7 желтоқсан, 2019 жыл №141 (15461)

SARYARQA

Павлодар облыстық газеті

1929 жылғы 15 ақпаннан шығады

SAMALY

7 желтоқсан, сенбі

2019 жыл

№141 (15461)

ssamaly29@gmail.com

www.saryarka-samaly.kz

facebook.com/saryarka15

@saryarka_samaly

Ән мен жырдан

ақ шашу

ДӘСТҮРЛІ ӨНЕР

Нақпа-нақ

«Дипломмен -

ауылға!»: соңғы бес

жылда ел бойынша

17 000

жас маман пайызы

төмен несиеге

тұрғын үй сатып

алды

Жаңа

кәсіптер

атласы

ҮКІМЕТ

Үкімет басшысы Асқар Маминнің

төрағалығымен өткен Біліктілік

жөніндегі ұлттық кеңестің

кеңейтілген отырысында

кәсіптік стандарттарды әзірлеу

мәселелері қаралды.

«Шамшырақ»:

ОҚУЛЫҚ ЖАЗУ ОҢАЙ ЕМЕС

Суретті түсірген - Нұрбек Кеңесбай.

Осы апта Ертіс-Баян аймағының аспанында ән әуелеп, күй күмбірледі.

Қазақтың қара домбырасының шанағынан жыр шалқып, терме төгілді.

Анығырақ айтар болсақ, өткен сәрсенбі күні Успен ауданының мәдениет

үйінде тарихта алғаш рет «Ән мен жырдан ақ шашу» деп аталатын

дәстүрлі әншілер фестивалі ұйымдастырылды. Халқымыздың аса

құнды мұралары қатарындағы дәстүрлі өнер кешінде Қызылорда,

Маңғыстау, Алматы, Жетісу, Көкшетау және Павлодар өңірлерінің ең

үздік орындаушылары бас қосып, өнер көрсетті.

Жалғасы 6-бетте

Жақында жаңартылған бағдарлама бойынша 11-сыныпқа арналып әзірленген оқулықтарды

павлодарлық педагогтарға таныстыру мақсатында облысымызға кітап авторлары мен баспалардың

өкілдері келген болатын. Солардың қатарында белгілі ғалым, Абай атындағы қазақ ұлттық

педагогикалық университетінің профессоры, география ғылымдарының докторы Әбдіманапов

Баһадүрхан Шәріпұлы да болды. Ұзақ жылдар бойы орта мектептің оқулықтарын жазып келе

жатқан автормен сұхбаттасудың сәті түскен еді.

Толығырақ 8-бетте

Қазіргі кезде елімізде Ұлттық біліктіліктер

негіздемесі қабылданып, 36 салалық біліктілік

негіздемесі бекітілген. 2025 жылға дейін

Ұлттық біліктілік жүйесін енгізу жөніндегі Жол

картасы әзірленді. 2020 жылы басымдықты

салалар бойынша сертификаттау және

біліктіліктерді мойындау жүйесін апробациялау

жоспарланған.

- Кәсіптік стандарттарды әзірлеу

жұмыстарын біз Елбасының тапсырмасы

бойынша 2012 жылы бастадық. Бүгінгі

таңда 480 кәсіптік стандарт әзірленген.

Олар 2,7 мыңнан аса кәсіпті қамтиды.

Бізге қазіргі заманғы сын-тегеуріндер мен

еңбек нарығындағы жылдам өзгерістерге

сай келетін кәсіптік стандарттар мен

білім беру бағдарламалары қажет. Бұл

туралы Мемлекет басшысы Қ.Тоқаев биыл

17 мамырда өткен жұмыспен қамту және

еңбек мәселелері жөніндегі кеңесте айтқан

болатын, - деді А.Мамин.

Премьер-Министр Мемлекет басшысы

2020 жылдың наурыз айының соңына дейін

Жаңа кәсіптер атласын әзірлеу бойынша

жұмыстарды аяқтауды тапсырғанын атап

өтті, соның негізінде еңбек нарығының

қажеттіліктеріне сәйкес кадрлар даярланатын

болады.

Төртінші өнеркәсіптік революция жаңа

кәсіптер мен құзыреттердің туындауына

түрткі болды. Біз бұған әзір болуымыз

керек. Сондықтан бұл бағыттағы жұмыстар

әлеуметтік әріптестіктің барлық тарапының -

мемлекеттің, бизнестің, кәсіподақтардың

үйлестірілген іс-қимылын талап етеді, деді

А.Мамин.

Премьер-Министр «Атамекен» ұлттық

кәсіпкерлер палатасына кәсіптік стандарттарды

бекітуді жылдамдамтуды, Білім

және ғылым министрлігімен бірлесіп

білім беру стандарттарын өзектендіруді

қамтамасыз етуді тапсырды.

Әзірлеген – Мұрат ҚАПАНҰЛЫ.

2 7 желтоқсан, сенбі, 2019 жыл АҚПАРАТ

SARYARQA SAMALY

БИЛІК ЖӘНЕ БҮГІНГІ МӘСЕЛЕ

Алдын алумен ұтамыз

Биыл жыл басынан бері аймағымызда 173 орман өрті тіркелді.

Бұл өткен жылмен салыстырғанда 4 есеге көп. Оның 112-сі

найзағай түскеннен орын алса, 53 өрт сақтық шараларын

сақтамаудан, тағы 8-і қасақана от қоюдан орын алыпты.

Гүлжайна ТҮГЕЛБАЙ

Өрттің өршуіне

не себеп?

Бұл жөнінде облыс әкімдігінде өткен

төтенше жағдайлардың алдын алу жөніндегі

комиссия отырысында айтылды. Облыстық

төтенше жағдайлар жөніндегі департамент

басшысы Ернұр Өтегеновтің мәлімдеуінше,

көбіне табиғи құбылыс - найзағай себеп

болған. Облыс әкімі Болат Бақауов өрттің

өршуіне биыл жаздағы құрғақшылық

айтарлықтай әсер еткенін ескеру керек,

деді.

Сонымен қатар, жалпы облыс аумағында

биыл 316 дала өрті тұтанған. Көп жағдайда

өрт сөндіру бекеттері мен аудан-қалаларда

құрылған еріктілер құрылымдары тұтанған

аймаққа алдымен жетіп, әрекетке көшкен.

Техникалық жабдықталуды күшейту үшін

департамент биыл 7 өрт сөндіру техникасын

жергілікті атқарушы органдарға өткізген.

Департамент орын алған табиғи өрттерді

саралай келе, бірқатар мәселелерді алға

тартты. Айтуынша, кейбір өрт оқиғаларын

«өрт» деуге келмейді. Сондықтан, құзырлы

министрлік мұндай деректерді бағалау

талаптарын өзгертсе деген пікір білдірді.

Мәселен, бір жеке тұрған ағаш тұтанса

да, ол орман өртіне баланатын көрінеді.

Сол себепті өрт аумағына қарай баға

берілуі тиіс, дейді.

Сонымен қатар, кейбір аудандарда

өрт сөндіру жабдықтарымен қамтылу

көрсеткіші тым төмен көрінеді. Мысалы,

Баянауыл ұлттық паркіндегі мұндай олқылық

биыл жазда орын алған ауқымды өрт

кезінде анық байқалған. Паркте небары

13 өрт сөндіруші және тозығы жеткен

5 көлік қана бар. Осы ретте, департамент

басшысы Ауыл шаруашылығы министрлігі

аталмыш ұлттық парктің жеке құрамы мен

техникалық жабдықталу нормасын қайта

қараса деген ой айтты.

Облыс әкімі Болат Бақауов ауданқалаларда

өрт сөндіруде айтарлықтай

қолғабыс жасайтын еріктілерді керекжарақтармен

толық қамтуды тапсырды. Өрт

сөндіру кезінде қолданылатын арқаға асатын

сөмкенің он адамға біреу ғана болуы еш

қисынға келмейді, деді. Жыл сайын төтенше

жағдайлар орын алғанда кәдеге жарату

үшін бюджетте қарастырылатын қаржыны

осындай құрал-жабдықтар сатып алуға да

пайдалану керектігін атап өтті. Сондай-ақ,

орман шаруашылығы қызметкерлерінің

жұмыс сапасын арттыруды тапсырды.

Жер пайдаланушыларының ескі шөпті

әдейі өртеу әрекеттері көп жағдайда дала

өртінің өршуіне жетелейді. Бұл мәселеге

байланысты аймақ басшысы шараны

қатаңдатуды тапсырды. Жоспарлы түрде

өртейтін болса, олар бәрін бақылауда ұстауы

тиіс. Әсіресе, жайылымдық жерлерде жиі

орын алады. Жер пайдаланушыларына

жазбаша түрде ескерту жасалмақ.

Айта кету керек, 2020 жылы Баянауыл,

Аққулы, Май, Успен, Шарбақты және

Павлодар аудандарында өрт бекеттерін

ашу жоспарланған. Жиында жеке үйлердегі

өрт қауіпсіздігі шараларын сақтау жайы

да сөз болды. Облыс басшысы жергілікті

әкімдерге, мәслихат депутаттарына аз

қамтылған отбасыларды аралап, осы

жағдайды назарда ұстауды жүктеді.

Көктемнің

қамы

Комиссия отырысында көктемгі су

тасқынына қарсы іс-шаралар да талқыланды.

Нақтысы, су алу қаупі бара аумақтарда

бөгеттерді бекіту жұмыстары жүргізілуде.

Айта кету керек, су тасқыны қаупін сейілтуге

бағытталған 2017-2020 жылдарға арналған

іс-шаралар кешені, республикалық жол

картасы аясында өңірімізде биыл үш жоба

іске асырылуда. Облыстық жер қойнауын

пайдалану, қоршаған орта және су ресурстары

басқармасы басшысының орынбасары

Әйгерім Қабылтаеваның мәлімдеуінше,

Баянауыл ауданында Ащысу өзенінің

арнасын тазарту, тереңдету және жағасын

бекіту жұмыстары аяқталуға жақын. Мұнда

бөгет орнатылған. Ескісі де күшейтіліпті.

Ақтоғай ауданының Шұға ауылы маңында

су өткізу құбырлары салынуда. Облыс

әкімі Болат Бақауов екеуінде жүргізілген

жұмыстардың сапасын жіті қадағалау

қажет, деді. Сонымен қатар, Май ауданында

Ертіс өзенінің жағасын бекіту және

арнасын түзетуге бағытталған жобалықсметалық

құжат әзірленуде. Жобаның құны

50 млн. теңгеге бағаланып отыр. Аймақ

басшысы мұндай сомаға ауқымды жұмыс

жасау мүмкін еместігін ескертті. Сондықтан

жоба қайта қаралмақ. Б.Бақауов көктемде

Шүлбі мен Бұқтырмадан жіберілетін су

көлемі қадағаланса, қауіп болмауы тиіс,

деді. Аймағымыз шамамен 6,5 текше метр

суды кесте бойынша қабылдай алады.

Қараусыз

малдың қатері

Жолдардағы қауіпсіздік, қысқа әзірлігі

мәселесі де талқыланды. Әсіресе, қараусыз

малдың әкелетін қаупі айтылды. Облыстық

полиция департаменті басшылығы иесіз

төрт түліктің жолға шығуы салдарынан орын

алатын апаттар жиілегенін мәлімдеді. Биыл

мұндай 41 жол-көлік оқиғасы тіркелген. Адам

өліміне жетелеген жағдайлар да болған.

Кейбір малдың иесін табу қиынға соғатын

Суретті түсірген - Валерий Бугаев.

көрінеді. Көбінде таңбасы болмайды. Облыс

әкімі бұл мәселені жергілікті әкімдіктер

жіті қадағалауы тиіс, деді. Тұрғындармен

түсіндіру жұмыстары жүргізілуі қажет.

«ҚазАвтоЖол ҰК» АҚ облыс филиалы

басшысы Ақылбек Қабылдин осы түйткілмен

жыл сайын күресіп келе жатқандарын айтады.

Енді заманауи технологияларды қолдануға

көшуді көздеп отыр. Айтуынша, жол жиегіне

арнайы діңгектер орнатылады, олардан

шығатын микросигналдар төрт түлікті үркітіп,

жолға шығуына кедергі келтіреді. Облыс әкімі

Б.Бақауов Павлодар-Нұр-Сұлтан бағытындағы

жолда малды трассаға жібермейтін арнайы

торлар орнатылғанымен, төрт түлік ішінде

қамауда тұрғандай жүр, деді. А.Қабылдин

бұл жағдайды мойындап отыр. Айтуынша,

біз бен сіздің қауіпсіздігімізді қорғауы тиіс

бұл торлар қолды болып жатыр. Қалқаман

кенті маңында тордың бір бөлігін ұрлап

әкеткен.

Өзен үстіндегі өткелдерді қыста ашу

жайы да айтылды. Облыс көлемінде ресми

тіркелген 15 өткел бар. Әзірге, ауа райы

жылы болғандықтан, мұз әлі қалыңдамаған.

Сондықтан, мамандар өзен үстімен жүру

қауіпті, дейді. «Қазгидромет» биылғы қыс

жылы әрі жауын-шашын нормадан аз болады

деп болжап отыр.

ӘРІПТЕСТІК

Үлесі үлкен

Облыста жергілікті билік пен бизнес арасында берік байланыс бар. Әсіресе, ірі

кәсіпорындар әлеуметтік жауапкершілік аясында ауқымды істерді атқарып,

өңірдің дамуына сүбелі үлес қосып келеді. Алдағы уақытта бұл бағыттағы

әріптестік жалғасын таппақ.

Құндыз ҚАБЫЛДЕНОВА

Инвесторлар үйінде «Мұнай-газ

саласындағы әлеуметтік әріптестік»

тақырыбында семинар-жиын

өтті. Шараға қатысқан облыс

әкімінің бірінші орынбасары Ұлан

Жазылбек облыс орталығындағы

мұнай өңдеу кәсіпорнының өңір

экономикасындағы рөлін атап өтті.

- «Павлодар мұнай-химия

зауыты» төлейтін салық Павлодар

қаласы бюджетінің 40 пайызын

құрайды. Осыдан-ақ, аталмыш

кәсіпорынның облыс орталығының

дамуына қосып отырған үлесін

байқауға болады. Сонымен қатар,

бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі

аясында түрлі бағытта демеушілік

көрсетеді. Мәселен, «Ertis

Promenade» сахнасында өтетін

концерттерге шақырылатын

танымал жұлдыздардың гонорарын

өтеп, облыстың намысын

қорғап жүрген спорт командаларын

қаржыландырады, - деді

Ұ.Жазылбек.

Сонымен қатар, Ұлан Еркінұлы

облыста әлеуметтік әріптестікті

дамыту жөнінде үшжақты комиссия

жұмыс істейтінін атап өтті. Соның

аясында жұмыс істеп тұрған

кәсіпорындардың 89 пайызы

ұжымдық келісімшарт жасады. Жыл

басынан бері аталмыш комиссияның

25 отырысы өтіп, онда еңбек

қарым-қатынасына қатысты өзекті

мәселелер талқыланды. Облыстық

кәсіподақ төрағасы Динара Айтжанова

кәсіподақ қызметкерлерінің

білім деңгейін арттыру үшін биыл

алғаш рет Toraiqhyrov university

«Кәсіптік одақтардың билік және

бизнеспен ықпалдастығы» бағыты

бойынша салалық магистратура

ашылғанын айтты.

Осы орайда «KAZENERGY»

қауымдастығының атқарушы

директоры Ләззат Ақмурзина

2020-2022 жылдарға арналған

жаңа салалық келісімге енгізілген

негізгі өзгерістерге тоқталды. Бұл

құжатта еңбек қауіпсіздігімен қатар,

жұмысшыларды ынталандырудың

тиімді тұстары қарастырылған.

Облыстық еңбек басқармасының

басшысы Асқар Қапанов мұнай-газ

саласында қызметкерлердің

міндеттері мен құқықтарын қорғау

жүйесі оң жолға қойылғанын тілге

тиек етті. Десе де, кемшін тұс

та жоқ емес.

- Ірі өндіріс орындарының

басым бөлігі мердігер компаниялармен

жұмыс істейді. Өкінішке

қарай, олардың барлығы бірдей

серіктестердің жұмысын бақылай

бермейді. Әсіресе, мердігер

ұйымның өз қызметкерлеріне

жалақыны уақытылы аударуы

қадағаланбайды. Сонымен қатар,

кейбір кәсіпорындар келесі жылдан

бастап енгізілетін электронды

еңбек келісімшартын қолдануға

дайын емес, - деді А.Қапанов.

Суретті түсірген - К.Музалевский.

ҚР Энергетика министрлігі мұнай

өндірісін дамыту департаменті

директорының орынбасары Сәтжан

Кәрімов мұндай мәселелерді үш

жақтың өкілдерін жинап, жан-жақты

талқылауды ұсынды. Сондай-ақ,

шара соңында облыс әкімінің бірінші

орынбасары Ұлан Жазылбек пен

Павлодар мұнай-химия зауытының

үздік қызметкерлеріне «Қазақстан

мұнайына – 120 жыл» мерейтойлық

медалін табыстады.

SARYARQA SAMALY

АЙНА 7 желтоқсан, сенбі, 2019 жыл 3

ТІРШІЛІК КӨЗІ

Ауданда өткен ғасырдың 90-жылдарында

жұмыс істеген су құбырын

қайта құру жобасы 2010 жылы қолға

алынған еді. Құрылыс жұмыстарына

Су ресурстарының комитеті тапсырыс

берген болатын. Алайда, алғашқы

мердігер «Центрстрой-комплект НС»

ЖШС жұмысты уақытында аяқтамаған

соң арадағы келісімшарт сот шешімі

бойынша бұзылды. Бұдан кейін

жұмысқа кіріскен «Лига-Финанс» ЖШС

де осындай жағдайға тап болды.

2015 жылы Ертіс өзенінің тасуы

кезінде су құбырының біраз бөлігіндегі

жолдар шайылып, ұңғымалар тасқын

су астында қалды.

- Аудандағы ауылдар саны

азайғандықтан 2017 жылы жобаға

түзетулер енгізілді, - деп атап өтті жер

қойнауын пайдалану, қоршаған орта

және су ресурстары басқармасының

мамандары.

Айта кетерлігі, 2018-2019 жылдар

аралығында құрылыс жұмыстарын

«Қазсушаруашылық» республикалық

кәсіпорны жүргізді. Нысанның құны

5,4 миллиард теңгені құрады. Қазіргі

кезде су құбырын іске қосу жұмыстары

қолға алынуда.

Топтық су құбырына Май ауданының

9,7 мың тұрғыны бар 15 ауылы

қосылатын болады. Жұмыскер, Көктөбе

және Бозша ауылдарында су желілері

салынып бітті. Жыл соңына дейін тағы

да 11 елді мекенде су бөлетін құбырлар

тартылатын болады. Осы мақсатқа

Аталмыш форумда марапатталғандардың

қатарында «Победа»

ЖШС-нің басшысы, облыстық мәслихат

депутаты Александр Поляков те бар.

Ол Қазақстан халқы Ассамблеясының

«Жомарт жан» төсбелгісімен марапатталды.

Сондай-ақ, жыл бойы өткен

республикалық акцияның қорытынд

ы с ы б о й ы н ш а а з қ а м т ы л ғ а н ж ә н е

көпбалалы отбасыларының балаларын

жаңа оқу жылына дайындау кезінде

көмек көрсеткен үш жерлесімізге

КОММУНАЛДЫҚ ШАРУАШЫЛЫҚ

Биыл Павлодар қаласының

аулаларына

«жан бітті». Бұған дейін

асфальт төсеу жұмыстары

қолға алынса,

енді жарықтандыру

мәселесі шешілуде. Жыл

соңына дейін 350 аулаға

жарықдиодты шамдар

орнатылмақ.

Қалалық тұрғын үй-коммуналдық

шаруашылық, жолаушылар көлігі және

автомобиль жолдары бөлімінің сектор

меңгерушісі Әлібек Оразалиннің айтуынша,

жыл басында 300 ауланы

жарықтандыруға бюджеттен 500 миллион

теңгеге жуық қаражат бөлінген. Тамыз

айында қалалық мәслихат депутаттары

арнайы мониторинг жүргізіп,

жарықтандыруды қажет етіп тұрған

тағы 50 қараңғы ауланың тізімін

Ауылға ауызсу жетпек

Май ауданында құрылысы он жылға созылған топтық су құбыры пайдалануға берілді.

Енді әр үйге су құбырларын тартып болған соң таза ауызсу жіберіледі деп жоспарлануда.

Оралхан ҚОЖАНОВ

2019 жылы қазынадан 3,2 миллиард

теңге қаржы бөлінді. Бұл соманың

2,7 миллиарды республикалық

бюджеттен, қалған 518 миллион теңге

облыстық қазынадан қарастырылды.

Май топтық су құбырына Ақсу

қаласының ауылдық аймағының елді

мекендері де қосылуы мүмкін. Облыс

әкімі Болат Бақауов ағымдағы жылдың

тамыз айында құрылыс учаскелерін

аралау кезінде осындай ұсыныс жасады.

- Төрт мыңға жуық тұрғыны бар

Мәмәйіт Омаров, Құркөл және Еңбек

ауылдарында су құбырларын тарту

Аулаңыз жарық па?

анықтаған. Тұрғындардың өтініші

де назарға алыныпты.

- Павлодар қаласында 1200-дей

аула бар десек, оның басым бөлігі

қараңғы. Кейбір аулаларда ғана

сығырайған шамдар тұр. Былтыр

кварталішілік жолдарға асфальт төселген

болатын. Биыл жарықтандыру ісіне

мән берілуде. Мердігер кестеден

кешікпей, тиісті жұмыстарды сапалы

атқаруда, - дейді Ә.Оразалин.

Жарықтандыруға жауапты мердігер –

«Астана Базис А» ЖШС-нің өкілі

Бахтияр Сүлейменовтің айтуынша,

бүгінде жерасты жұмыстары толығымен

аяқталған.

- Әзірге биіктігі 6 метрді құрайтын

1100 баған орнатылды. Аулалардың

орналасуына қарай кей жерде екі, кей

жерде бес баған тұр. Қуаты 70 Вт

шамдар таңдап алынды. LED-шамдар

автоматты түрде кешке қосылып, таң

ата сөнеді. Электр сымдар қосалқы

жобасы әзірленді, - деді аймақ

басшысы.

– Егер әр ауылда ұңғыма салып,

су соратын құрылғылар орнатып, өзге

де инфрақұрылымды тартатын болсақ,

бұл бағыттағы жұмыстарға бюджеттен

1 миллиард теңгеге жуық қаржы

жұмсалады. Ал осы ауылдарды Май

топтық су құбырына қоссақ, бірталай

қаржы үнемделіп, судың кірісі де артар

еді. Су желісіне қызмет көрсететін

мамандардың еңбекақысы көтеріліп,

су бағасының тарифі төмендейді, -

деп атап өтті өңір басшысы.

Меценаттар марапатталды

Павлодарлық төрт кәсіпкер Қазақстан халқы Ассамблеясы

ұйымдастырған республикалық форумда марапатталды.

«Қайырымдылық керуені» форумы елордадағы Бейбітшілік

және келісім сарайында Қазақстан Республикасының Мемлекеттік

хатшысы Қырымбек Көшербаевтың қатысуымен өтті.

Суретті түсірген - Қ.Тұрсынбаев.

МЕРЕЙ

Қазақстан Республикасы Президентінің

Алғыс хаттары тапсырылды. Атап айтар

болсақ, олардың ішінде «Ақтай» шаруа

қожалығының басшысы Қадыр Ақтаев,

Қайрат Мейренбаев пен Аңсат Жаңатаев

есімді жас кәсіпкерлер бар.

Форумға қатысқан ҚХА Павлодар

облыстық филиалы хатшылығының

меңгерушісі Айнұр Сәрсенбаева

облыстық Достық үйінде Аналар кеңесі

жұмыс істейтінін атап өтті. Аналар

кеңесі «Қайырымдылық керуені»

республикалық акциясы аясында жыл

бойы түрлі қайырымдылық шараларын

ұйымдастырған.

- Аналар кеңесі көпбалалы отбасылар

мен мүгедек бала тәрбиелеп

отырған шаңырақтарға көмек

көрсетуде. Жыл басында кеңес

қызметінің жол картасы құрастырылған

болатын. Сондай-ақ, облыстық

ҚХА-ның этномәдени бірлестіктері

мен «Қоғамдық келісім» КММ-ің

қызметкерлері Түркістан облысының

Арыс қаласындағы апатқа ұшыраған

отбасыларға бір милллионға

жуық қаражат жинап берді. Бұл -

адамгершіліктің белгісі, - деді Айнұр

Сәрсенбаева.

Павлодар облысы әкімінің

баспасөз қызметі.

станцияға жалғанды. Яғни, тұрғындар

қызмет үшін бір тиын төлемейді. Оны

айтып отырған себебім, әу баста

пәтер иелері жарыққа қосымша

шығындаламыз деп байбалам салған

болатын. Бүгінде 50 аулаға жарық

берілді. Жыл соңына дейін жоспарды

орындаймыз, - дейді Б.Сүлейменов.

Жарықтандыру ісінің барысын

бақылаған қалалық мәслихат депутаттары

Болат Смағұлов пен Игорь

Веретнов жұмыстардың сапалы

атқарылып жатқанын атап өтті.

- Катаев көшесі, 14, 57, 61, Сұрағанов

көшесі, 2, Назарбаев даңғылы, 22,

24-үйлердің аулаларында болдық.

Жап-жарық. Мұндай жаңашылдықты

тұрғындар қуанышпен қабылдап

жатқанына сенімдімін. Қалалық

мәслихат депутаттары алдағы уақытта

да шаһардың коммуналдық проблемаларын

шешуге белсенді атсалысады,

- дейді И.Веретнов.

Құттықтау

Құрметті Жүсіпбек Аймауытов атындағы облыстық

қазақ музыка-драма театрының ұжымы!

Бүгін аймағымыздағы қазақ театр өнерінің

қарашаңырағы 30 жылдық мерейлі белесіне қадам

басты. Қазақтың көрнекті жазушысы, қоғам қайраткері,

Алаш зиялысы Жүсіпбек Аймауытовтың атын иеленіп

отырған бұл өнер ордасының алар орны ерекше. Бүгінде

ол ұлт руханиятының өрісін кеңейтіп, облыс мәдениетіне

өлшеусіз үлес қосып келеді.

Өздеріңіз еңбек ететін өнер ұясының тарихы терең әрі

тамаша дәстүрге бай. 1990 жылдың 7 желтоқсанында

қазақ театры болып ұйымдастырылып, Мұхтар Әуезовтің

«Айман-Шолпан» қойылымымен шымылдығын ашқан

өнер ордасында талай дарынды актерлер мен режиссерлер

еңбек етіп, халыққа танылды. Өздерінің өшпес

қолтаңбаларын қалдырып, көрермендердің шынайы

сүйіспеншілігіне бөленді. Театр сахнасында әр жылдары

ұлттық және әлемдік драматургияның үздік туындылары

табысты қойылып келеді. Ұжым алдағы уақытта

да заман талабына сай мазмұнды қойылымдар ұсынып,

адамгершіліктің асыл қасиеттерін паш етіп, көрерменді

ұлттық рухта тәрбиелеуге лайықты үлесін қоса береді

деп сенемін.

Баршаңызға зор денсаулық пен бақыт, өнердің қия

жолында сәттіліктер мен табыстар тілеймін!

Құрметпен,

Ернұр ДӘУЕНОВ,

Павлодар облысының мәдениет,

тілдерді дамыту және архив ісі

басқармасының басшысы.

Қолдаудан

кенде

қалмайды

ӨҢІР

Кәсіпкерлікті дамыту бойынша көзге түсетін

Тереңкөл ауданында биыл да ауқымды

жұмыс жүргізілген. Бірқатар сауда орны, жол

бойындағы сервис ашылған. Мемлекеттік

бағдарлама аясында мал басының саны

артқан.

Айдана ҚУАНЫШЕВА

Бұл туралы өңірлік коммуникациялар қызметінде

өткен брифинг барысында Тереңкөл ауданының әкімі

Ернұр Әйткенов айтты. Оның сөзінше, ағымдағы

жылы ірі қара саны 10,5 пайызға, қой саны

7 пайызға көбейіп, жылқы саны 8786-ға жеткен.

- Ауданда «Сыбаға» бағдарламасы арқылы мал басының

санын арттырған қожалықтар көп. Оларға мемлекет тарапынан

көрсетіліп отырған қолдау зор. Сонымен қатар,

«Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасы аясында

6 жоба қаржыландырылды. Бұл ретте қаражат «Ет Бастау»

жауапкершілігі шектеулі серіктестігі мен «Скубаков» жеке

кәсіпкерлігіне қажетті құрылғыларды сатып алуға бағытталды.

Кәсіпкерлікті дамытуда да ауқымды іс жүргізілді. Мәселен,

аудан орталығында «JasAi» тамақтану орны мен «Айдар»

жол бойындағы дәмханасы ашылды.

Құрылысқа қажетті заттарды сатуға арналған «СтройРум»

сауда үйі мен «INMART» супермаркеті іске қосылды.

Шағын және орта кәсіпкерлікпен айналысатындардың

қатары 2147 адамға жетіп отыр. «Нәтижелі жұмыспен

қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамыту» бағдарламасы

бойынша 26 адам жалпы құны 130 млн. 200 мың теңгені

құрайтын несиеге ие болды. «Бастау Бизнес» пен «Жас

кәсіпкер» жобалары аясында 185 адам арнайы оқудан

өтті. Ағымдағы жылы бизнес жоспарларын сәтті қорғаған

40 қатысушы 100 айлық есептік көрсеткіш көлемінде,

тағы 40 адам 200 айлық есептік көрсеткіш көлемінде

қайтарымсыз грантты жеңіп алған, - дейді Е.Әйткенов.

Ернұр Нұрмұханұлының сөзіне сүйенсек, биыл оңтүстік

өңірден 30 отбасыны көшіру жоспарланған. Қазіргі уақытта

131 адамнан тұратын 27 жанұя елдімекенге қоныс

аударған. Ауданда «Ауыл – ел бесігі» жобасы аясында

жүзеге асқан істер көп. Бұл ретте 12 жобаны қолға алу

мақсатында 306,8 млн. теңге қаржы бөлінген. Жоспар

бойынша бекітілген жұмыстарды атқару мақсатында

260,2 млн. теңгеге келісімшарт жасалған. Қалған үнемделген

қаржы тағы 5 жобаны жүзеге асыруға мүмкіндік берген.

Қомақты қаражат құрылыс жұмыстарына, жол жөндеуге,

жарықтандыру шарасына жұмсалған. Нәтижесінде аудан

орталығындағы 7 көшенің жолына асфальт төселіп, 4 көшеге

жарық тартылған. Бұл бағыттағы жұмыстар жалғасатын

болады.

4 7 желтоқсан, сенбі, 2019 жыл ӘЛЕУМЕТ

SARYARQA SAMALY

Заңсыз кескенге –

шара қатаң

Желтоқсан айы басталса болғаны, кей тұрғындар

орман-тоғайлардағы қылқан жапырақты ағаштарды

кесіп, жаңа жылдық дайындыққа кіріседі. Тіпті, кейбірі

қарағай, шыршаларды сатып, табыс табуды көздейді.

Алайда сол арқылы табиғатқа залал келтіріп қана

қоймай, әкімшілік немесе қылмыстық жауапкершілікке

тартылуы мүмкін екеніне аса мән бермейді. Мұндай

әрекетке барғандарды қандай жаза күтіп тұр? Жалпы,

ағаштарды заңсыз кесумен күрес қалай жүргізілуде?

Осы және өзге де сұрақтарға Павлодар орман және жануарлар

әлемін қорғау жөніндегі мекеме директорының

орынбасары Саян Байкетаев жауап берді.

- Саян Ержанұлы, жаңа

жыл қарсаңында қылқан

жапырақты ағаштарды заңсыз

кесу әрекеттері қаншалықты

жиі кездеседі?

- Соңғы бес жылда біздің мекемеге

қарасты орманшылықтарда

мұндай бірде-бір факт тіркелген

жоқ. Бұл алдын алу шараларының

жүйелі жүргізілуінің нәтижесі деп

білемін. Айталық, ҚР Экология,

геология және табиғи ресурстар

министрлігіне қарасты Орман

шаруашылығы және жануарлар

дүниесі комитетінің бұйрығына

сәйкес, 1 желтоқсаннан бастап

қылқан жапырақты ағаштарды қорғау

бойынша жұмыстар күшейтілді. Соған

сәйкес, 7 мобильді топ құрылып,

Тереңкөл ауданынан Шығыс Қазақстан

облысына дейінгі аумақты алып

жатқан ормандағы жағдайды мықтап

бақылауға алды. Құрамында орман

күзеті, жергілікті полиция өкілдері

бар бұл топ негізгі жолдарды

тексеріп, тұрғындармен кездесіп,

түсіндіру жұмыстарын жүргізеді.

Әсіресе, демалыс, мереке күндері

мобильдік топтардың жұмысы

қыза түседі. Себебі сол уақытта

тұрғындар заңсыз ағаш кесуі әбден

мүмкін. Бірақ осы уақытқа дейін

жүргізілген 8 рейдтің барысында

құқық бұзушылықтар анықталмады.

- Тиісті шараларды атқаруға

жұмыс күші мен техника

жеткілікті ме?

- Иә, бұл тұрғыдан алғанда

еш қиындық жоқ. Мамандардың

иелігіндегі 7 жеңіл көлік қажетті

құралдармен жабдықталған. Сонымен

қатар, мобильді топ мүшелерінің

барлығында радиобайланыс бар.

Қандай да бір жағдай орын ала

қалса, соның көмегімен құзырлы

мекемелерге дер кезінде хабар

беруге болады.

- Ағаштарды заңсыз кескен

тұрғындарға қатысты қандай

шаралар қолданады?

- Табиғатқа келтірілген шығынның

көлеміне байланысты ҚР

Қылмыстық және Әкімшілік Кодекстеріне

сәйкес жауапкершілікке тартылады.

Атап айтқанда, бір қарағай

немесе шыршаны кесу 15 айлық

есептік көрсеткішке, яғни 37 875

теңгеге теңестіріледі. Егер тұрғын

орман қорына 100 айлық есептік

көрсеткіштен артық залал келтірсе,

бұл қылмыстық іс болып саналады.

Мұндай жағдайда құқық

бұзушы 160 айлық есептік көрсеткіш

көлеміне дейін айыппұл төлеуі,

160 сағатқа дейін қоғамдық жұмысқа

тартылуы немесе 40 тәулікке дейін

қамауға алынуы мүмкін. Сондықтан

тұрғындарға заңсыз әрекеттерге

бармай, жаңа жылда жасанды

шыршаларды орнатуға кеңес береміз.

- Осы орайда орманшылар

қысқы уақытта қарағай, шыршаларды

қалай күтіп, баптайды?

БАС ТАҚЫРЫП

Елімізде «Ардагерлер туралы» заң қабылданбақ. Қазіргі таңда Парламент

қабырғасында аталмыш құжат әзірленуде. Осыған орай, республиканың түкпіртүкпірінде

түрлі деңгейдегі жиындар өтіп, заң жобасы ашық талқылануда.

Ел тілегі ескеріледі

С

- Қыс – қылқан жапырақты ағаштарға

ең қолайлы уақыт. Сондықтан

жылдың осы мезгілінде ерекше күтіп,

баптауды қажет етпейді. Десе де,

орманшылар олардың кесілмеуін,

құлап қалмауын қадағалайды.

- Павлодар орман және жануарлар

әлемін қорғау жөніндегі

мекеме мамандары ағаштарды

сақтап қана қоймай, орман

қорын көбейтуге де өз үлестерін

қосатын болар...

- Әлбетте, біз үшін орман

алқабымен көмкерілген аумақты,

жасыл желекті жерді көбейту

маңызды. Мекемеге қарасты

орманшылықтар бұл бағытта да

жұмыс істейді. Мәселен, былтыр

10 гектар алқапқа қылқан жапырақты

ағаштардың көшеттерін отырғызсақ,

биыл 10,4 гектарға қарағай, шыршаларды

салдық. Олардың 76 пайызы

жақсы тамыр тартты. Орман қорын

көбейту үшін осындай ауқымды

істер атқарылып жатқан тұста

тұрғындар аз уақыттық қызық

үшін қарағайларды кесіп, жаңа

жылдың сәніне айналдырмаса екен

дейміз. Табиғат – бәрімізге ортақ

қазына, сондықтан оны аялау да –

баршамызға ортақ парыз.

- Сұхбатыңызға рақмет!

Сұхбаттасқан –

Құндыз ҚАБЫЛДЕНОВА.

ЗАҢ ЖОБАСЫ

ДЕНСАУЛЫҚ

Тұмаудан сақтан!

Облыс бойынша эпидемиологиялық маусым

басталғаннан бері 3 123 адамның ЖРВИ-мен (жіті

респираторлық вирустық инфекция) ауырғаны

анықталды. Оның 50 пайызға жуығын 14 жасқа

дейінгі балалар құрайды. Қуантарлығы, осы уақытқа

дейін өңірімізде тұмау жұқтыру оқиғасы тіркелмеген.

Нұржайна ШОДЫР

Бұл жөнінде өңірлік коммуникациялар

қызметінде өткен баспасөз

мәслихатында облыстық тауарлар

мен көрсетілетін қызметтердің

сапасы мен қауіпсіздігін бақылау

департаментінің басшысы Ирина

Сорокина мәлім етті. Оның

айтуынша, жұқпалы вирустық

инфекцияларға шалдығуы

мүмкін деген 130 адамның

денсаулығы мұқият тексеріліп,

зертханалық жұмыстар жүргізілген.

Соның қорытындысы бойынша

науқастардың арасында одено,

парагрипп, рено және короно

сынды вирустардың таралғаны

анықталған. Бірақ, бұл тұмауға

жатпайды, дейді басқарма басшысы.

- Желтоқсан айының соңынан

бастап ақпан айының ортасына

дейінгі кезеңде тұмау ауруы белең

алады. Сондықтан тұрғындар

денсаулығына сақтықпен қарап,

тұмаудың алдын алу шараларына

ертерек кіріскені жөн. Осы мақсатта

өңір тұрғындарын вакцинациялау

жұмыстары сәтті жүргізілді. Қазіргі

таңда облыс бойынша 84 038

адамға екпе салынды. Оның ішінде

9 472 медициналық мекемелердің

қызметкері, 2 420 жүкті әйел,

14 жасқа дейінгі 23 536 бала

бар. Жергілікті бюджет есебінен

62 536 адам, жұмыс берушілер

есебінен 15 492 адам егілді. Ал

6 010 тұрғын тұмауға қарсы екпені

ақылы негізде салғызды, - дейді

Ирина Сорокина. Сондай-ақ, ол

осы жылдың 1 сәуірінен бастап

қызылша, паротит, қызамық

ауруларына қарсы иммундау

жұмыстары жүргізілгенін атап өтті.

Нәтижесінде, бүгінгі күні 5 856

бала мен 20-29 жас шамасындағы

66 473 адамға екпе салынған.

Басқарма басшысының айтуынша,

соңғы уақытта облысымызда екпе

егілуден бас тартатын тұрғындар

қатары 3 есеге азайған.

- Өткен жылдың осы кезеңінде

өңірімізде 69 адам екпе салдыруға

қарсылық білдірсе, биыл осындай

22 оқиға орын алды. Бұған қарап,

екпеден бас тартушылар санының

едәуір азайғанын аңғаруға болады, -

дейді ол.

Айта кетерлігі, қазіргі таңда

елімізде қауіпті ауруларға қарсы

салынатын 20 түрлі вакцина

бар екен. Қазақстандықтарға

егілетін вакциналар Бельгия,

Франция, Голландия, АҚШ және

Ресей мемлекеттерінен әкелінеді.

Олардың барлығы Дүниежүзілік

денсаулық сақтау ұйымының сертификатын

алған. Бұған қосымша

әр вакцина қатаң сынамадан

өткізіледі. Сондықтан екпе сапасына

қатысты алаңдауға еш негіз

жоқ дейді, мамандар.

МЕЗГІЛ МӘСЕЛЕСІ

Өртенген көлік көп

Биыл 11 айдың ішінде 66 көлік отқа оранған. Басты

себеп – техниканың электр қондырғыларында ақаулар

көп. Көлікке қосымша жарық диодты сымдарды

жалғау, суыққа төзімді материалдармен қымтау

да аязды күндері өрттің шығуына алып келеді.

Нұржайна ШОДЫР

Жаңа құжаттың жобасын алдын

ала талқылауға арналған отырыс

облыстық ардагерлер кеңесінде де

ұйымдастырылды. Оған өңірдегі

үкіметтік емес ұйым өкілдері, Ауған

соғысының ардагерлері, Чернобыль

апатының зардабын жоюға

қатысқан жерлестеріміз және өзге

де қоғам белсенділері қатысты.

Шараға жиналған қауым

мемлекет тапсырмасы бойынша

кезінде түрлі деңгейдегі майданға

аттанған азаматтардың қандай

көмекке мұқтаж екенін сөз етіп,

жаңа құжатқа енгізілуі тиіс ұсыныспікірлерін

ортаға салды.

- Шыны керек, Ауған соғысына

және Чернобыль апатына қатысқан

ардагерлердің арасында әлі баспанасыз

жүргендері бар. Осы мәселені

мемлекеттік деңгейде шешу керек.

Бұған дейін Ұлы Отан соғысының

барлық қатысушысына пәтер берілді.

Олардан кейін соғыстың ащы дәмін

біз таттық. Бұл майданда да қантөгіс

болды. Отан алдындағы борышымызды

өтеп, бұйрықты орындау

үшін басымызды қатерге тіктік.

Сол еңбегіміз ескеріліп, еленуі

тиіс, - деді «Павлодар облысы

мен қаласының ауған соғысы

ардагерлері және мүгедектері»

қоғамдық қорының директоры

Байғабыл Майкотов.

Жиынға қатысушылар, сондай-ақ,

бұйрық бойынша майдан даласына

аттанған барлық ардагерге

кепілдендірілген медициналық,

әлеуметтік көмектер көрсетіліп,

арнайы жәрдемақылар төленуі қажет

екенін тілге тиек етті. Облыстық

жұмыспен қамтуды үйлестіру

және әлеуметтік бағдарламалар

басқармасы басшысының орынбасары

Гүлнәр Камалова басқосуда

айтылған барлық ұсыныс қағаз бетіне

түсіріліп, халық қалаулыларының

қарауына ұсынылатынын атап өтті.

Айта кетерлігі, елімізде соғысқа

қатысушылар мен оларға теңестірілген

тұлғаларға берілетін әлеуметтік

кепілдіктер туралы заң бар екен.

Ал жаңадан қабылданғалы отырған

құжат аталған санаттағы барлық

тұлғаларға берілетін жеңілдіктер

мен көрсетілетін көмектерді бір

жүйеге енгізуді көздейді, дейді

мамандар. Яғни, бұған дейін

кепілдендірілген жеңілдіктер Ұлы

Отан соғысының ардагерлері мен

мүгедектеріне, тыл еңбеккерлеріне

ғана көрсетіліп келсе, бұдан былай

бұл мүмкіндік 5 түрлі санаттағы

азаматтарға көрсетілетін болады.

Олардың қатарында Ауған соғысының

ардагерлері, Чернобыль апатының

қатысушылары және басқа да

санаттағы жауынгерлер бар.

- «Ардагерлер туралы» заң

жобасының шикі тұстары көп

екенін байқадық. Сондықтан осы

іске тікелей қатысы бар тұлғалар

бас қосып, өз ұсыныстарымызды

дайындап жатырмыз. Әркім әртүрлі

пікір айтуда. Соның ішінде Чернобыль

қатысушыларының радиациядан

шеккен зардабын есепке

ала отырып, жеке мәртебе беру,

жалпы барлық ардагерге лайықты

дәрежеде құрмет көрсетіп,

материалдық тұрғыда көмек беру

сынды мәселелер көп көтерілуде.

Міне, осы ұсыныстарды жоғары

жақтағыларға жеткізіп, заң жобасын

жетілдіруге атсалысудамыз, - дейді

облыстық ардагерлер кеңесінің

төрағасы Рымтай Шөкеев.

Осылайша, аталған құжат

қоғамда қызу талқыланып, толықтырылып,

халық қалаулы-ларына

ұсынылмақ. Егер жаңа заң жоғары

жақтан бірден қолдау тапса, көп

кешікпей қолданысқа енгізілетін

болады.


Павлодар қаласының төтенше

жағдай департаментінің бастығы

Ренат Валишановтың айтуынша,

көлік иелері 5 литрлік ұнтақты

өрт сөндіру қондырғыларымен

қаруланғаны абзал.

- Қазан айында аяздың

алғашқы лебі сезілген уақытта

облыс орталығында 11 көлік

отқа оранды. Қала берді, бір

жолаушылар автобусы жанып

кетті. Адамдар жапа шеккен

жоқ. Автокөліктердің көбінде

1 литрлік өрт сөндіру құрылғылары

кездеседі. Оның өрт ошағын

сөндіруге қауқары жетпейді.

Аккумуляторға артық салмақ

түспеуі қажет. Сондай-ақ, көлікті

тәжірибелі мамандарға жөндеткен

абзал, - дейді Р.Валишанов.

Облыстық төтенше жағдай

департаменті бастығының орынбасары

Самат Асайыновтың айтуынша,

жыл басынан бері жеке

секторды қоныстанған көпбалалы

отбасылардың шаңырағына улы

газдан хабар беретін 111 құрылғы

орнатылған.

- Жақында аталған құрылғының

көмегімен 2 жағымсыз оқиғаның

алдын алдық. Қос отбасында да

5 баладан тәрбиеленуде. Бұл

ретте, тұрғындарға мұржаны

тазалауға, пештің жарылған бөлігін

реттеуге кеңес береміз, - дейді

С.Асайынов.

Жолда қалған жолаушылардың

қауіпсіздігін қамтамасыз ету

үшін биыл 168 жылыту бекеті

қарастырылыпты. Оның 35-і

облыстық, қалғаны аудандық

маңызы бар жолдардың бойында

орналасқан. Самат Асайыновтың

сөзінше, аязды күндері Павлодар-

Нұр-Сұлтан бағыты бойынша

жолға шыққан көліктердің жолда

тұрып қалуы оқиғалары жиі

тіркелген. Мәселен, тәжікстандық

48 азамат отырған автобус

Екібастұз қаласының тұсында

істен шыққан. Жолаушыларға

тиісті көмек көрсетілген.

Балықшылардың қауіпсіздігі

де - басты назарда. Бір учаскеде

мұздың қалыңдығы әртүрлі болуы

мүмкін. Сол себепті балықшыларға

барынша абай болған жөн.

SARYARQA SAMALY

ТІРШІЛІК 7 желтоқсан, сенбі, 2019 жыл 5

NUR OTAN - 20

Алғыс арқалаған

халық қалаулысы

Тəуелсіз Қазақстанның баянды бейбітшілік пен келісімнің

бесігіне айналғаны белгілі. Осы əрбір жеткен жетістіктің

артында түрлі салада жан аямай қызмет еткен азаматтардың

еңбегі жатыр.

Сол себепті, халқының кемшін тұстарын

бүтіндеуде, жұртының мұң-мұқтажымен

бөлісуде табандылық танытатын ерлерімізді

«нағыз ер азамат» деп арда тұту -

біздің міндетіміз. Әркез өзінің адал

еңбегі мен мол біліміне сеніп, туыпөскен

өлкесінің өркендеуі жолында адал

қызмет етсе, халықтың әл-ауқаты да

жақсармақ, мұнымен қоса, халқының

құрметіне бөленіп, қашан да өзінің

лайықты бағасын алады.

«Халқына бегі, бегіне халқы сенген

ел ұзақ жасайды» деген екен Күлтегін.

Расында сенім – тау мен тасты қопаратын

құдіретті күш. Ал оны ақтау әрбірінің

қолынан келе бермейді. Әсіресе, мұңлының

мұңын айтар халық қалаулысы болу –

сенімнің шарықтаған шегі.

Сол себепті кез келген азамат үшін

үлкен жауапкершілік ол – қызметінде

абыройлы әрі табысты болу. Осы

қасиеттердің бәрі бір адамның бойынан

табылса, тегінде сол азамат тізгіндеген

істің де жандана түсетіні сөзсіз. Еліміздің

Тәуелсіздігін нығайтып, халық үшін

тынымсыз еңбек етіп келе жатқан

осындай ел азаматтарының бірі де

бірегейі «Nur Otan» партиясы Железин

аудандық филиалы төрағасының бірінші

орынбасары, аудандық мәслихаттың

депутаты – Төлеген Сәрсенов.

Ол 2003 жылғы қаңтардан бастап

«Нұр Отан» Халықтық-Демократиялық

партиясының мүшесі. 2009 жылдың

қазан айынан бастап партияның Железин

аудандық филиалы төрағасының бірінші

орынбасары лауазымында жұмыс істейді.

Бұған дейін Захаровка жалпы білім

беретін мектебінің директоры болып

қызмет жасады.

Төлеген Сәрсенұлы - аудандық

мәслихаттың V-VI шақырылымдарының

депутаты. Жинақтаған мол тәжірибесінің

арқасында ауданның даму жолына және

әлеуметтік мәселелерді шешу барысында

құнды ұсыныстар енгізе білді.

Оның бастамасымен бірнеше ауылдарда

су мәселесі шешіліп, жолдар жағдайы

жақсара түсті.

Сондай-ақ ол ауданның жастарымен

БАҒА САЯСАТЫ

тұрақты кездесіп тұрады. Оның сөзінше,

«Жастар – еліміздің болашағы. Білімді

де білікті жастарды ауылға көбірек

тартуымыз керек. Ауылдар гүлденсе,

еліміз де жайнай түседі». Сол себепті,

«Дипломмен - ауылға!» бағдарламасы

аясында ауданға келген жас мамандарға

үнемі қолдау көрсетіп, олармен белсенді

қатынас жасайды.

Осы орайда, халық қалаулысы осы

жылдар аралығында аудан, ауыл активімен

жүздеген кездесу өткізіп, талай еңбек

ұжымдарын аралап, жиындар өткізді.

Төлеген Сәрсенұлы ауданның барлық

ауыл тұрғындарын жақсы таниды десек,

артық айтқандық емес. Ол әрқашанда

қарапайым адамдардың өтініштеріне

адамдық, мейірім және үлкен ықыласпен

қарап, көмектесуге тырысады. Сондай-ақ,

ол әрдайым барлық проблемаларды

шешуге жеке қатысады.

Төлеген Сәрсенұлы кестесіне сәйкес

адамдарды қабылдайды, мұқият тыңдайды

және әрқайсысына көмектесуге тырысады.

Оған әртүрлі мәселемен жүгінеді.

Өзінің азаматтық борышын елінің

әл-ауқатының өсуі мен халық жағдайының

жақсаруымен ұштастыратын Төлеген

Сәрсенұлы бүгінде депутат ретінде де

абырой биігінен көрініп жүр. «Жақсының

жақсылығын айт, нұры тасысын», -

демекші, ел ықыласына бөленген халық

қалаулысы - әркез игі шаралар мен

сауапты істердің бастаушысы. Ол аудан

көлемінде өтетін барлық қайырымдылық

шараларға тұрақты түрде қатысады.

Жыл сайын өтетін «Мектепке жол»,

«Қайырымдылық», «Қамқорлық», «Бақытты

балалық шақ», «Балаға жолдама сыйла»

сынды шараларға өзі ғана қатысып қоймай,

сонымен қатар барлық әріптестері мен

аудан тұрғындарын белсене қатысуға

шақырады.

Оның 10 жылдық депутаттық мансабында

атқарған жұмыстары, сіңірген

еңбегі зор. Ол - мәслихат депутаты ғана

емес, сонымен қатар партияның аудандық

филиалы Саяси кеңесінің мүшесі, саяси

кеңес бюросының мүшесі және депутаттық

фракция жетекшісі. Сондай-ақ, Төлеген

Табиғи өнімге толы

Сәрсенұлы «Ұлттың 50 тұлғасы» партиялық

жобасын белсене іске асырушылардың

бірі болды. Осындай еңбектері үшін

көптеген марапаттарға да ие болды.

Атап өтсек, Қазақстан Республикасының

Президентінің Алғыс Хаты (2011, 2015,

2019 ж), «Қазақстан Республикасының

Тәуелсіздігіне - 20 жыл», «Павлодар

облысына - 75 жыл», «Мәслихаттың

20 жылдығы» медальдарының иегері

атанды.

Тәуелсіз еліміз келелі бір кезеңге,

кемелді келешекке аяқ басып тұр. Ел

өркендеуінің жаңа кезеңінің міндеттері

туралы Елбасымыз Н.Назарбаев өзінің

Жолдауларында кеңінен атап өтті.

Халық сеніміне ие болу аса жоғары

жауапкершілік екенін сезінген Төлеген

Сәрсенұлы Қазақстан Республикасының

Конституциясы мен заңдарын, Елбасы

Жолдауында алға қойған міндеттерді

басшылыққа ала отырып, ауданның

өркендеуі жолында еңбек етпек.

«Елге қызмет – басты міндет» ұранын

ұстанған Төлеген Сәрсенұлы - алғыс

арқалаған халық қалаулыларының бірі.

Иә, расында елім үшін деп атқарған игі

істерің халық тарапынан оң бағасын

алса, еліңнің ардақтысы атану үлкен

мәртебе. Міне, бүгінде кейіпкеріміз өзінің

өнегелі өмір жолында еліне жасаған

жақсылығы мен мемлекет дамуы жолында

атқарған игі істері арқасында елінің

ардақты азаматы атанды. Ендеше, елі

үшін қашан да елжіреп, халықтың туын

биік көтеріп жүрген азаматтарымыз көп

болғай!

П.ЛАМПАРТЕР,

Железин аудандық мәслихатының

хатшысы, аудандық мәслихат

депутаты.

Мамандық таңдау –

болашақты таңдау

Біздің болашағымыздың жарқын болуы

қазіргі мамандықтың тікелей нарықтық

бәсекеге қабілетті және қажеттілігіне

байланысты. Оған лайықты болуымыз

үшін өзіміз таңдаған мамандығымызға

деген білімді терең әрі кеңінен алуымыз

керек.

Мамандық таңдау әркімнің өз болашағы үшін өте

маңызды. Қазіргі уақытта байқағаным жас талап,

ұлттық тестілеуден жинаған балл қай мамандыққа

жетсе, соған түсе саламын деу – үлкен қателік.

Ол мамандықты жақсы білмей, не болмаса жақсы

көрмей меңгеру мүмкін емес. Қанша тырыссаңыз

да, ол білімді бойыңызға ала алмайсыз. Сондықтан,

мектеп қабырғасынан бастап ойлау керек. Мамандық

таңдау – өміріміздің ең күрделі шешімдерінің бірі.

Мамандық таңдау алдында «Ол маған не үшін

керек?», «Бұл салада жұмыс істей аламын ба?»,

«Мамандықтың қыры мен сыры қандай?» деген

сұрақтарға жауап беріп, ойланған дұрыс.

Жастар бізден үлкен қолдау күтеді. Биыл -

«Жастар жылы». Жарқын болашақты құрау бүгіннен

басталады. Біз қалай бассақ, келешек сол жолмен

жүреді.

Мен үшін қызметім – үлкен мектеп болғандықтан,

жастарға бағыт беріп, мамандықтан қателеспеуге,

жаман ортаға түсіп кетпеуге жол көрсетуіміз керек

деген ой қолыма қалам ұстатты. Абай атамыз: «Ең

басты мәселе, әке-шеше балаға жақсы тәрбие,

мінез, содан кейін, жақсы орта мен жақсы ұстазға

кезігу жағын қадағалауы керек» дейді.

Қаржы маманы әрқашан үлкен сомадағы

қаражатпен жұмыс істейді, сол себепті қаржыгер

бойында адалдық қасиеті болуы тиіс. Өйткені ақша

деген құнды қағаз адамның көзін қызықтырып,

ойын бұзуы мүмкін.

Әр қызмет аса зор жауапкершілікті талап етеді.

Сырт қабілеті, сөйлеу әдебі мен мәнері, азаматтық

қасиеттері арқылы елге үлгі болу, қаржыны дұрыс

жоспарлау арқылы елге үлгі болу, қаржыны дұрыс

жоспарлау арқылы әлеуметтің ахуалын жақсарту -

қаржы қызметкерінің тікелей мақсаты мен міндеті.

Қаржы саласында жұмыс істеп жүрген мамандар

әлемдегі өзгерістерді, экономикалық жағдайлардың

барлығын біліп, меңгеруі тиіс. Ал бұл жағдайда

өзгерістер күнделікті болуы мүмкін.

Халықпен қызмет ету қашанда қиын. Себебі,

әркімнің өз мүддесі, өзіндік пікірі мен толғаныстары,

тіпті мінезі бөлек.

Қаржы қызметкері тек білімді ғана емес, жоғары

моральдік жауапкершілік пен өз ісіне деген әділдік,

адалдық, адамгершілік қасиеттері қағидаларын қатаң

ұстанғанда ғана елдің ертеңі нұрлы болмақ.

А.ЕСЕКЕЕВА,

Аққулы ауданының қазынашылық

басқармасының басшысы.

(20257)

Арзан әрі сапалы өнімнен дәм татқысы келетіндер әр сенбіде

ұйымдастырылатын жәрмеңкені асыға күтетіні рас. Мұндай

шарапаты мол шара әр аудан орталығында өткізілуде. Облыс

орталығында да апта сайын шаруалар азық-түлік тауарларын

ұсынуды әдетке айналдырған.


Облыстық ауыл шаруашылығы

басқармасының маманы Татьяна

Нагуланың мәліметінше, жыл басынан бері

облыс бойынша 553 жәрмеңке өткізіліп,

2057, 4 миллион теңгенің өнімі сатылған.

Сондай-ақ, павлодарлықтар Елордада

ұйымдастырылған жәрмеңкеге белсенді

атсалысып, 1170 тоннаның өнімі үлестірілген.

Жалпы, облыс бойынша өткізілетін жәрмеңкедегі

азық-түлік бағасы нарықтағы бағадан 30

пайызға дейін арзан екенін атап өткен жөн.

Павлодар қаласындағы жәрмеңкенің

жөні бөлек. Әр апта сайын кем дегенде

3 ауданның ауыл шаруашылығы тауарын

өндірушілері төбе көрсетіп жүр. Ауылдың

т а б и ғ и ө н і м і н с а ғ ы н ғ а н қ а л а л ы қ т а р т а ң а т п а с -

тан кезекке тұрып, дорбасын қампитып

қайтады. Әсіресе, зейнеткерлердің қарасы

қалың. Ай сайынғы зейнетақысын үнемдеп

жұмсайтын қариялар бір апталық азық-түлігін

шанасына салып әкетеді.

- Бес күндік жұмысы бар азаматтар

демалысты күтсе, зейнеткерлер демалыстағы

жәрмеңкені күтеді. Жәрмеңкенің орталықта,

яғни «Квазар» сауда үйінің маңында

ұйымдастырылғаны жақсы болды. Қоғамдық

көліктер жиі қатынайды. Зейнетақы мөлшеріне

көңілім толады. Балалар «әуре болмай, үй

жанындағы дүкеннен сатып ала салмайсың

ба?» дейді. Ауылдың құрт-қаймағын жеп

өскендіктен, жәрмеңкеде сатылатын табиғи

өнімдердің орны бөлек, - дейді зейнеткер

Зәуреш Әділханова.

Павлодар қалалық мәслихатының депутаты

Болат Аманжолов жәрмеңкенің бағаны тұрақтандыруда

пайдасы орасан екенін атап өтті.

- Жыл сайын тұрғындардың тұтынушылық

сауаты артып келеді. Жәрмеңкедегі өнімнің

бағасы әлеуметтік дүкендермен салыстырғанда

әлдеқайда төмен. Содан болар, жәрмеңкеге

халық көп келеді. Алдағы уақытта сатылатын

өнім түрлерін арттыру жағын қарастыру

керек болар, - дейді Б.Аманжолов.

Жәрмеңкеге жиі атсалысатын тауар

өндірушілердің бірі – Успен ауданындағы

«Белоусов» жеке кәсіпкерлігі. Күнбағыс майымен

танымал болған жеке кәсіпкерліктің тауарына

сұраныс мол.

- Жәрмеңке тұрғындарға да, бізге де

тиімді. Дүңгіршек жалдау үшін қалтамыздан

бір тиын шығармаймыз. Әр сенбіде шамамен

150 литрге дейін күнбағыс майы сатылады.

Бағасы – 360 теңге, - дейді жеке кәсіпкерлік

басшысы Константин Белоусов.

Соңғы уақытта жәрмеңкеде қазақтың

ұлттық тағамдарын сатып тұрған азаматтардың

да саудасы қызып тұр. Мұнда қымыздың

1 литрі 600 теңгеден сатылуда. Қоспа

1500 теңгеден, талқан 1200 теңгеден

үлестіріледі. Құрттың дәміне қарай 3 түрі

сатылады. Пішіні де әртүрлі. Қолдың майы

2100 теңгеге бағаланған.

- Немерелерімнің туған күндері

қыс мезгілінде. Жылдағы дәстүрге сай

С

туысқандардың басын қосып, ақ дастарқан

жаямыз. Ас мәзіріне қазақтың ұлттық тағамдарын

енгізу міндетті. Шетелдің газды сусындарынан

гөрі қымыз әлдеқайда пайдалырақ.

Қалада тұрғандықтан, қоспа, талқан әзірлеуге

мүмкіндік бола бермейді. Жәрмеңкеге келіп,

арзан бағамен керегімді сатып аламын, -

дейді зейнеткер Күлпан Есболатова.

Қысқасы, қос тараптың да көңілінен

шығып отырған жәрмеңкенің тиімділігі мол.

Маңызды шараны ұйымдастырып жүрген

билік өкілдері тұрғындардың өтініш-тілегін

назарға алып, жәрмеңкенің жандануына

атсалыса бермек.

6 7 желтоқсан, сенбі, 2019 жыл МӘДЕНИЕТ

SARYARQA SAMALY

Ән мен жырдан ақ шашу

Басы 1-бетте

Тілеуберді САХАБА

Алаш ақыны Сұлтанмахмұт Торайғыров

бір сөзінде: «Қазақтың әні өлсе, жаны

өледі, әдебиеті жесір қалады. Жаны өлген

адам ағаш сияқты болады, ағашты отқа

жағады. Қазақты отқа жаққыларың келмесе,

әнді сақтаудың қамын жасаңдар», - деген.

Міне, бүгінгі қарекетімізді де сол қазақтың

дәстүрлі әнін жоғалтпаудың қамы деп

білген дұрыс болар. Бұл дәстүрлі ән мен

жыр фестивалі ел Тәуелсіздігінің биылғы

28 жылдығы мен қазақтың бас ақыны Абай

Құнанбайұлының 175 жылдық мерейтойының

құрметіне арналды. Ұлттық өнер ұлықталған

үлкен жиынды ұйымдастырушылар Алтай

мен Атырау, Арқа мен Алатау арасындағы

аты көпке мәшһүр болған дәстүрлі әншілер

мен жыршы термешілерді ат шалдырып

алдырыпты. Осында өнер көрсеткен өнерпаздардың

барлығын қазақ даласындағы

дәстүрлі ән және жыр-терме мектептерінің

қазіргі өкілдері деуге келеді. Себебі, әр

өңірден келген орындаушы өз аймақтарында

қалыптасқан ән-жыр мақамы бойынша ән

салды. Мұндай ауқымды өнер мейрамын

қолдаушыларсыз қолға алу, жанашырларсыз

жағаға жеткізу мүмкін емес, әрине.

Сондықтан, осынау үлкен шараның басында

облыс әкімінің орынбасары Асхат Оралов,

облыстық мәдениет, тілдерді дамыту және

архив ісі басқармасы басшысы Ернұр

Дәуенов және Успен ауданының әкімі

Николай Дычко сынды өнер жанашырлары

тұрғанын атап өту қажет.

- Құрметті өнерсүйер ағайын. Сіздерді

біздің шаңырақта көргеніме қуаныштымын.

Бүгінгі концертке елдің ең үздік дәстүрлі

ән орындаушыларын шақырып отырмыз.

Осы бастамаға қолдау көрсеткен барша

азаматқа және алыстан ат арытып келген

өнерпаздарға Успен жұртының атынан

алғысымды білдіремін, - деді аудан басшысы

өзінің алғысөзінде.

«Ән мен жырдан ақ шашу» деп аталған

дәстүрлі ән-жыр фестивалін Успен аудандық

мәдениет, тілдерді дамыту және спорт

бөлімінің басшысы Медет Тауасқан жүргізді.

Концерттің ұйымдастырылу форматы да,

өнерпаздарды сахнаға шақыру сценарийі де

бұрынғыдан мүлдем өзгеше. Яғни, барлық

әншілер мен жыршылар сахна төріне

тігілген киіз үйдің ішінде дөңгеленіп отырды

да, бір-бірден ортаға шығып, өнерлерін

көрсетті. Бұл сәт бұрынғы сал-серілердің

сән-салтанаты мен ойын-сауық кештерін

көз алдымызға әкелгендей болды. Сахна

шымылдығы жергілікті жас ақын, термеші

Жігер Бөкеннің арнау өлеңімен ашылды:

Әнім де сәні менен тұрар айбын,

Ән бұзылса рухымнан тұралаймын.

Қай әншіге бұйырған бақыт деші,

Тыңдарманы түзелген мынадай күн.

Бүгін, міне, ауылымда той боп жатыр,

Осы күнді біз қанша тілеп едік.

Бауыры тас болмаса талайлардың,

Кетер бүгін әуенге жүрегі еріп.

Сөз түзелді, ұлы Абай айтқандайын.

Ағайын, біз де енді түзелелік.

Әншілердің ән керуенін Ертіс-Баян

жұртының мақтанышына айналған танымал

дәстүрлі әнші Ербол Айтбаев бастап берді.

Ол қазақ өнерінің шамшырағына айналып,

Арқаға ән оздырған жерлесіміз Естай

Беркімбайұлының туындыларын нақышына

келтіре шырқады. Одан кейін кезінде осы

өңірдің сәні мен салтанатына айналған

қазақтың ерке қызы Майра әндеріне кезек

берілді. Талай жастың өнер шырағын жаққан

«Мен қазақпын» жобасының қатысушысы

және республикалық «Текті сөздің төресі –

терме» байқауының жүлдегері Салтанат

Қисатова «Майра» әнін шырқап, көрерменін

бір тамсандырды.

Бұл сахнадан Біржан сал, Ақан сері,

балуан Шолақ, үкілі Ыбырайлардың ізін

басып, үкілі домбыраны серік еткен көкшелік

серілер де көрінді. Арқаның дәстүрлі ән

мектебінен тәлім алған танымал әнші Назира

Бейсенова Бұқар жыраудың «Батырың өлді,

Бөгенбай!» деп аталатын толғауын және

Үкілі Ыбырайдың «Гәкку» әнін шырқады.

Бұдан соң сахна сазы ежелден жыр

өңірі атанған Сыр дәстүрлі ән мектебіне

қарай ауысты. Жалпы, дәстүрлі өнерден

хабары бар қауым жақсы біледі. Қазақтың

жыршылық дәстүрі осы Сыр өңірінде

қатты дамыған. Тіпті, бір ауылдың өзінен

жүзге тарта жыршы шыққанын ескерген

бұрынғылар «Сырға барсаң жыршымын

деме!» деген сөз қалыптастырған. Бір ғана

Қызылорданың өзінде жыршылық өнердің

төрт мектебі қалыптасқан. Бұлар Нұртуған

жырау, Жиенбай жырау, Нартай жырау және

Сәрсенбай жыраудың мақамы болып бөлінеді.

Міне, сол жыраулардың жолымен жыр айту

дәстүрін жалғап жүрген Марат Сүгірбайға

ән кезегі берілгенде қиқулап, қол соғып

отырған жұрт бір сәт тына қалды. Ол -

түркі халықтарының ортақ абызы - Қорқыт

бабамыздың қобызын әспеттеп жүрген

ерекше өнер иесі. Тұрмағамбет жыраудың

«Өсиет», Шораяқтың Омары деп танылған

үлкен шайырдың «Әділ іс» термесін және

халық әні «Шилі өзен» әнін ерекше шабытпен

орындады. Сырдың сарынын Қызылорда

облысының Қармақшы ауданынан келген

жыршы-термеші Күнсұлу Түрікпен жалғады.

Бұдан соң жиналған қауым Маңғыстау

мақамына құлақ түрді. Нартай және Сүгір

жыраулардың жыр-термелерін насихаттап

жүрген Оспан Құлсымақ Ұзақбай жыраудың

«Мәжілісте сөз бастау» термесін орындады.

Айта кету керек, бұл жігіт 2017

жылғы «Мен қазақпын» мега жобасының

жеңімпазы болған.

Жалпы, қазақтың дәстүрлі әні мен

жыршылық өнерінде белгілі бір шекара

жоқ. Әлемге тарыдай шашылған қандастарымыздың

да өздерінің қалыптастырған үні

мен орындау мақамы бар. Мысалы, кезінде

Өзбекстанда туып, кейін Алматы облысына

қоныс аударған Сәбит Дабыл есімді

азамат өзбек жерінде қалған қазақтардың

әншілік және жыршылық мектебін жақсы

меңгерген. Ол Базар жыраудың өсиеттерін

әнге қосты. Ал, Жетісу өңірінен Шаттық

Уатқан деген жас термеші келіпті. Ол -

кешегі Сүйінбай, Жамбыл және Кенендер

салған сара жолды жалғап жүрген өнерпаз.

Концертке Успен ауданының үш әншісі

қатысты. Олар – Жүсіпбек Елебеков атындағы

республикалық эстрада-цирк колледжінің

түлегі Жалын Құнанбай, халықаралық қазақтүрік

университетінің түлегі Ербақ Құрметжан

және Қытай еліндегі «Күйтүн» ақындар

институтын тәмамдаған Бөкен Жігер. Үшеуі

де соңғы бірнеше жылдың ішінде ғана

келіп, аудандық мәдениет үйінде қызмет

атқаруда. Жас әнші Ербақ Құрметжанның

орындағаны Көдектің әні «Ал, Дариға». Бұл -

көп әншінің ән қоржынына түспегендіктен

өте сирек орындалатын туынды. Ал әннің

шығу тарихы қысқаша былай екен: Көдек

жас кезінде бір сұлу қызға ғашық болған

ғой. Бірақ, қыздың ата-анасы екі жастың сөз

байламына құлақ аспастан өздері қалаған

байдың баласы – Өмірхан деген жігітке ұзатып

жібереді. Сүйгеніне қолы жетпеген Көдек

ақын күйінгеннен бай баласы Өмірханды

келемеждеп, сол әнді шығарған. Баянауылдан

келген Азамат Базарбай Майлықожаның

термесі «Ата-ананың қадірін» орындады.

Концерт соңында сахна төріне облыстық

мәдениет, тілдерді дамыту және архив

ісі басқармасы басшысы Ернұр Дәуенов

шығып, фестивальде өнер көрсеткен

әншілердің барлығын ақшалай және бағалы

сыйлықтармен марапаттады. Жүлделер

облыс әкімдігінің және Ақсу, Екібастұз,

Шарбақты, Железин, Тереңкөл, Аққулы

аудандары әкімдерінің демеушілігімен

дайындалған.

Осы күні Успен аудандық мәдениет

үйінде Ертіс-Баян өңіріне белгілі ақындар

мен дәстүрлі ән өнерінің өкілдері келелі

кездесу өткізіп, алдағы жылдың жоспарларын

талқылады. Облыстық мәдениет, тілдерді

дамыту және архив ісі басқармасының

басшысы Ернұр Дәуеновтің сөзінше, келесі

жылға бірнеше ірі мәдени жоба жоспарланған.

Мысалы, Естай атындағы дәстүрлі әншілер

байқауы, республикалық ақындар айтысы,

М.Шамсутдинова атындағы ән байқауы

және «Ақын мен әнші» сынды ірі жобалар

жоспарға қойылған.

- Алдағы уақытта дәстүрлі әншілер мен

ақындардың қоғамдағы имиджін арттыру

бағытында жұмыс істейтін боламыз. Міне,

сол арқылы ғана өнер мен мәдениеттің

құнын көтере алады екенбіз. Сонымен

қатар, келесі жылы Әл-Фарабидің 1150

жылдығына және Абай Құнанбайұлының

175 жылдығына орай «Ақын мен әнші»

жобасын қолға алмақшымыз. Осы шара

аясында жергілікті ақындар мен дәстүрлі

әншілер арнайы жоспар құрып, шалғай

аудандар мен ауылдарды аралайды.

Яғни, әншілер ән айтса, ақындар өлең,

жырларын оқиды. Міне, осы жұмыстардың

сәтті жүзеге асуына баршаларыңызды

белсенді атсалысуға шақырамын, - деді

Ернұр Нұрланұлы.

Ербол АЙТБАЕВ,

дәстүрлі әнші, Павлодар облысы:

- Ұлттың мәдениеті мен бет-бейнесі,

жаны мен табиғаты дәстүрлі әнінде

жатыр. Әніміз бен жырымызды сақтау

арқылы ғана басқа құндылығымызды

сақтай аламыз. Бүгінгі шара болашақта да

жалғасын тауып, дәстүрге айналса деген

ұсыныс бар. Яғни, науқаншылықпен емес,

жүйелі түрде жалғасын тапса құп болар

еді. Әнді қолдау арқылы қазақтың рухын

оятамыз, сол арқылы ұлттың санасын

байытамыз. Біздің ерлігіміз бен өрлігіміз

және салтымыз бен дәстүріміз сынды

барша құндылығымыз әнде жатыр. Ендеше,

қазақ ән өнері жасай берсін, шарықтай

берсін.

Марат СҮГІРБАЙ,

жыршы, Қызылорда облысы:

- Мен бұған дейін де талай үлкен

дәстүрлі әншілер концертіне қатыстым.

Бірақ бүгінгі фестивальдің құрылымы

өзгеше болды. Әсіресе, өзге ұлт өкілдері

басымырақ өңірдің төрінде осындай шара

ұйымдастырудың өзі көп нәрсені аңғартады.

Бұл бірінші дәстүрлі әнімізді дәріптеу

болса, екінші ана тілімізді өзгелердің

санасына сіңірудің таптырмас құралы

деп білемін. Еліміздің қай өңірінде болса

да осындай дәстүрлі өнер фестивальдері

көптеп өткізіле берсе екен. Мұндай мәні

зор, мағыналы шаралар енді өсіп жатқан

жас ұрпақтың бойына өзіміздің қазақи

болмысымызды қалыптастыруға зор

ықпал етеді.

Успен ауданы.

Суреттерді түсірген – Нұрбек Кеңесбай.

SARYARQA SAMALY

МАЙ АУДАНЫ

Жат ағымнан

сақтанайық!

Көктөбе орта мектебінің мәжіліс залында

аудандық ішкі саясат бөлімі және

«Кенжекөл жастары» жастар қоғамдық

бірлестігінің ұйымдастыруымен

«Діни экстремизм мен терроризм – бейбітшілік

пен тұрақтылыққа төнген қауіп»

атты ғылыми-тәжірибелік конференция

өтті.

Аталмыш шараға аудан тұрғындары, әсіресе,

мектеп оқушыларының белсенді атсалысуы көңілге

қуаныш ұялатады. Бүгінде «Радикал», «Хизбуттахрир»

сияқты көптеген түрлі діни жат ағымдар

облыс көлемінде ғана емес, еліміз бойынша

өзекті мәселелердің біріне айналды. Бұл – тек бір

дөңгелек үстел басында, алқалы жиын аясында

шешіле қоймайтын күрмеуі қиын түйткіл. Мұнымен

бүкіл қоғам болып күресуіміз керек. Қаулап өсіп

келе жатқан жауқазындай жастар теріс ағымның

жетегінде кетуден сақ болуы қажет. Яғни, жат ағымға

жетелейтін діни парақшаларды оқудан, бейтаныс

адамдардың дін туралы үгіт-насихаттарына құлақ

түруден аулақ болуға тиіспіз. Сонда ғана ізгілікті,

тазалықты жақтайтын Ислам дінінің Хақ жолынан

адаспаймыз деп ойлаймын.

Ғаламторда желдей есіп жүрген әр алуан діни

секталардың арандатуына ұшырап, сан соғып қалған

жандардың жанайқайын көріп те, естіп те жүрміз.

Діни сауаттылықтың төмендігінен Сирия асып

кеткендер қаншама?! Ай мен күннің аманында от

пен оқ қарша бораған соғыс алаңдарына аттанған

отандастарымыз қайтадан елге оралуда. Қазіргі

жасөспірімдер осындай адасулардың құрбаны

болғандардан сабақ алатын болса, көкірек көзінің

ашылғаны деп білеміз.

Аудандық ішкі саясат бөлімінің басшысы Гүлсара

Кокина ауқымды шараға қатысушыларға алғысын

білдіріп, жиналғандарға облыстық ақпарат және

қоғамдық даму басқармасының діни бірлестіктермен

жұмыс жөніндегі бөлім басшысы Серік Күлжибаевты,

Павлодар қаласындағы Әбу Бәкір Сыдық атындағы

мешіттің имамы Біржан Әкімбековті таныстырды. Дін

мамандары көпшілікке өзге ағымдардың мұсылмандар

үшін рухани залал тудырып отырғанына айрықша

тоқталып, жат пиғылдардың шырмауынан абай

болуға шақырды. Әлмисақтан бері ұстанып келе

жатқан дәстүрлі ислам хақында кеңінен түсініктеме

жасады. Хақ жолы мен жат ағымның аражігін,

ақ-қарасын ажырататындай өте құнды рухани дәріс

айтылды десек те қателеспейміз.

Шара барысында үлкен экраннан көрсетілген

экстремистік топтардың зардабы жөніндегі бейнероликтің

жастар санасына оң әсерін тигізгені анық.

ТЕРЕҢКӨЛ АУДАНЫ

Табысқа

жетелейді

Ә.ЖАРҚЫНҰЛЫ.

Ауданнан шалғай орналасқан Трофимовка

ауылындағы «Арынов» шаруа

қожалығы ата кәсіпті дамытқысы

келетін жастарға үлгі болып отыр.

Сонау 1996 жылы құрылған қожалық

ірі қара өсірумен қатар, егіншілікпен

де айналысады.

Қожалық басшысы Талғат Арынов - өз ісін жетік

білетін фермер. Оның айтуынша, шаруашылықта 80 гектар

алқапқа бидай, 50 гектар жерге сұлы егіледі. Бұдан

бөлек, фермада 160 бас ірі қара, 180 бас жылқы, 400 бас

қой бар. Қажетті техниканың барлығы жөндеуден

өткен. Жұмыссыз жүрген 6 азамат уақытша еңбекке

тартылған. Қысқы мал азығын молынан әзірлеген

Талғат Арынов қыстан қысылмай шығатындарына

сенімді.

- Ірі қараны өсіру оңай жұмыс емес. Мұндай

істі алдына мақсат қойған адам ғана бастауы тиіс.

Қазіргі мемлекеттік бағдарламаларға қатысып, ата

кәсіпті дамытуға бет бұрған жастарды көріп қуанамын.

Оларға ақыл-кеңесімді де айтамын. Қожалығымда

техниканы мықты меңгерген тәжірибелі механизатор

В.Лаврентьев жұмыс істейді. Мал саны қызметкерлердің

тынымсыз еңбегінің нәтижесінде артып келеді, -

дейді Т.Арынов.

Г.ЖАЯБАЕВА.

АУЫЛ-АЙМАҚ 7 желтоқсан, сенбі, 2019 жыл 7

УСПЕН АУДАНЫ

ЕКІБАСТҰЗ ҚАЛАСЫ

Жастар тәрбиесі

қаралды

Успен ауданы әкімдігінде білім беру

мекемелері мен құқық қорғау органдарының

қызметкерлері бас қосты.

Жиын барысында «Кәмелетке толмағандар

арасындағы қылмыс пен

кәмелетке толмаған балаларға қатысты

жасалған қылмыстар» мәселесі талқыланды.

Кездесуге аудандағы білім беру мекемелерінің

басшылары, тәрбие ісі жөніндегі орынбасарлары

және психолог мамандар қатысты. Успен

ауданының полиция бөлімінің бастығы Болат Мансұр

Болатұлының төрағалығымен өткен жиында жастар

арасында келеңсіздіктің алдын алу барысында

атқарылатын жұмыстар пысықталды. Аудандық

полиция бөлімі бастығының бірінші орынбасары

Әсет Садықов баяндама жасап, жергілікті полицейлер

қандай әрекет жасап жатқаны туралы

есеп берді.

Сонымен қатар, Успен аграрлық-техникалық

колледжінің басшылығы ата-аналық міндеттерін

тиісті деңгейде орындамайтын азаматтарға

қатысты мәселе көтерді. Бұған дейін аудандық

комиссияға жолданған өтініші де қаралды. Жиын

қорытындысы бойынша нұсқаулар беріліп, одан

әрі бірлескен іс-шаралар жоспары белгіленді.

Өз тілшіміз.

ЖЕЛЕЗИН АУДАНЫЕКІБАСТҰЗ ҚАЛАСЫ

Арзан бағамен

ұсынды

Ауданда кезекті ауыл шаруашылығы

жәрмеңкесі өтті. Жергілікті тауар

өндірушілер, қожалық иелері өз өнімдерін

арзан бағамен ұсынды. Жұртшылық

асыға күтетін жәрмеңкеде

халықтың қарасы қалың болды.

Шарада ет, сүт, май және бал өнімдеріне сұраныс

жоғары болды. Жәрмеңкеде 1500 кг сиыр еті,

600 келі жылқы еті, 400 келі қой еті және құс

еті сатылды. Сонымен қатар, 1 тонна картоп,

300 келі сәбіз, 1 тонна сүт өнімдері саудаға

шығарылды. Тұрғындарға ыстық шай мен тоқаш тегін

ұсынылды. Жергілікті мәдениет үйінің өнерпаздары

ән мен биден шашу шашып, халыққа көтеріңкі

көңіл-күй сыйлады.


Аймақта алғаш рет әлемнің түкпір-түкпірінен

жинақталған 30-дан астам ойын түрі қазақ тілінде

ұсынылуымен ерекшеленуде. Мұнда мектепке дейінгі

топтың балалары және 1-3-сынып оқушылары қатыса

алады. Аудандық білім беру бөлімінің әдіскері Балжан

Мәреннің айтуынша, Іntellectum өнімдері оқу жоспары,

оқушыға арналған тапсырма, мұғалімге арналған

нұсқаулық кітаптары және баланың деңгейін анықтауға

БАЯНАУЫЛ АУДАНЫ

Жас кәсіпкерлерге

кеңес

Ауданымызда мемлекеттік бағдарламалардың

игілігін көріп, ісін бастап жатқан

жастар аз емес. «Бастау» арқылы білімін

жетілдіріп, кәсіп жүргізудің қыр-сырын

меңгеруге ниеттілер қатары да артып

келеді.

Айта кету керек, ауданда «Бастау» бойынша білім

алып, арнайы бағдарламамен мал шаруашылығын

дамытуға ден қойғандар көп. Жуырда аудандық «Нұр

Отан» партиясы филиалының ғимаратында Баянауыл

ауданы кәсіпкерлер палатасының директоры Самат

Мақажанов жас кәсіпкерлерге семинар өткізді. Мұнда

төрт түлікті өсіруді қолға алған жастарға мамандар

малдарда кездесетін бруцеллез ауруының алдын алу,

жалпы ветеринарлық қызмет жайында кеңес берілді.

Сала мамандары жас кәсіпкерлердің малды қай

жерден, қалай сатып алу және бруцеллез ауруының

алдын алу жайында қойылған сұрақтарына жауап берді.


ЕРТІС АУДАНЫ

Қос жаңа кабинет

ҚР Тұңғыш Президенті күні қарсаңында

Ертіс ауданында «Рухани жаңғыру» және

«Teacher offiсe» кабинеттері ашылды.

Панфилов орта мектебінде орын тепкен жаңа

кабинеттердің салтанатты ашылуына Ертіс ауданы

әкімінің орынбасары Жаңбырбай Сағынаев, педагогика

саласының еңбек ардагерлері және ауыл тұрғындары

қатысты.

Аудан әкімінің орынбасары «Рухани жаңғыру» кабинеті

өлкенің рухани мұрасының қазынасына айналатынына,

ал заманауи ұстаздар кабинеті педагогтардың

жұмысын жандандыратынына сенім білдірді.

Өңірлік «Рухани жаңғыру» жобалар кеңсесі мамандарының

айтуынша, алдағы уақытта аймағымыздың

көптеген мектептерінде жаңа кабинеттер ашылмақ.


АҚТОҒАЙ АУДАНЫ

Жас мамандармен

жүздесті

Аудан әкімі Қаршыға Арынов биыл «Дипломмен-ауылға!»

бағдарламасы шеңберінде

ауылға келген жас мамандармен кездесті.

Жастармен жүздескен аудан басшысы аталған бағдарламаны

насихаттап, жас мамандардың сауалдарына

жауап берді. Кездесу барысында жас мамандармен

пікірталас алаңы ұйымдастырылды. Жастар баспана алу

үшін төмен пайыздық несие мен көтерме жәрдемақыны

қалай алуға болатынын, басқа да өзекті проблемаларын

ортаға салды. Аудан басшысы, жауапты бөлім

басшылары әр сұраққа тұшымды жауап қайтарды.

Кездесу соңында Қаршыға Арынов жас мамандардың

жұмыстарына сәттілік тілеп, естелік сыйлықтар табыс

етті.


Іntellectum кабинеті ашылды

Аққулы ауданының Лебяжі орта мектебінің

базасында ашылған Іntellectum кабинеті

балалардың зейіні мен ақыл-ойын

дамытатын ойындар жүйесін ұсынады.

АҚҚУЛЫ АУДАНЫ

арналған тест жинақтарымен қамтылған.

- Бұл ойындар қазіргі заман талабына сай балаларды

жаңаша ойлауға, ойлау қабілеттерін дамытуға

негізделген. Іntellectum өнімдерімен ойнау арқылы

оқушылар түрлі қасиеттерін дамытады, - дейді ол.

Жаңа кабинетте бүлдіршіндер визуалды қабылдау,

яғни заттың түсін, пішінін, мөлшерін, көлемін, бағытын

ажыратуға үйренеді. Сондай-ақ салыстырмалы түрдегі

үлкен-кіші, алыс-жақын, аз-көп ұғымдарын, ұқсас

бөлшектерді айыру, үш өлшемді (3D) фигураларды

анықтау, пішіндерден кескін құрау, ортақ бөліктерді

көре білу қасиетін жақсартады.


8 7 желтоқсан, сенбі, 2019 жыл ШАМШЫРАҚ

SARYARQA SAMALY

«Тағы бір өзекті мәселе. Бұл – оқулық сапасының төмендігі.

Оқушыларды сапалы оқулықтармен қамтамасыз ету – тиісті министрліктің тікелей міндеті».

ҚР Президенті Қ.Тоқаевтың Жолдауынан.

Оқулық жазу оңай емес

Жақында жаңартылған

бағдарлама бойынша

11-сыныпқа арналып

әзірленген оқулықтарды

павлодарлық педагогтарға

таныстыру мақсатында

облысымызға кітап авторлары

мен баспалардың

өкілдері келген болатын.

Солардың қатарында

белгілі ғалым, Абай

атындағы қазақ

ұлттық педагогикалық

университетінің

профессоры, география

ғылымдарының докторы

Әбдіманапов Баһадүрхан

Шәріпұлы да болды.

Ұзақ жылдар бойы орта

мектептің оқулықтарын

жазып келе жатқан

автормен сұхбаттасудың

сәті түскен еді.

- Баһадүрхан Шәріпұлы, сіздің

ғалым әрі мектеп оқулықтарының

авторы екеніңізді білеміз. Соңғы

кезде қоғамда қазіргі оқулықтардың

сапасына қатысты сын жиі айтылуда.

Бұған не дейсіз?

- «Сын түзелмей, мін түзелмейді» деген

сөз бар. Демек, сын әрдайым болады

және болғаны жақсы. Бірақ, сынның

да түр-түрі бар. Яғни, орынсыз айтылатын

сын да болады. Мәселен, қазіргі

таңда жаңартылған бағдарлама бойынша

11-сыныптарға арналған оқулықтардың

жобасын әзірлеп, оның мазмұны мен

сапасын мұғалімдер арасында талқылап,

пікір алмасу мақсатында өңірлерді

аралап жүрміз. Әркім өз ой-пікірлерін,

ұсыныстарын айтуда. Сонда бір мұғалім

кітаптың сыртқы мұқабасы жұмсақ екенін

сынға алды. Шын мәнінде кітаптардың

сыртқы мұқабасы, салмағы, түр-түсі,

дизайн, берілетін кескіндемелер, суреттер

мен парағының санына дейін белгіленген

норма бойынша жасалады. Осы мақсатта

құрамында санитарлық-эпидемиологиялық

сала мамандары, дәрігерлер, ғалымдар бар

үлкен команда жұмыс істейді. Яғни, олар

әдептен озбауы керек. Айталық, 11-сыныптың

оқулығы 270 бетттен аспауы қажет, ал

бастауыш сыныптарға арналған оқулықтардың

көлемі бұдан аз болуы тиіс. Тіпті,

кітаптағы қойылатын белгілердің түр-түсі де

окулист мамандармен келісіліп, бекітіліп, содан

кейін ғана басылады. Себебі, оқулықтағы

сөздер жеңіл оқылып, баланың көзіне

кері әсерін тигізбеуі қажет. Міне, осындай

нормалардың бар екенін кейбіреулер

біле бермейді. Сонымен қатар, соңғы

уақытта жаңартылған бағдарлама бойынша

жазылған оқулықтардың мазмұнына қатысты

да түрлі пікірлер айтылып жүр. Себебі,

бұл жерде тағы да мұғалімдер мен атааналар

көп нәрсені түсіне бермейді.

ҚР Білім және ғылым министрлігінің талабы

бойынша оқулықтың мазмұны 4 жыл

сайын өзгеріп тұруы тиіс. Өйткені, біздің

қоғам күн санап өзгеруде, өркендеуде.

Мысалы, география оқулығын алсақ,

4 жылдың ішінде ондағы халық саны,

жер-су аттары, басқа да мәліметтердің

біразы өзгеріп кететіні белгілі. Оны кейінгі

жас буынға дұрыс түсіндіру үшін жаңартып

отыруға тура келеді. Сол сияқты ғылым

да дамып келеді. Сондықтан қарапайым

деңгейден күрделі деңгейге дейін көтеріліп,

балаларымыздың ой-өрісін жан-жақты

дамыта беруіміз керек.

Жалпы, ҚР Білім және ғылым министрлігі

бізге үлкен міндеттер жүктеп, алдымызға

межелі мақсат қойып отыр. Сол үдеден

шығу үшін кітап шығарушы авторлар көп

ізденіп, жұмыс істеуде. Ал кейбір ұстаздар

осы мақсаттағы оқу бағдарламасының

мән-жайын дұрыс түсінбегендіктен, жағымсыз

пікірлер айтып жатады. Сондықтан жаңа

бағдарлама қабылданған кезде ең алдымен

мектепте, ата-аналар арасында түсіндіру

жұмыстарын жүргізген жөн. Ұзақ жылдар

бойы ескі жүйеге етіміз үйреніп қалды.

Бірақ бүгінгідей жаһандану дәуірінде көштен

қалмауымыз қажет. Бұл – заман талабы.

Десе де, 4-5 жылдан кейін жаңартылған

бағдарлама бойынша жасалған оқулықтырдың

жемісін көреміз деген үміт бар. Сондықтан

жаңашылдықты түсініп, қабылдау үшін

уақыт қажет.

- Мектеп оқулығы қалай жазылады?

- Әрине, мектеп оқулығын кез келген

адам жаза бермейді. Ол үшін көп еңбектеніп,

...жаңа бағдарлама қабылданған кезде ең алдымен

мектепте, ата-аналар арасында түсіндіру

жұмыстарын жүргізген жөн. Ұзақ жылдар бойы

ескі жүйеге етіміз үйреніп қалды. Бірақ бүгінгідей

жаһандану дәуірінде көштен қалмауымыз қажет.

Бұл – заман талабы. Десе де, 4-5 жылдан

,,

кейін

жаңартылған бағдарлама бойынша жасалған

оқулықтырдың жемісін көреміз деген үміт бар.

Сондықтан жаңашылдықты түсініп, қабылдау

үшін уақыт қажет...

іздену қажет. Бір оқулықты жазып, баспадан

шығару үшін кем дегенде 2 жыл уақыт

кетеді. Мәселен, бір тақырып шамамен

бір аптадай жазылады. Бұл істі бастамас

бұрын ойланып-толғанып, кітаптың идеясы

мен мазмұнын нақтылап, көп тер төгу

қажет. Содан кейін дайын болған оқулық

10-12 рет сараптамадан өтіп, баспадан

шығады.

Негізінен оқулықты үш адамның жазғаны

жөн. Яғни, ғалым, мұғалім және әдіскер.

Сонда ғана ол сапалы әрі мазмұнды болып

шығады. Себебі, ғалым кітапты ғылыми

тұрғыда толықтырып зерттесе, әдіскер

дидактикалық жағына үлес қосады, ал

мұғалім оқушыға берілген тапсырмаларды

талдап, кем-кетіктерін толтырады. Осылайша,

бірнеше кәсіби маманның қолынан өткен

оқулықтың оқушыға берер пайдасы мол

болмақ.

Айта кетерлігі, бір кітапты бірнеше баспа

ұсынуға құқылы. Мәселен, қазіргі уақытта

жаңартылған бағдарлама бойынша жазылған

11-сыныптың география оқулығын «Алматы

кітап», «Атамұра» және «Мектеп» баспалары

әзірлеп, көптің талқысына ұсынып отыр.

Ал осы оқулықтарды сарапшылар түрлі

сынақтан өткізіп, ішіндегі «ең сапалы»

дегенін таңдайды. Сонымен қатар, ҚР

Білім және ғылым министрлігі тарапынан

құрылған республикалық комиссия да бұл

іске тікелей араласып, өз таңдауларын

жасайды. Сол үшін бәсекеге қабілетті

болу керек.

- Еңбегіңіз еш кеткен сәттер

болды ма?

- Мен оқушыларға арналған география

оқулығын жазумен 20 жылдай уақыт айналысып

келемін. Қазіргі таңда «Мектеп»

баспасымен жұмыс істеймін. Шүкір, әзірге

сәтсіздіктер болып көрген жоқ. Мен жазған

оқулықтардың 90 пайызы қолданыста жүр.

Өкінішке қарай, жазған еңбектері кәдеге

жарамай жататын авторлар да болады.

Қалай десек те, жеңіс бар жерде жеңіліс

те бар екені белгілі. Сондықтан адам

ұтылғанын мойындап, кемшілікпен жұмыс

жасай білуі қажет. Міне, бұл – жетістік.

Ерте ме, кеш пе, нағыз еңбек еленеді.

Мен соған сенемін!

- Кітап авторларына деген

қолдауға көңіліңіз тола ма?

- Шет мемлекетте бір оқулық жазсаң,

қалтаң қыруар қаржыға толады екен. Ал

біздің елдегі баспалардың авторларға

төлейтін еңбегіне қарап қарының ашады.

Айта кетер болсам, отандық баспалар

барлық сараптамадан өткен оқулықтарды

басып шығарады. Бір кітап шамамен

70-80 мың тиражбен жарық көреді. Бұдан

соң оқулықтарды мемлекеттік тапсырыс

бойынша сатып, одан түскен қаржыдан

барлық шығындарды алып тастайды. Содан

қалған қаржының 6 пайызын авторға

қаламақы ретінде төлейді. Автордың

айлар бойы төккен маңдай тері мен мол

еңбегінің жанында бұл қаражат түк емес.

Десе де, барға-қанағат дейміз. Өкініштісі,

біз күнделікті жұмысымызды істей жүріп,

қосымша кітап жазумен айналысамыз.

Негізі, бұл дұрыс емес. Сондықтан

мемлекет осы уақыт аралығында кітап

жазушы авторларға жалақысы сақталатын

демалыс беріп, сапалы әрі мазмұнды оқулық

жазумен алаңсыз айналысуға мүмкіндік

берсе, нұр үстіне нұр болар еді. Өкінішке

қарай, бұл жағы қарастырылмаған. Соның

салдарынан кей сәтте қателіктерге жол

беріліп жатады. Себебі, уақыт жетіспейді.

Болашақта осы жағы ескерілсе екен деген

тілегіміз бар.

- Павлодар облысының педагогтары

жаңа оқулықтарға қандай баға

беріп жатыр?

- Павлодар өңірі білім көрсеткіші жағынан

республика көлемінде көш басында тұрғанын

білеміз. Мұндай жетістікке жету - білікті

де білімді мұғалімдер еңбегінің нәтижесі.

Сондықтан «білімнің астанасы» саналатын

аймақтың педагогтарымен жүздесіп,

пікірлесу - біз үшін де үлкен мәртебе.

Жалпы, павлодарлық мұғалімдердің өте

белсенді әрі зерек екенін байқадым. Олар

әр баспаның оқулығын мұқият қарап, нақты

ұсыныс-пікірлерін айтуда. Біз міндетті түрде

мұғалімдердің пікірлерін ескеріп, есепке

алатын боламыз.

«Біткен іске сыншы көп» демекші, әр

істің кем-кетігі болатыны сөзсіз. Жақсы

нәтижеге жету үшін кемшіліктерді мойындап,

оның орнын толтыру үшін жұмыс істеген

жөн.

Әрине, мектеп оқулығын жазу – оңай дүние

емес. Оның әр тақырыбының мән-маңызын

терең зерттеп, оқушыға түсінікті тілмен

жеткізе білу қажет. Ол үшін осы бағыттағы

іс-шараларға ұстаздар қауымын да араластырып,

көпшілік талқысына салудың маңызы

зор. Сонда ғана сапалы әрі мазмұнды

оқулық шығара аламыз.

- Әңгімеңізге рақмет!

Сұхбаттасқан –

Нұржайна ШОДЫР.

SARYARQA SAMALY

ШАМШЫРАҚ 7 желтоқсан, сенбі, 2019 жыл 9

«Алдағы төрт жыл ішінде мұғалімдердің еңбекақысын екі есе арттыруды тапсырдым. Бұл – келесі

жылдан бастап ұстаздардың жалақысы 25 пайызға өседі деген сөз»

Жаңа заң не береді?

ҚР Президенті Қ.Тоқаевтың Жолдауынан.

ТЕМІРҚАЗЫҚ

Беттің үйлестірушісі -

Нұржайна

ШОДЫР

8 (7182) 65-12-74

Соңғы жылдары қоғамда

мұғалім мәртебесін

көтеру мәселесі жиі

айтылып, көптің назарын

аудартқан болатын.

Осыған орай елімізде

«Педагог мәртебесі

туралы» заң жобасы

Парламентте қаралуда.

Жақында ҚР Білім және

ғылым министрі Асхат

Аймағамбетов аталмыш

құжатты таныстырды.

Сонымен, жаңа заң

педагогтарға не бермек?

Еңбек ескеріледі

Бұдан былай мұғалімдердің еңбегі

елеусіз қалмайды. Атқарған жұмысына

сай ақшасын алады. Себебі, «Педагог

мәртебесі» туралы заң жобасында

ұстаздардың сағат санына байланысты

ай сайынғы жалақысынан бөлек сынып

жетекшілігі мен дәптер тексергені үшін

де 2 есе мөлшерде қосымша ақы төлеу

көзделген. Бұл норма елдегі 182 мың

сынып жетекшісіне және дәптер тексергені

үшін үстемеақы алатын 165 мың мұғалімге

қатысты, дейді министр.

- Мемлекет басшысы алдағы 4 жылдың

ішінде мұғалімдердің еңбекақысын екі

есеге дейін өсіру туралы тапсырма берген

болатын. Бұл міндетті орындау мақсатында

алдағы 2020 жылдан бастап мұғалімдердің

жалақысы 25 пайызға көбейеді. Әрине,

осы мәселе бойынша педагогтардың

ішінде біраз үрей де бар. Мұғалімдер

тарапынан «Жалақыны көтергенде базалық

лауазымдық жалақыны алып, соны ғана

көтере салады екен» деген сияқты ойлар

айтылуда. Бірақ, бұл мәселе Президенттің

бізге берген тапсырмасы аясында жалпы

мұғалімдердің жалақысына қатысты болады

деп айтқым келеді және қаңтар айынан

бастап осы бағытта жұмыс жүргізіледі», -

деді Асхат Аймағамбетов. Сонымен қатар,

ведомство басшысы педагогтар үшін

демалыс кезеңін 56 күнге дейін ұлғайту

қарастырылып жатқанын айтты. Бірақ

«ДИПЛОММЕН - АУЫЛҒА!»

Жас келсе, іске!

«Ұстазы жақсының ұстамы жақсы» демекші, Май ауданы Ақжар

орта мектебінің тарих пәнінің мұғалімі Балжан Серікбаева -

балаларға сапалы білім, саналы тәрбие беру ісіне қомақты үлес

қосып келе жатқан абзал жан.

Оның шәкірттері бірқатар білім сайыстарында

жоғары нәтижеге қол жеткізіп,

мектебіміздің намысын қорғауда биіктерден

көрініп жүр. Атап айтқанда, шәкірті,

11-сынып оқушысы Ардақ Мүтанқызы

2013-2014 оқу жылдары аудандық ғылыми

жоба сайысында тарих пәнінен І орын,

облыстық ғылыми жоба сайысында ІІ

орын иеленіп, Павлодар мемлекеттік

педагогикалық институты (қазіргі Павлодар

мемлекеттік педагогикалық университеті)

ректорының грантын иеленген болатын.

2018 жылы Ардақ Мүтанқызы ұстазы

Балжан Мұратқызының жолын қуып,

жоғары оқу орнын бітіріп, тарих пәнінің

мұғалімі болды. Ол «Дипломмен - ауылға!»

бағдарламасы бойынша ауылға келіп,

өзі түлеп ұшқан мектепте ұстаздық

еңбек жолын бастады.

«Жастар – біздің болашағымыз»

демекші, жас ұстаз Ардақ Мүтанқызының

жетістіктері де аз емес. 2018 жылы

аудандық ғылыми жоба сайысында

оқушылары Асыл Әскербек, Альбина

Әубәкірова І орын, ал облыстық ғылыми

жоба сайысында осы оқушылар ІІІ орын

иеленді. «Ұлы даланың рухани мұрасы:

бұл өзгеріс елдегі 110 мың мұғалімге

ғана қатысты болмақ. Яғни, қазіргі таңда

42 күн ғана демалып жүрген мұғалімдерге

енді 56 күн еңбек демалысы берілмек.

Ал тәлімгерлік үшін педагогтарға жыл

бойы 17 мың теңге қосымша ақы беру

ұсынылуда. Сондай-ақ, мектепте жұмыс

істейтін магистр атағы бар педагогтарға

10 АЕК көлемінде қосымша ақы төлеу

көзделуде. Аталмыш құжатта колледж

мұғалімдерінің еңбекақысына да санатына

сәйкес 30-50 пайыз аралығында

үстемақы төлеу қарастырылған.

Қысқасы, жаңа заң күшіне енген сәттен

бастап елдегі ұстаздардың еңбекақысы

төккен теріне сай төленетін болады.

Өзге іске

араласпайды

Келесі жылдан бастап қазақстандық

мұғалімдер «барып кел, шауып кел» сияқты

қоғамдық жұмыстарға жегілмейді. Себебі,

Асхат Аймағамбетов педагогтерді кәсіптік

қызметіне тән емес жұмысқа тартуға

мүмкіндік беретін норманың жойылатынына

сөз берді. Ал егер бұл талап бұзылса,

оған кінәлі адамдар жауапкершілікке

тартылатын болады.

- «Қазақстан Республикасының кейбір

заңнамалық актілеріне педагог мәртебесі,

оқушы мен мұғалімге жүктемені төмендету

мәселелері бойынша өзгерістер мен

толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы

өткені мен бүгіні» атты халықаралық

ғылыми конференциясына, «Рухани

жаңғыру: Алаш және азаттық идеясының

сабақтастығы» атты халықаралық ғылыми

конференцияларға қатысты. 2019 жылы

Павлодар мемлекеттік педагогикалық

университеті ұйымдастырған облыстық

тарих пәні олимпиадасында шәкірті Асыл

Әскербек ІІ орын алды. Жас ұстаз Ардақ

Мүтанқызы республикалық «Жас маман»

байқауында ІІ орын алып, «Үздік жас

маман» төсбелгісіне ие болды. Бұдан

басқа облыстық «Дарынды балаға

- Талантты ұстаз» жас мамандар

байқауында ІІІ орын, халықаралық «VII

Ахметов оқулары. Заманауи білім беру

үрдісі: тәжірбиелер, мәселелер, перспективалар»

атты халықаралық ғылымипрактика

конференциясында да ІІІ орын

алды. 2019 жылы аудандық ішкі саясат

бөлімі ұйымдастырған «Жас маман»

сайысында «Ең үздік жас маман» бас

жүлдесін жеңіп алды. Атай берсек, жас

ұстаздың аз уақыт ішінде қол жеткізген

жетістіктері баршылық. Ол аудан әкімінің

«Алғыс хатына» және аудандық білім беру

бөлімінің «Құрмет грамотасына» ие болды.

әзірленді. Аталған заң жобасында

3 кодекске және 15 заңға өзгерістер

мен толықтырулар енгізу көзделген.

Онда мемлекеттік бақылаудың сыртқы

бағалау мен аккредиттеудің қолданыстағы

жүйесін жетілдіру бойынша бірқатар

норма қарастырылған. Мұғалімдерді

артық жұмысқа тартуға, шамадан тыс

есеп беруге, негізсіз тексерулер жүргізуге

тыйым салу және осы норманы іске асыру

үшін нақты санкциялар қарастырылған, -

деді министр. Оның айтуынша, мұғалімді

заңсыз жұмысқа тартқандарға 120 айлық

есептік көрсеткішке дейін айыппұл салынатын

болады. Мұндай жазаны жұмыс

уақыты нормасын заңсыз асыруға себепші

болған тұлғаларға да қолдану көзделген.

Демек, бұдан былай ұстаздарды

«қолжаулық» қылған-дардың әрекетіне

заң жүзінде тыйым салынбақ. Яғни, олар

өзгенің ісіне араласпайтын болады.

* * *

Осылайша, ҚР Парламенті Мәжілісінің

жалпы отырысында «Педагог мәртебесі

туралы» заң жобасы бірінші оқылымда

мақұлданды. Ендігі кезекте кеткен

кемшіліктер толықтырылып, ұсыныспікірлер

ескеріліп, екінші оқылымға

ұсынылмақ. Егер құжат бұл жолы да

қолдау тапса, жаңа заң бірден қабылданып,

қазақстандық педагогтардың мәртебесі

артады деген үміт бар. Ләйім солай

болғай!

Н.ШОДЫР.

Шәкірт кезінен тарих пәніне қызығушылық

танытып, ізденісімен көзге түскен

Ардақ Мүтанқызы осылайша ұстазы Балжан

Мұратқызының жолын қуды, мұғалім

болды. Бүгінде өзі де, шәкірттері де

аудандық, облыстық байқауларда топ

жарып жүр. Ауылдағы білім ордасында

осындай талапты әрі шығармашыл жастар

қатары көбейе берсе, білікті шәкірттердің

де қатары артар еді.

Биіктерден көріне бер, жас ұстаз!

Меруерт МАҚАЖАНОВА,

Ақжар орта мектебінің мұғалімі,

Май ауданы.

WhatsAppтағы

топ

жақсы, бірақ...

«Ватсап деген жақсы болды

ғой...» Осы сөзді ата-аналардан

жиі естиміз. Себебі, қазіргі

уақытта ватсап желісінде

барлық сыныптың ата-аналарына

арналып ашылған топ

бар. Бүгінгінің жұмысбасты

ата-анасы сол арқылы

мектептегі жаңалықтан

құлағдар болады. Өкінішке

қарай, оның пайдасымен қатар

зияны да барын көпшілік

аңғара бермейді.

Иә, ватсап желісіндегі ата-аналар тобы

байланыс көпірі сияқты. Аталмыш топқа

кірсең болды, мектеп пен сыныптағы барлық

қызықты, оқушыларға қатысты ақпараттарды

естіп, үн қосып отыруға мол мүмкіндігің бар.

Яғни, оның тиімді тұстары көп екеніне сөз

жоқ. Кейде сынып жетекшісі оқушысының

жеткен жетістіктерін, жағымды жаңалықтарын

топта жариялап, қуанышымен бөлісіп жатады.

Бұдан соң барлық ата-ана жан-жақтан жылы

лебіздерін жарыса айта жөнеледі. Осылайша,

ұялы телефоның әп-сәтте әдемі тілектер мен

түрлі суреттерге толып шыға келеді. Сол

сияқты кейде бұл топта сабақ кестесі, ауа

райына байланысты ескертулер де беріледі.

Сонымен қатар, ата-аналар тобы арқылы

қай баланың сырқаттанып, сабаққа келмей

қалғанын, кімнің үй жұмысын орындамай

барғанын, тіпті, сыныптағы төбелесқұмар

бұзықтың кім екеніне дейін көріп-біліп отырасың.

Өйткені, ватсаптағы әлгі топ – сол сыныптың

белсенді ақпарат құралы секілді үздіксіз

жұмыс істеп тұрады. Бірақ, өзіңе тікелей

қатысы жоқ, өзгенің баласы жайлы артық

ақпараттардың ешкімге пайда әкелмесі анық.

Әрине, көптің алдында балаңа қатысты жақсы

жаңалық естіп, мерейің өсіп жатса, бір жасап

қаласың. Ал керісінше оқушының теріс әрекеті

топта талқыға салынып жатса, бұл оның

ата-анасының абыройын түсіретіні анық. Ең

өкініштісі, түрлі мейрамдарда балалардың оны

қалай мерекелейтініне байланысты әлгі топта

ақылдасқан ата-аналардың ортақ келісімге

келе алмай, шу шығып, кейде соңы ушығып

жатады. Осындай жайсыз оқиғалардың көпшілікке

кері әсер ететіні белгілі. Тағы бір мәселе –

соңғы кезде мектепке бауыр еті баласының

оқу-үлгерімі мен тәртібін сұрап баратын атааналар

азаюда. Тіпті, жоқтың қасы.

Мектепішілік ата-аналар жиналысына

қатысатындардың қатары да күрт төмендеп

кетті. Себебі, сынып оқушыларына қатысты көп

мәселе ватсаптағы топта сөз болатындықтан,

ата-аналар әлгіндей жиналыстарға алтын

уақыттарын сарп еткісі келмейді.

Бұл дегеніңіз мұғалім, мектеп және ата-ана

үшеуінің арасындағы шынайы қарым-қатынастың

ақсап бара жатқанын білдіреді десек, артық

айтқандық болмас.

Осылайша, күнделікті күйбең тірлікпен

виртуалды әлемде өмір сүреміз деп жүріп

адамшылықтан айырылып, баланы бақылаудан

қол үзіп алмасақ болғаны.

Ал сіз не айтасыз, құрметті оқырман?

10 7 желтоқсан, сенбі, 2019 жыл ҰЛТ САУЛЫҒЫ

МЕДИЦИНА

Инсульттен сақтана

жүріңіз!

Елімізде жыл сайын

49 мың адам инсультке

шалдығады екен. Бастағы

қан қысымының көтерілуі

жастар арасында да белең

алуда. Бұл жағдай ақ

желеңділерді алаңдатып

отыр. Мамандар өмірге

қауіп төндіретін кеселмен

ерте күресудің маңызы

зор екенін айтады. Бұл

дерттің алғашқы белгілері

қандай? Оның алдын алудың

жолдары бар ма?

Павлодар облыстық денсаулық сақтау

басқармасы басшысының міндетін атқарушы

Ардақ Күзеков бұл жағдай аймағымызда

да күрделі екенін атап өтті. Оның айтуы

н ш а , б и ы л 9 а й д ы ң і ш і н д е ө ң і р д е

440 адам инсульттен көз жұмған. Бұл

көрсеткіш өткен жылмен салыстырғанда

10-15 пайызға артық.

Мамандардың айтуынша, қазіргі уақытта

егде адамдармен қатар жасы 30-дан енді

асқан азаматтар да осы аурудың құрбанына

айналады екен. Өйткені жастар бойындағы

сырқатқа аса мән бермейді. Басы мен

тамағы ауырып, ауыз қуысы құрғаса да

көңіл бөлмей жүре береді. Бірақ ағзадағы

мұндай өзгерістер - осы кеселдің басты

белгісі. Екі дүниенің ортасында қалдыратын

инсульт дерті өздігінен пайда болмайды.

Қанның ұюы, қант диабеті, гематологиялық

аурулардың барлығы инсультке әкеледі.

Сондықтан жыл сайын ауруға шалдықпасақ

та, дәрігерге қаралып, тексеруден өтудің

маңызы зор.

Ақ желеңділер аталмыш дерттің белең

алуына жастардың күйзеліске ұшырауы,

жеке мәселенің шешілмеуі сынды жағдайлар

себеп екенін айтады. Жұмыс, отбасының

қамы деп жүріп, қан қысымы көтеріліп

жүргендердің өзі денсаулықтарына немқұрайлы

қарайды екен. Учаскелік дәрігердің берген

дәрісін ішпей, жас шамасына сенетіндер

де көп. Салдарынан қуаты мен күш-жігері

таусылып, ес-түссіз реанимацияға қалай

түскендерін білмей жататындар да жиі

кездеседі.

ЖАҢАШЫЛДЫҚ

Қалай

қорғанамыз?

• Тамақты

уақытылы ішу

қажет.

• Семіздікке

жол бермеу

қажет.

• Шылым мен

ішімдіктен бойды

аулақ ұстаған

жөн.

• 8 сағаттан

артық ұйықтамау

керек.

Ақтоғай аудандық ауруханасының

бас дәрігері Гүлбақыт Құрманғалиеваның

айтуынша, инсульт екі түрге бөлінеді.

Алғашқысы – ұйыған қан түйіршіктерінің

(тромб) ми қан тамырын бітеуінен пайда

болса (ишемия), екіншісі – қан тамыры

жарылып, миға қан құйылудан туындайды.

И ш е м и я л ы қ и н с у л ь т а л ғ а н н а у қ а с қ а

4 сағат ішінде жедел ем-дом жасалуы тиіс.

Кенеттен бет-аузы қисайып, тіл күрмеліп,

аяқ-қол тепе-теңдігін сақтай алмаса, жедел

жәрдем қызметін шақыру қажет. Көмек өз

уақытында көрсетілмесе, адамның жағдайы

қиындай түседі. Дәрігерлер оқиға орнына

жеткенше науқасты тегіс жерге жатқызып,

басын сәл көтеру керек. Терезені ашып,

таза ауамен тыныс алғанына жағдай жасауы

қажет. Мұндай оқиға кезінде адамдардың

көпшілігі адамның тілін қасықпен, қолмен

басатынын білеміз. Бірақ бұл дұрыс емес.

Дәрігерлердің айтуынша, науқасқа дәрі де

беруге болмайды. Қазіргі уақытта адамдардың

бойында қозғалыс аз. Барлығы техниканың

көмегімен жұмыс істегендіктен жастар

арасында остеохондроз жиі кездеседі.

Салдарынан арқа мен мойынға жиналатын

тұз жұлындағы екі тамырды басады

екен. Бұл жағдай ишемиялық инсультке

жеткізеді екен.

- Аталмыш дерт бойынша диспансерлік

есепте тұрған адамдардың тұрақты түрде

қабылдайтын дәрісі болады. Бірақ кейбір

науқастар денсаулығы жақсарғаннан кейін,

берген препараттарды ішуді ұмытып кетеді.

Дәріні тұрақты түрде қабылдамау инсульттің

қайталануына жол ашады. Сондықтан есепке

Жүйе жаңарады, сапа артады

SARYARQA SAMALY

Инсультті қалай

анықтаймыз?

- Құлап қалған адамнан екі

қолын көтеруін сұрау қажет. Себебі

инсультке шалдыққан адам бұл

әрекетті орындай алмайды.

- Тілін шығаруды өтіну керек.

- Сөйлей алу қабілетін тексеру

керек.

Осы әрекеттерді жедел жәрдем

қызметі келгенше орындап, инсульт

екенін анықтауға болады.

Инсульттің белгілері:

• Бас ауырады

• Көзінің көру қабілеті нашарлайды

• Тіл тартылып, сөйлей алмайды

• Жақ ауырады

алынған адамдар осы жағдайға мән берсе

екен дейміз. Бұдан бөлек, қазір адамдардың

арасында күйзеліске тез ұшырайтындар

көп кездеседі. Барынша дене жаттығуына

уақыт арнап, қозғалыс үстінде жүрудің

пайдасы зор, - дейді дәрігер.

Инсульт - мүгедектікке жеткізетін кесел.

Егер науқасқа ем қонбаса, оны 1 топқа

жатқызады екен. Тамағын өзі жей алатындар

2-топқа, өздігінен жүріп, тұра алатындар

3-топқа жатқызылады. Өкінішке қарай,

қарекетсіз жататын 1 топтағы мүгедек жанға

күтуші қажет. Мамандар бір рет инсультті

бастан өткерген адамға аяқтан тұрып кету

оңайға соқпайтынын айтады. Бас миының

қалыпқа келуі сырқатқа шалдыққан адамның

өмірге деген құлшынысына байланысты.

Соңғы уақытта ішімдіктің салдарынан осы

кеселге душар болғандардың да қатары

артуда. Ішімдік, темекі, құрамында кофеин

бар энергетикалық сусындардың да зияны

көп. Оларды шамадан тыс пайдалану

осы кеселге жол ашады екен. Қазіргі

фаст-фуд сынды дайын өнімдер адамдарды

семіздікке шалдықтыруы мүмкін. Сондықтан

мамандар жаяу жүруге кеңес береді. Бұл

пікірді Швецияның ғалымдары дәлелдеген

болатын. Готенбургск университетінің

ғ а л ы м д а р ы а п т а с ы н а 4 с а ғ а т, к ү н і н е ш а м а м е н

30 минут серуендеп, дене жаттығуын жасайтын

адам бұл дерттің алдын алатынын айтады.

Жаңа жылда елімізде міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру

жүйесі жұмыс істейтін болады. 2020 жылы денсаулық сақтау саласына

бөлінетін бюджет қаржысы 1,5 есеге көбеймек. Атап өтерлігі,

500 млрд. теңгеден астам қаражат осы сақтандыру жүйесінен түседі

деп жоспарлануда.

Қаржы көлемі

артады

ҚР Денсаулық сақтау министрі Елжан

Біртановтың айтуынша, еліміздегі халықтың

88,1 пайызы шартты түрде сақтандырылған.

Оның ішінде 10 миллион адам жеңілдік

алатындардың санатына жатады. 5,4 миллион

адам жалдамалы жұмыскер болса, 700 мыңы

жеке кәсіпкерлікпен айналысады. 200 мың адам

бірыңғай жиынтық төлемдерді аударатындардың

қатарына енеді. Жұртшылықтың қалған 12

пайызы сақтандыру қорына өздігінен қаржы

аударады.

Елжан Біртановтың сөзінше, ауқымды

жұмыстардың нәтижесінде 2,1 миллион

адамның мәртебесі анықталған. Әлі 600 мың

адам бойынша тексеру жұмыстарын жүргізу

қажет. Олардың қатарында өзге мемлекетке

көшіп кеткендер, қайтыс болғандар

болуы мүмкін. Сондықтан мәртебені анықтау

жұмыстарын Әділет министрлігі, ішкі істер

органдары атқаруда.

- Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесі

енгізілгеннен кейін денсаулық сақтау саласының

бюджеті 1,5 есеге артып, 1,5 трлн. теңгеге

жетеді деген болжам бар. Бұл қаражат

медициналық қызмет көрсету сапасын

арттыруға жол ашады. Қызметкерлердің

жалақысы да көбейеді. 2025 жылға дейін

медициналық мекемелердің техникалық

жабдықталуы 90 пайызға жететін болады, -

деді министр.

Жұмыс жүргізілуде

Павлодар облысында міндетті әлеуметтік

медициналық сақтандыру жүйесін енгізу

бойынша қызу дайындық жүргізілуде.

Аймағымызда 8 айдың ішінде медициналық

ұйымдарға 35,4 млрд. теңге қаржы аударылған.

«Әлеуметтік медициналық сақтандыру

қоры» коммерциялық емес акционерлік қоғамы

Павлодар облысы бойынша филиалының

директоры Айдар Сейітқазиновтің айтуынша,

барлық жұмыс жоспарға сәйкес жүргізілуде.

Бөлінген қаржы медициналық мекемелердің

операциялық шығындарын жабуға жеткілікті.

Қор медициналық ұйымдар алдындағы барлық

келісімшарт міндеттемелерін толық көлемде

атқаруда.

Павлодар облысында 64 медициналық

ұйым мемлекеттен тегін медициналық

көмектің кепілдендірілген көлемі аясында

қызмет көрсетеді. Оның 32-сі - жекеменшік.

2018 жылмен салыстырғанда жеке қызмет

көрсетушілердің саны 5 ұйымға артты.

- Жекеменшік медициналық ұйымдар

Қормен тығыз байланыста жұмыс істейді.

Медициналық қызмет көрсету нарығында

бәсекенің артуы медициналық көмектің

қолжетімді болуына, сапаға оң ықпал етері

сөзсіз. Олардың қызметі біздің бақылауымызда

болады, - дейді А.Сейітқазинов.

Павлодар облысының жұмыс берушілері

мен жеке кәсіпкерлері міндетті әлеуметтік

медициналық сақтандыру бойынша 9,7 млрд.

теңге төледі. Өңірде қалалар арасында

Павлодар қаласы көш бастап тұр. Аудандар

ішінде Баянауыл, Шарбақты және Павлодар

үздіктер қатарында. Қазіргі күнге дейін

медициналық сақтандыру қорына 214,4

млрд. теңге жарна түскен.

Жинақталған қаржы Ұлттық Банкте

сақталады. Қаржы міндетті әлеуметтік

медициналық сақтандыру шеңберінде

медициналық қызметтер пакетін қаржыландыруға

бағытталады және жауапты органдармен

бақыланады. 2020 жылдың 1 қаңтарынан

бастап жиналған қаржы міндетті әлеуметтік

медициналық сақтандыру аясында медициналық

қызметтерді сатып алуға жұмсалады.

Естеріңізге сала кетейік, облыстағы

медициналық ұйымдардың тізімі www.fms.

kz сайтында орналастырылған.

А.АСҚАРҚЫЗЫ.

SARYARQA SAMALY

ӨНЕР 7 желтоқсан, сенбі, 2019 жыл 11

БҮГІН ТЕАТРДЫҢ АШЫЛҒАНЫНА - 29 ЖЫЛ

Театр – өмірдің айнасы

Ертіс-Баян өңіріндегі рухани ортаның қарашаңырағы саналатын

облыстық Ж.Аймауытов атындағы қазақ музыка-драма театрының

қоғамдағы орны ерекше. Бүгінде талай белесті бағындырып,

бірқатар кезеңді артта қалдырған өнер ұжымы көрерменін үнемі

тың жаңалықтарымен қуантып келеді. Атаулы күнге орай қазақ

театрының өткеніне көз жүгіртіп, павлодарлықтармен ең алғашқы

жүздескен сәтін сөз етуді жөн көрдік.

Қарлығаш ХАШЫМҚЫЗЫ

Тарихтан

сыр шертсек...

Өңірдегі тұңғыш қазақ театрының тарихы

ертеден бастау алады. Яғни 1938 жылы

17 қаңтарда Комсомол атындағы Бесқарағай

колхоз-совхоз театры негізінде құрылып,

директоры және режиссері болып Қадыр

Хамзин бекітіледі. Талантты өнер иесі

қысқа ғана уақыттың ішінде театр жұмысын

барынша бірізділікке салып, жергілікті

көрермен назарына алғаш рет Мұхтар

Әуезовтің «Айман-Шолпан» қойылымын

ұсынады. Ол кезде спектакльдің басты

рөлі Айман образын театрдың жас әртісі

Қапиза Хамзина, ал Шолпанды Бықия

Асылбекова сомдаған екен. Бұдан кейін

мәдени ошақтың репертуары «Еңлік-Кебек»,

«Қыз-Жібек», «Қозы Көрпеш-Баян сұлу»

пьесаларымен толығады.

Өкінішке қарай, «қазақ театрының

көрермендері ауылды жерде тұрады» деген

желеумен облыстық қазақ драма театрын

ауданаралық совхоз-колхоз дәрежесіне

түсіріп, Лебяжі ауданының орталығына

көшіреді. Осылайша, 20 жылдан астам

тарихы бар Павлодар облыстық драма

театры жұмысын тоқтатады.

Кейіннен 1989 жылы театр жұмысы

қайта түлеп, өңірде театр ашу идеясы

ұсынылып, Қазақстан мәдениет министрлігі

рұқсатын беріп, 1990 жылы 13 наурызда

қаулы қабылданып, театр басшысы мен

режиссері тағайындалады. Т.Жүргенов

атындағы театр және өнер институтының

сол кездегі ректоры, белгілі театр сыншысы,

мелекет және қоғам қайраткері Әшірбек

Сығайдың қолдауымен музыкалы комедия

бөлімшесінің соңғы курс студенттері

толығымен Павлодарға келіп, өндірісітік

тәжірибеден өтеді. Сол жылы институт

тәмамдаған жалынды жастар толығымен

театр труппасына қабылданады. Сөйтіп,

1990 жылдың 7 желтоқсанда өңірлік қазақ

театры ұзақ жылдық үзілістен кейін қайта

түлеп, өз көрерменімен қауышады. Бүгінде

өнер ордасының төлқұжатына айналған

М.Әуезовтің «Айман-Шолпан» музыкалы

комедиясы театрдың шымылдығын түреді.

Алғашқы

қарлығаштары

Павлодар жерінде қазақ театры ашылады

дегенді естіген бір топ жас ойланбастан

қысы қытымыр Ертіс-Баян еліне

ат басын тірейді. Театрға әртіс ретінде

алғашқы болып өтініш жазған Т.Жүргенов

атындағы театр және өнер институтының

1990 жылғы түлегі, ҚР Мәдениет қайраткері

Бахаргүл Құрбанова болатын.

- Оқу бітіретін жылы Алматы қаласында

жүріп, осы жақта қазақ театры ашылады

деген әңгіме қызу талқыланып жатты. Бұл

өнер институтын бітіргелі тұрған жастар

үшін үлкен жаңалық болды. Оған дейін де

осы өңірдің бір топ азаматты оқу орнына

келіп, жастардың өнерін бақылап кеткені

бар еді. Көп ұзамай Әшірбек Сығайдың

жолдамасы қолдарына түскен жастар осы

жаққа жинала бастады. Сол кезде сырттан

келетін жас әртістердің алғашқы көшін

мен бастап келдім. Әлі есімде, бірде-бір

адамды танымаймын. Жат қала. Ұшақтан

түскен бойда, адамдар қай жаққа бет

алды, солардың артынан еріп, қалаға

келіп, қонақ үйден бір орынды әзер тауып,

орналасқаным. Сол кездегі темірдей тәртіп

бойынша 30 тамыз күні театрға келіп,

жұмысқа қабылдау туралы өтініш жаздым.

Сөйтіп, қарашаңыраққа келген алғашқы

актер ретінде тарихта қалдым, - дейді

Бахаргүл Құрбанова.

Өнер әлеміне алғаш қадам басқан

театрға жаңадан қабылданған өнерпаздардың

барлығы көрерменмен қауышатын күнді

Алғашқы «Айман-Шолпан»

қойылымындағы Айманның көйлегі.

тағатсыздана күтеді. Ал труппа таңдап

алған қойылым М.Әуезовтің «Айман-Шолпан»

музыкалық комедиясы еді. Сол кездегі театр

режиссері Ерсайын Тәпенов қойылымдағы

рөлдерді бөлген тұста Бахаргүл Құрбановаға

Шолпан образын ашу міндеттеледі.

- Мен үшін бұл әрі қуанышты, әрі

қорқынышты болды. Себебі, институтты

кеше ғана бітірген жас қыз үшін

қойылымның басты рөлінің бірін сомдау

қиын еді. Ол жерде сахнаға шығудан

бастап, әрбір сөзіңді көрерменге жеткізу,

ойыныңа сендіру расымен де ауыр болды.

Бірақ менің бағыма орай қойылымдағы

Айман рөлін Рауза Тәжібаева апайымыз

сомдады. Міне, менің Шолпан бейнесін

ашуыма, сахнадағы қателігімді жоюыма

барынша үлесін қосқан жан - осы кісі.

Тіпті, қасында отырып кей эпизодтарды

дұрыс жеткізе алмай қалған кезде шымшып

қалып, ақыл-кеңесін есіме түсіретін, -

дейді Б.Құрбанова.

27 жылы Шолпан болып сахнаға шыққан

актрисаның арманы аласармақ емес. Ал

осы қойылымда 20 жылға жуық Айман

рөлін сомдаған ҚР Еңбек сіңірген әртісі

Рауза Тәжібаева театрға қабылданған

тәжірибелі әртістердің қатарында еді.

- Жасыратыны жоқ, мұнда келген

жастардың барлығы институтты енді бітірген

немесе соңғы курсында оқитын жастар

еді. Олардың білімі тек теория жүзінде

болды да, сахналық тәжірибелері болмады.

Олар алғаш келген кезде сахнада қалай

тұрып, қалай сөйлеу керектігін білмейтін

еді. Оған сөгіс те жоқ. Бірақ дарынды әрі

таланттылар болды. Бір айтқан нәрсеңді

қағып алып, сахнаны жандыратын. 1990

жылдың 7 желтоқсанын ешқашан ұмытпаймыз.

Бұл күн біз үшін тарих беттерінде алтын

әріптермен жазылатын сәттердің бірегейі.

Қазақ театрының өнеріне сусаған сол

кездегі көрерменнің пейілі мен сағынышын

сөзбен айтып жеткізу мүмкін емес. Қазіргі

Естай атындағы мәдениет сарайының

ғимаратын 3 күнге жалға алып, премьераны

сол жерде жасадық. Аншлагпен

өткен қойылымымызды қазақ өнерінің

алыптары арнайы келіп тамашалап, ақ

батасын берді, - дейді Рауза Тәжібаева.

Расымен, алғашқы премьераға театр

өнерінің бір топ саңлақ жұлдыздары

Әзірбайжан Мәмбетов, Асанәлі Әшімов,

Әшірбек Сығаев, Қаукен Кенжетаев, Бағыбек

Құндақбаев, Есмұқан Обаев, Жақып Омаров,

Баққожа Мұқаев, Қадыр Жетпісбаев, Асқар

Егеубаев сынды азаматтар қатысқан.

Қарбалас...

Ашылған күннен бастап өнер ұжымының

керегесін кеңейту мақсатында мұнда жеке

ғимараттың берілуі жолындағы қарбалас

тірліктер басталып кетті. Бүгінгі нысанға

түбегейлі көшкенге дейін труппа қаладағы

түрлі мәдени орындарды жалға алып, өнер

көрсетуін тоқтатпады. Тіпті, жеке ғимараттың

жоқтығы әртістердің сағын да сындырмаған.

Репертуар жаңа қойылымдармен толығып,

ерекше қарқынмен жұмысқа кіріседі.

Осы кездері Ғ.Мүсіреповтің «Ақан сері –

Ақтоқты», «Қозы Көрпеш – Баян сұлу»,

М.Әуезовтің «Қаракөз», Ж.Аймауытовтың

«Шернияз», Д.Исабековтің «Әпке»,

У.Шекспирдің «Король Лир», А.Чеховтың

«Шағала» секілді қойылымдары көрермен

назарына ұсынылады.

Ал 1992 жылы 21 сәуірде Қазақстан

Республикасы Үкіметінің қаулысымен театрға

Жүсіпбек Аймауытовтың есімі берілді. Жыл

өткен сайын театр ұжымы шығармашылық

шеберлігін шыңдай түсті. Сонымен қатар,

Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері

Болат Рахымжанов симфониялық оркестр

мен балет тобын ашады. Соның арқасында

музыкалық күрделі қойылымдарды сахналауға

мүмкіндік туады. Осы ретте, Е.Брусиловский

мен Ғ.Мүсіреповтің «Қыз Жібек» операсы,

И.Штраустың «Жарқанат», И.Кальманның

«Сильва» оперетталарын қазақ театрының

зор жетістігіне жатқызуға болады.

Қазіргі тынысы

Бүгінде еліміздің үлкен-үлкен театрларында

кездесе бермейтін симфониялық

оркестрдің үлкен құрамы жұмыс істейді.

Ж.Аймауытов атындағы қазақ музыкалы

дарама театрының ерекше қарқынмен

дамыған тұсы марқұм Мұхтар Байжұманов

басшылық еткен жылдар деуге болады.

Ұжым сол кездері жиі фестивальдерге

қатысып, әлем елдерін аралап, өнер

көрсетіп жүрді. Мәселен, 1995, 2008 жылы

жылы Мысыр астанасы Каир қаласында

болып, халықаралық эксперименталдық

театрлар фестивалінде өнер көрсетеді.

Бұдан бөлек, 2009 жылы Түркияның Конья

қаласында өткен ІІ Дүниежүзілік түркітілдес

халықтарының фестиваліне де қатысуға

жергілікті өнерпаздар жолдама алып, лауреат

атанды. Үш сапарда да олар өздерінің

төлқұжатына айналған «Айман-Шолпан»

қойылымын сахналайды. Сонымен қатар,

Астана, Алматы, Москва, Санкт-Петербург,

Омбы қалаларында да өнер көрсетті.

Ал 2014 жылы Жүсіпбек Аймауытовтың

125 жылдығы елімізде кең көлемде аталып

өтті. Атаулы күнге байланысты Павлодарда

республикалық аймақтық театрлар

фестивалі өткізілді. Оған Астана,

Қарағанды, Өскемен, Талдықорған, Семей

және Павлодар қалаларынан тоғыз театр

қатысты. «Ар алдаспаны – Аймауытов»

атты тарихи драмасын сахналаған біздің

әртістер арнайы сыйлыққа ие болды. Театр

ғимараты алдында Жүсіпбек Аймауытовқа

арналған ескерткіш орнатылды.

Репертуарға «Әбілмансұр. Сабалақ.

Абылай», «Қылмыскерлер», «Қара көзілдірікті

келіншек», «Адасқандар», «Қызыл алма»,

«Күтпеген кездесу», «Досымның үйленуі»,

«Филумена Мартурано», «Ең әдемі келіншек»,

«Мұрагерлер», «Әпкенің әлегі», «Бір түп

алма ағашы», «Атау-кере», «Метранпаж

деген не?», «Ақнұр», «Қысылғаннан қыз

болдық», «Күшік күйеу», «Келіндер көтерілісі»,

«Өмір сүргім келеді», «Болмаған оқиға»

атты қойылымдар қойылса, бүгінде ол

қатарға «Күтпеген кездесу», «Король Лир»,

Театр әртістері Р.Тәжібаева мен

Б.Құрбанова «Айман-Шолпан» рөлінде.

«Соңғы мамонт», т.б. жаңа спектакльдерімен

толыға түсті.

Бұдан бөлек, ұжым 30-театр маусымында

екі үлкен додаға қатысып, үздіктер

қатарынан көріне білді. Оның бірі Ақтау

қаласында өткен «Әбіш әлемі» І халықаралық

театрлар фестивалі болса, екіншісі Семей

қаласында өткен Қазақстанның халық

әртісі, көрнекті театр және кино әртісі

Әмина Өмірзақованың 100 жылдығына

орай Қазақстан драма театрларының

ХХVІІ республикалық бәйгесі болатын.

Қазіргі таңда еңбектеген баладан еңкейген

қарияға дейін көңіл бөліп, көрерменнің

ыстық ықыласына бөлену үшін барын салып

еңбек етіп отырған өнер ұжымының алар

асуы әлі де алда екеніне сенеміз.

Мереке құтты болсын, қазақ театры!

Театр шежіресі:

• 1990 жылдың 13 наурызында

Павлодар облыстық қазақ музыка-драма

театрын ашу туралы облыстық атқару

комитетінің төрағасы Ж.Искаков қол

қойған қаулы қабылданды.

• 1990 жылдың 1 сәуірінде Павлодар

облыстық мәдениет комитетінің

төрағасы М.Омаровтың бұйрығымен

театр директоры міндетіне

Б.Тапалшинов, бас режиссер қызметіне

Е.Тәпенов тағайындалды.

• 1990 жылдың тамыз айында

театр директоры Б.Тапалшиновтың

бұйрығымен Т.Жүргенов атындағы театр

және өнер институтының 1990 жылғы

түлегі Бахаргүл Құрбанова, кейіннен

Құрманғазы Айтмырза театрдың

алғашқы актерлері ретінде қабылданды.

• 1990 жылдың қазан-желтоқсан

айларында Т.Жүргенов атындағы

театр және өнер институтының музыкалы

комедия бөлімінің студенттері

театрда оқу-тәжірибе сабақтарынан

өтіп, М.Әуезовтің «Айман-Шолпан»

музыкалық комедиясының алғашқы

қойылымының дайындығына қатысты.

• 1990 жылдың 7 желтоқсанында

М.Әуезовтің «Айман-Шолпан» музыкалық

комедиясымен театрдың шымылдығы

ашылды.

• 1992 жылдың 2 сәуірінде ҚР

Үкіметінің қаулысымен театрға

Жүсіпбек Аймаутовтың аты берілді.

• 2014 жылдың қыркүйек айында

драматург, жазушы, ғалым, мемлекет

қайраткері Ж.Аймауытовтың ескерткіші

орнатылды.

Суреттерді түсірген - автор.

12 7 желтоқсан, сенбі, 2019 жыл ҚАУЛЫ

SARYARQA SAMALY

Павлодар облысы әкімдігінің 2019

жылғы 8 сәуірдегі «2019 жылға арналған

агроөнеркәсіптік кешен саласындағы кейбір

мәселелер туралы» №88/2 қаулысына өзгеріс

енгізу туралы

Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 8 шілдедегі

«Агроөнеркәсіптік кешенді және ауылдық аумақтарды дамытуды

мемлекеттік реттеу туралы» Заңының 11-бабы 2-тармағының

4), 7) тармақшаларына, Қазақстан Республикасы Ауыл

шаруашылығы министрінің 2019 жылғы 15 наурыздағы «Асыл

тұқымды мал шаруашылығын дамытуды, мал шаруашылығының

өнімділігін және өнім сапасын арттыруды субсидиялау

қағидаларын бекіту туралы» №108 бұйрығына сәйкес Павлодар

облысының әкімдігі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Павлодар облысы әкімдігінің 2019 жылғы 8 сәуірдегі

«2019 жылға арналған агроөнеркәсіптік кешен саласындағы

кейбір мәселелер туралы» №88/2 қаулысына (Нормативтік

құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде №6291

болып тіркелген, 2019 жылғы 10 сәуірде Қазақстан Республикасы

нормативтік құқықтық актілерінің электрондық бақылау

банкінде жарияланған) келесі өзгеріс енгізілсін:

көрсетілген қаулының қосымшасы осы қаулының қосымшасына

сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

2. «Павлодар облысының ауыл шаруашылығы басқармасы»

мемлекеттік мекемесі заңнамамен белгіленген тәртіпте:

осы қаулының аумақтық әділет органында мемлекеттік

тіркелуін;

осы қаулыны Павлодар облысы әкімдігінің интернетресурсында

орналастыруды қамтамасыз етсін.

3. Осы қаулының орындалуын бақылау облыс әкімінің

орынбасары А.С. Батановқа жүктелсiн.

4. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап

қолданысқа енгізіледі.

Облыс әкімі

Б. БАҚАУОВ.

Р/с

№

Субсидиялау

бағытының

атауы

Өлшем

бірлігі

1 бірлікке

арналған

субсидиялар

нормативтері,

теңге

Субсидияланатын

көлем

(бас,

килограмм,

дана,

доза)

1 2 3 4 5 6

Жергілікті бюджеттен субсидиялар көлемдері

Етті және етті-сүтті мал шаруашылығы

Селекциялық және асыл тұқымдық жұмыс жүргізу:

1 Ірі қара

малдың

тауарлық

аналық басы

2 Ірі қара

малдың асыл

тұқымды

аналық басы *

3 Табынның

өсімін молайту

үшін пайдаланылатын

етті

және етті-сүтті

тұқымдардың

асыл тұқымды

тұқымдық

бұқасын күтіпбағу

4 Отандық асыл

тұқымды ірі

қара мал

сатып алу

5 Шетелдік


аналық мал

басын сатып

алу *

6 Сыйымдылығы

бір уақытта

кемінде 1000

бас болатын

бордақылау

алаңдарына


үшін өткізілген

немесе

ауыстырылған

бұқашықтардың

құнын

арзандату

бас/

шағылыстыру

маусымы

Субсидиялар

сомасы,

мың

теңге

10 000 60 830 608 300

20 000 21 850 437 000

бас/

100 000 21 2 100


маусымы

сатып

алынған бас

тірідей

салмағы,

килограмм

150 000 1 917 287 550

225 000 1 177 264 825

200 750 528 150

105,6

Барлық сомасы 1 749

880,6

Сүтті және сүтті-етті мал шаруашылығы

Сүтті және сүтті-етті тұқымдардың асыл тұқымды бұқасының

ұрығын сатып алу:

7 Бір жынысты сатып

алынған

10 000 305 3 050

доза

8 Қос жынысты 5 000 2 058 10 290

Ірі қара


тұқымды

аналық басын

сатып алу:

9 отандық

немесе ТМД

елдерінен

әкелінген

шетелдік

сатып


Павлодар

облысы әкімдігінің

2019 жылғы «___»

________ № ____ қаулысына

қосымша

Павлодар облысы

әкімдігінің 2019 жылғы «8» сәуірдегі

№ 88/2 қаулысына

қосымша

Асыл тұқымды мал шаруашылығын дамытуды,

мал шаруашылығының өнімділігін және өнім сапасын

арттыруды субсидиялау бағыттары бойынша 2019 жылға

арналған субсидиялар көлемдері

150 000 353 52 950

10 Аустралия,

АҚШ, Канада

және Еуропа

елдерінен

әкелінген *

Сүт өндіру құнын арзандату:

өткізілген

немесе

өңделген

килограмм

11 бағымдағы

сиырларының

саны 600

бастан

басталатын

шаруашылық

225 000 840 189 000

35 35 728

570

1 250

499,95

1 2 3 4 5 6



саны 400

бастан




немесе

өңделген

килограмм

20 3 000 000 60 000



саны 50

бастан



14 Ауыл

шаруашылығы

кооперативі

15 Шаруа

(фермер)

қожалықтарында

және

ауыл шаруашылығы

кооперативтерінде

ірі қара

малдың аналық

басын қолдан

ұрықтандыру

жөніндегі

көрсетілетін

қызметтерді

субсидиялау

16 Эмбриондарды

телу жөніндегі

көрсетілетін

қызметтерді

субсидиялау

17 Сүтті және

сүтті-етті

бағыттағы

аналық

басының және

толықтыратын

мал басының

азығына

жұмсалған

шығындар

құнын арзандату

*/**

ұрықтандырылған

бас/

шағылысу

маусымы

10 2 959 731 29

757,31

10 2 500 000 25 000

5 000 2 594 12 970

бас 80 000 35 2 640

бас 120 000 5 416 649 920


077,26

Етті құс шаруашылығы

Құс етін өндіру құнын арзандату

18 2 000

тоннадан


нақты өндіріс


немесе

өңделген

килограмм

50 4 520 000 226 000


Жұмыртқалы құс шаруашылығы

Тағамдық жұмыртқа өндіру құнын арзандату:

19 50 миллион өткізілген 2,2 127 298

данадан басталатын

нақты

дана

550

өндіріс

20 20 миллион


нақты

өндіріс

2 19 417

433

280

056,810

38

834,866

Барлық сомасы 318

891,676

Шошқа шаруашылығы

21 Шошқалардың

аналық және

шошқа басын

толықтыратын

басымен

селекциялық

және асыл

тұқымдық

жұмыстар

жүргізу *

бас/

шағылысу

маусымы

40 000 6 798 271 920


Қой шаруашылығы


22 Қойлардың




тауарлық


24 Асыл тұқымды

қойлар сатып

алу

бас/

шағылысу

маусымы

сатып


2 500 7 271 18 177,5

1 500 30 000 45 000

8 000 539 4 312

Барлық сомасы 67 489,5

Жылқы шаруашылығы

25 Өнімді

бағыттағы


тұқымдық

айғырлар

сатып алу

сатып


100 000 132 13 200

26 Бие сүтін

өндіру және

өңдеу құнын

арзандату

килограмм 60 100 000 6 000


2018 жылы мақұлданған өтінімдер ***

Шошқа етін өндіру құнын арзандату:

27 нақты

бордақыланғаны

3 000

бастан бастап

килограмм 100 1 990

159,64

199

015,964


015,964

Барлығы 5 138

475

Республикалық бюджеттен субсидиялар көлемдері


1 Ірі қара

малдың

тауарлық


2 Ірі қара


тұқымды

аналық басы *

3 Отандық асыл

тұқымды ірі

қара мал

сатып алу

4 Сыйымдылығы

бір уақытта

кемінде 1000

бас болатын


алаңдарына


үшін өткізілген

немесе

ауыстырылған

бұқашықтардың

құнын арзандату

бас/

10 000 143 1 430


маусымы

сатып


тірідей

салмағы,

килограмм

20 000 562 11 240

150 000 286 42 900

200 144 410 28 882


Сүтті және сүтті-етті мал шаруашылығы

Ірі қара малдың асыл тұқымды аналық басын сатып алу

5 Аустралия,

АҚШ, Канада

және Еуропа

елдерінен

әкелінген *

сатып


Сүт өндіру құнын арзандату:



саны 50

бастан



7 Ауыл

шаруашылығы

кооперативі

Барлық сомасы

217 651,538


немесе

өңделген

килограмм

225 000 838 188 550

10 1 303

519,8

13

035,198

10 1 606 634 16

066,34

Етті құс шаруашылығы

Құс етін өндіру құнын арзандату

8 2 000

тоннадан


нақты өндіріс


немесе

өңделген

килограмм

Барлық сомасы

26 688,15

Жұмыртқалы құс шаруашылығы


құстан алынған

финалдық

нысанды

жұмыртқа

бағытындағы

тәуліктік

балапан сатып

алу

сатып


50 533 763 26

688,15

60 373 830 22 429,8

Тағамдық жұмыртқа өндіру құнын арзандату

10 50 миллион өткізілген 2,2 57 742


нақты

дана

960

өндіріс

127

034,512


464,312

Қой шаруашылығы






тауарлық



қойлар сатып

алу

бас/

шағылысу

маусымы

сатып


2 500 314 785

1 500 6 290 9 435

8 000 1 103 8 824


Жылқы шаруашылығы

14 Өнімді

бағыттағы


тұқымдық

айғырлар

сатып алу

сатып


100 000 12 1 200


Балара шаруашылығы

15 Балара

ұясымен

селекциялық

және асыл

тұқымдық

жұмыс жүргізу

балара ұясы 5 000 300 1 500


Барлығы 500 000

Ескертпе:

* - жергілікті бюджеттен қосымша бюджет қаражаты

бөлінген кезде және/немесе басқа бюджеттік бағдарламалардан

қайта бөлінген кезде субсидиялау нормативтерін осы

Қағидалардың 4-тармағына сәйкес Министрлікпен келісім

бойынша белгіленген нормативтен 50%-ға дейін және мал

азығын субсидиялау бойынша 100 %-ға дейін ұлғайтуға

жол беріледі;

** - жергілікті бюджеттен қосымша бюджет қаражаты

бөлінгенде;

*** - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің

2019 жылғы 15 наурыздағы №108 (Нормативтік құқықтық

актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде №18404 болып тіркелген)

бұйрығымен бекітілген Асыл тұқымды мал шаруашылығын

дамытуды, мал шаруашылығының өнімділігін және өнім сапасын

арттыруды субсидиялау қағидаларының 21-тармағына сәйкес,

осы Қағидалар қолданысқа енгізілгенге дейін алдыңғы жылы

мақұлданған, бірақ қаражаттың болмауы себепті төленбеген

өтінімдер 2019 жылғы бюджет қаражатынан басым тәртіппен

төленуі тиіс.

Ескертпе:

аббревиатуралардың толық жазылуы:

АҚШ – Америка Құрама Штаттары;

ТМД – Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы.

SARYARQA SAMALY

ҚАРЖЫ 7 желтоқсан, сенбі, 2019 жыл 13

Азаматтық бюджет

2019-2021 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН

Павлодар қалалық бюджеті

2019 жылы Павлодар қалалық

бюджеті қаражатын жұмсаудың негізгі

бағыттары, млн. теңге

4 503,0

1 361,3

5 106,9

19 330,3

Білім беру

Әлеуметтік қорғау

және қамтамасыз ету

Мәдениет, спорт,

ақпараттық кеңістік

Қоғамдық тәртіп,

қорғаныс, мемлекеттік

қызметтер

Ауыл шаруашылығы

Құрметті оқырмандар!

Сіздердің назарларыңызға 2019-2021 жылдарға

арналған Павлодар қалалық бюджетінің азаматтық

бюджеті ұсынылып отыр, онда негізгі көрсеткіштер, оны

қалыптастыру параметрлері және бюджеттік қаражаттың

жұмсалу бағыттары туралы ақпарат қамтылған.

Бұл құжат мынадай бөлімдерді:

- қаланың әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі

көрсеткіштерін;

- Павлодар қалалық бюджетінің түсімдері мен

шығыстарын;

- Павлодар қалалық бюджетінің атқарылуы туралы

есепті қамтиды.

2019-2021 жылдарға арналған Павлодар қалалық

бюджеті Қазақстан Республикасының Бюджет және

Салық кодекстеріне, Павлодар облысының 2019-

2023 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық

даму болжамына сәйкес қалыптастырылған және

Павлодар қалалық мәслихатының 2018 жылғы

25 желтоқсандағы №330/45 сессиясында бекітілген.

Жоспарлау

Бюджеттік процестің схемасы

Уәкілетті орган

Экономика және бюджеттік

жоспарлау бөлімі

Әлеуметтік-экономикалық

даму болжамы мен бюджет

параметрлерін әзірлеу

Қаланың бюджет комиссиясымен

бюджеттік бағдарламалар

әкімшілерінің бюджеттік бағдарламалары

мен бюджеттік

өтінімдерін қарау

Қаланың

жоспарлы

кезеңге арналған

бюджетінің

жобасын

қалыптастыру

Қала бюджетіне

өзгерістер мен

толықтырулар

енгізу

Қалалық мәслихаттың шешімімен

қала бюджетін бекіту

Атқару

Қаржы бөлімі

Жиынтық қаржыландыру

жоспарын жасау

Жиынтық

қаржыландыру жоспарына

өзгерістер енгізу

Қала бюджетін атқару

бойынша жылдық есепті

қалыптастыру

Қалалық мәслихаттың

шешімімен қала бюджетін

атқару бойынша жылдық

есепті бекіту

Жергілікті бюджетті әзірлеу процесі

Павлодар қаласының 2019-2021 жылдарға

арналған әлеуметтік-экономикалық дамуының

негізгі көрсеткіштері

Р / с Көрсеткіштер атауы

2018 жыл 2019 2020 2021

№

факті жыл жыл жыл

1 2 3 4 5 6

1. Өнеркәсіп өнімінің көлемі, 106,5 102,7 100,2 100,2

өткен жылға қарағанда %

(2018 ж. 12 ай)

2. Өңдеу өнеркәсібінің өндіріс 106,4 107,7 100,1 100,1

көлемі, өткен жылға қарағанда

% (2018 ж. 12 ай)

3. Жұмыссыздық деңгейі, % 4,8 4,8 4,9 4,9

4. Айлық есептік көрсеткіш (АЕК), 2 405 2 525 2 613 2 753

теңге

5. Ең төменгі күнкөріс деңгейі, 22 915 25 851 30 886 32 382

теңге

6. Орташа айлық атаулы жалақы, 143 019 144 191 149 959 155 957

теңге (*-

2018 ж. 12 ай ішінде)

7. Ең төменгі зейнетақы мөлшері, 33 745 52 145 38 094 38 634

теңге

8. Ең төменгі жалақы, теңге 28 284 42 500 42 500 42 500

2019-2021 жылдарға арналған

Павлодар қалалық бюджеті

Қала бюджеті – бұл қала мемлекеттік органдарының,

оларға ведомстволық бағынысты мекемелердің міндеттері

мен функцияларын қаржылай қамтамасыз етуге және нақты

нәтижелерге қол жеткізуге бағытталған мемлекеттік саясатты

і с к е а с ы р у ғ а а р н а л ғ а н о р т а л ы қ т а н д ы р ы л ғ а н а қ ш а қ о р ы .

млн.теңге

Р/с Көрсеткіштер атауы 2018 жыл 2019 2020 жыл 2021

№

жыл

жыл

1 2 3 4 5 6

I. Түсімдер, соның 71 406,80 85 846,80 68 357,30 65 924,90

ішінен:

Салықтық түсімдер 48 753,10 49 551,40 63 805,00 65 071,10

Салықтық емес 242,4 262,6 250,3 257,8

түсімдер

Негізгі капиталды 1 352,30 3 762,40 2 692,20 504,3

сатудан түсетін

түсімдер

Нысаналы трансферттер

17 012,70 25 710,90 1 609,60 91,5

түсімдері

Бюджеттік 0,2 0,2 0,2 0,2

кредиттерді өтеу

Мемлекеттің қаржы

активтерін сатудан

түсетін түсімдер

Қарыз түсімдері 2 747,80 5 951,70

Бос қалдықтар 1 298,30 607,6

II. Шығыстар 71 406,80 85 846,80 68 357,30 65 924,90

2019 жылға арналған Павлодар

қалалық бюджетінің түсімдері

Салықтық емес түсімдер: 262,6

Негізгі капиталды

сатудан түсетін

түсімдер: 3 762,4

Трансферттер мен кредиттер

түсімдері: 31 662,6

2 1 950

146,4 4 213,6

1 662,5

2 538,5

Білім беруге арналған

шығыстар

Тұрғын үй-коммуналдық


Отын-энергетика

кешені

Көлік және коммуникациялар

Басқалар (алуларды

есептемегенде)

2019 жылға арналған білім беру шығындары тұтас

19 330,3 млн.теңгені құрады.

Білім беру мекемелерін ұстауға, мектепке дейінгі

және мектептен тыс тәрбиелеу ұйымдарының қызметін

қамтамасыз етуге бағытталған ағымдағы сипаттағы

шығындардан (жалақы төлеу, коммуналдық қызметтерге

ақы төлеу, шаруашылық және кеңсе тауарларын сатып

алу және т.б.) басқа мынадай іс-шаралар қарастырылған:

- мектептерге оқулықтар сатып алу және жеткізу –

511,2 млн. теңге;

- мектеп олимпиадаларын өткізу – 22,8 млн. теңге;

- жетім баланы (жетім балаларды) және ата-аналарының

қамқорынсыз қалған баланы (балаларды) күтіп ұстауға

қамқоршыларына (қорғаншыларына) ай сайынғы ақшалай

қаражат төлемдері – 134,7 млн. теңге;

- білім беру ұйымдарының күндізгі оқу нысанында

оқитындар мен тәрбиеленушілерді

қоғамдық көлікте жеңілдікпен жол жүру түрінде

әлеуметтік қолдау – 1,7 млн. теңге;

- жетім баланы (жетім балаларды) және ата-анасының

қамқорлығынсыз қалған баланы (балаларды) асырап алған

қазақстан азаматтарына біржолғы ақша қаражатын төлеу

– 2,1 млн. теңге;

- патронатты тәрбиешілерге берілген бала (балаларды)

асырау – 22,4 млн.теңге;

- ведомстволық бағыныстағы мемлекеттік мекемелерінің

және ұйымдарының күрделі шығыстары – 453,1 млн. теңге.

Павлодар қалалық бюджетінен

қаржыландырылатын білім беру

ұйымдарының желісі

1 қаңтарда

басталады

Бюджеттің атқарылуына келесі

құжаттар негіз болып табылады

БЮДЖЕТТІҢ АТҚАРЫЛУЫ

Бюджет кодексі

Республикалық бюджет туралы Заң және жергілікті бюджет туралы

мәслихат шешімі.

ҚР Үкіметінің немесе әкімдіктің республикалық бюджет туралы Заңды іске

асыру туралы қаулылары немесе жергілікті бюджет туралы мәслихат шешімдері

Нысаналы трансферттер бойынша нәтижелер туралы келісімдер

Міндеттемелер бойынша жиынтық қаржыландыру жоспары, түсімдер

және төлемдер бойынша жиынтық қаржыландыру жоспары

Бюджеттік бағдарламалар әкімшілерінің міндеттемелер және төлемдер

бойынша қаржыландыру жоспарлары

Мемлекеттік мекемелердің міндеттемелер және төлемдер бойынша

жеке қаржыландыру жоспарлары

Бюджет кодексіне сәйкес бюджеттің атқарылу тәртібін анықтайтын

нормативтік-құқықтық актілер

31 желтоқсанда аяқталады

С а л ы қ т ы қ т ү с і м д е р :

49 551,4

П а в ло д ар қ а л а л ы қ бю д ж е т і н і ң ш ы ғ ыс т ар ы

(функционалдық топтар бөлінісінде)

Атауы

2018 жыл 2019 жыл 2020 жыл 2021 жыл

1 2 3 4 5

ШЫҒЫСТАР - барлығы 71 406,80 85 846,80 68 357,30 65 924,90

Оның ішінен алуларды есептемегенде

48 472,80 60 812,40 28 262,50 24 012,40

ШЫҒЫСТАР

соның ішінде:

Білім беру 16 203,80 19 330,30 14 628,90 14 705,40

Әлеуметтік қорғау және 2 131,00 4 213,60 1 599,90 1 619,20

қамтамасыз ету

Мәдениет, спорт, ақпараттық 1 580,10 1 662,50 832,1 841,9

кеңістік

Қоғамдық тәртіп, қорғаныс, 1 611,50 2 538,50 1 064,60 1 060,20

мемлекеттік қызметтер

Ауыл шаруашылығы және 146,8 146,4 121,5 123,4

жер қатынастары

Тұрғын үй-коммуналдық 18 375,90 21 949,90 3 389,00 1 727,10


Отын-энергетика кешені және 1 814,00 1 361,30 30

жер қойнауын пайдалану

Көлік және коммуникациялар 3 189,90 4 503,00 2 651,70 2 731,30

Басқалар 3 419,80 5 106,90 3 944,80 1 203,90

2019 жылғы бюджет қаражаты

есебінен іске асырылатын

әлеуметтік көмек

- мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек –

1 729,4 млн. теңге;

- ауылдық жерлерде денсаулық сақтау, білім беру,

әлеуметтік қамсыздандыру, мәдениет, спорт және ветеринария

мамандарына отын сатып алу үшін әлеуметтік

көмек көрсету - 4,2 млн. теңге;

- жергілікті өкілді органдардың шешімі бойынша

мұқтаж азаматтардың жекелеген санаттарына әлеуметтік

көмек – 329,0 млн. теңге;

- тұрғын үй көмегі – 21,9 млн. теңге;

- үйде тәрбиеленетін және оқитын мүгедек балаларды

материалдық қамтамасыз ету – 13,9 млн. теңге;

- мүгедектерді оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес

мұқтаж мүгедектерді міндетті гигиеналық құралдармен

қамтамасыз ету және ымдау тілі мамандарының, жеке

көмекшілердің қызмет көрсетуі – 531,1 млн. теңге.

Жалғасы 14-бетте

14 7 желтоқсан, сенбі, 2019 жыл ҚАРЖЫ

SARYARQA SAMALY

Басы 13-бетте

Мәдениет, спорт және ақпараттық кеңістік

саласындағы іс-шараларды іске асыруға

арналған шығыстар

м л н . т е ң г е

Атауы 2018 2019 2020

жыл жыл жыл 2021

жыл

1 2 3 4 5

Мәдениет, спорт, 961,7 1 085,70 724,7 732,9

жастар саясаты

және ақпараттық

кеңістікке арналған

шығыстар

соның ішінде

іс-шаралар

бойынша:

Спорт бойынша 282,7 280,6 247,1 249,6

іс-шараларды өткізу

Мәдени іс-шараларды 330,1 361,9 255,4 258,2

өткізу

Кітапханалар 137,6 181 143,7 144,3

Ақпараттық кеңістік, 82,7 93,3 78,5 80,8

жастар саясаты және

тілдерді дамыту

Ведомстволық 124,1 130,4

бағыныстағы мемлекеттік

спорт мекемелерінің

және

ұйымдарының күрделі

шығыстары

Ведомстволық

бағыныстағы мемлекеттік

мәдениет мекемелерінің

4,5 38,5

және ұйымдарының

күрделі шығыстары

2019 жылы қаланың тұрғын

үй-коммуналдық шаруашылығына

арналған бюджет шығыстары

ТҮКШ бойынша іс-шаралар

Құрылыс саласында бюджет есебінен іске асырылатын

2019 жылғы инвестициялық жобалар, соның ішінде:

Жылу-энергетикалық

жүйені дамыту

1 361,2 млн. теңге


«Сарыарқа» шағын

ауданының инженерліккоммуникациялық

инфрақұрылымын салу және

жайластыру (ғимараттары

мен іздестірулері бар

магистральдық электрмен

жабдықтау желілері (ВЛ-110

кВ және 110/10 кВ қосалқы

станциясы);

«110/10 кВ «Усольская»

ҚС салу. ІІ -кезең

«Павлодарская» 110 кВ

ҚС АТҚ кеңейту және

«Павлодарская – Парковая»

ҚС АТҚ бастап 110 кВ

ЭЖЖ салу

Павлодар қ. «Достық»

шағын ауданын жылумен

жабдықтауды резервтеу

үшін, НО-21-ден НО-21/8-ге

дейін жылу желісін салу

және Қамзин к-сі бойында,

УП-8-ден Ладожская

көшесіне дейін, Ладожская

көшесінен Кутузов

көшесіне дейін алаңнан

тыс жылу желісін салу.

Радиозавод кентінде

және Лесозавод кентінде

жылу трассасын салу

Коммуналдық тұрғын үй

қорының тұрғын үйін салу,

реконструкциялау – 7 717,6 млн.

теңге,

соның ішінде: - «Сарыарқа» тұрғын

үй кешенінде 9 қабатты 2, 3 кіреберісті

№ 11, 19, 20, 24/1, 24/2, 25,

27, 29, 30, 31 тұрғын үйлерді салу;

Павлодар қаласының Әуежай

ауданындағы ЖТҮҚ шағын ауданында

тұрғын үйлер салу 1,2,3,4-тип;

«Достық» ш.а. 9 қабатты 2 кіреберісті

үйлер салу 2, 3, 4, 13 - дақ.

«Сарыарқа» және «Достық» ш.а.

тұрғын үйлер салуға ЖСҚ әзірлеу;

«Достық» ш.а. және «Сарыарқа»

ш.а. тұрғын үйлер салуға жұмыс жобаларды

МС өткізу.

Білім беру, спорт, мәдениет

және мемлекеттік органдардың

объектілерін дамыту – 736,1 млн.

теңге,


- Павлодар қаласында Кутузов көшесі,

42/9 бойындағы балабақша ғимаратын

қайта жаңарту;

- Ленин кентінде, Павлодар ауылында

және Павлодар қаласында ДСК салу;

- Кенжекөл ауылында мәдениет үйін

салу;

Мойылды ауылында әкімдік ғимаратын

салу;

Павлодар қаласы, Катаев көшесі, 83

мекенжайы бойынша әкімшілік ғимарат

салу; Павлодар қ. «Сарыарқа» шағын ауданында

650 орынға арналған мектеп салу;

«Затон» шағын ауданында 350 орынға

арналған мектеп салу.

Инженерлік-коммуникациялық

инфрақұрылым -

6 116,8 млн. теңге,

соның ішінде: - «Достық» шағын

ауданының магистральдық және

орамішілік инженерлік желілерін

салу (нөсерлі кәріз желілерін салу,

бас жоспар, тік жоспар, жолдар,

сумен жабдықтау және кәріз желілері,

10 кВ электрмен жабдықтау желілері,

алаңнан тыс жылумен жабдықтау

желілері, байланыс желілері (көтерметалшықты

кәбіл);

- «Сарыарқа» шағын ауданында

тұрғын үйлерге сыртқы желілер салу

және абаттандыру;

Павлодар қ. Солтүстік өнеркәсіптік

ауданында спорт имараттарының

кешенін салу;

Павлодар қ. «Сарыарқа» шағын

ауданын жылумен жабдықтау үшін

№2/3 ТСС салу;

Павлодар қ. «Сарыарқа» тұрғын

үй кешенінің орамішілік жылумен

жабдықтау желілерін салу (Толстой-

Қамзин - Ак.Шокин-Катаев);

көп пәтерлі тұрғын үй салу. Сыртқы

желілер.

Павлодар қ., Лесная-Гагарин көшесі;

- Павлодар қ., Ген. Дүйсенов көшесі,

138/1 мекенжайы бойынша 9 қабатты

2 кіре-берісті 2 тұрғын үйдің сыртқы

коммуникацияларын салу;

- Кенжекөл ауылына 3-4 кіру бөлігіне

электрмен жабдықтау желілерін салу;

Павлодар қ. Абай көшесі бойындағы

жылу тас жолына қосымша жылумен

жабдықтау бұтақтарын салу;

Елді мекендердегі

көшелерді жарықтандыру

943,2 млн. теңге, соның

ішінде:

қаланың сыртқы

жарықтандыру желілерін

пайдалану және

ағымдағы жөндеу;

коммуналдық меншік

объектілеріне электр

энергиясын жеткізу ;

- қаланы жарықпен

ресімдеу және

жаңажылдық иллюминация

Жерлеу орындарын күтіп

ұстау және туыстары

жоқ адамдарды жерлеу,

олардың санитариясын

қамтамасыз ету 361,4

млн. теңге, соның ішінде:

- орамішілік

аумақтарды және

жалпы пайдаланымдағы

жерлерді санитарлық

тазарту;

- саябақтар мен

скверлерді санитарлық

ұстау;

- профилактикалық

дезинсекция және

дератизация өткізу.

Елді мекендерді абаттандыру және

көгалдандыру 1 096,7 млн. теңге, соның

ішінде

- жасыл көшеттерді күту, газондар,

г ү л з а р л а р о р н а т у, с . і . о қ у ш ы л а р д ы т а р т у ;

- су бұрқақтарды ұстау және ағымдағы

жөндеу;

- ағаштарды санитарлық шабу, кесу,

өңдеу, емдеу және отырғызу;

саябақтар мен скверлерді ағымдағы

жөндеу;

аялдама павильондарын ағымдағы

жөндеу;

- орамішілік аумақтарды ағымдағы жөндеу

Сумен жабдықтау және

су бұру жүйесінің жұмыс

істеуі, коммуналдық

меншіктегі жылу

желілерін пайдалануға

беруді ұйымдастыру

3 618,0 млн. теңге, соның

ішінде:

коммуналдық

меншіктегі сумен

жабдықтау және су

бұру жүйелерін, жылу

желісін ұстау және

ағымдағы жөндеу

Елді мекендердегі жол

қозғалысы қауіпсіздігін

қамтамасыз ету

164,4 млн. теңге, соның ішінде:

- бағдаршам объектілерін,

жол және логистикалық

белгілерді ұстау және

ағымдағы жөндеу;

қала жолдарының жүретін

бөлігін

белгілеу;

- жасанды жол кедірбұдырлылығын

орналастыру

және ағымдағы жөндеу.

Қаланың көлік инфрақұрылымын

қамтамасыз етуге арналған бюджет

шығыстары

Автомобиль

жолдарының жұмыс

істеуін қамтамасыз ету

2 274,9 млн. теңге,


қала –

2 266,1 млн. теңге;

ауыл – 8,8 млн.теңге

Әлеуметтік маңызы

бар қалалық (ауылдық),

қала маңындағы және

ауданішілік қатынастар

бойынша жолаушылар

тасымалдарын субсидиялау

710,0 млн.теңге, ,


қала – 710,0 млн.

теңге

Көлік инфрақұрылымын дамыту

және жұмыс істеуін қамтамасыз ету

3 320,5 млн.теңге,


қ а л а ж о л д а р ы –

3 311,7 млн.теңге;

ауыл жолдары – 8,8 млн.теңге

Кентiшiлiк (қалаiшiлiк),

қала маңындағы және

ауданiшiлiк қоғамдық

жолаушылар тасымалдарын

ұйымдастыру

335,6 млн.теңге,


- қалалық қоғамдық

көлікте жолаушылар

тасымалдарына

байланысты

шығындарды

өтеу бойынша

шығыстардың орнын

толтыру

Құрылыс саласында бюджет есебінен іске асырылатын

2019 жылғы инвестициялық жобалар, соның ішінде:

Сумен жабдықтау және су бұру объектілерін

дамыту –1 038,0 млн. теңге, соның ішінде:

- Зеленстрой Шағын ауданында су құбыры желілерін

салу (2-кезек);

- Чкалов көшесінен Димитров көшесіне дейінгі көшелердің

шекарасындағы тұрғын үйлерге орталықтандырылған

кәріз желілерін салу (Якутская, Алтайская, Днепропетровская,

Запорожская, Целинная, Мойылды, Сахалинская,

Таллинская);

- 2-ші Павлодар тұрғындары үшін орталықтандырылған

кәріз желілерін салу (Сибирская, Хабаровская, Дальневосточная,

Сүлейменов, Деров).

Коммуналдық шаруашылығын дамыту – 0,4 млн. теңге, с.і.:

Ауылдық елді мекендердің сумен жабдықтау

және су бұру жүйелерін дамыту – 809,9 млн.

теңге, соның ішінде:

- Ленин кентінде сумен жабдықтау желілерін

салу (ішкі айналымымен қосымша сумен жабдықтау

желілері);

- Павлодар облысы Павлодар қ. ауылдық

аймағының Теміржолшылар ауылында су құбырын

салу;

- Жетекші а. ЖТҮҚ ауданына, Павлодар ауылының

сумен жабдықтау жүйелері мен желілерін салу.

«№5 КСС-ны салу» ЖСҚ әзірлеу;

«ТК-227-ден ТК-140-қа дейін Естай, Ак. Марғұлан көшелері бойында жылу желілерін салу» ЖСҚ әзірлеу;

Павлодар қаласының тұрғын үй құрылысы

2019 жылы тұрғын үйді жобалауға және (немесе) салуға жоғары тұрған бюджеттерден 6 839,7 млн.

теңге сомасында трансферттер мен кредиттер бөлінді

Бюджет тапшылығы (профициті) кірістер және

шығындар, таза бюджеттік кредиттеу және қаржы

активтерімен операциялар бойынша сальдо

арасындағы айырмаға тең. Теріс белгімен алынған

шама бюджет тапшылығы, оң белгімен алынғаны

б ю д ж е т п р о ф и ц и т і б о л ы п т а б ы л а д ы .

мың теңге

Атауы

Бюджет тапшылығы (профициті)

Бюджет тапшылығын қаржыландыру

(профицитін пайдалану

2019 жыл

- 4 031 105,0

4 031 105,0

SARYARQA SAMALY

ХАБАРЛАМА 7 желтоқсан, сенбі, 2019 жыл 15

«Ұлттық қолөнер – тәрбие көзі»

Елбасының «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында мектебіміздің технология

пәнінің мұғалімдері Махмет Қайнарбек және Ақбота Паятова «Ұлттық

қолөнер – тәрбие көзі» атты ұлттық нақыштағы қолдан жасалған бұйымдар

көрмесін ұйымдастырып, оқушылар үшін шеберлік сағаттарын өткізді.

Шеберлік сағатында ер балалар мүйізді

ойып, өрнектеп, ұлттық нақыштағы бұйымдарды

өз қолдарымен шебер орындап, қамшы тоқуды

үйренді. Қыз балалар Елбасының «Ұлы даланың

жеті қыры» мақаласындағы «Қазақстан – алма

мен қызғалдақ Отаны» тақырыбы бойынша

түрлі түсті киізден алма мен қызғалдақ гүлін

жасады.

Оқу жылының басынан бері жасалған

оқушылардың қолөнер бұйымдары мәнді әрі

үйлесімді екені байқалды. Өрнектердің әсемдігі

ЖАҢҒЫРЫҚ

Өнегелі азамат еді

Мен Қаныш Сәтбаев ауылына 1962 жылы келін болып түстім. Жұбайым

Төлеу бес жасында жетім қалыпты, әкесі екі рет үйленіпті, өздері еді,

төрт ағайынды еді. Төрт ағайынның ішінде ең ширағы және бәріне

қамқор болып жүретін ортаңғы қайын ағам Аман аға еді. Бұл туралы

Төлеу де үнемі айтып отыратын.

Біз Төлеу екеуіміз студент кезімізде таныстық.

Шаңырақ көтеріп, үш ұл, үш қыз көріп, тәрбиелеп

өсірдік. Өміріміз қиындықсыз болмады. Бірақ,

тәубе, бүгінгі күні балаларымның бәрі шаңырақ

иесі, тоғыз немерем, алты шөберем бар.

Төлеу 2008 жылы қайтыс болды, марқұмның

көрмеген қызықтарын менің көріп жатқан

жайым бар. Айтайын дегенім, Аман аға туралы

еді...

Бірде Баянауылға тойға бара жатып,

жолдағы Малдыбұлақ мекеніне бұрылдым.

Бұл жер маған өте ыстық, өйткені Аман

аға Әбушахманов - осы Малдыбұлақта елу

жылдан астам уақыт қой бағып, еліміздің қой

шаруашылығының өсуіне аса қомақты үлес

қосқан адам. Еңбегі жанып, талай марапаттарға

ие болды. Балаларының бәрі жоғары білімді,

өсіп-өнді. Аман аға балаларына жақсы тәрбие

берді, бәрін еңбекқорлыққа, мейірбандыққа,

көз тартады. Оқушылардың композициялық

шешімі, қиял ұшқырлықтары да байқалды.

Жасөспірімдерді қолөнер ісіне баулып, шәкірттерін

ұлттық дүниелерді жасауға үйретіп жатқан

ұстаздарымызға табыс тілейміз!

Сағыныш ЖАҚАНОВА,

№1 орта мектебі директорының

тәрбие ісі жөніндегі орынбасары,

Павлодар қаласы.

қонақжайлыққа баулып өсірді. Өзінің бойында

асыл қасиеттері көп, батыл, өжет болатын.

Екі рет қасқырмен айқасып, біреуінде дала

тағысын жер жастандырды. Ол былай болған

еді... Бірде аға сенекке шықса, қасқыр жүр

дейді. Екеуі бірден айқаса кетеді. Көкжал

ол кісіні алып соғады, бірақ ағам беріле

қоймайды. Алысып жатып, қолына ыдыстың

қақпағы ілінеді, сол қақпақпен көкжалдың

басынан соға береді, соға береді. Ақыры

қасқыр жан тапсырыпты. Екінші жолы тағы

дәл осындай оқиға орын алыпты. Қыстың

бір күнінде далада иттің үргені естілген соң,

«Ойпыр-ау, бұл ит неге үрді екен?» деп, ағам

далаға шығады. Сол мезетте бірдеңе шап

беріп, аяғынан тістеп, сүйретіп ала жөнеледі.

Сүйретіліп бара жатып, оның қасқыр екеніне

ағамның көзі жетеді. Жолда қолына бір тасты

іліп алып, көкжалдың басынан ұра беріпті.

Сонда әлсіреген хайуан тастай салып, қаша

жөнеліпті. Міне, Аман ағаның осындай батылдық

істерін қалайша ұмытарсың?! Ол өмірге құштар

азамат еді.

Сол жылдарда Малдыбұлаққа» жол-жөнекей

соқпайтын жолаушы кемде-кем-ді. Қонақжай

абысыным Күлеке еңбекқор балаларымен бірге

мұнтаздай тап-таза, қонақжай шаңырағында

талай мейманды күтіп алып, мол дастарқанын

жайып, риза етіп, шығарып салатын. Күлеке

абысын бүгін де сол өнегелі қасиетін жоғалтқан

жоқ, қарттық меңдесе де, жастарға өнеге

көрсетіп отыр. Аяулы абысыным Алланың

берген жасын жасай берсін, ғұмыры ұзақ

болсын!

Қайын ағамның ортамыздан кеткеніне

20 жылдан асты. Бейнесі көз алдымыздан

кетсе де, ізгі істері жадымызда. Облыстық

«Сарыарқа самалы» газеті арқылы Аман ағаның

есімін, жақсы қасиеттерін оқырманның есіне

салуды мақсат еттім.

Жақсының ісі өлмесін, кейінгілерге үлгі

болсын!

Майра ОРАЗБЕКОВА,

Нұр-Сұлтан қаласы.

SARYARQA

SAMALY

МЕНШІК ИЕСІ:

«Павлодар облысы әкімінің

аппараты» мемлекеттік

мекемесі (Павлодар қаласы)

«Ертіс Медиа» ЖШС,

«Saryarqa samaly»

облыстық газеті

Газетке Қазақстан Республикасы

Ақпарат және коммуникациялар

министрлігі Ақпарат

комитетінің мерзімді басылымды,

ақпарат агенттігін және

желілік басылымды есепке

қою, қайта есепке қою туралы

19.06.2019 ж. №17747-Г куәлігі

берілген.

Газет 1979

жылы

«Құрмет

белгісі»

орденімен,

2014 жылы

«Алтын

жұлдыз»

жалпыұлттық

сыйлығымен

марапатталды.

ЖШС директоры

Асқар ШӨМШЕКОВ

Бас редактор

Нұрбол ЖАЙЫҚБАЕВ

Телефоны: 66-15-30

ЖШС-нің мекенжайы:

Павлодар қаласы,

Қ.Сұрағанов көшесі, 21-үй.

Редакцияның мекенжайы:

140000, Павлодар қаласы,

Астана көшесі, 143-үй.

Теле/факс 66-15-30

Газеттің электронды

поштасы:

ssamaly29@gmail.com.

Бас редактордың

орынбасары - 66-14-61.

Жауапты хатшы - 65-12-74.

Әлеуметтік бөлім - 66-14-63,

66-15-31, 66-15-32.

Экономика, саясат- 66-14-64,

66-15-28, 66-14-65.

«Айналайын» - 66-14-63.

«Жас times» - 66-15-32.

СЕНІМ ТЕЛЕФОНЫ

«Павлодар қаласы экономика және бюджеттік жоспарлау бөлімі»

ММ лауазымдық тұлғаларымен мемлекеттік қызметшілердің Әдеп

Кодексін, Қазақстан Республикасының «ҚР мемлекеттік қызмет туралы»,

«Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» Заңдарын бұзу

фактілері туралы хабарлау үшін 32-11-08 сенім телефоны орнатылған.

(20260)

СЕНІМ ТЕЛЕФОНЫ

«Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау

министрлігі Еңбек, әлеуметтік қорғау және көші-қон комитетінің Павлодар

облысы департаменті» республикалық мемлекеттік мекемесінде, Қазақстан

Республикасы мемлекеттік қызметшілерінің Әдеп Кодексін, «ҚР Мемлекеттік

қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қымыл туралы»

Қазақстан Республикасының Заңдарын, департаменттің мемлекеттік

қызметшілерінің бұзу фактілері орын алған жағдайда хабарлау үшін

32-47-43 сенім телефоны жұмыс істейді.

(20259)

ҚР БҒМ Білім және ғылым саласындағы бақылау комитеті Павлодар

облысы білім саласындағы бақылау департаменті қызметкерлерінің

Қазақстан Республикасы мемлекеттік қызметшілерінің әдеп

кодексі (Мемлекеттік қызметшілердің қызметтік әдеп қағидалары),

«Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметі туралы»,

«Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы» Заңдарын

бұзу фактілері туралы хабарлау үшін Департаменттің 61-82-75,

61-82-66 сенім телефондары жұмысын жалғастыруда.

(20261)

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Білім және

ғылым саласындағы бақылау комитеті Павлодар облысының Білім саласындағы

бақылау департаменті мемлекеттік қызмет көрсетудің екі түрін көрсетеді.

Білім туралы құжаттарға (тұпнұсқалар) апостиль қою.

Апостиль тек білім туралы құжаттың түпнұсқаларында қойылады.

Өтініштерді қабылдау Халыққа қызмет көрсету орталығы және «Электронды

үкімет» веб-порталы арқылы жүзеге асырылады.

Мемлекеттік қызметті көрсету мерзімі -15 жұмыс күні.

Білім беру қызметімен айналысуға лицензия және/немесе оған

қосымшаны беру.

Білім беру қызметіне лицензия беру www.elicense.kz порталы арқылы

тек электронды нысанда жүзеге асырылады.

Қызмет көрсету мерзімі:

Лицензия және (немесе) лицензияға қосымшасын беру - 30 жұмыс күні.

Лицензия және (немесе) лицензияға қосымшасын қайта рәсімдеу -

3 жұмыс күні.

Мектепке дейінгі барлық ұйымдар «Е-лизенциялау» порталы арқылы

мектепке дейінгі білім беру саласында қызметті бастағандығы туралы

хабарламаны беруге міндетті.

Білім саласындағы бақылау департаменті. (20258)

Утерянные договор аренды земельного участка №2690 от

27 января 2015 г. кадастровый №14:218:101:138, а также госакт

№0343134 от 21 апреля 2015 г. кадастровый №14:218:101:138 выданные

на ТОО КХ «Kenes Agro» считать недействительными.

Куплю а/м УАЗ (Буханка) на ходу, в хорошем состояний. До

500 тыс. тенге Тел. 8701 512 90 35

(1261)

Искакова Айтбану Әубәкірқызын

еске аламыз

Аяулы анамыз, ардақты әжеміз Искакова

Айтбану Әубәкірқызының өмірден өткеніне

жыл толып отыр. Анамыз 2018 жылдың

29 желтоқсанында 80 жасында дүниеден

өтті. 10 баланы өсіріп, жетілдіріп, білім

алуына жағдай жасады. Немере, шөбере

сүйді. Ақылды, сабырлы, көпшіл болды.

Анамыздың жарқын бейнесі мәңгі жадымызда

сақталады. Жатқан жері жарық,

топырағы торқа болсын!

Аяулы ана, жүрміз сізді сағынып,

Бір Алланың қалауына бағынып...

Бір жыл міне өте шықты, жан Ана,

Жатқаныңа қара жерді жамылып.

Жүруші едің салтанатты сән құрып,

Әрбір атқан таңымызды мәнді қып.

Жарқын жүзді, кең пейілді анашым,

Жадымызда сақталасыз мәңгілік.

Айтбану Әубәкірқызының жылына арналған ас 15 желтоқсан

күні сағат 15.00-де Усолка шағын ауданы, Майра көшесі 43/9

мекенжайындағы «Халал» хатымханасында беріледі.

Еске алушылар: балалары, немерелері, жиендері, келіндері,

күйеу балалары.

(65)

(1259)

Жарнама бөлімі:

s_samaIy_reklama@maiI.ru

66-15-42, 66-15-40.

Маркетинг және тарату

бөлімі - 66-15-41.

Фототілші, корректорлар -

65-12-74.

Газеттің нөмірі «Saryarqa

samaly»-ның компьютер

oрталығында теріліп, беттелді.

Газет аптасына үш рет шығады,

апталық таралымы 12 373 дана,

бүгінгі көлемі 4 б.т.

«Дом печати» ЖШС баспаханасында

басылды. ҚР Павлодар

қаласы, Астана көшесі, 143-үй.

Газеттің сапалы басылуына

баспахана жауап береді.

Телефоны. 8 (7182) 61-80-26.

Басылуға қол қойылған

уақыты 17.00.

Тапсырыс - 2461

Хаттар, қолжазбалар,

фотографиялар мен суреттер

рецензияланбайды және

қайтарылмайды.

Көлемі А4 (14 кегль)

форматындағы

2 беттен асатын материалдар

қабылданбайды.

Редакция оқырмандардан

түскен барлық хаттарды тегіс

жариялауды және оларға жауап

беруді міндетіне алмайды.

Жарнамалық

материалдардың

мазмұнына жарнама

берушілер жауап береді.

Нөмірді әзірлеу барысында

интернет ресурстарынан

алынған фотосуреттер де

пайдаланылды.

Авторлардың пікірлері редакция

ұстанған көзқарасқа сәйкес

келмеуі де мүмкін.

«Saryarqa samaly»-нда

жарияланған материалдарды

көшіріп немесе өңдеп басу

үшін редакцияның жазбаша

рұқсаты алынып, газетке

сілтеме жасалуы міндетті.

Баспа индексі 65441.

16

7 желтоқсан, сенбі, 2019 жыл ИІРІМ

SARYARQA SAMALY

КӨРМЕ

Қытай тарихы сыр шертеді

Облыстық көркемсурет музейінде Қытай Халық

Республикасының тарихын және жетістігін баяндайтын

«70 жылдың даңқты жетістіктері»

атты фотосуреттер көрмесінің ашылуы болды.

Көрменің ашылуына Қазақстан

Республикасындағы ҚХР

елшілігінің өкілдері, Павлодар

облысы мен Павлодар қаласының

фотосуретшілері мен қылқалам

шеберлері және зиялы

қауым өкілдері қатысты.

Шарада Қытай халқының

өткен 70 жылдықта әлемнің

дамыған мемлекеттерінің қатарына

кіру үшін күресі мен экономикалық

жетістіктерімен кеңінен

таныстыратын туындылар

қойылған. Сонымен қатар, Қытайға

тән жаңа дәуір социализмін

Қарлығаш ХАШЫМҚЫЗЫ

құру және оның сәтті тәжірибесіне

де көруге болады.

Облыстық көркемсурет

музейінің басшысы Айгүл

Нұрғамысованың айтуынша,

бұл көрменің мақсаты – уақыт

ағымындағы Қытай Халық Республикасының

өткен тарихын,

бүгіні мен ертеңін таныту.

- Биылғы 55 жылдық мерейтойымыз

аясында біздің ұжым

көптеген жобаларды іске асырып

жатыр. Соның ішінде ерекше

атап өтетін жұмысымыздың бірі -

халықаралық деңгейде ұйым-

С

дастырылған шаралар. Бүгінгі

көрме Қытай Халық Республикасының

70 жылдығына орай

өткізілуде. Қонақтарымыз дәл

осындай шараларды өз елдерінен

бөлек, әлемнің бірқатар алпауыт

елдерінде де ұйымдастыруда, -

дейді Айгүл Нұрғамысова.

Музей басшысы аталмыш

фотокөрмені бұған дейін елордалықтар

мен Қарағанды, Ақтөбе

және Шымкент тұрғындарының

тамашалап үлгергенін айтты.

Ал ҚР-дағы ҚХР елшілігінің

кеңесшісі Сунь Чандун халықаралық

фотокөрменің қорытындысы

Ертіс-Баян өңірінде өтіп

отырғанын айта келе, көрменің

маңыздылығына тоқталды.

- Фотокөрме негізі үш бөлімнен

тұрады. Бірінші бөлім -

Қытай ұлтының аяққа тұруы,

екінші - реформалар мен ашықтық

саясатының қолайлы кезеңі,

яғни 1978 жылы елдегі реформа-

ларды бастау мен еркіндік және

ашықтық бойынша қабылданған

қаулы кезеңі. Ал үшінші бөлім -

жаңа дәуірге табанды әрі батыл

қадам. Бұл 2012 жылы өткен

Қытай коммунистік партиясының

съезінде қабылданған реформалар

саяси жаңғырту жүзеге

асыруға негіз болып, Қытай

мемлекетінің жаңа тарихи

дәуірге қадамы болып саналады,

- деді ол.

Сунь Чандун фотокөрме

уақыт ағымындағы ҚХР өткен

тарихын, бүгінгі және болашақ

жетістіктерін баяндап көрсету

екенін атап өтті. Сонымен қатар,

көрші мемлекет болғандықтан,

бір-біріміздің мәдениетіміз

бен дәстүрімізді біліп, достық

қарым-қатынасты нығайтуды

көздейтінін айтты.

Көрме 2019 жылдың 4-18

желтоқсан аралығында жұмыс

істейді.

Тазы – ұлттық бренд

МӘДЕНИЕТ МӘЙЕГІ

Ақынмен

сырласу

Жуырда Бұқар жырау атындағы

облыстық әдебиет

және өнер музейінде ақын,

ұлағатты ұстаз, журналист

Сүлеймен Баязитовтің

75 жылдық мерейтойына

орай сырласу кеші өтті.

«Туған жер - мәңгілік төрім менің»

атты мәдени кешке мерейтой иесі

Сүлеймен Баязитов, ақынның отбасы

мен қаламдас достары, өңірдің белгілі

ақындары мен студент жастар қатысты.

Сырласу барысында ақын жастарға

алғашқы тырнақалды туындыларының

қалай жарық көргенін, ақын өмірі

жайынан сыр шертті.

- Негізі менің алғашқы шығармаларым

сықақ жанрында жазылатын.

Кеңес үкіметінің кезінде ондай дүниелерді

газет бетіне басып шығару қиын

еді. Ең алғашқы өлеңдерім «Ара»

журналына шыққан кезде ерекше

қуандым. Бұл менің шығармашылық

өсуіме өз септігін тигізді, - деді

С.Баязитов.

Бүгінде жазған дүниелері 18 кітапқа

топтастырылған ақын өзінің жасын

3х25 деп әзілдейді. Кеш барысында

мерейтой иесінің өлеңдері оқылып,

қазақ композиторларының әндері

шырқалды.

Бұдан бөлек, «Тәуелсіздік – өткен

күн өрнектері» атты көрме көрермен

назарына ұсынылды. Мұнда жазушының

кітаптары, фотосуреттері мен жеке

заттары және құжаттары қойылған.

Баянауыл ауылында аудандық

дене тәрбиесі, спорт және

туризм бөлімінің мұрындық

болуымен алғаш рет құмай

тазылар көрмесі өтті. Оған

28 құмай тазы қатысты.

Көрме қазақы құмай тазыларды

насихаттау, ұлттық құндылықтарды

дәріптеу, құмай тазыларды

құжаттандыру үрдісін

жүзеге асыру мақсатында ұйымдастырылды.

Тазыларды халықаралық және ұлттық

деңгейдегі сарапшы, Нұр-Сұлтан қаласындағы

«Аймақаралық кинологиялық орталық»

республикалық қоғамдық бірлестігінің президенті,

төреші Нина Макарова тексерді.

Оның айтуынша, құмай тазылар басының,

тұмсығының, бас сүйегінің көлемі,

құлағы мен жағының, құйрығының ұзындығы,

бойының биіктігі, кеуде, бел және

жауырын өлшемі, аяқтарының арақашықтығы

секілді бірнеше талаптар бойынша толық

тексерілді.

Көрме нәтижесінде барлық құмай

тазыларға «Қансонар» аңшылардың қоғамдық

бірлестіктері мен аңшылық шаруашылығы

субъектілерінің республикалық қауымдастығы

мен «Жеті қазына» ұлттық ит тұқымдарын

қайта жандандыру орталығының дипломдары

табысталды. Аталған дипломдармен ит

иелері «Қансонар» аңшылардың қоғамдық

бірлестіктеріне барып, иттің ресми құжатын

алады. Бұл құжат иттің заңды тіркелгенін,

оның «қаңғыбас иттер» қатарынан еместігін

дәлелдейді.

Көрменің ең жас қатысушылары –

Егіндібұлақ мектебінің 9-сынып оқушысы

Ринат Тимаш пен Баянауыл №2 мектебінің

7-сынып оқушысы Әділбек Өмірбек. Ринат

бала жасынан баулып, жан серігі етіп өсіріп

келе жатқан «Лашын» атты итін алып келсе,

Әділбек «Тұйғын» атты күшігін сарапшылар

назарына ұсынды. Қос балақайдың иттері

кинолог мамандардың жоғары бағасына

ие болды.

- Мен итті жақсы көремін. Онымен

ойнап, алысып-жұлысып, таяқ лақтырып,

оны қайтадан алып келуге баулып, нағыз

қырағы тазыға айналдырғым келеді. Маған

итке тамақ берген, оны тазалап, баптаған

ұнайды, - дейді Әділбек.

- Қазақтың құмай тазысының өз ерекшелігі

бар. Тазы өсірумен айналысушыларға

айтарым – иттердің бұл түрін өзге тұқымдармен

араластырмау керек. Көбіне, иттер

тез жүгіру үшін, денесі үлкендеу болу

үшін, аңшылыққа бейім болу үшін өзге ит

түрлерімен будандастырылады. Ол дұрыс

емес. Келесі жылдан бастап арнайы зертхана

ашылып, иттерді тестілейді. Онда

олардың қаны қаншалықты таза екенін

анықтайды. Осыдан 5 жыл бұрын әлем

жұртшылығы тазыны ресми түрде қазақтың

ұлттық ит тұқымы деп танып, қазақтың

бренді ретінде мойындады, - деді Нина

Михайловна.

Еламан ҚАБДІЛӘШІМ,

Баянауыл ауданы.

Сахнада -

«Өнер

қырандары»

Естай атындағы мәдениет

сарайында «Өнер қырандары»

театрының кеші өтті.

Ертіс-Баян өңіріне гастрольдік іссапармен

келген өнерпаздар жаңа

бағдарламасын ұсынды. Алдағы 2 ай

көлемінде еліміздің барлық ауыл-аймағын

аралап шығуды көздеп отырған

актерлер қоғамда қордаланып бара

жатқан өзекті мәселелерді сөз етуімен

ерекшеленеді. Театрдың жетекшісі

Мадияр Серікбаев бұл жолы көпшілік

назарына ұсынатын қойылымдарының

негізгі өзегі парақорлық туралы екенін

айтты.

- Біздің мақсатымыз - пара беру

өмірлік қағидаларға жат, шариғатта да

дұрыс емес екендігін әзілмен жеткізу. Егер

біз айтқан дүниелер бір адамның болсын

жүрегіне жетіп, керегіне жарап жатса,

өнер иелерінің басты жетістігі сол. Осы

бағдарламамызбен ел-елді аралап келеміз.

Концертіміздің қорытындысын мәдениеттің

ордасы Алматы қаласында береміз

деген жоспарымыз бар. Бұған дейін

жылына 4 концерт беретін болсақ, биыл

3 өнер кешімен шектеліп отырмыз.

Ал 2020 жылды «Берекелі мереке»

концертімізбен бастаймыз, - деді Мадияр.

«Өнер қырандарының» қыз-жігіттері

алдағы уақытта кино түсіруді жоспарлап

отыр. Ол фильм «тарихи комедия»

жанрында болмақ.

7 желтоқсан, 2019 жыл №141 (15461)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?