Page 1 m &j,i":? iff I 9 T Y rf jjCT, JV St""- - 3tds:e i'. H4WAii - mwmh ...
Page 1 m &j,i":? iff I 9 T Y rf jjCT, JV St""- - 3tds:e i'. H4WAii - mwmh ...
Page 1 m &j,i":? iff I 9 T Y rf jjCT, JV St""- - 3tds:e i'. H4WAii - mwmh ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
li<br />
F<br />
1ST' a<br />
fi<br />
r a; - e<br />
.<br />
i ' &<br />
"V, "v<br />
1 '"- -' .f --,:t<br />
v. ,<br />
. -- V; - '<br />
l & a?<br />
JC :-- -<br />
K, a ,j .- in .<br />
Q<br />
i;<br />
f.<br />
'<br />
1 , 1<br />
lb<br />
If<br />
li-- a<br />
F,<br />
r<br />
i, - .1<br />
nm Sfe:t"JU<br />
tS VA<br />
KO MAKOU POE HELU3ELU<br />
Hamuli o k. losa pinepine mat<br />
o na olelo hoahewa tuai to makuu<br />
mau poe lawe nupepn mat, e oili<br />
ana i ka lawe pololei o!e o kekahi1<br />
poe luna i na nupeprt. ke ksn. leo<br />
aku nei makou i ko lakou lokoinai-k- ai<br />
e hoike koke mai ia lot-.- o ia<br />
makou, a e hooponopono koke ia<br />
no ia bemahema.<br />
Nupepa Paha Pule.<br />
Ko ka hookas miia ana oia keia<br />
malalo iho:<br />
Kope hookahi lOKeneta<br />
Kkoln Mabina 50 rt<br />
Eono Mahina f 1.00<br />
Hookaln Makabiki....2.00<br />
Ko ka uku ana mnhope o ka mabina<br />
oia. keia:<br />
Kkola Mabina 75 Keneta<br />
Eono Mabina $1.25<br />
HookahiMakahiki... 2.50.<br />
Ka Nupepa<br />
POTii jmstsnji<br />
j?. M. ROONEY,<br />
Lima Nui.<br />
TI30S. P. SPENCER,<br />
' J.witahoojionopono.<br />
Honolulu. : : Del:. 1, 1894.<br />
Ka La Kuokoa.<br />
0 ka La Hoihoi Ea, Nove-mab- a<br />
28, oia ka la hauoli loa<br />
ma ka puuwai o ka lahui Hawaii,<br />
a i kaulana nui hoi nialo-k- o<br />
o kona moolelo niai ka 1843<br />
niai a hiki i keia Poakolu iho<br />
noi. oia ka piha ana o ke Kana-lim- a<br />
Makahiki i ae ia mai o<br />
kona kuokoa o na mana aupuni<br />
hui o Enolani me Farani.<br />
Aole i hoomanao pili aupuni<br />
ia keia la e ka ropubahka Hawaii,<br />
inamuli o ko lakou nia-na- o<br />
lili punalua ia oe e Hawaii<br />
lahui, oia ke kumu hoomanao<br />
ole e like me ka lakou hana i<br />
hooko ai ma<br />
1893.<br />
ka la 17 o Ianu-ar- i,<br />
0 keia malalo iho ua loli ana<br />
no ka loaa ana mai o ke kuokoa<br />
o Hawaii, penei:<br />
Feb. 25, 1843 Lawe pio ia<br />
o Hawaii o Haku Geo. Paulete,<br />
a huki ia ka line o Beritania<br />
Nui.<br />
lulai 31, 1843 Hoihoi hou<br />
ia ka hao kumu o Hawaii e<br />
Adimarala Kamaki, a huki ia<br />
iluna.<br />
Novoniaba 28, 1844 Apo-n- o<br />
ia ka noho aupuni kuokoa<br />
ana o ka Paeaina Hawaii, e na<br />
mana nui o Beritania Nui me<br />
Farani.<br />
Mai keia makahiki 1844 mai<br />
o ka noho'kuokoa ana o Hawaii<br />
malalo o kona kaupokn<br />
halo ponoi, a hiki i ka la 17 o<br />
Ianuari i hala 1S93, ua liooka-hu-li<br />
kuleana ole ia iho la e Ki-vi- ni<br />
malalo o ka hoohana kuleana<br />
ole ia ana o ko Amcrika<br />
uiaua kaua moana no ka po-mai- kai<br />
o kekohi huina kakai--.<br />
kahi o na poe mikanele aihue<br />
mo ka powa, a oia keia aupuni<br />
repubalika o S. B. Dole e noho<br />
hoomalu nei i keia manawa, i<br />
hoowahawaha a hoopailua mao-pop- o<br />
ia o ka puuwai Hawaii, i<br />
. hoike i ko lakou manao akea<br />
mo ke apono ole i ka repubalika,<br />
ma ka lawo ole i ka hoohiki<br />
kakau inoa mo ko koho balota<br />
hilahila ole i malama ia iho nei<br />
i jka maliina o Okatoba i hak.<br />
Ua hoopii inaibak ia se Mr,<br />
Pais, luna nui o ka aa-nt- e, a<br />
ma loa lima ban oe, no ka<br />
htwa, hoomsiaomo kftkmoioaa,<br />
in& ka oakii i& taa o kikahiwa-we<br />
o ka ho, a kukiia iiaaa o ke<br />
kttki paoa o Kukwuto, ? eiii<br />
. kkaki 11a o ka papa himeai o<br />
ia faakpalc e nana aks aaa xm<br />
.Um!m aku o 100 ata. O<br />
IT; O. pCanika, Loio Kahuw" k<br />
.MMk o k Aaptitii a ma<br />
(molt; Ik Iw ka hoi<br />
Txrrrxm nt-- p t<br />
in?. ATT A?<br />
Keia-- FalapaJa ApnM o ke<br />
Ktikala Kaua.<br />
Ma kekahi papaaina i haawi<br />
ia e na hoa o ka puali kipu po-lol- ei<br />
i ka pule i hala, ua hapai<br />
ia ae ke kiaha mua loa no ka<br />
hoomanao ia Peresidena S. B.<br />
Dole me na olelo pahemo<br />
ma-ho- pe<br />
o ka hoohiwahiwa "o<br />
Mr. Dole wale no ke kanaka<br />
hookahi maluna o ka ilihonua<br />
holookoa, nana i aa a pakike<br />
aku i kekahi kauoha hooko pili<br />
aupuni lahui a ka Repubalika<br />
Nui o Amcrika Huipuia, me<br />
ka loaa ole iaia Dole" o kekahi<br />
puupuu ma kona kikala no<br />
ka hoeha ia." Auwe-he-he-n- el<br />
He n.au olelo pupule maoli<br />
keia o ke ano kanialii, ma ka<br />
hoino pilikino i ke kanaka e<br />
noho poo nei ma ka noho Peresidena<br />
o keia aupuni mana<br />
nui, ua loaa ka ia Mr. Sanafo-d- a<br />
B. Dole ka lanakila nui maluna<br />
o ke kumuhana a Kalivi-lan- a<br />
i kukala ai no ka pono<br />
kumu o ka ninau Hawaii me<br />
kona lahui ponoi, matnuli o ka<br />
hiki ole ia Amerika ke komo<br />
kino iloko o kekahi kukala kaua<br />
akea me ka repubalika oki<br />
loa o na poe aeahaukae o ke<br />
ohohia ole ia e Hawaii.<br />
0 keia ka makou e olelo nei,<br />
o na olelo hooheneheue ma ka<br />
inoa o ka Peresidena o Amerika<br />
Huipuia, ua like ia me ka<br />
hoino i na miliona kanaka he<br />
kanaono malalo o ka hae hoku<br />
me kona mau molina, a lakou e<br />
hilahila ole ai ke ku mai imua<br />
o Dole & Co. a hoike i ke ku-la- na<br />
makee a haaheo no ko<br />
lakou hae a me ka aina<br />
hanau-Ak- a,<br />
o keia poe hapa Ameri-k- n<br />
Hawaii e knena nei ia lakou<br />
iho no ka hae-hok- u a ko loaa<br />
nei nae ka uku ia e ka repubalika<br />
Hawaii, ke huli aku nei<br />
lakou i keia manawa a hoino<br />
pilikino ia Peresidena Kalivi-lan- a,<br />
ke kanaka i koho pono ia<br />
e na miliona balota a puni ka<br />
aina holookoa. Heaha ka like<br />
o na miliona balota kanaka<br />
Amerika i koho ia Kalivilana,<br />
mamua o na balota he 1,907"<br />
kanaka huikau no ka repubalika<br />
oki loa o Dole & Co.?<br />
O ka haiolelo a Dr. Nichols<br />
i kualehelehe ai imua o na hoa<br />
ma ka papaaina, oia kekahi o<br />
na haiolelo kamalii loa me ka<br />
ike ole i kana mea i kamailio<br />
aif ina e hoohalike ia ae kona<br />
ano me na helehelena o ke kii<br />
o Kimo Pakaka ma ka pane<br />
hoomaikai a Mr. Dole i pahola<br />
ae ai i na koa p. g., i ka la a<br />
Kuhina "Wilisi i noi aku ai i<br />
ke aupuni no ka haawi pio mai<br />
a me ka hoihoi hou i ka Moi-waliin- e.<br />
O keia ka haiolelo a<br />
makou i makemake nui .ai e<br />
hoike akea aku i ka lahui Hawaii,<br />
mamuli o ka loaa ana ia-makhe<br />
manawa kupono e<br />
hooko ai i na Rikeekee o ko<br />
Mr. Dole manao koa o ka puuwai<br />
wiwo ole wale.<br />
Penei na olelo a Mr. Dole<br />
ma kana haiolelo e paiuuu ana<br />
i na koa aeahaukae 6 ka huikau,<br />
inahope iho o keia noi ha<br />
awi pio a Kuhina Amerika<br />
Wilisi:<br />
"Ua haawi ia na mahalo a<br />
pau i na koa makaainana e ku<br />
paa ana ma hope o ke aupuni, i<br />
ka wa l ike ia aku ai ka hoolele<br />
ia mai o na koa o ka mokukaua<br />
Piledelepia, oiai e noho ana ka<br />
Ahakuk8, He Ka kupilikii ta<br />
no ka hiki ke hoolal i kekahi<br />
liana, ma ka ee aku e ki-po- ka ia<br />
mai ka liale mana hooko a haa--<br />
.<br />
PW- - Iioko o keia wa kupili- -<br />
kn. ua e mai na koa kupaa e<br />
kokaa i ke aupuni. ma ka aa<br />
ak,e.paioit nakoa Amerika<br />
maluna ke kahakaua." '<br />
O keia na olelo paakaoo a<br />
Mr. Dole --i kt wiwo tle d m.<br />
koa aeahaukae o ka repubalika<br />
ma kaa aira e pdb uw na<br />
Mtfttiko o lea mokstkao Ame<br />
1" Piledelepk Dwaike-a- -<br />
nasa. uami-iui-u jva.Tame e<br />
hiki kepuni i kek. mau olelo<br />
waliahee aMx. Dole ika wiwb<br />
o na koa pr g.l "Da poina anei<br />
oia mamua o ka noho ana<br />
o ka halawai a keia ahaku-k- a,<br />
a mamua hoi d ka hoolala<br />
ia ana o ka lakou papakuhikuhi<br />
holo e pee maliope o na papa-kauk- au<br />
o ka hotele puhi okole-lia-o<br />
o ka Hotele Hawaii, a mai<br />
laila ae ke loaa ole ka maluhia,<br />
holo hou e pee mahope o na<br />
keena oihana Kanikela Amerika<br />
me Beritania, aole anei oia<br />
ka papakaua hohe wale a Dole<br />
ic Co. i lioopaa mua at no ko<br />
lakou mau olal<br />
. Ha! ha!! ha!!! O keaha ka<br />
oiaio o kau olelo e kamailio nei<br />
e Mr-- Dole? Aole anei i loaa<br />
mua mai kekahi leta mai ke<br />
aupuni Amerika mai ia Kuhina<br />
Haki, e hoike maopopo mai<br />
.ana me ua huaolelo AOLE e<br />
hoolele ia ko Amerika mau<br />
pualikoa no ka hooko aku i ke<br />
noi hoihoi aupuni Moi a<br />
Kaii-vilan- a,<br />
aka, he mau noi wale<br />
no keia ma ke ano hoaloha?<br />
TJa puka mai ka nupepa<br />
Hoku o ka Poakolu nei me na<br />
olelo, e hoole ana i ka oiaio i<br />
hoopunipuni, a ua aa maoli no<br />
ka ke aupuni p. g. e hakaka<br />
me Amerika. Hole samoka!<br />
Owai ke kanaka hupo loa e<br />
manaoio i keia mau olelo, e aa<br />
ana ke aupuni o Dole & Co.,<br />
me kona inau koa huikau he<br />
300 wale no e paio me na<br />
tau-sa- ni<br />
koa Amerika e holoholo<br />
nei maluna o ka iliaina o na<br />
moanawai akea?<br />
Owai ka hoopunipuni nui ma<br />
keia kuhikuhi a makou no keia<br />
leta? Ke hai aku nei makou<br />
me ka hilinai, aia iloko o ke<br />
keena Amerika i keia la, e loaa<br />
no keia kope a ke aupuni Arae<br />
rika i hoouna mai ai ia. Dole &<br />
Co. a o na hoole ana ma ka<br />
aoao o Kuhina Haki, ke hai<br />
aku nei makou me ka wiwo ole<br />
he hoopunipuni iho loa ia o<br />
ka wahahee, a o ke Kuhina<br />
Amerika Wilisi, oia ka luna-kanaw- ai<br />
nana e haawi mai ka<br />
olelo hooholo no ka oiajo o ka<br />
makou mau olelo, a e loaa pono<br />
ai hoi ka pukalua o ke au<br />
puni mikanele o na poe kipi me<br />
ka aeahaukae.<br />
Ke hooki nei makou i keia<br />
pane me ke kapa aku i ke poo J<br />
o ka repubalika Hawaii o Mr<br />
S. B. Dole, he kanaka Hama-bag- a<br />
oia; a o na poe maloko o<br />
keia anaiua inu bia e hoolohe<br />
nei i keia mau olelo no ko lakou<br />
wiwo ole, ua like no lakou<br />
me na lielehelena o Mr. Dole<br />
ka Hamabagal<br />
Wahine Haole Kin!<br />
Ua hai-i- a mai ia makou, ua<br />
kipa aku kekahi wahine haole<br />
Kiu i kahi d ka Moiwahine ma<br />
Wakmekona Hale, e haawi i<br />
kana makana me na olelo pa-he- le,<br />
ua hiki loa iaia ma na ano<br />
a pau ke hoolakoi na kanaka<br />
Hawaii me napu no ke kaua i<br />
ka repubalika Hawaii, ina e ae<br />
mai ana ka Moiwahine i kona<br />
manao e hoouna aku oia i na<br />
manawa a pau ana e makema<br />
ke ai ilokovo keia mau la.<br />
TJa haawi ia keia papaleo<br />
me ke kulana maalea loa o ka<br />
wahine haole, a ua loaa koke<br />
iaia kekahi pane mai ka Moi<br />
wahine mai, e hoole ana i ka<br />
hiki ole iaia ke koho. no ka<br />
Tnakemake.ia mau lako kaua,<br />
oiai ko kakou. komisina e hoo-mau<br />
la no i kana huakai imi<br />
pono no ;Hawan me ka pauaho<br />
ole.. ,:.<br />
--O keia iio kaiii wahine haole<br />
kuai pu o &bmui Papula ua<br />
kipaku i nmi oia no kona lioao<br />
& hoowatawale .a;Tramu- - dclka<br />
MiwaJiKe e kdts4 ai iloko o<br />
W0Ko'b<br />
Waihb M&lie <strong>i'</strong>na Waliinel<br />
me na KeikL<br />
Na.01eIo Maemae-ol-e aia<br />
Xxipepa "Hoku."<br />
Ina i oia loihi ka Moi Solo--<br />
mona o ka lahui Iseraela a hiki<br />
11 i ..- -<br />
hoko o Keia; maKaniKi Iy4, a<br />
ikemaka i ke kumuhana a me<br />
na kahua i kukulu'ia ai ka re<br />
pubalika o Hawaii me na olelo<br />
hilahila ole a ka nupepa Hoku<br />
e kiola nei i ka lepo maluna o<br />
na nome Jtiawau, ma me na<br />
manao hiki ole ke kanalua ia<br />
ko ka Moi Solomona hoopuka<br />
koke mai i kana olelo hooholo<br />
kaulike, (me ke kali ole i na<br />
ao ana a ka aha senate apuka<br />
Amerika, no na poe. Iseraela<br />
apuka o na hoomana hoomalo- -<br />
ka o Hawaii nei me keia mau<br />
huaolelo moakaka, penei:<br />
"He lio-k- ea maopopo au<br />
hoolaa ia no na Jio wahine o ka<br />
lahui Iseraela, aka, iloko o ke<br />
au o ko'u hooponopono aupuni<br />
no ka holomua, e ao i ka naau<br />
ao me ka nookanaka, a mai<br />
kipehi wale i ka hewa i Kana ia<br />
e na kane maluna o na wahine<br />
me na keiki. O ke kanaka<br />
naauao a makee i ka laahia o<br />
kona inoa. e lawe no oia i na<br />
koikoi a pau o ka ohana a<br />
maluhia kona home."<br />
O na olelo i hoopuka ia mai<br />
e ka nupepa Hoku i ka Poa- -<br />
kahi nei e kekahi o kona mea<br />
kakau. ua ili aku no . ke koikoi<br />
o ia manao haahaa loa o ka lili<br />
maluna o kona lunahooponopo<br />
no Johnstone, ma ka hookomo<br />
ana i keia mau olelo kojiu ole<br />
e lilo i kumii paio uo ko Hawaii<br />
ninau lahui e ku nei iloko<br />
o keia la me ke kiola mai i ka<br />
lepo o ko lakou inaina maluna<br />
o na wakinei Hawaii a me ka<br />
lakou mau keiki. Eia iho ke<br />
kahi pauku o ua kukulumanao<br />
la i hoopuka ia mai e Mr.<br />
Johnstone: ,<br />
tlO oa kumu nui o ka pilikia i<br />
me ka haulepnhu o ka aoao kala- iaina<br />
kokua.auDiim Aim, aia no ia<br />
maluna o ka nobona obina huikau<br />
o na kanaka Hawaii". Mai ka ma-bele<br />
mua a hiki i ka mahele hope,<br />
e loaa no keiaj mau pauku penei:<br />
1 O ke kumu baulepabu o ke<br />
aupuni Moi, no na Wahine 2 No<br />
na Kane; 3 Ko na Keiki i ao pono<br />
ole ia ma ko lakou mau home.<br />
O keia na kumu nui me kekahi<br />
mau haawlna like e ae o ka huli-h-ia<br />
o ke aupuni Moi, a aole he<br />
hookahi kanaka e noho nei maloko<br />
o ko Hawaii mau palena aina i<br />
nala a pau a puni ka makahiki, e<br />
hiki ke hoole mai no ka oiaio o<br />
keia.<br />
"Ina e lawe ia keia mau boike-i-ke<br />
no ka iinii ke kulana maemae<br />
o ka nohona lahui Hawaii me ka<br />
nohona maemae o kona Nohoaliit<br />
e loaa no ka haina moakaka pili<br />
labui me ka haina aole.1'<br />
O keia na huaolelo hoohe-wahew- a<br />
ole a ke kanaka Hawaii<br />
e haawi ai i kana olelo<br />
hooholo he enemi ino loa keia<br />
nupepa Hoku nona . ka poai<br />
mikanele 'e kokua nei i mea<br />
hoohenehene wahine Ha<br />
waii, ka lakou mau keiki, a me<br />
ka maluhia o ko lakou mau<br />
home, Aole makou i tnanad- -<br />
io, e hoole mai ana o Mr.<br />
Johnstone i kona noho oluolu<br />
ana me kana wahine Hawaii, e<br />
kaualako ia oia i mea kamailio<br />
pilikino iloko o na ninau pili<br />
aupuni e like me keia, a ka<br />
nupepa Hoku hoohalike ku-<br />
hihewa nei i kana' mau kamailio,<br />
o -- ke kumu imlihia o ke<br />
aupuni Hawaii no" ka maemae<br />
oh o na Wahine Wawaii, na<br />
Kane, amtikalalcmmau, Ke<br />
iki. ,<br />
Ua hoopuka iaka inoa o na<br />
wahine noka Mki ke hoino i ka<br />
Nohoalii no ka maemae ole,<br />
akik, he lili hkmo ko lakou<br />
nei i ka Moiwahioea me" kona<br />
lahui, ni&ka poinai ka 'hookomo<br />
pu iho aole on kanaka<br />
Hawaii:wa4e no ka- - mea e ' ko-m- o<br />
nei: iloko, o ia.aso v kamaa-buti<br />
o ka icwiwr; hewa' sse aa<br />
wahine, afcaf o PI <strong>rf</strong><br />
rK, kekahi iloko ia<br />
V<br />
s-<br />
'.'.. t<br />
- "s x.-- -<br />
fA"<br />
.J-<br />
T<br />
- 'j- -' 7a ' f;A-- v r<br />
T i5 'I,<br />
f.<br />
'<br />
-<br />
- -<br />
- . -<br />
11 ke aIual11 ninea. me<br />
ka pa e maoli do ike pahua<br />
ono Iol a na wahine Hawaii.<br />
Ke makemake net makou. ia<br />
oe e keia lunahooponopono wa-ha<br />
lepo A. Johnstone o ka nupepa<br />
hilahila ole a na mikanele<br />
ka Hoku, e hoike aku i kou<br />
kuhihewa malalo o ka lilikohu<br />
ole i ka inoev o na wahine Hawaii<br />
aole ia lakou ke kumu i<br />
hulihia ai ke aupuni o ka<br />
Moi-wahi- ne<br />
Liliuokalani? ka lakou<br />
mau kane a, me na keiki? Aole<br />
loa! Aka, he ohumu malu<br />
me ka aihue aupuni i na kuleana<br />
pilipaa o ka lahui Hawaii<br />
na ka poe mikanele, i kakoo ia<br />
e Kuhina Kivini me na koa<br />
Amerika, oia ke kumu o ka<br />
haawipio hookahe kokd ole ma<br />
ka aoao o ke aupuni Moi Hawaii,<br />
a ua hooiaioia ia mea ma<br />
ka hoike a Komisina Balaunu<br />
imua o ke aupuni Amerika.<br />
Heaha ke kohu o kau mau olelo<br />
like ole o ka oiaio me ka<br />
hoopunipuni, e kipehi nei maluna<br />
o na makuahine o ka lahui<br />
Hawaii? Aole anei e lawa<br />
kou inaina kipehi malalo aku. o<br />
ka inaina lili o kekahi poo niga<br />
kauwakuapaa? Heaha kou<br />
mea hoino pilikino ole iho i<br />
kau wahine mare ponoi ma ka<br />
hoolaha akea ae iloko o ka nupepa<br />
Hoku, oiai he kaikama-hin- e<br />
Hawaii oia hehapa Pake?<br />
Ke noi nei makou ia oe e<br />
keia lunahooponopono hupo a<br />
ka poai mikanele, e hoopau oe<br />
i kau kumuhana waha-lep- o ma<br />
ke kaualako ana i na wahine a<br />
me ka lakou mau keiki, i<br />
e mahalo ia ai ke<br />
kukulu ana i ke aupuni repubalika<br />
Hawaii, no ka mea, he<br />
hana ia na ke kanaka noonoo<br />
papau me ka hohe wale, a he<br />
hana hilahila hoi e ae ole ia e<br />
na lahui malamalama o ka<br />
ao<br />
ho-n- ua<br />
nei. Nolaila, o na wahine<br />
meka lakou mau keiki, o ka<br />
home ko lakou mau kuleana, a<br />
he hana naauao na ke kanaka.<br />
ka hoopakele ana i ko lakou<br />
mau pono pilipaa me ka maluhia-o<br />
ko lakou mau kino.<br />
KelaPaikau Koa.<br />
O ka paikau pualikoa huikau<br />
o ka repubalika Hawaii, ua malama<br />
ia ka hookahakaha ma<br />
muli o ka ae ana mai o na lani<br />
e haawi i ke kuaua- - a me ka<br />
lepo, no ka puali holookoa ma<br />
ke Kuea Alii nona ka huina<br />
he 185 kanaka.<br />
He maikai ka lole a ke au-pu- hi<br />
i kuai iho nei no na koa,<br />
aka, he oki loa na haawe pu<br />
ana ma na kikala, a ua hoike<br />
ae ka "Avalataisa" i na olelo i<br />
hoopuka ia e ke kino uhane o<br />
aliimakai Crowley o Kapalaki-k- d<br />
i ka wa e paikau' ana o na<br />
koa huikau ia Konela Fisa me<br />
keia mau olelo haanou o ka<br />
lihi launa ole aku i ke awa<br />
hookomo moku o Nu Bebeki,<br />
penei:<br />
"O keia paikau ana a na pu-lik- oa<br />
huikau o Hawaii no<br />
lakou na oia i mauna e make<br />
maluna o jia kahua kaua nui<br />
weliweli o Watalu no ke kupaa<br />
o ke aupuni repubalika Ha-<br />
waii, oia kekahi o na paikau<br />
(ula-la-la-he-- maikai ho) loa i<br />
ike mua ole ia (uhu!) ma keia<br />
aoao o ke kapakai Pakipika, a<br />
he mea hiki loa ke hoike mua<br />
ia ae peu-laka-- ul aole pualikoa<br />
ma ka mokuaisa o Kale-poni<br />
e hiki ke hoohalike ia me<br />
keia poe koa," (aeahaukael)<br />
Ina ua olelo io o Luna-ma-k- ai<br />
Crowley oKapakkiko' ma<br />
keia ano o ke kamaaina i na<br />
paikau; pualikoa o- - kona aina<br />
hanau ne mearMla loaia inar<br />
kdu ke ike aku i kekafii ptika<br />
nw ma keia- - tmojo- - Konanuar<br />
mni mena ?oleloi palapala jaT<br />
am fie, iaea-aii- a, aw . kaiMi.<br />
Gwky;mo. oielo e hamo waT<br />
k ana ao i ka koa 6 aa d. fir,.<br />
&<br />
,??<br />
able nae oia kooa anaoib hana.<br />
AolecMr. Crowley he<br />
kanaka hupo i ike ole i na rula<br />
oihana koa e like me ko lakou<br />
manao? A oki loa aku hoi i<br />
ka hiki i kooa puuwai ke ike i<br />
ka manao aihue a me ohumu<br />
ino wale o kekahi kanaka? O<br />
na poe makaikai kakaikahi na<br />
hoike oiaio no ka paikau oki<br />
loai haawi ia e na koa huikau<br />
o ka repubalika, aole me ka hie<br />
a me ke kekee ole o na laina<br />
kaua kuea, aka, me ke anapuu<br />
a me ke kaualako o na wawae<br />
na kumuhana i ike maoli ia e<br />
huki ia ana iloko o ka lepo.<br />
O na poe mikanele ka poo<br />
makaikai o ka paikau koa, a ua<br />
haalele ia na halepule a. hele i<br />
ka lealea kokua i ko lakou aupuni<br />
hou, ka mea a ua poe mikanele<br />
la i lewalewa ai ke alelo<br />
iwaho iloko o na kau ahaolelo<br />
o ke au Moi "aole keia he<br />
aina kaua," etc. Pehea hoi<br />
oukou e paa nei i na pui keia<br />
manawa? Ula-ka-hu- a!<br />
Ka Ninau Poo-Hakaha-<br />
ka<br />
o ka "Hoohui Aina."<br />
He mau olelo kamaaina i ke<br />
kanaka Amerika no ke kenetu-ri- a<br />
makahiki i halavae nei<br />
"Ma kahi a ka lahui Amerika<br />
a me kona aupuni e hoala ai i<br />
kekahi hana no ka pomaikai o<br />
ka lehulehu, aia he makana<br />
ohaoha ke ukali pili kokoke<br />
aku ana mahope o,konaalahele<br />
i kapa ia he Violomua; aka,<br />
iloko nae o keia mau makahiki<br />
elua o ka ninau Hawaii i wai-h- o<br />
ia aku imua o kona aha mana<br />
hana kanawai, na hiki i ke<br />
ao holookoa nei ke hooiaio aku<br />
i kona kulana hana o Amerika<br />
ke aupuni lohi loa ma kana<br />
mau hooponopono pili aupuni<br />
imua o ke kanawai, no ka ninau<br />
pili i ke oia a me ka make<br />
o ka lahui Hawaii e hoo-manawa- kali nui<br />
nei no aneaneelua<br />
makahiki."<br />
Aole he mau kumu oiaio e<br />
hiki ke hilinai aku, e kokoke<br />
mai ana he la e hoohui ia ai o<br />
Hawaii aina me ka repubalika<br />
nui o ke ao holookoa Amerika<br />
Huipuia. O na ano uiakani<br />
kohu ole a na kakoo o ka re<br />
pubalika ohohia ole ia me apuka<br />
aina e puhi mau nei iloko o<br />
kekahi mau halawai me na<br />
olelo, "aia no he la ma keia mua<br />
iho e hoohui ia ai kakou me<br />
Amerika!" O keia na olelo<br />
hiki ke hooiaio ia aku, aole loa<br />
e loaa he hookahi kiko iloko o<br />
ka haneri no ka ae mai o Amerika<br />
e lawe a apo ia Hawaii<br />
aina aihue mai ka lima o ka<br />
puali kipi o na mamo mikanele;<br />
no ka mea, o ke kanaka e<br />
paa nei i ka hoculi o keia aupuni<br />
nui Mr. Kalivilana, oia<br />
ka hoaloha oiaio o ka lahui<br />
Hawaii nana ka hana kaulike i<br />
unuhi mai i ke kuikahi apuka<br />
a Mr. Harikona, a aole loa oia<br />
e ae i kekahi hewa haahaa e<br />
hooko ia iloko o ke au o kona<br />
noho Peresidena ana no Amerika,<br />
ina aole he leo poloai mai<br />
ka Lahui Hawaii ponoi aku e<br />
noi ana no ka hoohui aina me<br />
ka Repubalika<br />
nei.<br />
JNui o ke ao<br />
Malalo o keia kumu makou<br />
e kanalua ole ai i ka Vhoopuka<br />
ae i na olelo moakaka Nawa<strong>i'</strong><br />
kakou e hoohui me Amerika?<br />
Na. S. B. Dole & Co. anei me<br />
kona mau kanaka huikau he<br />
1907? Aole anei ua lawa ke<br />
kulana no ke kanaka e hilahila<br />
ai ina he uhane kekahi iloko<br />
ona, no na olelo hoopunipuni ike<br />
aupuni Amerika; ua huliama-jhik-a lahui Hawaii i ka repu-<br />
balika poholalo? Aole anei o<br />
keia koho balota ohohia ole a<br />
S. B. Dole &: Co., ok na kumu<br />
kupono e: hoike okio akuai i<br />
nainana- lahui a pau oke ao<br />
holookoahalidowahawaha<br />
hoopailaa ka LahttT- - Hawaii i<br />
kekahi koho baiota haakae-- i<br />
f<br />
1<br />
- ? ft<br />
ike ole ia malalo iho. o katiaaf<br />
lamalama oka la elikemekek<br />
koho balota apuka a ka pdar<br />
mikanele?- -<br />
O ka makou e hoomaikeike<br />
aku. nei i ka khui Hawaii me<br />
kona mau hoaloha, o na o'elo i<br />
hoopuka ponoi e Peresidena'<br />
Kalnrikna me kona manao hoa-pon-o<br />
o ka makee inoa hanoha-n-o<br />
"O ko Hawaii ninau khui,<br />
he ninau k e fiooko ia no ka<br />
pono; a o ka kkou koi i ka<br />
'<br />
nia-aupu- ni<br />
Amerika Huipuia no<br />
ko lakou mau pono kumu, oia<br />
ka ninau hiki ole i kekahi aupuni<br />
kutnukanawai o ka honua<br />
ke hoowahawaha i ka pono lahui<br />
kumu i ulupa wale ia malalo<br />
o na hana kolohe."<br />
KaPiM oHanalei!<br />
Mamuli o ka oluolu o kekahi<br />
makamaka, i loaa mai ai ia<br />
makou keia - papainoa malalo<br />
nei o na poe palukuha o ka<br />
apana o Hanalei ma ke koho<br />
balota i hala, e hoike ana i ko<br />
lakou mau ano pakahi me na<br />
he-luhe-<br />
hana, a e loaa no i ka mea lu<br />
ke kii hoakaaka e hilahila<br />
mau ai kona naau, a hoowahawaha<br />
i ka ike hou i ko lakou<br />
mau helehelena.<br />
No ka pomaikai o ko makou<br />
poe heluhelu, ke waiho ia aku<br />
nei ka papainoa piha o na palukuha<br />
i mukii paa ia ko lakou<br />
niau kani-a- i e lilo i mau kauwakuapaa<br />
na ka poe mikanele<br />
mamuli o ke ake oihana.<br />
Anlnna Ake oihana.<br />
Abesaloma Afnkai Kula.<br />
Davies Kumukuln.<br />
Doverill Helu Auhau<br />
me Ohi.<br />
Ah Fat". Kanaka hana<br />
no Willis.<br />
Hatfield . Kapona moku<br />
J. Kakina ..Hope mukai.<br />
J. S. Kaoha . MakaL<br />
S. N. K. Kakina<br />
Z. Kakina .L. K. no Kawai- -<br />
hau.<br />
Kaholeiki .... . u Hanalei<br />
Toa Kaheleiki . . . Kanaka bona<br />
na "Willis.<br />
Kauraoheiwa Hope Luna Helu<br />
mo Ohi.<br />
Kahawaii Lawe Leta.<br />
Kinney. Aoho bilivi ia.<br />
Kahikikolo Hoohiki i Jure.<br />
Kahelomauna... Palukuha no Lota.<br />
jVL Kalama Hoohiki no ka wa<br />
hine.<br />
Kalama JSuki kao no Hana<br />
lei. - .<br />
Solomona Ku..Hoolohelehekii.<br />
Kamola Palaualelo.<br />
Kanehe Hoohiki i pau ka<br />
inoraki ia W. Laiki. Paa i. ka<br />
hoohiki ho nco kai loaa mai<br />
Make i ko kuhihewa me pnni<br />
wale.<br />
J. W Lota. . . .Haalulu mo Lolo,<br />
Louis AlakaiKula.<br />
Loto (keiki) . . Aihuo wabino.<br />
Kakaimoku... Makai bookani pnhu<br />
Mahainla. ... Noho kapae.<br />
Pita Nowlein.. Holoho apu<br />
Naohonui jKumukuIo.<br />
Henry Peter.. Lunahana a "Willis<br />
Papoko.......FIunona a Lota pani<br />
olo bipi.<br />
Lima Po Hunona 2 a Lota,<br />
kalua-a- i<br />
Louis Titcomb. Kanaka- - hana no<br />
Willis.<br />
Wille Werner. . Kumukula a hu<br />
nona a J. Kakina,<br />
C.H. Willis... Luna Nui oP.P.<br />
Co.<br />
Warralmann-.Paahan- a no Willis.<br />
Qkeiaka papainoa piha o na<br />
Hawaii palukuha mai ka lae<br />
mai o Kalaku a hiki i Kahihi-wa- i,<br />
koe aku o Kikuea me<br />
Koolau, a ma keia e ike ia ai,<br />
aole i komo pu aku ka lahui<br />
Hawaii oiaio o ka aina e a--i i<br />
ka maunu ekaeka a ka poai<br />
mikanele kipi e onou mai nei i<br />
na kamaaina e kumakaia i ko-naa- ina<br />
hanau me kona ohana<br />
ponoi iho.<br />
He huina oki loa Keia i ike<br />
ole k mamua iloko o ko Hawaii<br />
moolelo koho balota mai<br />
ke au mai o Keinqhoomanawa-nu-i<br />
a hiki i a Pereaidena Dole,<br />
o na komukuk, na lunakana-w- ai<br />
mem makai, kko walo<br />
no m. pW'kdbo &afcaka aa--<br />
rr --<br />
-" .1. t ---<br />
Uk-khc-loi '. '<br />
?r v ""'' -- ," ''.". "<br />
f<br />
sa:'<br />
Its1"- - 5" , PM?C-?- ' ? '<br />
- - .<br />
-., -- -<br />
AW.