"Сарыарқа самалы" 24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 ж., №107 (15577)

SARYARQA

Павлодар облыстық газеті

1929 жылғы 15 ақпаннан шығады

SAMALY

24 қыркүйек, бейсенбі

2020 жыл

№107 (15577)

ssamaly29@gmail.com

www.saryarka-samaly.kz

facebook.com/saryarka15

@saryarqa_samaly

«Еңбекпен»

еңсе тіктеді

Нақпа-нақ

Биыл

Қазақстанда ауыл

шаруашылығына

арналған

1 118

трактор

құрастырылды

АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ

ЖӘРМЕҢКЕ НЕГЕ

ЖАЛҒАСЫН

ТАППАЙДЫ?

ТАЛҚЫ

ҚАРАЛЫ ҮЙДЕН

АС ІШУ ДҰРЫС ПА?

5

бет

Суретті түсірген - Серік Қапаров.

Салауат Сейітбаев - «Еңбек» мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде

еліміздің оңтүстік өңірінен облысқа қоныс аударып келген азаматтың

бірі. Бүгінде Успен ауданы орталығында емдеу саласында еңбек

етуде. Келешекте осы жақта өсіп-өніп, аймақтың дамуына өз үлесін

қосуды мақсат тұтып отыр.

Мәселе:

ӨЗЕНІ БАР, СУЫ ЖОҚ

Жалғасы 9-бетте

АЛАҢ

БАСТАУЫШҚА

«АҒЫЛШЫН ТІЛІ»

ҚАЖЕТ ПЕ?

7

бет

2021 жылдан бастап Қ.Сәтбаев атындағы Ертіс-Қарағанды каналынан Шідерті өзенінің

төменгі арнасына су жіберу тоқтатылуы мүмкін. Бұл Павлодар облысының экологияcына һәм

экономикасына айтарлықтай зиян тигізеді. Жергілікті шаруалар осылай деп дабыл қағып

отыр.

Толығырақ 6-бетте

10

бет

2

24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл АҚПАРАТ

SARYARQA SAMALY

ЖЕМҚОРЛЫҚ - ІНДЕТ...

Ұлттық

жаңғыруға

ұласады

Адал ұрпақтың

абыройы асқақ

Өңірімізге жұмыс сапарымен ҚР Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің

республикалық ақпараттық үгіт-насихат штабының өкілдері келді. Штаб төрағасы

Ырза Тұрсынзада бастаған меймандар облыс орталығында бірнеше кездесулерге

қатысып, зиялы қауым өкілдерімен, көпбалалы аналармен, жастармен жүздесті.

ҚР Президенті

Қасым-Жомарт Тоқаев

Мемлекеттік хатшы

Қырымбек Көшербаевты

қабылдады. Бұл туралы

Президенттің баспасөз

қызметінен хабарланды.

Президентке бүкіләлемдік пандемияға

қарамастан ұлы Абайдың 175 жылдығы,

Әл-Фарабидің 1150 жылдығы, Алтын орданың

(Ұлық Ұлыс) 750 жылдығы және ТМД елдерінің

биылғы мәдени астанасы Шымкент қаласының

2200 жылдығына арналған іс-шаралардың

мазмұнды түрде жүзеге асуы туралы ақпарат

берілді.

Кездесуде Мемлекет басшысы келесі

жылы өтетін Тәуелсіздіктің 30 жылдығына

дайындық мәселесіне ерекше көңіл бөлу

қажет екенін атап өтті.

Қасым-Жомарт Тоқаев Саяси қуғынсүргін

құрбандарын толық ақтау жөніндегі

арнайы мемлекеттік комиссияның алдына

кезінде қазақ халқының басынан өткен

ашаршылық қасіреті туралы іс-шаралар

қабылдауды міндеттеді.

Сонымен қатар Мемлекеттік хатшы қазақ

тілін латын әліпбиіне көшіру және мемлекеттік

тілдің функционалдық мәртебесін көтеру

жөніндегі ұсыныс-пікірлерді баяндады.

«Рухани жаңғыру» бағдарламасын ұлтты

жаңғырту бағдарламасы ретінде жалғастыру

қажеттігі атап өтілді.

Президент Мемлекеттік хатшыға

1 қыркүйектегі Қазақстан халқына арнаған

Жолдауында айтылған әлеуметтік мәселелерді

шешуде орталық және жергілікті атқару

органдарының жұмысын үйлестіруді бақылауда

ұстауды тапсырды.

egemen.kz

ЖИЫН-ТЕРІМ

Экспортқа

бағытталуда

Күзгі егін орағы науқаны

аяқталуға жақындады. Осы

орайда негізгі астықты өңірлер

алғашқы қорытындыларын

жариялай бастады.

Биылғы астықтың экспорттық әлеуеті

елімізде шамамен 8 млн. тонна болады

деп жоспарланып отыр. Астық жөніндегі

халықаралық кеңестің есебіне сәйкес, астық

өндірісінің Ресейде, Канадада, Австралияда

өсуіне байланысты 2020 жылғы өнім көлемі

әлемдік рекордтық деңгейде – 2,2 трлн. тонна

болады деп бағалануда. Маусым жоғары

астық қалдық қорымен – 630 млн. тонна

мөлшерінде аяқталады. Оның ішінде Астық

жөніндегі халықаралық кеңес Қазақстанда

17,7 млн тонна көлемінде астық жиналады

деп болжауда. ҚР Ауыл шаруашылығы

министрлігінің алдын ала есептеуіне қарағанда,

өнім 18 млн. тоннаны құрайды. Аталған

халықаралық кеңестің бағалауы бойынша

әлемде бидай өндіру көлемі 763,3 млн.

тоннаны, оның ішінде Қазақстанда 12,4 млн.

тоннаны қамтиды.

Жаңа маусымда қазақстандық бидай

мен ұнның негізгі жеткізілімдері дәстүрлі

түрде Орта Азия елдері мен Ауғанстан

нарығына жолданады. Астық сапасының

жоғары болуынан Қытайға бидай (HI-Pro)

жөнелтілімі артуы мүмкін. Ал «Азық-түлік

келісімшарт корпорациясы» АҚ бидайды

сатып алу бағаларын сапасына қарай 83-87

мың теңге дәлізінде, белгілеуді ұсынады.

Алдымен облыс әкімдігінде жемқорлықтың

алдын алу жөнінде өткен жиында

тараптар ұсыныстарын ортаға салды. Аймақ

басшысы Әбілқайыр Сқақов сыбайлас

жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі

жол картасы шеңберінде жүйелі жұмыстар

атқарылып жатқанын жеткізді.

Облыс әкімінің орынбасары Айзада

Құрманова мемлекеттік органдар мен

тұрғындардың арасындағы кері байланыс

оң жолға қойылғанын баяндады.

- Облыс әкімдігінде тұрғындардың

өтінішін қабылдау ісін бақылайтын арнайы

бөлім ашылды. Қалалық және аудандық

әкімдіктерде «Ашық әкімдік» кеңсесі өз

жұмысын жалғастыруда. «Лидер» жобасы

шеңберінде әлеуметтік желілердегі

өтініш-ұсыныстар назардан тыс қалмақ

емес. Жаңадан құрылған 109 бірыңғай

қызметі азаматтардың өтінішін 28 пайызға

азайтқанын атап өткен жөн. Өткен жылмен

салыстырғанда шағымдардың азайғаны

байқалады. Халықпен кері байланыс тәсілдері

жергілікті атқарушы орган өкілдерімен

жүйелі түрде шешімін табуда, - деді

А.Құрманова.

Бір атап өтерлігі, биыл облыс әкімдігі

мен Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл

агенттігінің облыстық департаменті

арасында алғаш рет сыбайлас жемқорлыққа

қарсы іс-қимыл жөніндегі жол картасы

қабылданған. Басты мақсат – тұрғындар

арасында сыбайлас жемқорлыққа қарсы

мәдениетті қалыптастыру.

Цифрландыру бағытында да жетістіктер

аз емес. Мәселен, жеті ауқымды жобаны

атап өтуге болады. Ситуациялық орталық,

облыстық мобильді қосымшалар, әлеуметтік

ID картасы, қоғамдық көліктегі электрондық

жүйесі, геопортал жүйесі, ақпараттықсараптамалық

жүйесі тұрғындармен кері

байланыс орнатуға зор мүмкіндік бермек.

Республикалық ақпараттық үгіт-насихат

штабының төрағасы Ырза Тұрсынзада

Павлодар облысы «Ашық әкімдік» кеңсесін

іске қосу бойынша елімізде көш басында

екенін айтып, елдің дамуы жолында әділ

әрі сапалы жұмыс атқаруға шақырды.

* * *

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы

іс-қимыл агенттігі жанындағы республикалық

ақпараттық-ағарту штабының төрайымы

Ырза Тұрсынзада өңірдегі көпбалалы

аналармен кездесті. Ол өз сөзінде қоғамды

жайлап алған жемқорлық індетін жоюдың

бір тетігі әйелдер қауымының қолында

екенін айтты.

Кездесу «Қоғамдық келісім» мемлекеттік

мекемесінде болды. Оған облыс әкімінің

орынбасары Айзада Құрманова қатысып,

меймандарды жемқорлықтың алдын алу

бағытында атқарылып жатқан жұмыстармен

таныстырды.

Ырза Тұрсынзада - қазақ қоғамында орын

алып жатқан кейбір жағымсыз жағдайларға

қарсы өзінің ойлары мен тұшымды пікірлерін

білдіріп, соның алдын алу жолында еңбек

етіп жүрген азаматшалардың бірі. Әсіресе,

елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына

тұсау болған сыбайлас жемқорлыққа қарсы

өзекті мәселе көтеріп келеді.

- Бұл менің Павлодар облысына алғаш

келуім. Бұл аймақты мен ұлттың маңдайына

біткен ұлы тұлғалардың шыққан мекені деп

білемін. Мақсатым – қоғамды күбірткідей

жеген жемқорлықтың біздің ұлтымызға,

қанымызға мүлдем жат қылық екенін еске

салу. Жалпы, осы дерттің алдын алуда үйде

отырған әйелдер қауымының рөлі зор. Олар

ерін әрдайым қанағатты және ынсапты

болуға шақырып отыруы қажет. Сыртта

жүрген ер азаматтарын үйдің ұсақ-түйек

тірлігімен әурелемей, оның ұлт пен ұрпақтың

болашағы жолында күресу керектігін айтып,

қанаттандырып отыруы керек. Жемқорлыққа

қарсы тұратын үлкен күштің бірі – ұлттың

пейілі мен ниеті. Өкінішке қарай, біз осы

қасиетімізден ажырап қалдық, ниетіміз

өзгеріп, пейіліміз тарылып кетті. Міне,

осы секілді жаман қылықтардан арылтып,

бұрынғы бабаларымыз бен аналарымыздың

тектілігін бойымызға дарытқан жағдайда

ғана дұрыс ел боламыз, - дейді Ырза

Тұрсынзада.

* * *

ҚР Сыбайлас жемқорлыққа қарсы

іс-қимыл агенттігінің Республикалық

Суретті түсірген - Валерий Бугаев.

ақпараттық үгіт-насихат штабының өкілдері

жастармен кездесті.

Жастар бастамаларын дамыту орталығына

Республикалық штаб төрағасы Ырза

Тұрсынзада мен төрағаның орынбасары,

белгілі айтыскер Арман Бердалы арнайы

келді. Орталық жұмысымен танысқан

Ы.Тұрсынзада өңір жастарының басын бір

арнаға тоғыстыратын заманауи орталыққа

жақсы деген баға берді.

- Жастар орталығы біздің еліміздің

барлық өңірінде жоқ. Павлодарда жастар

мәселесі назардан тыс қалмай, үлкен

көңіл бөлініп отырғаны қуантарлық екен.

Біздің заманымызда жастардың мәселесін

шешуге арналған арнайы орталықтар

болған емес. Сіздер бейбіт заманның

бақытты ұрпағысыздар. Сол себепті қазақ

жастарының жамандықтан мақұрым болып,

ақ парақтай таза болғанын қалаймын.

Қазақ өсіп келе жатқан ұл-қызына «біреудің

ала жібін аттама» деп құлағына құйып

отырады. Оның астарында ұрлыққа барма,

пара берме деген үлкен тәрбие жатыр.

Менің арманым біздің жастар бүгінгідей

таза қалпын сақтап, бармақ басты, көз

қысты деген әдеттен аулақ болса деймін, -

деді Ы.Тұрсынзада.

Арман Бердалы тәрбиелік мәні зор

аңыздардан мысал келтіре отырып,

жастарды елі мен жеріне адал қызмет

етуге шақырды.

- Ертіс-Баян өңірі – ұлылардың

мекені. Өз басым ұлылар туған өлкеден

ұрылардың шығатынына сенбеймін. Мен

қазақ жастарының бойынан адамдық

қасиетті ғана көргім келеді. Өйткені, бұл -

кез келгеннің бойына дари бермейтін

қасиет. Адамдығы бар жанның арамдыққа

бармайтыны ақиқат, - деді А.Бердалин.

Меймандардың әңгімесін үзбей

тыңдаған жастар көкейлерінде жүрген

сауалдарды қойып, еркін пікір алмасуға

мүмкіндік алды.

Оралхан ҚОЖАНОВ,

Тілеуберді САХАБА,

Қарлығаш ХАШЫМҚЫЗЫ.

SARYARQA SAMALY

АЙНА 24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл 3

КОММУНАЛДЫҚ ҚЫЗМЕТ

Тұрғын үйлерге

жылу берілуде

Облыс орталығындағы көпқабатты үйлерге кешегі күннен жылу беріле

бастады. Дей тұрғанмен, жылудың рахатын дайындық жұмыстарын

уақытылы аяқтаған тұтынушылар ғана сезіне алады. Өкінішке қарай,

1277 көпқабатты үйдің әзірге 620-сы ғана маусымға сақадай сай.

«Павлодарэнерго» АҚ-ы баспасөз

қызметі хабарлағандай,

283 көпқабатты үйдің жылу

қабылдауға құжаттары бар. Ал

қаланың Солтүстік және Оңтүстік

АУЫЗ СУ

Жеті ауыл қамтылады

Соңғы жылдары Ақтоғай ауданында тұрғындарды сапалы ауызсумен қамту

ісі мықтап қолға алынған. Осы уақытқа дейін 7 ауыл орталықтандырылған

су жүйесіне қосылса, қазір екі ауылда құрылыс жұмыстары жүргізілуде.

Оралхан ҚОЖАНОВ

Қала берді, 7 ауылға су

құбырларын тарту үшін жобалықсметалық

құжаттар әзірленіп жатыр.

Осылайша, 2022 жылы барлық

ауылдарда ауызсу мәселесі шешімін

таппақ. Өңірлік коммуникациялар

қызметінде өткен онлайн брифингте

аудан әкімі Қаршыға Арынов өңірдегі

ауыз су мәселесі жөнінде айтып

берді.

- Ауданда 31 елді мекен

бар. Халық саны 200-ден аз

12 ауылда КБМ жұмыс істеп тұр.

Ал Мүткенов және Харьков ауылдарында

орталықтандырылған ауызсумен

жабдықтау жүйесінің

құрылысы жалғасып жатыр.

Жобалар екі жылға жоспарланғандықтан,

келер жылдың

тамыз айында қолданысқа беріледі

деп күтілуде. Мердігер ұйым

басшылығымен меморандумға қол

қойылып, құбырларды үйге дейін

тарту мәселесі шешімін тапқанын

атап өткен жөн, - дейді Қ.Арынов.

ТҰТЫНУШЫ ТАЛАБЫ

бөлігінде орналасқан 100-ден

аса үй мүлдем дайын-дықсыз

отырған көрінеді.

Көп үйлерде дайындық

көрсеткіші 20-80 пайыз аралығында.

Келесі жылы Жалаулы ауылында

орталықтандырылған ауызсумен

жабдықтау жүйесінің құрылысы

басталады деп жоспарлануда.

Ал жобаның ықшамдалған түрін

Барлыбай, Шолақсор, Шұға,

Жамбыл, Жоламан және Жаңатап

ауылдарында жүргізу үшін тиісті

құжаттар әзірленуде.

Су құбырларын тарту бір бөлек,

Қысқы маусымға әзірлікті аяқтаған

үйлерге 23-30 қыркүйек аралығында

жылу беріле бастайды. Яғни, бір

күнде барлық үйге жылу тарату

мүмкін емес. Десе де, кейбір

үйлердің жылу қабылдауға рұқсат

қағазы болса да, ол учаскелерде

жылу желілерінің жөнделуіне

байланысты кеш берілуі мүмкін.

Жеке секторға тоқталсақ,

4318 үйдің әзірге 234-і ғана

жылу қабылдауға әзір. Бұған

дейін әлеуметтік нысандарға

жылу берілгенін атап өткен жөн.

22 қыркүйекке дейінгі жағдай

бойынша облыс орталығындағы

46 балабақша, 10 мектеп,

10 білім беру және 14 денсаулық

сақтау мекемелері жылуға

қосылған.

О.АХМАДИЯ.

халыққа қызмет көрсету жұмыстарын

реттеу бір басқа. Аудан әкімінің

айтуынша, бұл жұмысқа жауапты

«Ақтоғай-Сервис» кәсіпорны тариф

мәселесін бір ізге салған. Атап

айтсақ, жеке тұлғаларға судың

әр текше метрі 134,14 теңгеден,

заңды тұлғаларға 207,35 теңгеден

босатылуда. Ал КБМ-нің 1 литр

суы 1,5 теңгеге тең.

Біртұтас жүйе құрылады

Қазақстанда тұтынушыларға тиісті деңгейде қызмет көрсетілмейді. Әсіресе,

бұл мәселе медицина, тұрғын-үй коммуналдық шаруашылық, көлік және сауда

салаларында өзекті.

Мемлекеттік органдарға 2018 жылы 21 мыңнан астам,

ал былтыр 30 мыңға жуық өтініш келіп түскен. «Бұл ретте

жүйенің бірде-бір қатысушысы тұтынушының мүддесіне

толық көңіл аудармайды. Сондықтан тұтынушылар

құқығын қорғау деңгейінің төмендігі, бұрмаланған

статистика және «қайталанатын қателермен жұмыс

істеуге» деген қызығушылықтың жоқтығы байқалады.

Статистика тұтынушылардың қанағаттанбауы үнемі

жоғары деңгейде қалып отырғанын көрсетеді.

Тұтынушыларды мазалайтын сұрақтар жалпы

жылдан-жылға қайталанып отырады, әсіресе тұрғын

үй-коммуналдық шаруашылық, бөлшек сауда, медициналық

қызмет және көлік салаларында», - дейді Сауда және

интеграция министрі Бақыт Сұлтанов.

Бұл мәселе қазір Үкімет деңгейінде қаралып,

тұтынушы мүддесін қорғаудың біртұтас жүйесін жасау

міндет етілуде.

М.ҚАПАНҰЛЫ.

Жақында «Болаттар» ЖШС-нің басшылығы

Успен аудандық ауруханасына 4 оттегі концентраторын

сыйға тартты.

Оттегі құралын

сыйлады

Жансері СЪЕЗБЕК

- Мұндай қиын-қыстау кезеңде

жағдайды сырттай бақылап, үйде

тыныш жата алмайды екенсің.

«Біз біргеміз!» деген ұрандар

осындай сәтте іс жүзінде көрініс

табуы тиіс. Қалталы азаматтар

қайырымдылық жасағаны -

құптарлық іс. Дәрігерлер бастарын

қатерге тікке кезде, өз тарапымыздан

осында көмек көрсетейік

деп шештік, - дейді серіктестік

басшысы Болат Жұмаділ.

Аудандық аурухананың бас

дәрігері Ерлан Базарбеков

кәсіпкерге алғысын жаудырып,

мұндағы концентраторлардың

саны 32-ге жеткенін айтты.

Бұл – аудан үшін жақсы көрсеткіш.

- Пандемия кезінде 50 адам

емделді. Қиын сәтте барымен

бөлісіп, қол ұшын созған

ӨҢІР

кәсіпкерлер аз болған жоқ.

Олардың қатарында «Галицкое»,

«БИК», «Анна» сияқты шаруа

қожалықтары бар. Концентраторлар

арнайы комиссия

мүшелерінің бақылауымен тізімге

енгізіліп, қолданысқа беріледі.

Жаман айтпай, жақсы жоқ,

індеттің екінші толқыны орын алған

жағдайда 90 орынды инфекциялық

стационар дайын тұр, - дейді

бас дәрігер.

Жалпы, ауданның денсаулық

сақтау саласында айтарлықтай

проблема жоқ. Кадр мәселесі

шешімін тауып келеді. Биыл «Ауыл –

ел бесігі» бағдарламасы шеңберінде

Галицкое ауылдық дәрігерлік

амбулаториясы мен аудандық

аурухананың стационарлық корпусы

жөндеуден өткен. Аудандық

аурухананың қабылдау бөлімі

жаңартылғанын да атап өткен жөн.

Успен ауданы.

Қарақұмық

егуден көш

басында

Биылғы құрғақшылыққа қарамастан Успен ауданының

диқандары астық алқабының әр гектарынан

орташа есеппен 7 центнер өнім жинауда. Себебі,

көктемгі егіс науқанында тиісті агротехнологиялық

жұмыстар жүйелі жүргізілген.

Өңірлік коммуникациялар

қызметінде өткен онлайн

брифингте аудан әкімі Николай

Дычко өңірдегі ауыл шаруашылығы

саласының дамуы жайлы айтып

берді. Бүгінде мұнда 138 шаруа

қожалығы егін шаруашылығымен

айналысады.

- Жергілікті шаруалар

қарақұмық егу бойынша облыста

көш басында. Атап айтсақ, ауданда

15 мың гектарға қарақұмық егілген.

Ал күнбағыс өсіру бойынша екінші

орындамыз. Күнбағыс алқабының

75 пайызына репродукциялы

тұқымдар себілді. Сәйкесінше,

биыл диқандар мол өнім жинауға

ниетті. Себебі, көктемгі егіс

кезеңінде ауыспалы егістерді

бақылау, сортты жаңарту және

жоғары репродукциялы тұқым

себу, тыңайтқыштарды енгізу

және өсімдік қорғау құралдарын

пайдалану сияқты агротехникалық

іс-шаралар уақытылы жүргізілді, -

дейді аудан басшысы.

Қазіргі уақытта 153,2 мың

гектар егіс алқабының 87,7 пайызы

орылған. Нәтижесінде 81,2 мың

тонна астық бастырылған.

Аудан шаруалары техника

паркін жаңартудан қалыс қалған

емес. Атап айтсақ, соңғы екі

жылда 6 заманауи егіс кешені

мен 7 комбайн сатып алынған.

Биылдың өзінде жалпы сомасы

657,3 миллион теңгеге 22 техника

қатарға қосылған.

С

Ж.СЪЕЗБЕК.

4 24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл ӘЛЕУМЕТ

SARYARQA SAMALY

БАС ТАҚЫРЫП

- Айбек Минаимбекұлы, қазіргі

эпидемиологиялық жағдайды

ескерсек, салық төлеу үшін

кезек күту - қауіпті. Салықты

төлеудің өзге жолдары бар ма?

- Әрине, бар. Салықты екінші

деңгейлі банктердің филиалдары мен

мобильді қосымшалары, банкоматтар,

egov.kz порталы, мемлекеттік кірістер

комитетінің сайты (kgd.gov.kz) арқылы

төлеуге болады. Сонымен қатар,

биыл жаңа сервис - «e-Salyq»

мобильді қосымшасы іске қосылды.

Оны ұялы телефонға «AppStore»

немесе «PlayMarket» арқылы жүктеу

мүмкіндігі қарастырылған. Әйтсе

де, қалыптасқан дәстүр бойынша

мемлекеттік кірістер органдарына

келіп, кезек күтетін азаматтар бар.

Олардың басым бөлігі - зейнеткерлер.

Біздің мамандар қарттарға

тиімді төлеудің тетіктерін көрсетіп,

кеңес береді. Одан басқа, бүгінгі

таңда қалыптасқан жағдайда,

яғни пандемия мен карантиннің

кесірінен салықтарды санау мен

хабарламалар кеш таратылғаны

рас. Павлодар облысы бойынша

мемлекеттік кірістер департаменті

ҚР Қаржы министрлігі

Мемлекеттік кірістер комитетіне

жеке тұлғалардың жергілікті салықтарды

төлеу мерзімін шегеру

бойынша ұсыныс жасады. Бұл

ұсыныс оң шешімін тауып жатса,

облыс тұрғындарына қосымша

хабарланатын болады.

ЖОЛДАУ ЖҮГІ

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев «Жаңа жағдайдағы Қазақстан: іс-қимыл

кезеңі» атты Жолдауында ауыл шаруашылығы саласын қолдау шараларына

ерекше тоқталып, қадау-қадау міндеттер қойды.

Оның ішінде ауылдық жерлердегі

ұсақ шаруашылықтарға қол

ұшын созу керектігі айтылды.

Май ауданында көп жыл еңбек

етіп, зейнетке шыққан ардагер

ретінде сол аудандағы ақпараттарға

құлақ түріп жүремін. Жуырда

жол түсіп, кезінде өзім қызмет

еткен екі ауылда болып қайттым.

Шаруалардың тыныс-тіршілігімен

танысып, проблемаларын назарға

алдым.

Бүгінде «Теміржан» шаруа

қожалығы иелігінде 150-ге жуық

асыл тұқымды қазақтың ақбас

сиыры бар екен. Шаруашылық

басшысы Назымбек Теміржанов

малды асылдандыру жұмыстарын

мықтап қолға алған. Қаратерек

ауылында жаңадан құрылған

«Достық ПВ» шаруа қожалығының

басшысы Өмірсерік Маманов егін

шаруашылығын дамытуды көздеп

отыр. Биыл 1000 гектарға тары,

500 гектарға арпа еккен. Алғашқы

жиналған астықтың өнімділігі

жаман емес. Тарының әр гектарынан

6-7 центнер, арпа алқабынан

5-6 центнер өнім жиналыпты.

Аталған шаруашылық мал шаруашылығын

да дамытуға ниетті. Мұнда

жылқы және қой өсіріледі. Еңбегіне

адал 20-ға жуық азамат жұмыспен

қамтылған.

Қос шаруашылықтың басшысы

әңгіме барысында ел Президентінің

Жолдауындағы айтылған мәселелерді

қос қолдап қолдайтынын

жеткізді. Мемлекеттік бағдарла-

Салықты қалай

төлейміз?

Облыс тұрғындары 1 қазанға дейін жер мен жылжымайтын

мүлік салығын, 31 желтоқсанға дейін көлік салығын төлеуі

тиіс. Міндетті төлемді жасау үшін көпшілік мемлекеттік

кірістер органдарына қарай ағылып, ұзын-сонар кезектер

пайда болды. Ал кейбір тұрғындарға салық көлемі

көрсетілген хабарламалар келмеген көрінеді. Мұндай

мәселелер қалай шешілуде? Осы және басқа сауалдарға

облыстық мемлекеттік кірістер департаментінің басшысы

Айбек Паяев жауап берді.

- Кейбір тұрғындар, әсіресе

ауылдықтар, салық сомасы

көрсетілген түбіртектердің

келмегенін айтып жатыр. Сонда

салық төлеушілер міндетті

аударымның көлемін қалай

біле алады?

- Павлодар мен Екібастұз

қалаларындағы көпқабатты баспаналарда

тұратын салық төлеушілерге

берілетін коммуналдық төлемдер

түбіртектерінде салық сомасы

көрсетілді. Ақсу қаласының салық

төлеушілеріне мемлекеттік кірістер

органдары аталмыш хабарламаларды

қолма-қол таратты. Ал елді

мекен тұрғындарына түбіртектерді

беру ісіне жергілікті әкімдіктер

жауапты. Егер қандай да бір себептерге

байланысты салық төлеуші

міндетті төлемнің көлемін білмесе,

жоғарыда аталған «e-Salyq» мобильді

қосымшасының көмегіне жүгіне алады.

«Салық әмияны» қосымша бетінде

салық сомасы жазылған.

- Шыны керек, салық салынған

мүлікке қатысты дәйексіз деректер

жыл сайын кездеседі. Кейде осыдан

бірнеше жыл бұрын сатылған

немесе мүлде меншігінде болмаған

жылжымайтын мүлік пен көлікке

салық төлеу талап етіледі. Мұндай

жағдайда қайтпек керек?

- Өкінішке қарай, түрлі себепке

байланысты осындай олқы тұстардың

Ауыл - елдің алтын бесігі

маларға қатысып, өңір экономикасын

дамытуға ниетті. Ауыл шаруашылығы

саласын қолдауға бағытталған

«Кең дала», «Сыбаға», «Ырыс»,

«Агробизнес», «Агротехника» сияқты

бағдарламалардың игілігін сезініп,

жеңілдіктерді тиімді пайдаланудан

кет әрі емес.

Айтпағым, ауылдық елді мекендерде

ұсақ шаруашылықтар өте

көп. Ауыл шаруашылығы өнімдерінің

басым бөлігі соларға тиесілі. Осы

орайда, шалғайдағы мал баққан

ағайынға қолдаудың қолжетімділігін

арттырған абзал. Жасыратыны жоқ,

көп жағдайда ауылдағы шаруалар

бағдарламалардың талап-ережелерін

кеш естіп жатады. Субсидия алуға

өтініш беруде де көш соңында

қалады. Қазір ауыл шаруашылығы

саласы цифрландыруға көшіп,

субсидия үлестіру ісі электронды

түрде жүргізілуде. Кейбір ауылдарда

интернет мәселесі қолбайлау. Ұсақ

шаруа қожалықтарының иелігіндегі

техника ескі. Кейбіреуінде ол

да жоқ. Жалдауға мәжбүр. Осы

орайда, шаруаларға техника алу

үшін жеңілдіктер қарастырылса екен

деген тілек бар. Қарастырылып та

жатыр. Дей тұрғанмен, пайыздық

мөлшерлемені сәл азайтса, шаруалардың

жыртығы жамалар еді.

Жалпы, ауыл тұрғындарының

өмірін жақсарту – маңызды іс.

Соңғы уақытта «Ауыл – ел бесігі»

бағдарламасы шеңберінде ауылдық

жерлерде көптеген игіліктер орын

алуда. Өмір бойы жөндеу көрмеген

кездесетіні рас. Бұған дейін тұрғындар

тиісті өзгерістерді енгізіп, оның

меншігінде түбіртекте көрсетілген

мүліктің, көліктің жоқ екенін дәлелдеу

үшін салық органдарына келіп,

өтініш жазатын. Енді тұрғындар

«e-Salyq» арқылы үйден шықпай-ақ

мәліметтерді дұрыстай алады. Онлайн

режимде өтініш беріп, үйді, көлікті

сатқаны туралы құжаттарды, көліктің

дұрыс техникалық сипаттамасын

қоса жібере алады. Деректер бір

тәулік ішінде жаңарады. Одан басқа,

салық төлеушілер жер, мүлік туралы

мәліметтерді +7 707 612 97 76

WhatsApp нөміріне жолдай алады.

- Салық төлеу кезінде кімдерге

жеңілдік жасалады?

- Көпбалалы аналарға, жалғыз

тұратын зейнеткерлерге, мүмкіндігі

шектеулі азаматтар мен «ерекше»

балаларды тәрбиелеп отырған

ата-аналардың біріне, жетім, ата-ана

қамқорлығынсыз қалған балаларға

жеңілдіктер қарастырылған. Атап

өтерлігі, осы уақытқа дейін салықтық

амнистия акциясын шамамен

10 мың павлодарлық пайдаланды.

Олар 16,5 млн. теңге көлемінде

негізгі қарызды өтеген соң 6,3 млн.

теңге өсімпұл есептелмейтін болды.

- Әңгімеңізге рақмет!

Сұхбаттасқан -

Құндыз ҚАБЫЛДЕНОВА.

әлеуметтік нысандар жаңартылып,

жолдар ретке келтірілуде. Жаңа

үйлер салынуда. Өзге де мемлекеттік

бағдарламалар шеңберінде ауызсу

мәселесі шешіліп, қайтырымсыз

гранттар үлестірілуде. Бұл

бағыттағы шаруалар жастардың

ауылда тұрақтап қалуына зор

әсерін тигізетіні сөзсіз. Ауылымыз

гүлденсе, ауыл шаруашылығы

саласы дамыса, ұпайымыз түгел

болып, ел экономикасы жанданатыны

айдан анық.

Құдайберген ПІШЕМБАЕВ,

Қоғам қайраткері,

Май ауданының

Құрметті азаматы.

ГАЗЕТ КӨТЕРГЕН МӘСЕЛЕ

«Saryarqa samaly» газетінің осы жылғы 17 қыркүйектегі

нөмірінде «Бейбіт заманда бейіт тонағаны несі?»

атты проблемалық мақала жарық көрген еді. Онда

Павлодар қаласының тұрғыны Қуатбек Көккөзовтің

мәселесі кеңінен айтылып, азамат жергілікті

құқық қорғау органдары мен соттың шешіміне

қатысты өз келіспеушілігін білдірген. Анасының

бейітін тонаған қаскүнемдер әділ жазасын алмайды

деп санайды ол. Жазылған жайтқа орай Павлодар

қаласының №2 сотынан жауап хат келді. Хат мәтінін

толықтай жариялағанды жөн көрдік.

Редакциядан.

Кінәлі азамат

тиісті жазасын

алды

«2020 жылғы 17 қыркүйекте «Saryarqa samaly» газетінде жарық

көрген «Бейбіт заманда бейіт тонағаны несі?» мақаласымен танысып,

оқырмандарға түсінікті болсын деген оймен, қысқаша мағлұмат

келтіруді жөн деп шештім.

Иә, өкінішіке қарай, қоғамымызда осындай қылмыстар орын алып

отыратын кездер болып жатады. Дегенмен, нақты орын алған жағдай

бойынша айтар болсақ, Павлодар қаласы №2 сотында, Павлодар

облысы Мойылды ауылындағы орналасқан зираттардан, бейіт басына

орнатылған темір қоршауларды ұрлау фактісі бойынша қылмыстық

іс қаралып, кінәлі тұлға болып танылған А. соттың 2019 жылғы

5 қыркүйектегі үкімімен Қылмыстық кодекстің 188-бабының 1-бөлігімен

1 жылға бас бостандығын шектеу жазасына сотталған. Сонымен

қатар, оған қатысты 1 жылға пробациялық бақылау оратылып,

100 сағатқа қоғамдық жұмыстарға тарту жазасы тағайындалған.

Сот үкімі бойынша қылмыспен келтірілген мүліктік залал -

47 250 теңге өндірілген.

Аталған сот үкімі жәбірленушінің апелляциялық шағымы

бойынша Павлодар облыстық сотының қылмыстық істер жөніндегі

сот алқасында қаралып, осы алқаның 2019 жылғы 23 қазандағы

қаулысымен өзгеріссіз қалдырылған.

Жоғарыда аталған мақалада жәбірленуші сот үкімімен келіспейтінін,

сотталған А. тиісті жазасын алмағанын және полиция мен сот

өкілдері арызын қайтарып алуды сұрағанын көрсеткен.

Бұл тұрғыда, айтарымыз, сот қызметкерлері тарапынан жәбірленушіге

арызын қайтарып алу жөнінде сотта өтініш болған емес. Керісінше

жоғарыда аталған қылмыстық іс, сотқа келіп түсіп, заң талаптарына

сай қаралып, кінәлі тұлға заңда белгіленген тиісті жазасын алған

және сот үкіміне жоғары тұрған сот инстанциясымен заңға сай

баға берілген. Ендігі жерде жәбірленушінің сотталған А. есімді

азаматқа сот үкімімен тағайындалған жазамен келіспейтіні жөнінде

уәжіне тоқталатын болсақ. Сот кінәлі тұлғаға жазаны Қылмыстық

кодекстің жаза тағайындаудың жалпы негіздерін басшылыққа

алып, атап айтсақ, жаза тағайындау кезiнде қылмыстық құқық

бұзушылықтың сипаты мен қоғамға қауiптiлiк дәрежесiн, кінәлі

адамның жеке басын, оның ішінде құқық бұзушылық жасағанға

дейiнгi және одан кейiнгi оның мiнез-құлқын, жауаптылық пен

жазаны жеңiлдететiн және ауырлататын мән-жайларды, сондай-ақ

тағайындалған жазаның сотталған адамның түзелуiне және оның

отбасының немесе оның асырауындағы адамдардың тiршiлiк

жағдайына ықпалын ескере отырып, тағайындады. Нақтырақ айтсақ,

сот, А. есімді сотталғанның жасаған қылмысын толық мойындап

өкінгенін, бұрын сотты болмағанын, отбасылы және асырауында

кәмелетке толмаған баласының барын, жасын және іс бойынша

жазасын ауырлататын мән-жайлардың жоқ екенін ескеріп, заңда

белгіленген тиісті жазасын тағайындаған. Сондай-ақ, қылмыстық

істі сотта қарау барысында, сотталушы А. өзінің кінәсін мойындап,

ол үшін өкінетінін білдіріп, жәбірленушіге анасының бейітіне жөндеу

жұмыстарын жасап беруге дайын екенін және ол жөнінде өз

ұсыныстарын жасағанын, алайда жәбірленуші екеуі бір келісімге

келе алмағанын көрсеткіміз келеді.

Павлодар қаласы №2 сотының төрағасы

Нұрлан Қайырбеков».

SARYARQA SAMALY

НАРЫҚ 24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл 5

Жәрмеңке неге

жалғасын таппайды?

ТҮЙТКІЛ

Жәрмеңке қашан жалғасады? Қазір павлодарлық

тұтынушылар мен агроөнеркәсіп өкілдерін осы

сауал жиі мазалайды. Күзгі жиын-терім уақытында

жұртшылық арзан өнімді молырақ сатып алғысы

келсе, ала жаздай еңбегінің жемісін жәрмеңкеде

жылдам сатып жіберуге талпынған шаруалардың

талпынысы да заңдылық. Өңірімізде эпидемиологиялық

ахуал тұрақталып, карантиндік

шектеулер алынып жатқанда ауыл шаруашылығы

жәрмеңкесін ұйымдастыруға не кедергі?

Оралхан ҚОЖАНОВ

Бірден айтайық, бізден халқы

2-3 есеге көп, індетті жұқтыру

жағынан Павлодар облысынан

алда тұрған Нұр-Сұлтан қаласында

соңғы апталарда жәрмеңке тұрақты

өткізіліп жүр. Тіпті, апта сайын

әр облыстың ауыл шаруашылығы

тауарын өндірушілері кезеккезекпен

төбе көрсетіп, өнімдерін

саудалауда. Ал біздің өңірдің

жәрмеңкеге жауапты органдары

оны ұйымдастырудан қашқақтап

отырғаны түсініксіз. Бұл жайтқа

наразылық танытып, редакциямызға

хабарласатын оқырмандар көп.

Шынымен де, қазір дүкендерде

азық-түлік өнімдерінің бағасы

аспандап тұр. Осындайда бағаны

тұрақтандырып, халықты арзан

өніммен жарылқайтын жәрмеңке-

нің өткізілмеуі онсыз да қалтасы

жұқарған халықты тығырыққа

тірегені рас. Қымбатшылықтың

зардабын тартып, жәрмеңкені

асыға күтіп отырғандардың бірі –

облыс орталығының тұрғыны,

зейнеткер Айтжамал Молдаханова.

- Жәрмеңке көктемде өз жұмысын

тоқтатқанда түсіністікпен

қарадық. Азаматтардың денсаулығынан

асқан байлық жоқ, ережеге

бағынуымыз керек. Бірақ, қазір

жағдай тұрақталды ғой. Нағыз

жәрмеңке ұйымдастырылатын

уақыт. Санитарлық талаптар

сақталып өткізілсе, кімге зиян?

Шаруаларға да, біз сияқты азғантай

зейнетақысын үнемдеп отырған

қарияларға да тиімді емес пе?

Әйтпесе, қазір сауда орындарында

барлық азық-түлік өнімдерінің бағасы

қымбат. Аз ғана зейнетақымызды

қайда жеткіземіз? Егер жәрмеңке

жұмыс істей бастаса, өнімдерді

әлдеқайда төмен бағаға сатып

алатын едік, - дейді зейнеткер.

Тұрғындардың жанайқайына

өнім өндірушілер де үн қосуда.

Егіс даласынан тонналап картоп

пен көкөніс жинап жатқан шаруалар

пандемия кесірінен өнімдерін

экспортқа шығара алмай отыр.

Ал ел нарығы шағын. Жағдай

бұлай жалғасып, жиналған өнім

тұрып қалса, көп кешікпей бұзыла

бастайтыны анық. Дәл осы сәтте

жәрмеңке ұйымдастырылса,

шаруашылықтар облыс орталығына

өнімдерін әкеліп, арзан бағаға

жылдам өткізіп жібере алар еді.

Бір ғана мысал, жақында облыстық

әкімдікте өткен жиында «Ақтоғай-

Агро» ЖШС-нің бас директоры

Александр Терентьев көкөністі

сыртқа өткізе алмай, тығырыққа

тіреліп отырғанын жасырмады.

Аймағымыздағы ірі шаруашылықтар

тығырықтан шығар жол таба

алмай отырғанда орта және ұсақ

шаруашылықтардың мүшкіл халін

бағамдай беріңіз.

Тұрғындардың базынасын

облыс әкімінің орынбасары

Асайын Байхановқа жеткіздік.

- Иә, жәрмеңкенің өткізілгені

дұрыс болар еді. Бірақ, облыстың бас

мемлекеттік санитарлық дәрігерінің

қаулысына бағынамыз. Нұр-Сұлтан

қаласында ұйымдастырылып жатқан

жәрмеңкеге сатып алушылар бір

жерден кіріп, бір жерден шығады.

Дезинфекциялық тоннель орнатылып,

өзге де санитарлық ережелер

қатаң қадағалануда. Бізде ондай

мүмкіндіктер жоқ. Дей тұрғанмен,

келер аптадан бастап жәрмеңкені

өткізу мәселесі қарастырылуда.

Көкөніс өсірушілер өнімін өткізе

алмай жатыр дегенге келісу қиын.

Чернояркалық шаруалар картоп пен

сәбізді Ресейге, еліміздің өзге де

өңірлеріне жөнелтуде. Қоймаларда

да сақтауға мүмкіндіктері бар, -

дейді Асайын Байханов.

Жәрмеңкені өткізуге жауапты

облыстық ауыл шаруашылығы

басқармасының басшысы

Серік Батырғожиновтің де пікірін

білгенді жөн көрдік.

- Жәрмеңкеге рұқсат берілсе,

бірден кірісіп кетер едік. Бұған

дейін Конституция күніне орай

ұйымдастырамыз деп әзірленгенбіз.

Алайда, облыстың бас мемлекеттік

санитарлық дәрігері рұқсат

етпей отыр. Таяу уақытта бұл

мәселе шешімін табады деген

сенімдеміз. Әзірге өнімдер

әлеуметтік дүкендерге жеткізіліп,

қолжетімді бағамен сатылуда, -

дейді басқарма басшысы.

...Жәрмеңкенің не себепті жалғасын

таппай отырғаны туралы біздің басылым

бұған дейін бірнеше мәрте мәселе

көтерген. Өткен жолы да аталған департамент

басшылығынан мардымды

жауап ала алмаған едік. Байқауымызша,

ондағылар қаулы шығарарда өңір-

,,

дегі оң жағдайды есепке алмайтын

тәрізді...

Суреттер газет мұрағатынан алынды.

Бұл мәселе бойынша облыстық

тауарлар мен көрсетілетін

қызметтердің сапасы мен қауіпсіздігін

бақылау департаментіне

хабарластық. Аталған мекеменің

баспасөз қызметіндегілер әр апта

сайын карантиндік шектеулер

алынып жатқанын, әзірге жәрмеңкені

өткізуге рұқсат берілмейтінін

хабарлады. Жәрмеңкенің не себепті

жалғасын таппай отырғаны

туралы біздің басылым бұған

дейін бірнеше мәрте мәселе

көтерген. Өткен жолы да аталған

департамент басшылығынан мардымды

жауап ала алмаған едік.

Байқауымызша, ондағылар қаулы

шығарарда өңірдегі оң жағдайды

есепке алмайтын тәрізді. Естеріңізде

болса, Конституция мерекесіне

орай бекітілген демалыс

күндерінде де қоғамдық көлік

қозғалысы бойынша түсінбеушіліктер

орын алған еді. Тұрғындардың

наразылығы күшейе түскен тұста

кейін демалыс күндері қоғамдық

көліктердің жүруіне рұқсат берілді.

Сөздің түйіні, Нұр-Сұлтан қаласында

ұйымдастырылып жүрген

жәрмеңкені санитарлық талаптарды

сақтай отырып, біздің өңірде

де өткізуге болады. Бұған мүдделі

органдар мен санитарлық

мекемелердің бірлескен жобажоспары

бар деп те сенеміз. Тек

кейбір мекемелер эпидемиологиялық

жағдайдың ушығып кетуінен

сақтанып отырған сыңайлы. Облыс

басшылығы мәселені жуық күндері

шешеді деген ойдамыз.

6 24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл МӘСЕЛЕ

SARYARQA SAMALY

Өзені бар, суы жоқ

Ақкөл атырабы тағы құрғап қала ма?

2021 жылдан бастап

Қ.Сәтбаев атындағы

Ертіс-Қарағанды

каналынан Шідерті

өзенінің төменгі

арнасына су жіберу

тоқтатылуы мүмкін.

Бұл Павлодар

облысының

экологияcына һәм

экономикасына

айтарлықтай зиян

тигізеді. Жергілікті

шаруалар осылай

деп дабыл қағып

отыр.

КСРО Мемлекеттік сыйлығының

лауреаты, су шаруашылығы

саласының ардагері Алексей

Баталовтың айтуынша, өткен

ғасырдың 60-жылдарында қазіргі

Қ.Сәтбаев атындағы каналдың

құрылысы басталып, Екібастұз

ауылдық аймағының аумағындағы

Шідерті өзенінің ағыны табиғи

жолмен емес, су торабымен

реттелуге көшкен. Осылайша,

каналдың Шідерті кентінің маңынан

өтетін тұсына №112 су торабы

салыныпты. Соның нәтижесінде

Шідерті өзенінің арнасы Ертіс

суын Қарағанды қаласына қарай

тасымалдауға пайдаланыла бастады.

Алайда мұның салдары да жоқ

емес еді. Өйткені осыдан кейін

Ақтоғай ауданының қырдағы

елді мекендері және Екібастұз

ауылдық аумағының біраз жеріне

көктемдегі табиғи су жайылмайтын

болды. Бұрын көктемде

аталған атыраптағы шабындық,

жайылымдық жерлер, су қоймалары

тегіс суға толатын. Өлкедегі іріліұсақты

көлдер арнасынан тасып,

бір-біріне қосылып, аппақ айдын

болып жарқырап жататын. Бұл

жердің Ақкөл-Жайылма аталуы

да содан.

– Канал салынған соң Шідерті

өзенінің төменгі арнасына табиғи

су жіберілмейтін болды. Демек,

көктемде жарқырап жататын ақ

айдын көзден бұлбұл ұшуы мүмкін.

Соның алдын алу мақсатында канал

құрылысын жобалау барысында

табиғи су жайылымының өтеуі

ретінде Ертіс-Қарағанды каналынан

Шідерті өзенінің төменгі арнасына

компенсациялық су жіберу

қарастырылды. Бұл табиғатты қорғау

тұрғысынан да қажет шара еді.

Осылайша, Екібастұз ауылдық

аумағы мен Ақтоғай ауданының

аумағына жеткілікті көлемде су

жіберіліп тұрды. Нәтижесінде, мал

шаруашылығымен ғана айналысатын

жергілікті халық, төрт түлігін көптеп

өсіріп, қысқы жем-азығын қысылмай

қамдап келді. Су бойындағы

елді мекендер де түтінін түзу

ұшырып тұрып жатты, – дейді

А.Баталов.

Ресми деректерге сүйенсек,

1993-1998 жылдары каналдан

Шідертінің төменгі арнасына 100 млн.

текше метрден су жіберіліп тұрған.

2000-2004 жылдар аралығында

мүлдем су жіберілмеген. Ал 2005-

2008 жылдары 50 млн. текше

метрден су жайылатын болған.

Одан кейін аталған көрсеткіш

100 млн. текше метрге дейін

жетті.

– Еліміз нарықтық экономикаға

көшкен соң, каналдың суын

ақылы пайдалану тетігі енгізілді.

Алайда тоқсаныншы жылдардың

тоқырауынан енді ғана бас көтере

бастаған шаруалардың суға ақша

төлейтіндей жағдайы жоқ еді.

Сондықтан 2000-2004 жылдары

Шідертінің төменгі арнасына су

жіберу тоқтатылды. Салдарынан су

жайылмаған өңірдің флорасы мен

фаунасы айтарлықтай зақымдалды.

Жерасты сулары тартылып, тұзды

жерлер көбейді. Өлкеден аң-құс

безіп кетті. Халық арасында түрлі

дертке шалдығушылардың саны

күрт өсті. Төрт түлік мал азайды.

Сөйтіп ауыл халқының тұрмысы

төмендеп, әл-ауқаты нашарлады.

Осының бәрі өңір экономикасына

айтарлықтай залал келтірді, – дейді

А.Баталов.

Су шаруашылығы саласының

ардагері Мырзағали Ерғалиевтің

айтуынша, су жіберу тоқтатылған

кезде ауыл адамдары облыстың,

республиканың өзге аумақтарына

жаппай көше бастаған.

– Мәселен, 2000-2004 жылдар

аралығында Екібастұз ауылдық

аймағындағы халықтың саны 20 500

адамнан 11 700 адамға дейін, яғни

бірден 40 пайызға азайды. Канал

суының қызығын көріп отырған

Ақтоғай ауданына қарасты үш

ауылдық округ тұрғындарының

үштен бірі Павлодар мен Екібастұз

қалаларына көшіп кетті. Осылайша,

іргесі сөгілмей отырған ауылдардың

тірлігінен береке қашты, – дейді

М.Ерғалиев.

Сол себепті Павлодар

облысының басшылығы жағдайды

реттеу үшін ел Үкіметінен бірнеше

мәрте көмек сұрауға мәжбүр

болды. Ақыры 2002 жылы сол

уақыттағы Премьер-Министрдің

орынбасары Кәрім Мәсімовтің

тапсырмасына сәйкес, Қ.Сәтбаев

атындағы каналдан Шідертінің

төменгі арнасына табиғатты қорғау

мақсатында компенсациялық су

жіберу жобасы әзірленді. Соның

негізінде 2005 жылдан бастап

республикалық бюджеттің есебінен

50 млн текше метр көлемінде су

босатыла бастады. Жылдар бойы

суалып жатқан Әулиекөл, Жалаулы,

Шығанақ, Қарасу, Шиқылдақ

секілді көлдерге көрік кірді. Ал

2009 жылдан бастап босатылатын

судың көлемі 100 млн. текше

метрге жетті.

– Екібастұз ауылдық аймағының

және Ақтоғай ауданының тұрғындары

әуелден мал шаруашылығымен

айналысады. Бұл төңіректе егін,

көкөніс өсірілмейді. Жайылымға

су тамбаған жылдары халық

қатты қиналды. Төрт түлік ішетін

су таппай дала кезіп кететін.

Ақыры тұрғындар өзара бірлесіп,

қауға құдық қазып, тығырықтан

шығуға мәжбүр болды. Енді міне,

2021-2023 жылдарға арналған

республикалық бюджетте каналдан

су жіберуге қаржы әлі

қарастырылмағанын естіп, ұйқымыз

қашты. Су жібермеудің зардабын

төрт жыл тарттық емес пе?!

Үкімет табиғи апатты қолдан

жасағалы отыр ма? – дейді Ақкөл

ауылдық округіндегі «Табыс» шаруа

қожалығының басшысы Манат

Алғамбаров.

Кәсіпкердің айтуынша, Екібастұз

ауылдық аймағы мен Ақтоғай

ауданындағы Басқамыс, Жолболды

және Жалаулы ауылдық округтері

кеншілер шаһарын, Ақтоғай ауданын

ет-сүт өнімдерімен толықтай

қамтамасыз етіп отыр. Одан

артылғанын Павлодар қаласына,

жақын орналасқан аудандарға

жеткізеді.

– Егер су жіберу тоқтатылса,

мал басы күрт азаяды. Демек,

өңірдің азық-түлік қауіпсіздігіне

қатер төнеді. Облыстың ауыл

шаруашылығы саласы ақсап,

экономикаға нұқсан келеді.

Сурет газет мұрағатынан алынды.

Ақкөл-Жайылма атырабы облысты

қысқы шөппен қамтып отырған

өлкенің бірі еді. Бұл мүмкіндігінен

де айырылатын секілді, – дейді

М.Алғамбаров.

Мәселенің мән-жайын білмек

болып Қ.Сәтбаев атындағы

каналдың директоры Оңдасын

Жиенқұловқа хабарластық. Ол

каналдан Шідерті өзенінің төменгі

арнасына су жіберуге әлі күнге

дейін республикалық бюджеттен

қаржы қарастырылмағанын растады.

Деректерге сүйенсек, 100 млн.

текше метр суды босатуға шамамен

2,9 млрд. теңгеге жуық қаржы

керек.

– Екібастұз ауылдық аймағының,

Ақтоғай ауданының шаруа

қожалықтары үшін жыл сайынғы

су жіберу процесі республикалық

бюджеттен қаржыландырылатын.

Елдегі экономикалық жағдайға

байланысты алдағы үш жылдық

бюджетте су жіберу жайы қаралмай

отыр. Екібастұздық, ақтоғайлық

шаруалар бізге хабарласып, мәселе

көтеруде. 2021-2023 жылдарға

арналған республикалық бюджет

әлі бекітілген жоқ. Жағдайды

реттеу үшін сұраныс жасалуда.

Әлі оң жауап алған жоқпыз. Депутаттар,

шаруа қожалықтары, облыс

билігі мәселеден хабардар, – деді

О.Жиенқұлов.

Канал директорының айтуынша,

былтыр Павлодар облысы әкімдігінің

тапсырысына сәйкес, жіберілген

судың қай жерге дейін жететінін,

қандай әсер беретінін анықтау

үшін арнайы зерттеу жұмыстары

жүргізілген. Белгілі болғандай,

Екібастұз ауылдық аймағы мен

Ақтоғай ауданының ауылдық

округтерін толықтай қамту үшін

жылына 120 млн. текше метр

су керек. Шаруа қожалықтары

тарапынан да суға деген сұраныс

өсіп келеді. Ал енді жылда алып

жүрген 100 млн. текше метр

судың өзі арман болып қалуы

мүмкін.

– Каналдан су босатуға әлі күнге

дейін қаржы қарастырылмағаны

түсініксіз. Қаржы үнемдеудің

жолы осы екен деп, мыңдаған

адамды тіршілік нәрінсіз қалдыру

ақылға сыймайды. Әуелде табиғи

сумен-ақ қысылмай күн кешіп

келген жергілікті халық Орталық

Қазақстанды, ондағы өндіріс

орындарын, ауылшаруашылық

жерлерін қамту мақсатында

стратегиялық тұрғыдан маңызы

зор Ертіс-Қарағанды каналының

салынуына қарсылық танытпаған

еді. Себебі оның өтеуі ретінде

компенсациялық су жіберілетін. Ал

оны тоқтаудың зардабы қандай

боларын 2000-2004 жылдар

нақты көрсетіп берді. Ендеше

жиырма жыл бұрынғы қателікті

қайталау береке бермесі анық.

Жалпы, мемлекет мүддесі үшін

бәріне көнген Шідерті бойын

жайлаған халықтың қандай кінәсі

бар еді?! – дейді Мырзағали

Ерғалиев.

Павлодарлық шаруалар жыл

сайын берілетін 100 млн. текше метр

судың көлемін қысқартып тастауы

мүмкін екенін алға тартуда. Бірақ

одан не қайыр?! Өзен арнасының

басындағы елді мекендерге су

жеткенімен, соңындағы шаруалар

сорлап қалады. Олар суды

азайтпай беруді талап етіп отыр.

«Келер жылы сусыз қаламыз» деп

ерте қамданған шаруалар осы

аптада ел Президентінің атына

хат жазды. Ендігі үміті Ақордада.

Фархат ӘМІРЕНОВ.

SARYARQA SAMALY

талқы 24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл 7

Ортаға салар ой

Қаралы үйдегі

ысыраптар азайса

Әлемге ойда жоқта тап болған коронавирус

инфекциясының таралуы әсіресе көпшілікті

шоғырланудан тыйылуға шақыруда. Бұған

дейін қазақ қоғамының қай шарасы болмасын

қарақұрым халықсыз өтпей-тұғын. Ендігі жерде

өлім-жітімнің өзінде имамдар жамағатты топырақ

салуға барудан әрі аспай, онда да аз туыспен

шектелуді ескертіп, жаңа шарттарға үйретуде.

Бұл жайт, шынында, осыған дейін жайылған

етек-жеңді жиюға, ел ағаларының жаназада

бұдан былай ондаған табақ адамның жиналуынан

аулақ болуға, қаралы үйде ас беруден тыйылуға

үндеуде.

Таяуда мұндай үндеуді Ақсу

қалалық ардагерлер кеңесі,

осы өңірдің имамдары көтеріп,

жұртшылыққа ой тастады. Бұл

жайт біздің газетіміздің назарынан

тыс қалмады. Себебі, қозғалып

отырған ой – қазақ қоғамының

дамуына қатысты.

Ақсу қалалық мешітінің бас

имамы Әбдімүтәліп Омаров, Ақсу

қалалық ардагерлер кеңесінің

төрағасы Залмұқан Арынов

бастаған, Ақсу кенті мешітінің имамы

Ғалыбек Қабылдинов, Ақсу кентінің

тұрғыны Адыра Сағынбай, еңбек

ардагері Орынбасар Бейсенбай,

Ақсу кенті мешітінің алқа мүшесі

Балғабай Смағұлов, Евгеньевка

ауылының тұрғыны, ардагерлер

кеңесінің төрағасы Ізбасар Усинов,

Ақсу кенті мешітінің алқа мүшесі

Амангелді Құсманов қостаған

азаматтар тобы былай дейді:

«Соңғы кездегі пандемия

оқиғасы, карантиндік шектеу

шаралары елімізді бір ойландырып

тастағандай болды. Барлық

нәрсенің қадірін білетін болдық.

«Карантин» деп даладан да,

қаладан да тыйылдық. Осы карантин

уақытында тойдан бас тартсақ

та, жаназадан қалмадық. Жанымызды

шүберекке түйіп, бетімізге

бетперде киіп, «өлімнен ұят күшті»

дегендей барып көңіліне демеу боп,

көңіл айтып, жаназаға қатысып,

топырақ салдық. Енді бұрынғы

әдетімізді қойып, марқұмның

үйіне ас ішуге бармай, зираттан

тура өз үйлерімізге тарқастық.

Көппен асқа отырсам біреуден

бірдеңе жұқтырып алам ба, деп

шыбын жанымызды ойладық.

«Жиналмаңдар» деген тәртіп тағы

бар. Ассыз да марқұмды ақтық

сапарға шығарып салуға болатынына

көзіміз жетті. Екі айдай

бойымыз осыған үйренгендей

болды. Екі ай емес-ау, көптен

осылай істеп келе жатқандаймыз.

Қан жұтып, қайғырып жатқан үйге

асқа отырмау көңілге қонымды

сияқты. Көңіл айттық, жұбаттық,

батасын бердік. Топырақ салып

бет сипадық. Басқа не керек?

Алла да, аруақ та, артта қалған

туыстары да риза шығар деген

ой тұрады көңілде. Қазалы үйдің

туыстары, балалары жылқы іздеп,

қазан-қазан ет асып әуре болмай,

жерлеу рәсімінде шағын дастарқан

жайып, өз туыстарымен қалып

жатты. Ет жақын туыстары енді

халықты қалай күтіп аламыз деп

бастарын қатырмай, қайтқан

адамның бала-шағасына көңіл

аударып, жұбаныш болып асықпай

тарқасты. Қазалы үйге қандай

ыңғайлы.

Туған-туыс, бала-шаға есін жиып

алғашқы жұмалығы мен қырқына

әзірленсе болады. Қырқына келе

алмаған ағайын жылына келуге

болады. Сондықтан соятын малды

марқұмның қайтқан күні емес,

қырқы мен жылына союға болады.

Міне, осы үрдісті карантин біткен

соң да жалғастырып алып кетсек

дұрыс болар еді», дейді үндеу

жариялаған ақсақалдар.

Бұл ретте бірнеше дәйектер

мен пікірлер алға тартылады:

«Біріншіден, қаралы үй жаназаға

келген халықты күтіп, мал

іздеп әуре болмайды. Қазалы үйдің

алыс-жақыннан келген туыстары,

көңілі жаралы марқұмның артта

...Ысыраптардың азаюын көпшілік

құптайтынына дау жоқ. «Аллаға шүкір,

кезінде, басынан талай қиын жылдарды

өткізген халықтың әл-ауқаты түзелді.

Бірақ шынтуайтына келсек, пейілі кең,

көңілі дархан қазақ халқы бүгінгі таңда

,,

күнделікті тіршілікте сол дархандылықты

дарақылыққа айналдырып көптеген

ысырапқа жол беруде. Қазақ халқы

қуанышта да, қайғыда да материалдықморальдық

ысырапқа ұшырауда...

қалған отбасына демеу болуына

мүмкіншілік болады.

Екіншіден, асхана, дәмхана

іздеп әуре болмас еді.

Үшіншіден, біреудің жағдайы

бар, енді біреудің қолы қысқа. Елден

қалмаймын деп несие алмайтын

болады. Отбасының да берекесін,

тыныштығын ойлаған жөн.

Төртіншіден, шариғат талаптарына

да сай келіп тұр. Қазалы

үйден ас ішпеу, исраф жасамау.

Бесіншіден, бұл жерде ешқандай

салт-дәстүрді бұзу жоқ. Ас

тіптен берілмейді емес, тек өзінің

ет жақын туыстарына берілсе.

Жиналған халық көңіл айтып, батасын

жасап, жаназаға қатысып,

қабыр басында топырақ салып

тарап кету керек.

Сондықтан, қазалы үйде

марқұмды жерлеп болған соң,

асқа үш жүз адам топырламай,

өзінің туыстарымен қалуға, есін

жиюға мүмкіншілік беру керек.

«Мақтаншақ, бекер мал шашпақ»

деп Абай атамыз айтқандай, бәсеке,

бос ысырапшылдықтан арылсақ,

ағайын! Алла Тағала елімізді аман,

жұртымызды тыныш етсін!» деп

аяқталады үндеу мәтіні.

Үндеуге қол қойған ардагерлердің

мәселені тарқата айтқан жеке

пікірлеріне де құлақ түрсек, қаралы

үйде ас беруден бөлек те қосымша

шығындар көп. Солар туралы да

ойласу керек.

«Қазақ «Өмір бар жерде, өлім

бар» дейді. Өлімнен қашып құтылу

мүмкін емес. «Бардың малын

шашамын, жоқтың артын ашамын»

деген екен. Сондықтан, қайғылы

жағдайды ысырапқа бой алдырмай

атқарған жөн. Жаназа кезінде

қаралы үйдегі ысыраптар азайса.

Кісі қайтқан үйде қазан-қазан

тамақ асылу, ірі қара мал сою,

қонақасы беру, мата жыртыс тарату

дұрыс емес. Қимас туысыңды

ақтық сапарға аттандырып жатқан

кездегі дастархан қарапайым болса.

Өйткені ол өлім екенін ұмытпаған

жөн болар. Біреудің жайған

дастарханын сынаудан арылсақ.

Халқымыздың өсіп-өнуіне,

мемлекетіміздің бұдан да көктеп,

көгеруі, алып мемлекет болуын

нәсіп етсін. Ұрпақтарымыздың

иманды, ибалы, білімге құштар,

елін сүйген ұлтжанды құлдарынан

болуын жазсын. Мынау әлемді

шарпыған коронавирус дертінен

халқымызды Алла Тағала қорғап,

жұқпалы дерттің елімізде таралуынан

сақтасын», дейді Ақсу

қалалық ардагерлер кеңесінің

төрағасы Залмұқан Арынов.

«Елімізде карантин жағдайы

бір ретке келіп жатқан кезде Алла

үйлері - мешіттер аз ғана халықпен

барлық карантин жүйесін сақтай

отырып ашылып жатқаны қуанарлық

іс. Осыдан бұрын қаламыздың

бір топ азаматтары әр жанұяның

тұрмыс жағдайын ескере келе қаза

болған кісілерге жабдықтарды

өткізуді тойға айналдырмай

дастарқанда керекті нан, май,

құрт болса деген үндеу орындала

басталғанына көзіміз жетті.

Бүгін тағы бір хабардың куәгері

болып отырмыз. Бұл қолдайтын

шара деп ойлаймын. Себебі, өлім

болып жатқан үй өз-өзімен қайғылы

жағдайда болады. Өздерінің естері

шығып жатқан кезде соятын мал

іздеп, дастарқан қамын ойлап

естері шығып кетеді. Міне, осы

жағдайды жасау әр отбасының

қолынан келе бермейді. Сондықтан

осы мақаланы қолдаймын», дейді

Ақсу қаласы Евгеньевка ауылының

тұрғыны Ізбасар Усинов.

Ысыраптардың азаюын

көпшілік құптайтынына дау жоқ.

«Аллаға шүкір, кезінде, басынан

талай қиын жылдарды өткізген

халықтың әл-ауқаты түзелді. Бірақ

шынтуайтына келсек, пейілі кең,

көңілі дархан қазақ халқы бүгінгі

таңда күнделікті тіршілікте сол

дархандылықты дарақылыққа айналдырып,

көптеген ысырапқа жол

беруде. Қазақ халқы қуанышта

да, қайғыда да материалдықморальдық

ысырапқа ұшырауда.

Қазалы үйге жабдық өткізу

өте қиын. Отбасының үлкеніне

барған соң көңіл айтып, топырақ

салған соң үй-үйлеріне тарап кету

P.S. Осы орайда облыс жұртшылығы тарапынан

айтылар ой-пікірлер болса, редакцияға жолдауларыңызды

өтінеміз. Ел ағаларының салиқалы ойларын

газет бетінде жариялауға әзірміз.

Сурет ғаламтордан алынды.

керек. Ассыз да марқұмды ақтық

сапарға шығарып салуға болатынына

көзіміз жетті. Ысырапқа

жол бермейік, ағайын!» дейді Ақсу

қаласының ұрметті азаматы, еңбек

ардагері Орынбасар Бейсенбай.

Шын мәнінде, осыған дейін

төтенше жағдай жарияланып наурызмамыр

айында бір мәрте, одан соң

шілденің басынан тамыздың 17-сіне

дейін екінші мәрте карантиндік

қатаң шараларға тап болған

жұртшылықтың бұл мәселені бір

ой талқысынан өткізгені дұрыс-ау.

Барлығымыз да осы аралықта

қаралы үйлерге барып көңіл айтып

шыққан жайымыз бар. Кейбір аудандарда

имам-молдалар кәдімгідей

ескерту айтып, асқа қарамай,

жолға шығуын айтып, тек алыстан

келгендерге шағындап ас берілетінін

ескерткенін көрдік. Оған жата кеп

ренжіген адам көрмедік. Сондықтан

Ақсу қаласының ардагерлері

көтеріп отырған мәселе мынау

індет толықтай жойылғаннан кейін

де салт-дәстүрімізді бір заманға

сай әрі қауіпсіз, ысырапсыз етіп

бекітіп алсақ деген ойға әкеледі.

Турасын айтқанда, қаралы үйде

қазан көтерілмеу керектігі,

ысыраптың асып бара жатқаны

туралы бұған дейін де талай мәрте

айтылды. Ендігі жерде оның артық

екенін эпедемия жағдайы да бір

дәлелдеп отыр. Қазақ үшін әуелде

жаназаға қатысу, дұғада болып,

топырақ салудан артық маңызды

іс болмаған. Асқа, онда да күні

бұрын қонақасында он табақ халық

жиналып, ертеңінде 30 табаққа

жететінін барлығы көріп келді.

Осы орайда ақсулық ағайынның

ұсынысы көңілге қонымды секілді.

Нұрбол ЖАЙЫҚБАЕВ.

8

24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл

SARYARQA SAMALY

ЭПИЗООТИЯЛЫҚ АХУАЛ

Құс тұмауы қауіпті ме?

Елімізде құс тұмауы құтырып тұр. Әу баста Солтүстік Қазақстан облысында бой көрсеткен

қатерлі дерт көп кешікпей еліміздің 5 өңірінде тіркелген. «Қара тізімде» Павлодар аймағы

да бар. Құс тұмауы ет немесе жұмыртқа арқылы жұға ма? Фабрикалар карантинге жабылғандықтан

жергілікті нарықта жұмыртқа тапшылығы орын алуы мүмкін бе? Аталған

сауалдарға жауап іздеп көрелік.

Вакцина

жеткілікті

Солтүстік Қазақстан облысындағы

жағдайдан кейін мамандар

іле-шала эпизоотиялық

тексеру шараларын қолға алған.

Нәтижесінде үй құстарының

қырылуы солтүстіктен оңтүстікке

ұшып жатқан жабайы құстардың

кесірінен орын алғаны байқалған.

Себебі үй жануарлары дала

құстарымен бір су айдынынан су

ішкен. Лабораториялық талдау

жасалып, нақты диагнозы -

жоғары патогенді құс тұмауы

фактісі тіркелген.

Бүгінде еліміздегі 5 облыстың

47 елді мекенінде құс

тұмауы тіркелген. Жалпы жеке

аулада 12 926 бас құс қырылса,

СҚО-дағы құс фабрикаларында

41 мың бас құс арам қатқан.

ҚР Ауыл шаруашылығы вицеминистрі

Гүлмира Исаеваның

айтуынша, бүгінде республикалық

қордан 1,4 миллион доза

вакцина бөлініпті. Бұл шамамен

4,7 миллион бас құсқа жетеді.

Жақын күндері қосымша

1 миллион вакцина әкелінбек.

Ол 3,5 миллион құсқа вакцина

салуға жеткілікті. Жалпы, жыл

басынан бері Ветеринарлық

бақылау және қадағалау комитеті

аймақтарға 3,4 миллион

доза вакцина бөлген. Бұл жеке

ауладағы 11,8 бас құсқа вакцина

егуге мүмкіндік беріпті.

Осылайша, қордан бөлінген

дәрі жекеменшік аулалардағы

14,7 миллион құсты 100 пайыз

қамтамасыз етеді, деп сендіріп

отыр вице-министр.

Өтемақы –

міндетті!

Бүгінде республикалық эпизоотиялық

жағдай бойынша

арнайы құрылған жасақ қырылып

қалған қауырсын қанаттыларды

жою жұмыстарын

бастап кетті. Жасақты 500 адамға

дейін ұлғайту жоспарда бар.

СҚО-да 79 маман 72 техникамен,

Қостанай облысында

61 маман 6 техникамен, Павлодар

облысында 58 адам 6 техникамен,

Ақмола облысында

54 маман 6 техникамен жұмыс

істеп жатыр. Яғни қырылған

құстар жойылып, қораларда

дезинфекция жұмыстары жүргізіліп,

мамандар аурудың өзге

аймақтарға таралуының алдын

алуда.

Республикалық эпизоотияға

қарсы жасақ - қырылған құстың

өтемақысын төлеуді жүргізетін

ресми ұйым. Жыл бойы барлық

әкімдікте ай сайын орташа қанша

мал немесе құс қырылғанын

анықтайтын арнайы құрылған

комиссия жұмыс істейді. Әкімдік

шешімінің негізінде Республикалық

эпизоотияға қарсы

отряд аймақтағы ветеринар

қызметінен қажетті материалдарды

алады және қырылған

құстың әр басы үшін иесінің

жеке шотына ақша аударады.

Егер құжаттар дұрыс берілсе,

онда төлем үш күн ішінде жүргізіледі.

Бүгінде Республикалық

эпизоотияға қарсы отряд жеке

ауладағы құстардың иелеріне

390 миллион теңге төлейтіні

анықталды.

Жұмыртқа

тапшылығы

бола ма?

Бүгінде елімізде 35 құс кешені

жұмыртқа шығарады. ҚР Ауыл

шаруашылығы министрлігі мал

шаруашылығы өнімдерін өндіру

және қайта өңдеу департаментінің

директоры Еркебұлан Ахметовтің

айтуынша, олар ішкі нарық

сұранысын толық қамти алады,

тіпті, экспортқа да шығарады.

Белгілі болғандай, отандық құс

фабрикалары жыл сайын бес

миллиардқа жуық жұмыртқа

өндіреді. Ішкі нарықтың сұранысы

106 пайызға қамтылған. Солтүстік

Қазақстан облысындағы жағдайға

келетін болсақ, мұнда бес

фабрика жұмыртқа шығарады.

Карантин шаралары енгізілуіне

байланысты екеуінің қарқыны

төмендеген. Дей тұрғанмен, өзге

құс фабрикалары қажеттіліктің

орнын толтыра алады.

Адамға

жұға ма?

Мамандардың айтуынша,

құс тұмауын жұқтырған құстың

тірі кезінде байланыс жасаған

немесе етін жеген адамға

жұғатын деректер өте сирек

кездеседі. Құс өнімінен, яғни

еті немесе жұмыртқасынан

жұқтырған жағдайлар мүлде

жоқ деуге болады. Сондықтан

адамдар арасында құс тұмауын

жұқтырған жағдай жоқ.

Санитарлық-эпидемиологиялық

қызметтің мамандары құс

фабрикасында жұмыс істеген

400-ге жуық адамды тексерістен

өткізген. Барлығының жағдайы

қанағаттанарлық.

Құс тұмауының короновирусқа

еш қатысы жоқ. Себебі

коронавирус адамнан адамға

жұғады, ал құс тұмауы құстан

құсқа жұғады. Вирусты инфекцияны

құстардың көптеген

түрлері қабылдағыш. Ауруды

көбіне үй құстары - тауықтар,

күрке тауықтар, қаздар және

үйректер тез жұқтырып алады.

Құс еті мен одан жасалған

өнімдер әбден қайнатылуы

немесе қуырылуы керек.

Құс етін қалыпты температурада

пісіру кезінде вирус

өледі. Тұтынушылар құс етінен

жасалған тағамның толық

дайын екендігіне көз жеткізуі

керек, яғни «қызғылт» бөліктері

болмауы керек. Жұмыртқаларды

да сұйық сарысын қалдырмай

пісірген дұрыс.

Аймақтағы

ахуал

Сурет ғаламтордан алынды.

Бүгінде құс тұмауынан

өңірімізде 2 мыңнан астам құс

қырылған. ҚР АШМ Ветеринарлық

бақылау және қадағалау

комитеті Павлодар облыстық

аумақтық инспекциясының

басшысы Рашид Нұрбековтің

мәліметінше, құстардың өлімі

туралы факті қыркүйек айының

басында тіркелген.

- Ең әуелі Ақтоғай ауданынан

құс өлімі туралы хабар

жетті. Жедел түрде қажетті

сынамалар алынып, облыстық

және республикалық зертханада

тексеруден өтті. Бірақ,

ешқандай ауру анықталған жоқ.

Екінші хабар Железин ауданынан

түсті. Келесі күні Тереңкөл

ауданында құс өлімі тіркелді.

Олардан да тиісті материалдар

алынып, зертханаға жіберілді.

Кеше соңғы екі сынамадан

құс тұмауы жұққаны расталды.

Яғни, жоғары залалды құс

тұмауы тіркелді. Індет Тереңкөл

ауданының Жаңақұрылыс ауылдық

округінде, Железин ауданының

Ақтау ауылдық округінде

анықталып отыр, - дейді

Р.Нұрбеков.

Бүгінде аудандардың бас

мемлекеттік инспекторлары

мен ауыл әкімдеріне карантин

шараларын енгізу туралы ұсыныс

берілген. Әкімдердің шешімінен

кейін карантин енгізіледі

деп күтілуде. Оған сәйкес,

індет ошағына айналған ауылдардың

айналасында ор қазылып,

қоршалады. Барлық құс

өнімдерін кіргізу, шығаруға

тыйым салынады. Ауылдарға

кіретін техникалар азайтылады.

Ал тұрғындар еркін кіріп, шыға

алады.

Белгілі болғандай, карантин

жарияланған ауылдардағы барлық

құс түрлері сау немесе

ауру екеніне қарамастан бірден

жойылады. Иелеріне нарықтағы

бағамен өтемі төленеді. Осы

уақытқа дейін 3 ауданда 2315 құс

өлімі тіркелген. Республикалық

қордан 465 мыңнан астам

құс тұмауына қарсы вакцина

жеткізілген. Қазіргі уақытта

34 788 дана вакцина егіліпті.

Вакцинаның басым бөлігі

Ресеймен шекаралас аудандарға

үлестірілген. Себебі, осыдан

1 ай уақыт бұрын құс тұмауы

Ресейдің Челябі облысында

анықталған болатын. «Қазір

құстар оңтүстікке қарай қоныс

аударуда. Осы кезеңде жолда

қонуы мүмкін. Сондықтан барлық

шекарадағы аудандарға вакциналарды

бөліп бердік, - дейді

аумақтық инспекция басшысы.

Осыдан біршама уақыт бұрын

әлеуметтік желілерде Кенжекөл

ауылының маңында 20-дан

астам құстың өліп жатқаны

туралы ақпарат тараған еді.

Облыстық ауыл шаруашылығы

басқармасы басшысының орынбасары

Марат Әпсалықовтың

айтуынша, зертханаларға

қажетті сынамалар алынған.

Әзірге олардан індет белгісі

анықталмаған. Ауылдағы құс

асырайтын ағайын да құс тұмауы

белгілерін байқамағандарын алға

тартқан. Бұл ретте, құстардың

өлімі басқа себептермен байланысты

болғаны расталуда.

АГРО-АҚПАРАТ

ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі

пайдаланылмай жатқан

жерлерді қайтару шаралары

жайында ақпарат берді.

Мемлекет

меншігіне

өтеді

Пайдаланылмай жатқан ауыл шаруашылығы

жерлерін қайтару мәселесі ерекше

маңызға ие. Сол себептен министрлікпен

жердің пайдаланылуын ғарыштық мониторингтеу

әдісі енгізіліп, Ақмола, Қостанай,

Шығыс Қазақстан және Маңғыстау облыстарында

пилоттық жоба іске қосылған.

2019 жылдың қазан айында заңнамалық

норма қабылданса, ал биылдың қаңтар

айында Жерді қашықтықтан зондтау деректері

бойынша веб-порталда пайдаланылмайтын

ауыл шаруашылығы жерлерін

анықтаудың цифрлық тетігін айқындайтын

бұйрық қабылданыпты. Жүргізілген жұмыстардың

нәтижелері бойынша 2020 жылдың

ішінде 2,6 млн. гектардан астам пайдаланылмаған

жайылымдар ерікті түрде

мемлекеттік меншікке қайтарылған.

«Абай»

экспортқа ет

жөнелтеді

ҚР Ауыл шаруашылығы

министрлігі Қазақстаннан қай

елдерге ет экспорты бойынша

келісімдер бар екені туралы

хабарлады.

Ет өнімдері және ет шикізатын экспорттау

3 елге жүзеге асырылмақ. Біріккен

Араб Әмірліктеріне ірі қара және ұсақ

малдан алынған ет және ет өнімдерінің

және үй құстарының экспорты ашылды.

Осы орайда БАӘ-ге қызыл ет пен құс етін

экспорттауға құқығы бар тізімге «Абай»

ЖШС (Павлодар облысы), «Первомайские

деликатесы» ЖШС және «Мерке

ет комбинаты» ЖШС (екеуі де Жамбыл

облысы) енгізілген. Иранға мұздатылған

және салқындатылған қой еті, сондай-ақ

вакуумдық қаптамада қапталған мұздатылған

сиыр еті және салқындатылған

сиыр еті тасымалданады. Бұдан бөлек,

2019 жылғы 14 мамырда Қытай Халық

Республикасының Бас кеден басқармасы

өзінің интернет-ресурсында сиыр етін ҚХР-ға

экспорттауға құқығы бар 4 қазақстандық

кәсіпорынды қосу туралы ақпаратты

орналастырды. Қазіргі уақытта ҚР АШМ

қазақстандық ет өңдеу кәсіпорындарының

тізімін кеңейту бойынша белсенді жұмыс

жүргізуде. «Қазақстан Ауыл шаруашылығы

министрлігі жүргізген екі жылдық жұмыс

қорытындысы бойынша, Жапонияның

ауыл, орман және балық шаруашылығы

министрлігімен бірлесіп, Қазақстан Республикасынан

Жапонияға жылқы сою және өңдеу

кезінде алынған етті, ет шикізатын және

субөнімдерді экспорттауға ветеринариялық

сертификат келісілді әрі қол қойылды.

Министрлік Жапония нарығына жылқы етін

экспорттауға мүдделі 34 қазақстандық ет

өңдеу кәсіпорынның тізімін ресми түрде

жіберді.

Бетті үйлестірген -

Оралхан ҚОЖАНОВ.

SARYARQA SAMALY

ТІРШІЛІК 24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл 9

ӨҢІР

Астық кептіргіш іске

қосылды

Успен ауданында жиынтерім

жұмыстары

жалғасуда. Мол

астыққа кенелген

диқандар оны бұрынғы

жылдардағыдай

кептіруге бас

қатырмайтын болды.

Себебі, ауданда

қуаттылығы сағатына

25 тоннаны құрайтын

астық кептіргіш іске

қосылды.

Егіс алқабы

артуда

«Степанищев» шаруа қожалығының басшысы

Евгений Степанищев астық кептіргіш

қондырғысын орнату жұмыстарын былтыр

қолға алған. Биыл, міне, науқан кезінде

іске қосылып, қажеттілікке жарап отыр.

- Алдыңғы жылдары егіс алқабының

көлемі аз болды. Сәйкесінше, астықты

кептіру мәселесі туындаған жоқ. Егіс алқабы

артқан сайын қажеттілік туындай бастады.

Біреуге тәуелді болғымыз да келмеді.

Жалпы, кез келген шаруаны бастасақ,

мемлекеттік бағдарламалардың игілігін

сезініп отырмыз. Несиелік серіктестіктерден,

ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау

Аталған мекеменің директоры Серік

Нұрғалиевтің айтуынша, биыл «Ауыл – ел

бесігі» бағдарламасы шеңберінде жаңа

стадионның құрылысы басталған. Жоба

құны – 123 миллион теңге.

- 1991 жылдан бері мұнда күрделі

жөндеу жұмыстары жүргізілген емес. Жобаға

сәйкес, шағын футбол алаңы, баскетбол

алаңы салынады. Жүгіру жолағына жаңа

талаптарға сай тартанды жамылғы төселеді.

- 3 ай бұрын ашылдық. «Бизнес

бастау» жобасы шеңберінде білім алып,

500 мың теңгеге қол жеткіздім. Қаражатқа

қажетті қондырғылар сатып алдық. Бос

тұрған бұрынғы дүкен ғимаратын ретке

келтірдік. Бұған дейін аудан орталығында

көлік жуу орталығы болған жоқ. Сол

себепті аталған қызмет көрсету түрін

дамытуды ойладық. Қазір күніне

10-ға жуық көлік келеді. Сондай-ақ

төсеніштерді жууға да тапсырыс аламыз.

Көлік құрылғыларын сатамыз, - дейді

Оксана.

Жас кәсіпкер алдағы уақытта дүкен

ашып, кәсібін дамытқысы келеді. Ол

үшін де мемлекеттік бағдарламалардың

жеңілдігін пайдаланбақ.

қорларынан несие алып тұрамыз. Субсидия

да уақытылы қолға тиеді. 2017 жылы лизинг

арқылы бір комбайн сатып алған едік.

Былтыр тағы 1 комбайн қатарға қосылды.

Яғни, техника паркі жаңартылып келеді.

Алдағы уақытта астық тазартатын техника

сатып алу жоспарда бар, - дейді шаруашылық

басшысы Евгений Степанищев.

Мұндағы егіс алқабының көлемі 8

мың гектарды құрайды. Алқапқа бидай,

Жаңа кейіпке енеді

«Ауыл - ел бесігі» бағдарламасы ауылдардың ажарын арттыруда.

Успен ауданындағы балалар-жасөспірімдер спорт мектебінде

спорттың 10 түрі бойынша 548 оқушы білім алуда. Олардың

арасынан болашақ чемпиондарды тәрбиелеп шығару үшін

инфрақұрылымның жаңарғаны маңызды.

Шынын айту керек, пандемияның салдарынан

құрылыс жұмыстары кестеден кешігуде.

Десе де, мердігер тиісті жұмыстарды

сапалы атқаруға уәде беріп отыр, - дейді

С.Нұрғалиев.

Спорт кешендерінде оқушылар ғана

емес, аудан тұрғындары да спортпен

тегін айналыса алады. Мұндай игі істер

жалғасатын болса, саламатты өмір салтын

тұрақты ұстанатындардың қатары артпақ.

Жалпы, аудан орталығында мемлекеттік

бағдарламалар шеңберінде қыруар

шаруа атқарылып жатқаны қуантады.

Успен ауылдық округінің әкімі Сергей

Саламацкийдің айтуынша, «Ауыл – ел

бесігі» бағдарламасы бойынша ауылішілік

арпа, тары және күнбағыс егілген.

Астық дақылдары толығымен жиналып

алынған. Бүгінде дәнді дақылды кептіру ісі

жалғасуда.

Шаруа қожалық басшысы 12 адамды

жұмыспен қамтып отыр. Олардың көбі -

бұл саладан хабары бар тәжірибелі

мамандар. Жастар да жұмысқа тартылуда.

Оларды арнайы оқыту да күн тәртібінен

түспек емес.

«Ауыл – ел бесігі» бағдарламасы аясында

аудан орталығындағы №2 мектепте де

жаңашылдықтар орын алуда. Атап айтсақ,

мұнда пластикалық терезелер орнатылып,

есіктер ауыстырылған.

- Мектеп 1972 жылы салынған.

Бұған дейін спорт залдың терезелері

ғана жаңа болатын. Ескі терезелер жыл

сайын боялып, кабинет ішіне суық кіріп,

әуреге салатын. Енді бұл мәселеге бас

ауыртпайтын болдық. 166 ескі терезе

жаңартылды, - дейді мектеп директорының

орынбасары Әсел Сырымова.

Бүгінде аталған мектепте 196 оқушы

бар. Оның 79-ы кезекші сыныпта. Олар

үшін барлық санитарлық талаптар

қарастырылған.

Кәсіпкерлерге қолдау зор

Успен ауданында

қайтарымсыз грантқа

қол жеткізіп, кәсібін

дөңгелетіп отырған

жастар аз емес. Соның

бірі – Оксана Вирясова.

Ол ауылдағылар үшін

таңсық кәсіп - көлік жуу

орталығын ашқан.

с

жолдар жөнделуде. Атап айтсақ, биыл

6,4 шақырым жолға асфальт төселген.

Ендігі жерде ауылды жарықтандыру

жұмыстары қолға алынбақ. Құрылыс

саласы да қарқынды дамып келе

жатқанын атап өткен жөн.

«Еңбекпен»

еңсе тіктеді

Басы 1-бетте

Успен ауданы орталығындағы ауруханада

фельдшер болып еңбек ететін Салауат Сейітбаев

былтыр сәуір айында «Еңбек» бағдарламасы

аясында оңтүстіктен көшіп келген. Бас кезінде

біраз қиындықтар орын алғанымен, көп

кешікпей жеке баспанаға қол жеткізіп, тұрақты

жұмысқа орналастым, төрт құбылам түгел

болып еңбек етудемін, дейді кейіпкеріміз.

- Өзбекстан жерінде туғанмын. Көп жылдар

бойы Алматы облысындағы денсаулық сақтау

ұйымдарында жұмыс істедім. Жалдамалы

жұмыс істеген кездерім де болды. Тұрақты

жұмыс болмағандықтан жергілікті жердегі «Nur

Otan» партиясының филиалы басшылығына

көмек сұрап бардым. Ондағылар мемлекеттік

бағдарламалардың игілігі көп екенін түсіндіріп,

Павлодарға көшуге кеңес берді. Әу баста

мұнда келгенде ауыртпалықтар болды.

Дей тұрғанмен, Успен ауданы әкімдігінің

мамандары, аурухананың әр қызметкері зор

қолдау танытып, қатарға қосты. Ең бастысы,

баспана мәселесі жедел шешілді. Бес балам

бар. Бүлдіршіндерім балабақшаға тегін орналастырылды.

Былтырғы оқу жылында мектеп

жасындағы балаларым тегін ыстық тамақпен

қамтамасыз етілді. Қысқасы, барлық жағдай

жасалуда. Осы жерде өсіп-өніп, алдағы жоспар,

мақсаттарыма қол созбақ ниеттемін, - дейді

Салауат.

Салауат Сейітбаевтың медицина саласында

10 жылдай тәжірибесі бар. Яғни, мұнда келе

сала өзінің біліктілігін аз уақыттың ішінде

дәлелдеп үлгеріпті. Тіпті, емделушілердің өзі

оның адамгершілігіне тәнті болып, қариялардың

алғысын арқалап жүр. Ауыл адамдары отбасысын

жылы қабылдап, қолдарынан келген

көмегін аямайды, дейді отағасы. Бұдан асқан

бақыт жоқ шығар, сірә?!

Бақытын

тапқан

отбасы

Ербақ Құрметжан былтыр «Дипломмен

- ауылға!» бағдарламасы

шеңберінде осы өңірге қоныс

тепкен. Өнер саласында жүрген

ол бүгінде аудандық мәдениет

үйінің жұмысын жандандыруға

атсалысуда.

Ербақ 2013 жылы Қытайдан Кентау

қаласына көшіп келген. Кейін 4 жыл Қожа

Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақтүрік

университетінде актерлік мамандығы

бойынша білім алады. Еңбек жолын 2018 жылы

Талдықорған қаласындағы облыстық Бекен

Римова атындағы драма театрында бастайды.

Жаңалыққа үнемі құлақ түріп жүретін жас

жігіт мемлекеттік бағдарлама шеңберінде

солтүстік өңірге қоныс аударуға болатынын

естиді. Жұбайымен ақылдасып, ерлі-зайыпты

екеуі «Дипломмен - ауылға!» бағдарламасы

шеңберінде былтыр наурыз айында Успен ауданына

көшіп келіпті. Жұбайы мектепте қазақ

тілі және әдебиетінің мұғалімі болып еңбек

етеді. Бағдарлама ережелеріне сай, оларға

барлық жағдай жасалған. Баспана мәселесі

шешіліп, көтермеақы берілген.

Ербақ дәстүрлі әнші ретінде де танымал.

Бүгінде ол бар білгенін ауданның мәдениет

саласының дамуына жұмсауда. Ербақтың айтуымен

мемлекеттік бағдарламаның тиімділігін

аңғарған тағы 2 отбасы Успен ауданына қоныс

тепкен. Әлі де келем деушілер бар көрінеді.

Бұл - мемлекеттік бағдарламаның мақсаты

жүзеге асып жатқанының айқын көрінісі.

Бетті әзірлеген - Жансері СЪЕЗБЕК,

Успен ауданы.

10 24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл АЛАҢ

SARYARQA SAMALY

ТҮЙТКІЛ

Оңалту

орталығына

қолдау қажет

Өңірімізде жеке кәсібін бастап,

өзгеге үлгі болып жүрген

мүмкіндігі шектеулі жандар

жетерлік. Солардың бірі –

Кенжекөл ауылының тұрғыны

Бақберген Қаламұш. Ол былтыр

өзі тағдырлас жандардың

аяқтан тұрып кетуіне мүмкіндік

беру мақсатында «Қарекет»

оңалту орталығын ашқан

болатын. Бақбергеннің ерекше

кәсібі жайлы біздің басылымда

бірнеше мәрте материал жарық

көрді.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев республикалық

«Ана тілі» газетіне берген сұхбатында: «Ағылшын тілін

5-6-сыныптардан бастап мектеп бағдарламасына енгізген

абзал» деген пікір білдірген болатын. Бұл ұсыныс ата-аналардың

көбінің құлағына майдай жаққаны анық. Себебі,

мектеп табалдырығын енді ғана аттаған жеткіншек үшін

шет ел тілін үйрену - үлкен салмақ. Президент айтқан

жаңашылдық енгізілсе, ұтамыз ба, ұтыламыз ба? Сауалды

«Алаңның» талқысына салып көрдік.

Бастауышқа «Ағылшын

тілі» қажет пе?

Жұмағали ҚОҒАБАЙ,

Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі:

- Немерлерімнің оқып, білім алуын мектеп табалдырығын

аттағаннан бастап қадағалап келемін. Алдымен қазақ тілін

меңгеруге көңіл бөлдік. Ал, ағылшын тілін 5-сыныптан бастап

оқыды. Себебі, ол кезде Екібастұз қаласындағы Абай атындағы

№2 орта мектеп бастауыш сыныптарға ағылшын тілін оқытпайтын.

Дей тұрғанмен, ағылшынға кешірек «ауыз салса да»,

үйрену жағынан ешкімнен кем болмады. 1-сыныптан бастап

оқыған балалармен қатарласып кетті. Жалпы, шет тілін меңгеру –

әр баланың жеке таңдауы. Егер, қажеттілік туындамаса,

қызығушылық болмаса, қанша

қинасаң да үйренбейді. Мемлекет

басшысының ағылшын тілін орта

сыныптардан бастап оқыту

керек деген пікірін құптаймын.

Бұл кейінгі жастардың осы

елдің мемлекеттік тілге деген

көзқарасының дұрыс қалыптасуына

әсер етеді. Егер,

кішкентайынан бастап баланың

санасына өзге тілдің мәдениетін

сіңірер болсақ, өз тілі екінші

деңгейде қалып қоятынына

көзіміз жетіп отыр.

Жуықта ол редакциямызға хабарласып,

әлдебір мәселені шешуге көмек көрсетуді

сұрады. Айтуынша, орталықтың ғимараты

бүгінде келушілерге тарлық етуде. Бақберген

Қаламұш - бел омыртқасына келген зақымнан

арбаға таңылған азамат. Жас жігіт өзі секілді

жандарға арналған оңалту орталығын ашты.

Арманын іске асыруда жергілікті билік қол ұшын

берген еді. 500 мың теңге көлеміндегі грантқа

ие болып, Кенжекөл ауылындағы мәдениет

үйі ішінен «Қарекет» орталығы дүниеге келді.

- Қазіргі таңда орталыққа тұрақты түрде

келіп жүрген 10-ға жуық адам бар. Оның ең

жасы 8-де болса, үлкені 70-те. Келушілердің

басым бөлігі Павлодар қаласынан қатынайды.

Өкінішке қарай, оларға Кенжекөл мен облыс

орталығына жүру қиындық тудыруда. Алда қыс

келе жатыр. Онымен қоса қазіргі орнымыз

қыста салқын болады. Сондықтан оңалту

орталығын келушілердің өтініші бойынша

Павлодар қаласына ауыстыру қажет. Бұл үшін

облыс билігінің қолдауы қажет болып тұр. Егер

орталыққа көшетін болсақ, келушілер саны да

артар еді. Себебі, сұраныс бар, - дейді ол.

Б.Қаламұштың айтуынша, орталыққа

келіп, оң нәтижеге қол жеткізіп жатқандар

аз емес. Мұнда бір ай ем қабылдаудың

құны – 25 мың теңге. Яғни, жаттығудың 1 сағаты

320 теңге тұрады. Бүгінгі таңда орталықта

Бақбергеннен бөлек, тағы бір жаттықтырушы

қызмет етеді. Орталықтың қызмет көрсету

сапасын арттырып, кеңейтуді арман еткен жас

кәсіпкерге жуырда ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік

қорғау министрлігі үлкен үміт сыйлаған.

Яғни, аталмыш министрлік «Мүгедектігі бар

адамдардың экономикалық белсенділігі үшін

мүмкіндіктер жасау» жобалық кеңесін іске

асыру мақсатында «scale up» бағдарламасын

қолға алған еді. Мұнда мүмкіндігі шектеулі

жандардың бизнес-жобасын дамыту үшін

аймағымыздан 5 ұйым таңдалып алынған.

Соның бірі – «Қарекет» оңалту орталығы.

Кәсіпкер орталыққа қажетті құрал-жабдықтарды

және өзге де қажеттіліктерін көрсетіп, өз

ұсынысын жолдаған. Әзірге жауабы белгісіз.

Кәсіпкер мүгедек жандардың мұқтаждығын

ескере отырып, жергілікті билік пен жауапты

органдар бұл мәселеге назар аударады деген

үмітте. Егер жоспары орындалып, мақсаты

жүзеге асса, Бақбергеннің орталығы жүздеген

мүмкіндігі шектеулі азаматтың сауығуына жол

ашар еді.

Қ.ХАШЫМҚЫЗЫ.

Гүлмира ЖАНҰЗАҚОВА,

дарынды балаларға арналған Абай атындағы

гимназияның ағылшын тілі пәнінің мұғалімі:

- 1-сыныптарға ағылшын тілі пәні бойынша сабақ беремін.

Сабақ аптасына екі сағат өтіледі. Бізде бастауышта оқитын

бала шет тілін алып кете алмайды деген қағида бар. Ал

мен күнделікті баламен жұмыс істеп жүрген маман ретінде

олай демес едім. Себебі, бұрынғы уақыттың адамдары

мен қазіргі заманның жастарының жаңашылдықты қабылдау

қабілетін салыстыруға келмейді.

Қазіргі балалардың ойлау көкжиегі өте кең, ақпараттық

технологияны да жақсы қолдана біледі. Тіпті, кейбір балалардың

ЖОЛДАУ ЖҮГІ

Бақыт БЕКСЕЙІТОВА,

облыстық мәслихат хатшысы, ҚР «Білім беру ісінің

үздігі» белгісінің иегері:

қағиданы ұстанып, баланың өсіп, дамуына қарай күрделендіре

берген дұрыс. Бірақ 5-сыныптан енгізу дегеніміз кеш болуы

мүмкін. 3-4-сыныптан оқыту – дәл уақыты деп ойлаймын.

Себебі, ертерек заманда шет тілін бірінші сыныптан бастап

оқытпады, барлығымыз бастауыштан кейін оқыдық. Соның

салдарынан қазіргі үлкендердің көбі шет тілін меңгере

алмады. Осы жағын да ескеру керек секілді.

ағылшын тіліне деген қызығушылығы

мектептен емес, балабақшадан

басталып кетеді. Сабақ барысында

байқағанымдай, кейбір оқушылар

әріптерді жаттап, сөздерді оқып,

жазуды үйреніп келеді. Тіпті, кейбір

жеңіл сөздердің аудармаларын

біліп алғандар да бар. Ал сабаққа

деген қызығушылықтары айрықша

жоғары. Сондықтан, балаға

бастауыш сыныптан бастап шет тілін

үйретудің ешқандай артықшылығы

және қиындығы жоқ дер едім.

Дәрігерлер дән риза!

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан

халқына арнаған Жолдауында дәрігерлердің жағдайына

ерекше көңіл бөлгені барша медицина қызметкерлерін

айрықша қуантты.

Өз басым денсаулық сақтау саласында

3 жыл еңбек етіп келемін. Соның ішінде

биылғы жыл есімде мәңгі сақталмақ. Әлем

елдерін алаңдатқан пандемиямен күресте

ақ желеңділердің еңбегі орасан зор екені

анық. Қауіпті індетпен бетпе-бет келіп,

жанұяларын екінші орынға қойып, адал

жұмыс істеген дәрігерлердің қызметін

барлығы бағалайды деген ойдамын.

Бұл бағыттағы күрес әлі де жалғасуда.

Мамандар кеселдің екінші толқынына

дайындалуда. Осы орайда, Мемлекет

басшысы республикалық бюджетті нақтылау

кезінде медицина қызметкерлеріне екінші

- Бала мектеп табалдырығын

аттағанда бір тілді ғана біліп

барады. Содан кейін қазақ

сыныбына барған балаға орыс тілі

оқытылса, орыс сыныбына барған

балаға мемлекеттік тіл үйретіле

бастайды. Оның үстіне ағылшын

тілін жапсыру ауырлық ететіні анық.

Сондықтан, ағылшын тілі пәнін

бірінші сынып бағдарламасынан

алып тастауды ұсынамын. Ал,

одан кейінгі сыныптарға да

күрделендірмей жеңіл әдістемесін

әзірлеу керек. Яғни, «арбаны

сындырмайтын, өгізді өлтірмейтін»

жартыжылдықта үстемеақы төлеу үшін

150 млрд. теңге қаржы бөлуді тапсырды.

Мұндай көмек жүйелі қолдауға айналуы

керектігін атап өтті.

Сонымен қатар, 2023 жылға қарай

дәрігерлердің жалақысы экономикадағы

орташа еңбекақыдан 2 есе жоғары болатынын

айтты. Бұл арқылы ақ желеңділердің

еңбегі бағаланғанын көруге болады.

Қаржылай қолдау отбасын екінші орынға

қойып жүрген әрбір дәрігердің жұмысына

деген жауапкершілігін арттыратыны сөзсіз.

Медициналық көмек шалғайдағы ауыл

тұрғындарына да қожетімді болуы керектігі

«Алаңды» үйлестірген – Тілеуберді САХАБА.

айтылды. Медициналық инфрақұрылым да

дамымақ. Бұл тапсырмалардың барлығы

тұрғындардың өмірін жақсарту үшін

жүктеліп отыр.

Әйгерім ӘМІРЕНОВА,

Ғ.Сұлтанов атындағы облыстық

аурухананың учаскелік дәрігері,

педиатр.

SARYARQA SAMALY

ТЕЛЕБАҒДАРЛАМА

24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл 11

28 қыркүйек, дүйсенбі

05:15 Таң намазының кіруі, 06:44 Күннiң шығуы, 12:48 Бесiн намазы,

16:44 Екiнтi намазы, 18:41 Ақшам намазы, 20:09 Құфтан намазы.

QAZAQSTAN

6:00 Әнұран

6:05 «Kóńil tolqyny»

6:15 «Másele»

7:00 «TAŃSHOLPAN»

10:00 «Келін әні»

12:00 «NIET»

13:35 «Бір пьесаның

ізімен»

14:00 AQPARAT

14:10 «ХАНЗАДА»

15:20 «Қанатсыз

құстар-2»

16:10 «Apta»

17:00 AQPARAT

17:15 «Қызық екен...»

18:00 «КЕЛІН ӘНІ»

20:00 AQPARAT

20:30 «Ashyq alań»

21:30 «ҚАНАТСЫЗ

ҚҰСТАР-2»

22:30 «ФАТМАГҮЛ»

0:00 «Жүзден жүйрік»

1:30 AQPARAT


2:50 «Niet»

ERTIS

8:00 Әнұран

8:02 «Тико мен достары»

9:00 «ERTIS TAŃY»

10:00 «BALAPAN»

телеарнасына

қосылу

ОНЛАЙН-САБАҚ

15:00 - 18:00 Үзіліс

18:00 «ERTIS AQPARAT»


19:00 «1 СТУДИЯ»

19:35 «АУЫЛ - ЕЛ БЕСІГІ»

20:00 «АРЫМ БАР»

20:20 «Қызыл алма»

21:05 «Судағы із...»



23:00 «Шытынаған тағдыр»


0 : 3 0 « E R T I S A Q P A R A T »



QAZAQSTAN

6:00 Әнұран

6:05 «Ұлы даланың

көне шаһарлары»

6:30 AQPARAT



12:00 «NIET»

13:35 «ҚАЙСАР ЖАН»

14:00 AQPARAT



құстар-2»

16:10 «Msele»

17:00 AQPARAT



20:00 AQPARAT



ҚҰСТАР-2»


0:00 AQPARAT


0:50 ФУТБОЛ. УЕФА.

ЧЕМПИОНДАР

ЛИГАСЫ. «ОМОНИЯ»

(Кипр) –

«ОЛИМПИАКОС»

(Греция)


ERTIS

8:00 Әнұран



10:00 «BALAPAN»


қосылу


15:00 - 18:00 Үзіліс



19:00 «1 СТУДИЯ»

19:35 «РУХАНИ ЖАҢҒЫРУ»

19:45 «ДЕНСАУЛЫҚ»



21:05 «Судағы із...»

ХАБАР

6:00 «7 күн»

7:15 «Удачная сделка»

9:15 «Qalamaimyn»

10:20 «Тайталас»

12:00 Жаңалықтар

12:30 «COVID-19.

Международные

эксперты с Алмазом

Шарманом»

13:10 «Чужое гнездо»

15:00 «Бүгін»

16:00 «Пәленшеевтер 3»

17:00 «Qalamaimyn»


20:00 Қорытынды

жаңалықтар

20:30 «Баспанаға бағыт».

21:00 Итоги дня

21:40 Ток-шоу «Хабарлас»


0:00 «COVID-19.

Халықаралық

сарапшылар Алмаз

Шарманмен»

0:40 «Менің тағдырым»

АСТАНА

6:00 «Ән мен әзіл»

6:30 «Күлдірген»

7:00 «Үздік әзілдер»

8:00 «Маша и

Медведь»

9:30 «Кекеш келін»

11:00 «Сүлеймен сұлтан»

12:10 «Құйынды

мекен»

13:40 «Vine time»

14:00 «Primaries 2020»

14:05 «Профессионал»

14:45 «Брак по

завещанию 2»

16:00 «Aitarym bar»


18:00 «Қызғалдақ»

20:00 ASTANA TIMES


29 қыркүйек, сейсенбі



23:00 «РУХАНИ ЖАҢҒЫРУ»

23:50 «НАУМ ШАФЕР:

ИСТОРИЯ ОДНОЙ

ПЛАСТИНКИ»



ХАБАР




9:15 «Qalamaimyn»



12:30 «COVID-19.





15:00 «Бүгін»






20:30 «Народный контроль»


21:40 «Дети сестёр»

22:40 «Соңғы үміт»



АСТАНА




8:00 «Маша и Медведь»



12:10 «Ұлы ханша»

13:40 «Vine time»






16:55 «Қош келдіңіз!»



0:40 «Таңдауым сен»

1:50 ASTANA TIMES

2:50 «Біреудің есебінен»

3:35 «KazNet»

3:55 «Не ври мне»

5:30 «Шімән апаның

хикаялары»

ЕВРАЗИЯ

6:00 «КОГДА

ЗОВЕТ СЕРДЦЕ»

7:00 «ТОЙ ЗАКАЗ»

7:30 «BASTY

BAGDARLAMA»

8:00 «ДОБРОЕ УТРО»

11:00 «МУЖСКОЕ/

ЖЕНСКОЕ»

12:00 «QOSLIKE»

15:40 «НА САМОМ ДЕЛЕ»

16:50 «СТАРАЯ ГВАРДИЯ.

ПРОЩАЛЬНАЯ

ВЕЧЕРИНКА»

18:00 «БАСТЫ

ЖАҢАЛЫҚТАР»

18:45 «ПУСТЬ ГОВОРЯТ»

20:00 «ГЛАВНЫЕ

НОВОСТИ»

20:50 «АНОНИМНЫЙ

ДЕТЕКТИВ»

22:00 «П@УТINA»


ДЕТЕКТИВ»

1:10 «ШИФР»

2:10 «П@УТINA»

2:55 «КОГДА



4:05 «ҰШҚ А ЛАҚ»

СТВ

06.00 «Ән шашу»

07.50 «Online-Фитнес»

08.00 «Таңғы шоу»

11.05 «TOP SHOP»



20:00 ASTANA TIMES

20:55 Loto 5/36





1:50 ASTANA TIMES


3:35 «KazNet»




ЕВРАЗИЯ

6:00 «КОГДА



7:15 «БАСТЫ




ЖЕНСКОЕ»

12:00 «QOSLIKE»





18:00 «БАСТЫ



20:00 «ГЛАВНЫЕ НОВОСТИ»


ДЕТЕКТИВ»



ДЕТЕКТИВ»

1:10 «ШИФР»

2:10 «П@УТINA»

2:55 «КОГДА



4:05 «ҰШҚАЛАҚ»

СТВ


07.00 «TӘУЛІК ТЫНЫСЫ»

07.30 «ПАНОРАМА ДНЯ».

12.00 «TOP SHOP»


14.25 «TOP SHOP»


15.45 «TOP SHOP»


16.50 «TOP SHOP»

17.15 «Квартирник

ТENGRI»

18.30 «Қазақстан -

байтақ өлке»

19.05 «Хочу красиво»

20.00 «ПАНОРАМА

ДНЯ»

20.25 «СЕКРЕТАРША»

21.30 «TӘУЛІК

ТЫНЫСЫ»

21.55 «Айттым сәлем,

сағынып»

00.00 «Прощание»

00.45 «Актёрские

судьбы»

01.30 - «Ән -

көңілдің ажары»

КТК+ НОВОЕ ТВ

06.00 «Жүректенжүрекке»

07.30 «Подкасты»

08.00 - 09.00

ПРОФИЛАКТИКА

09.00 «Три товарища»

12.00 «Зеленая волна»

14.00 Т/с

15.00 «Сәтті күн»

16.00 «Жүректен-жүрекке»


20.00 «Кешкі ертегі»


21.00 Т/с







КТК

07.05 «МӘССАҒАН.KZ»

07.50 «ДАУ-ДАМАЙСЫЗ»

08.20 «ҚАРА ТЕҢІЗ»

09.40 «ИНАЯ РЕАЛЬНОСТЬ»



11.05 «TOP SHOP»


12.00 «TOP SHOP»



14.25 «TOP SHOP»


15.45 «TOP SHOP»


16.50 «TOP SHOP»

17.15 «Квартирник ТENGRI»



19.05 «Что будет

без меня?»

20.00 «ПАНОРАМА ДНЯ»



21.55 «Жан анам»

00.00 «Страх нищеты».

00.50 «Знак качества»

01.35 «Ән -

көңілдің ажары»»

КТК+НОВОЕ ТВ





14.00 Т/с






21.00 Т/с






05.15 «Сәтті күн»»

КТК

07.05 КЕШКІ ЖАҢАЛЫҚТАР

07.30 «АТАЛАР СӨЗІ»


09.40 НОВОСТИ

10.20 «РОЗЫСК»

12.20 «РУБЕЖИ РОДИНЫ»

14.30 «НЕБЕСА

10.30 «ПОСЛЕДНИЙ

В РОДУ»

12.30 «ЯБЛОЧКО

ОТ ЯБЛОНЬКИ»

16.30 «ӨМІР САБАҒЫ»

18.00 «КЕКТЕН ТУҒАН

МАХАББАТ»

19.30 КЕШКІ

ЖАҢАЛЫҚТАР

20.00 «АСТАРЛЫ

АҚИҚАТ»

21.00 ВЕЧЕРНИЕ

НОВОСТИ


ПОДОЖДУТ»


01.30 «ПОСЛЕДНИЙ

В РОДУ»


АҚИҚАТ»

03.50 -05.00 «КЕКТЕН

ТУҒАН МАХАББАТ»

ИРБИС

07.00 «Жүзден жүйрік»

08.45 «StarBalalar»

09.00 «и Я...»

10.00 «АйнаOnline 6»

12.00 «Сүйкімді

stories»

15.00 «Парыз»

16.00 Документальный

фильм

18.00 «Talk like»

19.00 Новости

19.40 «Айтарым бар»


20.35 «100 исторических

личностей

Павлодарского

Прииртышья»

20.40 «Q-жері»


23.10 «Парыз»




НТК

07.00 «Разминка»

07.15 «Том мен

Джерри»

ПОДОЖДУТ»


18.00 «КЕКТЕН



20.00 «АСТАРЛЫ АҚИҚАТ»


НОВОСТИ


ПОДОЖДУТ»

23.45 «РУБЕЖИ

РОДИНЫ»

01.30 «РОЗЫСК»,


АҚИҚАТ»

03.00 -04.10 «КЕКТЕН


ИРБИС


07.10 «Парыз»


09.00 «Talk like»


10.40 «Әселдің

құрбы-құрдастары»


12.35 «Павлодар

облысының

100 тарихи

тұлғалары»

12.40 «Q-жері»



16.20 «Риясыз әңгіме»


фильм

18.00 «Talk like»





личностей



20.40 «Q-жері»


23.10 «Парыз»




НТК


08.00 «Бүлдір-күлдір»

08.50 «Екі езу»

09.40 «ПУТЕВОДНАЯ

ЗВЕЗДА»

11.10 «ДЕТИ

ШПИОНОВ 3:

КОНЕЦ ИГРЫ»

13.10 «ПАУТИНА

ШАРЛОТТЫ»

15.30 «БІР БОЛАЙЫҚ»

18.30 «РЕВЮ»

19.00 «ПАТРУЛЬ»

19.40 «БИТВА

ЭКСТРАСЕНСОВ»

21.00 «РАСПЛАТА»

23.30 «НЕРОЖДЕННЫЙ»

01.10 «РЕВЮ»

01.40 «Жұлдызды

Weekend»

02.20 «Ауылдастар»

03.05 - 04.00 «Бүлдіркүлдір»

7 АРНА

06.00 «Еленген

есім»

07.10 «Элиф»

08.15 «Осколки

счастья-2»

13.00 «Жалдамалы

қалыңдық»

14.00 «Азулы

әулет»

15.10 «Q-елі»

15.50 «Война семей»

17.00 «Тайны госпожи

Кирсановой»

18.10 «Балабол-2»


қалыңдық»

21.20 «Тек қана

қыздар»

21.50 «Тақиясыз

періште»

22.20 «Элиф»

23.20 «Первый раз

прощается»

00.20 «Районы»

02.20 «Q-елі»

02.50 «Азулы

әулет»

04.00 «Элиф»

04.50 «Өз ойым»




10.50 «БИТВА


12.20 «РАСПЛАТА»


18.30 «РЕВЮ»


19.40 «БИТВА


21.00 «ОДИНОЧКА»

23.10 «КЛЮЧ ОТ

ВСЕХ ДВЕРЕЙ»

01.10 «РЕВЮ»


Weekend»


03.05 – 04.00 «Бүлдіркүлдір»

7 АРНА

06.00 «Қуырдак»

06.10 «Еленген

есім»

07.10 «Келесі кім?»

07.50 «Элиф»




12.30 «Япырай»


қалыңдық»

14.00 «Азулы әулет»

15.10 «Q-елі»






қалыңдық»

21.20 «Тек қана

қыздар»


періште»

22.20 «Элиф»



00.20 «Одинокий

волк МакКуэйд»

02.40 «Q-елі»


04.00 «Элиф»


24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл ТЕЛЕБАҒДАРЛАМА

12 SARYARQA SAMALY

(

30 қыркүйек, сәрсенбі



QAZAQSTAN

6:00 Әнұран

6:05 «Ұлы даланың көне

шаһарлары»

6:30 AQPARAT



12:00 «NIET»

13:35 «KELBET»

14:00 AQPARAT



құстар-2»

16:20 «АУЫЛДАСТАР»

17:00 AQPARAT



20:00 AQPARAT



ҚҰСТАР-2»


0:00 AQPARAT


0:50 ФУТБОЛ. УЕФА.

ЧЕМПИОНДАР

ЛИГАСЫ. ПАОК

(Греция) –

«КРАСНОДАР» (Ресей)


ERTIS

8:00 Әнұран



10:00 «BALAPAN»


қосылу


15:00 - 18:00 Үзіліс



19:00 «1 СТУДИЯ»

19:35 «АМАНАТ»



21:05 «Оралу»






0 : 3 0 « E R T I S A Q P A R A T »

ХАБАР




9:15 «Qalamaimyn»



12:30 «COVID-19.





15:00 «Бүгін»






20:30 «Баспанаға бағыт».






АСТАНА








13:40 «Vine time»








20:00 ASTANA TIMES

20:55 Loto 6/49





1:50 ASTANA TIMES


3:35 «KazNet»




ЕВРАЗИЯ

6:00 «КОГДА ЗОВЕТ

СЕРДЦЕ»


7:15 «БАСТЫ




ЖЕНСКОЕ»

12:00 «QOSLIKE»





18:00 «БАСТЫ





ДЕТЕКТИВ»



ДЕТЕКТИВ»

1:10 «ШИФР»

2:10 «П@УТINA»


СЕРДЦЕ»



СТВ






11.05 «TOP SHOP»


12.00 «TOP SHOP»



14.25 «TOP SHOP»


15.45 «TOP SHOP»


16.50 «TOP SHOP»




19.05 «Короли

эпизода»




21.55 «Айналайын»

00.00 «Охотничья

дипломатия»

00.45 «Советские мафии».

01.30 -06.00 «Ән -







14.00 Т/с






21.00 Т/с







КТК








ПОДОЖДУТ»



МАХАББАТ»



21.00 ВЕЧЕРНИЕ НОВОСТИ


ПОДОЖДУТ»




03.00 -04.10 «КЕКТЕН


ИРБИС


07.10 «Парыз»


09.00 «Talk like»


10.40 «Әселдің

құрбы-құрдастары»



облысының

100 тарихи тұлғалары»

12.40 «Q-жері»




фильм

18.00 «Talk like»





личностей



20.40 «Мемлекеттік көмек»

21.00 «Q-жері»


23.10 «Парыз»


НТК





10.50 «БИТВА


12.20 «COMEDY WOMAN»

12.50 «ОДИНОЧКА»


18.30 «РЕВЮ»


19.40 «БИТВА


21.00 «НЕ ПОЙМАН -

НЕ ВОР»

23.30 «ВИЗИТ»

01.10 «РЕВЮ»

7 АРНА


06.10 «Еленген есім»


07.50 «Элиф»






қалыңдық»


15.10 «Q-елі»






қалыңдық»

21.20 «Тек қана қыздар»

21.50 «Тақиясыз періште»

22.20 «Элиф»



00.20 «Я здесь»

02.40 «Q-елі»


04.00 «Элиф»


1 қазан, бейсенбі



QAZAQSTAN

6:00 Әнұран



6:30 AQPARAT



12:00 «NIET»

13:35 «ҚАРИЯ - ҚАЗЫНА»

14:00 AQPARAT



құстар-2»


17:00 AQPARAT

17:15 «Қымбат жандар»


20:00 AQPARAT



ҚҰСТАР-2»


0:00 AQPARAT


1:30 «Niet»

2:55 «Қария - қазына»

3:20 «Ауылдастар»

ERTIS

8:00 Әнұран



10:00 «BALAPAN»


қосылу


15:00 - 18:00 Үзіліс



19:00 «1 СТУДИЯ»

19:35 «ЖАСТАР KZ»

19:45 «ЖҰМЫСПЕН

ҚАМТУ ЖОЛ

КАРТАСЫ - 2020»



21:05 «Оралу»



23:00 «Шытынаған

тағдыр»



0 : 3 0 « E R T I S A Q P A R A T » »

ХАБАР




9:15 «Qalamaimyn»



12:30 «COVID-19.

Международные

эксперты с Алмазом

Шарманом»


15:00 «Бүгін»






20:30 «Народный

контроль»






АСТАНА




8:00 «Маша и

Медведь»




13:40 «Vine time»








20:00 ASTANA

TIMES





1:50 ASTANA

TIMES


3:35 «KazNet»



хикаялары»»

ЕВРАЗИЯ


СЕРДЦЕ»


7:15 «БАСТЫ




ЖЕНСКОЕ»

12:00 «QOSLIKE»





18:00 «БАСТЫ


18:45 «ПУСТЬ

ГОВОРЯТ»

20:00 «ГЛАВНЫЕ

НОВОСТИ»

20:50 «БИРЮК»


22:50 «БИРЮК»

1:10 «ШИФР»

2:10 «П@УТINA»


СЕРДЦЕ»



СТВ






11.05 «TOP SHOP»


12.00 «TOP SHOP»



14.25 «TOP SHOP»


15.45 «TOP SHOP»


16.50 «TOP SHOP»




19.05 «Триумф и зависть»




21.55 «Әндер мен жылдар»

00.00 «Осторожно,

мошенники!»

00.30 «Владимир Басов.

Львиное сердце»

01.15 -06.00 «Ән -

көңілдің ажары»»





12.00 «Твое Кино»


14.00 Т/с






21.00 Т/с






02.45 Ночной

музыкальный канал



КТК








ПОДОЖДУТ»



МАХАББАТ»




НОВОСТИ


ПОДОЖДУТ»




03.00 -04.10 «КЕКТЕН


ИРБИС


07.10 «Парыз»


09.00 «Talk like»


10.40 «Әселдің құрбықұрдастары»



облысының

100 тарихи


12.40 «Мемлекеттік

көмек»

13.00 «Q-жері»




фильм

18.00 «Talk like»





личностей



20.40 «Интересно знать...»

21.00 «Q-жері»


23.10 «Парыз»


НТК





10.50 «БИТВА


12.20 «НЕ ПОЙМАН –

НЕ ВОР»


18.30 «РЕВЮ»


19.40 «БИТВА


21.00 «ЧЕРНАЯ ДЫРА»

23.10 «ВАН ХЕЛЬСИНГ»

01.30 «РЕВЮ»


Weekend»


03.25 - 04.00 «Бүлдіркүлдір»

7 АРНА




07.50 «Элиф»






қалыңдық»


15.10 «Q-елі»






қалыңдық»

21.20 «Тек қана қыздар»

21.50 «Ата-ана.

Бала-шаға»

22.20 «Элиф»



00.20 «Он-Дракон»

02.40 «Q-елі»


04.00 «Элиф»


SARYARQA SAMALY



QAZAQSTAN

6:00 Әнұран



6:30 AQPARAT



12:00 «NIET»

13:35 «ИМАН ӨЗЕГІ»

14:00 AQPARAT


15:20 «Қанатсыз құстар-2»


17:00 AQPARAT

17:15 «ӘЛЕМ АЙНАСЫ»

17:35 «ҒАЖАЙЫП ӨЛКЕ»


20:00 AQPARAT



ҚҰСТАР-2»


0:00 «PARASAT MAIDANY»

0:30 AQPARAT


1:55 «Niet»


ERTIS

8:00 Әнұран



10:00 «BALAPAN»


қосылу


15:00 - 18:00 Үзіліс



19:00 «1 СТУДИЯ»

19:35 «РУХАНИЯТ»


ҚАМТУ ЖОЛ




21:05 «Оралу»



ТЕЛЕБАҒДАРЛАМА



20:00 ASTANA TIMES

20:55 Loto 5/36





1:40 ASTANA TIMES

2:40 «Әзілстан»


3:35 «KazNet»




ЕВРАЗИЯ

6:00 «ТОЙ БАЗАР»

7:00 «БАСТЫ


7:45 «ЖҰМА УАҒЫЗЫ»



ЖЕНСКОЕ»

12:00 «QOSLIKE»

15:45 «ДАВАЙ

ПОЖЕНИМСЯ»

16:35 «КӨНЕ ТАРАЗ -

ШАХРИСТАН

КЕШЕНІ»

16:50 «ЖДИ МЕНЯ».

КАЗАХСТАН»

18:00 «БАСТЫ


18:45 «ЗАҢ СӨЙЛЕСІН»


20:50 «ПОЛЕ ЧУДЕС»

22:10 «БЫК И ШПИНДЕЛЬ»


0:00 «БЫК И ШПИНДЕЛЬ»

2:35 «П@УТINA»

3 : 2 0 « З А Ң С Ө Й Л Е С І Н »

СТВ







QAZAQSTAN

6:00 Әнұран



6:30 «Ғасырлар үні»

7:10 «Қазыналы Қазақстан»

7:30 AQPARAT

8:00 «Дала ойындары»

8:35 «АҚСАУЫТ»

9:00 «Ауылдастар


12:00 «NUR TILEÝ»

12:35 «КҮМІС КӨМЕЙ»

13:20 Мультфильм


15:20 Көркем фильм

17:10 «ЖАРҚЫН ЖҮЗДЕСУ»


20:00 «MÁSELE»

20:40 «ЕГІЗ ЛЕБІЗ»


23:00 «ЕГІЗ ЛЕБІЗ»


0:15 «Ázil álemi»

1:15 «Másele»

2:00 «Nur Tileý»

2:30 «Ғажайып өлке»

2:55 «Parasat maidany»

3:30 Ауылдастар

ERTIS

8:00 Әнұран

8:01 «Виспер»

9:00 «Құрбылар»

9:30 «16 қыз»

11:05 «Елім менің»



13:00 «Бапкер»


14:00 - 16:00 Үзіліс

16:00 «1 СТУДИЯ»

16:35 И. Байзаковтың

120 жылдығы онлайн

концерт-фестиваль


2 қазан, жұма





ХАБАР




9:15 «Qalamaimyn»



12:30 «COVID-19.





15:00 «Бүгін»






20:40 «COVID-19.









АСТАНА








13:40 «Vine time»





16:00 Докуметальный

фильм

3 қазан, сенбі


ҚАМТУ ЖОЛ


19:00 «ҚАЗАҚСТАН

ТЫНЫСЫ»

19:35 «Безумная свадьба»

21:10 «Тәтті ару»

23:20 «Құрсадағы қала»

ХАБАР

6:00 «Ұят болмасын»

6:40 «Елімнің бір еркесі

мен боламын»

9:00 «Өзін-өзі тану»

9:10 «Discovery: Сквозь

червоточину

с Морганом

Фрименом»

10:10 «Q-бренд»

10:20 «Абайдың

музыкалық мұрасы»


14:30 «Полосатый рейс»

16:10 «Обитель проклятых»

18:20 «Кодекс вора»

20:10 «Отдел

журналистских

расследований»

21:00 «7 күн»

22:00 «Национальный

интерес с Ерланом

Бекхожиным»


АСТАНА








13:40 «Vine time»

14:00 «1 минут»

15:00 «Q-travel»

15:30 «Алдараспан»


20:00 «Үздік әндер»

20:55 Loto 6/49




0:40 «Bas Times»

2:10 Той жыры

2:35 «KazNet»





хикаялары»»

ЕВРАЗИЯ

6:00 «МИСТЕР ХУТЕН

И ЛЕДИ»

6:40 «ТАМАША CITY»


7:50 «БАСТЫ


8:45 «БИРЮК»

12:50 «ФАБРИКА ГРЕЗ»

13:10 «ЦВЕТЫ» В КРЕМЛЕ

15:50 «ПРАВДА»

18:00 «СЕНБІЛІК


18:35 «ҚЫЗЫҚ LIVE»

20:00 «ГЛАВНАЯ ТЕМА»

20:30 «ПАРЛАМЕНТ

ONLINE»

20:55 «Я ЗНАЮ ТВОИ

СЕКРЕТЫ»



СЕКРЕТЫ»

1:00 «ПРОФЕССИОНАЛ»

2:55 «П@УТINA+»



СТВ




11.05 «TOP SHOP»

11.20 «Актёрские судьбы»

12.00 «TOP SHOP»



14.25 «TOP SHOP»


15.45 «TOP SHOP»


16.50 «TOP SHOP»

17.15 «Квартирник

ТENGRI»



19.05 «Тайные дети звёзд»


20.25 «Из простушек

в королевы»

21.30 «TӘУЛІК

ТЫНЫСЫ»

21.55 «Ауылға барам»

00.00 «Женщины

Владимира

Высоцкого»

00.45 «10 самых...».

01.20 -06.00 «Ән -







14.00 Т/с






20.45 «ОБЗОР МИРОВЫХ

НОВОСТЕЙ»

21.00 «Песни Абая»








КТК


08.00 «Неизведанный

Казахстан»

08.30 «Сыйласайық»

10.00 «СВОИ-2»

11.05 «TOP SHOP»


12.00 «TOP SHOP»

12.40 «САҒАН СЕНЕМІН»

13.30 «Ән шашу».

14.25 «TOP SHOP»


15.45 «TOP SHOP»


16.50 «TOP SHOP»


19.00 «Короли эпизода»

19.50 «Смех с доставкой

на дом»

20.30 «СВОИ-2».



00.00 «Тайные дети звёзд»

01.00 «Война и мир»

01.30 «Ән - көңілдің

ажары»



08.30 «Зерде»

09.00 «Он саусақ»

09.10 «Ғажайыпстанға

саяхат»

09.25 «Бала телі бал»

09.50 «Кибермен»



12.30 «МyasSAGAn»

13.00 Т/с



20.00 Т/с

22.00 «Своими

руками»



00.00 «Твое Кино»



03.00 «Жүректен-жүрекке»»

24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл 13





12.20 «РУБЕЖИ

РОДИНЫ»


ПОДОЖДУТ»



МАХАББАТ»

19.30 КЕШКІ

ЖАҢАЛЫҚТАР


20.35 «KTKweb»


НОВОСТИ

21.40 «ВОЗМЕЗДИЕ»



02.35 «KTKweb»

03.00 -04.10 «КЕКТЕН


ИРБИС


07.10 «Парыз»


09.00 «Talk like»


10.40 «Әселдің құрбықұрдастары»



облысының

100 тарихи


12.40 «Интересно

знать...»

13.10 «Q-жері»




фильм

18.00 «Talk like»


19.40 «Иман нұры»



личностей



20.40 «Дәстүр»

21.00 «Q-жері»

КТК

07.05 «КТК» ҚОРЖЫНЫНАН»

08.00 «ШАТЫР АСТЫНДАҒЫ

ЕКЕУ»

08.50 «KTKweb»

09.15 «БАЗАР ЖОҚ АЛАҢЫ»

10.00 «СМЕЯТЬСЯ

РАЗРЕШАЕТСЯ»

12.20 «ВОЗМЕЗДИЕ»


18.20 «ҚАЗАҚТЫҢ

ЖІГІТТЕРІ»

21.00 «БОЛЬШИЕ

НОВОСТИ»

22.00 «СВОЙ

ЧУЖОЙ СЫН»

01.30 «МИНИСТЕРСТВО

ПРАВДЫ»

02.20 «ЖОЛЫ БОЛҒЫШ

ЖІГІТТЕР»

03.40 -04.20 «БАЗАР

ЖОҚ АЛАҢЫ»»

ИРБИС


08.10 «Парыз»



11.00 «Talk like»



облысының

100 тарихи тұлғалары»

12.40 «Дәстүр»

13.00 «Сигнал»

13.20 «Q-жері»




фильм

18.00 «Жолың болсын,

балақай»


20.00 «и Я...»

20.30 «Сүйкімді stories»

21.40 «Дабыл»

22.00 «Головой об лёд»

23.00 «Парыз»


22.10 «Сигнал»


23.10 «Парыз»




НТК




10.50 «БИТВА


12.20 «COMEDY

WOMAN»

13.00 «ЧЕРНАЯ ДЫРА»


18.30 «ГАРРИ ПОТТЕР

И К У Б О К О Г Н Я »

2 1 . 2 0 « Ф О Р С А Ж 7 »

23.50 «НЕ ВИЖУ

ЗЛА»

01.20 – 04.00 «БІР

БОЛАЙЫҚ»

7 АРНА




07.50 «Элиф»






қалыңдық»


15.10 «Q-елі»

16.15 «Удивительные

люди»

18.40 «Дизель шоу»


қалыңдық»



Бала-шаға»

22.20 «Элиф»

23.20 «Самый

лучший день»

01.40 «Слуга народа-2»


04.00 «Элиф»


НТК


07.50 «Том мен

Джерри»


09.05 «INSTATV.KZ»

09.30 «УДИВИТЕЛЬНЫЙ

МИР ГАМБОЛА»

09.40 «ГАРРИ ПОТТЕР

И К У Б О К О Г Н Я »

12.50 «СЕЗОН ОХОТЫ:

БАЙКИ

ИЗ ЛЕСА»

14.30 «НЕДЕТСКИЙ

САД»

15.00 «PRO - КИНО»

15.15 «Талантым

тағдырым»

16.40 «INSTA LIKE»

17.10 «ОПМАЙ,ОПМАЙ»

1 8 . 0 0 « Ф О Р С А Ж 7 »

20.30 «ЧЕРЕПАШКИ-

НИНДЗЯ»

22.30 «СТРЕЛОК»

01.00 «Талантым тағдырым»



03.40 – 04.00 «Екі езу»

7 АРНА




07.50 «Гу-гулет»


13.20 «Дизель шоу»



періште»

17.15 «Q-елі»

18.00 «12 күн»

20.45 «Удивительные

люди»

23.15 «Кровавый

спорт»

01.15 «Киберзащитники»


қалыңдық»


24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл ТЕЛЕБАҒДАРЛАМА

14 SARYARQA SAMALY

4 қазан, жексенбі



QAZAQSTAN

6:00 Әнұран

6:05 «Ұстазым менің,

ұстазым!»

7:15 «Ертемір»

7:55 «Сағындырған

әндер-ай!»



12:00 «ҚЫМБАТ

ЖАНДАР»

12:50 «ҰСТАЗДЫҚ ЕТКЕН

ЖАЛЫҚПАС»

13:10 «САНАДА ІЗ

ҚАЛДЫРҒАН»


15:25 «Ázil álemi»

16:20 «Егіз лебіз».


20:00 «APTA»

20:50 «ЖҮЗДЕН

ЖҮЙРІК»


0:00 «Санада із

қалдырған»

1:00 «Apta»

1:50 «Дала өркениеті»

2:15 «Ғасырлар үні»


ERTIS

8:00 Әнұран


9:05 «Құрбылар»

9:30 «Алты жасар

Алпамыс»

10:45 «Рахмет, саған

туған Ел!»

МУЗАрт концерті

12:15 «Жиһанкез»

13:00 «Бапкер»

14:00 - 16:00 Үзіліс

16:00 «БАҚЫТТЫ

ОТБАСЫ»


16:30 «Брат или брак»

18:00 «Ән мен

жылдар»

19:00 «1 СТУДИЯ»

19:35 И. Байзаковтың

120 жылдығы

онлайн концертфестиваль

21:00 «Серуен»

23:05 «Көңілашар»

ХАБАР

6:00 «Ұят болмасын»

7:30 «Ұстаздар күніне

арналған концерт»

9:00 «Самопознание»

9:10 «Discovery:

Сквозь червоточину

с Морганом

Фрименом»

10:10 «Про спорт»

10:40 «Полосатый рейс»

12:20 «Журналистік

зерттеу» циклінен

«Ұстаздар күніне

арналған»


13:50 «Обитель

проклятых»

16:00 «Малышка

на миллион»

18:30 «Мәжіліс.kz»

19:00 «Aitystar»

21:00 «7 күн»

22:00 «Большая неделя»

23:00 «Кровь за кровь»

1:00 «Культура

поведения»

1:30 Төрлетіңіз

АСТАНА


7:00 «KazNet»



10:00 TeleBingo




14:40 «Буба»

15:00 «1 минут»

16:00 «Алдараспан»


20:00 «Үздік әндер»

20:45 «Аялы алақан»




0:40 «Биыл сөзсіз

күйеуге

шығамын 3»


3:00 «KazNet»



ЕВРАЗИЯ

6:00 «МИСТЕР ХУТЕН

И ЛЕДИ»



7:50 «СЕНБІЛІК


8:30 «ВОСКРЕСНЫЕ

БЕСЕДЫ»

8:45 «БЫК И

ШПИНДЕЛЬ»

13:00 «ЛЕТНИЙ

КУБОК КВН - 2019»

15:45 «ЧУЖОЙ ДЕД»

18:00 «BASTY

BAGDARLAMA»

18:35 «ӘКЕМІЗГЕ ТҮЗАҚ»

20:00 «АНАЛИТИКА»


СЕКРЕТЫ 2»



СЕКРЕТЫ 2»

1:05 «ТРИ АККОРДА»

2:50 «П@УТINA+»


4:20 «ҰШҚ А ЛАҚ»

СТВ


07.45 «Әсем менің

туған жерім!»

09.30 «Актёрские судьбы»

10.00 «СВОИ-2».

11.05 «TOP SHOP»


12.00 «TOP SHOP»


13.30 «Жүрек тынысы».

14.25 «TOP SHOP»


15.45 «TOP SHOP»


16.50 «TOP SHOP»


18.50 «Молодости нашей

нет конца»

19.55 «Война и мир»

20.30 «СВОИ-2».


22.30 «Туған елім»

00.00 «Смех с доставкой

на дом»

01.00 «Хочу красиво»

01.45 -06.00 «Ән -




08.30 «Зерде»

09.00 «Он саусақ»

09.10 «Ғажайыпстанға

саяхат»

09.25 «Бала телі бал»

09.50 «Кибермен»

10.00 «QOSALQA»




13.00 Т/с



20.00 Т/с

22.00 «Своими

руками»






03.00 «Жүректен-жүрекке»»

КТК

07.05 «ҚАЗАҚТЫҢ

ЖІГІТТЕРІ»

08.50 «КӨҢІЛДІ ОТБАСЫ»

09.50 «СМЕЯТЬСЯ

РАЗРЕШАЕТСЯ»

11.50 «СВОЙ ЧУЖОЙ СЫН»


17.00 «НА КРАЮ ЛЮБВИ»

21.00 «ПОРТРЕТ НЕДЕЛИ»

22.00 «ПОЗДНЕЕ СЧАСТЬЕ».

00.00 «ИНАЯ РЕАЛЬНОСТЬ»

00.40 «МИНИСТЕРСТВО

ПРАВДЫ»

01.25 «АЛИ, ВАЛИ, ҒАНИ,

НАСИБА ҚАЙДА?»


03.20 -04.10

« К Ө Р І П К Е Л - 2 » »

ИРБИС

07.00 «Жолың болсын,

балақай»



11.00 «Головой об лёд»

12.00 «Дабыл»


15.00 «Парыз»

16.00 «Под один бит»

16.10 Концерт

симфонической

музыки

18.00 «Hello, балапан»


20.00 «Риясыз әңгіме»


22.00 «Парыз»


НТК


07.50 «Том мен Джерри»



09.30 «ШУМНЫЙ ДОМ»

10.20 «УДИВИ-

ТЕЛЬНЫЙ

МИР ГАМБОЛА»

10.50 «МАША И

МЕДВЕДЬ»

11.15 «СЕЗОН ОХОТЫ:

БАЙКИ ИЗ ЛЕСА»

12.55 «ЧЕРЕПАШКИ-

НИНДЗЯ»

15.10 «КОТ ГРОМ И

ЗАКОЛДОВАННЫЙ

ДОМ»

16.50 «PRO - КИНО»

17.05 «COMEDY

WOMAN»

18.00 «ПОЦЕЛУЙ

НА УДАЧУ»

20.00 «СТРЕЛОК»

22.30 «ЛУКАС»

00.20 «Талантым

тағдырым»



03.00 – 04.00 «Екі езу»

7 АРНА

06.00 «СӘЛЕМ,

ҰЛЫ ДАЛА»

08.00 «Айнаонлайн»

08.50 «Измайловский

парк»



15.00 «Туған жер»


Бала-шаға»


қалыңдық»

21.00 «Хоббит:

Нежданное

путешествие»

00.30 «Мачо и Ботан»


қалыңдық»


ЕМ-ДОМ

Сұңғыла

Біздің кең даламызда бағзы

замандар тезінен өткен, өте ертеден

ауру-сырқауды емдеуге пайдаланатын

шөп түрлері баршылық.

Солардың бірі – сұңғыла (цистанхе)

атты шөп. Бұл шөпті тіпті жабайы

аңдар, түз тағылары да жеп

емделеді. Әсіресе, қасқыр сұңғыланың

тамырын қазып жейді.

Осыдан-ақ қасқырдың неге қайратты

екенін аңғаруға болады Өйткені

бұл шөптің емдік қасиеті өте

жоғары. Қазақтар бұл өсімдікті

кейде «қасқыржем» деп те атайды.

Шығыс медицинасында

сұңғыланың тамырынан түрлі

дәрілер жасайды. Бұл өсімдік

бүйрек, жыныс жолдарының

жұмысын жақсартады. Бедеулік,

несеп жолдарының ауруларын

емдейді. Сұңғыла қырда, құмда,

қауын егетін алқаптарда өседі,

аптап ыстықта гүлдейді. Оның бүкіл

қасиеті - 1-2 метр тереңдікке дейін

таралатын тамырында. Қайнаған

құмның арасында өсетін сексеуілдің

тамырына жармасып нәрленеді,

бойында хлорофил болмайды. 1-2

ай ғана гүлдейтін өсімдікті дәл

осы уақытта жинап алу керек.

Өкініштісі, біздің жерімізде өсетін

сұңғыланың пайдасын қытайлар

көруде, Цзин квинтэссенциясы

бұл шөптен бедеулік, қаназдық,

іш қату, бүйрек сему, сүйектің

мүжілуі, сіңірдің созылуы секілді

ауруларға қарсы дәрі жасайтын

көрінеді. Оларда сұңғыла Қызыл

кітаптарына енгендіктен жинауға

қатаң тыйым салынған.

Дәрі – шөптен,

дана – көптен

Шашыратқы

Күлгін түсті кішкентай гүлдері

бар шашыратқы (цикорий) далада

көп өседі. Бір қарағанда жабайы гүл

болып көрінгенімен, бұл өсімдіктің

пайдасы мол. Көптеген елдерде

шашыратқының тамыры адамды

көрінбейтіндей (невидимка) жасай

алады деген наным болған. Бірақ

нақты дәлел жоқ. Тағы бір қызық

жәйт — егер осы шөпті 25 шілдеде

қазып алып таяққа тағып сапарға

шыққан жолаушыны қауіптен

сақтайды деген де ұғым болған.

Бұл өсімдікті кофенің орнына

тұтыну кең тараған. Бірақ дәмі

кофеге ұқсамайды. Шашыратқыдан

жасалған ұнтақ кофеге қарағанда

пайдалы. Кофенің құрамында

кофеин бар, ол жүрекке қауіпті.

Сондықтан жүрегі нашарларға кофе

орнына шашыратқы ұнтағын ішу

керек (дәріханаларда, дүкендерде

сатылады).

Шашыратқы – климат пен жер

таңдамайтын өсімдік, барлық жерде

өсе береді. Еуропада шашыратқыны

қолдану кең тараған. Ол жақта бұл

өсімдіктің түрлі сорты өсіріледі.

Әрі халықтық емде де танымал.

Бұл өсімдікті үйде де өсіріп, түрлі

тұнба дайындауға болады. Бірақ

кішкентай балалар мен жүкті

әйелдерге шашыратқыны қолдануға

тыйым салынады. Шашыратқының

тамырында инулин бар. Инулин

микробқа және қабынуға қарсы

қолданылады. Ол жүйке жүйесін

тыныштандырып, жүрек жұмысын

жақсартады. Қант диабеті бар

және жүрегі нашар адамдарға

да шашыратқының дайын ұнтағын

қолдану керек.

Шашыратқыны таңертең ашқарынға

ішкенде оған бал мен лимон

қосу керек, сонда ағзада гипертония

(ауруға бейім болған күннің өзінде)

дамымайды. Халықтық емшара

ретінде тамырының қайнатындысы

мен шөбінің тұнбасын күш-қуат кеміп

әлсірегенде, гепатит пен сары ауру

кезінде, өт жолдарына тас байланғанда,

асқазан және тоқішек жараларына

(язваларына), аллергия, экзема,

фурункулез, көк бауыр ісінгенде,

нефритке және несеп тоқтамаған жағдайда

ем үшін ішеді. Шашыратқының

гүлдерінен жасалған тұнба орталық

нерв жүйесін тыныштандырып, жүрек

қызметін күшейтеді, соғу жиілігін

ретке келтіреді.

Шөбінің тұнбасы мен тамыр

қайнатпалары қандағы қант мөлшерін

төмендетіп, қант ауруымен ауыратындарға

табиғи дәрумен ретінде

қолданады.

Деніңіз сау болсын!

Әзірлеген -

Сая МОЛДАЙЫП.

«Халық радиосының» хабарлары

28 қыркүйек - 4 қазан

28 қыркүйек - дүйсенбі

7.00 ҚР Әнұраны

8.00-10.00 «Таң.кз»

10.15 Ретро әндер сағаты

12.10-14.00 «Тілек Тime» -

сазды - сәлем бағдарламасы

14.15 «Бүгінгі күн тақырыбында»

15.15 «Время и люди»

16.15 «Туған жер – төрім мәңгілік»

23.55 Бағдарламаның 100,5 FM

жиілігінде жалғасуы туралы

роликтер

29 қыркүйек - сейсенбі


8.00-10.00 «Таң.кз»

10.15 Ретро әндер уақыты

11.15 «Жалынды жастар»

12.10-14.00 «Тілек Тime»

сазды - сәлем бағдарламасы

15.15 «На тему дня»

16.15 «Резонанс»

17.15 «Айқын»

18.15 «SMART поколение»



роликтер

30 қыркүйек - сәрсенбі


8.00-10.00 «Таң.кз»


12.10-14.00 «Тілек Тime»

14.15 «В гостях у Фемиды»

15.15 «Айтпақшы»

17.15 «Здоровье без границ»

18.15 «Қалқан»



роликтер

1 қазан - бейсенбі


8.00-10.00 «Таң.кз»


12.10-14.00 «Тілек Тime» сазды -

сәлем бағдарламасы

16.15 «Өмірдің өзі»

17.10 «Айқын»

18.15 «14 регион»



роликтер

2 қазан - жұма

7.00 Радиостанцияның ашылуы.

Қазақстан Республикасының

Әнұраны

8.00-10.00 «Таң.кз»




14.15 «Имандылық мектебі»

15.15 «Путь к успеху»

17.15 «Руханият»

20.00 «Акцент недели»



роликтер

3 қазан - сенбі



Әнұраны

9.00 Ретро әндер уақыты

10.00 «Арена Павлодара»

11.00 «Салт сыры»



14.15 «Кел, үйренейік!»

16.15 «Аламан»

17.00 «Академия детства»



роликтер

4 қазан- жексенбі


ҚР Әнұраны


10.00 «Важно знать»

12.00-14.00 «Тілек Тime» саздысәлем

бағдарламасы

15.15 «Сөзсандық»

15.30 «Wonderland»

16.00 «Нalyq radiosynda» «Апта»

16.15 «Неделя» на «Halyq radiosy»

17.00 «Имандылық мектебі»



роликтер.

Жаңалықтар – 7.10 бастап 22.00-ге дейін әр сағатта. Бағдарламада

өзгерістер болуы мүмкін.

SARYARQA SAMALY

ТЕЛЕБАҒДАРЛАМА 24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл 15

KAZAKH TV BALAPAN

QAZSPORT БІРІНШІ АРНА ЕЛ АРНА

ДҮЙСЕНБІ, 28 ҚЫРКҮЙЕК

0:01 Ролик 0:05 «Адель» 1:25 Ролик 1:30 Тайны. Судьбы.

Имена - Мухтар Ауэзов 2:15 Ролик 2:20 Интервью

2:30 Ролик 2:35 Отандастар 3:05 Қазақ Life. Сән Баян

Мақсатқызымен 3:30 Ертегілер елінде 3:35 Ролик 3:40

Шартарапқа танылған өнер 3:55 Көне Шығыс өнері

4:20 Бұл қалай жасалған? 4:45 Ролик 4:50 Салауатты

ұлт 5:15 Ұлттық ойындар. 5:35 Киелі мекен 5:45

Ролик 5:50 Құмсағат 6:15 Сынақ 6:55 Ролик 7:00

«Жалғыз жауқазын» - 3 7:45 «Жалғыз жауқазын» -

4 8:30 Ролик 8:35 Отандастар 9:05 Қазақ Life. Сән

Баян Мақсатқызымен 9:30 Ролик 9:35 Шартарапқа

танылған өнер 9:50 Көне Шығыс өнері 10:15 Бұл

қалай жасалған? 10:40 Ролик 10:45 Салауатты ұлт

11:10 Ұлттық ойындар. 11:30 Ролик 11:35 Ертегілер

елінде 11:40 Сынақ 12:20 Ролик 12:25 «Қыз жолы-1»

-3 13:10 «Қыз жолы-1» -4 13:55 Ролик 14:00 Отандастар

14:30 Қазақ Life. Сән Баян Мақсатқызымен

14:55 Ролик 15:00 Шартарапқа танылған өнер 15:15

Көне Шығыс өнері 15:40 Бұл қалай жасалған? 16:05

Ролик 16:10 Салауатты ұлт 16:35 Ұлттық ойындар.

16:55 Киелі мекен 17:05 Ролик 17:10 Құмсағат 17:35

Сынақ 18:15 Ролик 18:20 «Жалғыз жауқазын» - 3 19:05

«Жалғыз жауқазын» - 4 19:55 Ролик 20:00 Интервью

20:10 Ролик 20:15 Отандастар 20:45 Ролик 20:50 Қазақ

Life. Сән Баян Мақсатқызымен 21:15 Шартарапқа

танылған өнер 21:30 Ролик 21:35 Тайны. Судьбы.

Имена - Мухтар Ауэзов 22:25 Ролик 22:30 «Адель»

СЕЙСЕНБІ, 29 ҚЫРКҮЙЕК

0:01 Ролик 0:05 «Шлагбаум» 1:05 Ролик 1:10 Тайны.

Судьбы. Имена - Мухамеджан Тынышпаев 2:05 Ролик

2:10 Интервью 2:25 Ролик 2:30 Дала дәмі 2:50 Ортақ

шаңырақ 3:10 Қазақ Life. Сән Баян Мақсатқызымен

3:35 Ролик 3:40 Беймәлім мекен 4:10 Сәулет өнері

4:35 Ертегілер елінде 4:40 Ролик 4:45 Азия өрнегі 5:15

Әдеби клуб 5:30 Алтын тамыр 5:55 Ролик 6:00 Ұлы

дала құпиялары 6:25 Рахат - саяхат! 6:55 Ролик 7:00

«Жалғыз жауқазын» - 5 7:45 «Жалғыз жауқазын» - 6

8:30 Ролик 8:35 Дала дәмі 8:55 Қазақ Life. Сән Баян

Мақсатқызымен 9:20 Беймәлім мекен 9:50 Сәулет

өнері 10:15 Ролик 10:20 Азия өрнегі 10:40 Алтын

тамыр 11:05 Әдеби клуб 11:20 Ролик 11:25 Ұлы дала

құпиялары 11:50 Рахат - саяхат! 12:20 Ролик 12:25

«Қыз жолы-1» -5 13:10 «Қыз жолы-1» -6 13:50 Ролик

13:55 Дала дәмі 14:15 Ортақ шаңырақ 14:35 Қазақ

Life. Сән Баян Мақсатқызымен 15:00 Ролик 15:05

Беймәлім мекен 15:35 Сәулет өнері 16:00 Ролик 16:05

Азия өрнегі 16:35 Алтын тамыр 17:00 Әдеби клуб

17:15 Ролик 17:20 Ұлы дала құпиялары 17:45 Рахат

- саяхат! 18:15 Ролик 18:20 «Жалғыз жауқазын» -

5 19:05 «Жалғыз жауқазын» - 6 19:55 Ролик 20:00

Интервью 20:15 Ролик 20:20 Беймәлім мекен 20:50

Ролик 20:55 Алтын тамыр 21:20 Әдеби клуб 21:35

Ролик 21:40 Тайны. Судьбы. Имена - Мухамеджан

Тынышпаев 22:40 Ролик 22:45 «Шлагбаум»

CӘРСЕНБІ, 30 ҚЫРКҮЙЕК

0:01 Ролик 0:05 «Больше, чем кино» 1:40 Ролик 1:45

Тайны. Судьбы. Имена - Жусипбек Аймауытов 2:30

Ролик 2:35 Интервью 2:45 Ролик 2:50 Жаңа буын

3:05 Кездесу орны - Қазақстан 3:35 Ролик 3:40 Адам

болу - парызым 3:55 Табиғатпен тілдесу 4:25 Ролик

4:30 Тылсым дүние 5:10 Ертегілер елінде 5:15 Ролик

5:20 Дарынды ұрпақ 5:35 Көшпенділер мектебі 6:05

Ролик 6:10 Отандастар 6:30 Байтақ ел 6:55 Ролик

7:00 «Жалғыз жауқазын» - 7 7:45 «Жалғыз жауқазын»

- 8 8:30 Ролик 8:35 Жаңа буын 8:50 Кездесу орны -

Қазақстан 9:20 Табиғатпен тілдесу 9:50 Ролик 9:55

Тылсым дүние 10:35 Көнеден күні бүгінге дейін 11:00

Ролик 11:05 Көшпенділер мектебі 11:35 Отандастар

11:55 Байтақ ел 12:20 Ролик 12:25 «Қыз жолы-1» -7

13:10 «Қыз жолы-1» -8 13:55 Ролик 14:00 Жаңа буын

14:15 Кездесу орны - Қазақстан 14:45 Ролик 14:50

Ертегілер елінде 14:55 Табиғатпен тілдесу 15:25 Ролик

15:30 Тылсым дүние 16:10 Көнеден күні бүгінге дейін

16:35 Ролик 16:40 Дарынды ұрпақ 16:55 Көшпенділер

мектебі 17:25 Ролик 17:30 Отандастар 17:50 Байтақ

ел 18:15 Ролик 18:20 «Жалғыз жауқазын» - 7 19:05

«Жалғыз жауқазын» - 8 19:55 Ролик 20:00 Интервью

20:10 Ролик 20:15 Көшпенділер мектебі 20:45 Отандастар

21:05 Ролик 21:10 Тайны. Судьбы. Имена - Жусипбек

Аймауытов 22:00 Ролик 22:05 «Больше, чем кино»

БЕЙСЕНБІ, 1 ҚАЗАН

0:01 Ролик 0:05 «Ninety one» 1:40 Ролик 1:45 Тарих.

Тағдыр. Тұлға - Мәшһүр Жүсіп Көпеев 2:30 Ролик

2:35 Интервью 2:50 Ролик 2:55 Дала дәмі 3:15 Ортақ

шаңырақ 3:35 Ролик 3:40 Бабалар ізімен 4:00 Ұлттық

ойындар. 4:20 Ролик 4:25 Шартарапқа танылған өнер

4:40 Тоғысқан мәдениет 4:55 Ролик 5:00 Құмсағат

5:25 Тарих таңбасы 5:55 Ролик 6:00 Кездесу орны -

Қазақстан 6:30 Байтақ ел 6:55 Ролик 7:00 «Жалғыз

жауқазын» - 9 7:45 «Жалғыз жауқазын» - 10 8:30 Ролик

8:35 Дала дәмі 8:55 Ортақ шаңырақ 9:15 Ролик 9:20

Ертегілер елінде 9:25 Бабалар ізімен 9:45 Ролик 9:50

Шартарапқа танылған өнер 10:05 Тоғысқан мәдениет

10:20 Ролик 10:25 Құмсағат 10:50 Тарих таңбасы

11:20 Ролик 11:25 Кездесу орны - Қазақстан 11:55

Байтақ ел 12:20 Ролик 12:25 «Қыз жолы-1» -9 13:10

«Қыз жолы-1» -10 13:55 Ролик 14:00 Дала дәмі 14:20

Ортақ шаңырақ 14:40 Ролик 14:45 Бабалар ізімен

15:05 Ұлттық ойындар. 15:25 Саятшылық өнері 15:50

Ролик 15:55 Шартарапқа танылған өнер 16:10 Тоғысқан

мәдениет 16:25 Ролик 16:30 Құмсағат 16:45 Тарих

таңбасы 17:15 Ролик 17:20 Кездесу орны - Қазақстан

17:50 Байтақ ел 18:15 Ролик 18:20 «Жалғыз жауқазын»

- 9 19:05 «Жалғыз жауқазын» - 10 19:55 Ролик 20:00

Интервью 20:15 Ролик 20:20 Ортақ шаңырақ 20:40

Ролик 20:45 Бабалар ізімен 21:05 Ролик 21:10 Тарих.

Тағдыр. Тұлға - Мәшһүр Жүсіп Көпеев 22:05 Ролик

22:10 «Ninety one»

ЖҰМА, 2 ҚАЗАН

0:01 Ролик 0:05 «Келинка тоже человек» 1:35 Ролик

1:40 Тарих. Тағдыр. Тұлға - Қаныш Сатпаев 2:30 Ролик

2:35 Ертегілер елінде 2:40 Отандастар 3:00 Дала дәмі

3:20 Ролик 3:25 Азия өрнегі 3:55 Әдеби клуб 4:10

Алтын тамыр 4:35 Ролик 4:40 Құмсағат 5:05 Бабалар

ізімен 5:25 Саятшылық өнері 5:50 Ролик 5:55 Сынақ

6:30 Байтақ ел 6:55 Ролик 7:00 «Жалғыз жауқазын»

- 11 7:45 «Жалғыз жауқазын» - 12 8:30 Ролик 8:35

Отандастар 8:55 Дала дәмі 9:15 Ролик 9:20 Азия өрнегі

9:50 Әдеби клуб 10:05 Алтын тамыр 10:30 Құмсағат

10:55 Бабалар ізімен 11:15 Ролик 11:20 Сынақ 11:55

Байтақ ел 12:20 Ролик 12:25 «Қыз жолы-1» -11 13:10

«Қыз жолы-1» -12 13:55 Ролик 14:00 Отандастар 14:20

Дала дәмі 14:40 Ролик 14:45 Азия өрнегі 15:15 Әдеби

клуб 15:30 Алтын тамыр 15:55 Ролик 16:00 Құмсағат

16:25 Бабалар ізімен 16:45 Саятшылық өнері 17:10

Ролик 17:15 Сынақ 17:50 Байтақ ел 18:15 Ролик 18:20

«Жалғыз жауқазын» - 11 19:05 «Жалғыз жауқазын» -

12 19:55 Ролик 20:00 Отандастар 20:20 Ролик 20:25

Құмсағат 20:50 Бабалар ізімен 21:10 Ролик 21:15

Тарих. Тағдыр. Тұлға - Қаныш Сатпаев 22:10 Ролик

22:15 «Келинка тоже человек»

СЕНБІ, 3 ҚАЗАН

0:01 Ролик 0:05 «Брат или Брак» 1:35 Ролик 1:40

Төреғали Төреәлі «Айхай-25» 3:40 Ролик 3:45 Тайны.

Судьбы. Имена - Ахмет Жубанов 4:35 Ролик 4:40

Рахат - саяхат! 5:10 Ұлы дала құпиялары 5:35 Ролик

5:40 Байтақ ел 6:05 Ортақ шаңырақ 6:25 Ролик 6:30

Құмсағат 6:55 Сынақ 7:35 Кең дала 8:05 Ролик 8:10

Концерт. Бауыржан Орда «Аналарға әзілімді арнаймын»

10:05 Ролик 10:10 Көшпенділер мектебі 10:35 Қазақ Life.

Тағам Айнұр Тұрсынбаевамен 11:00 Қазақ Life. Дәстүр

Тамара Асармен 11:25 Ролик 11:30 Телехикая»Махаббат

жүрегімде -1» 15:45 Ролик 15:50 Қазақ Life. Тағам

Айнұр Тұрсынбаевамен 16:20 Қазақ Life. Дәстүр Тамара

Асармен 16:45 Ролик 16:50 Көшпенділер мектебі 17:20

Байтақ ел 17:45 Ролик 17:50 Рахат - саяхат! 18:20

Ролик 18:25 Сынақ 19:05 Кең дала 19:35 Ролик 19:40

Төреғали Төреәлі «Айхай-25» 21:50 Ролик 21:55 «Брат

или Брак»

ЖЕКСЕНБІ, 4 ҚАЗАН

0:01 Ролик 0:05 «Брат или Брак-2» 1:45 Ролик 1:50

Концерт Рамазан Стамгазиева «Айттым сәлем,

сағынып» 3:35 Ролик 3:40 Тарих. Тағдыр. Тұлға -

Қаныш Сатпаев 4:30 Ролик 4:35 Рахат - саяхат! 5:05

Ұлы дала құпиялары 5:30 Ролик 5:35 Байтақ ел 6:00

Ортақ шаңырақ 6:20 Ролик 6:25 Құмсағат 6:50 Сынақ

7:30 Кең дала 8:00 Ролик 8:05 Концерт «Әндер мен

Жылдар» 10:05 Ролик 10:10 Көшпенділер мектебі

10:35 Қазақ Life. Тағам Айнұр Тұрсынбаевамен 11:00

Қазақ Life. Дәстүр Тамара Асармен 11:25 Ролик 11:30

Телехикая»Махаббат жүрегімде -1» 15:45 Ролик 15:50

Қазақ Life. Тағам Айнұр Тұрсынбаевамен 16:15 Қазақ

Life. Дәстүр Тамара Асармен 16:40 Көшпенділер мектебі

17:05 Ролик 17:10 Байтақ ел 17:35 Ортақ шаңырақ

17:55 Ролик 18:00 Рахат - саяхат! 18:30 Ролик 18:35

Сынақ 19:15 Кең дала 19:45 Ролик 19:50 Концерт

Рамазан Стамгазиева «Айттым сәлем, сағынып» 21:40

Ролик 21:45 «Брат или Брак-2»


7:00 Әнұран. 7:05 «Бой сергіт!» 7:15 «Кел, шырқайық!»

7:20 «Еркелер» 7:30 «Элвин мен алақоржындар» 4-маусым,

1-бөлім. 7:45 «Көртышқан мен панда» 28-бөлім. 7:55

«Еркетай» 8:00 «Ойла, ойна» 8:30 «Алпамыс» 8:45 «Виспер»

31-32-бөлім. 9:00 Онлайн видео-сабақ. 1-11 сынып.

18:00 «Балақайлар» 18:15 «Супер Зак» 9-10-бөлім. 18:40

«Көртышқан мен панда» 28-бөлім. 18:50 «Алпамыс» 19:00

«Әлемде талай қызық бар» 19:00 «Құпия кітап» 19:20

«Дара тұлға» 19:25 «Сау болайық» 19:40 «Чемпион» 19:45

«Элвин мен алақоржындар» 4-маусым, 1-бөлім. 19:55

«Тәжірибе алаңы» 20:00 «Сиқырлы шам» 53-54-бөлім.

20:15 «Питер Пэн» 1-маусым, 8-бөлім. 20:45 «Балапан

және оның достары» 20:55 «Виспер» 31-32-бөлім. 21:10

«Достық - жеңілмейтін күш» 3-маусым, 1-бөлім. 21:30

«Венди» 16-бөлім. 21:55 «Мишо мен Робин» 21-22-бөлім.

22:10 «Сиқырлы бөлме». 3-маусым. 22:25 «Дарын мен

Айзере» 23:10 «Құрастырушы Лева» 63-64-бөлім. 23:20

«Сиқырлы шам» 53-54-бөлім. 23:35 «Дара тұлға» 23:40

«Ғажайып ғылым» 3-маусым, 11-бөлім. 23:55 «Бесік жыры»





«Еркетай» 8:00 «Ойла, ойна» 8:30 «Eркелер» 8:45 «Виспер»

33-34-бөлім. 9:00 Онлайн видео-сабақ. 1-11 сынып. 18:00

«Еркетай» 18:15 «Тико мен достары» 38-бөлім. 18:40 «Супер

Зак» 11-12-бөлім. 18:50 «Ертегілер еліне саяхат» 19:00

«Құпия кітап» 19:15 «Әлемде талай қызық бар» 19:20

«Еркелер» 19:25 «Үйрен де жирен» 19:40 «Чемпион» 19:45








Айзере» 23:10 «Құрастырушы Лева» 65-66-бөлім. 23:20

«Сиқырлы шам» 55-56-бөлім. 23:35 «Дара тұлға» 23:40

«Ғажайып ғылым» 3-маусым, 12-бөлім. 23:55 «Бесік жыры»





«Еркетай» 8:00 «Венди» 18-бөлім. 8:30 «Алпамыс» 8:45

«Виспер» 35-36-бөлім. 9:00 Онлайн видео-сабақ. 1-11

сынып. 18:00 «Балақайлар» 18:15 «Супер Зак» 13-14-бөлім.

18:40 «Көртышқан мен панда» 30-бөлім. 18:50 «Алпамыс»

19:00 «Әлемде талай қызық бар» 19:00 «Құпия кітап» 19:20

«Дара тұлға» 19:25 «Сау болайық» 19:40 «Чемпион» 19:45








Айзере» 23:10 «Еркелер» 23:20 «Сиқырлы шам» 57-58-бөлім.

23:35 «Дара тұлға» 23:40 «Ғажайып ғылым» 3-маусым,

13-бөлім. 23:55 «Бесік жыры»



7:20 «Сәби» 2 7:30 «Элвин мен алақоржындар» 4-маусым,


«Еркетай» 8:00 «Венди» 19-бөлім. 8:30 «Eркелер» 8:45


сынып. 18:00 «Еркетай» 18:15 «Супер Зак» 15-16-бөлім.

18:40 «Көртышқан мен панда» 31-бөлім. 18:50 «Ертегілер

еліне саяхат» 19:00 «Құпия кітап» 19:20 «Сәби» 2 19:30

«Алақай-балақай» 19:40 «Чемпион» 19:45 «Элвин мен

алақоржындар» 4-маусым, 4-бөлім. 19:55 «Тәжірибе алаңы»

20:00 «Сиқырлы шам» 59-60-бөлім. 20:15 «Питер Пэн»

1-маусым, 11-бөлім. 20:45 «Балапан және оның достары»

20:55 «Виспер» 37-38-бөлім. 21:10 «Достық - жеңілмейтін

күш» 3-маусым, 4-бөлім. 21:30 «Венди» 19-бөлім. 21:55

«Мишо мен Робин» 27-28-бөлім. 22:10 «Сиқырлы бөлме».

3-маусым. 22:25 «Дарын мен Айзере» 23:10 «Еркелер»

23:20 «Сиқырлы шам» 59-60-бөлім. 23:35 «Дара тұлға»

23:40 «Ғажайып ғылым» 4-маусым, 1-бөлім.



7:20 «Сәби» 2 7:30 «Элвин мен алақоржындар» 4-маусым,


«Еркетай» 8:00 «Венди» 20-бөлім. 8:30 «Eркелер» 8:45


сынып. 18:00 «Еркетай» 18:15 «Супер Зак» 17-18-бөлім.

18:40 «Көртышқан мен панда» 32-бөлім. 18:50 «Ертегілер

еліне саяхат» 19:00 «Құпия кітап» 19:20 «Сәби» 2 19:30 «Сау

болайық» 19:40 «Чемпион» 19:45 «Элвин мен алақоржындар»

4-маусым, 5-бөлім. 19:55 «Тәжірибе алаңы» 20:00 «Сиқырлы

шам» 61-62-бөлім. 20:15 «Питер Пэн» 1-маусым, 12-бөлім.

20:45 «Балапан және оның достары» 20:55 «Виспер»

39-40-бөлім. 21:10 «Достық - жеңілмейтін күш» 3-маусым,

5-бөлім. 21:30 «Венди» 20-бөлім. 21:55 «Мишо мен Робин»

29-30-бөлім. 22:10 «Сиқырлы бөлме». 3-маусым. 22:25

«Дарын мен Айзере» 23:10 «Еркелер» 23:20 «Сиқырлы

шам» 61-62-бөлім. 23:35 «Дара тұлға» 23:40 «Ғажайып

ғылым» 4-маусым, 2-бөлім. 23:55 «Бесік жыры»


7:00 Әнұран 7:05 «Бой сергіт!» 7:15 «Кел, шырқайық!» 7:20

«Еркелер» 7:35 «Виспер» 41-42-бөлім. 7:50 «Көртышқан мен

панда» 33-бөлім. 8:00 «Питер Пэн» 1-маусым, 13-бөлім. 8:35

«Балапан және оның достары» 8:50 «Шахмат патшалығы»

9:00 «Сиқырлы шам» 63-64-бөлім. 9:15 «Достық - жеңілмейтін

күш» 3-маусым, 6-бөлім. 9:40 «Супер Зак» 19-20-бөлім.

10:00 «Мишо мен Робин» 15-16-бөлім. 10:15 «Ботақаным»

10:45 «Венди» 21-бөлім. 11:10 «Элвин мен алақоржындар»

4-маусым, 6-бөлім. 11:25 «Тынымсыз шөжелер» 13:05

«Виспер» 41-42-бөлім. 13:15 «Еркелер» 13:30 «Достық -

жеңілмейтін күш» 3-маусым, 7-бөлім. 13:55 «Ертегілер»

14:15 «Супер Зак» 19-20-бөлім. 14:45 «Шахмат патшалығы»

14:55 «Ғажайып ғылым» 4-маусым, 3-бөлім. 15:05 «Мишо

мен Робин» 15-16-бөлім. 15:20 «Сиқырлы шам» 63-64-

бөлім. 15:35 «Алақай-балақай» 15:50 «Үйрен де жирен»

16:05 «Көртышқан мен панда» 33-бөлім. 16:15 «Балапан

және оның достары» 16:30 «Еркелер» 16:40 «Қоңыр қаз»

16:45 «Көжектер» 17:25 «Питер Пэн» 1-маусым, 13-бөлім.

17:50 «Венди» 21-бөлім. 18:15 «Виспер» 41-42-бөлім. 18:25

«Ғажайып ғылым» 4-маусым, 3-бөлім. 18:40 «Сиқырлы

шам» 63-64-бөлім. 19:00 «Балапан жұлдыз» концерттік

19:45 «Элвин мен алақоржындар» 4-маусым, 6-бөлім. 20:00

«Оқсыз оқиғасы» 20:30 «Отырарды қорғау» 21:00 «Питер

Пэн» 1-маусым, 13-бөлім. 21:25 «Достық - жеңілмейтін

күш» 3-маусым, 7-бөлім. 21:50 «Ертегілер» 22:10 «Сиқырлы

бөлме». 3-маусым. 22:25 «Мишо мен Робин» 15-16-бөлім.

22:40 «Көртышқан мен панда» 33-бөлім. 22:50 «Супер Зак»

19-20-бөлім. 23:20 «Венди» 21-бөлім. 23:45 «Көжектер»

23:55 «Бесік жыры»


7:00 Әнұран 7:05 «Бой сергіт!» 7:15 «Кел, шырқайық!» 7:20

«Еркелер» 7:35 «Виспер» 7:50 «Көртышқан мен панда»

8:00 «Питер Пэн» 8:35 «Балапан және оның достары» 8:50

«Шахмат патшалығы» 9:00 «Сиқырлы шам» 65-66-бөлім.

9:15 «Достық - жеңілмейтін күш» 9:40 «Супер Зак» 10:00

«Мишо мен Робин» 10:15 «Ботақаным» 10:45 «Венди» 11:10

«Элвин мен алақоржындар» 11:25 «Қазақ елі» Қазақстан,

2015ж. 13:05 «Виспер» 43-44-бөлім. 13:15 «Еркелер» 13:30


«Ертегілер» 14:15 «Супер Зак» 21-22-бөлім. 14:45 «Шахмат

патшалығы» 14:55 «Ғажайып ғылым» 4-маусым, 4-бөлім.

15:05 «Мишо мен Робин» 17-18-бөлім. 15:20 «Сиқырлы

шам» 65-66-бөлім. 15:35 «Алақай-балақай» 15:50 «Үйрен

де жирен» 16:05 «Көртышқан мен панда» 34-бөлім. 16:15

«Балапан және оның достары» 16:30 «Еркелер» 16:40

«Қоңыр қаз» 16:45 «Көжектер» 17:25 «Питер Пэн» 1-маусым,

14-бөлім. 17:50 «Венди» 22-бөлім. 18:15 «Виспер» 43-44-

бөлім. 18:25 «Ғажайып ғылым» 4-маусым, 4-бөлім. 18:40

«Сиқырлы шам» 65-66-бөлім. 19:00 «Балапан жұлдыз»

концерттік 19:45 «Элвин мен алақоржындар» 4-маусым,

7-бөлім. 20:00 «Көке» 21:00 «Питер Пэн» 21:25 «Достық -

жеңілмейтін күш» 21:50 «Ертегілер» 22:10 «Сиқырлы бөлме»

22:25 «Мишо мен Робин» 17-18-бөлім. 22:40 «Көртышқан

мен панда» 34-бөлім. 22:50 «Супер Зак» 21-22-бөлім.

23:20 «Венди» 23:45 «Көжектер» 23:55 «Бесік жыры»


7:35 ФУТБОЛ. Қазақстан чемпионаты.

«OQJETPES» - «QAIRAT» 9:35 «ФУТБОЛ -

НАВСЕГДА!». 70 лет Сеильде Байшакову.

Специальный репортаж 9:50 ФУТБОЛ.

Қазақстан чемпионаты. «ASTANA» - «JETISU»

11:50 ФУТБОЛ. Лига наций УЕФА 2020/2021.

НИДЕРЛАНДЫ - ИТАЛИЯ 13:55 ФУТБОЛ.

Қазақстан чемпионаты. «QYZYLJAR» - «QAISAR».

Тікелей эфир 16:00 ТОК-ШОУ. «QAZSPORT

алаңы» 16:40 «Салауатты өмір үшін онлайн

жүгіру». Арнайы репортаж 16:55 ФУТБОЛ.

Қазақстан чемпионаты. «SHAHTER» - «KASPII».

Тікелей эфир 19:00 ФУТБОЛ. «Доп дода». 11

турдың қорытындысы. Тікелей эфир 19:30

ХОККЕЙ. КХЛ. «ДИНАМО» (Рига) - «БАРЫС»

(Нур-Султан) 21:45 «Pro football». Лига Европы

УЕФА. Обзор матчей 2 квалификационного

раунда 22:15 ФУТБОЛ. Суперкубок

УЕФА. «БАВАРИЯ» (Германия) - «СЕВИЛЬЯ»

(Испания) 0:20 ДЗЮДО. Турнир Большого

Шлема. Дюссельдорф (Германия). 1 день



«QYZYLJAR» - «QAISAR» 10:00 ТОК-ШОУ.

«QAZSPORT алаңы» 10:40 ФУТБОЛ. ЛИГА

ЧЕМПИОНОВ УЕФА. Плей-офф. «КРАС-

НОДАР» (Россия) – ПАОК (Греция) 12:40

ХОККЕЙ. КХЛ. «ДИНАМО» (Минск) - «БАРЫС»

(Нур-Султан) 14:55 «Кәсіпқой бокс. Ринг

сырты». Арнайы репортаж 15:15 ФУТБОЛ.

Қазақстан чемпионаты. «SHAHTER» - «KASPII»

17:15 ФУТБОЛ. «Доп дода». 11 турдың

қорытындысы 17:45 ДЗЮДО. Турнир Большого

Шлема. Дюссельдорф (Германия). 2 день

19:40 ФУТБОЛ. ЛИГА ЧЕМПИОНОВ УЕФА.

Плей-офф. «ГЕНТ» (Бельгия) – «ДИНАМО»

(Киев, Украина) 21:45 «Pro football». Еуропа

Лигасы. 2 іріктеу кезеңі ойындарына шолу


ШВЕЦИЯ - ПОРТУГАЛИЯ 0:20 «Pro football».

Чемпиондар лигасы. Маусым қорытындысы

2019-2020 0:50 ФУТБОЛ. ЛИГА ЧЕМПИ-

ОНОВ УЕФА. Плей-офф. «ДИНАМО» (Киев,

Украина) - «ГЕНТ» (Бельгия). Прямой эфир



Плей-офф. «ДИНАМО» (Киев, Украина) - «ГЕНТ»

(Бельгия) 10:10 ХОККЕЙ. КХЛ. ЦСКА (Москва)

- «БАРЫС» (Нур-Султан) 12:20 ТОК-ШОУ.

«QAZSPORT алаңы» 13:05 ФУТБОЛ. ЛИГА

ЧЕМПИОНОВ УЕФА. Плей-офф. «ОМОНИЯ»

(Кипр) - «ОЛИМПИАКОС» (Греция ) 15:10

ФУТБОЛ. УЕФА Чемпиондар лигасының

шолуы 15:40 ДЗЮДО. Турнир Большого

Шлема. Дюссельдорф (Германия). 3

день 17:15 ФУТБОЛ. Лига наций УЕФА

2020/2021. ФРАНЦИЯ - ХОРВАТИЯ 19:20

«Pro football». Лига наций УЕФА. Итоги I и

II тура 19:55 ФУТБОЛ. ЛИГА ЧЕМПИОНОВ

УЕФА. Плей-офф. «МАККАБИ» (Израиль) –

«ЗАЛЬЦБУРГ» (Австрия) 22:00 «Талпыныс».

Арнайы репортаж 22:15 ФУТБОЛ. Лига наций

УЕФА 2020/2021. ЛИТВА – КАЗАХСТАН 0:20

ФУТБОЛ. УЕФА Чемпиондар лигасының

шолуы 0:50 ФУТБОЛ. ЛИГА ЧЕМПИОНОВ

УЕФА. Плей-офф. «ЗАЛЬЦБУРГ» (Австрия)

- «МАККАБИ» (Израиль). Прямой эфир



Плей-офф. «ЗАЛЬЦБУРГ» (Австрия) -

«МАККАБИ» (Израиль) 10:05 «Талпыныс».

Арнайы репортаж 10:20 ХОККЕЙ. КХЛ.

«БАРЫС» (Нур-Султан) - «КУНЬЛУНЬ РЕД

СТАР» (Пекин) 12:35 ФУТБОЛ. ЛИГА ЧЕМПИ-

ОНОВ УЕФА. Плей-офф. ПАОК (Греция)

- «КРАСНОДАР» (Россия) 14:40 ФУТБОЛ.

Обзор Лиги Чемпионов УЕФА 15:10 ФУТБОЛ.

«Доп дода». 12 тур қарсаңында. Тікелей

эфир 15:40 ФУТБОЛ. Қазақстан чемпионаты.

«ASTANA» - «KASPII». Тікелей эфир

17:45 «Pro football». УЕФА Ұлттар лигасы. I

және II турдың қорытындысы 18:20 ФУТБОЛ.

Обзор Лиги Чемпионов УЕФА 18:50 ФУТБОЛ.

Қазақстан чемпионаты. «QAIRAT» - «SHAHTER».

Тікелей эфир 20:55 ФУТБОЛ. Лига Европы

УЕФА. Плей-офф. 1 матч. Прямой эфир


Плей-офф. ПАОК (Греция) - «КРАСНОДАР»

(Россия) 0:55 ФУТБОЛ. Лига Европы УЕФА.

Плей-офф. 2 матч. Прямой эфир


8:05 ФУТБОЛ. Қазақстан чемпионаты. «ASTANA»

- «KASPII» 10:10 ТОК-ШОУ. «QAZSPORT

алаңы» 10:50 ФУТБОЛ. Лига Европы УЕФА.

Плей-офф. 1 матч 12:55 «PRO HOCKEY».

ҚХЛ ойындарына шолу. 1 шығарылым 13:25

ФУТБОЛ. Қазақстан чемпионаты. «QAISAR»

- «OQJETPES». Тікелей эфир 15:30 «Салауатты

өмір үшін онлайн жүгіру». Арнайы

репортаж 15:40 ФУТБОЛ. Қазақстан чемпионаты.

«ORDABASY» - «TARAZ». Тікелей

эфир 17:45 «Жизненные шрамы Айдоса».

Документальный фильм 18:15 ТОК-ШОУ.

«QAZSPORT алаңы». Тікелей эфир 18:55

ФУТБОЛ. Қазақстан чемпионаты. «TOBYL» -

«JETISU». Тікелей эфир 21:00 ФУТБОЛ. «Тур

по туру». Обзор 12-го тура. Прямой эфир

21:30 СМЕШАННЫЕ ЕДИНОБОРСТВА. M-1

Selection. Россия (Санкт-Петербург) 0:15

ФУТБОЛ. U-21. КАЗАХСТАН – ЧЕРНОГОРИЯ



«QAISAR» - «OQJETPES» 10:05 «Pro football».

Лига чемпионов. Итоги сезона 2019-2020


КАЗАХСТАН - БЕЛАРУСЬ 12:35 УЕФА ЧЕМПИ-

ОНДАР ЛИГАСЫНЫҢ ЖУРНАЛЫ 13:05 ХОККЕЙ.

КХЛ. «БАРЫС» (Нур-Султан) - «ДИНАМО»

(Москва) 15:20 ФУТБОЛ. Қазақстан чемпионаты.

«TOBYL» - «JETISU» 17:20 ФУТБОЛ.

«Тур по туру». Обзор 12-го тура 17:50

ФУТБОЛ. Лига Европы УЕФА. Плей-офф. 2

матч 19:55 УЕФА ЧЕМПИОНДАР ЛИГАСЫНЫҢ

ЖУРНАЛЫ 20:25 «МЫҢ ЖҮРЕКТІ, БІР БІЛЕКТІ».

Деректі фильм 20:55 БАСКЕТБОЛ. ЛИГА

ВТБ. УНИКС – «АСТАНА». Прямой эфир 23:00

СМЕШАННЫЕ ЕДИНОБОРСТВА. Abadan Fighting

Championships 1:35 ФУТБОЛ. Қазақстан

чемпионаты. «ORDABASY» - «TARAZ»



«QAIRAT» - «SHAHTER» 10:05 ХОККЕЙ. КХЛ.

«БАРЫС» (Нур-Султан) - ЦСКА (Москва) 12:20

БАСКЕТБОЛ. ЛИГА ВТБ. УНИКС – «АСТАНА»

14:15 «МЫҢ ЖҮРЕКТІ, БІР БІЛЕКТІ». Деректі

фильм 14:45 ФУТБОЛ. ЛИГА ЧЕМПИОНОВ

УЕФА. Плей-офф. «ЗАЛЬЦБУРГ» (Австрия) -

«МАККАБИ» (Израиль) 16:50 ХОККЕЙ. КХЛ.

«БАРЫС» (Нур-Султан) - СКА (Санкт-Петербург).

Прямой эфир 19:30 ТОК-ШОУ. «QAZSPORT

алаңы» 20:10 «Талпыныс». Арнайы репортаж

20:25 ФУТБОЛ. Қазақстан чемпионаты. 6

тур. «QAIRAT» - «ASTANA». Тікелей эфир

22:30 УЕФА ЧЕМПИОНДАР ЛИГАСЫНЫҢ

ЖУРНАЛЫ 23:00 ФУТБОЛ. ЛИГА ЧЕМПИ-

ОНОВ УЕФА. Плей-офф. «ОМОНИЯ» (Кипр)

- «ОЛИМПИАКОС» (Греция ) 1:00 ФУТБОЛ.

Лига Европы УЕФА. Плей-офф. 1 матч


05:00 Телеканал «Доброе утро» 08:00

Новости 08:05 Телеканал «Доброе

утро» 09:10 «Поле чудес» 10:15

«Жить здорово!» 11:05 «Модный

приговор» 12:00 Новости 12:25 «Время

покажет» 15:00 Новости (с субтитрами)

15:30 «Давай поженимся!»

16:15 «Мужское / Женское» 17:05

«Время покажет» 18:00 Вечерние

новости (с субтитрами) 18:40 «На

самом деле» 19:50 «Пусть говорят»

21:00 «Время» 21:30 Премьера. Екатерина

Олькина, Михаил Пореченков

в многосерийном фильме «Гадалка».

Новые серии 22:25 Премьера сезона.

«Док-ток» 23:15 «Вечерний Ургант»

23:50 К 125-летию поэта. «Есенин»

00:45 «Время покажет» 03:00 Новости

03:05 «Время покажет» 04:05 «Давай

поженимся!»




утро» 09:10 «Пусть говорят» 10:15






































































новости (с субтитрами) 18:40 «Человек

и закон» с Алексеем Пимановым

19:50 «Поле чудес» 21:00 «Время»

21:30 «Три аккорда». Новый сезон

23:00 «Вечерний Ургант» 23:45 Ирина

Старшенбаум, Павел Прилучный,

Артём Сучков, Варвара Бородина

в комедии «Килиманджара»

01:00 «Я могу!» 02:15 Гоша Куценко,

Андрей Панин, Николай Чиндяйкин,

Евгений Сидихин, Нина Русланова в

фильме «Мама, не горюй - 2» 04:00

Виктор Бычков, Вилле Хаапасало

в фильме Александра Рогожкина

«Кукушка»


06:00 Телеканал «Доброе утро.

Суббота» 09:05 Умницы и умники

09:45 «Слово пастыря» 10:00 Новости

10:15 «Непутёвые заметки» с Дм.

Крыловым 10:30 Премьера. «101

вопрос взрослому» 11:20 «Видели

видео?» 12:00 Новости 12:15 «Видели

видео?» 13:40 Премьера. «На дачу!»

с Наташей Барбье 14:35 «Принцесса

и дракон». Анимационный фильм

15:45 К юбилею актрисы. Премьера.

«Вера Васильева. С чувством благодарности

за жизнь» 16:35 «Кто хочет

стать миллионером?» с Дмитрием

Дибровым 17:40 «Ледниковый период».

Новый сезон 21:00 «Время» 21:20

«Сегодня вечером» 22:45 «КВН».

Премьер-лига. Финал 00:05 Данила

Козловский, Артём Михалков, Артур

Смольянинов, Мария Кожевникова,

Михаил Ефремов в фильме «Духless»

18+ 01:45 «Я могу!» 02:50 Денис

Никифоров, Елена Панова, Андрей

Панин, Дмитрий Шевченко, Павел

Деревянко в фильме «Бой с тенью

2: Реванш»


05:10 «Модный приговор» 06:00

Новости 06:10 Короткометражный

фильм «Гейм» 06:25 Олег Борисов

в комедии «За двумя зайцами»

07:40 «Играй, гармонь любимая!»

08:15 «Часовой» 08:45 «Здоровье»

09:40 «Непутёвые заметки» с Дм.

Крыловым 10:00 Новости 10:25 Жанна

Бадоева в проекте-путешествии

«Жизнь других» 11:15 «Видели видео?»

12:00 Новости 12:15 «Видели видео?»

13:35 Премьера. «На дачу!» с Ларисой

Гузеевой 14:40 «Три богатыря и

Шамаханская царица». Анимационный

фильм 15:55 К 125-летию

Рихарда Зорге. «Подвиг разведчика»

16:45 «Пусть говорят». Надежда

Бабкина 17:35 Премьера. Юбилейный

концерт Надежды Бабкиной 19:25

«Три аккорда». Новый сезон 21:00

«Время» 22:00 «Что? Где? Когда?»

Осенняя серия игр 23:00 Джессика

Честейн в фильме Аарона Соркина

«Большая игра» 18+ 01:15 Сергей

Астахов, Наталья Фатеева, Виктория

Толстоганова, Сергей Юрский в

фильме «Королёв» 03:15 Евгений

Леонов, Олег Янковский, Лариса

Лужина, Армен Джигарханян в

фильме «Гонщики»


0:01 Кино. «Лотерея» /2012/ 1:45

«Тарих. Тағдыр. Тұлға» Темірбек

Жүргенов 2:40 Кино. «Тройной

прыжок «Пантеры» /1986/ 4:10

Қысқаметражды фильм. «Passport»

4:30 Кино. «Кек» /2006/ 6:00

Телехикая «Күләш» /2013/ 6:50

Телехикая «Ұзақ жол» /2013/

7:50 Телехикая «Өз үйім» /2018/

8:50 Видеоуроки «Волшебные

буковки. Буква «В» 9:00 Телевизионные

уроки 18:00 Кино.

«Жеңіс семсері» /2013/ 19:45

«Тайны. Судьбы. Имена». Мухтар

Ауезов 20:35 Кино. «Абай» /1995/

23:05- Деректі фильм «Шерхан

Мұртаза. Арша бесіктен абыздыққа

дейін» /2012/


0:01 Кино. «Жеңіс семсері»

/2013/ 1:45 «Тайны. Судьбы.

Имена». Мухтар Ауезов 2:35

Кино. «Абай» /1995/ 5:05 Деректі

фильм «Шерхан Мұртаза. Арша

бесіктен абыздыққа дейін» /2012/

6:00 Телехикая «Күләш» /2013/

7:00 Телехикая «Ұзақ жол» /2013/

8:00 Телехикая «Өз үйім» /2018/

9:00 Телевизионные уроки 18:00

Кино. «Адамдық болмыс» /1984/

19:30 «Қазақстанның жер жәннаты-

Жетісу» циклінен «Алакөл»

деректі фильмі /2018/ 20:00

Кино. «Құлагер» /1987/ 21:30

«Жарық. Камера. Мотор» 22:00-

Кино. «Потерпевшие претензий

не имеют» /1986/


0:01 Кино. «Адамдық болмыс»

/1984/ 1:30 «Қазақстаның жер

жәннаты-Жетісу» циклінен «Алакөл»

деректі фильмі /2018/ 2:00 Кино.

«Құлагер» /1987/ 3:30 «Өмір

жолы» 4:00 Кино. «Потерпевшие

претензий не имеют» /1986/ 5:35

«Ұлы даланың құпиялары» 6:00


Телехикая «Ұзақ жол» /2013/ 7:50

Телехикая «Өз үйім» /2018/ 8:50

Видеоуроки «Волшебные буковки.

Буква «В» 9:00 Телевизионные

уроки 18:00 Кино. «Аңыздар

кітабы: Жұмбақ орман» /2012/

19:35 «Портреты заговорили»

20:00 Кино. «Мұстафа Шоқай»

/2008/ 23:00- Деректі фильм

«Қазақ биі» /2017/


0:01 Кино. «Аңыздар кітабы:

Жұмбақ орман» /2012/ 1:35

«Портреты заговорили» 2:00

Кино. «Мұстафа Шоқай» /2008/

4:30 Кино. «Махаббат жағалауы»

5:50 «Кино. Театр» 6:00 Телехикая

«Күләш» /2013/ 7:00 Телехикая

«Ұзақ жол» /2013/ 8:00

Телехикая «Өз үйім» /2018/ 9:00

Телевизионные уроки 18:00 Кино.

«Непрофессионалы» /1985/

19:15 Қысқаметражды фильм.

«Қазына» 19:30 «Свет. Камера.

Мотор» 20:00 Кино. «Атамекен»

/1966/ 21:35 Қысқаметражды

фильм. «Сарбаз» 21:50- Кино.

«Шал» /2012/


0:01 Кино. «Непрофессионалы»

/1985/ 1:15 Қысқаметражды фильм.

«Қазына» 1:30 «Өмір жолы» 2:00

Кино. «Атамекен» /1966/ 3:25

Қысқаметражды фильм. «Сарбаз»

3:40 Кино. «Шал» /2012/ 5:30

«Ұлы даланың құпиялары» 6:00


Телехикая «Ұзақ жол» /2013/ 7:50

Телехикая «Өз үйім 2» /2019/

8:50 Видеоуроки «Волшебные

буковки. Буква «В» 9:00 Телевизионные

уроки 18:00 Кино.

«Дыня» /1982/ 19:15 Деректі

фильм «Елім деп соққан жүрек»

/2014/ 20:25 Кино. «Балалық

шақтың кермек дәмі» /1983/

21:50- Кино. «Балуан Шолақ»

/2019/


0:01 Кино. «Дыня» /1982/ 1:15

Деректі фильм «Елім деп соққан

жүрек» /2014/ 2:25 Кино. «Балалық

шақтың кермек дәмі» /1983/ 3:35

«Өмір жолы» 4:05 Кино. «Балуан

Шолақ» /2019/ 6:00 Телехикая

марафоны. «Ұшқыштар» /2013/

10:00 Кино. «Арман-Атаман»

/1967/ 11:20 Мультфильм «Охота»

/1988/ 11:40 Мультфильм «Батыр

– заячья душа» /1989/ 11:50

Мультфильм «Непредвиденная

встреча» /1989/ 12:00 Телесериал

«Саранча» /2001/ 13:00

Телехикая марафоны. «Армандастар»

16:30 Мемлекеттік қуыршақ

театры. «Медея» 17:35 «Тағдыр

жолы» 18:00 Кино. «Менің үшінші

курстағы махаббатым» /1976/

19:40 «Открытый показ» 20:00

Кино. «Тот, кто нежнее» /1996/

21:50- Кино. «BEKZAT»


0:01 Кино. «Менің үшінші

курстағы махаббатым» /1976/

1:40 «Открытый показ» 2:00

Кино. «Тот, кто нежнее» /1996/

3:40 Кино. «BEKZAT» 5:30 «Өмір

жолы» 6:00 Телехикая марафоны.

«Ұшқыштар» /2013/ 10:00 Кино.

«Алпамыс мектепке барады» /

Алты жасар Алпамыс/ /1977/ 11:15

Мультфильм «Шел по дорожке

воробей» /1989/ 11:25 Мультфильм

«Волшебное зеркало» /1990/

11:35 Мультфильм «Зов лисицы»

/1992/ 11:45 Мультфильм «Момын

мен қарақшылар» /2009/ 12:00

Телесериал «Саранча» /2001/

13:00 Телехикая марафоны.

«Армандастар» 16:30 Мемлекеттік

қуыршақ театры.«Мен бір жұмбақ

адаммын... Абай» 18:00 Кино.

«Бәйтерек» /2009/ 19:20 Деректі

фильм «Әл-Фараби» /2015/ 20:15

Кино. «Я - ваш родственник»

/1982/ 21:35 «Өмір жолы» 22:10-

Кино. «Оралу» /2014/

КАБЕЛЬДІК ЖӘНЕ СПУТНИКТІК ТЕЛЕДИДАР

16 24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл ЗЕРДЕ

SARYARQA SAMALY

САНАДАҒЫ САН САУАЛ

Ғалымбек

ЖҰМАТОВ,

жазушы

Болашақтың құнын тану өткенді пайымдаудан тұрады. Сол

себепті Баянаула жайлы сөз еткенде тарихи жәдігерлерімізге

және ел аузында бұрын-соңды өткен аңыз-әңгімелерге, табиғи

мекенжай, ғылыми зерттеулерге, этнографиялық дәлелдер мен

археологиялық деректерге арқа сүйейтініміз заңдылық.

Торайғырдағы

сақ мұрасы

Теңбіл доп

Кезінде футбол ойынын «теңбіл доп» жарысы

деп те атайтынбыз. Доптың бірден сәні болмай,

алдымен қара, кейінгі кезде ақ-қараға, одан басқа

түстерге айналғанына дейін «аяқ доптың» талай

додасы өтті ғой. Алмытыдағы көрнекті қаламгеріміз

Әбіш Кекілбаевтың көшесінен өтіп бара жатып

«Сергей Квочкин атындағы футбол академиясы»

деген үлкен жазуды көзіміз шалып қалды.

«Жақсылардың аты жарқырап тұру керек-ау»

деп ойладық сүйсініп. Өткен ғасырда бір «Қайрат»

командасынан түлеп ұшқан жүз сан футболшылардың

еліне кең танымал болғанын, олар кеңестік жарыстарда

ғана емес, әлемдік деңгейде кубоктардың

жеңімпазы болғанын білеміз. С.Квочкин - «сұрмерген»

атанған шеберлердің бірі. Жақсыларды ойға тізгенде

қазақ футболының негізін қалаған қайратшылар:

Тимур Сегізбаев, Диас Омаров, Құралбек Ордабаев,

Сейілда Байшақов секілді сайыпқыран футболшылар

еске түседі. «Олардың есімі академияға

берілмегенмен лайықты аталып жатыр ма өзі?»

деген ой мазалады. Бізде «өзімдікі тұра тұрсын,

өзгенің аты оза түссін» деген жалпақшешей түсінік

те шідерлеп жатады ғой. Футболымыздың кейінгі

кезде «тұралап» жатқан кездері де аз емес. Тарихымызды

дұрыс қадағалап, дұрыс бағалап, жас

жеткіншектерді желпінді ойынға жетелер тұсты

дұрыс жүйеге қою қажет-ау деп ойлайсың.

Япыр-ау,

күз келді ме?

Жақында қаладағы бір жиында аузы дуалы

ақсақалдарымыз мынандай бір әңгіме қозғады.

«Биыл күз шуақты келбет танытып, қыстың келер

уақыты алыстап кеткен секілді. Бірақ, қыстың қай

жылда да оқыс қимылға бейім барыстардай бір

күні қаһарына мініп шыға келетіні осы өңірдің

табиғатына орай тұспалданатын. Мұны айтып

отырғанымыз, біз қай жердің болсын ауа райын

әлемдік деңгеймен салыстыруға тым бейімделіп

бара жатқан секілдіміз. Сөз жоқ, жер шарының

бар болмысы, бар аймағы бір-бірімен тығыз байланысты.

Десек те, әрбір аймақтың өз ерекшелігі

табиғатынан танылып тұрары естен шықпаса керек.

Әлемдік деңгейде болжам жасайтын ғалымдар

«ғаламдық жылымық» деген тұжырым төңірегінде

қызу әңгіме қозғап келе жатқаны белгілі. Бір

қызығы, біздің Ертіс өңірінің ауа райы сол бір

жобаларға тіпті сәйкес келмейтін секілді. Тіпті,

республиканың ауа райының болжағыштары екі-үш

күн ішінде секундына 18-20 метр жылдамдықпен

дауыл соғады деп қатерлі ескертулер жасайды.

Сол күндері халқымыз керісінше, жайма-шуақ күнде

тіршілігін жалғастырып жатады.

Осындай болжам мен шындықтың орайласпай

жататындығы бір ойды алға тартатын секілді. Ол -

тұрғылықты халықтың ежелден қалыптасқан дәстүрлі

болжамдарына да назар аудару. Аталған дәстүрлер -

бір-екі көріпкелдер атайтын сәуегейлік емес, ғасырданғасырға

өтіп келген тәжірибе. Қазақ даласы малы

мамыражай жайылған, егіні жайқалған молшылықты

да, тақырға отырғызған жұтты да бастан кешкен.

Сол тәжірибе жинақтала келе қазақ даласында

1913 жыл кезеңінде өзге малды айтпағанда, қойдың

санының өзі 50 миллионға жетіпті. Бұл - ғасырлар

бойы қалыптасқан тәжірибенің көрінісі. Сондықтан

аймақтың ауа райын, табиғи құбылысын да ойлап,

өнім мен өсімді жобалағанда көнеге тереңірек

үңіліп, халық бастан кешкен ғасырлар бойында

сарапталып келген болжамдарды пайдалану артық

болмас.

Баянауыл тарихы сандаған ғасырларға

созылады және аңызға айналған.

Қазіргі таңда бүгінгі ұрпақ оның ұмыт

болған немесе кезінде тыйым салған

парақтарымен қайта қауышуда. «Баянаула»

деген – біріккен сөз. Ешбір дау туғызбайтын

байырғы қазақ сөзінен құралған

атау. «Баян» сөзі – әйгілі, айтулы,

мәлім, даңқты, белгілі, тұрақты ұғымын

білдірсе, «Аула» сөзінің синонимі – орын,

аймақ, айнала, мекен-жай, маң, өлке

ұғымын білдіреді. Сонда Баянауылды –

«Әйгілі өлке», «Даңқты аймақ» десе

артық айтылмасы хақ.

Баянаула - жаратылысы жағынан

ерекше қасиеттерге толы жер. Жоңғар

Алатауы мен Балқаштың, Көкшетау мен

Шыңғыстың, Тарбағатай табиғатының

бір-бірімен түйіскен тұсында орналасқан.

Халқымыздың этнографиялық

т ұ р м ы с - т і р ш і л і г і н к ө р с е т е т і н т а р и х и ,

әдеби, діни аңыз-әңгімелерге толы

мекен. «Қозы Көрпеш – Баян сұлу», «Ер

Едіге», «Қоңыр әулие», «Асан қайғының

қоныс іздеуі», тағы басқалары - бізге

жеткен әңгімелердің азы ғана. Соның

бәрі жартылай аңызға айналған тарихи

шындықтар.

Баянауыл өлкесі сакралды жерлерге

де өте бай. Дала көшпенділерінің

сақ заманындағы мемориалдық

қасиетті орындар жиынтығы саналатын

жерде «Мұртты қорғандар» мен тастағы

белгі таңбалардың қалдығы Торайғыр

ауылында орналасқан.

Сақ мәдениетінің мұртты обалары -

ерте темір дәуірінде Қазақстан мен оған

жапсарлас өлкелерді мекендеген тайпалар

қалдырған археологиялық ескерткіштер

жиынтығы. Сақ мәдениеті ескерткіштерін

тек зерттеу емес, оларды сақтап қалу,

қалпына келтіру мен консервациялау,

музейлендіру шаралары қолға алынған.

Мәліметтер бойынша Қазақстанда

300-ден астам мұртты обаларға жататын

ескерткіш тіркелген. «Мұртты обалар»

Сарыарқаның ерте темір дәуіріндегі

«Тасмола мәдениетінің» ғұрыптық ескерткіштері

болып саналады. Құрылымдық

жағынан да, семантикалық өрісі жағынан

да күрделі құрылыстарға жатады.

Жуықта Сұлтанмахмұт Торайғыров

мемориалдық музейі қызметкерлерінің

ұйымдастыруымен «Рухани жаңғыру»

бағдарламасы шеңберінде «Сақ мұрасы -

Баянауылда» тақырыбында экспедициялық

экскурсия өтті. Шара мақсаты – мұртты

қорған мен тастағы белгі таңбалардың

қалдығы орналасқан жерді көру, тастағы

белгі таңбалардың қалдығы жайлы мәлімет

алу. Бұл экспедициялық экскурсияға

ПМПУ тарих кафедрасының оқытушысы,

«Margulan Centre» орталығының ғылыми

қызметкері Гүлзина Тұрарқызы, Баянауылдың

Құрметті азаматы, өлкетанушы

Жұмагелді Дүйсекеев қатысып, сақ

мұралары мен мұртты қорған жайлы

мағлұмат берді. Сонымен қатар, Торайғыр

жеріндегі басқа да біз білмейтін тас

үйінділері мен тас белгілері жайлы толық

әрі қызықты ақпараттар айтылды.

Экспедиция жұмысы ақын, ағартушы

Сұлтанмахмұт Торайғыровтың кесенесіне

барып құран бағыштап, тұлғаның өмірі

мен кесене жайлы қысқаша мәлімет

беруден басталды. «Margulan Centre»

орталығының ғылыми қызметкері Гүлзина

Тұрарқызының мұртты қорған мен сақ

мұралары жайлы әңгімесі өте қызықты

өрбіді. Айтуынша, Торайғыр көлінің

жағасындағы «Мұртты қорған» ескерткішінің

жанынан біздің заманымызға

дейінгі VIII–VI ғасырлардағы қабірлер бар.

Бұл жерден сақ дәуіріндегі қорғандарды

зерттеу жұмыстары нәтижесінде қорғанның

түбінде осыдан 2600-2700 жыл бұрын

өмір сүрген жауынгерлер жерленгені

анықталған. Сүйектің қалдықтарына

қарағанда жас азаматтар болған көрінеді.

Екі жарым мың жылдық тарихы бар

«Мұртты қорған» ескерткіші сақ тайпаларына

тиесілі. Олар мұнда күнге табынумен

қатар, құрбандық шалу үшін арнайы

келетін болған. Бұл ескерткіш культтікмемориалдық

кешен болып табылады.

Себебі, осы жерде мұртты обалар, тас

стеллалар, бұғы тастар, барлығы кешенді

түрде бір жерде қалыптасқан. Яғни,

ертедегі біздің ата-бабаларымыз, көшпелі

сақ тайпаларының осы жерге келіп, күнге

табынатын орны болған деп айтуға

болады. Тарихшылардың пайымдауынша,

«Мұртты қорған» ежелгі адамдар үшін

аспан әлемін зерттеу, ауа райын болжау

қызметтерін атқарған. Жалпы, осы жердегі

қорғандардың ішінде үлкен қорған көзге

түседі. Оның тең ортасына адамдарды

жерлеп, жан-жағын кіші тастармен, ал ең

шеткі жақтарын үлкен тастармен қоршап,

көмкерген. Осы үлкен қорғанның оң

жағына қарай кіші қорған байқалады.

Бұл жерде жануарларды құрбандыққа

сойып, жерге көмген. Және осы кіші

қорғанның екі жағынан мұрт тәрізді тас

жолдары, немесе өзіміз айтып жүрген

мұртты жолдар салынған. Сондықтан

бұл жер барлық қорғандардың орталығы

болып есептеледі. Жалпы, бұл «мұртты»

жолдың ұзындығы 500 метрге дейін

жеткен екен. Осы екі «мұрттың» ортасында

адамдар өздерінің наным-сенімдерін,

құлшылықтарын, күнге, жер-суға табыну

әрекеттерін жасаған.

- Торайғыр сақ қорғандары ерте

темір дәуірінде салынып, «Тасмола

мәдениетіне» жатады. Бұл мәдениетті ерте

көшпелі малшыларға тиесілі Тасмола

жартасынан табылған археологиялық

ескерткіштердің материалдары негізінде

М.Қадырбаев ашқан болатын. Осы

мәдениеттің ерекшелігі, «мұртты

қорғандар» деп аталатын тас-жер

үйіндісі бар қорған типтес жерлеу

құрылыстары. «Тасмола мәдениетінің»

тайпалары көшпелі малшылықпен

айналысып, сүйек, металл өңдеудің

қыр-сырын білген, осы мәдениеттің

қолданбалы өнеріне «аңдық стиль» де

тән. Археологиялық кешеннің киелілігі

ертеде тек жерлеу орны ғана емес,

сонымен қатар культтік функцияларды

да атқарғанына да қатысты. Сондай-ақ

кешен сол кезеңнің астрономиялық

мақсаттарына пайдаланылғаны туралы

болжамдар бар, - дейді «Margulan Centre»

орталығының ғылыми қызметкері Гүлзина

Тұрарқызы.

Қызықты экскурсия осы таулы аймақта

орналасқан орта ғасыр дәуірін қамтитын,

қимақ-қыпшақ рухани мәдениеті мен

наным-сеніміне байланысты ұғымынан

сыр шертетін тарихи мағынаға ие

балбал тастар жайлы мәліметтерді

тыңдаумен жалғасты.

Баянауыл жері көптеген ғалымдардың,

жазушылардың, ақындардың

және қоғам қайраткерлерінің Отаны

екені баршаға мәлім. Ал, оның әр

тауы мен тасы және тастағы белгілері

бір-бір үлкен тарих, шежіре іспеттес.

Баянаула!

Ой қозғайтын ақылдың жері,

Сөз қозғайтын ақынның жері.

Берік оба тас тұлға,

Сыралғы болған батырдың жері!

Торайғыр би Едігеұлының бұл өлеңі

де соған дәлел.

Сұлтанмахмұт Торайғыров

мемориалдық музейі,

Баянауыл ауданы.

SARYARQA SAMALY

бизнес 24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл 17

Кәсіпкерлер қандай

мәселе көтерді?

Жуықта «Атамекен» ҚР Ұлттық кәсіпкерлер палатасының төралқа төрағасы Тимур Құлыбаевтың

қатысуымен ұйымның онлайн кеңесі өтті. Оған 6 облыстың кәсіпкерлері қатысты. Біздің облыстың

Кәсіпкерлер палатасының өкілдері бірқатар өзекті мәселелерді көтерді.

Жаңартылған құрамдағы Өңірлік

кәсіпкерлер кеңесі үшінші рет

жиналып отырғанын Павлодар

облысы кәсіпкерлер палатасы өңірлік

кеңесінің төрағасы Қобланбек Қожин

атап өтті. «Өткен аптада Өңірлік

кеңес мүшелері белсенді түрде

облыстың төрт ауданында болды.

Жұртшылықпен кездесіп, ауыл

кәсіпкерлерінің проблемаларын

талқылады. Павлодар облысы

әкімінің қатысуымен өтетін Өңірлік

кеңестің отырысы жоспарланып

отыр, онда аймақтық деңгейдегі

проблемалар талқыланатын

болады», - деді Қобланбек Қожин.

Төтенше жағдай режимі

енгізілгенге дейін Павлодар

облысында 138 мыңнан астам

адам жұмыспен қамтылған

46 мыңнан астам шағын, орта

және ірі бизнес жұмыс істеді.

Шектеу шаралары жойылғаннан

кейін 134 мыңнан астам қызметкері

бар 45 мың кәсіпорын бүгінде

өз жұмысын қайта бастады.

Шектеу шаралары бар кәсіпкерлік

субъектілерінің жалпы саны -

1244, оларда 11 588 жұмыскер

бар. 1526 қызметкері бар 391

кәсіпкерлік субъектілерінің (ойынсауық

мекемелері, букмекерлік

кеңселер, лото клубтар, түнгі

клубтар, сауда және ойын-сауық

орталықтарындағы балалар

ойын алаңдары, кинотеатрлар,

кальян демалыс орындары,

боулинг орталықтары, караоке,

компьютерлік клубтар және т.б.)

жұмысы тоқтап тұр.

Карантин кезеңінде жұмысын

жалғастырған өнеркәсіп саласы

жұмысшыларының саны аздап

төмендеді. Ең көп жұмысшылар

сауда саласында - 7000-нан

астам адам. Білім беру саласында

1700-ден астам адам, монша мен

саунада 666 адам, қызмет көрсету

саласында 1000-нан астам адам

анықталды.

Осы жағдайларды ескере

отырып, аймақтың кәсіпкерлерінде

республикалық деңгейде шешуді

қажет ететін мәселелер бар.

«Кәсіпкерлерден келіп түсетін

сұрақтардың бірі Тауарлар

мен көрсетілетін қызметтердің

сапасы мен қауіпсіздігін

бақылау департаментінің жоғары

талаптарына қатысты. Қазақстан

Республикасының Бас мемлекеттік

санитарлық дәрігерінің

қаулысы бойынша дезинфекциялық

тоннельдер, рамалар сауда

орталықтарында, сауда үйлерінде,

жабық базарларда орнатылуға

міндеттелді. Кәсіпкерліктердің

өтініштерінен байқалғандай, тауарлар

мен көрсетілетін қызметтердің

сапасы мен қауіпсіздігін бақылау

департаментінің карантиндік

шаралардың сақталуына қойылатын

талаптары асыра көрсетілген

және ол кәсіпкерлерді қосымша

шығындарға әкеп соқтыратыны анық.

Дезинфекциялық тоннельдердің құны

шамамен 400 мың теңгені құрайды.

Сонымен қатар, дезинфекциялық

тоннельдерді орнату және пайдалану

сауда орталықтарына келушілер

үшін жағымсыздықты тудырады.

Өйткені ол адамға басынан аяғына

дейін дезинфекциялау затын

шашыратады», - дейді Қобланбек

Қожин.

Тағы бір маңызды мәселе

ол - кафе қызметін келушілер

саны бойынша шектеу. Бүгінгі күні

бұл жерлерде 30-дан аса адамға

қызмет көрсетуге рұқсат етілген.

Сонымен бірге, мерейтойлар мен

отбасылық мерекелерді өткізуге

тыйым салынды. Заң бұзған

жағдайда кәсіп иесіне де, мерекені

ұйымдастырушыға да әкімшілік

айыппұлдар салынады. Өңірлік кеңес

төрағасы проблемалық мәселелерді

шешудің мүмкін шаралары ретінде

дезинфекциялық тоннельдерді

орнатуға және барлық сауда

бутиктерінде төсеніштердің болуын

қажет ететін талаптарды алып

тастауды ұсынды. Сондай-ақ еске

алу және отбасылық мерекелерді

30 орыннан асырмай өткізуге

рұқсат етуді сұрады.

Бизнестің тағы бір проблемалық

мәселесі коммуналдық

төлемдерді төлеуге қатысты.

Елімізде коронавирустың таралуына

және төтенше жағдай режимінің

енгізілуіне байланысты қызмет

көрсету саласында, әсіресе фитнес

залдары мен хауыздар үшін өте

күрделі жағдай қалыптасты.

Олар өз қызметін осы жылдың

наурызынан бастап тоқтатуға мәжбүр

болды. Алайда, монополистер

осындай объектілердің жұмыс

істемей тұрған уақыты үшін

коммуналдық қызметтерге ақы

төлеу талаптарын жеңілдетпейді.

Павлодарда орналасқан «Толқын»

бассейнін монополист коммуналдық

төлемдер бойынша қарыздары үшін

жылудан ажыратады. Дей тұрғанмен,

Қазақстан Республикасы Үкіметінің

отырысында экономиканың ең көп

зардап шеккен салаларындағы

кәсіпкерлік субъектілеріне

коммуналдық төлемдерді өтеуге

қаражат бөлу туралы айтылды.

«Біз экономиканың ең көп зардап

шеккен салаларында, бассейндерде,

фитнес орталықтарында және

басқаларында кәсіпкерлердің

коммуналдық төлемдерін төлеуге

қаражат бөлу механизмін әзірлеуді

ұсынамыз», - деді Қ.Қожин.

«EcoJer» аймақтық экологиялық

бастамалардың қазақстандық

қауымдастығы» ЗТБ Павлодар

облысы бойынша филиалының

директоры Райхангүл Сатабаева

аймақ экологиясындағы өзекті

мәселелерді көтерді.

«Бүгінгі күні Павлодар облысының

өнеркәсіптік аймақ ретіндегі

экологиялық мәселелері өткір болып

табылады және бар проблемаларды

шешуге ерекше назар аударуды

қажет етеді. Қалалық жерлерде

тұрмыстық қалдықтардың көлемі

бір тұрғынға жылына 330 кг.-ны

құрайды. 2025 жылға қарай

тұрмыстық қатты қалдықтардың

көлемі 50%-дан астамға өседі

деп болжануда. Сонымен

бірге, пайда болған қалдықтар

алдын-ала сұрыпталмай және

залалсыздандырылмай полигондарға

шығарылады. Қазақстан

аумағында қалдықтардың барлығы

дерлік полигондарға апарылады», -

деді Райхангүл Сатабаева.

Қазақстанның «жасыл экономикаға»

көшу тұжырымдамасы

бекітілгені мәлім. Осы Тұжырымдаманың

негізгі қағидаларының

бірі қатты тұрмыстық қалдықтарды

қайта өңдеуді қоса алғанда,

қалдықтарды басқару жүйесі болып

табылады. «Сұрыптау зауытының

құрылысы мен қызмет етуі жүздеген

миллион теңгені құрайды. Егер

зауытты салуға кететін шығындар

тұрғындар үшін тарифке енгізілсе,

бұл қолжетімсіз сома болады.

Осыған байланысты мемлекеттік

бюджеттен қалдықтарды қайта

өңдейтін зауыт салу шығындарының

25%-ын инвестсубсидиялау

мәселесін қарастыру қажет. Бұл

шара осы саланың дамуына, төмен

тарифтердің сақталуына, сондай-ақ

бизнестің өзін-өзі қамтамасыз

етуіне мүмкіндік береді», - деді

Райхангүл Сатабаева.

«EcoJer» аймақтық экологиялық

бастамалардың қазақстандық

қауымдастығы» ЗТБ Павлодар

облысы бойынша филиалының

директоры қатты және қатты

қалдықтарды қайта өңдеу үдерісіне

шағын және орта бизнесті тарту

үшін қалдықтарды сұрыптау және

қоқысты қайта өңдеу зауыттарының

құрылысына 25% инвестициялық

субсидия түрінде мемлекеттік

қолдау қажет екенін баса айтты.

«Три Кота Ж» ЖШС басшысы

Анастасия Барт жергілікті өндірушілерді

қолдауға қатысты сұрақ

қойды. «Бүгінгі таңда отандық

өнімді Магнум және Small сияқты

Қазақстан Республикасының ірі

сауда желілерінің сөрелеріне

жеткізу туралы мәселе туындап

отыр. Ритейлерлердің кейбір

өкілдері отандық тауарларға

назар аудармай, одақтас мемлекеттердің

жеткізушілеріне артықшылық

береді. Бізге тек

отандық өндірушілерді қолдау

қажет. Мысалы, көрші Ресейде

мемлекеттік заң бөлшек сауда

орындарындағы сөрелердің кем

дегенде 50%-ын өз өндірушілеріне

«беруге» міндеттейді», - дейді

кәсіпкер.

Мәселен, павлодарлық компания

нарықта 28 жыл жұмыс істейді және

жартылай фабрикаттар шығарады.

Өнім ассортиментінде 80-нен астам

тауар бар. Жылына өндіріс көлемі

шамамен 2400 тоннаны құрайды.

Кәсіпорынның айналымы 2019 жылы

520 миллион теңгені құраған еді.

Шағын тізбектер 17 миллион теңгенің

және Magnum 2,5 миллион теңгенің

өнімін алды. Тауар айналымының

көлемі бұдан да үлкенірек болуы

мүмкін еді. Бірақ басқа елдердің

жеткізушілеріне байланысты өз

өнімдерімізге шектеулер бар. Оның

үстіне сырттан келетін өнімнің

сапасы біздікінен төмен.

«Өнімді сертификаттау - маңызды

мәселе. Әдетте, кәсіпорындар кем

дегенде 10 тауар шығарады және

әрбір тауар бөлек сертификаттауға

жатады. Сертификаттың құны

50 000 теңгеден басталады. Егер

төлемді кешенді түрде алсаңыз,

онда оның мөлшері өте үлкен.

Сонымен қатар, зертханалық

зерттеулер қажет. Бұл - сонымен

қатар өнімнің әр түрі үшін жеке

төлем. Бұл шығындардың барлығы

өндірушілердің көпшілігі үшін

ауыр. Сонымен қатар бұл жаңа

өнімдердің қазақстандық нарыққа

енуі мен өндірістің дамуын

баяулатады. Бұған қоса, өнімді

сертификаттаудың қымбаттығына

байланысты көлеңкелі бизнес

бар», - деп шағымданды Анастасия

Барт. Осы мәселелерді шешудің

мүмкін шаралары ретінде

кәсіпкерлер отандық өнімнің

кемінде 50%-ын ірі сатушылардың

сөрелерінде орналастыруды қамтамасыз

етуді сұрайды.

Отандық өндірушілерге тауарларды

сертификаттау және

сәйкестігін декларациялау үшін

кәсіпкерлер шығындардың бір бөлігін

жергілікті билік органдары есебінен

субсидиялауды сұрайды. Бұл өндіріс

шығындарын төмендетуге және

жаңа өнімдердің нарыққа шығуын

арттыруға мүмкіндік береді.

«Ажболат несиелік серіктестік»

ЖШС төрағасы Гадыл Наукенов

несиелік серіктестіктер қызметіндегі

проблемаларды көтерді. «Павлодар

облысында несиелік серіктестіктер

әр қалада және ауданда жұмыс

істейді. Мен Успен ауданында

орналасқан «Ажболат» несиелік

серіктестігінің төрағасымын.

Қазіргі кезде несиелік серіктестіктердің

қызметі Ұлттық Банктің

осы серіктестіктерге мүше болу

тәртібін қатаң регламенттейтін

қаулысымен реттеледі. Ауылдық

несиелік серіктестіктер үшін жаңа

мүшелерді қосу процедурасы

күрделі. Несиелік серіктестіктер

шағын және орта бизнесті де,

жеке үй шаруашылығын да

қаржыландыратын микроқаржы

ұйымдарымен бір деңгейде. Бұл

қарыз алушылардың борышы

артып кетуіне әкелуі мүмкін.

Несиелік серіктестіктердің МҚҰ-нан

айырмашылығы, серіктестік мүшелеріне

жарғылық капиталға

салынған мөлшерге сәйкес қана

несие береді», - деді Ғадыл

Наукенов. Ұлттық банктің несиелік

серіктестіктерді микроқаржы

ұйымдарымен теңестіре отырып,

микроқаржы қызметі туралы заңға

сәйкес халықтың қарыз жүктемесінің

алдын алу бөлігіндегі

шамадан тыс реттеу, қосымша

есептер ұсынатын персоналды

кеңейтуге және ұстауға қатысты

қосымша шығындарға алып

келеді. Бұл сайып келгенде қарыз

алушыларға пайыздық ставкасы

бағасының өсуіне, сондай-ақ

жарғылық капиталға қосымша

жарналар салуға әкеледі. Сонымен

қатар, несиелік серіктестіктердің

несиелік өнімдер, пайыздық

мөлшерлемелер мен комиссиялық

төлемдер бойынша мәселелерді

дербес шешуге мүмкіндігі жоқ.

«АКК шарттарында құрылған

және АКК орбитасында орналасқан

несиелік серіктестіктерді Ұлттық

Банк пен АФРР реттеуінен шығарып,

ауылдық несиелік серіктестік

тұжырымдамасын қайтаруды

сұраймыз», - деді Ғадыл

Наукенов.

Өз тілшіміз.

18 24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл ӨҢІР

SARYARQA SAMALY

Жұмыла көтерген

жүк жеңіл

Павлодар ауданына

қарасты Чернорецк

ауылында

тұрғындарға

қолайлы жағдай

жасау мақсатында

мемлекеттік

бағдарламалар

аясында бірқатар ірі

жоба жүзеге асуда.

Бастысы - жергілікті

жұртшылық

бюджеттік қаражатқа

ғана «байланып»

қоймай, өздері

де туған өлкенің

дамуына сүбелі үлес

қосуда. Ауылдықтар

«Жұмыла көтерген

жүк жеңіл» деген

қағиданы берік

ұстанады.

Құндыз ҚАБЫЛДЕНОВА

Көптен күткен

күрделі жөндеу

Чернорецк ауылында ондаған

жылдар бойы күрделі жөндеу

көрмеген, қаңырап бос тұрған

әлеуметтік мекемелер тұрғындарға

қолайсыздық тудырып, елді мекеннің

көркін кетіріп тұрған-ды. Талай

жылдан бері түйіні тарқамаған бұл

түйткілдер биыл оң шешімін тауып

отыр. Оған «Ауыл - ел бесігі»,

«Жұмыспен қамтудың жол картасы»

бағдарламалары түрткі болды. Сол

арқылы мемлекеттік қазынадан

қомақты қаржы қарастырылып,

қордаланған мәселелерге қозғау

салды.

Айталық, осыдан шамамен

жарты ғасыр бұрын негізі қаланған

№1 Чернорецк орта мектебінде

алғаш рет терезелер ауыстырылды.

Мектеп басшылығының

айтуынша, бұрын ескі терезелерден

жел соғып, оқушыларға

да, ұстаздарға да сыныпта отыру

ыңғайсыз болса, енді мұндай

қиындық жоқ. Ағаш терезелер

заманауи талаптарға сәйкес

пластикалық түрлеріне ауыстырылып,

енді жел де соқпайды,

даланың шуылы да естілмейді.

Сонымен қатар, мектепке келіпкету,

аулада шаралар ұйымдастыру

да бұрынғыға қарағанда қолайлы

бола түспек. Себебі шұрық-тесік

асфальт жабындысының орнына

түрлі-түсті кеспетастар төселді.

Демек, енді мектеп ауласы ойлышұңқырлы

болмайды әрі жаңбыр

суы да жиналмайды. Осындай игі

істердің атқарылуына «Ауыл - ел

бесігі» бағдарламасы аясында 31

млн. теңге қаржы қарастырылды.

Бұл - аталмыш жоба бойынша

ауылда іске асқан алғашқы жоба.

Әлеуметтік маңызы зор тағы

бір іс - мәдениет үйі, кітапхана,

пошта орналасқан ғимараттың

жөнделуі. Төбеден су ағып,

электр желілері әбден тозып,

өрт қауіпсіздігі талаптары сай

келмеген ғимарат жаңара түспек.

Ол үшін де «Ауыл - ел бесігі»

бағдарламасы арқылы 44 млн.

теңге бөлінді. Бұл қаражатқа төбе,

есіктер мен инженерлік желілер

толық ауыстырылып, қабырғалар

мен қасбет тегістеліп, аула абаттандырылады.

Сонымен қатар,

әлеуметтік нысан модульдік

қазандық арқылы жылытылады.

Чернорецк ауылдық округінің

әкімі Серік Омаровтың айтуынша,

бұл ғимарат талай жылдан бері

өрт қауіпсіздігі талаптарынан

Жатақхананы жөндеу барысы

өтпей, мамандар тарапынан үнемі

сын-ескертпелерге ұшырайтын. Ендігі

ретте мұндай қиындық болмайды.

- 1985 жылы салынған ғимаратта

ара-тұра ағымдық жөндеу жұмыстары

жүргізілді. Бірақ биылғыдай күрделі

жөндеу болған емес. Соның

салдарынан мұнда жұмыс істеу,

тұрғындарға қызмет көрсету, түрлі

шара ұйымдастыру қауіпті еді.

Электр желілері ескіргендіктен

өрт шығып қала ма деп жанымызды

шүберекке түйіп отыратын

болдық. Оған қоса, өрт кезінде

шығар баспалдақтар, 180 орындық

залда талапқа сәйкес креслолар

болған жоқ. Тұрғындар үшін тек

орындықтар қойылған-ды. Жаңбыр

болса, төбеден су ағып, мыңдаған

кітап қоры су астында қала ма

деген де қорқыныш болды. Осы

жайттардың барлығын ескеріп,

тиісті жобаны әзірлеп, «Ауыл -

ел бесігі» бағдарламасы арқылы

қаржыландыруға ие болдық.

Нысанның толығымен жаңартылып

жатқанын байқаған ауыл тұрғындары

өздерінің шағын кәсіптерін ашу үшін

осының ішінен бөлмелер сұрап,

ісін бастауға ниетті екендіктерін

танытуда. Демек, бір әлеуметтік

нысанның жөнделуі жаңа табыс

көзінің пайда болуына да оң әсер

етеді, - дейді С.Омаров.

Чернорецкте аталмыш

бағдарламаның көмегімен қолға

алынған үшінші жоба - ауыл

ішіндегі жолдардың жөнделуі.

Атап айтқанда, Восточная-Трунов,

Тургенев, 1 Май, 40 лет Победы.

Трунов көшелерінің жолы орташа

жөндеуден өтіп, жаңа асфальт

төселді. Жергілікті әкімдік алдағы

уақытта Ертіс өзенінің жағасына

апаратын басқа да жолдарды

жөндеп, ауылға келушілерге жақсы

жағдай жасауды жоспарлап отыр.

Өйткені, Ертіс жағасында демалуды

қалайтын өзге ауылдықтар

мен қалалықтар Чернорецкке жиі

келетін көрінеді. Біздің тілек - ауыл

ішінде көше жолдарына ғана емес,

атауларына да зор мән берілсе

екен. Байқағандарыңыздай, елді

мекенде жолы жөнделген көшелер

өзге тілде аталады.

Береке мен

бірлігі жарасқан

Ал 1990-ыншы жылдардан

бері бос тұрған екі қабатты

ғимарат «Жұмыспен қамтудың жол

картасы - 2020» бағдарламасы

бойынша қалпына келтірілуде.

Сол тұста Чернорецк ауылында

алты бірдей көпқабатты тұрғын

үй болған екен. Кейін баспаналар

қараусыз қалғандықтан, әркім

терезе, есіктерін қолды етіп, тіпті

кірпіштерге дейін талан-таражға

салған көрінеді. Әйтеуір, тек

бір баспананың қаңқасы

қалыпты.

Араға 30 жыл салып мұнда

күрделі жөндеу жұмыстары

басталды. Ол үшін «Жұмыспен

қамтудың жол картасы - 2020»

бағдарламасы бойынша 41 млн.

теңге, инженерлік-коммуникациялық

желілерді тартуға

9 млн. теңге бөлінді. Нәтижесінде

жұмыссыз қалған 12 ауылдық осы

құрылыс алаңынан табыстың тетігін

тапты. Таяуда тағы бірнеше адамды

осы жатақхананы жөндеу жұмысына

жұмылдыру жоспарда бар.

Бүгінде 8 бір бөлмелі, 4 екі

бөлмелі және 4 үш бөлмелі

пәтерлердің барлығы су, жылу,

жарық желісіне қосылды. Ендігі ретте

бұл баспаналар халыққа қызмет

көрсету орталығы арқылы тұрғын

үй кезегіне тұрған азаматтарға

берілмек. Қазан айында қолданысқа

берілетін пәтер кілттері бірінші

кезекте әлеуметтік осал топ

өкілдеріне, жас отбасылар мен

жас мамандарға үлестірілмек.

Бірақ әзірше жалдау ақысының

сомасы нақты белгіленбепті.

Осы орайда жергілікті

кәсіпкерлер де қол ұшын созып,

бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі

аясында зор қолдау көрсеткенін

атап өту керек.

- Мемлекеттік бағдарламаның

қаржысына қабырғаларды кірпішпен

қайта қалап, есік, еденді ауыстырып,

электр желілерін тартып, ішкі

әрлеу жұмыстарын жүргіздік.

Ал осы ауылдық округтің шаруа

қожалықтары төбені жабу, пәтер

ішіне жылу желілерін тарту, терезелер

орнату сынды шаруаларды

өз мойындарына алып, сапалы

түрде жасап берді. Осы істерге

белсене араласқан «ҚазАгро»

жауапкершілігі шектеулі серіктестігі,

«Мақаш», «Смағұл», «Ауытхан»,

«Достық» және тағы басқа шаруа

қожалықтарына алғыс айтамыз.

Мемлекет пен бизнестің тұрғындар

үшін бірлесе атқарған жұмысының

жарқын көрінісі осы болса керек», -

дейді ауыл басшысы.

Тұрғындар жатақхананы ғана

емес, мешітті жөндеу ісінде

де ауызбіршілік танытып, «бір

жағадан бас, бір жеңнен қол

шығарды». Мамыр айында жергілікті

жұртшылықтың бастамасымен

Әбу-Шахман мешітінің сыртын

кірпішпен қаптау, күмбездер

орнату, қосымша ғимарат салу

сынды ауқымды жұмыс басталды.

Сөйтіп, әуелде жер үй ретінде

салынған мешіт бүгінде сәулеті

келіскен ғимаратқа айналды. Бұл

ретте де Чернорецк ауылдық

округінің шаруалары, кәсіпкерлері

жомарттық танытты. Әрқайсысы

150-500 мың теңге көлемінде көмек

көрсетті. Тұрғындар да шамашарқына

қарай қаржы берді.

Сөйтіп, шамамен 15 млн. теңге

жиналды. Көпшілік қаражатының

әр теңгесінің тиімді жұмсалуын

арнайы құрылған комиссия қатаң

қадағалайды.

«Әуелде мешітті жөндеу ісі

қолымыздан келе ме екен?» деген

күдік болды. Сөйтсек, «көз -

қорқақ, қол - батыр» екен, дейді

ауыл тұрғындары. Бірнеше ай

дересінде білікті мамандардың

көмегімен негізгі жұмыстарды

атқарды. Сенбі сайын ауылдық

округке қарасты елді мекендердің

азаматтары жиналып, басқа шаруаларды

дөңгелетіп әкетті. Мәселен,

бұған дейін тарлық еткен 200

орындық асхана енді кеңейіп, 300

адамға дастарқан жаю мүмкіндігі

пайда болды. Осы орайда жаздың

аптап ыстығында бел жазбай

еңбек еткен жұмысшылар үшін

тұрғындар арнайы ас әзірлеп,

барлық жағдайды жасағанын да

атап өткен жөн. Олардың қатарында

өзге ұлт өкілдері де бар.

Жергілікті өзін-өзі басқару

ұйымы да шетте қалмады.

Үнемделген қаржыдан 2 млн.

теңге бөліп, мешіттің аумағын

бұрынғыдан да жарық қылды.

Бұрын бір шақырымдық аумақта

небары оннан астам жарық шамы

болса, қазір электр энергиясын

үнемдейтін 34 жарық шамы тұр.

Енді тұрғындар суық түскенге

дейін мешіттің ауласын абаттандырып,

кеспетастар төсеуге білек

сыбана кіріспек.

Павлодар ауданы.

Чернорецк ауылының бүгінгі ахуалы осындай. Үш ғасырлық

тарихы бар елді мекеннен мемлекеттік бағдарламалар

жобаларының сәтті жүзеге асқанын ғана емес, жұртшылықтың

береке мен бірлігі жарасқанын да айқын көруге болады.

«Саусақ бірікпей, ине ілікпейтінін» бұл ауылдың адамдары

жақсы біледі.

SARYARQA SAMALY

ҚОҒАМ 24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл 19

СӘТІ ТҮСКЕН СҰХБАТ

МАЙРА УӘЛИҚЫЗЫНЫҢ ТУҒАНЫНА - 130 ЖЫЛ

Кадрлық резерв –

сабақтастық жолы

Максим Споткай есімі көпшілікке бұрыннан

таныс. Павлодар облысындағы Ақсу

қаласының тумасы, тәуелсіздіктің төл

құрдасы Максим бұған дейін «Nur Otan»

партиясында, Президент әкімшілігінде

еңбек етті. Омбы қаласындағы техникалық

университетте оқып жүрген кезінде көрші

елде қазақ тілінен сабақ беріп, мәденитанымдық

газетті басқарған ол бүгінде

Парламент Сенаты аппараты басшысының

орынбасары болып қызмет етеді. Парламентке

жаңа мақсаттар мен тың идеяларды

арқалап келген жас маманды Президенттің

кадрлық резерві, мемлекеттік басқару

жүйесі туралы әңгімеге тартқан едік.

Аймағымызда

«Майраның салған

ізімен» атты

дәстүрлі әнші

қыз-келіншектер

арасында

республикалық

байқау басталғаны

туралы хабарлаған

едік. Ән додасына

қатысу туралы

25 өтінім келіп

түскен. Оның

тек 19-ы ғана

фестивальге

жолдама алды.

Бас жүлде

Ақтөбеге бұйырды

– Білуімізше, сіз бұған

дейін де мемлекеттік басқару

саласында қызмет

еттіңіз. Бұл жобада бағыңызды

сынауға не түрткі

болды?

– Президенттің кадрлық

резерві жасақталатыны туралы

Мемлекет басшысы өзінің сайлауалды

бағдарламасында айтып

өткен-ді. Одан кейін әлеуметтік

желілерден, БАҚ-тан естіп жүрдім.

Бұл жобаның ерекше екені анық.

Меніңше, Президенттің кадрлық

резерві - мемлекеттік басқару

жүйесін жаңа деңгейге шығарып,

серпін беретін бастама. Өз ісін

білетін, тәжірибелі жастар ешқашан

артық болмайды. Сондықтан бұл

бастамада өзімді сынап көруге

бел будым. Қай салада болсын

жаңа көзқарас, жаңа леп қажет.

Жоғарыда айтып өткенімдей,

бұл – тың бастама. Іріктеудің

бірнеше кезеңінен өткеннен кейін

өзіме көңілім тола бастады.

Өйткені іріктеу кезеңі оңай

болған жоқ. Тіпті көптің сынына

іліккен тестілеудің өзі арнайы

дайындықты қажет етті.

Президенттің бастамасымен

құрылған топқа өту, оның мүшесі

болу – үлкен жауапкершілік.

Мемлекет басшысының өзі де

резервшілермен кездескенде

айрықша сенімін білдірді. Екінші

жағынан қарасақ, кадрлық резерв –

мүмкіндік, әлеуметтік лифт.

Резервшілер қатарында бұған

дейін ұстаздық еткен, жеке кәсіппен

айналысқан азаматтар бар.

Барлығымыз берілген мүмкіндікті

пайдаланып, өзімізді жақсы

қырымыздан көрсетіп, білікті маман

екенімізді дәлелдеп, ел келешегінің

кемел болуына үлес қоса аламыз.

Бағдарламаға қатысушылардың

бірі меритократиялық жолмен

қызметте өсемін десе, енді бірі

жаңа білім іздеп келді. Өйткені

резервшілер Мемлекеттік басқару

академиясындағы дәрістерге

қатыса алады.

Резерв мүшелерінің әрқайсысы

- білікті, білімді азаматтар.

Бәрінен бұрын олардың мінезіне

тоқталғым келеді. Ұлт көсемі

Әлихан Бөкейхан «Елге қызмет

ету - білімнен емес, мінезден»

дегендей, резервшілердің бойынан

парасат, намыс көре алдым.

Осындай азаматтардың арасында,

қатарында болудың өзі - мен

үшін мәртебе.

– Кадрлық резервтің болашағы

туралы не айтасыз?

Сіздіңше жоба жалғасын

таба ма?

– Ең алдымен, бұл бастаманы

дұрыс түсінуіміз керек.

Көбі кадрлық резервті жастарды

жоғары лауазымдарға тағайындау

деп ұғады. Ол - жастардың бағын

сынауға берілген жол, мүмкіндік.

Ал оны кімнің қалай пайдаланары

өз қолында. Резервті шын мәнінде

рухы биік, патриот жастардың

тобы дер едім.

Мемлекеттік органдарда

білімді, жалынды жастар аз емес.

Бұл жолдағы жастарға жүктелген

міндет – ескі жүйеге серпін беру,

жаңалық әкелу. Уақыттың өтіп,

заманның өзгеретінін айтып,

жаңалық ашпасым анық. Дегенмен

бұл қай іске болсын жаңаша

көзқарастың қажет екенін еске

салады. Кадрлық резерв –

сабақтастықтың жолы. Үлкен

мақсаттар қоя алатын арманшыл

жастарға осы саланың жілігін

шаққан майталмандарынан үйрене

отырып, өз идеяларын ұсынуға

берілген мүмкіндік.

Сондықтан, менің ойымша,

жоба жалғасын тауып, осы

іріктелген 300 жаспен шектелмейді.

Былай қарасаңыз, серпін қай

салаға да қажет. Мәдениет,

спорт, экономика саласы да

жаңғыруды қажет етеді.

– Бүгінгі қызметіңізде

қандай міндеттерге жауаптысыз?

Заң шығарушы

органға қандай жаңа леп

әкелмекке ниеттісіз?

– Парламент Сенатының ең

негізгі мақсаты – Президент Қасым-

Жомарт Тоқаевтың Жолдауының

іске асуы үшін сапалы заңдармен

қамтамасыз ету. Елдегі өзекті

мәселелерді шешу жолында Сенат

аппараты да, депутаттық корпус

та бірлесіп жұмыс істеп жатыр.

Қазір азаматтар көп мәселені

әлеуметтік желілерде ашық айтып,

назар аудартып жүр. Саясаткерлер

мен сарапшылар да бірқатар

проблеманың басын ашуда. Бұл -

бұрын болмаған үрдіс. Ендігі

кезекте халықпен тығыз байланыс

орнатып, олармен байланысқа

шығуды мақсат етіп отырмыз.

Қазіргі қызметімде БАҚ-пен

байланыс, халықаралық қатынас

пен ақпараттық талдауға жауаптымын.

Сенат жұмысының БАҚ-та

жариялануы, Сенат Спикерінің

елшілермен кездесулері міндетіме

кіреді. Заң қабылдау – күрделі

процесс. Бұл ретте Палаталар

басшыларына, депутаттарға сапалы

аналитика керек. Сол себепті елде

талқыланып жатқан мәселелерді

зерттеп, оған қатысты деректер

дайындау керек. Онымен қоса

Сенат төрағасы Мәулен Әшімбаев –

Әлемдік және дәстүрлі діндер

лидерлері съезі хатшылығының

басшысы. Сондықтан съезд

жұмысына қатысты мәселелер

бойынша да жұмыс істейміз.

– Президенттік резервтің

мүшелері бір-бірімен байланыста

ма? Жобаға қатысқан

азаматтар бірін-бірі

қолдап тұратын шығар?

– Резервшілермен кездесіп

тұрамыз. Біздің кездесулерге

Президенттің көмекшісі Ерлан

Қарин келіп тұрады. Біз елдегі

проблемаларды талқылап қана

қоймай, оны шешу жолдарын

ортаға саламыз. Мемлекеттік орган

басшыларына ұсыныстарымызды

жеткіземіз. Бұл формат әлі де

жалғасын табады деген ойдамын.

Әрине, әр жүйеде шешілмеген

мәселенің болатыны сөзсіз.

Адамдардың екі түрі бар деп

есептеймін. Бірі проблемаларды

қабылдап, ештеңе өзгермейді

деп ұйғарса, екінші топ проблема

анықталған бойда шешу жолдарын

іздейді. Менің пайымымша,

резервтегі азаматтар - екінші

топтан.

БАҚ-та резервшілердің жақсы

қызметтерге тағайындалғаны

туралы жиі жазылып жүр. Бірі

Президент әкімшілігінде, бірі

түрлі министрліктерге, бірі

үлкен компанияларға қызметке

орналасқан. Меніңше, бұл –

енді өсіп келе жатқан ұрпаққа

мотивация. Жастарды елге

пайдалы болуға ынталандырады,

басқару жүйесіне жаңалық алып

келудің мүмкін екеніне дәлел

деп есептеймін. Мұндай бастамалар

міндетті түрде жалғасын

табуы керек.

– Әңгімеңізге рақмет.

Әңгімелескен -

Светлана

ҒАЛЫМЖАНҚЫЗЫ,

«Egemen Qazaqstan».

Қарлығаш ХАШЫМҚЫЗЫ

18 қыркүйек күні бастау алған

республикалық додаға қатысуға

еліміздің түкпір-түкпірінен өтініштер

келіп түскен. Оның ішінде

Нұр-Сұлтан мен Шымкент қалаларының,

Ақтөбе, Шығыс Қазақстан,

Жамбыл, Алматы, Батыс Қазақстан

облыстарының және Ертіс-Баян

өңірінің өнерпаздары бар.

Облыстық И.Байзақов атындағы

филармонияның бас редакторы

Сәуле Мұқаеваның айтуынша,

фестивальдің мақсаты - дәстүрлі

ән өнерінің ірі тұлғасы Майра

Шамсутдинованың шығармаларын

келер ұрпаққа кеңінен насихаттап,

естілмеген, ұмыт болып бара жатқан

әндерін жастар арасында жаңғырту.

Дәстүрлі ән орындаушылар Майра

Уәлиқызының «Толқыма», «Бақша»,

«Майра» және «Толқын» әндерін

орындады, - дейді С.Мұқаева.

Аталмыш додаға елімізге

танымал дәстүрлі әншілер

мен ҚР Мәдениет және өнер

қайраткерлерінен құралған арнайы

қазылар алқасы төрелік етті.

Олардың ішінде Клара Төленбаева,

Гүлмира Сарина, Ерлан Рысқали

Мұнда тәрбие, адамгершілік,

имандылық, даналық келбетінің

мыңдаған жыл саналған қасиетті

қағидасы мен даланың ережелері

жинақталған.

Халқымыз оны қадірлеп, құрмет

тұтқан. Бұл әдеттен айнығандарды

түзейтін де жол тапқан. Сөйтіп

халықтың өзі ұлттық тәлім-үлгінің,

мәдениеттің осындай бірегей заңын

жасап қалдырған. Мұндай ғұрыптың

адам санасы мен тәрбиесіне қосқан

үлесі, ықпалы өте зор болды. Ел

ішінде мұны сақтап, ұрпақ санасына

сіңіріп отыратын ақсақалдары

мен билері, ел ағалары, қажы,

Ғұрып

бар. Қазылар қатысушыларды

орындаушылық шеберлігіне, ән

орындау мәнеріне, сахна мәдениеті

мен киім үлгісіне мән берді.

Байқау қорытындысы бойынша

бас жүлде Ақтөбе өңірінен

қатысқан Ғазиза Әбдіроваға

бұйырды. Ал жүлделі І орынды

жерлесіміз, И.Байзақов атындағы

облыстық филармониясының әншісі

Сауле Мусипова қанжығаласа,

II орынды да павлодарлық

дәстүрлі әнші Салтанат Қисатова

еншіледі. Байқаудың жүлделі

III орынын Семей қаласынан

қатысқан Алтын Смасейітова

иеленді. Сонымен қатар, Талдықорған

қаласынан Айдана Анапьяева

мен павлодарлық Жанаргүл Рахат

«Көрермен көзайымы» аталымында

жеңіске жетті. Жеңімпаздар мен

жүлдегерлер ақшалай сыйлық

пен дипломдарға ие болса, өзге

қатысушылар Алғыс хаттармен

марапатталды.

Суретте:

Бас жүлде иегері –

Ғазиза Әбдірова.

БІЛГЕН ЖӨН

Қазақ халқының өмір бойы қалыптасқан таным,

ұғым, әдеп, салт-дәстүрлерінің айқындалған,

заңдық күші бар, ел таныған, мойындаған сара

жолы ерте жасалған. Ол ұлттық болмысы мен

мінезінде, жадында ата-баба ұлы істерінің жақсы

үрдісін сақтау және оны дамытуды көздеген, мақсат

еткен. Мұны ғұрып дейміз.

молдалары, білгірлері, шешендері

болған. Қазақтың кең даласына

Абай, Жақсы-Жанқұтты, Мұса

Шорманұлы, Құнанбай, Шыңғыс,

Ноғайбай, Көбекбай, Саққұлақ

шешен, Алмат-Самырат, Мұса-

Шеген, Әйеке, Солты, Зілғара,

Ақыт қажы, Наурызбай хазірет,

Ахмет ишан, Сатыбалды ишан,

Әбіқай ақын сынды білімді, беделді

тұлғалар ұлт әдет-ғұрпын есте

ұстауға көп еңбек сіңірген.

Бегімхан КЕРІМХАНҰЛЫ,

Қазақстан Журналистер

одағының мүшесі.

20 24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл

Әлемді шарлаған

«Абай жолы»

Жалпы, Абай дегенде,

абайтану ғылымы

дегенде, классик

жазушымыз Мұхтар

Әуезовтің есімі

алдымен аталатыны -

заңдылық. Абай

жайында жазылған

көркем туындылардың

ішінде, сөз жоқ,

«Абай жолы» романэпопеясының

жөні

де, орны да мүлде

бөлек. «Абай жолы»

арқылы қазақ көркем

сөзі, қазақ прозасы

бүкіл дүниежүзі

классикалық

әдебиетінің биігіне

көтерілді.

Әлемнің 116 тіліне аударылған

роман-эпопея 200 томдық «Әлем

әдебиеті кітапханасы» сериясында

134-135 том болып тұр. Мәскеу

мен Санкт-Петербург қалаларының

өзінде роман-эпопея жиырмаға

жуық қайта басылып шығыпты.

Соңғы рет белгілі жазушы, аудармашы

Анатолий Кимнің жаңа, тың

аудармасымен басылды. Сондай-ақ

тәуелсіздік жылдары түрік, иран

тілдеріне аударылды.

Әлемге әйгілі қырғыз жазушысы

Шыңғыс Айтматов: «Мен мұны

қазақ халқының жалпы адамзаттық

көркем ой парасатының маржанына

қосқан тікелей үлесі деп

бағалаймын. «Абай» эпопеясы – бұл

біздің көркемдік және әлеуметтік

энциклопедиямыз, ол біздің ортақ

мандатымыз...», деген еді.

Халқымыздың ұлы тұлғаларының

бірі – Қаныш Сәтбаев жарты

ғасырлық «қазақ өмірінің энциклопедиясы»

деп бағалаған романэпопеяда

Абай өмірінің саналы

жарты ғасыры қамтылып, халық

тұрмыс-тіршілігінің, салт-ғұрпының

тұтас көркем бейнесі жасалған.

Халқымыздың асыл текті

тұлғаларын қынадай қырған

30-жылдарғы қуғын-сүргін жазушылық

жолға жаңадан түскен

М.Әуезовті де айналып өтпеді. Сол

нәубеттің тауқыметімен шарпыса

жүріп, жазушы өз өмірінің басты

кітабы – «Абай жолы» эпопеясына

аса тыңғылықты дайындалды.

Алдымен Абай шығармаларының екі

томдық толық жинағын шығарды.

Ақын туралы деректерді тынбай

жинастырды, оның өмір-баяндық,

шығармашылық жолын ғылыми

тұрғыдан бір ізге түсірді. Болашақ

эпопеяның алғашқы тарауы

«Татьянаның қырдағы әні» деген

тақырыппен жарық көрді. Осыдан

бастап М.Әуезовтің қалған барша

саналы ғұмыры тек кемеңгер Абай

тұлғасын жан-жақты бейнелеуге

арналды. Сұңғыла суреткер тарих

пен тағдыр берген мүмкіндікті шебер

пайдалана отырып, табиғи болмысбітіміндегі

қаламгерлік қарымқабілетті,

ақыл-зейінді, танымтүйсікті,

өмірлік және көркемдік

тәжірибенің барлық күш-құдіретін

«Абай жолына» сарқа жұмсады.

Соның нәтижесінде туған ғажайып

роман-эпопея арқылы халқымыздың

тарихи зердесін қайта қалыптап,

көшпелі жұрттың тіршілігін жаңаша

жаңғыртты.

Тынымсыз еңбек, терең

ізденістің, зор шығармашылық

қажыр-қайраттың нәтижесінде

дүниеге келген төрт томдық

эпопея дүниежүзі әдебиетінің

төрінен лайықты орын алды.

...Абай – қиян түкпірде жатып-ақ барынша оқып-тоқыған

терең зият білім иесі, парасат-пайымы ерек адам, сайын сахараны,

қараңғы қауымды қамаудан, тығырықтан шығару жолында

ақындықты күш-қуат тұтып, жамандық, жауыздық атаулымен

жалғыз күрескен жұмбақ жан. Міне, осы негізде классик жазушы

М.Әуезов Абайдың ақындық табиғатын азаматтық

,,

қайратқажырымен

берік сабақтастыра отырып, оның тұлғасын бір

ұлттың данасы, бір халықтың данышпаны дәрежесіне көтерді...

Ұлтымыздың мерейін тасытып,

мәртебесін көтерді, мәдениетінің

даңқын аспандатты, төрткүл әлемге

қазақ деген халықтың талайлы

тарихын, тұрлаулы тағдырын,

қадір-қасиетін паш етті.

«Абай жолында» ХІХ ғасырдағы

қазақ қоғамының тыныс-тіршілігі,

салт-санасы кеңінен қамтылып, сан

қырлы тұтас галерея жасалған.

Халқымыздың этнографиялық, діни,

рухани, мәдени дәстүрлері: жаз

жайлауға, қыс қыстауға көшу,

құдалыққа бару, той атқару, ас

беру, түрлі сайлау, дау-шарлар,

сондай-ақ жеті ағайынды жұт, аң,

құс аулау мен табиғат көріністері,

т.б. - бәрі-бәрі көркем көрініс

тапқан. Қазақ байтағындағы жылдың

төрт мезгілі қалай әсем суреттелген

десеңізші!

Романдағы басты тұлға – ақын

Абай. «Соқтықпалы, соқпақсыз

жерде өсіп», «мыңмен жалғыз

алысқан» дала данышпанының

бейнесі тұтас бір халықтың

рухани, адами символы, келбеті

болып көрініс береді. Шығармада

Абайдың сөзі мен ісі бір жерден

шығып отырады – өлеңдерінде

заман мұңы мен халық қамын

терең толғаған ұлы ақын, әрбір

әрекетінде қалың ел қазақтың

болашағын кеңінен ойлаған үлкен

ойшыл ретінде танылады. Бұл

тұрғыда М.Әуезов Абайдың көркем

бейнесін жасауға ақынның өз

өлеңдерінің көп көмегі тигенін

аса ілтипатпен жазады. Сұңғыла

суреткер ұлы ақынның шыншыл

шығармаларын туғызған жағдай

мен себептер табиғатына терең

бойлау арқылы оның өмір жолына

қанығады. Абай халық құрметінде

қаншалықты биік деңгейде тұрса,

жазушы оның көркем бейнесін

соншалықты жоғары дәрежеде

береді.

Романның басындағы қаладан

ауылға асығып келе жатқан бала

шәкірт пен эпопеяның соңындағы

«ұлы кеуденің ыстық демі тоқтап,

шөл даланы жарып аққан дариядай,

игілік өмір үзіліп, зәулім

өскен алып шынар құлап, өмірден

Абай кеткенге» дейінгі арадағы

қырық бес жыл – Абайдың адам,

азамат, ақын, қайраткер ретінде

жүріп өткен соқтықпалы, соқпақты,

ауыр, алмағайып өмір жолы. Бірінші

кітапта Абай азамат ретінде

қалыптасады. Екінші кітаптан

бастап ел адамы, өнер шебері –

шын мәніндегі азамат ақын болып

шыңдалады. Абай ақындығының

түп қазығы – туған топырағындағы

аса бай халықтық ауыз әдебиеті,

көзі көрген Барлас, Байкөкше, Шөже

ақындардың, Біржан салдардың

ықылас, ықпалы, Шығыстың жеті

жұлдызының, Пушкин, Лермонтов

бастаған орыс классиктерінің

шығармашылығы, одан қалды

түрлі жағдайда танысып, дос-жар

болып кеткен орыс достарымен

ортақ әңгіме, тағысын тағылар.

Бұл тұрғыда да, Абайдың өмір

жолын, сан қырлы ақындық,

сазгерлік, ойшылдық өнерінің терең

тылсымын, қыр-сырын, сол заманды,

сол ортаны, қоғамдық қарымқатынастарды

терең түсіну үшін де

М.Әуезовтің «Абай жолы» романэпопеясының

баға жетпес танымдық,

тағылымдық мән-маңызы зор.

М.Әуезов Абай бейнесін сол

кезеңдегі тарихи процестермен,

халық өмірімен тығыз байланыста

суреттейді. Отаршылдық жымысқы

саясаттың ауыр зардаптарын,

әлеуметтік теңсіздіктерді, елдің

тұрмыс-тіршілігіндегі қарамақайшылықтарды

баса баяндайды.

М.Әуезов кітапқа арқау

еткен оқиғалар мен кұбылыстар

тарихи процестің даму тенденциясын

дәл тауып, халық өмірінің

негізгі салаларын қамтиды. Алғашқы

кітаптарда ру тартысы көп көрініс

берсе, кейінгі кітаптарда әлеуметтік

теңсіздікке негізделген күрестер

баса баяндалады.

Абай – қиян түкпірде жатып-ақ

барынша оқып-тоқыған терең зият

білім иесі, парасат-пайымы ерек

адам, сайын сахараны, қараңғы

қауымды қамаудан, тығырықтан

шығару жолында ақындықты

күш-қуат тұтып, жамандық,

жауыздық атаулымен жалғыз

күрескен жұмбақ жан. Міне, осы

негізде классик жазушы М.Әуезов

Абайдың ақындық табиғатын

азаматтық қайрат-қажырымен

берік сабақтастыра отырып, оның

тұлғасын бір ұлттың данасы, бір

халықтың данышпаны дәрежесіне

көтерді. Ұлы ақын, ғұлама ойшыл,

халық қайраткерінің мәңгі өлмес,

өшпес, асыл бейнесін сомдады.

«Абай жолы» романын түрлі,

бір-біріне ұқсамайтын кейіпкерлердің,

характерлердің галереясы

десе де болады. Бұл ретте Абайдан

кейінгі орында тұрған тұлға –

Құнанбай Өскенбайұлы. Әрі-беріден

соң Құнанбай – басты кейіпкерлердің

бірегейі. Қарап отырсаңыз, ұзақ

романның басынан аяғына дейін,

тіпті ол қайтыс болып кеткен

соң да, Құнанбай саясаты жүріп

отырады. Айталық, роман оның

түпкі, терең астарлы ой-мақсатының

бір қыры болып табылатын Қодар-

Қамқа қазасынан бастау алса,

төртінші томда, Абай жазықсыз

жапа шегіп, соққыға жығылған

соң, оның намысын жыртқан ел

жақсыларының жиынынан да

Құнанбайдың төрт немересі –

Шұбар, Мағауия, Кәкітай, Әзімбай -

төртеуі бірге қайтып келе жатады.

Міне, осының өзі Құнанбай өлсе

де, құнанбайшылықтың өлмегенін,

оның рухы мықты екенін білдіреді

емес пе?! Абайдың өзі: «Ол

сыпатты қазақта дүниеге ешкім

келмепті» деп жырлаған тарихи

тұлға, би, аға сұлтан Құнанбай

Өскенбайұлы туралы М.Әуезов:

«Құнанбайдың кім екенін білмесек,

Абайдың кім болғанын білу қиын,

бұлар - заманның туындысы...

Ақын Абайдың алдыңғы аталарындай

емес, Құнанбай жайында

ел жадында қалған аңыз әңгіме

аса көп. Себебі, Құнанбай өз

тұсындағы ел билеушілердің

көбінен қатал, салмақты болады.

Ақыл-ой да, қажыр-қайрат та,

өмір, билік батылдығы да және

халыққа батқан қатты кесек

іс-қимылдары да бұның атын

SARYARQA SAMALY

КӨКЖИЕК 24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл 21

көпке мәлім еткен», – деп жазады.

Міне, осы бір басы қарамақайшылыққа

толы – шетсіз-шексіз

билік, байлық иесі, азулы да

ақылды, ашуы мен қайратын бірдей

ұстай білетін дала қайраткері,

бір сөзбен, романдағы Қаратай

бидің тілімен айтқанда, «мырза,

шешен, жақсы Құнанбайдың»

күрделі образы эпопеяда бар

қырынан ашып көрсетілген.

«Адамның қай мінезі қасиеті

болса, сол мінезі міні де болады.

Жақсылық – кісінің айнымас

табандылығында» деп білетін,

өмірде ұстаған нәрсесін берік

ұстанатын би Құнанбай ұстасқанын

ықтырып, жауласқанын жеңбей

тынбайтын қайтпас қайсар,

мызғымас тұлға. Оның аға сұлтан

болып жүріп, қарулы қақтығысқа

жол беріп, сонысы үшін ұлықтығынан

айырылып, тіпті істі болатын жолы

асқан айлакерлікпен «істің» бір

бөлігін өртеп, жойып жіберіп,

сонау Омбыдан ақталып қайтатын

ерлігі қандай?! Әкесінің алысқанын

жықпай, есесі кеткеннен кек алмай

қоймайтын қырыстығын, бірбеттілігін

айттық. Ал ол өмірден көшкен соң

оның артында қалған бар жер

дауы, ел дауына «мұрагер» болып

қалған баласының, Абайдың бұл

ретте бірде жеңіп, бірде жеңілгені,

тіпті ақыр соңында соққыға да

жығылғаны, жүрегі дертті болып,

ерте дүние салатыны да көп жайды

аңғартса керек. Қат-қабат шың

сияқты, жан бойламас терең

түкпірі бар Құнанбай бейнесін

М.Әуезов романда бар кемшілік,

артықшылығымен толық, тұтас,

жан-жақты сомдаған.

Тәуелсіздік алғалы бергі кезеңде

бұрында жағымсыз кейіпкер ретінде

қабылданып келген Құнанбай

Өскенбайұлы жайындағы бар

шындықты жария етуге, әке

мен бала арасындағы рухани

байланыстардың көзін аршуға

қатысты көптеген жұмыстар

атқарылды. Оның өмірі мен

қайраткерлігіне арналған жекелеген

материалдар тұрмақ, бірнеше

кітап та басылып шықты. Бейбіт

Сапаралының «Құнанбай қажы»,

Тұрсын Жұртбайдың «Құнанбай»

кітаптары осыған мысал. Биылғы

Абай жылының басында әйгілі

«Өнегелі адамдар өмірі» (ЖЗЛ)

сериясымен Қазақстан Республикасы

Ұлттық Ғылым академиясының

академигі, Л.Н.Гумилев атындағы

Еуразия университетінің ректоры

Ерлан Сыдықовтың «Құнанбай»

атты монографиясы жарық

көрді. Е.Сыдықовтың игі бастамасымен

дүниеге келген «Абай

академиясы» ғылыми-зерттеу

институтының бағдарламасы

аясында заңгер ғалым Нұрлан

Дулатбековтің «Құнанбай Өскенбаев

ісі» де жеке кітап болып

шықты. Міне, осы еңбектердің

барлығы – Е.Сыдықов әділ атап

өткендей, түптеп келгенде, ұлы

Әуезов сомдаған Құнанбай образына

жетпейді, соған қосымша

ретіндегі дүниелер. Біз де осы

пікірге ықыласпен қолымызды

қоямыз. Жасалу шеберлігі жөнінен

Құнанбай образы – бүкіл дүниежүзілік

әдебиет әлемінде сирек кездесетін

кесек тұлға.

Ашығын айтқанда, белгілі ғалым

Т.Нұртазин жазғандай: «Егер Абай

Құнанбайдай шонжардың баласы

болмай, Жұман қырттың баласы

болса, Абай болып шықпас еді.

Надандықпен күресуге, «Мыңмен

жалғыз алысуға» да шамасы

келмес еді...»

Романда Құнанбайдың, бұл

бір есептен Абайдың да өскен

ортасы, қоршаған қауымы да

барынша көркем көрініс берген.

Әр рудың басы, әр ауылдың

ақсақал-қарасақалдары – Бөжей,

Байдалы, Байсал, Қаратай,

Сүйіндік, т.б. Өз маңындағы

осыған қарсы топ – бірге туған

туыс-бауыр Майбасар, Ызғұтты,

Жақып, Құдайберді, Мырзахан...

Олар келе-келе, Абай заманында

Тәкежан, Оспан, Жиренше, Оразбай,

Шұбар, Әзімбайларға ауысады.

Жазушы қалың қауым және жекелеген

адамдардың мінез-құлқы,

іс-әрекеті арқылы сол кесірлі

заманның кескін-келбетін өте

шебер бейнелейді.

Романдағы әйел-аналар,

қыз-келіншектер бейнесі – өз

алдына бөлек тақырып. Зере,

Ұлжандай абыралы әжелер мен

ардақты аналар, Ділдә, Әйгерім,

Тоғжан, Салтанат, Қуандық,

Керімбала, Балбаладай ғашық

жар, ару қыздар бейнесі тұрмақ,

сөз арасында сары кемпір, қара

қатын, қызыл шырайлы келіншек

түрінде аталатын қосалқы кейіпкерлердің

өзі оқырман жадында

жақсы жатталып қалады. Тіпті аяқ

асты «барлаушы» рөлін атқарып

кететін Иіс кемпірдің де өзіндік

орны бар.

Қазақ қоғамының, ел iшiнің

қадым замандардан бергі

бір «сәні» қу тілді, сыңар жақ

небір айтқыштар, күлкi, мысқыл,

қылжақтың шеберлері екені белгілі

ғой. Романдағы «Жазыла-жазыла

қожа-молдадан да ұят болды,

ендi өлмеске болмас!» деп кеткен

Тонтай нағашыдан бастап, «Бағана

ұлыжарықта «отырып» алғаным

қандай ақыл болған!..» деген бір

ауыз сөзінің өзі мәтел болып кеткен

белгілі мылжың Жұман қырттың

түрлі, қилы әңгімелері, сырт пішіні

өте салмақты, аз сөйлейтін, аса

тыныш, момын адам сияқты, бірақ

бірді бірге ұрындырып, алдауға,

төбелестіріп қоюға келгенде алдына

жан салмайтын Қалдыбайдың,

өзінің түрлі жаңғалақ іс-әрекеттерін

әңгімелегенде беті бүлк етпей,

томсарып отырып айтатын, Абайдың

бағалауынша: «Өзгеше күлдіргі,

өзі бір Алдаркөсе тәрізді тамаша

адам» Дәулеткелді хикаялары –

романның ажарын ашқан, бояуын

қалыңдатып тұрған аса сергек,

ширақ, шырайлы тәмсілдер. Жан

жабырқап, көңіл орта тартқан

сәттері, басқасы басқа, Жұман

қырттың әңгімелерін бір шолып

шығыңызшы, ойыңыз сейіліп,

күлкіге қарық болып қаларыңызға

мен кепіл!

Ұлы шығарма қашанда өзінің

мәңгі көкейкестілігімен ұлы,

құнды. Осы орайда «Абай жолы»

романындағы асқақ рух пен алғыр

ой, өркениет көшінен кенжелеп

қалған қараңғы қазақ даласының

өзіне тән мұң-мұқтажы, осыған

қатысты әлеуметтік астары мол

қилы қияметтер қазіргі заманның

ең өткір мәселелерімен де

тереңнен тамырласып жатқаны

таң қалдырады.

Жалпы, менің шағын кітап

қорымда, біраз жылдардан

бері бас жағымда тұратын киіз

кітаптар санатында осы ұлы «Абай

жолы» жоқ! Оны саналы түрде

тапсырып, «тығып» тастағанмын.

Өйткені «Абай жолы» көз, қол

жетер жерде тұрса, еріксіз соны

алып, әр жерін бір оқи беретін

әдетім бар. Басқа, тың, кезегін

күтіп тұрған кітаптар жайына

қалады. Ертеректе әзіл-шыны

аралас, «Мен «Абай жолын» оқып

жүрген жоқпын, жаттап жүрмін»,

деуші едім...

«Абай жолы» туралы қысқа

сөзімізді әулие Әбіштің, Әбіш

Кекілбаевтың мына сөздерімен

түйіндегіміз келеді:

«Абай жолы» эпопеясы – қазақ

әдебиеті қайраткерлерін алға

шақыратын, болашағына бағыт

сілтейтін жарық жұлдыз. Сөздің

сиқырын меңгерем деген, көркем

шығарманың қасиетін қолмен

ұстағандай терең ұғынғысы келген,

шеберлік шыңдаймын деген дарынды

жас қауым үшін ғажайып әдеби

үлгі, әдеби мектеп».

Жомарт ОСПАН,

Қазақстан Журналистер

одағының мүшесі.

ЦИФРЛЫ ҚАЗАҚСТАН

Ноутбуктер нарығы

қалай дамып келеді?

Ендігі жерде

бүгінгінің адамына

гаджеттер мен электроника

бұйымдары

арасынан ноутбуктан

асқан қажетті

затты табу қиын.

Онлайн жұмыссыз да,

небары бірнеше жыл

ішінде ноутбуктер

үстелдік дербес

компьютерлерді

толық ығыстырып

шығарды. Қазіргі

таңда алуан түрлі

кәсіп иелерінің

жұмысын, мектептер

мен жоғары оқу

орындарындағы оқу

процесін ноутбуксыз

елестету мүмкін емес.

Ойын-сауық контенті ретінде

тұтынуға келсек, ноутбуктер

теледидарлармен табысты

бәсекелесіп келеді. Қазіргі заман

адамы үшін ноутбуктердің аса

қажетті затқа айналғаны сонша,

электроника мен тұрмыстық

техниканы сатумен айналысатын

желілердің куәландыруынша, осы

құрылғылардың сатылымы өсе

түскен. Төтенше жағдай мен

карантин жарияланған соң алғашқы

күндері қашықтан жұмыс істеуге

көшкен қызметкерлер, мектеп

оқушылары мен студенттер өз

үйлерінде жұмыс орнын жайғастыра

бастады, олардың ең бірінші

және аса қажетті сатып алған

заттары ноутбук болды.

Онлайн сатылымның жоғары

серпініне қарамай, Қазақстанның

тұрмыстық техника және электроника

нарығында оффлайн

дүкендердің үлесі әлі күнге

маңызды айырмашылықпен

басым түсіп келеді. Алайда

клиенттердің басым көпшілігінің

карантин кезінде Интернетдүкендер

арқылы сатып алуға

көшкеніне қарамай, тұрмыстық

техника мен электроника

секторының жалпы өсу динамикасы

маңызды шамада баяулай

түсті. «GFK Қазақстан» зерттеу

компаниясының деректеріне

сәйкес, осы сектордағы

тауарлардың барлық топтары

бойынша сатылым көлемі

2020 жылғы қаңтар мен

шілде аралығында 405,9 млрд

теңгені құраса, мұның өзі өткен

жылғы осындай кезең ішіндегі

көрсеткішпен салыстырғанда,

небәрі 1,8%-ға жоғары. Сәуір

мен шілде аралығында құлдырау

кезеңі сезілді, осы кезеңде жалпы

сатылым 207,9 млрд теңгені,

құлдырау 14%-ды құрады.

Алайда жалпы құлдырау

кезеңінде, тұрмыстық техника

мен электроника секторында

кейбір санаттар, керісінше,

айтарлықтай өсе түсті. Мәселен,

2020 жылдың алғашқы жеті айы

ішінде ноутбуктер ақшалай

тұрғыдан едәуір ұлғайған. Осы

санатта жалпы айналым 35,1 млрд.

теңгені құрады, мұның өзі өткен

жылғы осындай кезең ішіндегі

көрсеткішпен салыстырғанда,

55%-ға жоғары. Сөйтіп ақшалай

тұрғыдан ең көп сатылатын

тауарлар рейтингінде алғашқы

жартыжылдық қорытындысы

бойынша ноутбуктер кір жуатын

машиналарды, тоңазытқыштарды

басып озды, тек смартфондар

мен теледидарларға жол беріп,

үшінші орынды иеленді.

Ноутбук сатып алу кезінде

қазақстандықтардың 55%-ға жуығы

200 мың теңгеге дейінгі баға

сегментіндегі модельдерді таңдап

отыр. Сатылған ноутбуктердің

82,1%-дан астамы 15-тен

15,9 дюймге дейінгі дисплей

өлшемін иеленді; ноутбуктердің

18,6%-ға жуығы ойынға арналған

болатын.

Егер сатылу арналары туралы

айтар болсақ, 2019 жылғы қаңтар

мен шілде аралығында 89 мың

клиент бөлшек сауда дүкендерінен

ноутбук сатып алды, небәрі 18,8

мың клиент онлайн тәртіпте сатып

алса, ал 2020 жылы бөлшек сауда

дүкендерінен 95 мың ноутбук,

онлайн тәртіпте 57,5 мың ноутбук

сатып алынды. Сөйтіп 7 ай ішінде

ноутбуктердің сатылуы бөлшек

сауда дүкендерінде небары

6%-ға, ал онлайн тәртіпте 206%-ға

өсті. Ноутбук бойынша сатылымның

жалпы өсімі сан жағынан 40%-ды,

ақша жағынан 55%-ды құрады.

Ноутбуктің орташа өсімі 208,9

мың теңгеден 230,2 мың теңгеге

дейін, яғни 10%-ға өсті.

Осы санаттағы негізгі өсу

факторы карантин кезінде

енгізілген шектеу шаралары

екендігі аян. Мұның өзі компаниялар

мен білім мекемелерінің

қашықтан жұмыс істеу режіміне

көшуіне әкелді. Көпшілігіміз үшін

ноутбук демалысқа немесе

іссапарға ғана алып жүретін

қосымша құрылғыдан негізгі

жұмыс аспабына айналды.

Жұмыс істейтін ата-ананы, мектеп

оқушылары мен студенттерді

қоса алғанда, бір отбасында

бірнеше құрылғының болуы артық

дүние ретінде қабылданбай,

керісінше, өмірлік қажеттілікке

айналды.

Evrika компаниясы өкілдерінің

пікіріне сүйенсек, осы санаттың

серпінді өсуіне қарамай,

тұрмыстық техника мен электроника

нарығының өкілдері

клиенттердің ноутбук сатып алуға

деген сұранысын қанағаттандыра

алмаған. Дүкен сөрелерін қажетті

тауармен қамтамасыз етуге кедергі

келтіретін негізгі себептер –

әлем нарығында ноутбуктерге

деген бұрын-соңды болмаған

жоғары сұраныстың орын алуы

мен COVID-19-дың таралмауы

үшін енгізілген бірқатар шектеу

шараларына байланысты жеткізу

тізбегінің істен шығуынан туындаған

жинақтауыштардың аса

тапшылығы болып отыр.

Осы міндетті шешіп,

ішкі нарықтағы сұранысты

қанағаттандыру мақсатында,

бөлшек сауда желілері дайындаушы

зауыттан қажетті ноутбуктер

санын жеткізу болжамын

ұлғайта бастады. Сондай-ақ

тауарларды жеткізудің баламалы

арналарын іздестіріп,

дүкендердің сөрелеріне дайындаушы

зауыттан тауар жеткізу

уақытын қысқарту үшін едәуір

қымбат логистикалық шешімдер

енгізе бастады.

Дегенмен кәдімгі жұмыс және

оқу режіміне оралған соң, осы

бір жоғары серпін құлдырап,

орташа сипат алады. Алайда

Evrika компаниясы өкілдерінің

тұжырымдауынша, ноутбуктер

санының болашақта өсе түсуіне

арналған алғышарттар айқын

байқалып келеді. Олар карантин

кезінде отандық нарықта қашықтан

жұмыс істеу мен білім алу үшін

алғаш рет ноутбук сатып алған

клиенттердің жаңа пайдаланушылық

базасы қалыптасты деп

санайды. Олардың басым бөлігі

біршама уақыт өткен соң, өз

құрылғыларын жаңарта бастайды,

бұл өз кезегінде осы санаттың өсу

серпініне оң әсер ететін болады.

Сонымен қатар технологиялардың

дамуы және экрандары

бүгілетін, қуатты аккумуляторларға

ие ноутбуктердің көптеп

пайда болуы өсудің қосымша

факторына айналуы мүмкін.

Қуатты аккумуляторға ие

ноутбуктер тұрақты қосулы

тұра алады және құрылғыны

едәуір ұзақ мерзім бойында

қуаттандырмай-ақ пайдалануға

болады.

Шындығында, COVID-19

кезеңінде қашықтан жұмыс

істеу мен білім алу форматы

қазіргі таңда үйреншікті жағдайға

айналды, мұның өзі біздің

көпшілігіміз үшін басым жайтқа

айналуы мүмкін. Демек, жуық

арадағы уақыт ішінде ноутбук

аса қажетті тауар болып қала

береді деп нық болжауға болады.

Айнаш ЕСӘЛІ.

22 24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл ШЕШІМ

SARYARQA SAMALY

Жоба

Павлодар облысы мәслихатының

2014 жылғы 30 мамырдағы «Екібастұз қаласы

мен ауылдық елді мекендерінің жер учаскелері

және аймақтарының шекараларын бағалау үшін

төлемақының базалық мөлшерлемелеріне түзету

коэффициенттерін бекіту туралы» №265/31 шешіміне

өзгерістер енгізу туралы шешім

Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 20 маусымдағы

Жер кодексінің 11-бабына, Қазақстан Республикасының 2001

жылғы 23 қаңтардағы «Қазақстан Республикасындағы жергілікті

мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» Заңының

6 – бабы 1-тармагының 13) тармақшасына сәйкес, Павлодар

облысының мәслихаты ШЕШТІ:

1. Павлодар облысы мәслихатының 2014 жылғы 30 мамырдағы

«Екібастұз қаласы мен ауылдық елді мекендерінің жер учаскелері

және аймақтарының шекараларын бағалау үшін төлемақының

базалық мөлшерлемелеріне түзету коэффициенттерін бекіту

туралы» №265/31 шешіміне (Нормативтік құқықтық актілерді

мемлекеттік тіркеу тізбесіне № 5927 болып тіркелді, 2014 жылы

14 шілдеде Қазақстан Республикасы нормативтiк құқықтық

актілерiнiң Эталондық бақылау банкiнде электронды түрде

жарияланды) келесі өзгерістер енгізілсін:

көрсетілген шешімнің 6, 7, 8, 9, 13, 17 – қосымшалары осы

шешімнің 1, 2, 3, 4, 5, 6 қосымшаларына сәйкес жаңа редакцияда

жазылсын.

2. Осы шешімнің орындалуын бақылау Павлодар облысы

мәслихатының аграрлық мәселелері жөніндегі тұрақты комиссиясына

жүктелсін.

3. Осы шешім ресми жарияланған күннен кейін күнтізбелік

он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Сессия төрағасы М.БҰҒЫБАЕВ.

Облыстық мәслихаттың хатшысы Б.БЕКСЕЙТОВА.

Павлодар облыстық мәслихатының

2014 жылғы "30" мамырдағы

№ 265/31 шешіміне

6-қосымша


2020 жылғы « » қыркүйектегі

№ ____ шешіміне

1-қосымша

Екібастұз қаласы ауылдық аумағының Шиқылдақ ауылы елді

мекенінің жеріне бағалау аймақтарының шекараларын және түзету

коэффициентерін айқындаумен жерді аймақтарға бөлу сұлбасы

Павлодар облыстық мәслихатының 2014 жылғы "30"

мамырдағы №265/31 шешіміне 7-қосымша

Павлодар облыстық мәслихатының 2020 жылғы « » қыркүйектегі

№ ____ шешіміне 2-қосымша

Екібастұз қаласы ауылдық аумағының Қоянды ауылдық округі

(Бесқауға ауылы) елді мекенінің жеріне бағалау аймақтарының шекараларын

және түзету коэффициентерін айқындаумен жерді аймақтарға

бөлу сұлбасы




8-қосымша




3-қосымша

Екібастұз қаласы ауылдық аумағының Қоянды ауылдық округі (Қоянды

ауылы,

Теміртас ауылы, Кұрылысшы ауылы) елді мекенінің жеріне бағалау

аймақтарының шекараларын және түзету коэффициентерін айқындаумен жерді

аймақтарға бөлу сұлбасы




9-қосымша




4-қосымша

Екібастұз қаласы ауылдық аумағының Железнодорожный ауылдық

округі (Кұдайкөл ауылы, Карасор ауылы) елді мекенінің жеріне бағалау

аймақтарының шекараларын және түзету коэффициентерін айқындаумен жерді

аймақтарға бөлу сұлбасы


2014 жылғы «30» мамырдағы


13-қосымша




5-қосымша

Екібастұз қаласы ауылдық аумағының Железнодорожный ауылдық округі

(Құлакөл ауылы) елді мекенінің жеріне бағалау аймақтарының шекараларын

және түзету коэффициентерін айқындаумен жерді аймақтарға бөлу сұлбасы

Павлодар облыстық

мәслихатының



17-қосымша




6 -қосымша

Екібастұз қаласы ауылдық

аумағының елді

мекендері бойынша жер телімдері

үшін төлемақының

базалық мөлшерлемесіне түзету

коэффициенттері

Аймақтың

нөмірі

Түзету

коэффициенттері

Базалық

мөлшерлемені

жоғарылату

пайыздары

Есепті

кадастрлық

кварталдардың

тізбесі

Ақкөл ауылдық округі

I 1,3 +30 % 084, 085,

088, 094

II 1,2 +20 % 081, 082,

083, 088,

093

III 0,8 -20 % 081, 088,

093

Бәйет ауылдық округі

I 1,5 +50 % 053, 159

II 1,3 +30 % 156, 159,

235

III 1.0 +/-0 % 158, 159,

160, 235

Екібастұз ауылдық округі

I 1,2 +20 % 122, 129,

130, 131,

132, 135,

137, 144,

145

II 1,0 +/-0 % 120, 123,

132, 134,

136, 141,

142, 143

III 0,8 -20 % 120, 123,

132, 134,

136, 141,

142

Шиқылдак ауылы

I 1,2 +20 % 201

II 1,0 +/-0 % 200

III 0,8 -20 % 200

Қоянды ауылдық округі

I 1,2 +20 % 226, 228

1,5 +50 % 011, 055

II 1,0 +/-0 % 225, 227,

229

1,3 +30 % 055, 154

III 0,8 -20 % 225, 227,

229

1.0 +/-0 % 055, 154

Железнодорожный ауылдық округі

I 1,5 +50 % 181, 184,

185

1,2 +20 % 177, 178

II 1,3 +30 % 180, 182,

183

1,0 +/-0 % 177

III 1,0 +/-0 % 182, 183

0,8 -20 % 177

Академик Әлкей Марғұлан атындағы ауыл

I 1,2 +20 % 218, 219

II 1,0 +/-0 % 217

III 0,8 -20 % 214, 217,

220, 221

Сарықамыс ауылдық округі

I 1,2 +20 % 102, 103

II 1,0 +/-0 % 100, 101,

103

III 0,8 -20 % 100, 101,

103

Солнечный кенті

I 1,5 +50 % 107, 108,

109

II 1,3 +30 % 105

III 1.0 +/-0 % 105, 106,

107, 108,

109, 110,

236

Төртқұдық ауылдық округі

I 1,5 +50 % 150, 151,

152

II 1,3 +30 % 149, 152

III 1.0 +/-0 % 152

Шідерті

кенті

I 1,5 +50 % 191, 193,

194, 195

II 1,3 +30 % 191, 196,

198

III 1.0 +/-0 % 191, 198

SARYARQA SAMALY

ХАБАРЛАМА 24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл 23

КӘРІМЖАНОВ Бахриден

Сарбасұлы

65 жасында педагогикалық еңбек

ардагері, Қазақстан Республикасының

Білім беру ісінің үздігі, Қазақстан

Республикасының Білім беру ісінің

құрметті қызметкері қайтыс болды.

Жемісті педагогикалық еңбегі үшін

Бахриден Сарбасұлы «Ерен еңбегі

үшін» медалімен, Ресей Федерациясының

шекаралас облыстарымен

білім берудегі интеграциясы үшін

Ломоносов орденімен марапатталды.

Бахриден Сарбасұлы 1955 жылы

23 қазанда Екібастұз қаласында

дүниеге келген.

1979 жылы Қарағанды мемлекеттік

университетін тарих пәнінің мұғалімі

мамандығы бойынша бітірген. Институтты

бітіргеннен кейін Екібастұз

қаласының № 6 орта мектебінде

тарих пәнінің мұғалімі болып жұмыс

істеді. 1981-1982 жылдары Қазақстан

ЛКЖО Екібастұз ҚР ІІ хатшысы, 1982-

1988 жылдары Қазақстан ЛКЖО Павлодар облыстық комитетінің насихаттау

және мәдени-бұқаралық жұмыс бөлімінің меңгерушісі, 1985-1987

жылдары Қазақстан Компартиясы Ильичев аудандық комитетінің насихаттау

және үгіт бөлімінің нұсқаушысы, 1987-1988 жылдары Қазақстан

Компартиясы қалалық комитетінің насихаттау және үгіт бөлімінің

нұсқаушысы болып тағайындалды.

1988-1990 жылдары облыс білім беру басқармасының кадр бөлімінің

бастығы, 1990-1991 жылдары №14 ЖОМ директоры, 1991-1992 жылдары

№42 ЖОМ директоры, 1996-2002 жылдары Павлодар қаласының

№3 мектеп-гимназиясының директоры болып жұмыс істеді.

2002-2008 жылдары облыстық білім беру департаментінің бастығы

болып қызмет етті. Облыстың білім беру басшысы лауазымында

білім беру сапасын жақсартуға, оқу-материалдық базаны нығайтуға,

Облыстың білім беру мекемелерінің желісін кеңейтуге, компьютерлендіруге,

оқу-тәрбие процесінің сапасын және педагогтар мен оқушылардың

ақпараттық сауаттылық деңгейін арттыру мақсатында компьютерлік

техниканың мүмкіндіктерін кеңейтуге көп көңіл бөлді.

Жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға,

мүгедек балаларға жағдай жасау бойынша үлкен жұмыс жүргізді.

2009-2011 жылдары Астана қаласының №59 лицей-мектебінің

директоры, 2011-2012 жылдары ҚР БҒМ Мектепке дейінгі және орта

білім департаментінің директоры, 2015-2020 жылдары Нұр-Сұлтан

қаласының «Арнайы түзету мектеп-интернаты» ММ директоры

қызметтерін атқарған.

Бахриден Сарбасұлы басшы және педагог ретінде еңбек жолында

ұйымдастырушының талантын, бастаманы, энергияны, жұмысқа

қабілеттілікті жоғары жауапкершілік сезімімен үйлестіретін тәлімгердің

үлгісін көрсетті.

Оныңжанқиярлығы, шыдамдылығы мен батылдығы, борышқа

адалдығы және Павлодар облысының білім беру жүйесіне шынайы

қызмет етуі әріптестеріне, жас ұрпаққа үлгі болып табылады.

Жаныңыз жаннатта шалқысын!

Бахриден Сарбасұлының отбасына және достарына қайғырып

көңіл айтамыз!

Ә.Б.СҚАҚОВ, Б.М.БЕКСЕЙІТОВА, А.А.ҚҰРМАНОВА,Р.М.ЖҰМА-

БЕКОВА, Д.БОЛАТХАНҰЛЫ, Р.М.ГАФУРОВ, Г.А.НАУРАЗБАЕВА,

Н.Д.НИКИТИНА, Б.С.ДЕМЕУОВ,В.П.ДЕНИСЕНКО, Ж.П.ҚАРАМБАЕВ,

Қ.Қ.ҚАПЕНОВ, К.М.ҚҰСПЕКОВА, Т.Т.ҚОҢЫРБАЕВ, А.М.КАНАФИНА,

А.Б.ТҮГЕЛБАЕВ, В.В.ШЕРШНЕВА. (15)

Павлодар облысының білім беру басқармасы мен «Қазақстандық

салалық білім және ғылым қызметкерлері кәсіподағының Павлодар

облыстық ұйымы» ҚБ педагогикалық еңбек ардагері

Кәрімжанов Бахриден Сарбасұлының

қайтыс болуына байланысты марқұмның туған-туыстарының

қайғысына ортақтасып, көңіл айтады. (16)

Павлодар қалалық сотына Лариса Васильевна Малиновскаяның

1951 жылы 10 маусымда туған, Павлодар қаласының тумасы Валерий

Семенович Колосовскийді қайтыс болды деп жариялау туралы

өтініші келіп түсті. Валерий Семенович Колосовскийдің тұрақты

жері туралы әлдебіреулерге белгілі болса, Павлодар қаласы,

М.Жүсіп көшесі (бұрынғы 1 май), 189, №313 кабинет, мекенжайы

бойынша Павлодар қалалық сотына жарияланған күннен

бастап 3 ай ішінде хабарлауды сұраймыз. Телефоны: 66-09-69

66-15-42

ЖАРНАМА

66-15-40

(784)

Қазақстандағы

электрондық

сауданың даму серпіні

Қазақстанда электрондық коммерцияны дамыту шеңберінде

сауда және интеграция министрлігі Alibaba, Ebay, Amazon

және Wildberries-пен қазақстандық компаниялардың осы

платформаларға шығуы бойынша келіссөздер жүргізуде.

Сондай-ақ, Министрліктің

ақпараты бойынша Alibaba-да

42 қазақстандық бренд ұсынылған,

тағы 3 компания витриналар

дайындауда. 21 қазақстандық

компания Wildberries-те сауда

жасайды. 2022 жылдың соңына

дейін Wildberries компаниясы Қазақстанда

инвестициялық жобаны іске

асырады: Нұр-Сұлтан және Алматы

қалаларында 5 мың жұмыс орнын

құрумен және ауданы 100 мың

шаршы метр логистикалық орталықтар

салынады.

Бұдан басқа, қазақстандық

цифрлық сауда платформаларын

дамытуды ынталандырудың жаңа

шаралары пысықталуда. Атап

айтқанда, КТС мен ЖТС төлеуден

қосымша босату. Сауда және интеграция

министрлігі Ұлттық банкпен

бірлесіп «төлем жүйелері арқылы

электрондық коммерцияны дамытуды

ынталандыру мәселелерін»

пысықтауда.

Қазіргі уақытта Қазақстанда

13 қазақстандық цифрлық Сауда

платформасы жұмыс істейді. Kaspi,

chocofamily, technodom, mechta

және басқалары сияқты маркетплейстер.

Министрліктің болжамы бойынша,

онлайн-сатып алу көлемі осы жылдың

соңына қарай 900 млрд теңгені, ал

2022 жылға қарай 2 трлн. теңгені

немесе барлық бөлшек сауданың

13%–ын құрайды.

2025 жылға қарай электрондық

коммерция үлесі нарықтың 15%-ына

жетеді деп жоспарлануда.

ҚР Сауда және

интеграция министрлігі.

Жоба

Павлодар қаласының Жетекші, Мойылды ауылдарында

және Ленин кентінде есептеу аспаптары жоқ тұтынушылар

үшін сумен жабдықтау бойынша коммуналдық

қызметтерді тұтыну нормаларын бекіту туралы


2001 жылғы 23 қаңтардағы «Қазақстан

Республикасындағы жергілікті

мемлекеттік басқару және өзін-өзі

басқару туралы» Заңының 27-бабы

1-тармағының 34) тармақшасына

сәйкес Павлодар облысының әкімдігі

ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Павлодар қаласының Жетекші,

Мойылды ауылдарында және Ленин

кентінде есептеу аспаптары жоқ

тұтынушылар үшін сумен жабдықтау

бойынша коммуналдық қызметтерді

тұтыну нормалары осы қаулының

қосымшасына сәйкес бекітілсін.

2. «Павлодар облысының энергетика

және тұрғын үй-коммуналдық

Павлодар облысы әкімдігінің

2020 жылғы «___» _________

№ _____ қаулысына

қосымша

Павлодар қаласының Жетекші, Мойылды ауылдарында

және Ленин кентінде есептеу аспаптары жоқ тұтынушылар

үшін сумен жабдықтау бойынша коммуналдық

қызметтерді тұтыну нормалары

№ Атауы Бір адамға

арналған

тұтыну

нормалары

1. Павлодар қаласының Ленин

кенті

2. Павлодар қаласының Жетекші

ауылы

3. Павлодар қаласының Мойылды

ауылы

шаруашылық басқармасы» мемлекеттік

мекемесі заңнамамен белгіленген

тәртіпте:

осы қаулының аумақтық әділет

органында мемлекеттік тіркелуін;

осы қаулыны Павлодар облысы

әкімдігінің интернет-ресурсында

орналастыруды қамтамасыз етсін.

3. Осы қаулының орындалуын

бақылау облыс әкімінің бірінші орынбасары

С.Қ.Есімхановқа жүктелсін.

4. Осы қаулы алғашқы ресми

жарияланған күнінен кейін күнтізбелік

он күн өткен соң қолданысқа

енгізіледі.

Облыс әкімі Ә.СҚАҚОВ.

Өлшем бірлігі

140 Тәулігіне литр



SARYARQA

SAMALY

МЕНШІК ИЕСІ:

«Павлодар облысы әкімінің

аппараты» мемлекеттік

мекемесі (Павлодар қаласы)

«Ертіс Медиа» ЖШС,

«Saryarqa samaly»

облыстық газеті

Газетке Қазақстан Республикасы

Ақпарат және коммуникациялар

министрлігі Ақпарат

комитетінің мерзімді басылымды,

ақпарат агенттігін және

желілік басылымды есепке

қою, қайта есепке қою туралы

19.06.2019 ж. №17747-Г куәлігі

берілген.

Газет 1979

жылы

«Құрмет

белгісі»

орденімен,

2014 жылы

«Алтын

жұлдыз»

жалпыұлттық

сыйлығымен

марапатталды.

ЖШС директоры

Азамат БАЙТЕНОВ

Бас редактор

Нұрбол ЖАЙЫҚБАЕВ

Телефоны: 66-15-30

ЖШС-нің мекенжайы:

Павлодар қаласы,

Қ.Сұрағанов көшесі, 21-үй.

Редакцияның мекенжайы:

140000, Павлодар қаласы,

Астана көшесі, 143-үй.

Теле/факс 66-15-30

Газеттің электронды

поштасы:

ssamaly29@gmail.com.

Бас редактордың

орынбасары - 66-14-61.

Жауапты хатшы - 65-12-74.

Әлеуметтік бөлім - 66-14-63,

66-15-31, 66-15-32.

Экономика, саясат- 66-14-64,

66-15-28, 66-14-65.

«Айналайын» - 66-14-63.

«Жас times» - 66-15-32.

Жарнама бөлімі:

s_samaIy_reklama@maiI.ru

66-15-42, 66-15-40.

Маркетинг және тарату

бөлімі - 66-15-41.

Фототілші, корректорлар -

65-12-74.

Газеттің нөмірі «Saryarqa

samaly»-ның компьютер

oрталығында теріліп, беттелді.

Газет аптасына үш рет шығады,

апталық таралымы 9473 дана,

бүгінгі көлемі 6 б.т.

«Дом печати» ЖШС баспаханасында

басылды. ҚР Павлодар

қаласы, Астана көшесі, 143-үй.

Газеттің сапалы басылуына

баспахана жауап береді.

Телефоны: 8 (7182) 61-80-26.

Басылуға қол қойылған

уақыты 17.00.

Тапсырыс - 1821

Хаттар, қолжазбалар,

фотографиялар мен суреттер

рецензияланбайды және

қайтарылмайды.

Көлемі А4 (14 кегль)

форматындағы

2 беттен асатын материалдар

қабылданбайды.

Редакция оқырмандардан

түскен барлық хаттарды тегіс

жариялауды және оларға жауап

беруді міндетіне алмайды.

Жарнамалық

материалдардың

мазмұнына жарнама

берушілер жауап береді.

Нөмірді әзірлеу барысында

интернет ресурстарынан

алынған фотосуреттер де

пайдаланылды.

Авторлардың пікірлері редакция

ұстанған көзқарасқа сәйкес

келмеуі де мүмкін.

«Saryarqa samaly»-нда

жарияланған материалдарды

көшіріп немесе өңдеп басу

үшін редакцияның жазбаша

рұқсаты алынып, газетке

сілтеме жасалуы міндетті.

Баспа индексі 65441.

24

24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 жыл ИІРІМ

SARYARQA SAMALY

ӘДЕБИЕТ

Үш туындының тұсауы

кесілді

Жақында жергілікті ақынжазушылардың

үш бірдей

кітабы жарыққа шығып,

өңірдің әдебиет сүйер

қауымын бір қуантқан

болатын. Олар - Мәшһүр

Жүсіп орталық мешітінің

баспасөз хатшысы, журналист

Амантай Тойшыбайдың

«Жүректің көзі ашылса»,

ақын Айбек Оралханның

«Алты аңғар» және сатирик

Алпысбай Әбділұлының

«Әріпті соттау» жинақтары.

Апта басында С.Торайғыров

атындағы облыстық

кітапханада аталған үш

туындының тұсаукесері өтіп,

оқырманға жол тартты.

Жергілікті қаламгерлердің қазыналы

ой-толғамдары мен қалам ұшынан төгілген

өлең, әңгімелерінің кітап болып шығуын

Қазақстан Жазушылар одағының Павлодар

облыстық филиалы ұйымдастырғанын айта

кету керек. Тұсаукесер шарасы облыстық

С.Торайғыров атындағы және Қостанай

облыстық Л.Толстой атындағы кітапханалар

арасындағы «Ертіс пен Тобыл арасы» онлайн

жобасы аясында ұйымдастырылды. Жиынға

кітап авторларымен бірге ақын, халықаралық

«Алаш» әдеби сыйлығының иегері Арман Қани

қатысты. Қостанай облыстық кітапханасының

ұжымы да тікелей эфир арқылы байланысқа

шығып, Ертіс-Баян өңірі қаламгерлеріне жылы

лебіздерін арнады.

«Жүректің көзі ашылса» кітабы - Амантай

Тойшыбайдың төртінші жинағы. Негізінен

имандылық, адамгершілік, мейірімділік

САЛАУАТТЫЛЫҚ - СЕРІГІҢ

Ауылдағы спорт думаны

Лекер қажы ауылында

«Bayanaul RUNNERS» әуесқой

жеңіл атлеттер клубы

мен аудандық «Баянтау»

газетінің ұйымдастыруымен

«Денсаулық фестивалі» өтті.

Салауатты өмір салтын насихаттау

және оқушыларды

спортпен жүйелі айналысуға

ынталандыру мақсатында

өткен турнирде әуесқой спорт

клубы мен аудандық басылым

жүлделері сарапқа салынды.

тақырыбында және елін, жерін, ұлтын, тілін

сүюге шақыратын тәрбиелік мәні зор қысқа

әңгімелері топтастырылған. Сонымен қатар,

әр жылдары жазылған ғылыми-танымдық

мақалалар да енгізілді. Кітап «Жүректің

көзі ашылса», «Хақтықтың түсер сәулесі»,

«Іштегі кірді қашырса», «Адамның хикмет

кеудесі» деп аталатын төрт бөлімнен тұрады.

Айбек Оралханның «Алты аңғары» - ақынның

тұңғыш жинағы. Аты айтып тұрғандай алты

бөлімге бөлінген. Олар – «Азаматтық аңғар»,

«Махаббат аңғары», «Тәнтілік аңғары, «Сенім

аңғары» және «Таным аңғары». Соңғы бөлімінен

ақынның тырнақалды жазылған Шоң би туралы

поэмасын оқуға болады. Кітапқа негізінен

соңғы он жылдың дересінде дүниеге келген

өлеңдер топтастырылған. «Әріпті соттау»

кітабы да - Алпысбай Әбділұлының алғашқы

жинағы. Оған 2011 жылдан бері жазылған

сатиралық туындылары топтастырылды.

Кітап екі бөлімнен құрылған. Біріншісі әзіл

өлеңдер болса, екіншісі - әзіл әңгімелер.

Көбі - облыстық «Сарырқа самалы» газетінде

қызмет етіп жүрген кезінда жазылған дүниелер,

дейді автор.

- Кітапқа басылған шығарма тасқа

қашалған жазумен тең. Бұл – болашақ

ұрпақ үшін баға жетпес байлық, теңдессіз

мұра. Келешегіміздің кемел болуына, кейінгі

ұрпағымыздың ұлағат жолына түсуіне

әдебиеттің әсері зор. Сондықтан, бүгінгі

жаңалыққа қуанбасқа, сүйсінбеске болмайды.

Аймағымызда жергілікті қаламгерлерді

қанатының астына алып, демеп жүретін

азаматтар бар. Алдағы уақытта да осындай

игілікті істер жалғасын таба берсін, - деді

ақын Арман Қани.

Т.САХАБА.

ЖЕТІ АТАДАН ЖЕТКЕН

ЖӘДІГЕР

Музей

қоры

толықты

Ертіс-Баян өңірі небір

дара перзенттерімен

мақтана алады. Олардың

елі үшін атқарған ерен

еңбектері бүгінгі ұрпаққа

үлгі. Сондай жанның

бірі – ақын, жазушы,

журналист Мұхамеджан

Дәуренбеков. Жуырда

облыстық Бұқар жырау

атындағы әдебиет және

өнер музейінің алтын

қоры қаламгердің жеке

заттарымен толықты.

Музей – халқымыздың рухани асыл

қазыналарын жинақтап, өткені мен

бүгінін жалғап отырған рухани орда. Осы

бағытта Бұқар жырау атындағы әдебиет

және өнер музейінің атқарып отырған

жұмысы орасан. Өңірімізден шыққан

әдебиет және өнер майталмандарының

өмірі мен шығармашылығын зерттеп,

жәдігерлерін жинақтауды ұжым дәстүрге

айналдырғаны қашан?

Музейдің ғылыми қызметкері Ербол

Қайыровтың айтуынша, Мұхамеджан

Дәуренбековтің жеке заттарын музейге

ақынның жары Бағдат Ахметқызы

табыстаған.

- Бағдат Ахметқызы Мұхамеджан

ағамыздың әр затын көзінің қарашығындай

сақтап келген екен. Бізге

берген әрбір қолжазбалары мен

жәдігерлердің тарихына жеке-жеке

тоқталды. Бізге берген жәдігерлердің

ішінде ақынның жазба машинкасы,

фотоаппараты, қолжазбалары мен

тарихи фотосуреттері бар. Ақынның

поэма, әңгімелерінің қолжазбасы мен

небары 12 жасында газет бетінде

жарық көрген «Диқаншы» өлеңі біздің

музейге берілді. Сондай-ақ ақынның

жеке кітапханасынан құнды-тарихи

кітаптары да бар, - деді Е.Қайыров.

Жалпы, әдебиет және өнер музейінің

М.Дәуренбековтің өнері мен өмірін

бүгінгі ұрпаққа насихаттау жолында

атқарып жатқан істер аз емес. Бұған

дейін музейде ақынның газеттерде

жарық көрген материалдары мен

қолжазбалары болған. Алдағы уақытта

ақынның жеке заттары көрермен назарына

ұсынылмақ.

Қ.ХАШЫМ.

«Карантин уақытында барлығымыз үйде

отырдық. Бар ермегіміз теледидар мен

ұялы телефон болды. Әсіресе, жасөспірімдер

қауымы интернетке байланды. Қазір шектеу

шаралары жеңілдетілді. Соған байланысты,

оқушыларды сергітейік, бойларын жазайық

деген оймен бірнеше спорттық шараны

қолға алдық», - дейді ұйымдастырушылар.

«Bayanaul RUNNERS» – 2018 жылы құрылған

әуесқой клуб. Құрамында оқушылардан бастап

жігіт ағасы жасына жеткен азаматтар бар.

Клуб жалпы саны 20 спортшының басын

біріктірген. Клубты құрудағы басты мақсат –

жеңіл атлетика спортын дамыту. Сонымен

бірге, түрлі деңгейдегі жарыстарға қатысу.

Жастарды жүгіруге баулу. Бұл жұмыстар

нәтижесіз емес. Клубтың бірнеше мүшесі

облыстық, республикалық марафондарда

жүлдегер атанды.

Жарыс бір күнге созылды. Алдымен клуб

мүшелерінің қатысуымен 42 шақырымдық

марафон ұйымдастырылды. Желаяқтар

«Баянауыл ауылына кіреберіс стелла – Ақсаң

ауылына кіреберіс стелла – Баянауыл ауылына

кіреберіс стелла – Лекер қажы ауылына

кіреберіс стелла» бағытында 3 сағат 45

минут 50 секунд бойы тоқтамастан жүгіріп

өтті. Марафонға клуб мүшелері Нұрсұлтан

Бірлік пен Мирас Панабек және Шығыс

Қазақстан облысы, Бесқарағай ауданы,

Қоянбай ауылынан арнайы келген марафоншы

Арман Әзімжанов қатысты.

Арман Бесқарағай аудандық балалар

мен жасөспірімдер спорт мектебінде

футболдан жаттықтырушы болып жұмыс

істейді. Жүгірумен 18 жасынан бастап айналысады.

Жақында 23 жасқа толған туған күніне

орай 23 шақырым қашықтықты еңсеріпті.

«Мен түрлі қашықтықтағы марафондарға

жиі қатысамын. Көпшілігінде жүлдегер

атандым. Ал, бұл марафонға әлеуметтік

желіде жарияланған жарнаманы көріп,

арнайы келдім. Жүгіру денімізді сауықтырады,

денемізді шынықтырады және ойымызды

тынықтырады», - дейді Арман.

Бұдан кейін әуесқой жеңіл атлеттер

клубының тәрбиеленушілері – Шәкен

Айманов атындағы мектептің және Лекер

негізгі мектебінің оқушыларының қатысуымен

3 шақырымдық қашықтыққа жаяу жарыс

ұйымдастырылды. Жарыста 20 жас желаяқ

бақ сынады. Нәтижесінде аталған қашықтықты

11 минут 35 секунд уақытта жүгіріп өткен

баянауылдық Бақтияр Қуан мәре сызығына

бірінші болып жетті.

Жарыс күні футболдан жолдастық кездесумен

аяқталды. Тартысты ойында марафоншылар

құрамасы мен Лекер негізгі

мектебінің оқушылар құрамасы «Баянтау»

газетінің ауыспалы кубогы үшін таласты.

Нәтижесінде Лекер оқушылары жеңіске жетті.

Ал Қуат Қуан «Үздік ойыншы» атанды.

Клуб мүшелері осындай спорттық жарыстарды

жиі ұйымдастыруды, аудандағы барлық

ауылда «Денсаулық фестивалін» өткізуді

көздейді. Келесі бағыт – Жұмат Шанин ауылы.

Еламан ҚАБДІЛӘШІМ.

"Сарыарқа самалы" 24 қыркүйек, бейсенбі, 2020 ж., №107 (15577)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?