31 наурыз, 2020 жыл №35 (15505)

8 31 наурыз, сейсенбі, 2020 жыл ИІРІМ
SARYARQA SAMALY
ҰЛЫ ДАЛАНЫҢ ЖЕТІ ҚЫРЫ
АБАЙДЫҢ ҚАРА СӨЗДЕРІ
Ағаштан түйін түйген...
Ата-бабамыздан мұра болып
қалған ұлттық қолөнерді
жаңғыртып, кейінгі ұрпаққа
үйретіп келе жатқан
Қанат Асановтың есімі
көпшілікке танымал десек
қателеспейміз. Ол бүгінде
үйеңкі ағаштан ас ішетін
ыдыстар жасап, шәкірттерін
осы өнерге баулуда.
Айдана ҚУАНЫШЕВА
Қолөнер шебері Қанат Асановтың
қолынан шыққан туындылары облыстық,
республикалық көрмелерде көпшілікті
сүйсіндіріп жүр. Әсіресе, ет салатын астау,
қымыз пісетін күбі, ожау, тостаған сынды
ұлттық ыдыстар көздің жауын алады.
Шебер ұлттық аспап - домбыра жасауды
да оқушыларға үйретіп келеді.
Қазіргі уақытта ол Павлодар қаласындағы
дарынды балаларға арналған «Біліминновация»
лицей-интернатында еңбекке
баулу пәнінен сабақ береді. Ұстаздық жолда
35 жылға жуық еңбек етіп келеді. Осы
уақыт ішінде ұлттық өнерге жақын талай
шәкіртті тәрбиелеп шығарған. Жуырда
қолөнер шеберімен кездесіп, әңгімелескен
болатынбыз. Қанат Асанов қызмет ететін
білім ошағында шебердің қолынан шыққан
туындыларға арнайы орын қарастырылғанын
атап өткен жөн.
«Туысқан» ұры
Алдыңғы түнде көршім екеуміз көршімнің мәшинесін тонағалы
жатқан ұрыны ұстап алдық. Сосын сақшыларға телефон шалсақ,
алмайды ғой. «Қой, мен үй телефонынан хабарласайын!» деп
кеткен көршім жарты сағаттан кейін келді. «Ешкім алмайды»
дейді. Ол келгенше, қашпақ болған ұрымен біраз алысып алдым...
Ұрымызды жетектеп күре жолдың
бойына келдік. Ойымыз - жол сақшысы
өтсе, соларға тапсыру. Жай отырмай,
102-ге хабарласып отырмыз. Бір кезде
менің қоңырауымды көтерді. «Құтқару
қызметі» дейді. Мен «Сақшы керек!»
деймін. Сөйтсем, әлгі қарағым «Оларға
соққан қоңырауыңыз түспесе, онда сіздің
телепоныңызда арнаулы бағдарлама
болмағаны ғой» деді де, қоя салды.
Не бағдарлама екенін итім білсін...
Таңғы 4:50 болды. Басымыз салбырап,
үшеуміз отырмыз. Бір кезде ұрымыз
айтады: «Ақыры мына бәлелер келмеді
ғой, маған таксиге ақша беріңдер, үйіме
Қанат Асанов - жастайынан жетімдік
тауқыметін тартқан тағдырлы адам. Атаанасынан
ерте айырылса да, бойына
дарыған өнерді өзіне аманат етіп келеді.
- Сағадат есімді нағашым суретші адам
болған екен. Ол кісі де өмірден ерте озды.
Атам аңшылыққа жақын болыпты. Осы
өнер менің бойыма дарыса керек. 1979
жылдан бастап аң аулауға арналған мылтық
ұстаймын, аңшылықты жақсы көремін, -
дейді шебер.
Қазіргі уақытта ағаштан жасалған
туындыларға сұраныс жоғары. Дегенмен
Қанат Асанов тұрғындар бұйымдардың
1 СӘУІР – КҮЛКІ КҮНІ
қайтайын. Ұйқым келді» дейді. Біз де қарап
отырып, шаршап отырмыз. Қалтамыздың
түбін қақсақ, көршімде 70 теңге, менде
60 теңге бар екен. «Енді біздің көшеге
ұрлыққа келмеймін» деген жігіттік уәдесін
алып, ұрымызды таксиге отырғызып
жібердік. Көршім әуелі етқызумен ұрып
құлатқан еді, ұрыны ұстап алғанда. Сол
есіне түсіп кетті-ау деймін, құшақтап ұзақ
қоштасты. Кешірім сұрап жүр. Анау да
ақкөңіл ұры екен, құдалыққа келгендей,
қайта-қайта қолымызды қысып, «екеуіңді
де кешірдім» деп қояды. Таксиге әрең
мінді. Қимай жүр...
Өстіп-өстіп әрбір ұры-қарымен туыс
Суреттерді түсірген – Серік Қапаров.
бағасын қымбатсынатынын айтады. Оның
өзіндік себебі бар екен.
- Ағаштан жасалған ыдыстарды көрші
Қытай мемлекеті де жасап жүр. Бағасы –
20-25 мың теңге көлемінде сатылады.
Өйткені, олар туындыны арнайы қондырғыстанокпен
жасайды. Біздің ыдыстарымыз
үйеңкі ағашынан жасалады. Шикізатты
арнайы тапсырыспен сатып аламыз. Екі
жылға жуық уақыт кептіреміз. Қазақтың
оюымен өрнектейміз, тау арқарының мүсінін
де саламыз. Туындыны ертең ұялмайтындай,
сапалы етіп істеуді мақсат етемін. Балаларға
да осыны үйретіп келемін. Таза ағаштан
әрі қолмен жасалғандықтан ас табағының
бағасы 120-130 мың теңгеден сатылады, -
дейді шебер.
Қанат Асановтың қолынан шыққан
туынылардың ішінде Адалбақан ерекше
көзге түсті. Шебер оның тұтас ағаштан
жасалғанын айтады. Сөзіне сүйенсек, қолынан
шыққан туындылар осы Адалбақанның
ішіне салынады екен.
Қазіргі уақытта шебер уақытының басым
бөлігін шәкірттеріне арнайды. Оқушылары
облыста өткен «Ұлы дала елі» фестивалі,
республикалық «Алтын қазына» көрмесіне
белсенді қатысқан. Ардақты ұстаз сынып
сағаттары мен шеберлік сағаттарына да жиі
шақырту алады. Бүгінде Азат Ақаш, Елжан
Жұмаш, Ренат Әлкеев сынды шәкірттері
қолөнер бәйгелерінде топ жарып жүр. Қанат
Асановтың өзі де білім саласында талай
жетістіктерге жетіп, жоғары марапатқа
ие болған.
Ұлттық өнерді дәріптеп, ағаштан түйін
түйген шебердің ісіне береке тілейміз.
боп кететінімізді алдын ала білген біздің
сақшылық қызметтің өне бойында тола
ғұлама, гуманист, көріпкел һәм тақуа
адамдар отыр-ау деймін...
Ұры ұстап алып жатсаңыздар, өлтіре
сабамаңыздар! Бірер сағаттан кейін шығарып
салғанда өздеріңіз ұялып қалады
екенсіздер...
Қанат ЕСКЕНДІР.
ЖИЫРМА
ҮШІНШІ СӨЗ
Біздің қазақты оңдырмай жүрген
бір қуаныш, бір жұбаныш дегендер
бар.
Оның қуанышы - елде бір
жаманды тауып, я бір адамның
бұл өзі қылмаған жаманшылығы
шықса, қуанады. Айтады: құдай
пәленшеден сақтасын, о да адаммын
деп жүр ғой, оның қасында біз
сәулелі кісінің бірі емеспіз бе, оған
қарағанда мен таза кісі емеспін бе? -
деп. Оған құдай тағала айтып па,
пәленшеден тәуір болсаң болады
деп? Я білгендер айтып па, әйтеуір
өзіңнен наданшылығы асқан, я
жаманшылығы артылған кісі
табылса, сен жаманға қосылмайсың
деп? Жаманға салысып жақсы бола
ма? Жақсыға салысып жақсы болады
дағы. Жүз ат бәйгеге қосылса, мен
бәйге алдым деген сөз болса, алдыңда
неше ат бар деп сұрар, артыңда
неше ат бар еді деп сұрағанның
несі сөз? Мен бес аттан, он аттан
ілгері едім дегеннің несі қуаныш?
Енді жұбанышы - жалғыз біз
бе, елдің бәрі де сүйтіп-ақ жүр ғой,
көппен көрген ұлы той, көппен
бірге болсақ болады да деген сөзді
жұбаныш қылады. Оған құдай тағала
айтып па, көптен қалмасаң болады
деп. Көпке қаһарым жүрмейді деп.
Көпке тұзағым жетпейді деп пе?
Ғылым көпке келіп пе? Біреуден
тарап па? Хикмет көптен тарай
ма? Бірден тарай ма? Көпке қорлық
жүрмей ме? Бір үйдің іші түгел
ауырса, жеңіл тие ме? Жер білмеген
көп адам адасып жүрсе, бір жер
білетұғын кісінің керегі жоқ па
екен? Көп кісі жолаушының бәрінің
аты арығаны жақсы ма? Жоқ,
жармысы арыса, жармысының
күйлісі жақсы ма? Жұт келсе,
елдің бәрінің түгел жұтағаны
жақсы ма? Жарым-жартысы
аман қалғаны жақсы ма? Осы
көп ақымақтың бір ақымаққа
несі жұбаныш? Тұқымымызбен
аузымыз сасық болушы еді деген
жаман күйеу қалыңдығын жеңіп
пе? Көңілін сол сөзі разы қылуға
жетіп пе? Ендеше, көбіңнен қалма,
сен де аузыңды сасыта бер деп пе?!
1894