które umożliwią wykrywanie 

przypadków podrabiania miodu, a także 

zaapelowano do państw członkowskich, by wprowadziły 

surowe kary dla osób łamiących prawo 

w tym zakresie, 

- wezwano Komisję, aby niezwłocznie zakazała 

wprowadzania do obrotu miodu poddawanego 

filtrowaniu żywicznemu, ponieważ nie ma w nim 

żadnych substancji cennych pod względem biologicznym, 

- wezwano do ciągłych kontroli jakości miodu 

przywożonego z państw trzecich, których przepisy 

zezwalają na leczenie pszczół antybiotykami; 

- wskazano, aby na etykiecie zamiast oznakowania 

„mieszanka miodów pochodzących z UE i niepochodzących 

z UE” wskazywać dokładnie kraj lub kraje, 

z których pochodzi miód wykorzystany w produkcie 

końcowym, i aby wskazania krajów podawać 

w kolejności odpowiadającej procentowej ilości 

danego miodu w produkcie końcowym (dodatkowo 

ze wskazaniem procentowej ilości miodu z każdego 

kraju); 

1 974 000 € 1 974 000 € 1 974 000 € 

2018 2019 2020 2021 2022 

121 480 € 121 480 € 121 480 € 


- zwrócono się do Komisji o zmianę dyrektywy 

w sprawie miodu w odniesieniu do stosowania 

słowa „miód” lub wyrażeń „zawiera miód” lub „na 

bazie miodu” w nazwach produktów przetworzonych 

lub na jakimkolwiek innym elemencie graficznym 

lub niegraficznym wskazującym, że dany 

produkt zawiera miód, tak aby wyrażenia te mogły 

być stosowane, pod warunkiem, że co najmniej 

50% cukrów zawartych w odnośnych produktach 

pochodzi z miodu; 

- podkreślono, że miód jest jednym z produktów 

rolnych, które można by włączyć do programu 

„Owoce w szkole”, 

- zwrócono się do państw członkowskich o wspieranie, 

za pomocą wszelkich dostępnych środków, 

wykorzystywania produktów pszczelich, takich jak 

pyłek, propolis lub mleczko pszczele, w przemyśle 

farmaceutycznym. 

Powyżej skrótowo wynotowano tylko niektóre 

punkty zawarte w rezolucji unijnej. Optymistyczny 

wydaje się fakt, że posłowie starali się szeroko 

spojrzeć na problemy pszczelarstwa europejskiego, 

w tym polskiego i zaproponować zmiany, które 

istotnie, jeśli zostałyby wprowadzone, przyczyniłyby 

się do poprawy zdrowia pszczół oraz rentowności 

i jakości gospodarki pasiecznej. Na podstawie tych 

danych można również wnioskować, na jakie cele, 

poza Krajowym Programem Wsparcia Pszczelarstwa, 

można się spodziewać przekazania środków 

na działania w obszarach interesujących pszczelarzy. 

Zainteresowanych szczegółami odsyłam do źródła. 

Oprac. TK 

Źródło: Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 

1 marca 2018 r. w sprawie perspektyw i wyzwań dla 

unijnego sektora pszczelarskiego (2115/2017(INI)) 

5. Poprawa jakości produktów, aby skuteczniej 

pozycjonować produkty na rynku 


74 000 € 74 000 € 74 000 € 


Dane kontaktowe 

do Wojewódzkich 

Funduszy Ochrony 

Środowiska 

i Gospodarki Wodnej 

województwo: Dolnośląskie 

siedziba: Wrocław 

telefon: (71) 333-09-30, 

(71) 333-09-40 

fax: (71) 332-37-76 

adres: 53-148 Wrocław, 

ul. Jastrzębia 24 

województwo: Kujawsko-Pomorskie 

siedziba: Toruń 

telefon: (56) 621-23-00 

fax: (56) 621-23-02 

adres: 87-100 Toruń, 

ul. Fredry 8 

województwo: Lubelskie 

siedziba: Lublin 

telefon: (81) 532-17-64, 

(81) 742-46-48, (81) 742-46-49 

fax: (81) 532-17-64 

adres: 20-074 Lublin, 

ul. Spokojna 7 

województwo: Lubuskie 

siedziba: Zielona Góra 

telefon: (68) 419-69-00 

fax: (68) 454-82-52 

adres: 65-602 Zielona Góra, 

ul. Miodowa 11 

województwo: Łódzkie 

siedziba: Łódź 

telefon: (42) 663-41-00 

fax: (42) 663-41-01 

adres: ul. Dubois 118, 

93-465 Łódź 

województwo: Małopolskie 

siedziba: Kraków 

telefon: (12) 422-94-90, 

(12) 422-30-46 

fax: (12) 422-30-46 

adres: 31-002 Kraków, 

ul. Kanonicza 12 

województwo: Mazowieckie 

siedziba: Warszawa 

telefon: (22) 504-41-00, 

fax: (22) 504-41-39 

Adres: 00-893 Warszawa, 

ul. Ogrodowa 5/7 

województwo: Opolskie 

siedziba: Opole 

telefon: (77) 453-76-11 

fax: (77) 453-76-11w119 

adres: 45-018 Opole, 

ul. Krakowska 53 

województwo: Podkarpackie 

siedziba: Rzeszów 

telefon: (17) 85-22-344, 

85-36-361 

fax: (17) 853-63-81 

adres: 35-025 Rzeszów, 

Zygmuntowska 9 

województwo: Podlaskie 

siedziba: Białystok 

telefon: (85) 74-60-241 

fax: (85) 74-60-166 

adres: 15-879 Białystok, 

ul. Św. Rocha 5 

województwo: Pomorskie 

siedziba: Gdańsk 

telefon: (58) 743-18-00 

adres: 80-861 Gdańsk, 

ul. Rybaki Górne 8 

województwo: Śląskie 

siedziba: Katowice 

telefon: (32) 60-32-200, 

(32) 60-32-300 

fax: (32) 60-32-201 

adres: 40-035 Katowice, 

ul. Plebiscytowa 19 

województwo: Świętokrzyskie 

siedziba: Kielce 

telefon: (41) 366-15-12 

fax: (41) 366-09-05 

adres: 25-155 Kielce, 

al. ks. J.Popiełuszki 41 

województwo: Warmińsko- 

-Mazurskie 

siedziba: Olsztyn 

telefon: (89) 522-02-00, 

(89) 522-02-01 

fax: (89) 522-02-09 

adres: 10-026 Olsztyn, 

ul. Świętej Barbary 9 

województwo: Wielkopolskie 

siedziba: Poznań 

telefon: (61) 845-62-00, 

(61) 845-62-01 

fax: (61) 841-10-09 

adres: 60-541 Poznań, 

ul. Szczepanowskiego 15a 

województwo: Zachodnio-Pomorskie 

siedziba: Szczecin 

telefon: (91) 48-615-56 

fax: (91) 48-615-57 

adres: 71-323 Szczecin, 

ul. Solskiego 3 

2017 

2018 2019 2020 2021 2022

online 




PSZCZELARSKA 

17 

Apimondia w Montrealu i pszczelarstwo w Kanadzie 

Międzynarodowa Federacja Związków Pszczelarskich Apimodnia zrzesza 81 krajów. Wspólnie starają się rozwiązywać problemy ekonomiczne 

czy ekologiczne związane z branżą. Co dwa lata pszczelarze z całego świata spotykają się na organizowanym przez związek kongresie 

Apimondia. W tym roku wydarzenie odbędzie się w Montrealu 8-12 września. 

Pierwsze międzynarodowe spotkanie pszczelarskie 

odbyło się w 1897 r. w stolicy Belgii, Brukseli, pod 

przewodnictwem prezydenta Fernanda de Lelieux 

de la Rocqa i sekretarza generalnego Emila Caillasa 

w połączeniu z odbywającą się w tym czasie Wystawą 

Światową. W spotkaniu uczestniczyło 636 osób. 

W tym samym okresie odbywała się międzynarodowa 

wystawa pszczelarska (International Apicultural 

Exhibition), mająca miejsce w Tervueren i która 

przyciągnęła 339 wystawców z 10 krajów europejskich. 

Od tego czasu wiele się zmieniło. Kongres zrzeszył 

niemal wszystkie kraje świata. Gdy dwa lata temu 

wydarzenie miało miejsce w Turcji, przybyli na nie 

przedstawiciele 112 krajów, a brało w nim udział 

13 000 zwiedzających. Te liczby idealnie obrazują 

długą drogę, jaką przeszła Apimondia, a fakt, że działa 

122 lat, świadczy pozytywnie o jej trwałości. 

W tym roku wydarzenie odbędzie się w Kanadzie, 

która słynie nie tylko z najlepszych drużyn hokejowych, 

łosi, policji konnej i klonowego syropu, lecz także 

świetnie rozwiniętej gospodarki pasiecznej. 

Kanadyjskie pszczelarstwo 

W tym kraju pszczelarstwem zajmuje się 8400 

pszczelarzy, do których łącznie należy 672 000 rodzin 

pszczelich. Najwięcej uli stawia się w krajobrazie 

wspaniałych, kanadyjskich prerii, których zróżnicowana 

flora i umiarkowane temperatury zapewniają 84% 

krajowej produkcji miodu. Ostatecznie kanadyjskie 

pszczoły produkują 34 241 000 kilogramów miodu, 

którego wartość wynosi ponad 176 milionów dolarów. 

Statystyczny kanadyjski producent zawodowy ma ok. 

600 uli. Małymi gospodarstwami pszczelarskimi określa 

się gospodarstwa posiadające 50 pni, a średnimi te 

powyżej 5 000 rodzin pszczelich. 

Kanada zajmuje pierwsze miejsce pod względem 

produkcji oleju rzepakowego na świecie. Zapylanie 

plantacji rzepaku to jedno z najważniejszych zadań 


tamtejszych pszczół. Każdego roku około 300 000 

rodzin pszczelich (czyli połowa wszystkich krajowych) 

przyczynia się do zbioru 12,6 miliona ton nasion 

rzepaku. Natomiast 75 000 uli jest wywożonych do 

zapylania bardzo wyspecjalizowanych odmian tej 

rośliny. Przedsiębiorstwa związane z hybrydowym 

rzepakiem są uzależnione od dokładnego przenoszenia 

pyłku specyficznych linii genetycznych roślin przez 

pszczoły miodne, by doszło do zapylenia i produkcja 

mogła zostać sfinalizowana. Kanadyjczycy produkują 

również aż 75% wszystkich sprzedawanych na świecie 

borówek. Do zapylenia krzewów tych roślin krajowi 

pszczelarze wykorzystują 35 000 rodzin pszczelich. 

Klimat 

Klimat w kraju jest bardzo surowy, zimy są długie, lato 

krótkie, a jesień i zima – kapryśne. W kraju produkuje 

się gównie miód rzepakowy, koniczynowy (z koniczyn 

białej i czerwonej) i lucernowy. Pożytkiem rozwojowym 

wiosną jest mniszek lekarski, w czasie sezonu 

nektarują też nostrzyki, chabry, gorczyce polne, drzewa 

i krzewy, a także nawłocie. Ze względu na cięższy 

klimat (w porównaniu do polskiego), rzepak kwitnie 

dopiero ok. 20 czerwca! 

Sposób gospodarowania 

Gospodarka prowadzona jest najczęściej w ulach 

Langstrotha. Standardowo stosuje się plastikową 

węzę – dzięki temu plastry nie wyłamują się podczas 

wirowania miodu i są bardzo łatwe w dezynfekcji. 

W gospodarce pasiecznej wykorzystuje się wyłącznie 

ramki hoffmanowskie. 

W nowym roku prace w pasiekach, w tym 

podawanie pokarmu, rozpoczynają się później niż 

u nas. W końcu w Kanadzie śnieg leży nawet do 

połowy kwietnia. Ze względu na potężną liczbę uli 

nikt nie produkuje ciasta samodzielnie – jest hurtowo 

zamawiane i przywożone w gotowych, plastikowych 

opakowaniach. Zwykle jest to ciasto pyłkowe, 

podawane również jesienią. Natomiast podkarmianie 

syropem polega na przywiezieniu na pasieczysko 

beczek z roztworem cukru, wrzuceniem do nich słomy, 

tak by pływała na powierzchni i pozostawieniem ich 

otwartych. Pszczoły przysiadają na źdźbłach, pobierają 

pokarm i nie topią się w nim. Beczki są wielkości 

180–200 l. Podkarmiaczki powałkowe stosuje się pod 

koniec sezonu. Rozlewanie do nich syropu odbywa 

się hurtowo z wykorzystaniem obwoźnej cysterny 

z syropem. 

W pasiekach wykorzystuje się pszczoły włoskie. 

Matki zamawia się głównie z zagranicy (USA, Chile, 

Nowej Zelandii). Królowe poddaje się rodzinom 

zazwyczaj w połowie maja. Często w razie potrzeby 

matki są przechowywane nawet dwa miesiące 

w chłodnych pomieszczeniach – podobno nie ma to 

wpływu na ich zdrowotność i czerwienie. 

Miodobranie to wielkie przedsięwzięcie ze ścisłym 

podziałem pracy. Oczywiście z powodu gigantycznej 

produkcji sprzęt też jest odpowiednio większy. Do 

niektórych miodarek może jednorazowo wejść nawet 

130 ramek. Z jednego ula pozyskuje się średnio 50 kg 

miodu. 

Silne rodziny zimują w ulach postawionych w polu, 

tylko te słabsze i odkłady wywożone są do specjalnych 

hal-stebników, w których mogą przetrwać do wiosny. 

Jednak nawet ule zimujące w polu są dodatkowo 

ocieplane matami, a także okrywane czarnym 

materiałem, przypominającym agrowłókninę, który ma 

wywietrzniki, aby zapewnić odpowiednią wentylację 

gniazda. Zimą pszczelarze też są bardzo zajęci, bo to 

właśnie wtedy przetapia się i standaryzuje wosk. 

Na pewno uczestnictwo w tegorocznej Apimondii 

będzie niezwykle interesujące. Warto odbyć tę podróż, 

by na własne oczy przekonać się, jak potężny jest 

przemysł pszczelarski w Kanadzie. 

Martyna Walerowicz 

Podobno zwłoki Aleksandra 

Macedońskiego 

przez dwa lata konserwowano 

w beczce 

z miodem, zanim pogrzebano 

wielkiego wodza. 

Jednak najprawdopodobniej 

jest to mit. 

Naukowcy udowodnili, że pszczoła 

rozumie koncepcję zera (które jest 

cyfrą abstrakcyjną, nie używali jej np. 

Rzymianie) lecz również potrafi dodawać 

i odejmować. Ponadto rozumie, 

że czegoś jest więcej lub mniej. Oprócz 

pszczół dodawać potrafią małpy, papugi 

i pająki.

18 

PSZCZELARSKA 

obwerwuj nas 




Spotkanie prezesów związków pszczelarskich 

W dniach 15 – 17 marca 2019 r. w Domu Pszczelarza w Kamiannej 

odbyło się spotkanie prezesów wojewódzkich i regionalnych 

związków pszczelarzy. 

W spotkaniu uczestniczyli Prezydent PZP Tadeusz Dylon, wiceprezydenci 

Leszek Bodzioch i prof. Zbigniew Kołtowski oraz 

członkowie Zarządu Ryszard Voss (skarbnik PZP), Stanisław 

Bół (sekretarz PZP), Henryk Krasucki i Ryszard Jarosz. 

Prezydent PZP Tadeusz Dylon 

poinformował o działaniach, 

które były i są podejmowane 

w celu załatwienia ważnych 

dla pszczelarzy na szczeblu 

ogólnopolskim oraz sprawy 

wewnętrzne PZP. 

Rozmowy prowadzone z resortem 

rolnictwa dotyczyły 

między innymi wspierania 

pszczelarstwa oraz powołania 

pomocników, którzy będą 

blisko współpracowali z lekarzami 

weterynarii przy przeglądach 

pasiek oraz rejestracji 

pasiek u powiatowych lekarzy 

weterynarii. 

Resort rolnictwa przygotował 

i przekazał organizacjom 

pszczelarskim do konsultacji 

projekt nowelizacji ustawy 

o funduszach promocji. Zaproponowany 

w tym projekcie 

przepis przewiduje wydzielenie 

z funduszu promocji roślin 

oleistych środków na promocję 

miodu i innych produktów 

pszczelich. Z wstępnych kalkulacji, 

które zrobiliśmy w PZP 

wynika, że może być to kwota 

w wysokości nawet 900 tys 

zł. rocznie. Pieniądze te mają 

trafić do organizacji pszczelarskich 

na finansowanie 

targów i innych przedsięwzięć 

promocyjnych. Po konsultacji 

Minister Rolnictwa podpisał 

projekt i skierował do uchwalenia 

przez Sejm. 

Na spotkaniu z Ministrem 

Środowiska członkowie zarządu 

PZP przedstawili propozycje 

wprowadzenia dopłat dla 

pszczelarzy rekompensujących 

prace, które wykonują pszczoły 

przy zapylaniu roślin. 

Poruszony został też problem 

nieuzasadnionej wycinki 

starych drzew miododajnych. 

Członkowie związku 

wnioskowali o przygotowanie 

programu pszczelarskiego. 

Chodzi o program, który 

obligowałby Wojewódzkie 

Fundusze Ochrony Środowiska 

i Gospodarki Wodnej do 

przeznaczania środków na 

wspieranie pszczelarstwa. Do 

tej pory pieniądze na pszczelarstwo 

przeznaczają tylko 

niektóre Wojewódzkie Fundusze. 

Prezes Janusz Lambarski 

z Włocławka poinformował, 

że pszczelarze jego związku 

otrzymali w 2017 roku z Wojewódzkiego 

Funduszu 1 mln zł. 

W tym roku mają zapewnione 

wsparcie w wysokości 300 tys 

zł. i będą w stanie zapewnić 

pakiety startowe dla młodych 

pszczelarzy (5 uli z pszczołami). 

Sytuację „Domu Pszczelarza” 

i podejmowane przedsięwzięcia 

w celu rozwiązania 

problemów finansowych, 

które się tam nawarstwiły, 

przedstawił wiceprezydent 

Leszek Bodzioch. Podjęte 

starania w celu pozyskania 

większej liczby osób korzystających 

z usług hotelowych 

i kulinarnych dały efekty. 

W styczniu 2019 roku przychody 

uzyskane przez „Domu 

Pszczelarza” przekroczyły 

30 tys zł. A w lutym wzrosły 

i były wyższe od faktycznych 

kosztów funkcjonowania tego 

obiektu. Zgłoszenia grupowe 

i indywidualne osób, które 

chcą przyjechać do Kamiannej 

rezerwują miejsca hotelowe do 

końca lipca. 

Prezesi zwracali uwagę, że 

zgłoszeń będzie jeszcze więcej, 

gdy poprawiony zostanie standard 

pokoi w „Domu Pszczelarza”. 

Odnosząc się do tej sugestii 

wiceprezydent Bodzioch 

podkreślił, że najpierw spłacić 

trzeba zaległe długi, a dopiero 

potem można realizować nowe 

inwestycje modernizujące 

„Dom Pszczelarza”. Pilną 

sprawą jest dostosowanie 

„Domu Pszczelarza” do potrzeb 

osób niepełnosprawnych 

- powiedział prezes Badeński. 

O pieniądze na ten cel Polski 

Związek Pszczelarski powinien 

się zwrócić do Państwowego 

Funduszu Rehabilitacji Osób 

Niepełnosprawnych. Tak 

uczynił Związek Pszczelarzy 

w Słowenii. Przed skierowaniem 

wniosku o wsparcie 

z PFRON trzeba przeprowadzić 

rozeznanie i trafnie określić, 

ilu pszczelarzy niepełnosprawnych 

mamy w kraju, 

aby uruchomić kolejne źródło 

wsparcia pszczelarstwa - dodał 

prezes Badeński, pojedyncze 

przypadki są realizowane i należy 

je upowszechnić. 

Prezydent Dylon wyjaśnił, że 

jest w kontakcie z władzami 

Związku Pszczelarzy w Słowenii 

i w niedługim czasie prezes 

tego związku ma odwiedzić 

Warszawę. 

O zaawansowanych pracach 

nad projektem nowego Statutu 

Związku poinformował członek 

zarządu, skarbnik PZP 

Ryszard Voss. Zapowiedział, 

że niebawem do Wojewódzkich 

i Regionalnych Związków 

Pszczelarzy wysłane będą do 

konsultacji dwie wersje nowego 

statutu. Na podstawie uwag 

i wniosków, które przekażą te 

związki przygotowany zostanie 

projekt, którym zajmie 

się Zjazd Statutowy. Decyzję 

o planowanym na jesień tego 

roku terminie zwołania Zjazdu 

podejmie Rada Związku 

PZP. Prezes Wojewódzkiego 

Związku Pszczelarzy w Olsztynie 

Józef Zysk wnioskował, 

aby projekt statutu został 

skonsultowany także z delegatami 

na zjazd PZP. 

Prezydent PZP Tadeusz Dylon 

nawiązując do rozmów, które 

są prowadzone w sprawie rozwiązania 

problemów finansowych 

„Domu Pszczelarza” poinformował 

o umowach, które 

zapewnią pieniądze z firmy 

ORION i firmy produkującej 

słoiki na miód IWONA. 

Wsparcie działalności 

i współpracy z PZP w Domu 

Pszczelarza zadeklarowała 

Wójt Gminy Łabowa. Zapowiedziała 

ona, że w niedługim 

czasie wybudowana zostanie 

także nowa wieża antenowa, 

która zlikwiduje brak zasięgu 

sieci telefonicznej w Kamiannej. 

Prezydent PZP poinformował 

również o rozmowach, które 

prowadzi z przedstawicielami 

Związków Pszczelarskich, które 

z powodu różnych przyczyn 

wystąpiły ze struktur PZP, 

rozmowy mają na celu ponowne 

zintegrowanie środowiska 

pszczelarzy w Polsce. 

Prezesi związków wojewódzkich 

i regionalnych obejrzeli 

prezentacje ofert: firmy KOR 

z Austrii, która chce wprowadzić 

na polski rynek „jonizowaną 

wodę z krzemem” do 

leczenia pszczół oraz zapoznani 

zostali z najnowszą ofertą 

firmy ORION, którą przedstawił 

Piotr Krawczyk. 

Omówiono również stan przygotowania 

do Ogólnopolskich 

Dni Pszczelarza w Bielsku 

Białej. Spotkanie przebiegało 

w spokojnej i konstruktywnej 

atmosferze. 

Red. 


Naukowcy z Uniwersytetu Stanforda 

odkryli w mleczku pszczelim białko, 

które powoduje, że komórki macierzyste 

larwy namnażają się ciągle podobnie 

jak w przypadku komórek produkujących 

ludzkie włosy czy paznokcie. 

Najprawdopodobniej jest to odpowiedź 

na pytanie, dlaczego mleczko pszczele 

wpływa na ukształtowanie się robotnicy 

lub królowej, a także dlaczego 

intensywnie składająca jajeczka matka 

może żyć nawet 8 lat. 

Każda rodzina ma swój zapach 

– zhomogenizowaną woń 

matki pszczelej, miodu, feromonów 

czerwiu i robotnic. 

Podobnie jest w przypadku 

innych owadów społecznych, 

jak mrówki czy termity. Jednak 

okazuje się, że zapach robotnic 

nie jest determinowany tylko 

przez feromony królowej, a jest 

zmienny i uzależniony od wieku 

i zadania, którym się zajmuje.

online 




PSZCZELARSKA 

19 

Kremowanie miodu 

Konsumenci coraz częściej doceniają 

zdrową żywność i w tym trendzie również 

chętnie sięgają po naturalny miód pszczeli. 

Trzeba jednak przyznać, że nie jest to 

produkt wygodny w dozowaniu i spożywaniu, 

zwłaszcza kiedy skrystalizuje. Klienci 

narzekają, że trudno go wybrać ze słoika 

i rozsmarować. Podgrzewanie miodu, aby 

znów przybrał postać patoki, jest czasochłonne 

i problematyczne, ponieważ 

trzeba pilnować, aby go nie przegrzać. Na 

dodatek, w krótkim czasie i tak ponownie 

stwardnieje. Doskonałym rozwiązaniem 

jest zaproponowanie konsumentowi 

miodu kremowanego, który swą maślaną 

konsystencję utrzymuje przez długi czas. 

Miód kremowany – co to jest? 

Miód kremowany jest to naturalny miód 

pszczeli poddany procesowi kremowania, 

czyli „wymuszenia” w nim krystalizacji 

drobnoziarnistej. Dzięki temu zabiegowi 

miód jest gładki, miękki i łatwo go 

rozsmarować. Przypomina popularne 

słodkie kremy do smarowania pieczywa. 

W miodzie kremowanym kryształy nie są 

tak twarde i grube, jak wtedy, kiedy krystalizacja 

przebiegnie samoistnie. Jeśli dobrze 

został przeprowadzony zabieg kremowania 

miodu, to przez co najmniej rok powinien 

zachować konsystencję. Niektórzy nawet 

twierdzą, że taki 

miód już w ogóle 

nie skrystalizuje 

„na twardo”. 

Na czym polega 

kremowanie miodu? 

Technika przygotowania 

miodów 

kremowych polega 

na mechanicznym 

mieszaniu świeżo pozyskanej 

patoki („zaszczepionej” 

odrobiną 

miodu skrystalizowanego) 

aż do momentu 

uzyskania kremowej 

konsystencji produktu. 

Cały proces kremowania 

miodu trwa od kilku 

dni do nawet kilku 

tygodni, w zależności 

od odmiany miodu. 

Czym kremować miód? 

Do kremowania miodu wykorzystuje się 

specjalne urządzenia, potocznie zwane 

kremownicami. 

Najprostsze i najtańsze urządzenie do 

kremowania miodu to listwa z silnikiem 

i mieszadłem zakładana na wiadro. Można 

ją nabyć już za nieco ponad 1000 zł. 

Dla większych ilości miodu warto zakupić 

profesjonalne urządzenie do kremowania 

miodu. Te o najmniejszej pojemności 

mieszczą 50 l miodu, a do profesjonalnych 

dużych pasiek można zakupić nawet o pojemności 

600 l. 

Koszty poniesione za zakup urządzenia 

do kremowania miodu mogą wydawać 

się wysokie. Jednak jego zakup możemy 

potraktować jako inwestycję, która się 

zwróci. Miód kremowany jest droższy od 

standardowego tej samej odmiany, więc 

można go sprzedać z większym zyskiem. 

Wprowadzenie go do oferty umożliwia dotarcie 

do nowej grupy klientów, dotychczas 

niezainteresowanej tradycyjnym krupcem, 

a wygoda jego stosowania w połączeniu 

z wartościami odżywczymi i zdrowotnymi, 

jakie miód zachowuje w procesie kremowania, 

może być czynnikiem przekonującym 

do zakupu. 

Większość urządzeń do kremowania 

miodu składa się z: 

»» 

silnika 

»» 

sterownika 

»» 

specjalnego mieszadła 

»» 

zbiornika na miód 

Niektóre modele posiadają zbiornik 

z płaszczem grzewczym, co umożliwia 

wykorzystanie urządzenia również do 

dekrystalizacji miodu. 

Kremowanie miodu domowym 

sposobem 

Domowe sposoby polegające na wykorzystaniu 

narzędzi używanych np. w budownictwie 

nie gwarantują odpowiednio 

wysokiej jakości 

uzyskiwanego 

kremu, a dodatkowo 

zwiększają 

pracochłonność 

całego procesu. 

Trzeba też mieć na 

uwadze, że mieszadło 

ma kontakt 

z miodem 

i powinno 

być wykonane ze 

specjalnych materiałów, 

których 

pozostałości nie 

przedostaną się 

do produktu końcowego. 

Jak kremować 

miód? 

Obecne na rynku 

urządzania do 

kremowania miodu 

posiadają sterowniki, 

które są już odpowiednio 

zaprogramowane (tryb pracy 

24 i 48 h). Kremowanie miodu nie wymaga 

więc od pszczelarza dodatkowych umiejętności 

ani zbyt dużych nakładów 

pracy. Jeśli korzystamy z urządzenia 

bez sterownika, należy pamiętać 

o przerwach 

w pracy kremownicy 

– na 

każdą godzinę 

powinno przypadać tylko 

15 minut pracy, a pozostałe 

45 minut to stan 

spoczynku. 

Zalecana temperatura 

otoczenia podczas kremowania 

miodu to 16-18°C. 

Podobną temperaturę zaleca 

się do przechowywania gotowego produktu. 

Oczywiste jest, aby miodu kremowanego 

nie podgrzewać, ponieważ stanie 

się płynny, a po pewnym czasie utworzy 

krupiec, który już nie będzie miał właściwości 

kremu. 

Miód możemy kremować na 

2 sposoby: 

1. Poprzez szczepienie, czyli do patoki 

przeznaczonej do kremowania dodajemy 

10-20% miodu wzorcowego, czyli już skrystalizowanego 

2. Poprzez wykorzystanie procesu dekrystalizacji, 

czyli już skrystalizowany miód 

podgrzewamy i mieszamy (pamiętajmy, 

aby go nie przegrzać!) 

Jakie miody nadają się do 

kremowania? 

Do kremowania szczególnie polecane są 

miody wiosenne: mniszkowy, rzepakowy, 

a z późniejszych malinowy czy nawet 

lipowy. Inne miody, zwłaszcza wielokwiatowe 

też można poddawać kremowaniu, 

przy czym w przypadku miodów wolno 

krystalizujących, akacjowego i gryczanego, 

konieczne będzie ich zaszczepienie innym, 

skrystalizowanym miodem, np. rzepakowym. 

Miód z dodatkami 

Dobrym pomysłem na rozszerzenie działalności 

o sprzedaż nowych produktów jest 

zaproponowanie klientom miodu z dodatkami. 

Tutaj jesteś ograniczony jedynie 

własną wyobraźnią i wyczuciem smaku 

swoich klientów. 

Urządzenie do kremowania 

miodu można 

wykorzystać do wymieszania 

miodu z innym 

produktami pszczelimi, 

np. z pyłkiem, pierzgą 

czy mleczkiem 

pszczelim. Ciekawą 

alternatywą dla popularnych 

kremów jest miód 

z cynamonem, imbirem, 

czekoladą, migdałami, 

orzechami, sezamem, słonecznikiem, 

kawą, a nawet z owocami 

(np. z wiśnią, żurawiną). 

Zalety miodu kremowanego 

Miód kremowany zyskuje na popularności 

i jest coraz bardziej rozpoznawalny przez 

klientów. Nic w tym dziwnego, praktycznie 

nie ma wad, za to same zalety: 

»» 

raz przygotowany nie wymaga dekrystalizacji 

– zachowuje konsystencję 

maślaną; 

»» 

po przygotowaniu w formie kremu 

zawiera związki aromatyczne i naturalną 

jakość porównywalną z miodem świeżo 

odwirowanym z plastrów; 

»» 

nie lepi się do rąk czy odzieży, nie zostawia 

plam; 

»» 

miód kremowany jest wygodny w dozowaniu 

nie tylko na pieczywie, ale np. do 

kawy czy herbaty; 

»» 

nie rozwarstwia się i nie fermentuje; 

»» 

może być grubiej nakładany na pieczywo 

niż miód w postaci płynnej; 

»» 

miód kremowany stanowi doskonały 

zamiennik popularnych kremów czekoladowych 

i łatwiej przekonać dzieci do 

jego konsumpcji. 

Zalety posiadania urządzenia do 

kremowania miodu 

»» 

możesz raz przygotować miód kremowany 

i sprzedawać go cały rok, bez 

konieczności dekrystalizacji – oszczędzasz 

czas; 

»» 

łatwiej sprzedasz miód rzepakowy oraz 

uzyskasz za niego wyższą cenę – po 

miód rzepakowy konsumenci sięgają 

mniej chętnie niż po inne miody 

gatunkowe. Ponadto jest najtańszy 

z krajowych miodów, a najłatwiej jest go 

poddać kremowaniu. Warto wykorzystać 

tę zaletę. 

»» 

urządzenie do kremowania miodu 

możesz wykorzystać również do dekrystalizacj 

(jeśli zakupisz urządzenie 

z płaszczem wodnym); 

»» 

możesz wykorzystać kremownicę do 

mieszania miodu z dodatkami, np. 

z pyłkiem, mleczkiem pszczelim czy 

cynamonem. 

Oprac. TK

20 

PSZCZELARSKA 

obwerwuj nas 




Działo się! Przegląd wydarzeń 

od września 2018 do marca 2019 roku 

na naszym facebooku 

Jeśli chcesz być na bieżąco z nowościami oraz inicjatywami 

naszej firmy (a także konkursami i promocjami), to polub 

nasz firmowy profil na facebooku. 

Poniżej przedstawiamy najciekawsze wydarzenia, które 

przeżyliśmy razem z wami od czasu wydania poprzedniego 

numeru „Kroniki Pszczelarskiej”. 

zabraknąć na sympozjum Apimondii, 

które odbywało się w stolicy Etiopii, 

Addis Abebie. Prezentowaliśmy tam 

sprzęt, który przyda się w każdej pasiece 

– niezależnie od strefy klimatycznej. 

24 września 2018 

Co za wspaniałe wyróżnienie! Nasza 

firma otrzymała podczas obchodów Stulecia 

Wojewódzkiego Związku Pszczelarzy 

w Krakowie statuetkę św. Ambrożego 

w podziękowaniu za dotychczasową 

współpracę. My też dziękujemy! PS 

statuetkę projektował związany z nami 

artysta, prof. ASP, Stanisław Brach. 

6 – 7 października 2018 

Podczas wystawy pszczelarskiej w Libanie, 

gdzie byliśmy obecni wraz z naszym 

dystrybutorem Afifi Abim Chedidem, 

nasze stoisko odwiedził przedstawiciel 

głowy państwa – generał Shamel Roukoz. 

26 października 2018 

I we Francji byliśmy! Tym razem 

międzynarodowa wystawa pszczelarska 

odbyła się w Rouen. Jak widać, jesteśmy 

wszędzie, by być na bieżąco z nowościami 

w świecie pszczelarskim! 

9 listopada 2018 

W Dosłońcu nie brakuje słońca – nawet 

w listopadzie! Byliśmy tam z nowościami 

podczas zebrania pszczelarzy zawodowych. 

Rozmowa z tak doświadczonymi 

ludźmi jest dla nas bardzo ważna. 

6-7 grudnia 2018 

U nas mikołajki trwały aż dwa dni! 

Nasi pracownicy i ich rodziny są dla nas 

bardzo ważni. Cieszymy się, że mogliśmy 

razem spędzić czas! 

25 września 2018 

Zarejestrowanie Spółki Łysoń Ukraina 

z siedzibą we Lwowie. Spółka zajmuje się 

organizacją oraz koordynacja sprzedaży 

w sieci salonów Łysoń na Ukrainie. 

Привіт! (Co oznacza „Cześć! w j. Ukraińskim). 


Kurs na Hiszpanię! Mieliśmy okazję 

prezentować produkty podczas wystawy 

pszczelarskiej w Prado del Rey w prowincji 

Kadyks podczas „IV Feria De Apicultura 

Sierra De Cádiz”. Nasz dystrybutor, 

Apitienda Soltan, odpowiadał na pytania 

hiszpańskich pszczelarzy. 


Podnosimy umiejętności! Tego dnia dr 

Paweł Bogacz z AGH w Krakowie poprowadził 

warsztaty z liderami produkcji, 

doskonaląc wspólnie wiedzę z zakresu 

Kaizen. Wszystko, by nasza współpraca 

z Wami była jeszcze bardziej efektywna! 


Miło spotkać się z klientami :-) W ten 

listopadowy dzień byliśmy w Puławach 

na jesiennym spotkaniu pszczelarzy ze 

stowarzyszenia „Polanka”. 

7 grudnia 2018 

Mieliśmy przyjemność uczestniczyć 

w Święcie Miodu odbywającym się 

w Taszkencie w Uzbekistanie! Była to 

też pierwsza wystawa naszych nowych 

dystrybutorów, pod marką „Lyson Uzbekistan”. 

Licznie odwiedzali nas pszczelarze, 

a także tamtejsza prasa i telewizja. 

29 – 30 września 2018 

Dni Pszczelarza w Przemkowie przywitały 

nas słoneczną pogodą. Uwielbiamy 

spotykać się z naszymi klientami 

i partnerami biznesowymi. Cieszymy się, 

że jesteście z nami :-) 


Tydzień później znowu odwiedziliśmy 

naszego libańskiego dystrybutora, Afifa 

Abi Chedidema, który otworzył nową 

siedzibę swojej firmy o nazwie „Golden 

queen”. Wszystko jest bardzo nowoczesne 

i profesjonalne! :-) 


Nie mogło nas zabraknąć także na 

największych targach pszczelarskich 

w Niemczech. Impreza odbywała się 

w Donaueschingen. Było skromnie, ale 

konkretnie! 


Wyruszyliśmy z misją do Świętej Góry 

Athos w Grecji, gdzie odwiedziliśmy 

prawosławnych mnichów i przekazaliśmy 

im ule, do wyposażenia podupadającej 

pasieki. Nie wiemy czy wiecie, ale według 

legendy twórcą pierwszego klasztoru był 

Konstantyn Wielki. 


Ciężka praca owocuje! Podczas XVI edycji 

Konkursu „Wybitny Eksporter Roku 2018” 

otrzymaliśmy medal i dowód uznania za 

osiągnięcia w zakresie rozwoju eksportu 

sprzętu pszczelarskiego. 


Z przyjemnością uczestniczyliśmy w dziesiątym 

festiwalu miodu w Grecji. Nasze 

stoisko przyciągnęło wielu odwiedzających. 

Było ekstra :-) 

10 stycznia 2019 

Dawno nas nie było w Stanach! Tym 

razem wylądowaliśmy w Karolinie 

Południowej, by wziąć udział w targach 

pszczelarskich organizowanych przez 

American Beekeeping Federation. ABF to 

organizacja, która od 75 lat zrzesza amerykańskich 

pszczelarzy. 


Tego dnia odwiedziła nas sól tej ziemi 

– uczniowie z Technikum Pszczelarskiego 

w Pszczelej Woli. Zawsze z chęcią 

gościmy młodzież i wiemy, że edukacja 

to podstawa (dlatego też otwarliśmy Centrum 

Apilandia). Młodzi są zawsze mile 

widziani! 

19-20 października 2018 

Tym razem prezentowaliśmy sprzęt 

w czeskim Olomoucu. Międzynarodowa 

wystawa pszczelarska u naszych południowych 

sąsiadów, jak zwykle odbyła 

się w pozytywnej atmosferze. 


Czy wiesz czego potrzebuje twoja skóra? 

Można było się tego dowiedzieć odwiedzając 

Galerię Mucharską i uczestnicząc 

w dermokonsultacji kosmetyków „Honey 

Therapy”. Chętni przebadali skórę i zaproponowano 

im najbardziej odpowiednie 

dla nich kosmetyki. Przeprowadzono też 

zabiegi pielęgnacyjne i częstowano miodem. 

Chyba każdy poczuł się dopieszczony 

:-) 


Jesteśmy tam, gdzie podejmowane są 

ważne decyzje. Dlatego nie mogło nas 

19 stycznia 2019 

Jesteśmy wszędzie tam, gdzie są 

pszczelarze – tym razem uczestniczyliśmy

online 




PSZCZELARSKA 

21 

Otwarcie sezonu pszczelarskiego w Poznaniu 

Dwudziestego trzeciego i dwudziestego czwartego 

lutego br. w Hurtowni Sprzętu Pszczelarskiego 

w Poznaniu przy ul. Jasielskiej 8c odbyło się otwarcie 

sezonu pszczelarskiego. 

Podczas imprezy można było nie tylko dokonać 

zakupów, lecz również skorzystać z bogatej oferty 

wykładów o tematyce pszczelarskiej. Mimo mroźnej 

aury odwiedziło nas bardzo wiele osób. Każdy 

mógł wybrać coś dla siebie z bogatego asortymentu. 

W sprzedaży dostępne były zarówno ule, jak i ich 

elementy (różnych typów), urządzenia usprawniające 

pracę pszczelarza w pasiece i w pracowni, pokarmy 

dla pszczół oraz drobne akcesoria pszczelarskie. 

W naszej ofercie posiadamy również szeroki wybór 

odzieży i kapeluszy pszczelarskich, etykiet na słoiki, 

nakrętek i innych produktów potrzebnych do konfekcjonowania 

miodu, a także miody i inne produkty 

pszczele, kosmetyki oraz książki. 

Przed budynkiem hurtowni były rozstawione namioty 

skrywające nowości firmy Łysoń, takie jak 

miodarki, topiarki, urządzenie do odsklepiania, 

wytłaczarki do odsklepin, wialnie do pyłku, urządzenie 

do dozowania ze stołem obrotowym, nowoczesne 

wagi pasieczne oraz wiele innych. Na stoisku 

wykwalifikowani pracownicy firmy, Kamil i Arek, 

chętnie odpowiadali na wszelkie pytania i doradzali 

naszym klientom. Swoje stoisko podczas otwarcia 

sezonu pszczelarskiego w hurtowni w Poznaniu miała 

również firma Ratajczak, która zaprezentowała cały 

asortyment drewniany dostępny w ofercie. Jedną 

z nowości był korpus pokazowy z uchylnymi drzwiczkami, 

służący do podglądania rodziny pszczelej. 

Na ten lutowy weekend zorganizowaliśmy promocję 

dla naszych klientów „upust 5%” na cały asortyment. 

Akcja ta cieszyła się dużym zainteresowaniem. Klienci 

chętnie korzystali również z pozostałych rabatów 

na wybrany asortyment. 

W tym samym czasie niedaleko hurtowni w zaprzyjaźnionej 

Szkole Podstawowej nr 62 odbywały się 

ciekawe wykłady. Na wszystkich chętnych czekała 

miła niespodzianka w postaci darmowego poczęstunku 

(kawa, herbata i ciasteczko). 

Odwiedzający mieli okazję wysłuchać prelekcji pani 

dr hab. Małgorzaty Bieńkowskiej pt. „Jak skutecznie 

zwalczyć pasożyta Varroa destructor w rodzinach 

pszczelich przy minimalnym zastosowaniu środków 

leczniczych”, natomiast pani dr n. wet. Anna Gajda 

poruszyła temat warrozy – dlaczego stare schematy 

leczenia nie działają. Wiedza, którą słuchacze wynieśli 

z tych wykładów, z pewnością przyczyni się do 

poprawy zdrowotności pszczół i wzrostu ich liczebności. 

Pan prof. dr hab. Jerzy Demetraki-Paleolog 

omówił podstawy hodowli pszczół oraz praktyczną 

biologię tych owadów. Sala była wypełniona po brzegi, 

a w wykładach wzięło udział ok. 220 osób. 

Jednym z tematów były również pokarmy w ofercie 

firmy Łysoń, których szeroką gamę przedstawił Michał 

Piszczek. Oczywiście na koniec każdego z wystąpień 

z sali padało wiele pytań i nasi wykładowcy 

chętnie udzielali fachowych porad. 

W przerwach pomiędzy wykładami wszyscy odwiedzający 

mieli okazję zapoznać się z materiałami dotyczącymi 

produktów firmy Łysoń, zabrać dla siebie 

bezpłatny katalog sprzętu oraz zapoznać się z ofertą 

interaktywnego centrum pszczelarstwa Apilandia, 

które funkcjonuje w głównej siedzibie firmy w Kleczy 

Dolnej koło Wadowic. Impreza, jak co roku, była 

również świetną okazją do spotkań oraz wymiany 

doświadczeń pomiędzy pszczelarzami. Odwiedzili nas 

zarówno pszczelarze z wieloletnim doświadczeniem, 

jak i osoby, które dopiero stawiają swoje pierwsze 

kroki w branży. Mamy nadzieję, że odbyte rozmowy 

zaowocują w przyszłości. Pracownicy hurtowni chętnie 

służyli radą każdemu. 

Cieszy nas bardzo tak pozytywny odbiór i dobre 

słowa płynące z ust osób odwiedzających. Dziękujemy 

wszystkim gościom i zapraszamy do odwiedzania 

i zakupów w naszej hurtowni przez cały rok! 

Już dziś serdecznie zapraszam wszystkich do wzięcia 

udziału w otwarciu sezonu pszczelarskiego w Hurtowni 

Sprzętu Pszczelarskiego w Poznaniu w 2020 

roku – do zobaczenia! 

Maciej Kasztelan 

w V Konferencji Pszczelarskiej w Szynwałdzie, 

gdzie braliśmy udział w ekspozycji 

sprzętu. Byliśmy również jednym ze 

sponsorów nagrody na najlepszą pasiekę 

w PgZP. 

Organizatorem imprezy był nasz nowy 

dystrybutor, Vitalij Burawicki, właściciel 

firmy Park Plus. Tematem przewodnim 

konferencji był rozwój pszczelarstwa 

i prezentacja nowoczesnego sprzętu dla 

pasiek. 

2 marzec 2019 

Uczestniczyliśmy w święcie „Podpalania 

podkurzacza” zorganizowanego przez 

koło pszczelarzy Bartnik w mieście Soligorsk 

(Białoruś). 

26-27 stycznia 2019 

Cel na Celle! Właśnie w tej miejscowości 

odbywały się niemieckie dni pszczelarza. 

Impreza miała miejsce w budynkach 

Congress Union. Odwiedzały nas tłumy 

zainteresowanych nowinkami pszczelarskimi 

:-) 

11 lutego 2019 

Naszą firmę odwiedzili leśnicy ze studiów 

podyplomowych Katedry Sadownictwa 

i Pszczelarstwa UR w Krakowie, by zaciągnąć 

rzetelnych informacji o pszczelarstwie. 

Wszystko dlatego, że ruszył nowy 

projekt Lasów Państwowych „Pszczoły 

wracają do lasu”. 

21 luty 2019 

Najważniejsze jest dla nas zadowolenie 

klientów, dlatego nieustannie szkolimy 

naszych dystrybutorów i ich pracowników 

w celu udoskonalania obsługi oraz 

stworzenia serwisu sprzętu na Ukrainie. 

Szkolenie prowadzili Tetiana Mizera 

i Tomasz Majka. 

23 luty 2019 

Nasz zespół był również obecny na 

dniach pszczelarza w Austrii. Jak zwykle 

uśmiech ich nie opuszczał. Dołączył do 

nich Jacek Wojciechowski, który został 

wybrany rolnikiem roku 2018 w Austrii 

:-) 

8 marzec 2019 

Specjaliści działu technicznego pojawili 

się na spotkaniu członków Stowarzyszenia 

Pszczelarzy Zawodowych w Łagowie 

Lubuskim. Padło mnóstwo ciekawych 

pytań dotyczących naszego sprzętu. 

1 marzec 2019 

Byliśmy z naszą wystawą podczas 

Apimell 2019 w Piacenzie. Nie mogło 

zabraknąć rówież naszego partnera 

Consorzio Con Le Api. Odwiedził nas Yuri 

Pagliaro. 

3 lutego 2019 

Wraz z dyrektorem Spółki Lyson Ukraine 

byliśmy obecni na wystawie i konferencji 

w Krzywym Rogu na Ukrainie. 

16 lutego 2019 

Dwie pieczenie na jednym ogniu! Tego 

dnia byliśmy w Pszczelej Woli, gdzie odbyło 

się V Międzynarodowe Sympozjum 

Pszczelarskie oraz X Lubelska Konferencja 

Pszczelarska. 

23 luty 2019 

W Hurtowni Sprzętu Pszczelarskiego 

w Poznaniu odbyło się otwarcie sezonu, 

gdzie oprócz pokazu sprzętu, wygłoszono 

cykl wykładów największych autorytetów 

naukowych w polskim świecie pszczelarskim. 

9 marzec 2019 

Mieliśmy okazję uczestniczyć w najważniejszym 

wydarzeniu branżowym pod 

nazwą „Pszczelarstwo Słobodszczyny 

2019”, które odbyło się na hali klubu 

sportowego „Lokomotivz” w Charkowie.

22 

PSZCZELARSKA 

obwerwuj nas 




Podróże dookoła świata 

W ostatnich miesiącach firma Łysoń odwiedziła wielu zagranicznych dystrybutorów i brała 

udział w ważnych, międzynarodowych targach. Każde z tych wydarzeń pozwoliło dowiedzieć 

się czegoś o światowym pszczelarstwie, ciekawostkach o nowych kulturach i narastających 

problemach. Właśnie o tym przeczytacie w wywiadzie z Tomaszem Łysoniem, Rafałem 

Krawczykiem i Tarkanem Ince’em. Zapraszamy w podróż dookoła świata. 

Skąd ojciec Serafim dowiedział się 

o firmie Łysoń? Dlaczego wybrał właśnie 

Was? Przecież bliżej jest Grecja czy 

Turcja. 

TŁ: To bardzo ciekawe, bo pomimo pewnego 

odcięcia od cywilizacji (na przykład 

o dwudziestej w całym opactwie gaszone są 

światła), to mnisi mają dostęp do Internetu. 

Właśnie w Sieci znaleźli informacje o firmie 

Łysoń. Mnisi pszczelarstwem tak naprawdę 

zajmują się od niedawna i swoją wiedzę 

czerpali z różnych źródeł, w tym z Internetu. 

Jak wiadomo, nie jest to najlepsze źródło 

wiedzy. Dlatego po odwiedzinach w pasiece 

postanowiliśmy pomóc mnichom i nie tylko 

przekazać sprzęt, lecz także przeprowadzić 

szkolenia. 

Ile uli przekazaliście mnichom? W jaki 

sprzęt została wyposażona pasieka? 

TŁ: Gdy pierwszy raz odwiedziliśmy Afon, 

przekazaliśmy dziesięć uli i miodarkę. 

Planujemy dać mieszkańcom góry kolejne 

dziesięć uli i rodziny pszczele. 

Jak smakuje święty miód z góry Afon 

i z jakich roślin jest pozyskiwany? 

TŁ: Stoki góry porośnięte są iglakami, m.in. 

sosną. Dlatego w ulach najczęściej pojawia 

się miód spadziowy. Ponadto w okolicy rośnie 

bardzo dużo drzewa truskawkowego, tj. 

chruściany jagodnej, która w warunkach Grecji 

kwitnie dwa razy do roku. Na drzewie widać 

cały czas owoce dojrzałe, pół dojrzałe i kwiaty, 

z których pszczoły zbierają pokarm. Owady 

produkują też miód z kasztana jadalnego. 

Do tej pory mnisi prowadzili gospodarkę 

pasieczną w starych ulach drewnianych. 

Jak zapatrują się na ule styropianowe? 

TŁ: Wbrew pozorom są bardzo otwarci na 

nowinki techniczne. Afon jest pełen kontrastów. 

Z jednej strony to strefa zamknięta, bo to 

miejsce kultu dla osób prawosławnych, 

porównywane do Watykanu. Kobiety nie mają 

tam wstępu. Z drugiej strony mnisi nie żyją 

tylko z datków, muszą utrzymywać się sami 

i szukają nowych dróg rozwoju na zewnątrz 

swojego zakonu. Stąd dostęp do Internetu. 

Byli bardzo zadowoleni, że będą prowadzić 

gospodarkę w nowoczesnych ulach. 

Ale Polacy mają znajomych nie tylko 

w Grecji. Podobno w Libanie też się sporo 

dzieje? 

TŁ: To prawda. Nasz dystrybutor Afifi Abi 

Chedid i jego żona Arien skończyli niedawno 

budowę nowej siedziby firmy Golden 

Queen. Zaprosili nas na otwarcie, w którym 

oczywiście uczestniczyliśmy. Arien jest bardzo 

zaangażowana w edukację pszczelarską 

najmłodszych, prowadzi warsztaty i lekcje 

uczące o tym, jak bardzo owady zapylające 

są ważne dla nas wszystkich. Jej działalność 

bardzo się wybija w lokalnym kolorycie. 

Poza tym Afifi Abi Chedid jest prezydentem 

pszczelarzy libańskich i uczestniczył 

w stworzeniu organizacji ApiArab zrzeszającej 

pszczelarzy z państw arabskich. Chedid zasiada 

w radzie tej nowej instytucji, która powstała 

w październiku 2018 roku. 

Spot świąteczny jest bardzo pozytywny 

i doskonale oddaje przyjazną atmosferę 

firmy. Czy podczas kręcenia zdarzyły się 

zabawne sytuacje? 

TŁ: Scenariusz filmu powstawał na bieżąco, co 

było bardzo ciekawe i wesołe. To dowodzi, że 

jesteśmy spontaniczni, naturalni. Zresztą od 

początku chcieliśmy podkreślić, że mamy dużo 

dystansu do siebie. Poza pracą też jesteśmy 

pozytywnie zakręceni. Jednocześnie wszyscy 

angażujemy się w życie firmy. Każdy na swój 

sposób. 

Od 1 do 3 lutego firma Łysoń brała udział 

w wystawie pszczelarskiej w hiszpańskiej 

Guadalajarze. Co wyróżniało to 

wydarzenie? 

RK: Po pierwsze firma Łysoń wraz z jej 

dystrybutorem, firmą Apitienda, jako jedyna 

prezentowała duży sprzęt pszczelarski, co bez 

wątpienia nas wyróżniało, a po drugie udało 

nam się namówić do wygłoszenia prelekcji prof. 

Jerzego Demetrakiego-Paleologa. Naukowiec dał 

wykład o genetyce pszczół, który został bardzo 

dobrze odebrany. 

Jeśli już mówimy o szkoleniach związanych 

z genetyką i hodowlą pszczół, to firma Łysoń 

postanowiła zorganizować szkolenia w tym 

zakresie dla zagranicznych pszczelarzy. Polska 

słynie z najlepszych hodowców i świetnie 

opracowanej technice inseminacyjnej – Zachód 

chce się od nas uczyć. Szkolenia będzie 

prowadził Przemek Szeliga z „Pasieki Szeligów”. 

W marcu bieżącego roku firma odwiedziła 

Białoruś, uczestnicząc w 29 otwarciu 

sezonu pszczelarskiego zwanym 

„podpalaniem podkurzacza”. Jak ocenia 

pan imprezę? 

RK: Trzeba przyznać, że organizatorzy 

naprawdę się postarali. W wydarzeniu 

brali udział przedstawiciele ok. 25 państw 

europejskich. Zorganizowano wykłady 

ekspertów i naukowców ze świata 

pszczelarskiego. I tym razem w wydarzeniu 

uczestniczył prof. Paleolog, który wykładał 

zarówno pierwszego, jak i drugiego dnia. Po raz 

kolejny jego prelekcja wzbudziła bardzo duże 

zainteresowanie. 

Całość imprezy miała dość handlowy charakter 

– ludzie kupowali asortyment bezpośrednio na 

stoiskach. Dla firmy Łysoń całe wydarzenie było 

bardzo udane, zorganizowane ze „wschodnią 

pompą”. Odbywały się występy i rozdawano 

nagrody dla białoruskich pszczelarzy, a po 

wszystkim odbył się bankiet dla przedstawicieli 

wszystkich krajów. 

Dostaliśmy zaproszenie na następne, 

jubileuszowe otwarcie sezonu i na pewno 

będziemy w nim uczestniczyć. 

Co firma przygotowuje na kongres 

Apimondia? 

RK: To jeszcze tajemnica! Na razie mogę 

zdradzić, że będziemy mieli największe 

stanowisko w historii firmy, bo zajmujące 

200 m 2 . W Istambule rozłożyliśmy się na 

148 m 2 . Wystąpimy wspólnie z naszymi 

dystrybutorami z Kanady i USA. 

Liczymy na duże zainteresowanie, bo 

w przeciwieństwie do Istambułu (gdzie istniało 

zagrożenie atakiem terrorystycznym) i Korei 

(gdzie panował SARS) wszyscy zainteresowani 

nie będą mieli oporu, by przyjechać.

online 




PSZCZELARSKA 

23 

Firma Łysoń brała udział w największych 

targach pszczelarskich we Francji. 

Wydarzenie odbywało się w Rouen. 

Zaliczacie je do udanych? 

TI: Tak! Pierwszy raz uczestniczyliśmy w tych 

targach i zaskoczyło nas, ilu odwiedzających 

było zainteresowanych naszymi produktami. 

Wielu z nich mówiło, że cena naszego sprzętu 

jest adekwatna do jakości, a wykonanie stoi 

na bardzo wysokim poziomie. Z tego powodu 

mnóstwo osób kupowało nasze produkty już 

na targach. W Rouen prezentowaliśmy linię do 

wirowania miodu „Optima line” i nową topiarkę 

do wosku z rusztem wodnym, która oddziela po 

odsklepianiu wosk od miodu. 

Ponieważ targi w Rouen są wielkie i ważne, 

to uczestniczyło w nich wiele osób z innych 

krajów, także z północnej Afryki, w tym 

z Algierii. W tych krajach pszczelarstwo się 

rozwija i ludzie są bardzo zainteresowani 

naszymi produktami. 

A skoro o Afryce mowa… Byłeś też na 

odbywającym się w Etiopii sympozjum 

Apimondii. Co jest najciekawsze 

w etiopskim pszczelarstwie? 

TI: Zacznę od tego, że nasz nowoczesny 

sprzęt pszczelarski wzbudzał bardzo duże 

zainteresowanie. Etiopia to największy rynek 

pszczelarski na kontynencie afrykańskim 

z 10 milionami uli i 2 milionami pszczelarzy. 

Niestety ten kraj ma zamknięty rynek, w którym 

pszczelarze są reprezentowani przez regionalne 

stowarzyszenia pszczelarskie i wprowadzanie 

nowego sprzętu pszczelarskiego musi przejść 

przez ich reprezentantów. Ze względu na bardzo 

słabą ekonomię, rząd kontroluje transfer waluty 

z kraju i to, jak jest inwestowana. Priorytetem 

jest eksport. Dlatego podczas sympozjum wielu 

reprezentantów stowarzyszeń pszczelarskich 

próbowało nawiązać z nami stałą współpracę, 

abyśmy pomogli im sprzedawać ich produkty 

za granicą. Jeśli zgodzimy się im pomóc, a rząd 

da przyzwolenie, to zaczniemy sprzedawać 

sprzęt firmy Łysoń w Etiopii. To jest jak 

„sprawiedliwy handel” (Fair trade) obserwowany 

przez „Wielkiego Brata”, jakim jest etiopski 

rząd. Postaramy się wypracować współpracę 

z tamtejszymi pszczelarzami, bo to obiecujący 

i rozwijający się rynek. 

Właśnie wróciłeś z Włoch, gdzie 

odbywały się targi Apimell. Firma Łysoń 

uczestniczyła w nich po raz drugi. Jak 

było? 

TI: Całkiem inaczej niż w Etiopii, to na pewno! 

Włochy to olbrzymi rynek – a zwłaszcza 

południowe regiony – który przysparza też wielu 

wyzwań. To dlatego, że tamtejsi pszczelarze 

bardzo dobrze znają się na swoim fachu 

i dokładnie wiedzą czego chcą. Jednak udało 

nam się sprostać wymaganiom i Apimell był dla 

firmy Łysoń bardzo dużym sukcesem. Dlatego 

w targach będziemy uczestniczyć również 

w następnym roku. 

Rozmawiała: 

Martyna Walerowicz 

Kalendarium imprez pszczelarskich 

Rożnego rodzaju wystawy i konferencje pszczelarskie powtarzają się cyklicznie co rok 

mniej więcej w tym samym okresie, dlatego postanowiliśmy zamieścić w kalendarium 

również wydarzenia, które odbyły się przed wydaniem niniejszej „Kroniki Pszczelarskiej”. 

Umożliwi to rozeznanie się w przyszłości oraz poszukiwanie szerszych informacji na 

temat interesujących państwa spotkań pszczelarskich. We wszystkich wymienionych wydarzeniach 

uczestniczymy. Zapraszamy do naszych stoisk, gdzie mogą Państwo obejrzeć 

produkowany przez nas sprzęt pszczelarski oraz porozmawiać o naszej wspólnej pasji, 

jaką są pszczoły – chętnie podzielimy się z Państwem wiedzą i doświadczeniem. 

19 STYCZNIA 

V KONFERENCJA PSZCZELARSKA 

W SZYNWAŁDZIE 

25-27 STYCZNIA 

GROSE CELLER IMKERTAGE 2019 - CELLE 

(NIEMCY) 

26 STYCZNIA 

XXIII WOJEWÓDZKA KONFERENCJA 

PSZCZELARSKA W KARNIOWICACH 

1-3 LUTEGO 

JORNADAS APICOLAS DE LA ASSOCIACION 

ESPANOLA DE APICULTORES - 

GUADALAJARA (HISZPANIA) 

02-03 LUTEGO 

PODSTAWOWY KURS PSZCZELARSKI 

W GŁUCHOŁAZACH 

14-17 LUTEGO 

INTERNATIONAL EXHIBITION APICULTURE 

- PLEVEN (BUŁGARIA) 

15-17 LUTEGO 

X LUBELSKA KONFERENCJA PSZCZELARSKA, 

V MIĘDZYNARODOWE SYMPOZJUM 

PSZCZELARSKIE W PSZCZELEJ WOLI 

21 LUTEGO 

SZKOLENIE PSZCZELARZY 

W PIETROWICACH WIELKICH 

22-24 LUTEGO 

BEECOME & ERWERBSIMKER FACHTAGUNG 

2019 - GRAZ (AUSTRIA) 

23 LUTEGO 

SZKOLENIE: „GOSPODARKA PASIECZNA 

W PASIECE TOWAROWEJ” WE WROCŁAWIU 

23 LUTEGO 

WOJEWÓDZKA KONFERENCJA 

PSZCZELARSKA W KRAKOWIE 

23-24 LUTEGO 

OTWARCIE SEZONU HURTOWNIA POZNAŃ 

1-3 MARCA 

APIMELL - PIAZENZA (WŁOCHY) 

5-6 MARCA 

56 NAUKOWA KONFERENCJA PSZCZELARSKA 

KONFERENCJA W KAZIMIERZU DOLNYM 

9 MARCA 

KLUB DYSKUSYJNY W NOWYM SĄCZU 

7-10 MARCA 

SPOTKANIE CZŁONKÓW STOWARZYSZENIA 

PSZCZELARZY ZAWODOWYCH ŁAGÓW 

KOŁO ŚWIEBODZINA 

14 MARZEC 

V OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA 

PSZCZELARSKA Z CYKLU ”WETERYNARIA 

DLA PSZCZELARSTWA” W KIELCACH 

15-17 MARCA 

SZKOLENIE DLA PSZCZELARZY PT. 

„HODOWLA PSZCZÓŁ I GOSPODARKA 

PASIECZNA W SYTUACJI ZWIĘKSZAJĄCEJ 

SIĘ INWAZJI GROŹNYCH CHORÓB PSZCZÓŁ 

I CZERWIA” W CENTRUM KONGRESÓW 

I REKREACJI „ ORLE GNIAZDO” W SZCZYRKU 

16-17 MARCA 

CELJE (SŁOWENIA) 

22-24 MARCA 

SARBATOAREA MIERII - BLAJ (RUMUNIA) 

22-23 MARCA 

BEE - BEEKEEPING FAIR, OSTRAVA (CZECHY) 

22-24 MARCA 

SZKOLENIE „GOSPODARKA PASIECZNA 

I ZDROWIE PSZCZÓŁ” W BUKOWINIE 

TATRZAŃSKIEJ 

24 MARCA 

WYSTAWA SZCZYGŁOWICE KNURÓW 

28-29 MARCA 

IV KONFERENCJA „PSZCZOŁA W MIEŚCIE” 

LUBLIN 

30 MARCA 

XXVII FORUM W PRZYSIEKU K/TORUNIA 

30 MARCA 

II BIESZCZADZKA KONFERENCJA 

PSZCZELARSKA W USTRZYKACH DOLNYCH 

1-2 KWIETNIA 

API ARAB - ABU DABI (ZJEDNOCZONE 

EMIRATY ARABSKIE) 

4-10 KWIETNIA 

APIPRODUCT OPEN WEEK - ŻELOVCE 

(SŁOWACJA) 

5-6 KWIETNIA 

V PSZCZELARSKA KONFERENCJA MŁODYCH 

NAUKOWCÓW W ZGORZELCU 

6 KWIETNIA 

XXV FORUM PSZCZELARZY W SIELINKU 

27-28 KWIETNIA 

OTWARCIE SEZONU W HURTOWNI 

W RADZYMINIE 

27 KWIETNIA 

DZIEŃ OTWARTY W CENTRUM 

PSZCZELARSKIM ŁUKASIEWICZ 

30 CZERWCA 

WYSTAWA MODLISZEWICE 

29-30 CZERWCA 

XL DNI OTWARTYCH DRZWI ŚLĄSKIEGO 

OŚRODKA DORADZTWA ROLNICZEGO 

W MIKOŁOWIE 

5-6-7 LIPCA 

XXXIII WYSTAWA ZWIERZĄT 

HODOWLANYCH, MASZYN I URZĄDZEŃ 

ROLNICZYCH W SITNIE 

14 LIPCA 

XVIII SPOTKANIE PSZCZELARZY ŚLĄSKICH 

NA TRUTOWISKU W MURCKACH 

3-4 SIERPNIA 

XVII TARGI PSZCZELARSKIE I TRADYCYJNEJ 

ŻYWNOŚCI W KARCZOWISKACH 

23-25 SIERPNIA 

ŚWIĘTOKRZYSKIE ŚWIĘTO PSZCZOŁY 

- EUROPEJSKA WYSTAWA SPRZĘTU 

PSZCZELARSKIEGO BAŁTÓW JURA PARK XII 

1 WRZEŚNIA 

MIODOWE LATO W ZARZECZEWIE 

6-8 WRZEŚNIA 

KRAKOWSKIE MIODOBRANIE 

31-SIERPNIA -1 WRZEŚNIA 

XXVIII KRAJOWA WYSTAWA 

ROLNICZA –DOŻYNKI JASNOGÓRSKIE 

W CZĘSTOCHOWIE 

7-8 WRZEŚNIA 

XX MIĘDZYNARODOWE WARSZTATY 

PSZCZELARSKIE W JELENIEJ GÓRZE- 

CIEPLICACH 

8-12 WRZEŚNIA 

46 APIMONDIA - MIĘDZYNARODOWY 

KONGRES PSZCZELARSKI MONTREAL 

(KANADA) 


XXXVII OGÓLNOPOLSKIE DNI 

PSZCZELARZA W BIELSKU-BIAŁEJ 


XX ŚWIĘTO MIODU I WINA W PRZEMKOWIE 

WRZEŚNIA 

XVIII KALISKIE MIODOBRANIE W KALISZU 

6 PAŹDZIERNIKA 

XXXVIII WOJEWÓDZKIE KRAŚNICKIE 

SPOTKANIE PSZCZELARZY W KRAŚNIKU 

25-27 PAŹDZIERNIKA 

SUDDEEUTSCHE BERUFS UND ERWERBS 

IMKERTAGE - DONAUESCHINGEN (NIEMCY) 

6-8 GRUDNIA 

HELLENIC HONEY AND BEE PRODUCTS 

FESTIVAL - ATENY (GRECJA)

24 

PSZCZELARSKA 

obwerwuj nas 




Ogólnopolskie 

Dni Pszczelarza 

20-22 września 2019 roku 

Bielsko-Biała 

Hala pod Dębowcem 

ul. Karbowa 26 

Krzyżówka 

W programie wiele ciekawych 

wykładów oraz kiermasz produktów 

pszczelarskich 

25 

2 

3 

7 

1 

8 

4 5 

6 

6 

7 

8 

9 

10 

5 

11 

Zapraszamy również do odwiedzenia 

stoiska naszej firmy 

12 

4 

16 

21 

13 

1 

15 

14 

Konkurs 

Konkurs na najciekawszy dialog do poniższego rysunku. 

Propozycje prosimy przesyłać na adres: 

Klecza Dolna 148, 34-124 Klecza Górna 

lub mailowo: konkurs@lyson.com.pl 

z dopiskiem Konkurs – Kronika 

24 

18 

19 

17 

20 

22 

3 

2 

Najciekawsze pomysły zostaną opublikowane na naszym profilu fb (Przedsiębiorstwo 

ŁYSOŃ Tomasz), a najlepszy z nich zostanie nagrodzony biletami do Apilandii 

dla 4-osobowej rodziny. 

Czas trwania konkursu: od 01.04.2019 do 31.07.2019 

1. Najnowsza szczepionka dla pszczół 

ma chronić przed...? 

2. Pomocny w produkcji świec o skomplikowanym 

wzorze. 

3. Jeden z najpopularniejszych środków 

służący m.in. do łącznia rodzin pszczelich. 

4. Pasieka utrzymywana w tym samym 

miejscu. 

5. Apis...- łacińska nazwa pszczoły miodnej 

6. Cienki arkusz wosku z zaczątkami 

komórek pszczelich. 

7. Karmiona jest przez młode robotnice 

mleczkiem pszczelim około 140 razy. 

8. Autor książki „Rośliny miododajne” 

9. Walkę z tą chorobą toczymy z pomocą 

np. kwasu szczawiowego czy tymolu. 

10. Interaktywne centrum pszczelarskie 

stworzone przez firmę Łysoń. 

11. „Nie ma...” akcja zachęcająca do sadzenia 

drzew miododajnych. 

12. Ziemowit ... autor książki Ochrona 

prawna pszczół w Polsce. 

23 

1 2 3 4 5 6 7 8 

13. Polega na zamykaniu matek pszczelich 

na ściśle określonej ilości ramek w celu 

ograniczenia możliwości czerwienia. 

14. Roztwór cukru buraczanego i wody stosowany 

do podkarmiania pszczół. 

15. Z tych warzyw produkuje się „miód” dla 

wegan. 

16. Najpopularnieszy probiotyk dla pszczół. 

17. Komórka plastra przeznaczona do 

wychowu młodych matek pszczelich. 

18. Systematyka: pszczoła miodna należy 

do typu...? 

19. Kolor matki na rok 2019. 

20. Nowa rodzina pszczela wydzielona 

z ula macierzystego. 

21. Misto, w którym odbywa się Dolnośląskie 

Święto Miodu i Wina. 

22. „...miodu” – film/dokument o pszczołach 

z 2016 r. 

23. Matka pszczela zwana inaczej. 

24. Zakładany przez pszczelarza w pasiece. 

25. Ule, w których poszerzanie pojemności 

odbywa się w pionie przez dostawianie 

dodatkowych korpusów.

KronikaPszczelarska_nr2

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?