Nai ka 1 ni Kalawa - Public Affairs

iDusidusi ni Liga ni
Veivuke ni Momani
nodra na Dairekita
ni Veika Raraba

Lewena
Rairaraba ..................................................................1
iTuvatuva ni Lewena
Na Cava na Liga ni Veivuke ni Momani? ....................................1
iNaki ni Liga ni Veivuke ni Momani ........................................1
Vakavakarau ni Tekivu. ......................................................2
Nai ka 1 ni Kalawa: Vakavakarau ..........................................2
Nai ka 2 ni Kalawa: iNaki. ................................................2
Nai ka 3 ni Kalawa: iTuvatuva .............................................2
Nai ka 4 ni Kalawa: Vakayacori ............................................3
Nai ka 5 ni Kalawa: Dikevi ka Talevi. .......................................3
Me Kilai Vakacava na Veigauna Vinaka .......................................4
Vakasama ni Veiqaravi ...................................................4
iVakavuvuli ni Tuvai ni Veiqaravi. .............................................5
Taro Dau Tarogi Wasoma. ...................................................6
iKuri A: Na iVakatakilakila ni Liga ni Veivuke ni Momani. .......................8
iKuri B: iVakaraitaki ni Veicakacaka ni Veiqaravi ni
Liga ni Veivuke ni Momani sa Rawati Vakavinaka. ............................10
Tabaka na
Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai
Salt Lake City, Utah
© 2007 by Intellectual Reserve, Inc.
Cakacaka sega ni tabaki (sega ni veisoliyaki
na kena ilavelave vei ira na lewe ni Lotu se
lewe ni vanua raraba)
Dodonu kece e taqomaki
Tabaki e Amerika
Vakadonui me Vakavalagi: 11/07
Vakadonui me Vakadewa: 11/07
iVakadewa ni Mormon Helping Hands
Guidelines for Public Affairs Directors
Fijian

Rairaraba
Na Cava na Liga ni Veivuke ni Momani?
Na Liga ni Veivuke ni Momani e dua na parokaramu ni Lotu ka dusimaki mai na matabete me vakarautaka
na veiqaravi raraba kei na veivuke ni leqa tubukoso vei ira era vakaleqai. E vakarautaka vei ira na iliuliu
vakabete na parokaramu oqo e dua na gauna vinaka ni veiqaravi raraba vei ira na lewe ni Lotu ka veivuke
ena vakaveikilaitaki ni yaca kei na irogorogo ni Lotu. Sa ikoya oqo e dua sala ni kena vakaseyavutaki na
veitalanoa ka dau tukuni tu me baleta na Lotu, ka vakaraitaka ni ra Lotu Vakarisito ka ra dau vakaitavi ena
vakavinakataki ni nodra itikotiko raraba.
Na yaca “Liga ni Veivuke ni Momani” e veivuke ena kilai ni itavi ni Lotu ena veiqaravi: me vakarautaki kina
o ira na dauveiqaravi ka sega ni iyaya se iyaragi ni veiqaravi. Sa ra vakayacori oti vinaka na mataqali veiqaravi
vakaoqo ena veivanua mai Amerika Vakalatini, Aferika, Esia
Iurope, na Pasivika kei Amerika.
E vakawasoma me dau lesi ki na veimatabose ni veika raraba vakaitaukei
na vakadutaitaki, vakaduri, kei na dikevi ni veiqaravi vakaoqo.
iNaki ni Liga ni Veivuke ni Momani
Nodra Vukei na Vakaleqai kei na Vakatorocaketaki ni iTikotiko
Na nodra qaravi na tani sa dua na nodra ivakarau bibi na dau muri
Jisu Karisito. E dau vakarautaka na Liga ni Veivuke ni Momani
na veigauna vinaka, tuvai vakamatau vei ira na lewe ni Lotu me ra
solia kina na nodra gauna kei na taledi me ra vakalougatataki na
vakaleqai. E solia talega vei ira na lewenilotu na gauna vinaka me ra vakarairaivinakataka kina na veigaunisala
ena veitauni, igadigadi, koronivuli, kei na veivanua ni vakacagicagi ka vakakina me ra veiqaravi ena
so tale na veisala, ka vakaraitaka ni sa itokani vinaka ni dua na itikotiko na Lotu.
Vakaqaqacotaki ira na Lewe ni Lotu
Ena Liga ni Veivuke ni Momani, era sa dau vakamataraitaki kina na itabagone kei na itabaqase ena veibolebole
era sotava tu na tani. Na gauna era vakatotomuria kina na nona ivakaraitaki na iVakabula na lewe ni
Lotu ena nodra dolele yani me ra vukei ira na tani, ena vakaukauwataki na nodra ivakadinadina. Era gauna
vinaka talega ni nodra veitokanitaki ira yani na nodra itokani luluqa ena lotu o ira na lewe ni Lotu na gauna
ni cakacaka vakaoqo.
Wasei ni Kosipeli ena Duatani Tale na Sala
Ena Liga ni Veivuke ni Momani, sa rawa kina vei ira na lewe ni Lotu na veigauna vinaka ni nodra vakaraitaka
na vua ni nodra vakabauta ka ra bokoca laivi kina na veivakalelewa kei na vosa lasu me baleta na
Lotu. Na gauna vata e sega kina ni dodonu me vakayagataki na parokaramu oqo ena veivakalotutaki, sa
rawa talega me ra vakayagataki na veitaviqaravi oqo me vakaduri kina na veigauna taudonu ni veitalanoataki
ni kosipeli ka rawa talega ni vakarautaka na gauna ni nodra veivosakitaki na daukaulotu ena nodra
vakavulici ira era via kila vakalevu cake eso tale na ka.
Bucini ni Veitokani vei ira na iLiuliu Dauvakatulewa
Sa vakaduri na Veika Raraba ni Lotu me “tara cake na veitokani qaqaco kei ira na iliuliu dau vakatulewa ka
na rawa ni ra veisautaka na irogorogo ni Lotu i Jisu Karisito.” E dua na iyaragi kaukauwa na veiqaravi ka
rawa ni na tara na nodra vakabauta kei na vakatulewa o ira na vakaitutu. E yaga vakalevu sara na Liga ni
Veivuke ni Momani ena vakatuburi ni nodra veitokani na iliuliu ni Lotu kei ira na ivakalesilesi vakamatanitu
se o ira na iliuliu dauvakatulewa.
Vakatubura na iRogorogo ni Lotu
E veivuke vakalevu sara na Liga ni Veivuke ni Momani ena kau laivi mai ni Lotu mai na kena tu ena butobuto
ka rawa talega ni vakarogolevutaka. Na nodra veitokoni mai na daunitukutuku vakaitaukei ki na veiqaravi era
dau vakayacori oqo ena vukea na vakatetei ni kila me baleta na Lotu kivei ira na lewe vuqa ka ra se sega tu
beka ni rogoca.
1

Tekivu
Vakavakarau ni Tekivu
E dodonu me ra vakayagataka o ira na dairekita ni Veika Raraba, ena nodra cakacaka vata kei ira na iliuliu vakabete
ena noda vanua, na jekelisi oqo ena nodra tuvalaka e dua na sasaga ni Liga ni Veivuke ni Momani ena noda vanua.
Nai ka 1 ni Kalawa: Vakavakarau
• Tuva e dua na komiti ni itaviqaravi ni Liga ni Veivuke
ni Momami. Sa na rawa ni lewe ni komiti oqo na matabose
ni veika raraba sa tiko rawa se rawa me ra lewena
eso tale na ivakalesilesi.
• Vulica sara vakavinaka na ivakamacala ena ivolalailai
oqo ka vakarautaka na iwiliwili ni ilavelave e veirauti
kei ira na lewe ni komiti.
• Vakomiti, ka vakakina mai na nodra inaki kei na vakasamataki
tiko ni nodra veilalawa bibi na matabete ena
noda vanua, vakananuma eso na veiqaravi e veiganiti
me vakayacori ena itikotiko. Veivosakitaka na yaga ni
veiqaravi yadudua ka vakakina na kena raici tale tiko
ga na veika me baleta:
q Na rawati ni nodra vukei e so tale ka vakakina na
vakatoroicaketaki ni itikotiko.
q Na rawati ni tarai ni veitokani kei ira na iliuliu lelevu dauvakatulewa.
q Na rawati ni vakaqaqacotaki ni nodra vakabauta kei na nuidei na lewe ni Lotu ka vakakina na taraicake
ni veivakabauti kei na veidokai mai vei ira era tiko veivolekati.
• Me vaka e veiganiti kaya se me vaka na kena gadrevi, tuva me rau sota vata mada o daunivakasala ni
veika raraba ni matabete kei ira na dairekita ni veika raraba vata kei ira na iliuliu ni itikotiko me rawa ni ra
kila na veileqa ena itikotiko.
• Vakaturi na tikinisiga vinaka duadua ni veiqaravi.
• Vakasamataki na gadrevi ni veisoqosoqo mo ni veiqaravi vata kei na veisala era na rawa ni veiqaravi kina.
Nai ka 2 ni Kalawa: iNaki
• Vola e dua na sui ni vakatutu me baleti rau na rua se ratou na tolu na kerekere yaco mai ka veiganiti vinaka
duadua me ratou veiqaravi. Okata ena nomu vakatutu na ivakamacala matailalai me baleta na veika ena
rawa ni rawati mai na veiqaravi yadudua, vata kaya
na veitikinisiga vakaturi, na veibolebole kei na veika
me rawati mai kina, kei na ituvatuva vakailavo. Solia
yani na kerekere oqori me ratou taleva na matabete ka
vakakina me baleta na kena vakadonui.
Nai ka 3 ni Kalawa: iTuvatuva
• Na gauna ratou sa digitaka kina na iliuliu ni matabete
e dua na veiqaravi me vakayacori, sota kei iratou na
komiti me tuvai kina na veigacagaca ni veiqaravi.
(Ena rawa ni ganita mo veisataki ira na isoqosoqo ena
so na tuvatuvanaki oqo.) Okata ena nomu ituvatuva
na veika oqo:
2

q iNaki
q Tikinisiga
q O ira na iliuliu dauvakatulewa me ra tarai
q iYaya gadrevi
q iVurevure sa tu rawa
q Veika ena gadrevi ena ituvatuva vakailavo
q Vakaitavi (okati ira o ira na sega ni lawalawa
vaka-YDE)
q O ira na vakaivola era gadrevi
q Supavaisa se kavetani ni ilawalawa
q Siqeleti tabaleka se vakaligana (veisoliyaki kei
na kedra rawa ni vakalesui mai)
q iVolatara kei na veivakadonui
q Nodra ikelekele na dauveiqaravi
q Nodra logalogavinaka na veiqaravi (valelailai,
kakana, wai, vkt.)
q Veiqaravi taumada kei na tataqomaki
q Vakaraitaki taumada vei ira na lewe ni Lotu
q Vakaraitaki raraba kei na sala ni vakau itukutuku
q iTaba
q Vuli ni dauveiqaravi
q Retio ni veivosaki le yarua se veiyaya ni veitaratara tale eso e gadrevi
• Soli cake na ituvatuva vei ira na iliuliu ni matabete me baleta na kena vakadonui.
Nai ka 4 ni Kalawa: Vakayacori
• Vakarautaka na siqeleti tabaleka se vakaligana kei na veiyaya tale eso me tabaki ena nomu vakayagataka na
idusidusi ka tu ena tabana 15 kei na 16. (Ena via taura toka e dua na gauna na vakacavari ni ikalawa oqo.)
• Vakavulica e dua na matabete vakaitaukei me gusunivosa me dau vakaitavi ena veika baleta na kakaburaki
se tabaki ni veiqaravi kei na Lotu.
• Vakayacori ni veiqaravi, ka vakasamataka tale tikoga na ivakarau ni veika, lawatu, kei na nodra gagadre
na vakailesilesi vakaitaukei.
• Me vaka na kena ivalavala, volaitukutukutaka vakamatata na veiqaravi ena retioyaloyalo, itaba, kei na
itukutuku tabaki.
Nai ka 5 ni Kalawa: Dikeva ka Taleva
• Vakayacora e dua na bose me dikevi taumada na veiqaravi.
• Vakarautaka e dua na ripote me baleta na veika ena rawati mai na veiqaravi vei ira na iliuliu ni matabete,
ka vakamatailalaitaka kina na iwiliwili ni vakaitavi (o ira na lewe kei na itokani ena Lotu), levu ni auwa
ni cakacaka, levu ni ilavo gadrevi vakacaca, kei na veivakamacala bibi tale eso. Vakarautaka e dua na
ivakaleka ni veiqaravi ena vakayacori ki na isoqosoqo ena qaravi tiko.
• Ena veivanua ni veimatanitu raraba, vakacava mo tabaka e dua na itukutuku me baleta na veiqaravi ena
iwasewase ni tukutuku kaburaki ena Mataveilawa ni Lotu ni vanua o ya.
• Sikovi ira na iliuliu ni isoqosoqo sa qaravi ka ripotetaka na cakacaka sa qaravi rawa.
• Sa rawa mo vakayagataka na itukutuku rogoci ka volai me baleta na veiqaravi ena veisoqoni kei na veivanua
tale eso me ra kilai kina na vakaitavi ka veivakayaloqaqataki me ra veiqaravi ena Liga ni Veivuke
ni Momani ena veigauna muri mai.
3

Kunea mai
Me Kunei Vakacava na Veigauna Vinaka
E dau yaco mai ena veimataqali sala na veigauna vinaka ni veiqaravi ni Liga ni Veivuke ni Momani. O ira na veiqaravi
ka ra dau vakaceguya na veileqa kilai levu era dau ciqomi vakavinaka cake mai vei ira ka ra dau rawarawa
tu ga ka vakayacori vakarawarawa talega. Taura eso na gauna mo vakasamataka eso na ka e rawa ni kauta mai na
vinaka (vei ira na tani vakakina ki na Lotu) ni bera nomu vakatututaka na veiqaravi vei ira na iliuliu ni matabete.
Vakararaba, digitaka na veiqaravi ka yaga vakalevu sara vei ira era vakaleqai tu ka vakakina ki na itikotiko.
E dodonu vei ira era biuta vata na veiqaravi oqo me ra vakasamataka tiko me iusutu bibi tiko na tarai ni veitokani.
O ira na veiqaravi era dau vakacavari ena nodra cakacaka vata na iliuliu vakamatanitu kei ira na iliuliu
vakaitikotiko e dau vakavuqa ni ra kauta mai na veika vivinaka sara ka taracake talega eso na veitokani qaqaco
vinaka sara. Era na rawa ni ivurevure vinaka ni vakasama kei na gauna vinaka ni veiqaravi o ira na mata ni
Tabana ni Veiqaravi Raraba ni Lotu.
Na nodra vakaitavi talega mai na veisoqosoqo veitokani me vakataki ira na isoqosoqo cokovata lelevu kei ira
na isoqosoqo ni veiqaravi raraba sa na rawa ni vakalevutaki cake kina na rawati ni veika vinaka kei na kena
laurai vakalevu cake na veiqaravi. Mo vakasamataka talega ni so na veiqaravi era vakayacori e dau ka ni marau
vakalevu sara vei ira na veiqaravi me ra tabaki ena pepa ka vakakina ena vidio mai vei ira na tani.
Na veiivakaraitaki ni Liga ni Veivuke ni Momani ena veiyasa ivuravura era tabaki tiko ena “iKuri B: iVakaraitaki
ni Liga ni Veivuke ni Momani era sa Rawata Vakavinaka nodra Veiqaravi.” Era volai koto e ra eso na vakasama
ni veiqaravi. Ni yalovinaka me kilai tiko ni sa itavi ni lotu ena vuqa na gauna sa ikoya me vakarautaki ira ga
na dauveiqaravi. Sa dau kena lawa raraba me ra dau vakarautaka
na iyaya kei na veiyaragi o ira na isoqosoqo era qaravi
tiko se o ira na veisoqosoqo veitokani; ia sa tu talega vei ira
na iliuliu ni matabete na digidigi me ra dau vakayagataka eso
na ivurevure mai na Lotu ena veivanua e veiganiti kaya.
Veivakasama ni Veiqaravi
• Samaki ni veibaravi, bati ni uciwai, kei na benu ena
gaunisala.
• Boroi kei na samaki ni koronivuli kei na valenibula.
• Vakarairaivinakataki ni veirara igadigadi ena cavuti ni
co, tomi benu, kei na teivaki ni veivunikau vou kei na
veicoco.
• Soqoni vata kei na votai ni kakana yaga vei ira era
vakaleqai.
• Veikauyaki ni kakana kei na ivoli vei ira era vakaleqai.
• Kau laivi ni benu rairai ca mai vei ira eda tiko veivolekati.
• Tali kei na bukibuki vata ni itutuvi kei na kedra veikauyaki vei ira na qase.
• Vakarautaki ni so na iyaya yaga vei ira na itubutubu vakaleqai era vakaluveni lalai.
• Veikauyaki ni iyaya ni vakatatalo kei na iyaya ni vuli vei ira na luveniyali vakakina na qito vata kei ira
na gone.
• Vakavinakataki, wasei kei na vakasavasavataki ni ivola ena veikoronivuli kei na vale ni ivola.
• Karoni ira era vakaleqai tu vakayago kei na vakasama ena vakarautaki ni lacadrau se matakau vakasoso
ka vakakina na vakayagataki ni gauna me da wilivola ka qito kina kei ira.
• Vakarautaki ni vuli kei na iyaya ni vakavakarau ki na leqa tubukoso vei ira na qase se ituvaki vakaleqai,
se veivuke ena biuti vata ni dua na soqo ni vakavakarau ki na leqa tubukoso.
4

iVakavuvuli ni Tuvai ni Veiqaravi
Na veivakavuvuli oqo me dusimaka na veiqaravi ni nomuni Liga ni Veivuke ni Momani:
Era vakaduria na Veiqaravi ena ruku ni Nodra Veiliutaki na Matabete
Era vakayacori na veiqaravi kece oqo ena ruku ni nodra veidusimaki na iliuliu ni matabete. Era dau
kacivi na matabose ni Veika Raraba kei ira na kenadau tale eso me ra vakaduria na ituvatuva ni veiqaravi.
E Sega ni Dodonu Me ra Dau Yalataki ira ki na Vakarautaki ni Veiqaravi a sa
Vakayacori Oti se Veika Vakailavo o ira na Navunavu
Baleta ni ra na vakarautaka na nodra vakaitavi vakavolodia o ira na lewe ni Lotu, sa dau namaki me ra
ka vakavudua na veiqaravi vakaoqo. Era rawa ni vakayacori
ena yabaki veitaravi na veiqaravi vata vakaoqo,
ia sa dodonu me ra kila deivaki tiko o ira yadudua se
na veisoqosoqo era qaravi ni se bera na veiqaravi ni
na sega ni rawa vei ira na iliuliu ni Lotu me ra yalataka
tu na nodra veiqaravi vakabalavu na lewenilotu.
Vakatalega kina, ni sa ka bibi me kakua ni yalataki tu
na vakaitavi ni Lotu ena soli ni ilavo. Ia, me ra dau
vakailavotaki na veiqaravi oqo mai vei ira na daucau
ilavo vakaitaukeni, bisinisi vakaitaukei, tabana vakamatanitu,
se na isoqosoqo ka qaravi tiko. (Me kena
ivakaraitaki, ena vakarautaka na iyaya na isoqosoqo,
ka na vakarautaki ira na dau veiqaravi na Lotu.)
Era Sega ni iTaviqaravi ni Veivakalotutaki na iTavi ni Veiqaravi
Na irogorogo ni Lotu ena veivakalotutaki e kilai levu ka dau sega soti ni vakauqeti ira na tani me ra
vakaitavi ena veitaviqaravi era vakayacora na Lotu. Sa dodonu kina ki na veitaviqaravi ni veiqaravi ni
Liga ni Veivuke ni Momani me dina ki na itavi ni veiqaravi Vakarisito ka kua ni caka na veivakalotutaki.
Na kena vakayacori oqo e sa na rawa ni tamusuka na nodra veivakabauti o ira era sega ni lewe ni noda
vakabauta ka vakaleqa na veigauna vinaka ni veiqaravi kei na tarai ni veitokani ena veigauna mai muri.
(Na veivosakitaki ni kosipeli kei na saumi ni veitaro me baleta na Lotu ena via donu toka ke tekivutaki
mai vei ira era sega ni lewe ni noda vakabauta.)
Digitaka na Siga e Ganita Vinaka ni Veiqaravi
Na gauna ni vakacagicagi ni vanua se siga ni vakananumi raraba era gauna vinaka ni nodra dau galala tu
na lewe ni Lotu me ra veiqaravi. Sa dodonu vei ira na iLiuliu me ra dau levea na veiqaravi ena Sigatabu
kei na bogi ni Moniti, vakavo sara ke sa gadrevi na veiqaravi ena vuku ni leqa tubukoso.
Taqomaki ni Vakayagataki ni Siqeleti tabaleka se Vakaligana
Ni tokari tiko na siqeleti tabaleka se Vakaligana ni Liga ni Veivuke ni Momani, era sa matataka tiko na
Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai o ira vakayadua oqori, o koya gona sa dodonu kina me ra
qarauna na taqomaki ni irogorogo ni Lotu. Me daramaki ga na siqeleti tabaleka se vakaligana ena gauna
ni veiqaravi. Sa na sega toka ni dodonu ka sega ni vakauqeti me vakayagataki ena dua tani tale na gauna.
Na gauna sa tauviduka ka sega ni sava tani rawa se madra sara na siqeleti tabaleka se vakaligana oqo, sa
dodonu me vakarusai sara yani.
Sa Dodonu Me na Tomani Tikoga na Kedra Susugi Cake Na Veiwekani Kece era Bucini ena gauna ni Veiqaravi
Era sa vakadinadinataki me ra dau rawata vinaka mai na bucini ni veiwekani ena kedra maliwa na veiliuliu
vakaitikotiko na veiqaravi vakaoqo. Me ra dau tovolea na dairekita ni Veika Raraba me ra vakaqaqacotaka
na veiwekani ni sa mai cava na veiqaravi.
5

TTW
Veitaro Dau Tarogi Wasoma
Taro Na cava e tokona kina na Lotu na parokaramu ni Liga ni Veivuke ni Momani?
Kena iSau Na parokaramu e vakarautaka vei ira e dua na iwiliwili ni lewe ni Lotu levu na gauna vinaka me
ra vakaitavi ena veitaviqaravi tuvalaki me ra vukei kina e so tale. Na veiqaravi era tuvalaki vakamatau
era na rawa talega ni tara na veiwekani kei ira na iliuliu vakamatanitu, lewenivanua kei na
itikotiko. E dau ka ni marau vei ira na lewe ni Lotu na nodra qarava rawa vakavinaka eso na itavi
ni veiqaravi vakaoqo.
Taro O cei me tuvalaki ira na veiqaravi oqo?
Kena iSau Era dau vakadonui ka vakaduri na veitavi ni veiqaravi vakaoqo mai vei ira na iliuliu vakaitaukei
ni matabete, dina ga ni ra na dau lesi me ra tuvalaka, supavaisitaka, ka dikeva o ira era veiqaravi
tiko ena matabose vakaitaukei ni veika raraba.
Taro Na veitabani Lotu Cava e namaki vua na Liga ni Veivuke ni Momani me qarava?
Kena iSau Era na rawa ni rawa ka vinaka kece sara mai kina na veitabani Lotu e veiyasa ivuravura. E rawa ni
ra vakayacori na veiqaravi lelevu kei na kena e lalai. Na veitavi ni veiqaravi lelevu ena ganiti ira
vinaka na iteki se tikina kei na mataiteki, ka ra na rawa ni veiqaravi vakavinaka ka vakalevu cake
sara ki na itikotiko se sasaga ni veivakacokotaki
e dua na iwiliwili levu ni lewenilotu.
Taro O cei e rawa ni vakaitavi ena veiqaravi oqo?
Kena iSau O ira kece na lewe ni Lotu kei ira na itokani
mai na veivakabauta tale eso ka ra gadreva me
ra vakaitavi sa rawa me ra vakaitavi. Sa vakauqeti
vei ira na matavuvale me ra vakaitavi vata
ena gauna e rawa kina. Sa kilai levu sara vei
ira na itabagone ena Lotu kei ira na uabula na
parokaramu oqo ena gauna vata era vulica tiko
kina na veivakalougatataki ni nodra qaravi na
tani. O ira kece era vakaitavi sa dodonu me ra
dau tutaka na ivakatagedegede ni Lotu.
Taro Me vakacava na balavu ni gauna ni veiqaravi?
Kena iSau E sega ni dodonu me vakaogai ira vakabalavu na
volodia na veiqaravi. Mai na dua na iwiliwili vinaka ni volodia kei na tuvatuvanaki e matau, sa dodonu
kina ki na dua na itaviqaravi ka taura e veimama ni siga me rawata sara e levu na veika vivinaka.
Taro Me ra vakaisulu vakacava na vakaitavi?
Kena iSau Sa dodonu me ra daramaka na siqeleti tabaleka se vakaligana dromodromo ka volai koto kina na
ivakatakilakila ni Liga ni Veivuke ni Momani ena veigauna taucoko e rawa kina, e lako vata kaya
na isulu ka ganita na itavi ni veiqaravi ena vakayacori.
Taro Na cava me daramaki kina na siqelei tabaleka se vakaligana?
Kena iSau Na siqeleti tabaleka se vakaligana e dua toka na tiki bibi ni parokaramu ni Liga ni Veivuke ni
Momani. E vakaraitaka ni sa ikoya na Lotu ka vakayacora tiko na veiqaravi, vakavu nuidei vei ira
era qaravi tiko ni na tuvai na veiqaravi ena kena ivakatagedegede e cecere duadua, ka na solia vei
ira na lewe ni Lotu e dua na yalovakacegu ni ra sa laurai vata tiko kei ira na Yalododonu Edaidai
tale eso. Ena gauna ni vakacoko ni leqa tubukoso, ena vukei ira talega na vakailesilesi ena nodra
vakatakilakilataki ira vakatotolo era rawa ni lesia ki na dua na itavi na sote se siqeleti oqo.
Taro Ena veiganiti vakalevu cake beka me vakayagataki na siqeleti tabaleka se vakaligana?
Kena iSau E vakalevu ni na dau digitaki na siqeleti tabaleka baleta ni na kilai tani sara vakavinaka mai vei
ira na isulu dau tokari e veisiga ka rawa talega ni dau kau tani yani se vakayagataki ena so tale na
itaviqaravi ka sega ni salavata kei na veiqaravi ni Liga ni Veivuke ni Momani. Ena rawa talega
6

ni sau lailai mai vua na siqeleti vakaligana ka rawa me daramaki yani e dela ni so tale na isulu
ke batabata se suasua na draki. Ena veigauna ka na rairai sega ni veiganiti kina e dua na siqeleti
tabaleka qirilala (me vaka beka, ena gauna e vakayagataki kina na ivaro livaliva kei na so tale na
misini livaliva), ena via veiganiti cake me vakayagataki na isiqeleti vakaligana.
Taro Na veidusidusi cava me vakatulewa ki na vakayagataki ni siqeleti tabaleka
se vakaligana ni Liga ni Veivuke ni Momani?
Kena iSau O ira na lewe ni Lotu era daramaka na siqeleti vakaligana se tabaleka ni ra veiqaravi tiko e dodonu
me ra qarauna sara na nodra rokataka tiko na Lotu taucoko. Me vakayagataki walega ena
veiqaravi ni Liga ni Veivuke ni Momani na siqeleti tabaleka se vakaligana.
Taro O cei e sauma na siqeleti vakaligana se tabaleka ni Liga ni Veivuke ni Momani?
Kena iSau Me dau saumi na siqeleti tabaleka se vakaligana e vakayagataki ena veiqaravi ka sega ni ka ni veivakacokotaki
ni leqa tubukoso mai na ilavo vakarautaki ni tikina se me ra sauma ga na lewenilotu
vakaitaukei. Ia ena gauna ni sasaga ni vakacoko ni leqa tubukoso, ena dau vakau vata yani kei na
iusausa iyaya ni Humanitarian Emergency Response ni Lotu e dua na iusausa siqeleti.
Taro E tu beka e levu tale na ivakamacala ena vuku ni vakarautaki
ni siqeleti tabaleka kei na kena e vakaligana?
Kena iSau Na idusidusi, digi ni roka, kei na droinitaki ni ivakatakilakila ena siqeleti vakaligana se tabaleka
ni veivanua sa tu ena ilavelave oqo ka vakakina ena veivalenivolavola ni Veika Raraba ni Lotu
ena veiyasai vuravura.
7

iVakatakilakila
iKuri A: Na iVakatakilakila ni
Liga ni Veivuke ni Momani
Na itaba ivakatakilakila ena tabana oqo sa vakadonui mai vei iratou na Mataveiliutaki Taumada ka sa dodonu me
taurivaki duadua mai vei ira na kena vo taumada.* Na kena vakayagataki vakavinaka ka vakawasoma, sa na yaco
kina me ivakatakilakila kilai levu ni veicakacaka vinaka ni Lotu.
Na Vakayagataki Vakavinaka ni iVakatakilakila
E matataka tiko na Lotu kei ira na lewena na ivakatakilakila,
ka sa dodonu kina me qarauni vinaka me mororoya
vinaka na ivakatagedegede ni dina e tiko kina. E dodonu
me salavata kei na veiidusidusi oqo na vakayagataki ni
ivakatakilakila ena veigauna kece e vakayagataki kina:
• Vakayagataka ga na ivakatakilakila vakadonui mai na
veivalenivolavola ni Veika Raraba ni Lotu. Kakua ni
tovolea mo bulia vou tale.
• Tabaka na ivakatakilakila ena dua na siqeleti tabaleka se
vakaligana dromodromo ka na tautauvata vinaka kei na
dromodromo ka tabaki toka e delana na liga ena ivakatakilakila.
Ena veivanua e sega ni rawa kina na siqeleti
vakaligana se tabaleka dromodromo, sa rawa me vakaisosomitaka
e dua na sote vulavula se siqeleti tabaleka.
• Ena daku ni siqeleti, vakayagataka na ivakatakilakila
me 100 na pasede na kena levu me rauta vakavinaka
na isiqeleti tabaleka se vakaligana ni dua na qase. Me
na laurai vinaka tu mai vakayawa ena vica na fute na
matanivola “Liga ni Veivuke ni Momani” kei na ivakatakilakila vakadonui ni Lotu. Ena rawa ni
vakayagataki ena kena levu taucoko se vakalailaitaki ena 40 na pasede na ivakatakilakila ena mata
ni siqeleti me rauta na vanua ka rawa me toka kina e dua na taga (raica na kena ivakaraitaki e ra).
Me baleta nodra ivakarau na gone, vakalailaitaka na ivakatakilakila me veiganiti kaya.
• Kakua ni vakayagataka vata na ivakakilakila e dua tale na iculacula, veivakatakilakila tale eso, se me ka
ni veisisivi tale eso, oka kina na ivakatakilakila se nodra maka na veisoqosoqo itokani (ke tiko eso tale).
• E rawa ni vakayagataki na ivakatakilakila ena veika tale eso, okati kina na ivolakabi, falaya, se ena
veivakaraitaki me vakaveikilaitaki kina na itavi ni veiqaravi se vakacurumi ira na volodia.
Siqeleti vakaligana
(matana)
Rauta ni 4.25" na raba
ni ivakatakilakila
(40% ni kena levu)
Siqeleti vakaligana
(dakuna)
Rauta ni 10.5" na raba
ni ivakatakilakila
(100% ni kena levu)
Siqeleti tabaleka
(matana)
Rauta ni 4.25" na raba
ni ivakatakilakila
(40% ni kena levu)
8
Siqeleti tabaleka
(dakuna)
Rauta ni 10.5" na raba
ni ivakatakilakila
(100% ni kena levu)
* Sa rawa ni na vakayacori eso na ka ena so na vanua ka sa kunei ni na via sega ni veiganiti kina se veivakaleqai kina na ivakatakilakila.

Veika me baleta na kena iCulacula
Na roka e vakaraitaki tiko sa vakadonui me vakayagataki ena siqeleti tabaleka se vakaligana dromodomo
ka sega ni gadrevi e dua na roka me rokataki kina e daku ni liga, me vakatarai ga kina na roka ni siqeleti
me roka tikoga e daku ni liga.
Na gauna e vakayagataki kina na siqeleti tabaleka se vakaligana vulavula, me rokataki dromodromo na
sukuwea ka toka wavokita na liga, me vaka e vakaraitaki koto e ra.
Siqeleti (matana)
Rauta ni 4.25" na raba
ni ivakatakilakila
(40% ni kena levu)
Siqeleti vakaligana
(dakuna)
Rauta ni 10.5" na kena raba
(100% ni kena levu)
Siqeleti vakaligana
(matana)
Rauta ni 4.25" na kena raba
(40% ni kena levu)
9
Siqeleti tabaleka
(dakuna)
Rauta ni 10.5" na kena raba
(100% ni kena levu)
Na veiroka ivakatakilakila me tabaki era rawa ni kau mai na valenivolavola ni Veika Raraba ni Lotu.
E vakaoqo na veiroka:
Karakarawa: Pantone 301 Dromodromo: Pantone 123 Drokadroka: Pantone 341
iVakavakayagataki ni iVakatakilakila ni
Liga ni Veivuke ni Momani Era Sega ni Vakatarai
Ena taqomaki tiko na ivakatakilakila ena lawa ni veivakatakilakila vakaitaukei ni veivanua era vakayagataki
kina. Sa dodonu vei ira na lewenilotu me ra taqomaka na ivakatakilakila oqo ena nodra vakayagataka
na ivakatakikila ena veisala ga sa vakaraitaki tiko e cake ka me ra vakaraitaka talega yani vei ira na
iliuliu ni matabete ke vakayagataki tiko e matanalevu ena dua na sala cala.
iVakaraitaki ni kena vakayagataki cala, vakayagataki yadudua, ka ni rawa ilavo, se me ka ni veivakaveikilaitaki.
Na kena ivakavakayagataki vakaoqo sa na rawa ni matataka cala na Lotu ka rawa talega ni
vakaleqa na nona taukena na ivakatakilakila oqo na Lotu.
iVosavosa
Ena tauri rawa mai na ivakatakilakila oqo ena veimataqali vosa mai na veivalenivolavola ni Veika
Raraba ni Lotu.

10
iVakaraitaki
iKuri B: iVakaraitaki ni Veicakacaka
ni Veiqaravi ni Liga ni Veivuke ni
Momani sa Rawati Vakavinaka
Na veiivakaraitaki oqo era vakaraitaka na veisala era rawa kina ki na Veicakacaka ni Veiqaravi ni Liga ni
Veivuke ni Momani me vakalougatataka na nodra bula e so na tamata ka bucini kina na Lotu:
São Paulo, Brazil
“Era a vakayacora e lewe 50,000 na lewe ni Lotu kei ira na nodra itokani ena siga ni vakacagicagi ena
ika 21 ni Epereli e dua na cakacaka levu ni kena vakavinakataki na kedra ituvaki e 200 na koronivuli
wavokita na vanua ka ra vuli tiko kina e 350,000 na gonevuli.
“ ‘Na Liga era Veivuke ena Vakavinakataki ni Koronivuli Raraba’ oqo sa kena ika lima ni veiqaravi
vakayabaki vakavanua ni Lotu ki na koronivuli, e dua na sasaga ka sa tubu cake tikoga vakalevu na kena
vakavinavinakataki ena veiyabaki.
“A vakarabailevutaki na itavi ni veiqaravi ena nodrau veitokani na Lotu, ira na vakailesilesi ni vuli ni
matanitu, dairekita ni vuli, isoqosoqo ni itubutubu kei na, vulioti, vakauitukutuku, kei na isolisoli mai vei
ira na businisi vakaitaukei. O ira na volodia ka ra daramaka voli na siqeleti tabaleka ka sa kilai sara oqo
ni Liga ni Veivuke, era a taura yani e udolu na qaloni iboro, barasi, imasi vulavula, simede kei na kaukamea.
Era a vakavinakataka na veirumu ni vuli, vakaisosomitaka na siqi kei na katuba, boroya na lalaga
kei na katubaleka, wereca na veisenikau, ka vakakina na kedra vakayacori eso na veivakavinakataki lalai
ki na sala ni wai kei na livaliva ni koronivuli.
“A kena inaki na itavi ni veiqaravi oqo me vaqaqacotaka na irairai ni Lotu e Brazil. Era a cakacaka vata
kei na vanua raraba na 17 na matabose cokovata ni veika raraba ni iteki, na sala ni vakau itukutuku me
vakananumi kina na ika 175 ni ivakananumi ni Lotu kei na ika 200 ni yabaki ni nona siga ni sucu o
Josefa Simici na Parofita ” (“50,000 ena Veiqaravi ni kena Vakavinakataki na Veikoronivuli,” Church
News, Me 14, 2005, 14).
Setúbal, Potukali
“Ena nodra siga ni vakacagicagi vakavanua, era a tuvalaka na lewe ni Lotu e Potukali na Liga ni Veivuke
ni Momani, e dua na itavi ni veiqaravi ena sauka ni tauni ena veitauni lelevu ka vakakina ena veiyanuyanu
kei Madeira kei Azore.
“Ena Siga kei Potukali ena ika 10 ni June, era samaka kina na lewe 1,300 na volodia na igadigadi, gaunisala
kei na volau ni volivoli. E Setúbal, era tara kina e tolu na vanua ni sisili ena ikelekele ni igagade ni
tauni, ka ra dau tuvakadua kina na vulagi ena vuku ni kena ituvaki.
“Ena nodra vakadikevi tiko na veiqaravi e Setúbal, a vakarautaka na simede e dua na lewe ni vanua
voleka me ra vakacavara na veisau. A vakabibitaka na kena dodonu me vakamurimuri na nona ivakaraitaki
mai vei ira na tani, vakabibi o ira era na vakayagataka tiko na igadigadi oqo.
“E dua na binibini gone levu kei ira na nodra itubutubu, era a vakaitavi ena itavi ni veiqaravi ka kena
iusutu na vakabibitaki ni cakacaka vata ni itikotiko me vakaduri kina na kena vaqaqacotaki na ivau ni
veitokani” (“Helping Hands Begins,” Church News, Okos. 7, 2004, 15).
Brisbane, Ositerelia
“Era a talitali, volivoli, kumukumuni vata ka oloolo e lewe drau na sisita wavokita na vanua o Queensland,
e Ositerelia, me tiki ni nodra veiqaravi ni Liga ni Veivuke ni Momani ka vakayacora e dua na itavi
levu sara ena Koniferedi Vakayabaki ni Marama ena Sepiteba se qai oti ga oqo.
“Era a kerei na veitabanalevu kei na tabana yadudua me ra vakacavara e yatolu na itavi ni veiqaravi ni se
bera na koniferedi—era caka ibutubutu me baleta na veivale ni malumalumu, kei na veivale ni vakasucu
vakakina na kato ni vuli me baleta na matanitu voleka o Papua Niukini.

“Era a kerei na veitikina kece ni lotu mera vakaitavi yani ena levu ga ni sukuwea era rawata me buli
rawa kina e 25 na ibutubutu, o ira yadua ka ra caka mai ena 36 na sukuwea taliwataki. Era a soli yani na
804 na ibutubutu oqo ki na iTikotiko ni Vale ni Malumalumu ena siga ni koniferedi ka ra se veisoliyaki
tiko ga oqo ki na veivalenimalumalumu kei na veitamata yadudua e Ositerelia” (“ ‘Helping Hands’ in
Queensland,” Church News, Nove. 5, 2005, 15).
Mobile, Alabama, USA
“A tabaka na Mobile Register e dua na italanoa ena ika 23 ni Sepi. ka vakamatailalaitaka tiko kina na
isolisoli ni kakana ni Lotu me baleti ira na vueti mai ena cava ena Tauna Olo e Daphne. Na gauna ga era
rogoca kina na lewenilotu ni gadrevi na kakana mai na tauna olo, era a kerekere raraba sara yani na iliuliu
ni vanua vei ira na itikotiko liu ka sa vakau sara kina na kakana mai na lololo ni bisopi mai Tucker, Ga..
“ ‘Na gauna au raica kina na fomu era a dreta tani mai na nodra mata ka tekivu toqa yani, au sega sara ga
ni vakabauta na levu ni kakana era solia mai,’ o Bill Meese, e dua na volodia mai na olo a kaya mai vua
na Register. ’Na kisi kakana draudrau tawaitini, vuanikau, sitiu, kakana bulabula, bulumakau bulabula—
cava ga o kaya, sa tu vei ira. Ka ra solia na kena levu ga keimami vinakata.’
“A vola vakaoqo e dua na italatala ena dua na ivola ni sa isau ni masu na nodra isolisoli na Yalododonu
Edaidai.
“ ‘E tawana yauyau yani ena volodia ka ra daramaka tu na isiqeleti vulavula ni’ Liga ni Veivuke ni Momani”
na batibati ni Toba ni Baravi na valenivolavola liu ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, e Salt
Lake City, Utah, ‘a vakaoqo na icavacava ni ivola. Vakatoka yaca bulitaki me “Stormin’ Mormons” era a se
veivuke tiko ena itikotiko ena sasamaki mai na gauna sara e se qai tekivu kina na cava’ ” (“ ‘Helping Hands’
Reach Out to Victims,” Church News, Okot. 1, 2005, 10).
Toyooka, Japani
“E dua vei ira na mataqali cava sega ni kilai rawa—24—me ravuti Japani ena yabaki oqo, a vakaluvuca
o Tokage na nodra valenilotu ni tabana kei na nodra veivale e 32 na lewenilotu, vakakina na nodra itikotiko
na daukaulotu, me vaka e vakaraitaka mai na Peresitedi ni Tabana o Yoshihiro Furutani. Eso vei ira
na lewenilotu kei na daukaulotu era a toki yani ki na veivanua ni idrodro.
“Ni oti e rua na siga, era a vutucoqa yani ena va na motoka o ira na volodia mai na iwasewase e Osaka-
Kobe ka ra lakova tu yani e va na auwa ni sala luvu, ka ra sa vakacacani tu ka voleka talega ni ra sega ni
lakovi rawa me ra yaco rawa yani kina ki Toyooka. Era veivuke ena nodra tarai na lewe ni tabana kece
sara me vakadeitaki kina na nodra sega ni vakaleqai, ka ra vakayacora talega na veiqaravi kece sara e
gadrevi vei ira mai vei ira na lewenilotu, ira na nodra itokani kei ira era tiko veivolekati.
“A vakayacora na tabana na soqoni ni sakaramede ena Sigatabu, ena ikarua ni itabavale ni valenilotu
luvu-ka vakaleqai. A kaya o Peresitedi Furutani, ‘Sa oca ka bibiri sara vakaidina, na yagoi keimami, ia
mai na dua na auwa na soqoni sega ni lavaki oqo, era a ciqoma na veivakamamautaki vakayalo na lewenilotu
yadua.’ Sa tubu dina sara na iwiliwili ni tiko rawa ka se vaka tiko ga kina me yacova mai oqo.
“Me vakatotolotaka na nodra igu ni veivuke, era a daramaka tu na volodia ni Lotu na siqeleti tabaleka ni
‘Liga ni Veivuke’.” (“Japanese Typhoon Victims Benefit from Helping Hands,” Church News, Nove. 13,
2004, 4).
11

Bristol, Igiladi
Ena ika 23 ni Sepiteba, 2006, era lewe 550 na lewenilotu mai na iTeki o Bristol e Igiladi era cakacaka
ena loma ni dua taucoko na siga ena nodra veisautaka voli e dua na ba ni manumanu me igadigadi ni
itikotiko. Sa dredre voli mai na bula ena ba oqo, sa volitaki kina eso na kena bulumakau me rawa kina
na ilavo ni kedra na vo ni manumnu.
Era yaco yani e lewe dua na drau na lewe ni matabete me ra laki tekivutaka na caka ni dua na sala ni
wilijea. Ena 10:00 ena mataka era sa tekivu boroboro, kelikeli, ka samaka yani na ba e lewe 300 tale.
Ena valenilotu ni iteki ka toka veitikivi, e 150 na lewenilotu era a caka iyaya ni vakatatalo ni vuli, kato
ni manumanu vuka, kei na nodra ikanakana na manumanu maroroi.
Erau a yaco mai ka vakasarasarataki wavoki sara na Mea kei watina mai vua na peresitedi ni iteki ni mai
cava na siga. A kaya vakaoqo na mea, “Au sa vakadrukai dina kau sega dina ni vakabauta na levu ni ka
sa mai vakayacori rawa ena dua na siga. E vakatale tu na vakavinakataki vale ka dau vakaraitaki tiko
ena dua na parokaramu ni Tivi.” A vakuria vakaoqo na manidia ni ba, “Sa vaka ga e vakayacori e dua na
cakamana, ka sega ni bau dua na vosa ca e cavuti, se vosa cudrucudru—era vakaivakarau dina ka tamata
mamarau.”
Ni mai cava na siga, sa vakayacori rawa e, 2,600 na auwa ni cakacaka mai vei ira na lewe ni iteki.
Dongmuang, Thailand
Eratou dau vakayacora e dua na National Children’s Day ena veiyabaki na Communication Authority e
Thailand (CAT), ka ratou rawata rawa na Tabana na Dongmuang na veivakadonui me dua na nodratou
valelaca me tiki ni soqoni oqo ni CAT. A vakarautaka na CAT e dua na valelaca me baleta na itaviqaravi
ni tabana ka ra vakatarai ratou na SYS (e dua na ilawalawa ni lagasere ni kaulotu) me dua nodra gauna ni
vakaitavi mai cake. Na inaki ni itaviqaravi sai koya me rawa ni wasea kina na loloma ni Kalou vei ira na
tamata e Thailand, vakabibi o ira na gone.
Ni mai cava na itaviqaravi ni dua na siga, a kaya vakaoqo e dua na ivakalesilesi ni CAT ni sa dua dina na
valelaca kilai levu ena soqo o ya na ka ni Lotu. Era sivia na lewe 3,000 era lako yani ki na valelaca ena
loma taucoko ni siga, ka vuqa sara vei ira era a tiko ena vakatasuasua ni SYS ena yakavi bogi.
E sivia na 30 na lewe ni tabana kei na kaulotu ka ra tokara tu na, siqeleti tabaleka ni Liga ni Veivuke ni
Momani era a veivuke ena soqoni oqo. Eso tale na lewenilotu era a vakaduria ka ukutaka na valelaca ena
baluni ka ra vakaibulibuli. Era a sega walega ni veiqaravi tiko na lewenilotu ena vakavakarau oqo, ia era
a vulica tale tikoga e dua na kila vou.
A vakila o Prasong na Peresitedi ni Tabana ni ra veivolekati sara na lewenilotu kei ira na lewe ni itikotiko
ena gauna era qaravi ira kina. A vukei ira sara na tamata ena nodra kila vakavinaka cake na Lotu na
itaviqaravi oqo. A solia vata talega vei ira na lewenilotu e dua na gauna vinaka me ra vaqaqacotaka kina
na nodra ivakadinadina ena gauna vata era qaravi ira tiko na lewe ni vanua e Thai.
12