11.02.2013 Views

Page 1 m &j,i":? iff I 9 T Y rf jjCT, JV St""- - 3tds:e i'. H4WAii - mwmh ...

Page 1 m &j,i":? iff I 9 T Y rf jjCT, JV St""- - 3tds:e i'. H4WAii - mwmh ...

Page 1 m &j,i":? iff I 9 T Y rf jjCT, JV St""- - 3tds:e i'. H4WAii - mwmh ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

li<br />

F<br />

1ST' a<br />

fi<br />

r a; - e<br />

.<br />

i ' &<br />

"V, "v<br />

1 '"- -' .f --,:t<br />

v. ,<br />

. -- V; - '<br />

l & a?<br />

JC :-- -<br />

K, a ,j .- in .<br />

Q<br />

i;<br />

f.<br />

'<br />

1 , 1<br />

lb<br />

If<br />

li-- a<br />

F,<br />

r<br />

i, - .1<br />

nm Sfe:t"JU<br />

tS VA<br />

KO MAKOU POE HELU3ELU<br />

Hamuli o k. losa pinepine mat<br />

o na olelo hoahewa tuai to makuu<br />

mau poe lawe nupepn mat, e oili<br />

ana i ka lawe pololei o!e o kekahi1<br />

poe luna i na nupeprt. ke ksn. leo<br />

aku nei makou i ko lakou lokoinai-k- ai<br />

e hoike koke mai ia lot-.- o ia<br />

makou, a e hooponopono koke ia<br />

no ia bemahema.<br />

Nupepa Paha Pule.<br />

Ko ka hookas miia ana oia keia<br />

malalo iho:<br />

Kope hookahi lOKeneta<br />

Kkoln Mabina 50 rt<br />

Eono Mahina f 1.00<br />

Hookaln Makabiki....2.00<br />

Ko ka uku ana mnhope o ka mabina<br />

oia. keia:<br />

Kkola Mabina 75 Keneta<br />

Eono Mabina $1.25<br />

HookahiMakahiki... 2.50.<br />

Ka Nupepa<br />

POTii jmstsnji<br />

j?. M. ROONEY,<br />

Lima Nui.<br />

TI30S. P. SPENCER,<br />

' J.witahoojionopono.<br />

Honolulu. : : Del:. 1, 1894.<br />

Ka La Kuokoa.<br />

0 ka La Hoihoi Ea, Nove-mab- a<br />

28, oia ka la hauoli loa<br />

ma ka puuwai o ka lahui Hawaii,<br />

a i kaulana nui hoi nialo-k- o<br />

o kona moolelo niai ka 1843<br />

niai a hiki i keia Poakolu iho<br />

noi. oia ka piha ana o ke Kana-lim- a<br />

Makahiki i ae ia mai o<br />

kona kuokoa o na mana aupuni<br />

hui o Enolani me Farani.<br />

Aole i hoomanao pili aupuni<br />

ia keia la e ka ropubahka Hawaii,<br />

inamuli o ko lakou nia-na- o<br />

lili punalua ia oe e Hawaii<br />

lahui, oia ke kumu hoomanao<br />

ole e like me ka lakou hana i<br />

hooko ai ma<br />

1893.<br />

ka la 17 o Ianu-ar- i,<br />

0 keia malalo iho ua loli ana<br />

no ka loaa ana mai o ke kuokoa<br />

o Hawaii, penei:<br />

Feb. 25, 1843 Lawe pio ia<br />

o Hawaii o Haku Geo. Paulete,<br />

a huki ia ka line o Beritania<br />

Nui.<br />

lulai 31, 1843 Hoihoi hou<br />

ia ka hao kumu o Hawaii e<br />

Adimarala Kamaki, a huki ia<br />

iluna.<br />

Novoniaba 28, 1844 Apo-n- o<br />

ia ka noho aupuni kuokoa<br />

ana o ka Paeaina Hawaii, e na<br />

mana nui o Beritania Nui me<br />

Farani.<br />

Mai keia makahiki 1844 mai<br />

o ka noho'kuokoa ana o Hawaii<br />

malalo o kona kaupokn<br />

halo ponoi, a hiki i ka la 17 o<br />

Ianuari i hala 1S93, ua liooka-hu-li<br />

kuleana ole ia iho la e Ki-vi- ni<br />

malalo o ka hoohana kuleana<br />

ole ia ana o ko Amcrika<br />

uiaua kaua moana no ka po-mai- kai<br />

o kekohi huina kakai--.<br />

kahi o na poe mikanele aihue<br />

mo ka powa, a oia keia aupuni<br />

repubalika o S. B. Dole e noho<br />

hoomalu nei i keia manawa, i<br />

hoowahawaha a hoopailua mao-pop- o<br />

ia o ka puuwai Hawaii, i<br />

. hoike i ko lakou manao akea<br />

mo ke apono ole i ka repubalika,<br />

ma ka lawo ole i ka hoohiki<br />

kakau inoa mo ko koho balota<br />

hilahila ole i malama ia iho nei<br />

i jka maliina o Okatoba i hak.<br />

Ua hoopii inaibak ia se Mr,<br />

Pais, luna nui o ka aa-nt- e, a<br />

ma loa lima ban oe, no ka<br />

htwa, hoomsiaomo kftkmoioaa,<br />

in& ka oakii i& taa o kikahiwa-we<br />

o ka ho, a kukiia iiaaa o ke<br />

kttki paoa o Kukwuto, ? eiii<br />

. kkaki 11a o ka papa himeai o<br />

ia faakpalc e nana aks aaa xm<br />

.Um!m aku o 100 ata. O<br />

IT; O. pCanika, Loio Kahuw" k<br />

.MMk o k Aaptitii a ma<br />

(molt; Ik Iw ka hoi<br />

Txrrrxm nt-- p t<br />

in?. ATT A?<br />

Keia-- FalapaJa ApnM o ke<br />

Ktikala Kaua.<br />

Ma kekahi papaaina i haawi<br />

ia e na hoa o ka puali kipu po-lol- ei<br />

i ka pule i hala, ua hapai<br />

ia ae ke kiaha mua loa no ka<br />

hoomanao ia Peresidena S. B.<br />

Dole me na olelo pahemo<br />

ma-ho- pe<br />

o ka hoohiwahiwa "o<br />

Mr. Dole wale no ke kanaka<br />

hookahi maluna o ka ilihonua<br />

holookoa, nana i aa a pakike<br />

aku i kekahi kauoha hooko pili<br />

aupuni lahui a ka Repubalika<br />

Nui o Amcrika Huipuia, me<br />

ka loaa ole iaia Dole" o kekahi<br />

puupuu ma kona kikala no<br />

ka hoeha ia." Auwe-he-he-n- el<br />

He n.au olelo pupule maoli<br />

keia o ke ano kanialii, ma ka<br />

hoino pilikino i ke kanaka e<br />

noho poo nei ma ka noho Peresidena<br />

o keia aupuni mana<br />

nui, ua loaa ka ia Mr. Sanafo-d- a<br />

B. Dole ka lanakila nui maluna<br />

o ke kumuhana a Kalivi-lan- a<br />

i kukala ai no ka pono<br />

kumu o ka ninau Hawaii me<br />

kona lahui ponoi, matnuli o ka<br />

hiki ole ia Amerika ke komo<br />

kino iloko o kekahi kukala kaua<br />

akea me ka repubalika oki<br />

loa o na poe aeahaukae o ke<br />

ohohia ole ia e Hawaii.<br />

0 keia ka makou e olelo nei,<br />

o na olelo hooheneheue ma ka<br />

inoa o ka Peresidena o Amerika<br />

Huipuia, ua like ia me ka<br />

hoino i na miliona kanaka he<br />

kanaono malalo o ka hae hoku<br />

me kona mau molina, a lakou e<br />

hilahila ole ai ke ku mai imua<br />

o Dole & Co. a hoike i ke ku-la- na<br />

makee a haaheo no ko<br />

lakou hae a me ka aina<br />

hanau-Ak- a,<br />

o keia poe hapa Ameri-k- n<br />

Hawaii e knena nei ia lakou<br />

iho no ka hae-hok- u a ko loaa<br />

nei nae ka uku ia e ka repubalika<br />

Hawaii, ke huli aku nei<br />

lakou i keia manawa a hoino<br />

pilikino ia Peresidena Kalivi-lan- a,<br />

ke kanaka i koho pono ia<br />

e na miliona balota a puni ka<br />

aina holookoa. Heaha ka like<br />

o na miliona balota kanaka<br />

Amerika i koho ia Kalivilana,<br />

mamua o na balota he 1,907"<br />

kanaka huikau no ka repubalika<br />

oki loa o Dole & Co.?<br />

O ka haiolelo a Dr. Nichols<br />

i kualehelehe ai imua o na hoa<br />

ma ka papaaina, oia kekahi o<br />

na haiolelo kamalii loa me ka<br />

ike ole i kana mea i kamailio<br />

aif ina e hoohalike ia ae kona<br />

ano me na helehelena o ke kii<br />

o Kimo Pakaka ma ka pane<br />

hoomaikai a Mr. Dole i pahola<br />

ae ai i na koa p. g., i ka la a<br />

Kuhina "Wilisi i noi aku ai i<br />

ke aupuni no ka haawi pio mai<br />

a me ka hoihoi hou i ka Moi-waliin- e.<br />

O keia ka haiolelo a<br />

makou i makemake nui .ai e<br />

hoike akea aku i ka lahui Hawaii,<br />

mamuli o ka loaa ana ia-makhe<br />

manawa kupono e<br />

hooko ai i na Rikeekee o ko<br />

Mr. Dole manao koa o ka puuwai<br />

wiwo ole wale.<br />

Penei na olelo a Mr. Dole<br />

ma kana haiolelo e paiuuu ana<br />

i na koa aeahaukae 6 ka huikau,<br />

inahope iho o keia noi ha<br />

awi pio a Kuhina Amerika<br />

Wilisi:<br />

"Ua haawi ia na mahalo a<br />

pau i na koa makaainana e ku<br />

paa ana ma hope o ke aupuni, i<br />

ka wa l ike ia aku ai ka hoolele<br />

ia mai o na koa o ka mokukaua<br />

Piledelepia, oiai e noho ana ka<br />

Ahakuk8, He Ka kupilikii ta<br />

no ka hiki ke hoolal i kekahi<br />

liana, ma ka ee aku e ki-po- ka ia<br />

mai ka liale mana hooko a haa--<br />

.<br />

PW- - Iioko o keia wa kupili- -<br />

kn. ua e mai na koa kupaa e<br />

kokaa i ke aupuni. ma ka aa<br />

ak,e.paioit nakoa Amerika<br />

maluna ke kahakaua." '<br />

O keia na olelo paakaoo a<br />

Mr. Dole --i kt wiwo tle d m.<br />

koa aeahaukae o ka repubalika<br />

ma kaa aira e pdb uw na<br />

Mtfttiko o lea mokstkao Ame<br />

1" Piledelepk Dwaike-a- -<br />

nasa. uami-iui-u jva.Tame e<br />

hiki kepuni i kek. mau olelo<br />

waliahee aMx. Dole ika wiwb<br />

o na koa pr g.l "Da poina anei<br />

oia mamua o ka noho ana<br />

o ka halawai a keia ahaku-k- a,<br />

a mamua hoi d ka hoolala<br />

ia ana o ka lakou papakuhikuhi<br />

holo e pee maliope o na papa-kauk- au<br />

o ka hotele puhi okole-lia-o<br />

o ka Hotele Hawaii, a mai<br />

laila ae ke loaa ole ka maluhia,<br />

holo hou e pee mahope o na<br />

keena oihana Kanikela Amerika<br />

me Beritania, aole anei oia<br />

ka papakaua hohe wale a Dole<br />

ic Co. i lioopaa mua at no ko<br />

lakou mau olal<br />

. Ha! ha!! ha!!! O keaha ka<br />

oiaio o kau olelo e kamailio nei<br />

e Mr-- Dole? Aole anei i loaa<br />

mua mai kekahi leta mai ke<br />

aupuni Amerika mai ia Kuhina<br />

Haki, e hoike maopopo mai<br />

.ana me ua huaolelo AOLE e<br />

hoolele ia ko Amerika mau<br />

pualikoa no ka hooko aku i ke<br />

noi hoihoi aupuni Moi a<br />

Kaii-vilan- a,<br />

aka, he mau noi wale<br />

no keia ma ke ano hoaloha?<br />

TJa puka mai ka nupepa<br />

Hoku o ka Poakolu nei me na<br />

olelo, e hoole ana i ka oiaio i<br />

hoopunipuni, a ua aa maoli no<br />

ka ke aupuni p. g. e hakaka<br />

me Amerika. Hole samoka!<br />

Owai ke kanaka hupo loa e<br />

manaoio i keia mau olelo, e aa<br />

ana ke aupuni o Dole & Co.,<br />

me kona inau koa huikau he<br />

300 wale no e paio me na<br />

tau-sa- ni<br />

koa Amerika e holoholo<br />

nei maluna o ka iliaina o na<br />

moanawai akea?<br />

Owai ka hoopunipuni nui ma<br />

keia kuhikuhi a makou no keia<br />

leta? Ke hai aku nei makou<br />

me ka hilinai, aia iloko o ke<br />

keena Amerika i keia la, e loaa<br />

no keia kope a ke aupuni Arae<br />

rika i hoouna mai ai ia. Dole &<br />

Co. a o na hoole ana ma ka<br />

aoao o Kuhina Haki, ke hai<br />

aku nei makou me ka wiwo ole<br />

he hoopunipuni iho loa ia o<br />

ka wahahee, a o ke Kuhina<br />

Amerika Wilisi, oia ka luna-kanaw- ai<br />

nana e haawi mai ka<br />

olelo hooholo no ka oiajo o ka<br />

makou mau olelo, a e loaa pono<br />

ai hoi ka pukalua o ke au<br />

puni mikanele o na poe kipi me<br />

ka aeahaukae.<br />

Ke hooki nei makou i keia<br />

pane me ke kapa aku i ke poo J<br />

o ka repubalika Hawaii o Mr<br />

S. B. Dole, he kanaka Hama-bag- a<br />

oia; a o na poe maloko o<br />

keia anaiua inu bia e hoolohe<br />

nei i keia mau olelo no ko lakou<br />

wiwo ole, ua like no lakou<br />

me na lielehelena o Mr. Dole<br />

ka Hamabagal<br />

Wahine Haole Kin!<br />

Ua hai-i- a mai ia makou, ua<br />

kipa aku kekahi wahine haole<br />

Kiu i kahi d ka Moiwahine ma<br />

Wakmekona Hale, e haawi i<br />

kana makana me na olelo pa-he- le,<br />

ua hiki loa iaia ma na ano<br />

a pau ke hoolakoi na kanaka<br />

Hawaii me napu no ke kaua i<br />

ka repubalika Hawaii, ina e ae<br />

mai ana ka Moiwahine i kona<br />

manao e hoouna aku oia i na<br />

manawa a pau ana e makema<br />

ke ai ilokovo keia mau la.<br />

TJa haawi ia keia papaleo<br />

me ke kulana maalea loa o ka<br />

wahine haole, a ua loaa koke<br />

iaia kekahi pane mai ka Moi<br />

wahine mai, e hoole ana i ka<br />

hiki ole iaia ke koho. no ka<br />

Tnakemake.ia mau lako kaua,<br />

oiai ko kakou. komisina e hoo-mau<br />

la no i kana huakai imi<br />

pono no ;Hawan me ka pauaho<br />

ole.. ,:.<br />

--O keia iio kaiii wahine haole<br />

kuai pu o &bmui Papula ua<br />

kipaku i nmi oia no kona lioao<br />

& hoowatawale .a;Tramu- - dclka<br />

MiwaJiKe e kdts4 ai iloko o<br />

W0Ko'b<br />

Waihb M&lie <strong>i'</strong>na Waliinel<br />

me na KeikL<br />

Na.01eIo Maemae-ol-e aia<br />

Xxipepa "Hoku."<br />

Ina i oia loihi ka Moi Solo--<br />

mona o ka lahui Iseraela a hiki<br />

11 i ..- -<br />

hoko o Keia; maKaniKi Iy4, a<br />

ikemaka i ke kumuhana a me<br />

na kahua i kukulu'ia ai ka re<br />

pubalika o Hawaii me na olelo<br />

hilahila ole a ka nupepa Hoku<br />

e kiola nei i ka lepo maluna o<br />

na nome Jtiawau, ma me na<br />

manao hiki ole ke kanalua ia<br />

ko ka Moi Solomona hoopuka<br />

koke mai i kana olelo hooholo<br />

kaulike, (me ke kali ole i na<br />

ao ana a ka aha senate apuka<br />

Amerika, no na poe. Iseraela<br />

apuka o na hoomana hoomalo- -<br />

ka o Hawaii nei me keia mau<br />

huaolelo moakaka, penei:<br />

"He lio-k- ea maopopo au<br />

hoolaa ia no na Jio wahine o ka<br />

lahui Iseraela, aka, iloko o ke<br />

au o ko'u hooponopono aupuni<br />

no ka holomua, e ao i ka naau<br />

ao me ka nookanaka, a mai<br />

kipehi wale i ka hewa i Kana ia<br />

e na kane maluna o na wahine<br />

me na keiki. O ke kanaka<br />

naauao a makee i ka laahia o<br />

kona inoa. e lawe no oia i na<br />

koikoi a pau o ka ohana a<br />

maluhia kona home."<br />

O na olelo i hoopuka ia mai<br />

e ka nupepa Hoku i ka Poa- -<br />

kahi nei e kekahi o kona mea<br />

kakau. ua ili aku no . ke koikoi<br />

o ia manao haahaa loa o ka lili<br />

maluna o kona lunahooponopo<br />

no Johnstone, ma ka hookomo<br />

ana i keia mau olelo kojiu ole<br />

e lilo i kumii paio uo ko Hawaii<br />

ninau lahui e ku nei iloko<br />

o keia la me ke kiola mai i ka<br />

lepo o ko lakou inaina maluna<br />

o na wakinei Hawaii a me ka<br />

lakou mau keiki. Eia iho ke<br />

kahi pauku o ua kukulumanao<br />

la i hoopuka ia mai e Mr.<br />

Johnstone: ,<br />

tlO oa kumu nui o ka pilikia i<br />

me ka haulepnhu o ka aoao kala- iaina<br />

kokua.auDiim Aim, aia no ia<br />

maluna o ka nobona obina huikau<br />

o na kanaka Hawaii". Mai ka ma-bele<br />

mua a hiki i ka mahele hope,<br />

e loaa no keiaj mau pauku penei:<br />

1 O ke kumu baulepabu o ke<br />

aupuni Moi, no na Wahine 2 No<br />

na Kane; 3 Ko na Keiki i ao pono<br />

ole ia ma ko lakou mau home.<br />

O keia na kumu nui me kekahi<br />

mau haawlna like e ae o ka huli-h-ia<br />

o ke aupuni Moi, a aole he<br />

hookahi kanaka e noho nei maloko<br />

o ko Hawaii mau palena aina i<br />

nala a pau a puni ka makahiki, e<br />

hiki ke hoole mai no ka oiaio o<br />

keia.<br />

"Ina e lawe ia keia mau boike-i-ke<br />

no ka iinii ke kulana maemae<br />

o ka nohona lahui Hawaii me ka<br />

nohona maemae o kona Nohoaliit<br />

e loaa no ka haina moakaka pili<br />

labui me ka haina aole.1'<br />

O keia na huaolelo hoohe-wahew- a<br />

ole a ke kanaka Hawaii<br />

e haawi ai i kana olelo<br />

hooholo he enemi ino loa keia<br />

nupepa Hoku nona . ka poai<br />

mikanele 'e kokua nei i mea<br />

hoohenehene wahine Ha<br />

waii, ka lakou mau keiki, a me<br />

ka maluhia o ko lakou mau<br />

home, Aole makou i tnanad- -<br />

io, e hoole mai ana o Mr.<br />

Johnstone i kona noho oluolu<br />

ana me kana wahine Hawaii, e<br />

kaualako ia oia i mea kamailio<br />

pilikino iloko o na ninau pili<br />

aupuni e like me keia, a ka<br />

nupepa Hoku hoohalike ku-<br />

hihewa nei i kana' mau kamailio,<br />

o -- ke kumu imlihia o ke<br />

aupuni Hawaii no" ka maemae<br />

oh o na Wahine Wawaii, na<br />

Kane, amtikalalcmmau, Ke<br />

iki. ,<br />

Ua hoopuka iaka inoa o na<br />

wahine noka Mki ke hoino i ka<br />

Nohoalii no ka maemae ole,<br />

akik, he lili hkmo ko lakou<br />

nei i ka Moiwahioea me" kona<br />

lahui, ni&ka poinai ka 'hookomo<br />

pu iho aole on kanaka<br />

Hawaii:wa4e no ka- - mea e ' ko-m- o<br />

nei: iloko, o ia.aso v kamaa-buti<br />

o ka icwiwr; hewa' sse aa<br />

wahine, afcaf o PI <strong>rf</strong><br />

rK, kekahi iloko ia<br />

V<br />

s-<br />

'.'.. t<br />

- "s x.-- -<br />

fA"<br />

.J-<br />

T<br />

- 'j- -' 7a ' f;A-- v r<br />

T i5 'I,<br />

f.<br />

'<br />

-<br />

- -<br />

- . -<br />

11 ke aIual11 ninea. me<br />

ka pa e maoli do ike pahua<br />

ono Iol a na wahine Hawaii.<br />

Ke makemake net makou. ia<br />

oe e keia lunahooponopono wa-ha<br />

lepo A. Johnstone o ka nupepa<br />

hilahila ole a na mikanele<br />

ka Hoku, e hoike aku i kou<br />

kuhihewa malalo o ka lilikohu<br />

ole i ka inoev o na wahine Hawaii<br />

aole ia lakou ke kumu i<br />

hulihia ai ke aupuni o ka<br />

Moi-wahi- ne<br />

Liliuokalani? ka lakou<br />

mau kane a, me na keiki? Aole<br />

loa! Aka, he ohumu malu<br />

me ka aihue aupuni i na kuleana<br />

pilipaa o ka lahui Hawaii<br />

na ka poe mikanele, i kakoo ia<br />

e Kuhina Kivini me na koa<br />

Amerika, oia ke kumu o ka<br />

haawipio hookahe kokd ole ma<br />

ka aoao o ke aupuni Moi Hawaii,<br />

a ua hooiaioia ia mea ma<br />

ka hoike a Komisina Balaunu<br />

imua o ke aupuni Amerika.<br />

Heaha ke kohu o kau mau olelo<br />

like ole o ka oiaio me ka<br />

hoopunipuni, e kipehi nei maluna<br />

o na makuahine o ka lahui<br />

Hawaii? Aole anei e lawa<br />

kou inaina kipehi malalo aku. o<br />

ka inaina lili o kekahi poo niga<br />

kauwakuapaa? Heaha kou<br />

mea hoino pilikino ole iho i<br />

kau wahine mare ponoi ma ka<br />

hoolaha akea ae iloko o ka nupepa<br />

Hoku, oiai he kaikama-hin- e<br />

Hawaii oia hehapa Pake?<br />

Ke noi nei makou ia oe e<br />

keia lunahooponopono hupo a<br />

ka poai mikanele, e hoopau oe<br />

i kau kumuhana waha-lep- o ma<br />

ke kaualako ana i na wahine a<br />

me ka lakou mau keiki, i<br />

e mahalo ia ai ke<br />

kukulu ana i ke aupuni repubalika<br />

Hawaii, no ka mea, he<br />

hana ia na ke kanaka noonoo<br />

papau me ka hohe wale, a he<br />

hana hilahila hoi e ae ole ia e<br />

na lahui malamalama o ka<br />

ao<br />

ho-n- ua<br />

nei. Nolaila, o na wahine<br />

meka lakou mau keiki, o ka<br />

home ko lakou mau kuleana, a<br />

he hana naauao na ke kanaka.<br />

ka hoopakele ana i ko lakou<br />

mau pono pilipaa me ka maluhia-o<br />

ko lakou mau kino.<br />

KelaPaikau Koa.<br />

O ka paikau pualikoa huikau<br />

o ka repubalika Hawaii, ua malama<br />

ia ka hookahakaha ma<br />

muli o ka ae ana mai o na lani<br />

e haawi i ke kuaua- - a me ka<br />

lepo, no ka puali holookoa ma<br />

ke Kuea Alii nona ka huina<br />

he 185 kanaka.<br />

He maikai ka lole a ke au-pu- hi<br />

i kuai iho nei no na koa,<br />

aka, he oki loa na haawe pu<br />

ana ma na kikala, a ua hoike<br />

ae ka "Avalataisa" i na olelo i<br />

hoopuka ia e ke kino uhane o<br />

aliimakai Crowley o Kapalaki-k- d<br />

i ka wa e paikau' ana o na<br />

koa huikau ia Konela Fisa me<br />

keia mau olelo haanou o ka<br />

lihi launa ole aku i ke awa<br />

hookomo moku o Nu Bebeki,<br />

penei:<br />

"O keia paikau ana a na pu-lik- oa<br />

huikau o Hawaii no<br />

lakou na oia i mauna e make<br />

maluna o jia kahua kaua nui<br />

weliweli o Watalu no ke kupaa<br />

o ke aupuni repubalika Ha-<br />

waii, oia kekahi o na paikau<br />

(ula-la-la-he-- maikai ho) loa i<br />

ike mua ole ia (uhu!) ma keia<br />

aoao o ke kapakai Pakipika, a<br />

he mea hiki loa ke hoike mua<br />

ia ae peu-laka-- ul aole pualikoa<br />

ma ka mokuaisa o Kale-poni<br />

e hiki ke hoohalike ia me<br />

keia poe koa," (aeahaukael)<br />

Ina ua olelo io o Luna-ma-k- ai<br />

Crowley oKapakkiko' ma<br />

keia ano o ke kamaaina i na<br />

paikau; pualikoa o- - kona aina<br />

hanau ne mearMla loaia inar<br />

kdu ke ike aku i kekafii ptika<br />

nw ma keia- - tmojo- - Konanuar<br />

mni mena ?oleloi palapala jaT<br />

am fie, iaea-aii- a, aw . kaiMi.<br />

Gwky;mo. oielo e hamo waT<br />

k ana ao i ka koa 6 aa d. fir,.<br />

&<br />

,??<br />

able nae oia kooa anaoib hana.<br />

AolecMr. Crowley he<br />

kanaka hupo i ike ole i na rula<br />

oihana koa e like me ko lakou<br />

manao? A oki loa aku hoi i<br />

ka hiki i kooa puuwai ke ike i<br />

ka manao aihue a me ohumu<br />

ino wale o kekahi kanaka? O<br />

na poe makaikai kakaikahi na<br />

hoike oiaio no ka paikau oki<br />

loai haawi ia e na koa huikau<br />

o ka repubalika, aole me ka hie<br />

a me ke kekee ole o na laina<br />

kaua kuea, aka, me ke anapuu<br />

a me ke kaualako o na wawae<br />

na kumuhana i ike maoli ia e<br />

huki ia ana iloko o ka lepo.<br />

O na poe mikanele ka poo<br />

makaikai o ka paikau koa, a ua<br />

haalele ia na halepule a. hele i<br />

ka lealea kokua i ko lakou aupuni<br />

hou, ka mea a ua poe mikanele<br />

la i lewalewa ai ke alelo<br />

iwaho iloko o na kau ahaolelo<br />

o ke au Moi "aole keia he<br />

aina kaua," etc. Pehea hoi<br />

oukou e paa nei i na pui keia<br />

manawa? Ula-ka-hu- a!<br />

Ka Ninau Poo-Hakaha-<br />

ka<br />

o ka "Hoohui Aina."<br />

He mau olelo kamaaina i ke<br />

kanaka Amerika no ke kenetu-ri- a<br />

makahiki i halavae nei<br />

"Ma kahi a ka lahui Amerika<br />

a me kona aupuni e hoala ai i<br />

kekahi hana no ka pomaikai o<br />

ka lehulehu, aia he makana<br />

ohaoha ke ukali pili kokoke<br />

aku ana mahope o,konaalahele<br />

i kapa ia he Violomua; aka,<br />

iloko nae o keia mau makahiki<br />

elua o ka ninau Hawaii i wai-h- o<br />

ia aku imua o kona aha mana<br />

hana kanawai, na hiki i ke<br />

ao holookoa nei ke hooiaio aku<br />

i kona kulana hana o Amerika<br />

ke aupuni lohi loa ma kana<br />

mau hooponopono pili aupuni<br />

imua o ke kanawai, no ka ninau<br />

pili i ke oia a me ka make<br />

o ka lahui Hawaii e hoo-manawa- kali nui<br />

nei no aneaneelua<br />

makahiki."<br />

Aole he mau kumu oiaio e<br />

hiki ke hilinai aku, e kokoke<br />

mai ana he la e hoohui ia ai o<br />

Hawaii aina me ka repubalika<br />

nui o ke ao holookoa Amerika<br />

Huipuia. O na ano uiakani<br />

kohu ole a na kakoo o ka re<br />

pubalika ohohia ole ia me apuka<br />

aina e puhi mau nei iloko o<br />

kekahi mau halawai me na<br />

olelo, "aia no he la ma keia mua<br />

iho e hoohui ia ai kakou me<br />

Amerika!" O keia na olelo<br />

hiki ke hooiaio ia aku, aole loa<br />

e loaa he hookahi kiko iloko o<br />

ka haneri no ka ae mai o Amerika<br />

e lawe a apo ia Hawaii<br />

aina aihue mai ka lima o ka<br />

puali kipi o na mamo mikanele;<br />

no ka mea, o ke kanaka e<br />

paa nei i ka hoculi o keia aupuni<br />

nui Mr. Kalivilana, oia<br />

ka hoaloha oiaio o ka lahui<br />

Hawaii nana ka hana kaulike i<br />

unuhi mai i ke kuikahi apuka<br />

a Mr. Harikona, a aole loa oia<br />

e ae i kekahi hewa haahaa e<br />

hooko ia iloko o ke au o kona<br />

noho Peresidena ana no Amerika,<br />

ina aole he leo poloai mai<br />

ka Lahui Hawaii ponoi aku e<br />

noi ana no ka hoohui aina me<br />

ka Repubalika<br />

nei.<br />

JNui o ke ao<br />

Malalo o keia kumu makou<br />

e kanalua ole ai i ka Vhoopuka<br />

ae i na olelo moakaka Nawa<strong>i'</strong><br />

kakou e hoohui me Amerika?<br />

Na. S. B. Dole & Co. anei me<br />

kona mau kanaka huikau he<br />

1907? Aole anei ua lawa ke<br />

kulana no ke kanaka e hilahila<br />

ai ina he uhane kekahi iloko<br />

ona, no na olelo hoopunipuni ike<br />

aupuni Amerika; ua huliama-jhik-a lahui Hawaii i ka repu-<br />

balika poholalo? Aole anei o<br />

keia koho balota ohohia ole a<br />

S. B. Dole &: Co., ok na kumu<br />

kupono e: hoike okio akuai i<br />

nainana- lahui a pau oke ao<br />

holookoahalidowahawaha<br />

hoopailaa ka LahttT- - Hawaii i<br />

kekahi koho baiota haakae-- i<br />

f<br />

1<br />

- ? ft<br />

ike ole ia malalo iho. o katiaaf<br />

lamalama oka la elikemekek<br />

koho balota apuka a ka pdar<br />

mikanele?- -<br />

O ka makou e hoomaikeike<br />

aku. nei i ka khui Hawaii me<br />

kona mau hoaloha, o na o'elo i<br />

hoopuka ponoi e Peresidena'<br />

Kalnrikna me kona manao hoa-pon-o<br />

o ka makee inoa hanoha-n-o<br />

"O ko Hawaii ninau khui,<br />

he ninau k e fiooko ia no ka<br />

pono; a o ka kkou koi i ka<br />

'<br />

nia-aupu- ni<br />

Amerika Huipuia no<br />

ko lakou mau pono kumu, oia<br />

ka ninau hiki ole i kekahi aupuni<br />

kutnukanawai o ka honua<br />

ke hoowahawaha i ka pono lahui<br />

kumu i ulupa wale ia malalo<br />

o na hana kolohe."<br />

KaPiM oHanalei!<br />

Mamuli o ka oluolu o kekahi<br />

makamaka, i loaa mai ai ia<br />

makou keia - papainoa malalo<br />

nei o na poe palukuha o ka<br />

apana o Hanalei ma ke koho<br />

balota i hala, e hoike ana i ko<br />

lakou mau ano pakahi me na<br />

he-luhe-<br />

hana, a e loaa no i ka mea lu<br />

ke kii hoakaaka e hilahila<br />

mau ai kona naau, a hoowahawaha<br />

i ka ike hou i ko lakou<br />

mau helehelena.<br />

No ka pomaikai o ko makou<br />

poe heluhelu, ke waiho ia aku<br />

nei ka papainoa piha o na palukuha<br />

i mukii paa ia ko lakou<br />

niau kani-a- i e lilo i mau kauwakuapaa<br />

na ka poe mikanele<br />

mamuli o ke ake oihana.<br />

Anlnna Ake oihana.<br />

Abesaloma Afnkai Kula.<br />

Davies Kumukuln.<br />

Doverill Helu Auhau<br />

me Ohi.<br />

Ah Fat". Kanaka hana<br />

no Willis.<br />

Hatfield . Kapona moku<br />

J. Kakina ..Hope mukai.<br />

J. S. Kaoha . MakaL<br />

S. N. K. Kakina<br />

Z. Kakina .L. K. no Kawai- -<br />

hau.<br />

Kaholeiki .... . u Hanalei<br />

Toa Kaheleiki . . . Kanaka bona<br />

na "Willis.<br />

Kauraoheiwa Hope Luna Helu<br />

mo Ohi.<br />

Kahawaii Lawe Leta.<br />

Kinney. Aoho bilivi ia.<br />

Kahikikolo Hoohiki i Jure.<br />

Kahelomauna... Palukuha no Lota.<br />

jVL Kalama Hoohiki no ka wa<br />

hine.<br />

Kalama JSuki kao no Hana<br />

lei. - .<br />

Solomona Ku..Hoolohelehekii.<br />

Kamola Palaualelo.<br />

Kanehe Hoohiki i pau ka<br />

inoraki ia W. Laiki. Paa i. ka<br />

hoohiki ho nco kai loaa mai<br />

Make i ko kuhihewa me pnni<br />

wale.<br />

J. W Lota. . . .Haalulu mo Lolo,<br />

Louis AlakaiKula.<br />

Loto (keiki) . . Aihuo wabino.<br />

Kakaimoku... Makai bookani pnhu<br />

Mahainla. ... Noho kapae.<br />

Pita Nowlein.. Holoho apu<br />

Naohonui jKumukuIo.<br />

Henry Peter.. Lunahana a "Willis<br />

Papoko.......FIunona a Lota pani<br />

olo bipi.<br />

Lima Po Hunona 2 a Lota,<br />

kalua-a- i<br />

Louis Titcomb. Kanaka- - hana no<br />

Willis.<br />

Wille Werner. . Kumukula a hu<br />

nona a J. Kakina,<br />

C.H. Willis... Luna Nui oP.P.<br />

Co.<br />

Warralmann-.Paahan- a no Willis.<br />

Qkeiaka papainoa piha o na<br />

Hawaii palukuha mai ka lae<br />

mai o Kalaku a hiki i Kahihi-wa- i,<br />

koe aku o Kikuea me<br />

Koolau, a ma keia e ike ia ai,<br />

aole i komo pu aku ka lahui<br />

Hawaii oiaio o ka aina e a--i i<br />

ka maunu ekaeka a ka poai<br />

mikanele kipi e onou mai nei i<br />

na kamaaina e kumakaia i ko-naa- ina<br />

hanau me kona ohana<br />

ponoi iho.<br />

He huina oki loa Keia i ike<br />

ole k mamua iloko o ko Hawaii<br />

moolelo koho balota mai<br />

ke au mai o Keinqhoomanawa-nu-i<br />

a hiki i a Pereaidena Dole,<br />

o na komukuk, na lunakana-w- ai<br />

mem makai, kko walo<br />

no m. pW'kdbo &afcaka aa--<br />

rr --<br />

-" .1. t ---<br />

Uk-khc-loi '. '<br />

?r v ""'' -- ," ''.". "<br />

f<br />

sa:'<br />

Its1"- - 5" , PM?C-?- ' ? '<br />

- - .<br />

-., -- -<br />

AW.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!