Dita e lume erdhi. E GËZOFSHIM PAVARËSINË! - Albsuisse

März 2008 / nr. 003 / www.albsuisse.ch / GRATIS ZEITUNG 

Migrimi nga pikëpamja e 

psikoanalizës 

Faqe 6 

Asistenca sociale në Zvicër 

Faqe 7 

Hyn në fuqi ligji i përkeqësuar 

mbi të huajt 

GUTSCHEIN / KUPON ME VLERË 20 CHF 

Më këtë kupon lexuesit e albsuisse udhëtojnë me një zbritje prej 20 CHF 

Ju lutemi e tregoni kuponin në sportelin e airprishtina 

Vlen vetëm për muajin MARS 2008 

Faqe 8 

Fq. 03 

Fq. 07 

Fq. 04 

Ulpiana Club - Villeneue Diskoteka Bolleros - Buchs F-Five - Biel Biene 

Fq. 13 

Diskoteka Perosa - Luzern 

nga muaji prill 2008 shtojca mujore 

NATA albanian nightlife 

MË NË FUND KOSOVA U BË SHTET! 

Dita e lume erdhi. 

E GËZOFSHIM PAVARËSINË! 

Natyrisht, gëzimi, festa manifestimi janë pjesë përbërëse e këtij akti historik. Por pas çdo feste 

fi llon dita e parë e punës. Ne në kurbet e njohim shumë mirë kalimin nga festa në punë. E 

mësuam atë në vendin ku puna është kult, në Zvicër. Në këtë vend kemi mësuar shumë por 

ende kemi për të mësuar. Zviceranët, dashurinë ndaj atdheut e tregojnë me punë. 

Si ta tregojmë ne mërgimtarët dashurinë ndaj atdheut? 

Deri tash, dashurinë ndaj atdheut e kemi manifestuar me angazhimet tona politike, me ndihmat 

ekonomike dhe me sakrifi cë të drejtpërdrejtë. Mirëpo tani kemi një situatë të re dhe 

ndoshta asnjëra nga angazhimet e më hershme nuk e ka më vlerën e saj. A janë sosur mënyrat 

se si mund ta manifestojmë dashurinë ndaj atdheut? Sigurisht që jo. 

Tani kemi detyra të reja, më të „lehta“ se ato që i kemi realizuar deri tash për vendin tonë. Tani 

duhet të fi llojmë ta ndryshojmë veten tonë duke u përshtatur në rrethana të jetës dhe vendit 

ku jetojmë. Ne i bëjmë nderë dhe respekt atdheut tonë nëse integrohemi mirë në shoqërinë 

helvetiane. Vetëm duke respektuar ligjet, vlerat dhe kulturën e këtij vendi modern, ne mund 

të bëhemi produktiv edhe për vendin tonë. Edhe popujt më të civilizuar të botës ja mësyjnë 

Zvicrës për t’u shkolluar dhe për t’u specializuar në shumë fusha shkencore e shoqërore. 

Ndërsa ne jemi këtu dhe plotësisht të barabartë me popujt vendas, andaj është fat dhe shans 

historik që ne t’i shfrytëzojmë deri në maksimum mundësitë që na i ofron shteti më i zhvilluar 

i botës. 

Çka presim ne nga shteti ynë i ri? 

Edhe qasja e shtetit tonë ndaj ne mërgimtarëve do të varet nga ne dhe përgatitja jonë. Ne 

duhet të jemi ata që të organizohemi dhe të shtrojmë koncepte zhvillimi. Ne duhet t’i ofrojmë 

shtetit tonë të ri vajza e djem të specializuar në fusha dhe profesione të ndryshme. Ne duhet 

të kërkojmë dhe propozojmë ligje të veçanta për mundësitë e investimeve nga diaspora. Dhe, 

kush mund ta bëjë këtë më mirë se ata që kanë mbaruar shkolla dhe universitet ku edhe 

Ainshtajni (Albert Einstein) ka studiuar. 

Nëse kështu do ta shprehim dashurinë ndaj vendit tonë, atëherë pa dyshim se ky ka me qenë 

falënderimi më i madh edhe për Zvicrën dhe mikpritjen e saj historike që u ka bërë shqiptarëve. 

Zvicra nuk kërkon më shumë nga ne. As Kosova. 

Gëzuar Pavarësinë për jetë e mot! 

Redaksia 

...your best way home!

:: MÄRZ 2008 :: 

Infoblatt albsuisse 

MBIEMRI 

EMRI 

DITËLINDJA 

ADRESA 

QYTETI 

TEL./MOB. 

E-MAIL 

Gratis Zeitschrift für 

250.000 AlbanerInnen in der Schweiz 

albsuisse ist die in albanischer und deutscher Sprache monatlich erscheinende Zeitschrift. 

Der Herausgeber von albsuisse ist das BAMIZ (Balkan Migrationzentrum). www.bamiz.ch 

Zweck und Ziel 

albsuisse vermittelt Informationen und berichtet über soziale und erzieherische Fragen sowie 

Gesundheitsanliegen, mit dem Ziel die Integration der Migrantinnen und Migranten aus dem Balkan in 

der Schweiz, zu unterstützen. 

Informationen: 

- Schule und Ausbildung 

- Berufswahl und Berufsperspektiven 

- Infos über Erziehung und das pädagogische Schulsystem 

- Rollendefi nition in der Familie 

- Jugend und Gewalt 

- Geschlechtsspezifi sches Rollenverhalten 

- Sensibilisierung in der Prävention 

- Infos über Sucht, AIDS und weitere Bereiche der Gesundheitsförderung 

Priorität der albsuisse ist die enge Zusammenarbeit mit allen Institutionen, die sich mit der Migration 

und Integration auseinandersetzen und direkt mit MigrantInnen aus dem geografi schen Raum Balkan 

kommunizieren wollen. 

Distribution 

albsuisse ist eine Non-Profi t Zeitschrift und wird hauptsächlich durch Spenden und Sponsoring 

fi nanziert. 

Die albsuisse erscheint vier-farbig und wird in 25.000 Exemplaren gedruckt. 

Sie wird in der Schweiz per Post und Kuriere direkt an die Familien sowie auch an alle Kultur- und 

Sportvereine gratis verteilt. Die Passagiere der täglichen Flüge nach Albanien, Kosova und Mazedonien 

welchen aus dem Flughafen Zürich realisiert werden, erhalten auch ein albsuisse Gratis-Exemplar. 

albsuisse wird auch als newslatter an 24.000 Mailempfänger in die Schweiz und europaweit an 

49.000 Mailempfänger gesendet. 

Ohmstrasse 14 

CH - 8050 Zürich 

Phone: +41 (0) 43 288 96 11 

Fax: +41 (0) 43 288 96 13 

Adresa e redaksisë: albsuisse, Ohmstrasse 14, 8050 Zürich 

www.albsuisse.ch 

redaktion@albsuisse.ch 

ABONIMI FALAS PËR ATA QË ENDE NUK E KANË ALBSUISSE 

NË SHTËPINË E TYRE 

Që ta keni në shtëpi albsuisse, plotësojeni adresën dhe na e dërgoni me postë ose përmes 

�� 

PLZ 

ALBSUISSE 

IMPRESSUM 

HERAUSGEBER 

BAMIZ - BALKAN MIGRATIONSZENTRUM 

ZENTRUMSLEITER: Arben Gecaj 

eMail: arben.gecaj@bamiz.ch 

CHEFREDAKTOR 

Pal Shtufi 

Stv. Bedri Krasniqi 

Stv. Avni Jashanica 

REDAKTION 

Selvete Thaqi 

Tone Berisha 

Shqipe Kastrati 

KOMMUNIKATIONSBERATER 

Ueli Glauser 

albsuisse 

Ohmstrasse 14 

8050 Zürich 

Tel. 043 288 96 11 

Fax: 043 288 96 13 

eMail: redaktion@albsuisse.ch 

DRUCKEREI 

Ringier Print (Adligenswil) 

Aufl age 25 000 

MARKETING & LAYOUT 

Kujtim Aliu 

E-Mail: info@reklama.ch 

E-Mail: marketing@albsuisse.ch 

Mobil: 079 324 00 00 

Februar 2008 / nr. 002 / www-albsuisse.ch / GRATIS ZEITUNG 

Përgaditja për pension 

në Zvicër 

Zvicra investon 6 milionë Fr. Tri institutet e Kanunit 

në Liqenin e Shkodrës të Lekë Dukagjinit 

Faqe 12 Faqe 6 

Faqe 30-31 

GËZUAR PAVARËSINË 

...your best way home! 

tel. 0800 66 0800 

www.cablecom.ch 

“Saki”, refugjati në elitën e 

futbollit të Zvicrës 

Faqe 36 

EDITORIAL 

Një muaj me albsuisse 

Tani kaluan tridhjetë ditë që albsuisse është në dorë të kritikut më 

të drejtë, lexuesit. Sipas një sondazhi që kemi arritur ta bëjmë, 

albsuisse e kanë në dorë rreth 100.000 lexues* dhe përgjigja që 

na erdhi nga lexuesit, ishte shpërblimi më i mirë i mundshëm për 

redaksinë. Letrat e lexuesve, e-mail-at, thirrjet telefonike dhe bisedat 

e drejtpërdrejta na dhanë të kuptojmë se vërtetë ju paska munguar 

njerëzve tanë në Zvicër një medium si albsuisse. Dhe, jo vetëm 

njerëzit tanë kanë ndjerë këtë mungesë, por edhe institucionet 

sociale të vendit, të cilat, përmes albsuisse kanë gjetur rrugën më 

të mirë për të komunikuar me rreth 250 mijë shqiptarët e Zvicrës. 

Suksesi i kësaj gazete nuk është meritë vetëm e drejtuesve të saj. 

Numri i madh i përkrahësve tanë në terren si klubet shqiptare, 

shoqatat, agjencitë e udhëtimeve, individët dhe institucionet 

shtetërore, janë pjesë përbërëse dhe shumë e rëndësishme e këtij 

suksesi. Prandaj, i falënderojmë nga zemra të gjitha ata që na 

ndihmuan në këtë projekt që tani ka emrin albsuisse. 

Nga e gjithë kjo, në mënyrë të veçantë vlen të përmenden tri fi rma 

të njohura si Air Prishtina, Delta Consulting dhe CableCom, të cilët 

i besuan idesë dhe projektit albsuisse ende pa u konkretizuar 

ai, duke bërë marrëveshje me albsuisse për 12 muaj reklamë. 

Air Prishtina, kjo kompani moderne e fl uturimeve komode, na e 

fali besimin edhe në formë krejtësisht të re për ne shqiptarët: 

marrëveshje për reklamë ekskluzive gjatë 12 muajve të ardhshëm! 

albsuisse e ka kuptuar mesazhin e këtyre tri marrëveshjeve. Puna 

jonë do të bëhet falënderimi më i mirë për partnerët tanë. 

Redaksia 

*sondazhin e kemi bazuar në kriteret e gazetave tjera që janë falas në Zvicër: 

një gazetë - katër lexues 

3

4 

EDITORIAL 

Endlich. 

Kosova ist ein Staat! 

Der grosse Moment ist gekommen. Feiern wir die Unabhängigkeit! 

Und natürlich sollten wir diesen historischen 

Akt mit Freude feiern. Aber nach 

jeder Feier kommt der Alltag. Durch 

unser Leben in der Fremde wissen wir, 

dass “zuerst die Arbeit und dann das 

Vergnügen” ansteht. Das haben wir hier 

in der Schweiz gelernt, das Land, wo 

Arbeit eine Kultur ist. In diesem Land 

haben wir bereits viel gelernt, und wir 

werden weiter lernen. Die Schweizerinnen 

und Schweizer zeigen ihre Heimatliebe 

durch ihre Arbeit. 

Und wie sollen wir, die kosovarischen 

ImmigrantInnen, unsere Heimatliebe 

zeigen? 

Bisher zeigten wir diese Liebe durch 

unsere politische Aktivität, durch humanitäre 

Hilfe und sogar dadurch, dass 

wir unser Leben für unsere Heimat in 

Gefahr gebracht haben. Und nun befinden 

wir uns plötzlich in einer neuen, 

völlig veränderten Situation, in der uns 

die Erfahrung dieser bisherigen Aktivitäten 

nicht wirklich viel nützt. Sind nun 

die Möglichkeiten verschwunden, mit 

denen wir unsere Heimatliebe zeigen 

könnten? Natürlich nicht. 

Wir haben jetzt neue Pflichten; etwas 

“leichtere” als jene, die wir bis jetzt für 

unsere Heimat auf uns genommen haben. 

Der Moment ist gekommen, um 

uns zu verändern, indem wir uns hier 

den neuen Umständen anpassen. So 

werden wir unser Land ehren – indem 

wir uns hier in der schweizerischen 

Gesellschaft gut integrieren. Nur wenn 

wir die Gesetze einhalten und die Werte 

dieser modernen Kultur respektieren, 

können wir auch für unser Land 

produktiv sein. Selbst gut ausgebildete 

Menschen kommen aus der ganzen 


Welt in die Schweiz, um sich in den 

verschiedensten wissenschaftlichen 

und gesellschaftlichen Bereichen aus- 

und weiterzubilden. Wir leben hier, und 

man akzeptiert und behandelt uns wie 

Einheimische. Geniessen wir dieses 

historische Glück und schöpfen wir die 

Möglichkeiten aus, die uns die Schweiz 

als eines der weitest entwickelten Länder 

bietet. 

Und was erwarten wir von unserem 

neuen Staat? 

Die Beziehung unseres Landes gegenüber 

uns ImmigrantInnen wird von uns 

und unserer Bereitschaft abhängen. 

Wir sind die, die sich organisieren und 

Entwicklungskonzepte kreieren. Unterstützen 

wir unseren Staat, indem wir 

ihm gut ausgebildete Frauen und Männer, 

Fachleute aus allen Bereichen, anbieten! 

Schaffen wir neue gesetzliche 

Grundlagen und Möglichkeiten, um von 

hier aus zu investieren! Denn wer wäre 

hierfür besser geeignet als jene, die an 

einer Universität studieren dürfen, an 

der schon Albert Einstein studierte und 

sich weiterbildete? 

Wenn wir auf diese Weise unsere Liebe 

zur Heimat ausdrücken, dann wird dies 

zweifellos auch die beste Art sein, unsere 

Dankbarkeit gegenüber der Schweiz 

zu zeigen, die uns KosovarInnen eine 

so wunderbare Gastgeberin war und ist. 

Mehr als das wird die Schweiz von uns 

nicht erwarten. Kosova ebenfalls. 

Herzliche Gratulation zur 

Unabhängigkeit! 

Die Redaktion 

PUBLICITET 

:: MÄRZ 2008 :: 

BAMIZ ist ein politisch und konfessionell 

unabhängiger Verein, der sich für die 

Integration von Migrantinnen und 

Migranten aus dem geografischen Raum 

Balkan engagiert. Die Förderung des 

Zusammenlebens von Einheimischen und 

Zugewanderten aus dem Balkan steht im 

Zentrum unserer Arbeit. 

Neben SozialarbeiterInnen, PädagogInnen, 

Human Biologinnen engagieren sich 

DeutschlehrerInnen, DolmetscherInnen 

sowie wechselnde PraktikantInnen und 

Ehrenamtliche. 

Unser Angebot richtet sich an: Individuen, 

Familien und Institutionen, die Fragen im 

Zusammenhang mit Balkan Migration haben. 

��PSYCHOSOZIALE BERATUNG 

Psychische und soziale Krisensituationen 

Beratung bei Konsum von Alkohol und 

illegalen Drogen (Cannabis, Heroin, Kokain, 

Halluzinogenen, Amphetamin, Extasy, etc.). 

Jugend und Gewalt 

Schule und Elternarbeit 

Interkulturelle Mediation 

��SOCIALPÄDAGOGISCHE 

FAMILIENHILFE 

Sozialpädagogische Familienhilfe 

intensive Betreuung, Begleitung und 

Hilfe zur Selbsthilfe für Familien in ihren 

Erziehungsaufgaben, bei der Bewältigung von 

Alltagsproblemen, der Lösung von Konflikten 

und Krisen sowie im Kontakt mit Ämtern und 

Institutionen. 

��BILDUNG 

Deutsch- und Orientierungskurse 

Interkulturelle Kompetenz 

Bewerbungstraining 

��ÖFFENTLICHKEITSARBEIT 

Teilnahme an Runden Tischen, Fachgremien 

und Arbeitskreisen 

Pressearbeit zur Situation von MigrantInnen 

Vorträge zur rechtlichen und sozialen 

Situation von MigrantInnen in der Schweiz 

Ohmstrasse 14 / 8050 Zürich 

Tel. 043 288 52 07 / Fax. 043 288 96 13 

www.bamiz.ch / info@bamiz.ch

:: MÄRZ 2008 :: 

Moment bitte! 

von Ueli Glausen 

Es war wieder einmal symptomatisch, was sich rund um die 

heiße Kartoffel Kosova in den vergangenen Tagen abspielte: 

Während die EU-Staaten sich nur darauf einigen konnten, 

dass sie sich irgendwann einmal einigen wollen und 

jedes Land es doch gerne selber entscheiden könne, - die 

Schweiz erst noch Konsultationen führt und Belgrad nicht 

„allzufescht“ vor den Kopf stossen will, sprachen die USA 

Klartext: Ja, wir anerkennen Kosova. 

Nicht, dass daran jemand ernstlich gezweifelt hätte, die Haltung 

der USA war seit langem klar. Doch mit dieser Ansage 

hat Washington ein wichtiges Zeichen gesetzt: das einer klaren 

Positionierung. 

Dies ist ein Wert an sich, egal wie man die Festlegung inhaltlich 

beurteilt. Acht Jahre nach dem Kosova-Krieg haben 

Serben und Albaner ein Recht darauf zu wissen, woran sie 

sind. Das wissen sie bezüglich der USA, das wissen sie auch 

bezüglich Russlands, das der Unabhängigkeit Kosovas ein 

entschiedenes „Njet“ entgegenschmettert. Aber Kosova liegt 

weder in den USA noch in Russland, Kosova liegt in Europa, 

und es wäre gut, wenn die EU-Staaten und die Schweiz 

k o s o v a 

COLUMNE 

respect the independence 

design: alban architekti 

endlich begreifen würden, was das heißt: Dass man es sich 

nämlich schlicht und einfach nicht leisten kann, in der Kosova-Frage 

keine gemeinsame Position zu haben. 

Moralisch ist die Unabhängigkeit kein Problem. Und rechtlich? 

Im alten Jugoslawien besassen alle Republiken laut 

Verfassung ein Recht auf Referendum und Sezession. Zuletzt 

stiess sich so Montenegro von Serbien ab. Für die Provinz 

Kosovo, die ein eigenes Autonomiestatut hatte, gelte 

dasselbe Recht, erklären die Albaner dort. Sie bekommen 

dafür jetzt auch Rückendeckung. Endlich, denn diese Unterstützung 

hätte sofort nach der seinerzeitigen Intervention 

der Nato passieren müssen. 

Derzeit gebärt jedoch fast täglich ein weiterer EU-Staat seine 

zwangskreativen Ideen im Kosova-Kreissaal. Noch haben 

die „Europäer“ ein wenig Zeit. Gut möglich aber, dass sie 

noch vor dem kommenden Sommer Flagge zeigen müssen. 

Finden sie keine einheitliche EU-Schengen Linie, braucht 

man auf eine Gemeinsame Außen- und Sicherheitspolitik 

(Der EU-Schweiz Schengen-Vertrag lässt grüssen!) keine 

weiteren Gedanken zu verschwenden. 


5

6 

INTEGRIMI 

LIBRA SHKENCORË MBI MIGRIMIN 

Driton Gashi 

Me pasojat psikike të shkaktuara nga migrimi 

kanë eksperiencë shumë psikoanalistë 

botërorë, e veçanërisht izraelitët, kur 

dihet se shteti i Izraelit u krijua dhe ende 

krijohet nga migrantët nga gjithë bota. 

Edhe në vende të tjera migrimi është 

vlerësuar si shkak i shumë problemeve 

psikike. Rebecca dhe Leon Grinberg, psikoanalistë 

nga Argjentina, të migruar në 

Izrael dhe Spanjë, kanë punuar, si thonë 

ata, “një patologji të migrimit”. Në fillim, 

ata mbrojnë tezën se migrimi gjithmonë 

ndërlidhet me kriza personale dhe trauma. 

Nuk ka rëndësi se në çfarë rrethanash 

është marrë vendimi për të migruar 

ose si mund të gjendet personi migrues 

në rrethin e ri: “Çdo migrim, çfarëdo shkaku 

të ketë ai ose në çfarëdo rrethanash 

të ketë ndodhur, lë gjurmë të thella në 

historinë e çdo familjeje dhe të çdo individi”. 

Eksperiencat traumatike, të cilat zakonisht 

detyrojnë njerëzit për të migruar, 

si .p.sh. lufta në Kosovë, mund të kuptohen 

nga secili. Por, shumë vështirë e 

kanë njerëzit t’i kuptojnë migrantët, të 

cilët duhet të përballen me situata ekstreme 

psikike pas arritjes në vend të huaj. 

“Ndodh shpesh, që migrantët me ndihmën 

e mekanizmit të ndarjes mundohen 

ta fshehin dëshpërimin e tyre, d.m.th. 

ata idealizojnë të gjitha aspektet e reja 

në vendin e huaj, ndërsa vendlindjen e 

tyre e vlerësojnë si të pavlerë dhe të kotë. 


Ky mekanizëm shërben për të fshehur 

mërzinë, ndjenjën e fajit si dhe frikën depresive, 

të cilat në migrim dalin edhe më 

shumë në sipërfaqe”. Vlen të theksohet 

se njerëzit të cilët eksperiencat e reja si 

dhe ndërrimin e vendeve i vlerësojnë pozitivisht, 

e kanë më lehtë të përballohen 

me krizat e mundshme në rast migrimi. 

Psikoanalistët e kanë zbuluar shumë vite 

para sociologëve faktin se migrantët nuk 

mund të kualifikohen në nëngrupe: Në 

punimin e Grinbergëve është fjala për 

fëmijët e diplomatëve, të cilët, njësoj si 

fëmijët e refugjatëve, nuk kanë mundësi 

të marrin vendim për migrim, por duhet 

t’i shoqërojnë prindërit e tyre. Të dy palët 

janë në gjendje të njëjtë, sepse konfrontohen 

me humbjen e rrethit të tyre social. 

Sipas autorëve Grinberg, ekzistojnë disa 

faktorë, të cilët vënë në dukje se migrimi 

mund të shkaktojë kriza psikike: 

Shkaqet e migrimit: 

Asnjë njeri nuk largohet me dëshirë nga 

vendi i tij. Edhe migrimet “vullnetare”, ku 

:: MÄRZ 2008 :: 

Migrimi nga pikëpamja e psikoanalizës 

Bazuar në librin “Psychoanalyse der Migration und des Exils” të autorëve Grinberg Rebecca dhe Leon, migrimi u sjell njerëzve 

probleme. Pavarësisht nga shkaqet, vendimmarrja ose largësia, migrantët konfrontohen me ndryshime drastike në jetën e 

tyre, e cila ndikohet në çdo pore të saj. 

NJË KRYEVEPËR E 

LLOJIT TË VET 

Libri “Psychoanalyse der Migration 

und des Exils”, ( Verlag Internationale 

Psychoanalyse. München und Wien 

1990) është një kryevepër, e cila nga 

studiues të shumtë botërorë, qofshin 

ata psikologë, sociologë, gjuhëtarë etj., 

vlerësohet shumë për analizën e mirëfilltë, 

për relevancën shkencore si dhe 

për aktualitetin e tij edhe pas 15 viteve 

nga botimi i parë. Pak i komplikuar për 

ta lexuar para gjumit, por, pas kalimit 

të pengesave të para dhe me dihmën 

e ndonjë fjalori të mirëfilltë me termet 

e psikoanalizës, ky libër 270-faqesh 

mund të lexohet brenda disa ditëve. 

pritet një përmirësim i kushteve ekonomike 

dhe sociale, kanë një “parahistori”, një 

arsye, që mund të jetë shkak i migrimit. 

Grinbergët pohojnë se këto arsye mund 

të jenë probleme familjare ose bashkëshortore, 

të cilat nxisin njerëzit për të migruar. 

Ndërrimi i rrethit social: 

Migrimi sjell gjithmonë ndërrimin e rrethit 

social. Çdo rreth posedon kodet e 

veta gjuhësore dhe ato të sjelljes, të cilat 

për migrantët, edhe nëse përvetësojnë 

gjuhën e vendit, mund të jenë shumë 

enigmatike dhe të vështira. Edhe pse këto 

kode mund të mësohen shpejt në jetën e 

përditshme, migranti konfrontohet me to 

në një fazë izolimi dhe pasigurie, pra të 

papërshtatshme për t’u ballafaquar me 

to. 

Ruajtja e identitetit: 

Edhe në rastet kur njerëzit lënë vendin 

e tyre me dëshirë dhe entuziazëm, ata 

bartin me vete shumë sjellje sociale nga 

vendlindja e tyre në vend të huaj. Këto 

sjellje, edhe pse migrantët shpesh nuk 

janë të vetëdijshëm për këtë fakt, janë 

pjesë e identitetit të tyre të formuar në 

vendlindje. 

Mundësia ose pamundësia për kthim: 

Mundësia për kthim lehtëson dukshëm 

gjendjen psikike të migrantëve. Por prapë 

edhe këtu shfaqen vështirësi: Migrantët 

e ndjenjë gjithmonë një lloj faji për familjarët 

e mbetur në vendlindje. Ata e ndjenjë 

edhe një pasiguri se sa do të zgjasë 

qëndrimi i tyre atje dhe me çfarë intensiteti 

do të jenë mundimet për t’u ri-integruar 

në vendlindje. Sa më i komplikuar 

të jetë ri-integrimi, aq më vështirë merret 

vendimi për kthim. 

(Autori,Driton Gashi, është sociolog, jeton 

në Bochum, Gjermani)

:: MÄRZ 2008 :: 

Asistenca sociale në Zvicër 

SOCIALE 

I madh është numri i njerëzve, të cilët gjenden në një situatë të vështirë dhe kanë nevojë për asistencë sociale. Për situata 

të tilla ka shumë arsye: papunësia, sëmundja ose invaliditeti, detyrime familjare, kriza personale ose probleme me droga, 

mungesë të ardhurash ose të ardhura tepër të vogla. 

Njerëzit në një gjendje të vështirë fi nanciare dhe personale kanë të drejtë t‘i drejtohen zyrës së asistencës sociale në 

komunën e tyre. 

KUSH KA TË 

DREJTË PËR TË 

PËRFITUAR ASIS- 

TENCË SOCIALE? 

Ligji mbi asistencën 

sociale i Kantonit 

të Cyrihut 

thotë se të drejtën 

për të përfi tuar 

asistencë personale 

dhe ekonomike 

e kanë të gjithë 

ata persona të cilët 

ndodhen në një situatë 

të vështirë personale ose nuk janë 

në gjendje për të mbuluar jetesën për 

veten e vet apo për familjet e tyre. 

SI LLOGARITEN PAGESAT E ASISTEN- 

CËS SOCIALE? 

Minimumi social i jetesës për çdo rast 

përcaktohet në bazë të rregullave të 

Konferencës Zvicerane për Asistencë 

Sociale. Nevoja mujore e jetesës të një 

personi apo një familjeje rezulton nga 

përpilimi i buxhetit personal mujor. Nga 

ky zbriten të gjitha të ardhurat (alimentet, 

pagesat nga sigurimet, pensionet 

dhe pretendimet e tjera; të ardhurat e 

punës dhe pasuria zbriten me atë pjesë 

e cila kalon të ashtuquajturat shumat e 

„lira“, që nuk merren 

parasysh në llogaritjen e asistencës 

sociale). Në qoftë se mjetet personale 

janë të pamjaftueshme, atëherë paguhet 

asistenca sociale deri në nivelin e 

minimumit social të jetesës. 

TË DREJTAT TUAJA 

Kushtetuta Federale garanton të drejtën 

për të marrë ndihmë në situata të vështira. 

Në Kantonin e Cyrihut është e përcaktuar 

me ligj e drejta për të përfi tuar 

asistencë sociale në situata të vështira, 

që mund të jenë të përkohshme ose të 

përhershme. Ata persona, që me gjithë 

përpjekjet personale, nuk janë në gjendje 

për të mbuluar jetesën vetë, mund të 

bëjnë kërkesë për asistencë sociale. 

DETYRAT TUAJA 

Kush kërkon asistencë sociale, është i 

detyruar për të dhënë informacione të 

vërteta mbi të ardhurat dhe pasurinë. 

Ai veçanërisht duhet të lejojë leximin e 

dokumenteve si kontratat e qirasë, dokumentet 

e sigurimeve shëndetësore, 

llogaritë e rrogës, vendimet gjyqësore, 

pasqyrat e kontove bankare etj. Këto 

dokumente janë të rëndësishme për të 

mundësuar shqyrtimin e kërkesës për 

asistencë sociale. 

DETYRIMI PËR KTHIMIN E ASISTEN- 

CËS 

Në përgjithësi asistenca sociale e përfi 

tuar nuk duhet të kthehet. Megjithatë 

nga ky rregull bëhen disa përjashtime, 

për shembull në qoftë se dikush më 

vonë gjendet në një situatë të volitshme 

fi nanciare falë trashëgimit, dhurimit, fi - 

timit në llotari ose - në kushte të veçanta 

- nëse realizon të ardhura të larta nga 

puna. Por, në çdo rast duhet të kthehen 

pagesat e përfi tuara pa të drejtë në 

bazë të të dhënave jo të vërteta 

apo jo të plota. 

PËRKRAHJA NGA TË AFËRMIT 

Nëse personi përfi tues ka prindër 

ose fëmijë, të cilët jetojnë 

në kushte të mira fi nanciare, 

atëherë ata mund të detyrohen 

për të kontribuar. 

MOS MERRNI KREDI PRIVA- 

TE! 

Mos provoni ta kaloni situatën 

tuaj të vështirë fi nanciare me 

anë të marrjes së kredive të vogla, sepse 

në qoftë se nuk mund të paguani 

këstet në momentin e duhur, atëherë 

në shumicën e rasteve hyni thellë në 

borxhe dhe kjo përkeqëson situatën 

tuaj më tej. Asistenca sociale mund t‘ju 

ndihmojë më mirë! 

SILLNI DOKUMENTACIONIN ME VETE 

Gjatë kontaktit të parë dhe bisedave 

eventuale të mëvonshme bashkëbiseduesi 

ose bashkëbiseduesja juaj do të 

përpiqet për të kuptuar situatën tuaj 

personale dhe do të bisedojë me ju 

mbi ndihmën e nevojshme. Sillni ato 

dokumente me vete, të cilat mund të 

shpjegojnë dhe vërtetojnë situatën tuaj 

fi nanciare. 

KUJT MUND T‘I DREJTOHEM? 

Mund t‘i drejtoheni organit të përkujdesjes 

[Fürsorgebehörde] / organit social 

[Sozialbehörde], shërbimit social [Sozialdienst] 

ose entit social [Sozialamt] të 

komunës ku banoni. Nëse nuk dini cili 

është organi përkatës, atëherë mund 

t‘ju ndihmojë kancelaria e komunës. 

Në qytetin e Cyrihut drejtojuni qendrës 

sociale të rajonit tuaj të banimit. 

a.g 


7

8 

JURIDIKE 

MOS E HUMBNI AFATIN PËR BASHKIM FAMILJAR 


:: MÄRZ 2008 :: 

Hyn në fuqi ligji i përkeqësuar 

mbi të huajt 

Më 1 janar ka hyrë në fuqi Ligji i ri mbi të huajt 

dhe ai mbi Azilin. Tash është koha që njerëzit të 

informohen drejtë dhe me kohë, që sa më mirë 

t’i shfrytëzojnë hapësirat e mundshme, të cilat 

i ofron Ligji i ri. 

Rishikimin e ligjeve të përmendura, Sindikata 

Unia e ka luftuar me referendum, 

sepse diskriminojnë shtetasit e vendeve 

të treta dhe mundësojnë arbitraritetin nga 

ana e organeve përkatëse. Me rëndësi 

është, që në situatën e krijuar, zbatimi i 

ligjit të shikohet me sy kritik dhe eventualisht, 

me kohë të kërkohet përkrahja 

dhe këshilla juridike. Ligji i ri mbi të huajt 

parasheh, që rekrutimi i punëtorëve nga 

shtetet jashtë BE-së të është i mundshëm 

vetëm për personat me kualifi kime 

të jashtëzakonshme. Gjithashtu nuk 

është e garantuar e drejta ligjore, për vazhdim 

të lejes së qëndrimit (B) dhe lejes 

së vendosjes (C). Mirëpo, këtu ekzistojnë 

hapësira, të cilat duhet shfrytëzuar. Kështu 

p.sh: «njerëzit e integruar mirë» kanë 

mundësi, që lejen e vendosjes (C) ta marrin 

pas 5 vitesh. 

Bashkimi familjar i kushtëzuar me afate 

të caktuara 

Unia ka kritikuar mes tjerash dhe në 

veçanti faktin se Ligji i ri e kufi zon të 

PUBLICITET 

drejtën për bashkim familjar 

duke bërë dallime 

mes shtetasve të BE-së 

dhe atyre të vendeve 

jashtë BE-së. Sipas këtij, 

shtetasit e vendeve jashtë 

BE-së, duhet që fëmijët 

e tyre t’i sjellin brenda 5 

viteve të para dhe para 

moshës 18 vjeçare. Fëmijët 

e moshës mbi 12 

vjeç duhet të sillen në 

Zvicër (bashkimi familjar) 

brenda 12 muajsh. Pra kujdes: Kërkesën 

për bashkim familjar duhet ta paraqitni 

sa më shpejtë, që të mos humbet kohë 

pa nevojë. Themi këtë, duke u nisur nga 

përvojat të cilat tregojnë, se organet me 

anë të parakushteve të ndryshme mund 

të zvarritin procedurën. Si shembull: Për 

personat me leje qëndrimit (B) apo me 

afat të shkurtër (L) duhet të dëshmojnë 

se kanë të ardhura të mjaftueshme dhe 

banesë, e cila i përshtatet nevojave. 

Kujdes: Shfrytëzoni rregulloret kalimtare! 

Pozitive në lidhje me bashkimin familjar 

është: Për shtetasit e vendeve jashtë BEsë, 

të cilët janë vendosur në Zvicër para 

1.1.2008, do të ketë rregulla kalimtare. 

Për ata, të cilët kanë farefi s jashtë BE-së, 

afatet për bashkim familjar fi llojnë prej 

BARI - DURRËS 

ANCONA - DURRËS 

1.1.2008. Këtu është me rëndësi, që të 

paraqitini kërkesat menjëherë. Kjo vlen 

edhe kërkesat e vjetra të cilat, bazuar në 

Ligjin e vjetër, janë refuzuar me arsyetim: 

«jetojnë kohë të gjatë të ndarë». Pra, këto 

kërkesa duhet t’i paraqitni edhe njëherë. 

Kërkesat, organet, duhet t’i përpunojnë 

dhe aprovojnë në pajtim me Ligjin e ri, 

nëse paraqiten me kohë dhe plotësojnë 

kriteret për moshën. 

Bashkimi familjar –tash! 

- Paraqitni sa më shpejtë kërkesën për 

bashkim familjar! 

- Shfrytëzoni rregulloret kalimtare! 

- Kërkesat e refuzuara më herët, parashtroni 

edhe njëherë këtë vit dhe menjëherë! 

Marrë nga UNIA (a.j) 


Oerlikonerstrasse 47 

Tel. 044 315 80 60 

��

:: MÄRZ 2008 :: 

Junge Raser 

Jahr für Jahr verursachen junge Autofahrer 

wegen übersetzter Geschwindigkeit 

viele vermeidbare Unfälle. 

Sie sind zwischen 18 und 25, besitzen 

Autos, die sie sich gar nicht leisten 

könnten und veranstalten damit halsbrecherische 

Privatrennen. Mit übersetzter 

Geschwindigkeit rasen sie über Autobahnen, 

Landstrassen, durch Dörfer und 

Städte. Sie überholen sich gegenseitig, 

mehrmals, und wenn sie Glück haben, 

werden sie von einem unvergleichlichen 

Rausch erfasst, dann steigert sich ihr 

Selbstvertrauen in einzigartige Höhen. 

Wenn sie aber Pech haben, sind sie auf 

der Stelle tot. 

Was treibt die meist männlichen Lenker 

zur gefährlichen Raserei? 

Sauber polierte Felgen im schnittigen 

Design, eine aerodynamische Karosserie, 

die Soundanlage im Innern des Wagens. 

Attribute, die mit schnellen Autos 

in Verbindung gebracht werden, wecken 

bei den Lenkern solcher Gefährte Träume 

von Freiheit und Unabhängigkeit. 

Bei vielen jungen Männern stehen die 

rasanten Flitzer deshalb hoch im Kurs. 

Nicht selten basteln die PS Freaks selbst 

an ihren Autos herum und versuchen 

durch das so genannte Tuning die Leistungsfähigkeit 

der Motoren zusätzlich 

zu steigern. Im Fernsehen gibt es sogar 

schon spezielle Shows wie etwa «Pimp 

my ride» auf MTV, welche den Interessierten 

das Know-how zum Autotuning 

vermitteln. 

Die Kehrseite der Medaille: Zu schnelles 

Fahren führt immer wieder zu schweren 

Unglücken, welche im schlimmsten Fall 

tödlich enden. Wie die Statistik zeigt, 

wurden im letzten Jahr die meisten Unfälle 

von der Risikogruppe der 18- bis 

25-Jährigen verursacht. 

Raser wollen imponieren 

Der Thuner Psychologe Martin Boss hat 

auf Grund seines Berufs schon mehrmals 

selber mit Rasern zu tun gehabt. Er 

weiss, wieso vorwiegend junge Männer 

zu den Geschwindigkeitssündern 

gehören: «Ein 

Auto wird in der Regel mit 

Macht und körperlicher 

Kraft verbunden. Dies sind 

eher männliche Werte.» 

Auch Technik und Geschwindigkeit 

wirken eher 

auf Männer als auf Frauen. Einen weiteren 

zentralen Beweggrund zum Rasen 

sieht Psychologin Brigitta Ehrhardt aus 

Steffisburg im sozialen Vergleich: «Danach 

zu streben, schneller, schöner und 

besser als der andere zu sein, äusserst 

sich stark über das eigene Auto.Man 

Tempo und Unfall 

Einer der wichtigsten gründe für zu 

schnelles Autofahren ist ein geringes 

Selbstwertgefühl, das beispielsweise 

durch anhaltende Arbeitslosigkeit verursacht 

wird. Einige Raser versuchen, 

diesen Frust oder den Stress des Alltags 

mit einem Adrenalinschub am Junge 

Fahrzeuglenker verursachen mehr Verkehrsunfälle 

und werden gemäss Aussagen 

der Kantonspolizei häufiger bei 

Tempoüberschreitungen erwischt. Die 

schweizerische Beratungsstelle für Unfallverhütung 

(BFU) bezeichnet junge 

Fahrzeuglenker als die Problemgruppe 

im Strassenverkehr, insbesondere wenn 

sie männlichen Geschlechts sind. Begründet 

wird diese Aussage durch die 

Neigung junger Lenker zu überhöhter 

Geschwindigkeit – unter anderem auf 

Grund ihrer Lust, neue Grenzen auszu- 

PRÄVENTION 

testen – und weil sie ihr fahrerisches 

Können überschätzen 

würden. Als Faustregel gelte dabei, 

dass ein Lenker erst nach 

sieben Jahren Fahr-Erfahrung 

und 100 000 Kilometern ein sicherer 

Autofahrer sei. 

Rasen ist kein ethnisches Problem 

«Rasen ist sicher kein Problem 

einer bestimmten Ethnie», betont 

Martin Boss und entkräftet damit 

Vorwürfe, wonach vor allem Jugendliche 

aus der Balkanregion zu den Temposündern 

gehören sollen. Raserei tritt 

heute öfters in Erscheinung als noch bei 

früheren Generationen. Dies liegt daran, 

dass es – etwa durch Leasing – einfacher 

geworden ist, sich ein Auto überhaupt 

zu beschaffen. Laut den Psychologen 

hat das Phänomen Rasen auch 

etwas mit dem Zeitgeist zu tun. «In der 

Gesellschaft nimmt die Leistungsfähigkeit 

heute einen wichtigen Platz ein, und 

dies passt zum Rasen. Die 68er-Generation 

oder die Jugendlichen der revolutionären 

80er-Bewegung vertraten noch 

andere Werte», erklärt Martin Boss. Eine 

Patentlösung dafür, wie man den Rasern 

die Lust am Geschwindigkeitsrausch 

nehmen kann, scheint noch nicht vorhanden 

zu sein. Allerdings gäbe es Alternativen, 

den sozialen Wettbewerb in 

einem anderen, weitaus sichereren Umfeld 

auszutragen. «Eine gute Kompensation 

fürs Rasen ist beispielsweise der 

Gang auf eine Gokartbahn.». 


a.j 

9

10 

PARANDALIMI 

Konsumimi i drogës i takon historisë së 

njeriut. Qysh prej se ekziston njerëzimi 

bëheshin eksperimente me substanca, 

të cilat shkaktonin gjendje të ndërrimit të 

ndërgjegjes apo ndihmonin të harrohen 

rrethana të vështira të jetesës. Egjiptasit 

në antikë prodhonin pije alkoolike. Popujt 

indigjen qysh herët e kuptuan efektin 

narkotik nga bimët dhe disa rrënjë 

të tyre. Dikur, droga konsumohej vetëm 

gjatë ritualeve apo për qëllime fetare, e 

më vonë e deri më sot ajo konsumohet 

gjatë kohës së lirë. Nga frika se fëmijët 

ndonjëherë do të vijnë në kontakt me 

drogën për prindërit shtrohen pyetjet vijuese: 

-A të flas me fëmijën tim qysh tani për 

drogën apo të pres deri kur ai të më 

pyes mbi drogën? 

- Në cilën moshë të flas me fëmijën 

mbi drogën? 

-Çfarë është droga dhe sa është e rrezikshme 

ajo? 

-A ta trajtoj këtë temë objektivisht? A 

mund të vë në rrezik, se mos zgjoj kureshtjen 

tek fëmija për ta provuar drogën? 


Nuk ka përgjigje për këto pyetje. Ashtu si 

shumë tema tjera të edukimit mbetet në 

përvojën dhe hapësirën e prindërve se 

kur dhe si ta gjejnë momentin e duhur 

për të komunikuar me fëmijët e tyre për 

temat e komplikuara. Shpeshherë mundësia 

e këtyre bisedave jepet nga ngjarjet 

e përjetuara. Për shembull, kur një 

fëmijë e sheh një njeri të narkotikizuar, 

apo kur kjo temë është biseduar në shkollë 

nga moshatarët. Është shumë e gabueshme 

nëse kjo temë bëhet tabu dhe 

prindërit i ikin këtyre bisedave. E nëse 

prindërit merakosen për këtë, atëherë 

ata duhet ta nisin bisedën e përgatitur 

shumë mirë me fëmijën. 

Nuk ka asnjë edukim, i cili mund t’a largojë 

fëmijën tuaj nga kontakti apo interesimi 

për drogën. Si arsye të shpeshta 

këtu mund të numërohen: kureshtja, 

presioni i grupit/shoqërisë apo stresi në 

shkollë. Por se si e sqaron fëmija i juaj 

këtë temë varet edhe nga ndikimi i juaj. 

Me një çiltërsi dhe gatishmëri për bisedë 

mund t’i ndihmoni fëmijët tuaj, si dhe 

mund ta krijoni një qëndrim me të cilin 

fëmija i juaj në mënyrë kritike merret me 

këtë problem si dhe në mënyrë të pava- 

:: MÄRZ 2008 :: 

SUBSTANCAT NARKOTIKE 

Të flasim me fëmijët për drogën 

rur pastaj mund të marrë vendime me 

përgjegjësi. Ja, pra disa parime të rëndësishme, 

të cilat ju si prind apo i afërm 

duhet t’i merrni parasysh: 

-Drejtohuni gjithmonë së pari tek fëmija 

juaj e jo tek anëtarë tjerë të familjes 

apo tek jo familjarët. 

- Mos i përgjoni gjërat personale të fëmijës 

tuaj 

- Qëndroni i sinqertë, i çelur, këmbëngulës 

dhe i ndershëm ndaj fëmijës 

Tuaj. 

- Bisedoni në mënyrë të drejtpërdrejtë 

apo me shembuj konkret mbi sjelljet 

apo ndryshimet në sjellje që juu bijnë 

në sy. 

- Informohuni mbi ndikimin dhe rrezikun 

e substancave, të cilat i konsumon 

apo ka ndërmend t’i konsumojë fëmija 

Juaj. 

- Pyetni fëmijën tuaj se për çfarë arsye 

ai konsumon drogën. Pyeteni atë se a 

mund të arrihet qëllimi i tij edhe me 

mjete tjera, përveç drogës. 

- Informohuni për mundësitë se si 

mund të siguroni më shumë informata 

dhe ndihmë si dhe parashtroni ato. 

- Ofroni shoqërim dhe ndihmë. 

- Mos e bëni këtë si problem tuaj dhe 

mos merrni përgjegjësi të vesit të drogës 

së të tjerëve. 

- Mos i shlyeni fajet apo konsekuencat 

tjera, të cilat rrjedhin nga vesi i drogës. 

-Mos e vështroni konsumin e drogës së 

një anëtari të familjes si turp apo lëndim 

për tërë familjen. 

-Nëse nuk mund ta zgjidhni këtë problem 

atëherë kërkoni ndihmë. 

Në këto vende apo adresa interneti mund 

të gjeni informata më të hollësishme: 

Jugendberatung Streetwork 

Wasserwerkstrasse 17 


www.saferparty.ch 

079 431 70 07 

Alex Bücheli 

Përktheu dhe përshtati: Selvete Thaqi

:: MÄRZ 2008 :: 

Gespräche mit Jugendlichen aus Aarau 

INTEGRATION 

Es ist eine positive Überraschung, wie scharf die Jugendlichen die Gesellschaft und die Probleme sehen. Ihre Einstellung 

zueinander und zur Integration werden aus den Gesprächen ersichtlich. 

Christian (21) 

ist ein schweizerischerJunge, 

der seit 

langem mit 

Albanern befreundet 

ist. 

Hier spricht 

er über seine 

Eindrücke: 

Am Anfang machten sich meine Eltern 

sorgen, weil ich oft mit albanischen Jugendlichen 

zusammen war, aber nach 

dem sie meine Freunde kennen lernten, 

war alles OK. 

Ich denke, dass sich die in der Schweiz 

lebenden albanischen Jugendlichen von 

den anderen Jugendlichen nicht gross 

unterscheiden. Die Unterschiede sind 

eher individuell zu sehen. Was mir auffällt, 

ist, dass sie vielleicht teilweise aggressiver 

und gewaltbereiter sind als die 

anderen. Ich denke, es muss mit deren 

Geschichte zu tun haben. Die Schwierigkeit 

der Albaner liegt wahrscheinlich 

auch daran, dass sie aus einem anderen 

Land mit anderer Kultur kommen und 

es ist nicht einfach sich hier einzuleben. 

Wenn die Schweizer und die Ausländer 

mehr Kontakt hätten, könnte man viele 

Vorurteile abbauen. Ich bin sehr gern 

mit Albanern zusammen, 

weil 

sie herzlicher 

sind und man 

kann sich viel 

besser ihnen 

anvertrauen als 

den anderen. 

Driton, geboren 

1986, lebt 

seit 1994 in 

der Schweiz. 

Ich fühle mich hier in der Schweiz 

fremd, weil ich nicht von der Gesellschaft 

akzeptiert werde. 

Die albanischen Jugendlichen haben 

die gleichen Probleme wie alle anderen 

Jugendlichen, nur das sie hier 

auch noch diskriminiert werden. Die 

Gesellschaft ist sehr konservativ und 

ziemlich geschlossen, das macht 

die Integration der Ausländer noch 

schwieriger. Für den besseren Ruf 

der in der Schweiz lebenden Albaner 

sollten sie die Gesetze des Landes 

respektieren, und anständig werden. 

Ich bin natürlich stolz Albaner zu sein, 

Ich finde unsere Sprache einzigartig 

und sehr schön und deshalb sollten 

alle albanische Kinder in der Schweiz 

die albanische Sprache lernen. Ich will 

ein Beispiel der Diskriminierung in der 

Schule erzählen: ich bin mit meinen 

Aufgaben sehr schnell fertig geworden 

und der Lehrer sagte zu mir, dass ich 

geschummelt habe. Das hat mich sehr 

verletzt und ich habe mich sehr diskriminiert 

gefühlt. Um besser die Ausländer 

zu integrieren, 

sollte 

man denen das 

Gefühl geben 

der Schweizer 

Gesellschaft 

anzugehören. 

Valon, geboren 

1986, lebt 

seit 1989 in 

der Schweiz. 

Ich fühle mich sehr gut in der Schweiz. 

Ich betrachte die Schweiz als meine 

Heimat und bin stolz ein Albaner zu 

sein, das ist nicht widersprüchlich. 

Man hat hier einen geregelten Lebensablauf, 

bessere Bildungschancen 

und man kann leichter Arbeit finden. 

Die Probleme liegen daran, dass die 

schweizerische Gesellschaft Vorurteile 

über uns hat und wir werden nicht als 

Teil der Gesellschaft akzeptiert. Wenn 

die Schweizer nur Schlechtes über uns 

denken, macht uns das nicht leicht, uns 

hier integrieren zu können. Die Schweizer 

haben Vorurteile, weil der eine oder 

andere Albaner hier Blödsinn gemacht 

hat, dadurch kann man aber nicht ein 

ganzes Volk verurteilen und verallgemeinern. 

Die meisten Albaner leben 

und arbeiten anständig. Die sollen nicht 

leiden, weil einige sich schlecht verhalten 

haben. Es wäre natürlich auch gut, 

wenn die Schweizer mehr über unsere 

Kultur unsere Geschichte wissen würden. 

So könnten sie uns sicher besser 

verstehen. Man wird in den Schulen 

und in den Lehrstellen diskriminiert, nur 

weil man Ausländer ist. Das fördert sicher 

nicht die Integration der Ausländer. 

In der Presse z.B. im Blick erscheint sofort 

auf der ersten Seite, wenn ein Ausländer 

etwas gemacht hat, das erweckt 

in den Schweizern den Eindruckt, dass 

alle so sind. Es gibt hier sicher viele, die 

uns weg haben wollen, aber die können 

uns nicht wegschicken, weil wir Teil dieser 

Gesellschaft sind. Ich wurde einmal 

von einem Polizisten aufgehalten und er 

fragte mich, wann ich nach Kosova zurückgehen 

werde. Ich habe mich sehr 

schlecht gefühlt. Zum Teil verstehe ich 

die Schweizer, wenn sie sich ärgern, 

dass die Ausländer hier schlechte Sachen 

machen, aber man soll trotzdem 

nicht alle in einen Topf werfen. 

Mein Vorbild ist meine Mutter. Obwohl 

sie nicht so gut deutsch kann, schafft 

sie alles, was man hier machen muss 

(Haushalt, Rechnungen rechtzeitig bezahlen 

und so weiter). 


Bedri Krasniqi 

11

von Zef Ahmeti* 

12 

POLITIK 

Voriges Jahr wurde aus dem Ungarischen 

das Buch „Exterritorium - Szenen 

vom Ende des Jahrhunderts“ ins Deutsche 

übersetzt. Der Autor László Végel 

aus Vojvodina geboren 1941 (in Serbien). 

Dieses Buch ist ein autobiografisches 

Kriegstagebuch während der NATO Intervention 

gegen das Milosevic-Regime im 

Jahre 1999. Sein Buch stellt sowohl eine 

Chronik als auch eine sehr interessante 

Analyse dar. Beispielsweise erinnert Végel 

an die Jahr 1913, als die serbischen 

Truppen im Kosova einmarschierten unter 

dem Befehl: „Verschwendet keine 

Munition, erschlagt sie 

mit Stöcken!“ Oder als in 

den Neunzigerjahren die 

serbischen Studenten 

und die demokratischliberalen 

Kräfte Serbiens 

gegen das Milosevic-Regime 

protestierten und 

den Slogan verwendeten: 

„Schlagt nicht unsere 

Kinder, geht in den 

Kosova!“ Dies sind zwei 

exemplarische Beispiele 

aus dem Buch, die mich 

sehr berührt haben. Anlässlich 

der Unabhängigkeitserklärung 

Kosovas 

dachte ich, es wäre ein 

richtiger Zeitpunkt einige 

Gedankten festzuhalten. 

Als Albaner aus dem Kosova 

habe ich das von Milosevic geführten 

Regime selbst erlebt und darunter leiden 

müssen, ein ausnehmend unangenehmer 

und unzumutbarer Umstand. Aber 

die Menschen dort, ich eingeschlossen, 

waren hungrig nach Freiheit, Perspektiven, 

Leben, sozialen Wohlstand und 

ebenso hungrig waren wir auch nach 

Wissen und Jobs mit Perspektiven. Wir 

suchten einen anderen Weg, den Weg 

der Immigration, denn Zuhause gab es 

keine Zukunft. Wir gingen nach Europa 

vor allem um dieser politischen Lage un- 


ter dem Milosevic-Regime zu entfliehen. 

Tausende von Menschen haben darum 

das Land verlassen müssen. Es war der 

einzige Ausweg! 

Wir, die Kosovaren in der Schweiz mussten 

viel Lernen. Lernen zum Beispiel, wie 

man in Freiheit leben soll und wie mit 

dieser neuen Freiheit umzugehen ist. Wir, 

die zwar immer von Freiheit träumten, 

sie aber aus der Heimat nicht kannten. 

Schwierigkeiten waren darum vorprogrammiert. 

Die Einheimischen machten 

es uns nicht gerade leicht mit ihren negativen 

Bezeichnungen für uns wie „Jugos, 

Balkanleute, Kosova-Albaner, Muslime.“ 

Diese Etikettierung hat uns sehr getroffen 

und vor Wahlen waren wir gar oft auch 

ein willkommenes „schwarzes Schaf.“ 

Über die Problematik mit den Albanern 

aus dem Kosova wurde sehr oft auf einem 

tiefen Informationsniveau diskutiert - man 

gab sich gerne meinungsstark war aber 

eigentlich wissensschwach. So wurden 

wir oft und gern im Kollektiv verunglimpft. 

Die neue Aussenpolitik, geprägt von Bundesrätin 

Micheline Calmy-Rey, brachte 

eine Wende. Sie brachte eine Wende 

nicht nur gegenüber der diplomatischen 

:: MÄRZ 2008 :: 

DANKE SCHWEIZ! 

Zum Anlass der Unabhängigkeitserklärung Kosovas 

Position über die Zukunft der Statusfrage 

des Kosovas, sondern auch gegenüber 

der in der Schweiz lebenden Kosovaren. 

Es wurde erkannt, dass diese Menschen 

nicht nur eine Bedrohung - wie es oft in 

die Öffentlichkeit verkauft wurde - sind, 

sondern vielmehr ein Potential darstellen. 

Ein Potential für eine Annäherung, für Zusammenarbeit 

und Zusammenleben. Wir 

Kosovaren wollen keine Belastung sein. 

Wir wollen uns vielmehr Bedanken für die 

Aufnahme und für die Möglichkeiten, die 

uns hier in der Schweiz gegeben wurden, 

um zu überleben, zu erleben und lernen 

wie man Freiheit und Demokratie lebt. 

Wir wollen uns vor allem sehr bedanken, 

für die Möglichkeit, 

die uns die Schweiz 

ermöglicht hat, um 

wieder eigene Perspektiven 

zu entwickeln. 

Mit der Unabhängigkeit 

des Kosovas 

beginnt nun 

eine neue Zeitwende. 

Jetzt ist es an 

uns zu beweissen, 

dass wir bereit sind 

Verantwortung zu 

übernehmen und 

aus der Geschichte 

gelernt haben und 

in Zukunft darum 

darauf achten, dass 

wir Minderheiten 

als Mitmenschen 

und Mitbürger voll aufnehmen. Wir dürfen 

es nicht erlauben, nun das Gleiche zu 

tun, was wir selbst erleben mussten! Das 

Recht auf Freiheit, Chancengleichheit, 

Demokratie, Menschenrechte, Wohlstand 

und auf Perspektiven im Leben müssen 

alle im Kosovo lebenden Menschen erhalten. 

Dies wäre der Beweis, dass wir 

wirklich etwas aus der Geschichte gelernt 

haben. 

* Mitglied der Leitung des Albanischen 

Institutes in St. Gallen

:: MÄRZ 2008 :: 

EMIGRACIONI 

MËRGATA SHQIPTARE NË ZVICËR 

Brezat e rinj dhe ndryshimi i botëkuptimeve (2) 

Shkruan: Tahir Gecaj 

Shumica e punëtorëve shqiptarë të Kosovës, 

që i takonin grupit të parë të të punësuarve 

në Zvicër, qoftë nga shkaku i moshës, 

qoftë nga puna e rëndë e krahut, që 

kanë bërë për vite të tëra, tashmë gjenden 

jashtë procesit të prodhimit : të pensionuar 

ose pensionistë invalidorë etj., ndërkaq 

vendin e tyre në procesin e prodhimit e 

kanë zënë brezat e dytë, e në ca raste edhe 

brezi i tretë, i fëmijëve të tyre, qofshin ata 

të lindur në Zvicër apo të ardhur si të mitur 

nga Kosova, një pjesë prej të cilëve, viteve 

të fundit, e kanë marrë ose janë në proces 

të marrjes së shtetësinë zvicerane, pra janë 

duke u shndërruar në qytetarë të Zvicrës, 

të përkatësisë etnike shqiptare. 

Procesi i marrjes së shtetësisë, edhe përkundër 

zvarritjeve e pengesave të natyrave 

të ndryshme, si refl ektim i një imazhi jo të 

mirë, të krijuar viteve të fundit, është krejtësisht 

i natyrshëm, qoftë për ata që kanë lindur 

aty, qoftë për prindërit e tyre, të cilët 

në këtë vend evropian e kanë kaluar jetën 

aktive, prandaj mërgata shqiptare e Kosovës 

apo diaspora shqiptare në këtë shtet 

ndodhet në një periudhë tranzicioni dhe 

transformimi nga emigrantët ekonomikë 

apo “ Punëtorët në punë të përkohshme”, 

siç thuhet zakonisht, në qytetarë të shtetit 

ku gjenden në “punë të përkohshme”. Ky 

fakt, sado i pakëndshëm, të cilin një pjesë 

e dukshme e mërgimtarëve nuk duan ta 

pranojnë, duhet të jetë sinjal alarmi për organet 

e shtetit në formim të Kosovës, sinjal 

ai, që mëton për një qasje krejtësisht të re 

ndaj Diasporës apo Mërgatës shqiptare, që 

mëton për domosdoshmërinë e shmangies 

se klisheve, brenda të cilave herë-herë manifestohen 

edhe sjellje të pahijshme, që 

nga mashtrimet e natyrave të ndryshme, e 

deri te ofendimet, që lansohen në drejtim 

të Mërgatës shqiptare, pikërisht nga djepi 

i tyre, nga Kosova, vendi për të cilin ata u 

viktimizuan gjatë gjithë jetës. 

Gjendja e tashme në Diasporë lypset kuptuar 

si e përkohshme, si gjendje e cila 

s`mund të zgjasë shumë, sepse me ndërrimin 

e brezave ndërrojnë edhe botëkuptimet, 

ndërkaq as Mërgata vetë e as shteti 

në formim i Kosovës, nuk i kanë kërkuar 

e as nuk i kanë gjetur format adekuate të 

veprimit, apo, thënë ndryshe, nuk e kanë 

siguruar shtyllën në të cilën do të mbështeteshin 

brezat e rinj dhe të ardhshëm të 

etnisë shqiptare, të lindura, të edukuara 

dhe të shkolluara në gjuhën dhe kulturën 

e vendit (vendeve) në të cilin kanë lindur, 

në mënyrë që ata në të ardhmen, të jenë 

shtetas të vendeve ku jetojnë, por mos ta 

hudhin mendesh faktin se prejardhja e tyre 

është shqiptare. Në këtë aspekt nuk janë 

bërë as hapat fi llestarë, në këtë aspekt nuk 

është bërë asgjë. 

Brezat e rinj, qofshin ata të lindur apo të 

ardhur si të mitur në Zvicër, pra bijtë e bijat 

e prindërve shqiptarë, në varësi nga tri regjionet 

gjuhësore ku jetojnë në Zvicër, komunikojnë 

mes vete ekskluzivisht në gjuhën 

gjermane, frenge apo italiane, përkatësisht 

në dialektin zvicëran, ndërkaq në familjet 

e tyre, po ashtu në vartësi nga qëndrimi i 

prindërve, fl asin me një shqipe të çalë të 

prindërve të tyre, një shqipe të konzervuar 

me përplot sllavizma e turqizma, të cilën 

lypset mund për ta dëshifruar. 

Që të gjithë fëmijët shqiptarë pa dallim, që 

shkollohen në gjuhën gjermane, të ndikuar 

nga natyra e asaj gjuhe, në rastet kur 

duan të kërkojnë leje nga prindi për cilëndo 

punë qoftë, thonë : “ A guxoj të...” sipas 

shprehjes gjermane: “ Darf ich...” Dhe, kjo 

është vetëm njëra prej formave më të lehta 

të devijimeve, të cilën, prindërit e tyre, 

nuk e hetojnë fare, por atë do të duhej ta 

hetojnë ata që janë apo që do të duhej të 

jenë përgjegjegjës që fëmijët shqiptarë në 

Mërgatë, të fl asin dhe të kuptojnë shqip 

për të mos thënë edhe të shkruajnë shqip. 

Më keq se sa me gjuhën qëndron çështja 

me kulturën, me historinë dhe me njohuritë 

mbi etno–identitetin e tyre. 

Çështja e zënë ngoje, që varet nga format 

e arsimimit plotësues të brezave të rinj në 

gjuhën e tyre amtare, është shumë serioze 

dhe, ajo, tash e në të ardhmen, do të 

jetë peshë në ndërgjegje, qoftë të prindëve, 

qoftë të asociacioneve të ndryshme që 

veprojnë në Diasporë, e që pretendojnë se 

janë duke e bërë arsimimin e fëmijëve shqiptarë, 

qoftë të Ministrisë përkatëse dhe të 

sektoreve të posaçme të saj që do të duhej 

të merren me çështjen e arsimit dhe edukimit 

të fëmijëve në Mërgatën shqiptare. Fëmijët 

pësojnë më së shumti. Ata, jo rrallë, 

kur gjenden në pushime, në vendlindjet e 

prindërve të tyre, përjetojnë edhe ofendime 

ndër më të ndryshmet nga moshatarët: “ 

Po fl isni shqip si shkijet”, u thuhet shpesh 

herë (!?). Ata dëgjojnë edhe ofendime të tjera, 

që viteve të fundit qarkullojnë koluareve 

të qyteteve e fshatrave të Kosovës, sipas 

të cilave, muajt e verës: korriku e gushtit, 

qenkan “Muaj të budallenjve, që vijnë nga 

Perëndimi”, pra të “budallenjve”, të cilët 

qenkan të destinuar për tì mashtruar etj. 

Siç është e ditur secili prej shteteve që ka 

në Evropën perëndimore një diasporë relativisht 

të madhe, si b.f. Italia, Turqia etj., 

e bën fi nansimin e mësimit plotësues për 

gjuhën amtare të përfaqësuesve të vet, 

ndërkaq për fëmijët shqiptarë kryesisht fi - 

nansimin e bëjnë prindërit e fëmijëve përmes 

Lidhjes së Arsimtarëve dhe Prindërve 

Shqiptarë në Zvicër ( LAPSH). Mësimi 

plotësues i gjuhës dhe kulturës shqipe, 

me përjashtim të ca kantoneve e komunave, 

nuk fi nansohet nga shteti i Zvicrës. 

Ndërkaq, ekzistojnë mendime se prinderit 

pikërisht nga shkaku i fanancimit privat 

për arsimimin plotësues të fëmijëve tyre 

në gjuhën shqipe, nuk e përfi llin këtë formë 

arsimimi dhe nuk i nxisin fëmijët për të 

marrë pjesë në kurse të tilla. Dhe, pavarësisht 

nga numri i atyre që e vijojnë mësimin 

në gjuhën shqipe, numër me të cilin mund 

të manipulojë dikush, zë vend konstatimi 

se pjesa dërmuese e fëmijëve shqiptarë në 

Zvicër nuk mësojnë shqip. 

Për ta ditur pse-në e një gjendje të tillë, lypset 

prekur shumë faktorë, që do të mund 

të rradhiteshin që nga fi nancimi e deri te 

institucioni i konkursit dhe te zgjedhja e kuadrave 

të kualifi kuara për ta mbajtur mësimin. 

Mjaft indikatorë fl asin se zgjedhja dhe 

emërtimi i mësuesve në diasporë bëhet në 

bazë të përshtatshmërisë partiako–politike 

dhe të përkatësisë klanore e krahinore, 

ndërkaq aftësitë profesionale dhe kualifi - 

kimi përkatës kuptohen si faktorë të dorës 

së dytë. Duket se sjelljet e këtilla dhe 

emërtimet e mësuesve¬–mësueseve të pa 

kualifi kuar(a), kanë luajtur rol vendimtar 

për rënien e dukshme të interesit të prindërve 

për tì dërguar fëmijët në mësimin 

plotësues shqip. 

(Vazhdon) 


13

14 

INTERVIEW 

Interview mit Rolf Alther 

Präsident der Gesellschaft Schweiz Albanien 

Herr Alther Sie sind Präsident der Gesellschaft 

Schweiz Albanien. Was hat Sie bewogen 

diesen Verein zu gründen? 

Albanien hat eine fantastische geografische 

Lage, Küsten- und Binnengewässer, 

Berglandschaften, natürliche Nahrungsmittel 

und Bodenschätze aller Art. 

Jahrzehnte kommunistischer Misswirtschaft 

und Abschottung vor dem Rest 

der Welt führten zur Verwahrlosung von 

Industrie und Infrastruktur. 

Albanien hat viele Menschen mit guter 

schulischer Grundausbildung, die auf 

Arbeit warten. Die Gesellschaft Schweiz- 

Albanien will einen wesentlichen Beitrag 

dazu leisten, dass Albaner und Albanerinnen 

ihren Lebensunterhalt selber 

bestreiten können. Dazu müssen wir in 

Albanien viele neue Arbeitsplätze schaffen. 

Schweizer Lebensmittelketten werden wir 

überzeugen, dass sie aus Albanien bessere 

landwirtschaftliche Frisch-produkte 

billiger einkaufen und Fertigprodukte 

in Albanien kostengünstiger verarbeiten 

lassen können. Weil Albanien geografisch 

so nahe liegt, müssen Landwirtschaftsprodukte 

nicht schon “grün“, - sondern 

können erntereif exportiert werden. Was 

in Albanien herstellbar ist, muss nicht 

aus China kommen. Viele Industrie- und 

Konsumgüter wären in Albanien kaum 

teurer, aber weitaus umweltverträglicher 

herzustellen. 


Für den Transport braucht es nicht drei 

Wochen zur See, sondern höchstens zwei 

Tage über Land. Das spart Zeit, Kosten 

und schont die Umwelt. 

In welchen Bereichen werden Sie tätig werden? 

Wir wollen auf verschiedenen Schienen 

gleichzeitig fahren. Dazu haben wir unser 

Netzwerk gespannt. Der Schwerpunkt 

wird zuerst beim Tourismus und in der 

Landwirtschaft liegen. Im Tourismus 

sehen wir Chancen eher in Anlagen für 

Gäste mit höherem Anspruchsniveau. 

Unsere Vorstellungen münden in Projekten 

mit möglichst wenig Landverbrauch, 

Anpassungen an die natürliche Umgebung, 

umweltschonende Bauweise und 

natürlich umweltneutrale Ver- und Entsorgung. 

Die Bedürfnisse der heimischen 

Bevölkerung müssen von allem Anfang 

an mit dieser zusammen, ermittelt und 

berücksichtigt werden. In der Landwirtschaft 

sehen wir grosse Chancen im Export 

biologischer Gemüse, Früchte, Gewürzen 

und Heilpflanzen. Dann wollen 

wir versuchen, so schnell wie möglich ein 

industrielles Potenzial aufzubauen. Und 

sonst legen wir Hand an, wo unsere albanischen 

Freunde Bedarf sehen und wo 

unsere Dienstleistungen oder die unserer 

Partner vor Ort gefragt sind 

Sie verfolgen keine Wohltätigkeitsziele, 

sondern als Gesellschaft Projekte welche 

beiden Seiten wirtschaftlich nützen. Was 

hat Sie bewegt, dass Sie die Schweizer in 

die Wirtschaft Albaniens zu investieren, ermutigen 

wollen? Welches Potential sehen 

Sie in Albanien? 

Ja, wir verstehen uns nicht als Wohltätigkeitsorganisation. 

Wir arbeiten nicht 

auf gemeinnütziger Basis im landläufigen 

Sinne. Wir wollen unsere getätigten 

Aufwendungen zurückerstattet haben, 

müssen Risiken abdecken, neue Projekte 

finanzieren und einen vernünftigen 

Ertrag erzielen. Aber wir müssen keine 

Dividenden ausschütten, keine Börsenkurse 

berücksichtigen, keine Boni und 

Abgangsentschädigungen an Manager 

zahlen. Da bleibt für alle mehr übrig. Ein 

schöner Teil der Früchte unserer Arbeit 

soll im Schoss der Albanischen Gesell- 

schaft verbleiben. 

:: MÄRZ 2008 :: 

4. Wie ist die Stimmung der potentiellen 

Schweizer Investoren. Ist die Schweiz 

genug über das Potential, das Albanien 

im Wirtschaft und Tourismus bietet, 

informiert? So wie: haben wir in Albanien 

rund 280 Tage im Jahr mit Sonnenschein? 

Schweizer Investoren beginnen erst jetzt, 

sich mit dem Land zu befassen. Den Global 

tätigen ist der Markt oft zu klein. Die 

vermutete Rechtsunsicherheit, der hierzulande 

etwas angeschlagen Ruf albanischstämmiger 

Immigranten, haben die 

Investitionsfreudigkeit auch positiv beeinflusst. 

Durch die Gründung des Staates 

Kosova ist, zusammen mit dem ebenfalls 

albanischstämmigen Mazedonien 

sowie Montenegro, ein Wirtschaftsraum 

entstanden, der mit 8.5 Mio Einwohnern 

rund eine Million Konsumenten mehr hat 

als die Schweiz. Das Bruttoinlandprodukt 

ist hingegen rund zwanzigmal geringer 

als hierzulande. Da sind doch riesige 

wirtschaftliche Potentiale vorhanden. 

Es ist unsere vordringliche Aufgabe, die 

Schweizer Bevölkerung und insbesondere 

potentielle Investoren über alle hiesigen 

Medien mit den riesigen Fortschritten, 

die Albanien bezüglich Sicherheit, 

Rechtssicherheit und in der Bekämpfung 

der Korruption gemacht hat, zu informieren. 

Den Investoren wollen wir sagen: 

„Euer Kapital ist in Albanien so sicher 

und die Renditen sind grösser als in der 

Schweiz.“ Zurück zum Tourismus. Das 

Potential ist riesig. Für Schweizer ist es 

so gut gelegen wie Italien, Südfrankreich 

oder Spanien. Bemühungen sind im 

Gange, wieder eine direkte Flugverbindung 

Zürich-Tirana zu installieren. Jeder, 

der auf die Europakarte schaut, sieht, 

dass Albanien touristisch eine Perle sein 

muss. Indessen sind für westeuropäische 

Ansprüche die Infrastrukturen noch ungenügend 

und das Hinterland noch zu 

wenig gepflegt. Aber man muss jetzt aufpassen, 

dass man nicht auf Biegen und 

Brechen einen Massentourismus anzieht, 

der Landschaft, Umwelt und die ansässige 

Bevölkerung in Mitleidenschaft zieht. 

Das Land ist zu klein, die Küsten, See- 

und Flussufer zu kostbar, als dass man

:: MÄRZ 2008 :: 

sie mit riesigen Resorts überziehen darf. 

Ein qualitativ hochstehender Tourismus 

mit hoher Wertschöpfung dient dem 

Land mehr als eine ungeordnete und ungezügelte 

Bauwut, wie sie zum Beispiel 

um Durrès als abschreckendes Beispiel 

sichtbar ist. - Sauberes Trink- und Badewasser, 

gepflegte Strände, Abfallentsorgung, 

sichere Stromversorgung, Nachtruhe 

und ein interessantes Hinterland, 

das sind die Kriterien für erfolgreichen 

Tourismus, der auch langfristig Gäste 

überzeugt und den Albanern nützt. Da ist 

noch einiges zu tun, aber es ist durchaus 

machbar; wir werden uns engagieren. 

Die schweizerischen Industriellen haben 

die Möglichkeit auch im Bereich der Bodenschätze 

Albaniens zu investieren. Welche 

Bedenken haben Sie, dass die Schweizer 

zurückhaltend sind und wenig Interesse 

bis jetzt gezeigt haben? 

Generell gilt, was ich vorher schon gesagt 

habe. Wenn es um Bodenschätze 

geht, kommt hinzu, dass der Schweizer 

Investor mangels eigener Ressourcen 

nicht unbedingt ein Spezialist ist auf 

diesem Gebiet. Kürzlich trat ein österreichischer 

Unternehmer an mich heran, 

der eine äusserst ergiebige Chrommine 

in Albanien erworben hat. Er sucht einen 

Investor mit einer relativ bescheidenen 

Summe, um eine Zerkleinerungsanlage 

beschaffen zu können, mit welcher der 

Ertrag verdoppelt werden könnte. Was 

Schweizer Investitionen in Infrastruktur, 

die Verwertung von Bodenschätzen und 

Industrialisierung anbelangt, ist noch 

Knochenarbeit zu leisten. Sonst befürchte 

ich, dass Österreicher, Deutsche und 

allen voran die Italiener den grossen Reibach 

machen werden. 

Wie stehen Ihre Kontakte mit Albanien. Befinden 

sie sich im Aufbau? 

Schon jetzt verfügen wir über hervorragende 

Verbindungen. Sehr hilfreich ist 

uns die Unterstützung des Albanischen 

Botschafters in der Schweiz, S.E. Nehmet 

Elezi, der sich sehr einsetzt und uns 

Türen öffnet. Eine nie versiegende Quelle 

an Ideen, Informationen und Kontakten 

ist Albert Ramaj, Leiter des Albanischen 

Instituts in St. Gallen, der in unserem 

Verein Funktion und Kompetenzen des 

Vizepräsidenten besitzt. Äusserst wertvoll 

für die Umsetzung unserer Vorhaben 

sind auch die Repräsentanten Schweizerischer 

Hilfswerke. Auch sie verfügen 

über sehr gute Verbindungen. Zum Teil 

kennen sie das Land seit Anfang der 

Neunziger Jahre und wissen in sehr vielen 

Belangen, - auch den alltäglichen 

- Bescheid. Vor allem kennen sie direkt 

vor Ort die wichtigen Leute, vom Bürgermeister 

über den Bauunternehmer bis 

zum zuverlässigen Fahrer. In der Schweiz 

sind wir über politische, wirtschaftliche 

und wissenschaftliche Kanäle nahe bei 

den Entscheidungsträgern. 

Sie sind sicher informiert, dass in der 

Schweiz rund 200`000 Albaner leben, die 

aus verschiedenen Gebieten des Balkans 

kommen. Sehen Sie diese Zahl auch als 

Potential für die Wirtschaft der Schweiz? 

Natürlich sind sie ein ganz erhebliches 

Potenzial. Und zwar nicht nur als zuverlässige 

und einsatzfreudige Arbeitskräfte, 

nein, vor allem auch als selbständige 

Unternehmer, zum Beispiel in der 

Hotellerie und im Verpflegungsgewerbe. 

Ich denke aber, dass die Leute, die es 

hier zu Wohlstand gebracht haben, auch 

Verpflichtungen gegenüber ihrem Heimatland 

einlösen müssten. Nicht nur 

Schweizer, auch Diaspora-Albaner sollen 

in ihrem Herkunftsland investieren und 

ihr KnowHow einbringen. 

Sie haben bereits viele Kontakte mit Albanern 

in der Schweiz gehabt. Was sind ihre 

Eindrücke? 

Ich hatte verschiedentlich Mitarbeiterinnen 

und Mitarbeiter aus Kosova, wie aus 

Mazedonien. Ich bin mit Ihnen mindestens 

so gut gefahren wie mit Menschen 

aus anderen Ländern, die Schweizer 

inbegriffen. Kosova und Albanien habe 

ich das erste Mal zusammen mit einem 

ehemaligen Kosovarischen Mitarbeiter 

besucht. Jetzt als Präsident der Gesellschaft 

Schweiz-Albanien, habe ich viele, 

neu hier wohnende, Leute kennengelernt. 

Alle sind sehr herzlich und offen. 

Sehr erstaunt hat mich aber, dass sich 

eine Reihe von Schweizer Akademikern, 

darunter zwei Professoren, gemeldet haben, 

die alle die Sprache gelernt haben 

und über Land und Leute von Albanien 

voll des Lobes sind. 

Sie sind wahrscheinlich gut informiert, 

dass die Statusfrage Kosovas bald geklärt 

wird. Wie ist die Stimmung der Schweizer 

für Investitionen in Kosova? Auch dort gibt 

es viele Investitionsmöglichkeiten. Ausserdem, 

die meisten in der Schweiz lebenden 

Albaner stammen aus Kosova, die inzwischen 

hier ausgebildet wurden und von der 

INTERVIEW 

schweizerischen Arbeitskultur und Qualität 

geprägt sind. Sie haben verschiedensten 

Berufausbildungen hier abgeschlossen. Sehen 

Sie hier ein Potential das man nützen 

könnte? 

Bei meinem kürzlichen Besuch in Kosova 

habe ich im Gegensatz zu Albanien- 

wenig Aufbruchstimmung gesehen. 

Die Menschen waren sehr nett, aber 

eher zurückhaltend. Ich führe das auf 

die Ereignisse im schrecklichen Krieg 

zurück und die damalige politisch aussichtslose 

Lage. Nun wird sich die Situation 

rasch ändern. Nach einigen Irritationen 

wird sich die EU sicher intensiv 

um Kosova kümmern, denn das Land 

liegt strategisch wichtig und gehört wie 

die übrigen Balkanländer bald einmal in 

die EU. Wenn die EU in grösserem Masse 

zum Ausbau der Infrastruktur beitragen 

wird, geht es bald einmal vorwärts. 

Wenn der europäische Verkehrskorridor 

VIII von Durrès über Pristina nach Varna 

am Schwarzen Meer in Betrieb ist, 

liegt Kosova verkehrsmässig nicht mehr 

hinter dem Mond, sondern mitten in Europa. 

Das wird Aufschwung geben. Viele 

Schweizer Kosovaren sollten die Chance 

nutzen und in ihrer Heimat, das hier erworbene 

technische Wissen, die Arbeitsdisziplin 

und das Qualitätsbewusstsein 

als eigenständige Unternehmer nutzen. 

Ich hoffe, dass die Saat aufgehen wird. 

Die albanische Gratiszeitung albsuisse wird 

an alle in der Schweiz lebenden Albaner 

versand. Was halten Sie von ihr? Können 

Sie sich eine Zusammenarbeit mit Ihrer Gesellschaft 

vorstellen? 

Ich kann noch kein fundiertes Urteil abgeben, 

denn ich habe erst eine Ausgabe 

gesehen und darin leider nur die Deutsch 

geschriebenen Texte lesen können. Aber 

ich bin überzeugt, dass sie ein Bedürfnis 

ist, viel zum gegenseitigen Verständnis 

beiträgt und von kompetenten Leuten gemacht 

wird. Sie macht einen guten Eindruck 

Die Gesellschaft Schweiz-Albanien 

begrüsst es sehr, wenn sie ausser ihrer 

eigenen Homepage - www.schweiz-albanien.ch 

- dieses Sprachrohr zu den Albanern 

in der Schweiz benützen darf. 

Pal Shtufi 

Rolf Alther ist Präsident der 

Gesellschaft Schweiz-Albanien 

Staudenäckerstrasse 62 

CH-9403 Goldach 

www.schweiz-albanien.ch 


15

16 

HISTORIA 

TA NJOHIM HISTORINË E ZVICRËS (III) 

Në shekullin XVII rregullimi administrativ 

ndryshonte nga kantoni në kanton. Kështu 

në kantonet si Cyrihu, Bazeli dhe Shafhauzeni 

qeverisnin organizatat e quajtura 

“zunft-e”, njësi ku qytetarët organizoheshin 

sipas zejeve që ushtronin. Në “zunfte” 

nuk kishin të drejtë të anëtarësoheshin 

banorët e fshatrave ashtu si dhe as 

gratë. Në kantone tjera si në Bernë, Lucern, 

Freiburg e Soloturn ata që sundonin 

ishin familjet e pasura fisnike. Organi 

i përbashkët në të cilin përfaqësoheshin 

të gjitha kantonet quhej “Tagsatzung” por 

ai nuk kishte fuqi vendimmarrëse. 

Shekulli XVIII ishte kryesisht i qetë deri 

në kohën kur, nga fundi i shekullit, marshimi 

i trupave revolucionare nga Franca 

shkatërroi sistemin e vjetër politik të 

Zvicrës. Në vitin 1798 trupat franceze 

hynë në Zvicër, shkatërruan fuqinë e elitave 

udhëheqëse dhe përkohësisht rrëzuan 

edhe sistemin kantonal duke krijuar 


të ashtuquajturën “Republikë Helvetike” 

të ndërtuar në parimin centralist. Ishte 

hera e parë historinë e saj që Zvicra në 

po detyrohej të shkelte neutralitetin e vet 

dhe tì ofronte Francës ushtarë të saj në 

dispozicion. 

Napoleoni dhe “Republika Helvetike” 

Revolucioni francez dhe luftërat e Napoleonit 

që e pasuan atë, për Zvicrën 

kanë rëndësinë e pikës kthesë të historisë. 

Ideja bazë e Revolucionit Francez 

që mbështetej në lirinë, vëllazërinë dhe 

barazinë u prit me entuziazëm në mjaft 

regjione (të shtypura) të Zvicrës. Kështu 

në vitin 1798 administratori i kantonit 

Vaud kërkoi përkrahjen e Francës për të 

dëbuar nga ky regjion njerëzit që kishin 

pushtetin, sunduesit nga Berna. Kantoni 

i Bernës ishte në fakt kantoni i vetëm që 

u bëri rezistencë të armatosur francezëve 

dhe me humbjen e bernasve u fundos 

:: MÄRZ 2008 :: 

Nga kantonet fshatare nëpër republikën 

helvetike deri te Zvicra moderne 

Në vitin 1798 trupat franceze hynë në Zvicër, duke krijuar të ashtuquajturën “Republikë Helvetike” të ndërtuar në parimin 

centralist. Në vitin 1848 fillon historia e asaj që sot e njohim si Zvicër moderne. 

edhe federata e vjetër zvicerane. 

“Republika helvetike” u proklamua 

në vitin 1798. Me këtë 

republikë u zhdukën ndryshimet 

në mes të kantoneve 

dhe regjioneve të nënshtruara. 

Ndonëse qeverisja ishte në duart 

e zviceranëve, këta të fundit 

ishin të detyruar që megjithatë 

të duronin disa kushte që u 

kishin vënë francezët. Veç tjerash 

Zvicra obligohej të lidhej 

në aleancë me Francën, duke 

hequr dorë kështu nga politika 

e neutralitetit. 

Në vitin 1799 Zvicra u bë pa 

dashjen e saj fushë luftimi, kur 

trupat austriake dhe ruse po 

përpiqeshin të dëbonin francezët. 

Prania e disa ushtrive solli 

varfërimin e vendit. 

Në vitin 1803 u bë një marrëveshje 

e re sipas të cilës u rivendos 

sistemi i qeverisjes kantonale, me 

ç`rast edhe përfaqësuesit nga ish regjionet 

e nënshtruara u pranuan me kushte 

të barabarta në federatë. Kështu, në vitin 

1803 federatës iu bashkuan edhe kantonet: 

Argau, Graubünden, St. Gallen, 

Thurgau, Tessin dhe Waadt ndërsa në vitin 

1815 këtë e bënë edhe Gjeneva, Valisi 

dhe Neuenburgu. 

Zhvillimet pas vitit 1848 

Themelet e Zvicrës moderne janë hedhur 

në shekullin XIX. Ngjarja pa dyshim më e 

rëndësishme në këtë periudhë është miratimi 

në vitin 1848 i kushtetutës e cila i 

dha vendit një trajtë të centralizuar duke 

e ndërtuar kështu një hapësirë unike ekonomike, 

duke i dhënë fund rivaliteteve 

në mes të kantoneve dhe duke mundësuar 

një zhvillim të hovshëm ekonomik. 

Por përkundër përparimit të madh, gjatë

:: MÄRZ 2008 :: 

shekullit të nëntëmbëdhjetë Zvicra kaloi 

nëpër disa periudha të rënda varfërie e 

urie gjë që solli edhe emigrimin e shumë 

zviceranëve kryesisht në drejtim të Amerikës 

së veriut dhe të jugut. 

Fundi i shekullit të nëntëmbëdhjetë dhe 

fillimi i shekullit njëzet paraqet një periudhë 

të qetë dhe të prosperitetit për Zvicrën. 

Ishte zhvilluar një industri shumë e fu- 

ZVICRA NËPËR VITE 

1815 – Në Kongresin e Vjenës, fuqitë e 

mëdha evropiane i njohën Zvicrës “neutralitetin 

e përhershëm”. Zvicra tashmë 

përbëhej nga 22 kantone. 

1815-1830 – Pas lënies mbrapa të formave 

të vjetra të sundimit, fillon zhvillimi 

i hovshëm ekonomik i Zvicrës 

1830-1847 – Nën presionin e zhvillimit 

të madh ekonomik rreth gjysma e kantoneve 

ndërtuan kushtetutat e tyre liberale. 

Kjo hidhëroi kantonet konservative. 

1847 – Tensionet sollën te një luftë e 

shkurtër në mes të kantoneve, në të 

cilën kapituluan kantonet katolike (konservative) 

nga ato reformiste. 

1848 - Miratohet kushtetuta e cila i dha 

qishme dhe në veçanti industria e tekstilit 

po përjetonte kulmin e saj të zhvillimit. 

Por edhe në këtë kohë kishte mjaft zviceranë 

që e braktisnin vendin e tyre. Në të 

njëjtën kohë në Zvicër po vinin shumë të 

huaj që gjenin punë kryesisht në ndërtimtari. 

Para fillimit të Luftës së Parë Botërore 

(1914) të huajt me qëndrim në Zvicër 

përbënin rreth 12 për qind të popullatës. 

vendit një trajtë të centralizuar duke e 

ndërtuar kështu një hapësirë unike ekonomike. 

1848-1874 - Zvicra përjeton një industrializim 

të madh me ç`rast zhvillim të 

hovshëm përjetoi sidomos rrjeti hekurudhor. 

Në këtë kohë ndërtohen edhe 

kryeveprat e hekurudhës; tuneli i Gothardit 

dhe ai i Simplonit. 

1891 - Në këtë vit në kushtetutë futet e 

drejta për iniciativë, çfarë njihet edhe sot 

e kësaj dite dhe që nënkupton të drejtën 

e popullit për të iniciuar referendumin si 

formë të demokracisë së drejtpërdrejtë 

për secilën çështje shoqërore. 

1898 – Hekurudha bëhet shtetërore 

(nacionalizohet). 

PARANDALIMI 

Fushata e 

qytetit të 

Cyrihut 

 

Kjo fushatë u lansua në janar të këtij 

viti kundër keqpërdorimit seksual të fëmijëve 

dhe të të rinjve në internet. Qyteti 

i Cyrihut ka në dispozicion vendtakime 

të ndryshme kompjuterike. Këto 

përdoren nga nxënëset e nxënësit (në 

shkolla) apo nga të rinjët (p.sh.në vende 

pune apo në vende publike). Me 

fushatën qyteti i Cyrihut 

respekton përgjegjësinë e tij si dhe 

tërheq vëmendjen ndaj rreziqeve që 

mund t’i kanosen fëmijëve dhe të rinjve 

përmes internetit. Qëllimi i kësaj fushate 

është që t’u tregohet të rinjve se ku 

mund të kërkojnë ata ndihmë apo se 

si të mbrohen nga sulmet e pedokriminelëve 

(të rritur që bëjnë vepra të dënueshme 

seksuale ndaj fëmijëve). Por 

kjo fushatë duhet t’i tërheq sa prindërit 

dhe të afërmit e të rinjve aq edhe një 

opinion sa më të gjerë. Sepse sulme të 

tilla ndodhin çdo ditë – e edhe në qytetin 

e Cyrihut. Ato na përkasin të gjithëve 

si dhe jemi të detyruar ta mbrojmë 

rininë tonë nga ato. Informata më të 

hollësishme mund të gjeni në faqen: 

www.schaugenau.ch 

s.th. 


17

18 

NDODHITË 


Shtiret si i verbër 40 vjet, për shkak të pensionit 

invalidor Italiani shtatëdhjetëvjeçar, i cili 40 

vjet është shtirur se është i verbër për të marrë 

pensionin invalidor, është kapur duke vozitur 

automjetin e tij, kanë njoftuar mediat italiane. 

Shefi i policisë në qytetin Spezia në veri të Italisë, Massimo Giaramita ka thënë se 

policët gjatë kontrollit rutinor kanë ndalur “një person shumë nervoz“, pas së cilës 

i kanë kontrolluar regjistrin e tij të shëndetësisë dhe janë habitur kur kanë parë se 

në të shkruhet se ai është 100 për qind i verbër. 

I arrestuari nga ish punëdhënësit e tij gjatë 40 vjetëve të fundit ka marr pensionin 

invalidor dhe benefi cione tjera. 

Burri 128 kilogramësh mbyt gruan duke u ulur 

mbi të. Një mashkull me peshë prej 128 kilogramësh 

është dënuar në Gjykatën Hildensheim, 

në qendër të Gjermanisë, me pesë vjet burg, për 

shkak se është ulur mbi gruan e tij dhe ia ka thyer 

18 brinjë, derisa ajo ka vdekur nga pasojat e 

lëndimit, një muaj më vonë. 

Zënka e cila i ka paraprirë fundit tragjik, ka ngjarë në muajin prill të vitit 2006, kur 

burri nuk ka pranuar që në kompjuterin e tij të dëgjonte këngën e preferuar të 

gruas së tij, të cilën e këndon këngëtari italian, Al Bano. 

Konfl ikti ka eskaluar kur gruaja e inatosur e ka gjuajtur burrin e saj me shishe të 

birrës, ndërsa ai i është „kundërpërgjigjur“ me goditje dhe në fund është ulur mbi 

të për dy minuta, ka thënë zëdhënësi i gjykatës. 

I akuzuari, gjatë kohës së kësaj ngjarje ka qenë dyfi sh më i rëndë se gruaja, përderisa 

gjatë gjykimit ka pohuar se rastësisht ka rënë mbi të. 

Nuk keni celular? Harrojeni WC-në! 

Tualetet publike në Finlandën perëndimore, prej 

tani e tutje do të hapen vetëm me dërgimin e një 

porosie SMS, në mënyrë që të parandalohet vandalizmi 

dhe pagesa për hyrje. 

Sistemi është shumë i thjeshtë: Nëse doni të futeni në WC, duhet që, në një numër 

të posaçëm, të dërgoni porosinë “hapu” (në gjuhën fi nlandeze). 

Ideja bazohet në supozimin se dikush që dërgon porosi nga celulari i tij do të jetë 

më i pak i dhënë pas shkatërrimit dhe vizatimit nëpër WC publike, e gjithashtu 

evitohet nevoja për personin i cili paguan hyrjen. 

Mirëpo, çfarë nëse ju ka kapur “zori”, ndërsa pikërisht në atë moment celularit 

tuaj i shpenzohet bateria? Apo nuk keni kredi në llogarinë tuaj (edhe pse, duhet të 

pranojmë se, nga burimi ku e kemi marrë lajmin, nuk është e qartë nëse hyrja do 

të paguhet apo jo)? Ideja është e mirë, por mund të rezultojë me shumë nevoja të 

kryera pranë WC-së. 

a.j 

:: MÄRZ 2008 :: 

PNEU UNDSERVICECENTER 

GLATTBRUGG GmbH 

Nazmi Përzhaku dhe Fidan 

Hoxha janë shembulli më i mirë 

për biznes të suksesshëm në 

ZVICËR 

Ata me punën e zellshme të tyre kanë arritur 

të krijojnë një fi rmë shumë stabile. Klientët 

e tyre janë të kënaqur, jo vetëm me 

profesionalitetin, sjelljet e mira por edhe me 

çmimet shumë të volitshme. 

Ata kanë kryer shkollën profesionale në 

Zvicër për goma dhe servis të automjeteve. 

Ata thonë për të pasur sukses duhet të punohet 

me zellë dhe ndershmëri. 

Nazmiu dhe Fidani kanë një porosi për të 

gjithë ata që dëshirojnë të krijojnë një fi rmë 

në Zvicër: puna e ndershme dhe respekti 

ndaj punës mund të ju sjellë sukses. 

k.a 

Pneu und Servicecenter GmbH - Sägereistrasse 29 

8152 Glattbrugg - www.pneu-scg.ch - info@pneu-scg.ch 

Phone 044 810 00 53 - Fax 044 810 03 04

Batterien richtig entsorgen 

– aber wie? 

Bateritë tì hedhim në mënyrë 

të drejtë në hedhurina – por si ? 

Bateritë dhe akumulatorët i kemi në përdorim të kohë pas 

kohshëm. Ato e mundësojnë dhe njëkohësisht lehtësojnë përditshmërinë 

tonë. Në momentin kur ato janë të shpenzuara 

dhe nuk kanë më energji atëher bëhen një problem i yni, ku 

tì hedhim ato? 

Bateritë në brendësinë e tyre kanë materie të dëmshme dhe të 

rrezikshmë, ato nuk duhet të hidhen në ambient dhe shporta 

të zakonshme hedhurinash. Eshtë shumë e rëndësishme që 

pas përdorimit mos të hidhen në shportën e zakonshme të 

hedhurinave. 

Në Zvicër bateritë e shpenzuara mund të deponohen apo të hidhen 

në të gjitha vendet ku ato blihen si për shembull në Migros, në Coop 

apo edhe dyqanet e fotografëve. Këto dyqane kanë obligim tì marrin 

bateritë e shpenzuara mbrapa, këto i obligon edhe ligji mbi konsumentin 

në Zvicër. Kur ne kemi blerë bateritë, atëherë ne kemi paguar në 

çmim edhe për hedhjen e tyre. Prandaj deponimi i tyre në dyqanet e 

lartpërmendura është pa pagesë. Me këtë edhe ju keni kontribuar në 

ruajtjen e ambientit tonë të përbëshkët. Në bateri dhe akumulatorë 

ka materie që janë helmuese si p.sh zinku, metale të rënda, acidet 

e ndryshme dhe alumini. Këto materie janë shumë të dëmshme për 

ambientin dhe njeriun. 

Bateritë përmbajnë lëndë të parë 

Kur bateritë të jenë deponuar apo risjellë nga ne, atëherë Firma BAT- 

REC bën riciklimin si dhe transportimin e tyre. Pas këtij procesi fi llon 

demolimi i tyre mekanik dhe kimik. Metalet si zinku dhe çeliku fi tohen 

prapë si lëndë e parë dhe mund të përdoren përsëri. Nëse ne i deponojmë 

pra këto materie si duhet, kontribuojmë në ruajtjen e lëndëve të 

para natyrore të cilat janë të mangëta në planetin tonë. 

Një e treta e baterive pëfundon në hedhurinat e zakonshme 

Në Zvicër brenda një viti shpenzohen 3’700 ton bateri dhe akumulatorë 

të ndryshëm. Dy të tretat e këtyre deponohen ashtu siç duhet dhe 

materiet e tyre hynë prapë në përdorim. Për fat të keq një e treta e tyre 

përfundon në shporta të zakonshme të hedhurinave. Kjo nuk duhet të 

ndodhë. Më së miri do të ishte sikur të gjitha të deponoheshin ashtu siç 

rregullat e parashikojnë. Sikur të gjithë ne të shikonim të mos i hedhim 

në shporta të zakonshme por ti kthejmë mbrapa në dyqanet ku edhe 

ato blihen, atëherë kemi kontribuar shumë për ambientin tonë. 

INOBAT ndihmon në mbledhjen e baterive të shpenzuara 

INOBAT (Interessenorganisation Batterieentsorgung) kujdeset që bateritë 

e shpenzuara të deponohen sa më thjeshtë që është e mundur. IN- 

OBAT organison mbledhjen e baterive të shpenzuara, riciklimin si dhe 

transportin. Vendmbledhja e baterive bëhet në pikat e shitjes së tyre 

dhe janë të shenuara me INOBAT. Përveç prurjes është edhe mundësia 

që qeset të najlonit të shënuara Battery Bag të mirren me vete dhe 

pastaj në to të hidhen bateritë ndaras nga hedhurinat e zakonshme. 

EMIGRACIONI 

1. Battery Bag: 

Një ndihmë praktike për të mbledhur bateritë e shpenzuara dhe pastaj të 

bëhet deponimi në dyqanet e shitjes së tyre . 

2. Bateritë e shpenzuara dhe 

& Akumulatorët 

Bateritë e shpenzuara dhe akumulatatorët 

janë hedhurina speciale. Ato 

kanë shumë elemente helmuese. 

Prandaj duhet gjithmonë të dërgohen 

në një pikë të grumbullimit të 

veçantë 

3. Bateritë në formë pulle apo 

të rrafshta 

Edhe ky lloj i baterive duhet të kthehet 

mbrapa! Bateritë e vogla të cilat 

gjinden për shembull në orë të zakonëshme 

janë shumë të dëmshme 

për ambientin 

4. Procesi i shkrirjes 

së baterive 

Në qendrat e riciklimit bëhet shkrirja 

e baterive me teknikën më të 

përsosur 

5. Fitimi i lëndës së parë 

Riciklimi mundëson ruajtjen e ambientit 

nga helmet e ndryshme. Në 

këtë proces fi tohet lënda e parë si 

për shembull qeliku ( Foto: qelik) i 

cili përdoret prapë në industri. 

Informacione dhe këshilla nga : www.inobat.ch

20 

FOTO 17.02.2008 


:: MÄRZ 2008 :: 

��

:: MÄRZ 2008 :: 

FOTO 17.02.2008 

�� 


21

22 

INFO 

Fachtagung: 

Die Auswirkungen der Unabhängigkeit Kosovas* auf das Verhältnis zur Schweiz 

Wenige Tage nach der Unabhängigkeitserklärung hat die Schweiz Kosova anerkannt. Was verändert 

sich nun für die politischen Beziehungen zwischen Bern und Prishtina? Das ist eine der Fragen, denen 

die Fachtagung „Kosova-Schweiz“ der Hochschule - Luzern – Soziale Arbeit am 3. April 2008 

nachgeht. 

Zum ersten Mal in seiner Geschichte ist Kosova eine eigenständige Republik. Welche Auswirkungen 

hat der neue politische Status auf die kosovarische Diaspora in der Schweiz? Was bedeutet er für 

die Frauen und Angehörigen von Minderheiten? Hochkarätige Referentinnen und Referenten aus 

der Schweiz und Kosova informieren und diskutieren über die aktuellen politischen und sozialen 

Fragen. 

www.hslu.ch/kosova-schweiz. 

* Kosova ist der albanische Name für Kosovo. 

Anmeldung 

Ute Andree, Administration & Organisation, T 041 367 48 64, ute.andree@hslu.ch 

Kontakt für Medienschaffende Alexandra Karpf, M&K-Verantwortliche Soziale Arbeit, T 041 367 48 

21, alexandra.karpf@hslu.ch Die Hochschule Luzern – Soziale Arbeit Die Hochschule Luzern – Soziale 

Arbeit ist eine Bildungseinrichtung für den Sozialbereich und Teilschule der Hochschule Luzern. 

Sie bietet den Bachelor-Studiengang Soziale Arbeit mit den Studienrichtungen Sozialarbeit und Soziokultur 

an und verfügt über ein breit gefächertes Weiterbildungsangebot. Die Fachleute der Hochschule 

Luzern – Soziale Arbeit beraten und unterstützen Organisationen und Behörden der Sozialen 

Arbeit bei ihren Projekten. Lehre und Beratung werden durch eine anwendungsorientierte Forschung 

und Entwicklung ergänzt. 

Weitere Informationen zur Hochschule Luzern finden Sie unter www.hslu.ch/sozialearbeit. 

Programm Fachtagung „Kosova-Schweiz“ 


Medienmitteilung 

09.10 – 09.20 Uhr Begrüssung und Einführung Barbara Burri Sharani, Hochschule Luzern 

– Soziale Arbeit 

09.20 – 10.20 Uhr Auswirkung der Unabhängigkeit Kosovas auf die politischen 

Beziehungen mit der Schweiz Gabriele Derighetti, Politische 

Abteilung 1, EDA, Bern Die zukünftige Unterstützung der Schweiz 

in Kosova Alfred Fritschi, Direktion für Entwicklung und 

Zusammenarbeit, EDA, Bern Migrationspartnerschaft Schweiz – 

Kosova Eric Kaser, Bundesamt für Migration, EJPD, Bern 

10.20 – 10.50 Uhr Enver Robelli, Südosteuropa-Korrespondent des Tages-Anzeiger 

und der Süddeutschen Zeitung, befragt die Referenten Danach 

Fragen aus dem Publikum, Moderation: Barbara Burri Sharani 

10.50 – 11.05 Uhr Auswirkungen der Unabhängigkeit auf die kosovarische Diaspora 

in der Schweiz Einführung: Faton Topalli, Beratungsstelle 

Pro Integra, Schaffhausen 

11.05 – 11.35 Uhr Pannel-Diskussion mit Faton Topalli, Ylfete Fanaj (Grossstadträtin 

Luzern und Studentin Hochschule Luzern – Soziale Arbeit) und 

Arben Gecaj (Balkan Migrationszentrum Zürich) Moderation: 

Walter Schmid, Rektor Hochschule Luzern – Soziale Arbeit 

11.40 – 12.00 Uhr Pause 

12.00 – 12.40 Uhr The role of women in politics and civil society in an independent Kosova 

Luljeta Vuniqi, Kosova Gender Studies Center, Prishtina The Future 

of the Serbian Community in a sovereign Kosova Jelena Bjelica, 

Gradanski Glasnik (Serbian newspaper), Prishtina 

12.40 – 13.00 Uhr Vertiefung im Plenum durch Fragen an die Referentinnen Moderation: 

Barbara Burri Sharani 

13.00 – 13.40 Uhr Fazit und Ausblick Walter Schmid im Gespräch mit Enver Robelli 

Ab 13.40 Uhr Stehlunch und Ausklang 

:: MÄRZ 2008 :: 

Neue Teilnehmerinnen 

gesucht - das Mentoring-Projekt 

MENTEE! 

geht ins 2. Jahr. 

Junge Frauen im Kanton Aargau, die 

sich für Politik interessieren, können 

sich nun für den 2. Jahrgang des 

Mentoring-Projekts MENTEE! (Anmeldefrist 

31. 3. 2008) bewerben. 

Ab Juni 2008 steht jeder jungen 

Teilnehmerin eine erfahrene Politikerin 

oder Verbandsfrau ein Jahr lang 

individuell zu Seite und unterstützt sie 

in ihrem gesellschaftspolitischen 

Engagement. Ein Rahmenprogramm 

rundet das Mentoring-Jahr ab. 

Ausführlichere Informationen zum 

gerade erfolgreich laufenden 1. 

MENTEE!-Jahrgang und das Anmeldeformular 

sind auf der MENTEE!- 

Website www.mentee.ch zu finden. 

Wir möchten explizit junge, politisch 

interessierte Frauen mit Migrationshintergrund 

auffordern, sich für das 

Mentoring-Projekt 2008/2009 zu 

bewerben. 

Für Fragen etc. steht Ihnen die Projektleiterin 

gerne zur Verfügung 

Monika Blau 

Projektleiterin MENTEE! 

Postfach 3439 

5001 Aarau 

Tel 078 705 90 92 

info@mentee.ch 

www.mentee.ch 

im Büro Di, Do und Fr erreichbar: 

MigrantInnenRaum Aargau 

Postfach 

5001 Aarau 

Tel 062 824 09 89 

migraum@bluewin.ch 

www.migrantinnenraumaargau.ch

:: MÄRZ 2008 :: 

Übergewicht bei 

Kindern und 

Jugendlichen 

Falsches Essverhalten, zu viel TV, zu wenig 

Bewegung 

In der Schweiz sind jedes 5. Mädchen 

und jeder 6. Knabe zwischen 6 und 

12 Jahren Übergewichtig. Wer als Kind 

dick ist, wird es mit grosser Wahrscheinlichkeit 

auch als Erwachsener sein. 

Deshalb sind Prävention und Therapie 

bereits im Kinder- und Jugendalter so 

wichtig. In der wissenschaftlichen Publikation 

Übergewicht bei Kindern werden 

verschiedene Präventions- und Therapieansäze 

vorgestellt. Übergewicht und 

Fettleibigkeit sind laut der Weltgesundheitsorganisation 

WHO die häufigsten 

chronischen Erkrankungen im Kinder- 

und Jugendalter. Auch in der Schweiz 

nimmt die Zahl der Übergewichtigen 

Kinder zu. Doch jahrelang sei dieses 

Problem auch von den Präventivmedizinern 

in der Schweiz ignoriert worden, 

schreibt Paolo Suter, Leitender Arzt 

am Zücher Universitässpital, in seinem 

Beitrag. Dabei sind die Gründe für die 

von Fachleuten als epidemisch eingestufte 

Ausbreitung von Übergewicht 

bei Kindern schon länger bekannt: falsches 

Essverhalten, zu viel Zeit vor dem 

Fernseher, an der Playstation oder am 

Gameboy und dadurch zu wenig körperliche 

Bewegung. Zwar spielen beim 

Übergewicht auch genetische Faktoren 

eine Rolle, doch die drastische Zunahme 

von Übergewichtigen in der Gesellschaft 

seien sicherlich nicht durch die 

Genetik, sondern durch den Lebensstil 

bedingt, schreibt Suter. 

Übergewicht ist also nicht Schicksal. 

Doch es gibt Erfolg versprechende Präventions- 

und Therapieansäze. Wichtige 

Rolle könen dabei die Eltern, und 

die Schule Übernehmen. Die betroffene 

Kinder und Jugendliche, die häufig mit 

dem Vorurteil „dick gleich dumm gleich 

faul“ konfrontiert sind, sind auch psychisch 

belastet. 

a.j 

SHËNDETËSIA 

Sëmundjet ngjitëse gjenitale dhe HIV-i 

Kur shkruam në numrin e kaluar të gazetës 

ALBSUISSE mbi planifikimin e familjes dhe 

mbrojtja nga shtatzënia, përmendëm se 

kondomi, përveç që është mjet efikas për 

mbrojtje nga shtatzënia, është edhe i vetmi 

mjet i sigurt për mbrojtje nga sëmundjet e 

ndryshme infektive që përhapen me anë të 

seksit. 

Qysh në kohërat e hershme, njerëzimi 

është ballafaquar me sëmundje infektive 

që barten me anë të marrëdhënies seksuale. 

Shkaktarët e këtyre sëmundjeve janë të 

padukshëm për syrin. Këto mund të jenë: 

Bakteret , Viruset, Kërpudhat 

Shumica e tyre shkaktojnë sëmundje infektive, 

siç janë: 

Gonorreja-Triperi, Sifilizi, Sida 

Ekziston edhe një baterie e quajtur Chlamyde 

që gjithashtu shkakton sëmundje 

infektive që ka mjaft pasoja tek gratë. E infektuara 

mund të behët sterile ndërsa nëse 

infektohet gruaja shtatzënë, mund të vijë 

deri të dështimi. humbja e frytit. 

Gonorreja (triperi) shkaktohet nga bakteri 

gonokok, i cili bartet kryesisht me anë të 

marrëdhënies seksuale por ka edhe rrugë 

tjera të infektimit. Sëmundja përfshin mukozën 

e organeve seksuale, si dhe ato të 

organeve urinare. Shkakton dhembje dhe 

qelbëzim. Organet tjera që mund të përfshihen 

jenë, zemra, por mund të ndodhë 

edhe helmimi i gjakut (sepsie) Gonorreja 

zakonisht shërohet mire me antibiotik (penicilinë) 

Lluesi (sifilizi) 

Po ashtu është sëmundje që bartet kryesisht 

nëpërmjet të marrëdhënieve seksuale 

pa mbrojtje, shkaktohet nga bateria Spiro- 

heta Palida. Nëse sëmundja nuk shërohet 

me kohë, ajo përshin shumë organe tjera. 

Forma më e rrezikshme e Sifilizit është kur 

ajo përfshin sistemin nervor, përkatësisht 

trurin. Me këtë rast paraqiten ankesa të 

ndryshme, siç janë: kokëdhembja. gërqet 

muskulore, gjendje me gjysmë paralizë dhe 

paralizë të plotë. Për shkak të prekjes në 

tru, sifilisi mund të shkaktojë edhe depresione 

dhe psikoza. 

Siç shihet, këto infeksione mund të shërohen, 

nëse përcaktimi i diagnozës dhe 

shërimi fillojnë me kohë, e me kohë, do të 

thotë posa të vërehen ndryshime në organet 

gjenitale, siç janë: kruaje, djegie, skuqje. 

Tek meshkujt sekret me qelb ndërsa 

të femrat gjithashtu sekret siç është i njohur 

në popull (teshat e bardha) me aromë 

të pakëndshme. Nuk është turp të bëhen 

kontrolle te gjinekologu, turp dhe shumë e 

dëmshme është të bartet infeksioni me vete 

dhe tek të tjerët. Suksesi shërimit të një sëmundjeje 

varet shumë nga ajo së a fillon 

trajtimi i saj me kohë. Në përgjithësi vlen 

rregulli:parandalimi është më i lehtë sesa 

shërimi. 

SIDA ose AIDS 

Është një sëmundje virale, e njohur vetëm 

disa vite më parë, por që po përhapet me 

një ritëm të shpejtë. Shkaktohet nga virusi i 

quajtur HIV i cili dëmton sistemin mbrojtës 

të organizmit, sistemin imunologjik. Nuk ka 

vaksinë kundër kësaj sëmundje, mundësitë 

e shërimit kanë veprim të kufizuar dhe 

janë të vështira. Parandalimi është e vetmja 

mbrojtje nga Sida. Parandalimi behët duke 

i njohur rrugët e mundshme të infektimit 

dhe duke u mbrojtur nga to. 

Bartja e virusit bëhet me anë të seksit pa 

mbrojtje, nëpërmjet të shiringave dhe gjilpërave 

të kontaminuara me këtë virus, përmes 

transfuzionit të gjakut të personave të 

infektuar dhe bartet nga nëna shtatzënë e 

infektuar të fryti. 

Pas infektimit me virusin HIV, organizmi fillon 

të prodhojë antitrupa specifik. Me testin 

që bëhet, kërkohen këto antitrupa në gjak. 

Nëse nuk gjenden këto antitrupa në gjak, 

testi është negativ, pra personi nuk është i 

infektuar. Nëse në gjak gjenden këto antitrupa, 

testi është pozitiv, personi është i infektuar. 

Këto antitrupa mund të vërtetohen 

tre muaj pas infektimit, andaj edhe testi 

duhet të behët tre muaj pas dyshimit për 

infektim. Testi mund të bëhet te mjeku, në 

spitale dhe në këshillimore për Sidën. 


Tone Berisha 

23

24 

EMIGRIMI 

BISEDË ME MIKUN 

Nuhi Ibishi, nga fshati Prelez i Ferizajt. Në 

vitin 1972 migroi në Zvicër dhe u vendos 

në Regensdorf afër Cyrihut. 

Kishe shpirt aventurieri që erdhe në atë 

kohë dhe në atë moshë të re në Zvicër? 

Në Zvicër erdha që të fitoj, të kursej dhe të 

kthehem në shtëpi. Mendova të kursej që 

të mund të vazhdoj studimet dhe ta përmirësoj 

pak gjendjen ekonomike në shtëpi. 

Së pari isha një vit në Gjermani, pastaj një 

bashkëfshatar më bëri një garanci pune 

në Zvicër. 

Më kujtohet dita e parë kur erdha këtu, 

binte aq shumë shi, dhe ky shi nuk pat 

të ndalur për tre muaj me radhë, deri në 

pushimet e verës. 

Si e përjetove ti ndarjen nga atdheu? 

E kuptojnë vetëm ata që e kanë provuar. 

Të ndahesh nga çdo gjë e njohur dhe e 

besuar dhe të shkosh në një rrugë që 

është krejtësisht e re dhe për ty e panjohur. 

Forcën e gjeja në në shpresën se çdo 

gjë do të ishte e përkohshme. Ne të gjithë 

ashtu mendonim andaj edhe na quanin 

punëtorë të përkohshëm në botën e jashtme. 

Kishe paramendime se si duket Zvicra 

para së të vije këtu? 

Jo, nuk kisha. Për mua ishte me rëndësi 

që tì arrija synimet e mia, dhe për këtë 

kam qenë gjithnjë këmbëngulës. Sigurisht 

që Zvicra në atë kohë nuk ishte kjo që 

është sot. 

Punëdhënësi me ofroi një mundësi banimi 

në tavan të shtëpisë ku banonin edhe 3 

persona tjerë. Pra krevatet i kishim njërin 

mbi tjetrin. Nuk kishim as kuzhinë as banjë. 

Punonim punë të rënda dhe ushqeheshim 

me ushqim të thatë. 

Po për banjë si ja bënit? 

Ne vinim nga Regensdorfi në Oerlikon 

dhe laheshim në banjë publike. Shpesh 

këtë relacion e bënim këmbë. Nganjëherë 

shkonim edhe në stacionin kryesor të trenit, 

edhe aty kishte banjë publike. 

Çfarë paga kishit në atë kohë? 


Pagat ishin diku 750-760 Fr. ndërsa unë 

paguhesha pak më shumë ngase kisha 

edhe patentshofer. Para pushimit të sezonit, 

mu rrit 

paga në 

900Fr. Kursimet 

nga ky 

vit nuk ishin 

të mëdha 

andaj isha i 

detyruar që 

të vij edhe 

vitin tjetër. 

Babën e 

kam pasur 

me kualifikim 

të lartë 

të farkëtarit, 

por merrej 

edhe me 

ndërtimtari. 

Unë kisha 

mësuar 

shumë gjëra 

nga ai dhe 

nga këto 

mësime përfitoja 

këtu 

në Zvicër. 

Po me mjetet 

e punës 

këtu kishe 

problem? 

Në atë kohë 

kemi punuar 

me mjete 

shumë të 

thjeshta të 

punës, përdornimlopatën,çekanin… 

E din, 

Zvicra nuk 

ishte kjo që 

është sot. 

Unë e mbaj 

në mend 

Zvicrën pa 

autostrada, 

ose me 

:: MÄRZ 2008 :: 

shumë pak sosh. Më kujtohet udhëtimi 

nga Regensdorfi deri në Bernë nëpër rrugë 

internacionale.

:: MÄRZ 2008 :: 

Ti vazhdove edhe më tej të punosh në 

Zvicër edhe pse kishe ardhur me shpresën 

që të kthehesh shpejt. 

Po. Ishte tamam kjo puna sezonale që në 

një farë mënyre të mashtronte, do shkoj 

edhe këtë sezon e pastaj… Por ishte edhe 

gjendja e pa perspektivë në Kosovë që ta 

impononte këtë punë jashtë vendit. Në vitin 

1978 e ndërrova vendin e punës, fi llova 

të punoj në fabrikën ,,Trutman“ prapë në 

Regensdorf. 

Po në jetën private? 

Në vitin 80 u martova dhe erdha bashkë 

me gruan në Zvicër. 

Në fi llim banova 

tek një shok, të cilit 

edhe sot i jam 

mirënjohës, e pastaj 

mora banesë. Tani 

edhe jeta mu bë më 

e lehtë. 

Në vitin 81 e më lindi 

djali i parë, pastaj 

në vitin 83 edhe 

djali i dytë. 

Në vitin 88 u bë përfundimishtbashkimi 

familjar, do të 

thotë sigurova për 

gruan dhe fëmijët 

leje qëndrimi këtu. 

Në vitin 88-90 punova 

si shofer në 

,,Pneumat”, transport 

i gomave. Në 

ndërkohë bëra 

provimin për shofer 

autobusi dhe në 

prill të vitit 90 fi llova 

punën në VBRF 

Regensdorf. Këtu 

punova deri në vitin 

2007. 

Pra siç po shihet, 

nga një rezon 

pune, siç e paramendove, 

u 

bënë disa vite në 

Zvicër. 

Po, ashtu është. 

Erdha në Zvicër për 

disa muaj dhe e kalova 

tërë jetën këtu. 

Nga të gjitha gëzimet 

familjare që 

ndodhen në familje 

në Kosovë, vetëm 

në tri prej tyre pata 

mundësi të marr 

pjesë. 

EMIGRIMI 

Nuhi, më intereson të dëgjoj nga ti, si 

dhe sa ju adaptove jetës këtu? 

Unë vërtetë u integrova në shoqërinë 

zvicerane, këtë nuk e bëra pse kjo kërkohej 

nga unë, por që tìa lehtësoj vetes 

dhe familjes sime jetën në mërgim. Nga 

ana tjetër, ruajta të gjitha ato tradita që e 

gjykoja së janë të vlefshme dhe produktive. 

prapambetjen nuk e mora me vete. 

Në të njëjtën mënyrë veprova edhe me familjen 

time. Fëmijët e mi erdhën në Zvicër 

shumë të vegjël, kështu që nuk e kishin 

të vështirë integrimin. Ata u shkolluan në 

gjuhën e vendit, por krahas shkollimit të 

rregullt, shkuan edhe në mësim plotësues 

në gjuhën shqipe. Gruaja ime vizitoi kurse 

të ndryshme të gjuhës gjermane, e mësoi 

grahjen e makinës dhe ishte aktive në tubime 

dhe ligjërata të ndryshme që u organizuan 

këtu. 

Për këtë të përgëzoj, kështu mu dha 

rasti dhe kisha kënaqësinë të njoftohem 

edhe unë me gruan tënde. Si do ta 

përshkruaje ti veten me pak fjalë? 

Familjar, kolegjial, i vendosur, përparimtar 

në botëkuptime. 

Më the më parë së punove si ngasës autobusi 

deri në vitin 2007. Po tani? 

Në vitin 2007 pata një aksident në punë, 

nga i cili ende mbaj pasoja dhe fatkeqësisht 

ende nuk jam aftësuar për punë. 

Kjo është për mua koha më e vështirë në 

Zvicër. Nuk e di si do ta përballoja kohën 

po të mos e kisha nipin tim Erionin. 

Si do ta uroje dikend për lindjen e fëmijës? 

Fëmija qoftë me jetë të gjatë dhe të lumtur, 

të rritet me prind dhe tì ngjaj kohës. 

Çfarë këshille do të ju japësh bashkëkombëseve 

tanë këtu në Zvicër? 

Të integrohen sa më mirë që është e mundur 

në shoqërinë ku jetojnë, por duke e 

ruajtur edhe kombin e vet. Ta ruajnë familjen, 

ngase kjo është e shenjtë. Ti shkollojnë 

fëmijët dhe të punojnë shumë me ta. Ti 

edukojnë që mos të harrojnë kombin dhe 

të jenë ambasador të mirë të kombin kudo 

që janë. 


Tone Berisha 

25

26 

ARSIMIMI 

INFORMACIONE PËR PRINDËRIT 

Nxitja e hershme për të gjithë fëmijët 

Prindërit kanë të drejtë dhe e kanë për 

detyrë që të dërgojnë fëmijën e tyre në 

moshën 5 vjeçare në kopshtin e fëmijëve 

ndërsa në moshën 6 vjeçare në shkollë. 

Me këtë fëmija do të jetë nën përkujdesje 

dhe do të motivohet për mësim edhe 

jashtë familjes në mënyrë plotësuese. 

Dita e caktuar për të hyrë në shkollë 

është 1 nëntori. Kjo do të thotë se në 

kopshtin e fëmijëve do të hyjnë të gjithë 

ata fëmijë të cilët para datës 1 nëntor i 

mbushin 5 vjet. 

Në raste të jashtëzakonshme përkujdesja 

shkollore ose drejtoria e shkollës 

mund të japin pëlqimin për kthimin nga 

shkollimi i detyruar edhe për një vit në 

kopshtin e fëmijëve. Për këtë nevojitet 

një kërkesë e prindërve. 

Prindërit mund të bëjnë kërkesën 

në drejtorinë e shkollës për vijimin e 

mëhershëm të kopshtit të fëmijëve, 

nëse fëmija në zhvillimin e tij ka bërë 

përparime të dukshme. 


Të mësuarit dhe loja në kopshtin e 

fëmijëve 

Kopshti i fëmijëve është shkalla e parë e 

sistemit shkollor. Kopshti i fëmijëve dhe 

shkolla kanë të njëjtat detyra: të nxisin 

dhe të zhvillojnë më tutje vetëpërgjegjësinë, 

përgjegjësinë sociale dhe përgjeg- 

jësinë ndaj lëndëve të mësimit. 

Në punën e kopshtit të fëmijëve detyrë 

kryesore është orientimi në aftësitë e 

fëmijëve. Planprogrami i kopshtit të fëmijëve 

përqendrohet në tri lëmi: LOJË, 

MËSIM dhe JETË SOCIALE 

Një kalim i rrjedhshëm nga kopshti i 

fëmijëve në klasën e parë 

Kalimi nga kopshti i fëmijëve në klasën 

e parë duhet të organizohet në mënyrë 

harmonike dhe të vazhdueshme. Pas 

një viti në kopshtin e fëmijëve, sipas 

rregullit, fëmijët hyjnë në klasën e parë. 

Mosha e tyre duhet të jetë 6 vjeçare para 

një nëntorit. Për hyrjen në klasën e parë 

ose për një vit të dytë në kopshtin e fëmijëve 

vendosin prindërit. Ata mund të 

kërkojnë nga drejtoria edhe për hyrje të 

:: MÄRZ 2008 :: 

Kalimi i fëmijëve nga kopshti në shkollë 

mëhershme në shkollë. Për një rikthim 

në kopsht të fëmijëve, vendos drejtoria 

e shkollës duke u bazuar në sqarimet e 

psikologut të shkollës. 

Ndihma familjare dhe një bashkëpunim 

i frytshëm në fushën parashkollore 

mundësojnë një 

kalim të mirë nga kopshti i fëmijëve në 

shkollë. 

Nëse ekzistojnë dyshime lidhur me 

aftësitë shkollore të fëmijës ose pengesa 

zhvillimore, sipas komunave ofrohen 

zgjidhjet me sa vijon: 

Shkollimi në klasën e vogël A: 

materia mësimore e klasës së parë do të 

përpunohet në dy vite. 

Modeli i shkollimit të nxitjes integrative 

(IF): 

planprogrami mësimor i dy viteve të 

para do të përpunohet në tri vite. Me 

një marrëveshje mund të përcaktohen 

objektivat dhe momenti i një ndërrimi të 

mundshëm të klasës. 

(a.g.)

:: MÄRZ 2008 :: 

Për një 

shkronjë 

Për një „d“, 

Për një „d“, 

Që ti se vë, 

Fjala „derë“, 

Bëhet „erë“, 

Dhe shtëpia ngel pa derë. 

Për një „m“, 

Për një „m“, 

Që ti se vë, 

Fjala „mik“, 

Bëhet „ik“, 

Ç‘bën kështu more Besnik, 

A i thuhet mikut ik? 

Gjëegjëza 

Kur i lidh, 

ikin, 

kur i zgjidh, 

rrinë. 

Një patë qafëgjatë, 

duke ikur bën shamatë. 

Kënga e 

gjyshes 

Kënga e gjyshes 

Tregon gjyshja një herë, 

na ishte seç na ishte, 

na ish një herë një 

djalë, 

si veten shokët kishte. 

Dhe unë duke dëgjuar, 

shikoj me sytv e mi, 

një trim duke luftuar, 

për fatet e lirise. 

Refreni: 

I ëmbël zëri i gjyshes, 

kur ngjarjen më tregon, 

e lehtë dorë e saj, 

mbi krye më ledhaton. 

I ëmbël zëri i gjyshes, 

kur ngjarjen ma tregon, 

e lehtë dorë e saj, 

mbi krye më ledhaton 

Kryefjala 

e fjalëve 

I mora A-në atit, 

në të ishte dhe nëna, 

i mora T-në tokës, 

në të ishte dhe zemra, 

i mora D-në detit, 

në të ishte dhe qielli, 

i mora H-në hënës, 

në të ishte dhe dielli, 

i mora E-në erës, 

në të ishte dhe shiu, 

i mora U-në ujit, 

në të ish dhe njeriu... 

I lidha të gjitha bashkë 

dhe si ylber shkëlqeu 

e para kryefjalë 

e fjalëve: 

ATDHEU! 

Kënga e Vitit të Ri 

Ja na erdhi Viti i Ri, sa jam e gëzuar, 

Porsi unë cdo fëmijë, pret per ta festuar, 

Bora zbardhi tej për tej, fusha edhe male, 

Viti i Ri do të na gjej‘, me këngë e me valle. 

E stolisa bredhin tim, me lodra me yje, 

era jashtë me tërbim, le të fryjë në pyje, 

plot dhurata përsëri, do më sjellë mua, 

babagjyshi i Vitit Të Ri, oh sa fort të dua. 

POEZI PËR FËMJË 

Një patë 

qafëgjatë, 

duke ikur 

bën shamatë. 

Macja ime, 

ka që mbrëmë, 

me maçokun, 

është zënë, 

O sa keq, 

o sa keq, 

turp për macen, 

që s‘i vjen, 

Dhe patokut, 

mu në këmbë, 

i ka hyrë, 

një goxha gjemb, 

O sa keq, 

o sa keq, 

mezi nëna, 

po ja heq, 

Ujku ka mbetur, 

pa dhëmbë, 

lopa ja theu, 

me këmbë, 

O sa mirë, 

o sa mirë, 

ujku është, 

egërsirë. 


27

28 

REPORTAZHI 

Filozofi i shquar anglez Bertrand Russell 

flet në një ese të tij për personalitet 

e famshme që i ka njohur personalisht. 

Ai tregon për takimet me poetë, filozofë, 

shkencëtarë, politikanë, si Robert Browning, 

William James, Albert Einstein, 

Lenin etj. Por, një ndër njerëzit që i ka 

bërë më shumë përshtypje në jetën e 

tij – rrëfen Russell – është kopshtari i 

tij, i cili nuk dinte shkrim e lexim, por të 

ngjallte admirim me modestinë dhe devotshmërinë 

e tij. Nga përvoja ime, thotë 

Russell, personalitetet më mbresëlënës, 

nuk janë ata që kanë pasur ndonjë rol 

më të madh në histori. Ne e mbështesim 

këtë përvojë të tij. 

Refet Shabani kthehet nga puna e mundimshme 

në ndërtimtari aty nga ora 

17.30. Te pragu i derës e pret dhe i hidhet 

në krahëror nipi i tij njëvjeç e gjysëm, 

Besforti. Para se të ulet për të ngrënë 

darkë, ai, me Besfortin pranë, luan dy-tri 

melodi në çifteli. Kurse ende pa përfunduar 

edicioni i lajmeve, të dy përvidhen 

në dhomën tjetër nga ku pas pak dëgjo- 


hen tingujt e një violine. 

Refeti, siç parapëlqen ai ta thërrasin, në 

në moshën 55 vjeçare, mënyrë autodidakte 

ka mësuar të luajë në violinë. Për 

më tepër ai luan në instrumentat e ndrequr 

nga dora e vet. Ka dekada që Refeti 

ndreq për vete dhe miqtë e tij çifteli dhe 

sharki; kurse qe tre vite ai ndreq violina. 

I tërhequr nga magjia e këtij instrumenti, 

atij i lindi dëshira për një gjë të tillë. 

Fillimisht nga gjymtyrët e një violine të 

prishur, të cilën një i afërm i tij e kishte 

gjuajtur si të papërdorshme, ai bëri 

një violinë të denjë. Mbi bazën e kësaj 

violine Refeti krijoi violinën e tij të parë, 

pastaj të dytën e kështu me rradhë. Ai 

këtë artizanat e ushtron fundjavave dhe 

pushimeve, në kushte të pavolitshme 

hapsirore dhe pa veglat e nevojshëm për 

këtë punë. Punëtoria e tij është ballkoni i 

banesës së tij dhe qilari i një miku të vet 

që ia ka vënë në dispozicion nga respekti 

për punën e tij. Lëndën e parë, cungjet 

nga panja dhe arra, Refeti i siguron 

nga ballafaqimi me to gjatë punës së tij. 

:: MÄRZ 2008 :: 

PORTRET: REFET SHABANI 

Krenar për të kaluarën dhe të ardhmen 

Përveç telave dhe ngjyrës, të cilat i blen, 

gjtithçka tjetër në këtë produkt është: 

Made in... Refet Shabani. Tani Refeti disponon 

me një fond prej dhjetë violinash 

të mbaruara nga dora e tij. 

Kur Refeti shpalli dëshirën për të ndrequr 

një violinë, bashkëbiseduesit e tij 

shprehnin dyshimin për këtë mundësi, 

megjithëse e inkurajuan për këtë gjë. 

Kjo ndoshta nga paragjykimet për prejardhjen 

dhe kualifikimin e tij. 

Refet Shabani është nga fshati 

Lisec i Tetovës. Ai rrjedh nga 

një familje, e cila si burim të ekzistencës 

kishte bujqësinë dhe 

blegtorinë. Por që shquhej edhe 

për tradita patriotike; pjesëtarë 

të saj kishin vuajtur dënime në 

burgjet famëkeqe të Goli Otokut 

dhe Idrizovës. Refeti ka ndjekur 

vetëm katër vite të shkollës fillore, 

pjesën tjetër të saj e ka kryer 

me kurse. Atij i ka ngelur peng 

pse nuk mundi të etablohej si 

këngëtar, që ndoshta do të ishte 

profesioni i tij i vërtetë. Para 23 

vitesh për një jetë dinjitoze dhe 

një të ardhme më të mirë për familjen 

e tij ka mërguar në Zvicër, 

ku ka punuar vazhdimisht punë 

të rënda. Sharkia ka qenë miku 

i tij më i ngushtë, me të cilën ai 

ka shfryrë në oda burrash dhe 

në vetmi, si në vendlindje ashtu 

edhe në mërgim. Ai ka dy fëmijë: 

djali ka mbaruar studimet 

për shkenca sociale në Universitetin e 

Freiburg-ut të Zvicrës dhe vazhdon për 

doktoraturë në Universitetin e Zürich-ut, 

kurse vajza sapo ka diplomuar për drejtësi 

po në Universitetin e Freiburgut. 

Një jetë sa e vrazhdë aq edhe e vlejtur për 

t’u jetuar. Refeti mendon të ndahet nga 

puna e tij në ndërtimtari dhe t’i qaset më 

me përkushtim nipit dhe violinës. Ai jeton 

me familjen e tij në afërsi të Aarau-s, krenar 

për të kaluarën dhe të ardhmen e tij. 

p.sh.

:: MÄRZ 2008 :: 

DEBAT PUBLIK 

BAMIZ, botuesi i gazetës albsuisse organizon në vitin 2008 debate me tema të ndryshme në Cyrih 

që kanë të bëjnë me interesat tona të përbashkëta. Në këto debate do të marrin pjesë ekspertë 

zviceranë dhe shqiptarë. 

Debatet do të botohen në albsuisse si dhe përgatiten për transmetim televiziv. 

Debatet janë publike dhe pjesëmarrja e publikut është e mirëseardhur. 

DATAT DEBATI 

07 MARS 2008 

DEBAT PUBLIK 

Pavarësia e Kosovës dhe realiteti i ynë në Zvicër 

��Çka do të thotë kjo për shqiptarët në Zvicër? 

18 PRILL 2008 Për herë të parë me shtetësi: Shqiptar apo Kosovar 

Sa do të përfitojmë nga shteti ynë i ri 

20 QERSHOR 2008 Potenciali ekonomik shqiptar në Zvicër dhe organizimi i tij 

26 SHTATOR 2008 Çka mund të prezantojmë ne si kulturë origjinale shqiptare 

28 NËNTOR 2008 Festat kombëtare dhe trashëgimi i këtyre festave te brezi i ri 

Debatet mbahen në Gemeinschaftszentrum Seebach, dhe fillojnë në orën 19:30 

Hertensteinstr. 20, 8052 Zürich - Tel.: 043 288 52 07 

Për informata drejtohuni në e-mail: info@bamiz.ch ose arben.gecaj@bamiz.ch 

PS: Gjatë tërë vitit, numri dhe lloji i temave mund të plotësohet 

PUBLICITET 

- BALKAN MIGRATIONSZENTRUM 

Bëhuni pjesë e debatit edhe Ju ! 

...your best way home! 


29

30 

FIRMAT SHQIPTARE 

T’i njohim firmat shqiptare në Zvicër 

ZAHNÄRZTE AM STEINWIESPLATZ 

Dr. Shpetim Boshnjaku 

Steinwiesstr. 26, 8032 Zürich 

Mobil: 076 436 64 64 

KUZHNINI TREUHAND GMBH 

Arbi kuzhnini 

Obergrundstr. 69A, 6003 Luzern 

Tel.: 041 361 10 88 

SWISSPUTZ GMBH 

Zait Kabashi 

Schaffhauserstr. 473 -8052 Zürich 

Mobil: 076 391 56 08 

SANITERM GMBH MALIQ HAZIRAJ 

Sanitär und Heizung 

Höglerstrasse 47, 8600 Dübendorf 

Tel.: 044 865 00 00 

COIFFEUR KREUZSTUTZ 

Barbara Kuzhnini 

Baselstrasse 76, 6003 Luzern 

Tel.: 041 240 8540 

ABG REINIGUNGEN B. BERISHA 

Asylstrasse 60 

8620 Wetzikon 

Mobil: Tel. 043 497 01 68 


FUGENPROFIS GMBH 

Gjergj Berisha 

Zürichstrasse 29, 8306 Brüttisellen 

Mobil: 079 343 88 46 

SS WINTERTHURER 

ARMIERUNGEN GMBH 

Florim Shahini & Bujar Shabani 

Saatlenzelg 24, 8050 Zürich 

Mobil: 076 526 75 68 

ZAHNDESIGN 

Armend Alidemaj 

Schwarzackerstr. 11 

8304 Wallisellen 

Tel.: 043 333 54 21 

MINI MARKET GASHI 

Tellistrasse 43 

5000 Aarau 

Tel.: 062 823 00 46 

ISA TRANSPORTS, ISA GASHI 

Avenue de Corsier 2 

1800 Vevey 

Tel.: 021 921 14 37 

ZYM AUTO, ZYMER GASHI 

Z.I. Le Canal 

1868 Collombey 

Tel. 024 471 41 82 

LIRIDONA REINIGUNGEN 

Bekim Kadriji 

Glattalstr. 104 * 8052 Zürich 

Tel.: 044 350 38 56 

LORENZ GMBH 

(LORENC PALUSHAJ) 

Guisaenstr. 1 

8570 Weinfelden 

Mobil: 079 408 31 17 

A R I F 

:: MÄRZ 2008 :: 

Kitt und Zement Fugen 

Badstrasse 18, 8867 Niederurnen 

Tel.: 055 640 81 92 

GASHI ARMIERUNGEN & 

GU GMBH 

Jostenstrasse 2 

8854 Galgenen 

Tel.: 055 440 93 07 

Të gjthë ata që dëshirojnë t’i publikojnë firmat e tyre, 

le të paraqiten në e-mailin tonë: marketing@albsuisse.ch 

ose përmes telefonit 043 288 96 11 ose mobilit: 079 324 00 00 

GASHI BODENBELÄGE AG 

Industriestrasse 50 

8152 Glattbrugg 

Tel. 043 211 40 40 

GLASEREI (H.KAMERAJ) 

Hochbordstrasse 26 

8600 Dübendorf 

Mobil: 076 339 15 15 

ENTREPRISE GÉNÉRALE 

GASHI SÀRL 

Rue des Vieux-Patriotes 47 

2300 La Chaux-de-Fonds 

Mobil: 079 310 92 34 

GASHI TRANSPORT GMBH 

Zürcherstrasse 4 

8952 Schlieren 

Tel. 044 731 43 26 

PROTECT SECURITY 

Hoti Burim 

Postfach 2501 * Bil / Biene 

Mobil: 079 530 32 32

:: MÄRZ 2008 :: 

LETRA E LEXUESËVE 


31

albsuisse presse-center, festoi shpalljen e Pavarësisë 

Ekipi i gazetës albsuisse arriti që në qendren e vet të organizoj një 

manifestim madhështor në ditën e shpalljes së Pavarësisë së Kosovës. 

Qendra “albsuisse” u bë një media center për shumë kanale televizive 

dhe gazeta ditore të Zvicrës 

PUBLICITET 

Bashkë me ne festuan me orë të tëra edhe SF1, TeleZüri, 

Tages Anzeiger... 

Vetëm një anëtar i redaksisë, Avni Jashanica, nuk ishte prezent në këtë 

manifestim. Ai ishte i deleguar special në Kuvendin e Kosovës. 

SIGUROJENI JETËN TUAJ NË ZVICËR 

Para se të veproni, paraqituni për këshilla profesionale 

�� 

�� 

�� 

�� 

PËR TË GJITHA KËTO SHËRBIME NE JEMI TË SHKOLLUAR DHE TË SPECIALIZUAR 

PAX VERSICHERUNGEN OHMSTRASSE 14, 8050 OERLIKON/ZH 

TEL: 044 853 48 59 NAT: 078 812 28 03

�� 

�� 

��

34 

INFO 

Kur Fan Noli afro 80 vjet më parë mbante 

një fjalim përpara emigrantëve shqiptarë 

që inkuadroheshin si rekrutë në ushtrinë 

amerikane, ai tha në praninë e gazetarëve: 

„Ne, shqiptarët, i kemi një borxh të 

madh Amerikës, sepse na ndihmoi në 

dhënien e Pavarësisë“. Dhe duket se 

nga fjalët e Fan Nolit shumë shqiptarë jo 

vetëm u inkuadruan në radhët e ushtrisë 

amerikane, por madje dhanë edhe jetën 

për të. Gazeta Albsuisse publikon emrat 

dhe historitë e 14 ushtarakëve më të 

famshëm shqiptarë që u inkuadruan dhe 

luftuan në ushtrinë amerikane. 

14 ushtarakët shqiptarë kanë qenë pjesë 

e ushtrisë amerikane në të dy luftërat 

botërore madje dy prej tyre ishin pjesë 

e kësaj ushtrie edhe gjatë luftës në Irak 

ku humbën edhe jetën. Sotir Noke, është 

ndoshta një nga ushtarakët e parë sh- 


qiptarë që është inkuadruar në ushtrinë 

amerikane. Ai ishte pjesë e kësaj ushtrie 

gjatë Luftës së Parë Botërore dhe 

mori pjesë rregullisht në luftimet që bëri 

ushtria amerikane në Francë. 11 nga 

ushtarakët shqiptarë që kanë shërbyer 

në ushtrinë amerikanë qenë pjesë e saj 

gjatë konfliktit më të madh ushtarak në 

historinë e njerëzimit. Por në numrin e 

madh të ushtarëve amerikanë të rënë 

në luftë nuk mungojnë edhe shqiptarët. 

Jorgji Josifi, ishte pjesëtarë i aviacionit 

amerikan gjatë Luftës së Dytë Botërore. 

Piloti shqiptar, por që luftonte për llogari 

të ushtrisë amerikane, u vra në Normandi 

gjatë zbarkimit të forcave aleate, e njohur 

edhe si një nga betejat më të përgjakshme. 

Por në listën e të vrarëve nuk mungojnë 

as Ervin Dervishi dhe Gentjan Marku, 

dy ushtarët amerikanë me origjinë sh- 

:: MÄRZ 2008 :: 

Emrat dhe historitë e 14 oficerëve të njohur 

shqiptarë që luftuan në ushtrinë amerikane 

qiptare që u vranë në vitin 2004 në Irak. 

Van Sotir Christo është përfaqësuesi më 

tipik i plejadës së emigrantëve shqiptarë 

që patën sukses në SHBA. Një shkrimtar 

për nga zanati, Christo, i ikur nga Korça 

që një vjeç, arriti të shërbejë në Luftën e 

Dytë Botërore me gradën “petty officer” 

në një aeroplanmbajtëse. Por grada më e 

lartë në karrierën e tij jo ushtarake ishte 

ajo e vitit 1990, kur senatori aktual dhe 

ish-kandidati për president John Kerri e 

propozoi për ambasador të SHBA-së në 

Shqipëri. Por Christo nuk arriti të fitojë votat 

në Kongres kundrejt William Rajërson. 

Christo njihet si një nga figurat më interesante 

të botës intelektuale shqiptare në 

SHBA dhe një mik i afërt i Fan Nolit. 

Jorgji Josifi 

Jorgji Josifi, lindi në fshatin Vodicë të

:: MÄRZ 2008 :: 

Kolonjës në vitin 1921. Në vitin 1938 ai 

emigron në SHBA, ku prej vitesh ishte 

vendosur edhe i ati. Jorgji Josifi u mobilizua 

në radhët e ushtrisë amerikane në 

vitin 1943, në moshën 22 vjeçare, ku pas 

një stërvitje disamujore në një nga bazat 

ushtarake amerikane, ai u fut në forcat 

ajrore amerikane. Ai mori pjesë si pilot në 

shumë aksione të forcave ajrore amerikane 

dhe u vra në vitin 1944 në Normandi 

të Francës gjatë një beteje ajrore. 

Spiro Kosta 

Shqiptaro-amerikani Spiro Kosta u bë 

pjesë e ushtrisë amerikane gjatë Luftës 

së Dytë Botërore menjëherë pas futjes 

së saj në luftë. Ai u rekrutua në forcat e 

këmbësorisë së ushtrisë amerikane dhe 

mori pjesë në shumë luftime duke marrë 

disa medalje për guximin që tregoi gjatë 

betejave. 

Llambi Qiriazi 

Llambi Qiriazi, i lindur në një fshat të Kolonjës, 

ai emigroi drejt SHBA-së në moshë 

fare të re. Në vitin 1943 ai u regjistrua 

në radhët e ushtrisë amerikane së bashku 

me disa të afërm të tij. Ai mori pjesë 

në shumë luftime të ushtrisë amerikane 

në Evropë ku mori edhe medalje nderi. 

Llazar Papen 

Llazar Papen kishte emigruar në SHBA 

që në moshën 12-vjeçare. I shkolluar në 

kolegjet ushtarake amerikane, ai mbante 

gradën kolonel. Llazar Papen ishte një 

nga shqiptarët që u bënë pjesë e ushtrisë 

amerikane gjatë Luftës së Dytë Botërore 

dhe mori pjesë 

në shumë beteja 

të përgjakshme 

të zhvilluara në 

Evropë. 

Spiro Koço 

Spiro Koço, 

ishte një nga 

shqiptarët e 

shumtë që u mobilizua 

në radhët 

e ushtrisë amerikane 

gjatë Luftës 

së Dytë Botërore. 

Ai kishte emigruar 

në SHBA që 

në moshë shumë 

të vogël. në vitin 

1942 ai futet në 

rradhët e ushtrisë 

amerikane dhe mori pjesë në shumë luftime 

në disa fronte. 

James Pashko 

James Pashko kishte lindur në SHBA nga 

prindër shqiptarë, të cilët kishin emigruar 

në SHBA në vitet ‚20. ai u mobilizua në 

radhët e ushtrisë amerikane menjëherë 

pas futjes në luftë në vitin 1942. Ai kishte 

qenë pjesë e ushtrisë amerikane gjatë 

luftimeve të tyre me trupat gjermane në 

Gjermani. 

George Pashko 

George Pashko, ishte vëllai i vogël i James 

Pashkos. Pas mobilizimit të tij në ushtrinë 

amerikane, edhe ai u bë pjesë e këtij formacioni 

ushtarak. Edhe ai ishte pjesëmarrës 

në luftimet e ashpra që ushtria 

amerikane zhvilloi në Evropë. 

Stevo Dhimitri 

Stevo Dhimitri ishte një nga shqiptarët që 

morën pjesë në Luftën e Dytë Botërore jo 

si pjesë e ushtrisë shqiptare, por si pjesë e 

ushtrisë së SHBA. I emigruar drejt SHBA 

në moshë fare të vogël, ai u bë pjesë e 

ushtrisë amerikane menjëherë pas sulmit 

të Pearl Harbour nga japonezët. Stevo 

Dhimitri mori pjesë luftimet më të ashpra 

që zhvilloi ushtria amerikane. 

Pandeli Jovani 

Pandeli Jovani, i lindur në Vodicë të Kolonjës, 

kishte emigruar në Amerikë në 

moshë të re. Gjatë Luftës së Dytë Botërore 

ai u inkuadrua në radhët e ushtrisë 

INFO 

amerikane dhe mori pjesë në shumë luftime 

të ashpra që forcat amerikane patën 

në ishujt e Paqësorit. 

Sotir Noke 

Sotir Noke, lindi në Dardhë të Korçës. Në 

vitin 1905 ai emigroi në SHBA dhe në vitin 

1910 ai ishte studenti i dytë shqiptar 

që mbaroi kolegjin amerikan te „Amerikan 

Internacional College“ në Springfield 

të Massechustes. Vetëm pak kohë më 

vonë ai u bë ndoshta shqiptari i parë që 

luftoi për ushtrinë amerikane, pasi në vitin 

1914, gjatë Luftës I Botërore ai mobilizohet 

në formacionet ushtarake të këtij 

vendi. Pas përfundimit të luftës ai u kthye 

përsëri në Amerikë, ku hapi një nga shtypshkronjat 

më të mira në vend. 

Paul Prifti 

Paul Prifti, i lindur në SHBA nga një çift 

emigrantësh shqiptarë, u mobilizua si 

pjesë e marinës amerikane gjatë Luftës 

së Dytë Botërore. Ai mori pjesë në shumë 

luftime që zhvilloi luftanija e tij kryesisht 

në oqeanin Atlantik, duke u dalluar për 

guxim dhe trimëri. Kjo bëri që ai të dekorohej 

me medalje të shumta. 

Ervin Dervishi 

Ervin Dervishi është edhe shqiptari i parë 

që u vra në Irak në gusht të vitit 2004, jo 

si pjesë e formacionit ushtarak shqiptar 

që ndodhet në Irak, por si pjesë e trupave 

amerikane. I emigruar në Shtetet e 

Bashkuara të Amerikës, në vitin 1999 së 

bashku me familjen e tij ai do regjistrohej 

vetëm pak kohë më vonë trupat ushtarake 

amerikane. Ai u vra gjatë një prite nga 

forcat terroriste irakiane. 

Gentian Marku 

Lindi në vitin 1983, në Lezhë dhe në Shqipëri. 

Në vitin 1997 Gentiani bashkë me 

familjen e tij emigroi në SHBA. Pas zhvendosjes 

në SHBA, Gentiani ndoqi në 

Warren shkollën e mesme Warren Woods 

Tower High School. Në prill të 2002-shit 

përfundon Shkollën e Këmbësorisë dhe 

më pas u regjistrua në marinën ushtarake 

të SHBA-së dhe u bë pjesë e në luftimet 

për çlirimin e Irakut. Në nëntor të 

vitit 2004 ai gjen vdekjen nga një sulm i 

rebelëve irakianë. 


a.j 

35

36 

autor: Xh. 

Kallaba 

shesh në 

Oerlikon 

regjisorja 

Kallaba 

FJALËKRYQI 

botues i 

Albsuisse 


Liria e 

Kosovës 

detyrë e 

aktorit në 

film 

foto 

1 

asylorganisation 

induksion i organizm. 

banori i 

kroacisë 

qyt.i Ismajl 

Qemalit 

shkronja e 

parë 

em. femre 

m. 

Foto 2 

shqetëson 

gjer. 

vend pa njeri amper 

i panjohuri 

(gr.) 

mjet kalimi 

të lumit 

fryma RT i Kosovës shegë dy zanore 

një (rom.) 

ujëdhesë 

koralesh 

e madhe djalosh 

induksion çmimi zanorja e 

katërt 

banorja 

zvicerane 

kredidhënës 

në CH 

...consulting 

armata 

irlandeze 

lek 

koreogr. 

Kryeziu 

alfa 

dhënia e çli 

mit të lartë 

nota dytë 

muzik. 

Esat shk. 

pastroi ...Prisli 

zanore jona helikopt. 

shp.(CH) 

rumani + 

sekondë 

more 

3,14 

metaforë e 

gjatë 

Wajat... 

Luksemburg hercegovas 

djath 

zviceran 

Vebia 

mbrapsht 

uran + 

st.galen 

fitim rasti 

mor 

fshati (pop.) 

Italia 

dhe (lat)+ 

kalium 

pjesë lirike 

(m) 

agj.ital. e 

shtypit 

silici 

vendbanim 

në Gjermani 

në ç‘masë 

alt 

flutur. i parë 

përemër 

vetor 

nëna këng. shq. 

Vllasaliu 

tesin 

Konjufca 

(vetëv.) 

baki (shq.) baba 

notë m. 

bëj vrima! bor 

emër femre 

rreze iniciator 

aktin (kimi) 

energji, 

oksigjen 

kaltër 

viktoria 

prefiks latin 

tantal 

:: MÄRZ 2008 :: 

lumë në 

austri 

ndal 

metër 

kundrejt dita 

ekip bask. 

grek 

përemër 

vetor 

vend i emirit

:: MÄRZ 2008 :: 

DASHI 

Profesion dhe karrierë 

Ju në këtë muaj do të keni shanse të mira në anën 

profesionale. Një pengesë e vogël kah mesi i muajit 

mars nuk duhet të ju brengosë. Ju duhet të shfrytëzoni 

shanset tuaja për ngritjen profesionale. 

Dashuri dhe partneritet 

Sharmi dhe ndjenjat e tua të bëjnë shumë të dashur 

për të tjerët. Ju do ta shijoni dashurinë në këtë kohë. 

Çdo lidhje e tanishme dashurie do të mbetet për një 

kohë të gjatë. Ju do te jeni shumë më fat dhe do të 

liroheni nga brenga e vjetër. 

GAFORRJA 


Ju duhet ti merrni gjërat më shtruar në anën profesionale. 

Këtë do ta vërejnë edhe kolegët tuaj të punës. Yjet 

ju dhurojnë një klimë të mirë të punës 


Shigjeta e amorit ju ka qëlluar ju. Yjet ju sjellin shumë 

fat. Në këtë muaj do te jeni i mbushur me plot dashuri. 

Pra shfrytëzoni shanset tuaja të shumta të dashurisë. 

PESHORJA 


Sukseset në anën profesionale nuk mund të arrihen 

pa mund. Për të pasur sukses duhet të jeni i zellshëm. 

Nga një herë duhet të keni durim për tì realizuar planet 

tuaja. Thellimi në një detyrë mund të ju sjellë shumë 

kënaqësi. 


Ju nuk keni nevojë të jeni pesimistë sepse në këtë muaj 

amori është në anën tuaj. Besojuni yjeve dhe bëhuni 

optimist. Në fakt, fati nuk do tìu qëllojë ashtu si ju 

mendoni por aty diku, afër. Në këtë muaj juve ju duhet 

një zemërbutësi dhe shumë durim. 

BRICJAPI 


Planet tuaja më të mira i arrini me modesti. Ju duhet të 

mendoni pozitivisht për anën tuaj profesionale. Problemet 

janë normale në jetë por ato duhet të zgjidhen. 


Nga brendia juaj burojnë thirrje për një dashuri të re. 

Por kujdes! Yjet ju preferojnë të jeni shumë të kujdesshëm 

ndaj partnerit tuaj. Egoizmi juaj në këtë fazë mund 

të ketë pasoja të paparashikueshme. 

DEMI 


Fati u takon atyre që angazhohen. Për këtë arsye ju 

nuk duhet tì lini asgjë rastësisë. Por duhet të jeni aktiv 

në vendin tuaj të punës. Në këtë muaj keni shanse 

shumë të mira për një fillim të ri. 


Fati do të ju sjell forcë shpirtërore. Në veçanti nga mesi 

i muajit do të keni shumë suksese në dashuri. Ju duhet 

të jeni më shumë komunikativ në vendet që janë të 

rëndësishme për ju. Ju preferohet një aventurë e re 

në dashuri. 

LUANI 


Ju duhet të jeni të gatshëm tì pranoni edhe gjërat që 

nuk shkojnë ashtu siç dëshironi. Luftërat për pozitë në 

vendin e punës në këtë kohë mund të jenë të rrezikshme. 

Duhet të jeni më i kujdesshëm dhe të largoheni 

nga thashethemet me kolegët. 


Kujdes me shoqërinë e re. Jepni përparësi shoqërisë 

së vjetër por përjashtoni çdo iluzion të vjetër. Ia vlen të 

bëhet një përpjekje për të aranzhuar takim me shoqërinë 

e vjetër. 

AKREPI 


Evitoni sa më shumë aventurat në profesion. Ju duhet 

të keni qëndrim kritik ndaj propozimeve me të cilat 

ballafaqoheni. Yjet ju tërheqin vëmendjen që të jeni 

më të durueshëm. Padurimi nuk ju çon përpara dhe ju 

pengon në realizimin e qëllimeve tuaja. 


Në këtë muaj do të keni vështirësi në punë të dashurisë. 

Shpeshherë ndryshimet e vogla janë shumë më 

pozitive se vendimet e mëdha. Mendoni në qetësi rreth 

kësaj para se të bëni diçka për të cilën mund të pendoheni. 

UJORI 


Pozita juaj është e palëkundshme. Nuk keni nevojë tì 

realizoni qëllimet tuaja në mënyrë jo korrekte. Vetëm 

mos lejoni që të provokoheni. Në fund do të bëni një 

hap vendimtar përpara. Ju keni shanse të mira për fitime 

materiale. 


Këtë muaj yjet janë në favor tuajin. Shumë ëndrra 

mund të ju realizohen. Mirëpo për tì realizuar këto duhet 

të rezervoni kohë. Nga fundi i muajit do të ju rriten 

shanset në planin e dashurisë. 

HOROSKOPI MARS `08 

BINJAKËT 


Një punë e filluar qëmoti duhet përfunduar me çdo 

kusht. Kjo do të ju shpaguhet dhe do të ju sjellë 

kënaqësi. Nëse i pranoni gabimet tuaja kjo nuk ndikon 

negativisht ë prestigjin tuaj. Kolegët tuaj do ta respektojnë 

një gjë të tillë. 


Përditshmëria juaj do të magjepset nga një energji e 

fuqishme e dashurisë . Me plot ndjeshmëri do të kaloni 

nëpër kulmet e kënaqësisë. Pra shijoni këto çaste të 

lumturisë. Paraqituni te dashuritë e vjetra. 

VIRGJËRESHA 


Mos u brengosni për të kaluarën. Edhe në anën profesionale 

gjërat themelore vendosni vetë. Nëse do të 

jeni optimist, nuk do të ju mungojnë sukseset. 


Shoqëritë e reja ju bëjnë të dashuruar dhe të lumtur. 

Ky freskim në jetën tuaj të dashurisë gjallëron ndjenjat 

dhe zgjon frymën e gjërave të harruara. Fundja, është 

art që fatin ta shijoni me të vërtetë. 

SHIGJETARI 


Pak ambicie në profesion është e dëshirueshme. Këtë 

qëndrim duhet ta respektoni dhe sukseset në profesion 

nuk do të mungojnë. Vlerësojini në mënyrë reale 

shanset dhe mundësitë tuaja. Besojini fuqisë së vullnetit 

tuaj. 


Kokën lart dhe rri i qetë. Ju do të jeni i kënaqur nëse 

të tjerëve dhe vetes i jepni kohë të mjaftueshme . Në 

fund të muajit do të përjetoni shumë ndjenja të fuqishme. 

Planifikoni netët tuaj me fantazi dhe romantikë. 

PESHQIT 


Në profesion gjatë kësaj kohe mund të keni sukses të 

plotë. Ju do të jeni fituesi fatlum. Keni vlera kulminante 

kozmike dhe mund të kënaqeni me ndryshimet pozitive. 


Formula e domosdoshme magjike për sukseset tuaja 

erotike shumë e thjeshtë dhe efektive. Sinqeriteti plus 

guximi, janë baras me fatin. Shfrytëzojeni. 


37

ORARI I PUNËS: 

e hënë - e premte: 08:30 - 12:00 

13:00 - 20:00 

e shtunë 09:00 - 16:00 

�� 

�� 

versaci 

50 % 

ZBRITJE 

Mjeku PREVENCION i dhëmbëve në Zürich 

Dr. Shpetim Boshnjaku 

Stomatolog 

Në kërkim të shqiptarëve të suksesshëm, 

Albsuisse kësaj radhe kontaktoi 

Dr. Shpetimin, nga Gjakova. Është 

41 vjeçar dhe i martuar. Mjekësia në 

familjen Boshnjaku tashmë ka traditë. 

Gruaja, Dr. Miranda është mjeke 

SUVA REHA-Klinik në Bellikon, ndërsa 

vëllau i Shpetimit, Dr. Selajdin Boshnjaku, 

ortoped i njohur në Gjakovë. 

Jo rastësisht e vizituam Dr. Shpetim 

Boshnjakun në ordinancën e tij në 

Cyrih. Në fi llim, fytyra e tij tregonte një 

habi dhe sa po fi lluam t’i shpjegonim 

se jemi nga albsuisse, ai na kthej në 

gjakovarqen e tij: „aiiii, po mar, e di 

këtë gazetë. M’vjen pa pare n‘ shpi. A 

osht qashtu?“ 

Pas studimeve në Prishtinë, Bernë 

dhe Cyrih, diploma e tij është njohur 

SCHLAFZIMMER 

4`990.- 

2`990.- 

nga komisioni Federal për njohjen e 

diplomave mjekësore në Bernë si dhe 

nga Departamenti Kantonal i Shëndetësisë 

në Cyrih për ushtrimin e pavarur 

të profesionit të stomatologut. 

Në veçanti vlenë të përmendim eksperiencën 

e tij një vjeçare në në Universitetin 

e Gracit në Austri në fushën 

Kirurgjisë orale. 

Në Cyrih ndanë ordinancën me kolegun 

e tij gjerman dr. Dichter . ndërsa 

personeli pothuajse dominohet nga 

shqiptarët, duke përfshirë këtu dy 

motrat si dhe teknikun e dhëmbëve, 

zotëri Agron Ajrullai . Nga biseda me 

dr. Shpetimin, kuptuam se përveç 

cilësisë së lartë zvicerane këtu edhe 

çmimet janë shumë të volitshme. Dr. 

Shpëtimi na informoi se gjatë bërjes 

së ofertave, ai gjithnjë merr parasysh 

faktin se bashkatdhetarët tanë 

mbështesin edhe familjet e tyre në 

Republikën e Kosovës. 

�� 

�� 

�� 

Zahärzte am Steinwiesplatz 

�� 

�� 

3-2-1 ECHT LEDER 

3`590.- 

2`390.

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

Ohmstrasse 14 

8050 Zürich 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

www.reklamach 

info@reklama.ch 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

��

KREDI ME 8.5 % 

KREDI EDHE PËR PENSIONISTË DHE TEMPORER 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

�� 

KËRKOJMË PUNËTORE ME PËRVOJË PUNE NË LËMINË E SIGURIMEVE DHE KREDIVE

Dita e lume erdhi. E GËZOFSHIM PAVARËSINË! - Albsuisse

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?