vademecum-nawozenia

Efektywność stosowania nawozów mineralnych
3. EFEKTYWNOŚĆ STOSOWANIA NAWOZÓW MINERALNYCH
O efektywności nawożenia decyduje zasobność gleby
we wszystkie niezbędne roślinom składniki pokarmowe.
Niezbędne, to znaczy takie, bez których wzrost i rozwój
rośliny jest niemożliwy, a brakujących pierwiastków nie
można zastąpić innymi.
Takimi niezbędnymi pierwiastkami pobieranymi z gleby
są:
» podstawowe składniki pokarmowe, czyli azot (N), fosfor
(P) i potas (K);
» drugorzędne składniki pokarmowe, to jest wapń (Ca),
magnez (Mg), sód (Na) i siarka (S);
» mikroskładniki pokarmowe, czyli bor (B), kobalt (Co),
miedź (Cu), żelazo (Fe), mangan (Mn), molibden
(Mo), cynk (Zn) i chlor (Cl), które są niezbędne do
wzrostu roślin w ilościach niewielkich w porównaniu
z podstawowymi i drugorzędnymi składnikami pokarmowymi.
Oprócz tych wymienionych pierwiastków, przez system
korzeniowy i części nadziemne roślina pobiera z powietrza
węgiel (C) w postaci dwutlenku węgla oraz z wody
tlen (O) i wodór (H). Do prawidłowego rozwoju roślin
potrzebne są również: światło, ciepło i woda, dlatego
w warunkach kontrolowanych (na przykład pod osłonami)
koryguje się również te czynniki plonotwórcze.
Podstawowe zabiegi agrotechniczne zwiększające
efektywność nawożenia mineralnego to prawidłowa
agrotechnika, w tym zabiegi uprawowe, prawidłowe
następstwo roślin, terminowy siew i prawidłowa obsada
roślin oraz ich ochrona, a także dobór odmian intensywnych
oraz zbilansowane nawożenie, terminowo
i równomiernie zastosowane.
Warunkiem wysokiej efektywności nawożenia jest przestrzeganie
zasad:
» nawozy azotowe winny być dzielone na 2-3 dawki,
dla większości przypadków do 60 kg N/ha (maksymalnie
100 kg N/ha) jednorazowo. Pod rośliny
o bardzo krótkim okresie wegetacji stosować azot
tylko przedsiewnie, natomiast im dłuższy okres wegetacji,
tym większą część azotu stosować w czasie
wegetacji, na początku tych faz rozwojowych rośliny,
w których pobranie azotu jest duże. Każdy nawóz
azotowy lubi być przykryty glebą, więc pogłównie,
gdy nie można wymieszać, stosować zawsze na krótko
przed spodziewanym deszczem;
» nawozy fosforowe i potasowe powinny być stosowane
co roku, pod pług, by głęboko wymieszać je z glebą,
bo najlepiej pobierane są z warstwy 10-40 cm.
3.1. EFEKTYWNOŚĆ NAWOŻENIA AZOTEM
1. Ze wszystkich składników pokarmowych nawożenie
azotem najbardziej zwiększa masę
plonu, ale może także najbardziej obniżać
jego jakość. Azot stosowany zgodnie z potrzebami
nawozowymi roślin wykazuje bardzo wysoką efektywność,
wtedy gdy gleba jest zasobna we wszystkie
niezbędne roślinom składniki pokarmowe.
W miarę wyczerpywania się zasobów fosforu, potasu,
magnezu i siarki, gdy większość polskich gleb
wyczerpanych jest już z zasobów boru, mimo braku
objawów niedoboru tych pierwiastków na roślinach,
działanie plonotwórcze azotu i innych składników
maleje.
2. Zawartość próchnicy decyduje o możliwości
akumulowania w glebie większości składników
pokarmowych, w tym także azotu. Próchnica
słabo się gromadzi w glebie przy braku azotu,
a azot jest mniej efektywny przy niedoborze próchnicy.
Dlatego stosowanie azotu (20-50 kg/ha) przed
przyoraniem słomy i dużej ilości resztek pożniwnych
wpływa na szybszy rozkład tej masy i większą akumulację
próchnicy.
3. Dobre zaopatrzenie roślin w siarkę. Niedobór
siarki mineralnej, dostępnej dla roślin, występuje
w każdej glebie zawsze wczesną wiosną. Im
więcej stosuje się azotu, tym rośliny pobierają wię-
cej siarki. Nie jest możliwe prawidłowe działanie
plonotwórcze azotu bez dobrego zaopatrzenia rośliny
w siarkę.
4. Azot powinien być stosowany w optymalnych
terminach. Jest on w glebie bardzo ruchliwy
i ulega stratom, stąd dzielone dawki azotu należy
stosować zawsze w okresach intensywnego wzrostu
roślin. Podczas zabiegów ochrony roślin zaleca
się stosować azot dolistnie w formie bezpiecznego,
wodnego roztworu mocznika.
5. Dobór właściwej formy azotu. Stosowany
w nawozach azot występuje w formie amonowej,
saletrzanej i amidowej (mocznik). Wiedza i doświadczenie
rolnika to podstawa prawidłowego
wyboru nawozu azotowego. Niewłaściwy wybór
formy azotu to obecnie najczęstszy błąd w efektywnym
nawożeniu.
• Forma amonowa (NH 4
+) jest dobrze zatrzymywana
(sorbowana) w glebie. Wolniej i równomierniej
pobierana przez rośliny, dobrze działa również
w niskich temperaturach. Wskazane jest by była
wymieszana z glebą, tak więc jest typową formą
przedsiewną. Stosowanie formy amonowej sprzyja
rozwojowi systemu korzeniowego i lepszemu krzewieniu,
wzmaga pobieranie fosforu, siarki, boru,
czyli pierwiastków stymulujących prawidłowe uko-
12 I © Grupa Azoty Zakłady Chemiczne „Police“ S.A. 2016