moda forum - Wittchen

SZANOWNI PAŃSTWO 

La to to czas spo tkań to wa rzy skich i mi łych chwil 

spę dza nych z ro dzi ną. Z pew no ścią już te raz pla nu ją 

Pań stwo wy po czy nek nad mo rzem, je zio rem, w gó rach 

– w różnych zakątkach Polski lub świata. Wraz z pro mie - 

nia mi słoń ca przy szedł czas na no wy nu mer na sze go 

ma ga zy nu. Pre zen tu je my w nim Pań stwu let nią ko lek cję 

Wit t chen, opar tą na świa to wych tren dach. Zna la zły się 

w niej la kie ro wa ne tor by, let nie ko za ki i je dwab ne apasz ki, 

któ re w cie pły wie czór z po wo dze niem mo gą za stą pić 

bi żu te rię. A wszyst ko w naj mod niej szych ko lo rach i fa so - 

nach. My ślę, że w no wej ko lek cji Wit t chen znaj dą 

Pań stwo coś wy jąt ko we go dla sie bie i swo ich naj bliż szych. 

Go rą co po le cam wy wiad z Be atą Tysz kie wicz, któ ra 

opo wia da o dzie ciń stwie, męż czy znach swo je go ży cia 

i bez gra nicz nej mi ło ści do có rek, któ re są ca łym jej świa tem. 

Za chę cam rów nież do zgłębienia roz mo wy z ma la rzem 

Raj mun dem Gier szem o jego twór czych po szu ki wa niach. 

Wyjątkowo interesujący jest fe lie ton Woj cie cha 

Eichel ber ge ra o umie jęt no ści za rzą dza nia ener gią 

ży cio wą w ta ki spo sób, aby uod por nić się na stres 

i wszel kie cho ro by, a tak że po czuć się kimś nie za leż - 

nym, zrów no wa żo nym i od waż nym. 

Spe cjal nie dla Pań stwa Elż bie ta i An drzej Li sow scy 

przy go to wa li re por taż z po dró ży po Mau ri tiu sie – raj skiej 

per le na Oce anie In dyj skim. Po dróż ni cy od kry wa ją 

przed na mi ta jem ni ce słyn nej pal mo wej sa łat ki mi lio ne - 

rów i gril lo wa nych na pla ży ho ma rów, przy bli ża ją hi sto rię 

li lii kró lo wej Wik to rii i dzie je brą zo we go cu kru. Z ko lei 

Ar tur Pie tras opo wia da o naj więk szej mi ło ści gwiazd 

fil mo wych, któ ra za spra wą słod kiej Ma ri lyn Mon roe 

owia na jest już le gen dą. Znaw ca ki na twier dzi, że nie - 

któ re się z nią kry ją, a in ne aż pro mie nie ją, pre zen tu jąc 

świa tu swo je go no we go przy ja cie la – dia ment. 

Mam na dzie ję, że no wy nu mer ma ga zy nu „Wit t chen” 

wpro wa dzi Państwa w sło necz ny na strój, a je go lek tu ra 

umi li wa ka cyj ny wy po czy nek. Ży czę po god ne go, 

go rą ce go la ta. 

WITTCHEN 3

LATO 2008 

3 Edytorial 

6 Wittchen lato 2008 

DZIEJE JEDNEGO PRZEDMIOTU 

22 Stylowa towarzyszka podróży 

WARTO ZOBACZYĆ 

32 Miasto zwrócone ku falom 

38 Mały wielki kraj 

INSPIRACJE 

44 Najnowsze trendy 

STREFA KONESERA 

50 Magia klejnotów 

MODA 

56 Królowa mody 

Coco Chanel 

FELIETONY 

60 Oparcie w sobie 

Wojciech Eichelberger 

62 Postanowiłem nie umrzeć 

Piotr Kaczkowski 

70 Wakacje z książkami 

Justyna Grabska 

82 Serce Oceanu 

Artur Kinomaniak Pietras 

98 Wino, papież i kosmici 

Marek Kondrat 

MOTORYZACJA 

72 Samochód, który myśli 

KULTURA 

84 Wystawa i musical 

KULINARIA 

86 Kolor zazdrości 

Marta Gessler 

DOBRE MIEJSCA 

88 Najlepsze hotele 

ŚWIAT FINANSÓW 

90 Płeć pieniądza 

HISTORIA MARKI 

92 Szklane kreacje 

WYDARZENIA 

94 Z życia firmy 

RAPORT 

18 Wszystko na miarę 

– filozofia indywidualizmu 

PODRÓŻE 

64 Feng shui na oceanie 

Elżbieta i Andrzej Lisowscy 

GOŚĆ SPECJALNY 

26 Pierwsza dama polskiego filmu 

Rozmowa z Beatą Tyszkiewicz 

SZTUKA 

76 Malarstwo jest ciągłym poszukiwaniem 

Rozmowa z Rajmundem Gierszem 

W³aœcicielem magazynu „Wittchen. Magazyn dla ludzi ceni¹cych styl i elegancjê” jest firma Wittchen Sp. z o.o. z siedzib¹ przy 

ul. Ogrodowej 27/29, Kie³pin, 05-092 £omianki, tel. +48 22 766 33 33, faks +48 22 766 33 03, e-mail: office@wittchen.pl, www.wittchen.com. 

Prezes Zarz¹du: Jêdrzej Wittchen; Wiceprezes Zarz¹du: Monika Wittchen; Marketing & PR Manager: Natalia Kossut-Kaczmarek; 

Specjalista w Biurze Zarz¹du: Magdalena Flakiewicz. 

Redakcja: Yo Media Consulting, ul. Wo³oska 18, 02-675 Warszawa, tel./faks +48 22 640 27 23, e-mail: biuro@yo-media.pl, www.yo-media.pl, 

Prezes: Joanna Wysocka-Teliszewska; Zespó³ redakcyjny: Katarzyna Wierzba, Zofia Sawicka, Tatiana Hardej; Dyrektor marketingu i reklamy: Katarzyna Kryñska, 

tel. +48 22 640 27 24, kasiak@yo-media.pl; DTP: S³awomir Kubryn, e-mail: dtp@yo-media.pl. 

DLA KLIENTÓW FIRMY WITTCHEN MAGAZYN JEST BEZPŁATNY.

Wittchen lato 2008 

6 WITTCHEN 

Stylistki 

O KOLEKCJI WITTCHEN 

MARZENA LESIŃSKA 

„MODA FORUM” 

Kolekcja Wittchen jest jak najbardziej w zgodzie z trendami. Przede wszystkim 

oddaje kolory, które są modne, czyli żółć, czerwień, pomarańcz – soczyste barwy. 

Bardzo podobają mi się modele z serii Young, kolorowe i optymistyczne. W ogóle 

nie widać, że nie są zrobione ze skóry, co tym bardziej świadczy o ich jakości. 

Ponadto pojawiło się wiele odważnych kompozycji. To dobrze, że firma 

stara się przełamać klasyczny stereotyp. 

AGNIESZKA ŚCIBIOR 

„PANI” 

Kolekcja Wittchen jest bardzo ciekawa, bo zawiera zarówno 

elementy klasyczne, jak i młodzieżowe. Pokrywa się z panującymi 

trendami. Żółty to nowy hitowy kolor w akcesoriach, a Wittchen 

ma go sporo. Ponadto na topie są lakierowane torby, 

naturalna skóra i styl safari. Wszystko to jest w tej kolekcji. 

MONIKA PRZYPKOWSKA 

„AVANTI” 

Bardzo mi się podoba najnowsza kolekcja Wittchen. Wszystkie kolory i faktury 

są zgodne z trendami – jest dużo żółci, fioletów, delikatnego różu, zieleni. 

Dodatkowo pojawia się mnóstwo kieszonek, torebki zarówno małe, jak i duże 

oraz tzw. styl safari, nawiązujący do lat 70. ubiegłego wieku.

WITTCHEN 

WITTCHEN 

WITTCHEN Kolekcja Venus 

WITTCHEN Parasol Klara 

WITTCHEN Kolekcja Young 

WITTCHEN 

Kolekcja Venus 

WITTCHEN 

WITTCHEN 

ELIE SAAB 

WITTCHEN 7

GAPA 

W. KRUK 

Kolekcja Frywolitki 

WITTCHEN Kozaki letnie 

WITTCHEN 

WITTCHEN Parasol Klara

WITTCHEN 

Rękawiczki samochodowe 

COLLEEN B. ROSENBLAT 

WITTCHEN 

Kolekcja 

Elegance 

WITTCHEN 

Kolekcja Elegance 

WITTCHEN 


WITTCHEN 

WITTCHEN 

Kozaki letnie 

WITTCHEN 9

WITTCHEN 

BYTOM 

Kolekcja wiosna–lato 

WITTCHEN 

Rękawiczki 

samochodowe 

BRAUN PULSONIC 

WITTCHEN 

Kolekcja Travel Light

WITTCHEN Parasol James 

WITTCHEN 

WITTCHEN 

WITTCHEN 

Business Collection 

EMANUEL BERG 

Spinki 


WITTCHEN 

OMEGA Seamaster 

Kolekcja 2007 

WITTCHEN 

WITTCHEN 11


W. KRUK 

Kolekcja 

Harmonijna, 

model Ancora 

12 WITTCHEN 

EMANUEL BERG 

Spinki 

WITTCHEN 

ERMENEGILDO ZEGNA 

Krawat 

WITTCHEN 

WITTCHEN 

DIGEL Kolekcja wiosna–lato 2008

W. KRUK 

Biżuteria srebrna 

z perłami i cyrkoniami 

oraz platynowe obrączki 

WITTCHEN 

WITTCHEN 


SWAROVSKI 

Dekoracja na włosy 

BREGUET 

WITTCHEN 

WITTCHEN 13


Aparat fotograficzny SONY 

WITTCHEN 

WITTCHEN 

14 WITTCHEN 

WITTCHEN 

DIOR 

SWAROVSKI 

Biżuteria 

WITTCHEN 

Rękawiczki samochodowe 

WITTCHEN 

WITTCHEN 

Kolekcja Filipiny 

TARANKO

aport 

18 WITTCHEN 

WSZYSTKO 

– FILOZOFIA INDYWIDUALIZMU 

ŻY JE MY W ŚWIE CIE PRO DUK TÓW UJED NO LI CO NYCH. 

W KAŻ DYM SKLE PIE – ZA RÓW NO W ME TRO PO LII, JAK I NIE WIEL - 

KIM MIA STECZ KU – MOŻ NA KU PIĆ TE SA ME PRZEKĄS KI I NA PO JE. 

LU DZIE NA ULI CACH, CHOĆ NO SZĄ UBRA NIA RÓŻ NYCH MA REK, 

WY GLĄ DA JĄ PO DOB NIE. NIC DZIW NE GO, ŻE CO RAZ CZĘ ŚCIEJ 

CZU JE MY PO TRZE BĘ WY RÓŻ NIE NIA SIĘ. CHCE MY MIEĆ COŚ, CO 

BY ŁO BY IN NE, WY JĄT KO WE, WRĘCZ UNI KA TO WE. NAJ LE PIEJ 

WYKONANE SPE CJAL NIE DLA NAS. WIEL KIE FIR MY ZA CZY NA JĄ 

DO STRZE GAĆ NO WE PO TRZE BY KON SU MEN TÓW. MAR KI 

PO WO LI WY CHO DZĄ NAM NA PRZE CIW. 

Breguet – wyjątkowe połączenie 

zegarka z klejnotem. 

Ba da nia do wo dzą, że na zdo by cie no we go klien ta 

fir ma mu si wy dać znacz nie wię cej pie nię dzy 

niż na za trzy ma nie już po zys ka ne go. To bardzo 

pro ste od kry cie – za miast za wszel ką ce nę 

prze ko ny wać wszyst kich do wy bra nia da nej 

mar ki, le piej sku pić się na już prze ko na nych. 

War to in we sto wać przede wszyst kim w sta łych 

klien tów. W związku z tym po pu lar ność za czę ło 

zdo by wać sło wo „lo jal ność”. Klient lo jal ny to 

ty le co wier ny – przy wią za ny do mar ki, iden ty - 

fi ku ją cy się z nią, po le ca ją cy ją swo im zna jo - 

mym. Lo jal ność han dlo wa mi mo wznio słej 

na zwy nie jest uczu ciem wyż szym, wy ni ka 

z czy ste go prag ma ty zmu. Klient bę dzie wier ny 

do pó ty, do pó ki bę dą speł nia ne je go po trze by. 

Co mo że za pew nić ta ką wier ność? 

Po pierw sze, ja kość ofe ro wa nych pro duk tów 

oraz ich ko rzyst na ce na. Po dru gie, war tość do da - 

na, czy li roz ma ite do dat ko we gra ty fi ka cje. Wie le 

firm two rzy spe cjal ne pro gra my lo jal no ścio we, 

na gra dza ją ce klien tów za „sta łość uczuć”. Tym 

szcze gól nie wier nym po upły wie kon kret ne go 

Pralka Vedette jest niczym kanapa w buduarze 

damy, luksusowa i ekstrawagancka. 

cza su ofe ru je się pro mo cje, upo min ki, ko rzystne 

zniż ki. Czę sto sto so wa nym systemem są pro - 

gra my po zwa la ją ce na zbie ra nie punk tów, któ re 

moż na póź niej wy mie nić na to war lub kon kret ne 

przy wi le je („mi le” w li niach lot ni czych, punk ty na 

sta cjach ben zy no wych i w sie cio wych ka wiar niach). 

Jed nak na wet tak skom pli ko wa ne za bie gi 

czę sto oka zu ją się nie wy star cza ją ce. Wdroże nie 

pro gra mu lo jal no ścio we go – po dob nie jak 

ob niż ka cen czy ofer ta pro mo cyj na – zwy kle 

skut ku je pod ję ciem ana lo gicz nej ak cji przez 

kon ku ren cję. W efek cie wszyst kie fir my – ty le że 

po no sząc znacz ne kosz ta – są wciąż w tej sa mej, 

wyj ścio wej sy tu acji. Klient orien tu je się, że nie jest 

istot ne, któ rej z nich bę dzie wier ny – każ da 

na gra dza lo jal ność podobnie. 

Co za tem moż na zro bić, że by za trzy mać 

przy so bie klien tów na praw dę na dłu go? Jak 

spra wić, by nie tyl ko nie da li się pod ku pić kon - 

ku ren cji, ale i ze chcie li po le cić kon kret ną fir mę 

swo im zna jo mym? Od po wiedź jest pro sta 

– w peł ni za spo ko ić ich po trze by. 

Fot. Archiwum firm

TYL KO TY! 

Każ dy z nas lu bi czuć się wy jąt ko wy. In ny niż 

po zo sta li, wy róż nia ją cy się, je śli nie zdol no ścia mi 

i szcze gól ny mi osią gnię cia mi, to przy naj mniej 

wy glą dem i sty lem. Po trze ba ta od daw na już 

jest wy ko rzy sty wa na w bu do wa niu pre sti żu 

mar ki i łą czą cych się z nią sko ja rzeń. Pro du cen ci 

prze ko nu ją nas, że dzię ki no sze niu kon kret ne go 

ze gar ka do łą czy my do gro na lu dzi suk ce su, 

ubra nie z ta kim a nie in nym lo go spra wi, że 

bę dzie my wy róż niać się w tłu mie, zło ta kar ta 

płat ni cza uczy ni z nas człon ków za mknię tej, 

eli tar nej spo łecz no ści... Po trze ba wy jąt ko wo ści 

od daw na jest wy ko rzy sty wa na rów nież w ha - 

słach re kla mo wych. Nie ustan nie za pew nia się 

od bior cę: „je steś dla nas naj waż niej szy”, „li czysz 

się tyl ko ty”, „je steś in ny niż wszy scy”. Do tej 

po ry by ły to jed nak pu ste ha sła ma ją ce wy wo łać 

u kon su men ta przy jem ne po czu cie wy róż nie nia. 

Za slo ga nem nie szły żad ne kon kret ne dzia ła nia. 

Oczy wi ście, klient dla fir my li czył się za wsze 

– bez nie go by nie funk cjo no wa ła. Jed nak, choć 

wy ty ka ny pal cem z bil l bo ar dów re kla mo wych 

(„to wła śnie TY!”), wciąż był to klient ano ni mo wy, 

definiowany jako „je den z wielu”. W naj lep szym 

wy pad ku część „tar ge tu”, ży wy frag ment okreś lo - 

ne go seg men tu ryn ku, czło nek gru py do ce lo wej: 

„lu dzi mło dych”, „lu dzi za moż nych” al bo „lu dzi 

jeż dżą cych sa mo cho da mi”. Na wet ba da nia ryn ku 

po le ga ją ce na za da wa niu gru pie na byw ców 

py tań o ich pre fe ren cje i upodo ba nia do ty czą ce 

kon kret nej ga łę zi usług słu ży ły wy cią gnię ciu 

śred niej, stwo rze niu por - 

tre tu kon su men ta sta - 

ty stycz ne go. 

Złoty, wysadzany 

diamentami Goldvish 

trafił do Księgi rekordów 

Guinnessa jako najdroższy 

telefon w historii. 

Gottex 

– jeszcze kostium 

kąpielowy czy 

już niekon - 

wencjonalna 

ozdoba? 

raport 

Wiel kie fir my dłu go by ły na sta wio ne „pro duk to - 

cen trycz nie” – to klien tów przy sto so wy wa no do 

ofe ro wa ne go pro duk tu (na przy kład two rząc 

sztucz ne po trze by i mo dy), nie od wrot nie. Na byw - 

ca – na wet ten z gór nej pół ki, czy li przy no szą cy 

fir mie naj więk sze zy ski – w przy pad ku odej ścia był 

po pro stu za stę po wa ny in nym. Ta ka stra te gia mar - 

ke tin go wa ry chło oka za ła się jed nak śle pą ulicz ką. 

KO WAL SKA U FRY ZJE RA 

Współ cze sne mu klien to wi nie wy star cza już ro la 

bier ne go od bior cy do pa so wu ją ce go swo je pre fe - 

ren cje do do stęp nej ofer ty. Kon su ment chce być 

po trak to wa ny in dy wi du al nie, pra gnie pro duk tu 

pre cy zyj nie do sto so wa ne go do wła snych po - 

trzeb. Co wię cej, jest go tów ta ki pro dukt współ - 

two rzyć, o ile tyl ko da mu się szan sę. Pod sta wę 

mar ke tin gu no wej ge ne ra cji (tzw. mar ke tin gu 

bez po śred nie go) sta no wi więc prze su nię cie 

środ ka cięż ko ści z pro duk tu na klien ta i – przede 

wszyst kim – dia log. Tyl ko obu stron na ko mu ni ka - 

cja po zwo li do sto so wać ofer tę do po trzeb klien ta 

– tych praw dzi wych, nie wy du ma nych czy okre - 

ślo nych na pod sta wie sta ty styk. 

Pa ra dok sal nie, to no wa tor skie po dej ście 

wca le nie sta no wi aż ta kiej no wo ści. Od daw na 

i w spo sób na tu ral ny jest sto so wa ne w nie wiel kich 

fir mach ro dzin nych, osie dlo wych skle pi kach, 

ma łych za kła dach usłu go wych... Przed się bior ca 

pro wa dzą cy nie wiel ki punkt kra wiec ki ma jed ną 

zna czą cą prze wa gę nad wła ści cie lem im pe rium 

odzie żo we go: mo że być nie mal pew ny, że każ dy 

je go klient wyj dzie z za kła du za do wo lo ny, po nie - 

waż do sta nie gar ni tur uszy ty do kład nie na mia rę. 

W sa lo nie wiel kiej, mię dzy na ro do wej fir my 

klient ka wy bie ra fry zu rę (za pro jek to wa ną 

przez świa to wej sła wy sty li stę) 

z ka ta lo gu – efekt mo że, 

ale nie mu si być 

Torebka Laura 

Biagiotti 

inspirowana 

podmorskim 

krajobrazem. 

Kabriolet Morgan 44 Sport 

– jedyne w swoim rodzaju 

połączenie historycznego 

wzornictwa z super nowo - 

czesnymi możliwościami. 

WITTCHEN 19

aport 

zna ko mi ty. Na to miast w ma łym za kła dzie fry zjer ka ostrzy że pa nią Ko wal ską 

zgod nie z jej wska zów ka mi, co wię cej – przy na stęp nej wi zy cie bę dzie pa mię tać, 

że kli en tka wo li prze dzia łek po le wej stro nie. Jest wię cej niż praw do po dob ne, 

że Ko wal ska do swo jej fry zjer ki wró ci. Sta ła się lo jal ną klient ką, po nie waż fir ma 

ide al nie do pa so wa ła się do jej po trzeb. 

To, co zna ko mi cie funk cjo nu je w przy pad ku ma łych firm, jest jed nak 

trud niej sze dla wiel kich kor po ra cji, z za ło że nia do cie ra ją cych do znacz nie 

licz niej szej gru py klien tów. Czy moż li wa jest in dy wi du ali za cja na wiel ką ska lę? 

Spe cja li ści od mar ke tin gu twier dzą, że tak. Do cze ka ła się na wet wła snej na zwy 

– „ma so wa indy wi du ali za cja”. 

IN FOR MA TYCZ NA WRÓŻ KA 

Wraz z na sta niem ery mar ke tin gu bez po śred nie go koń czy się epo ka aprio rycz - 

nych za ło żeń. Fir my już nie za kła da ją, co klien to wi się spodo ba, a co nie. 

Po pro stu go o to py ta ją. Je śli o pre fe ren cjach po je dyn czej oso by nie spo sób 

do wie dzieć się pod czas roz mo wy w czte ry oczy, trze ba zna leźć in ne me to dy 

na po zna nie jej po trzeb. 

Rzecz ja sna, zbie ra nie da nych nie jest żad ną no wo ścią. Ostat nie de ka dy to 

czas in ten syw nych ba dań ryn ku – nie ustan nie pro po nu je się nam wy peł nia nie 

an kiet kon su menc kich: na uli cy, przez te le fon, w In ter ne cie... Do tąd ba da nia 

te go ty pu, opie ra ją ce się na sta ty sty kach, słu ży ły jed nak głów nie wy cią gnię ciu 

śred niej po zwa la ją cej na stwo rze nie pro duk tu, któ ry za do wo lił by jak naj więk szą 

gru pę ma so wych od bior ców. W la tach 90. po wsta ło po ję cie „za rzą dza nie 

re la cja mi z klien ta mi” (z an giel skie go CRM – Cu sto mer Re la tion ship Ma na ge - 

ment). CRM to „in te li gent ne” sys te my in for ma tycz ne, gro ma dzą ce da ne, 

na stęp nie prze pro wa dza ją ce ana li zy po rów naw cze i au to ma tycz nie ge ne ru ją ce 

pro fil kon su men ta. Za awan so wa ny sys tem in for ma tycz ny ma już więk sze 

moż li wo ści niż kla sycz na ba za da nych – je go prze wa ga po le ga na tym, że 

za pa mię tu je po su nię cia kon kret ne go klien ta i ist nie je du ża szan sa, że w od po - 

wied nim mo men cie so bie o nich „przy po mni”. Je śli np. ktoś za po śred nic twem 

kwia ciar ni in ter ne to wej ku po wał kwia ty z oka zji rocz ni cy, sys tem za pa mię ta 

waż ną da tę i w na stęp nym ro ku sam zło ży pro po zy cję do ko na nia za ku pu. 

Ana lo gicz na sy tu acja mo że zda rzyć się w przy pad ku ban ku: je śli w pew nym 

mo men cie ko muś bra ko wa ło pie nię dzy (np. pró bo wał wy jąć go tów kę 

z ban ko ma tu, ale nie miał wy star cza ją cych środ ków na kon cie), 

sys tem bę dzie pa mię tał o tych pro ble mach i – ni czym do bra wróż ka 

– mo że skie ro wać do klien ta pro po zy cję udzie le nia po życz ki lub 

kre dy tu. CRM jest dziś uwa ża ny za jed no z pod sta wo wych na rzę - 

dzi per so na li za cji. Choć nie wąt pli wie no wa tor ski, wciąż jed nak 

Lamborghini to auto 

futurystyczne niczym 

statek kosmiczny. 

20 WITTCHEN 

dzia ła czę ścio wo po omac ku – na pod sta wie ze bra nych in for ma cji 

od ga du je po ten cjal ne po trze by i wy naj du je dla ich za spo ko je nia naj - 

lep szą ofer tę spo śród ga my do stęp nych pro duk tów stan dar do wych. 

KLIENT CZY WSPÓL NIK? 

Za pa mię ta nie po trzeb klien ta to już du żo, moż na jed nak pójść 

jesz cze krok da lej – nie tyl ko do pa so wać pro dukt do pro fi lu da nej 

oso by, ale i po zwo lić jej go współ two rzyć. Współ pra ca klien ta z pro - 

du cen tem w nie któ rych bran żach spraw dza się od daw na – oso ba 

za moż na, ku pu jąc sa mo chód z nie stan dar do wej ofer ty, sa ma mo że 

okre ślić ko lor la kie ru ka ro se rii, ro dzaj skó ry na ta pi cer kę, wy brać 

od twa rzacz au dio. Prak ty ka ta za czy na być sto so wa na tak że 

i w in nych bran żach, po zor nie mniej po dat nych na per so na li za cję 

– fir my do tąd ogra ni cza ją ce bez po śred ni kon takt z klien tem do 

nie zbęd ne go mi ni mum co raz bar dziej za czy na ją przy po mi nać 

punk ty usłu go we. Wspo mnia na wy żej kwia ciar nia in ter ne to wa mo że 

zwró cić się do ku pu ją ce go z pro po zy cją za pro jek to wa nia wła sne go 

bi le ci ku, któ ry zo sta nie do łą czo ny do kwia tów. W ban ku do rad ca 

usią dzie wraz z za moż nym klien tem i ra zem stwo rzą in dy wi du al ny 

pro gram fi nan so wy. Co raz wię cej firm odzie żo wych de cy du je się na 

sprze daż li nii ubrań pod ha słem „Zrób to sam” – dzię ki spe cjal ne mu 

pro jek to wi klient mo że np. ob ciąć rę ka wy blu zy na do wol nej wy so ko - 

ści al bo do stać fir mo wy T -shirt z wy bra nym przez sie bie na pi sem 

lub fo to gra fią bli skiej oso by. 

To war za pro jek to wa ny w ści słym po ro zu mie niu z kon su men tem 

nie tyl ko ide al nie do pa so wu je się do je go po trzeb. Ma jesz cze do dat - 

ko we za le ty. Po pierw sze, jest nie po wta rzal ny – za spo ka ja więc 

od wiecz ną po trze bę wy jąt ko wo ści. Po dru gie, da je klien to wi po czu cie, 

że jest dla fir my waż ny – do pusz czo no go prze cież do ta jem nic 

pro duk cji, po trak to wa no jak rów no rzęd ne go 

part ne ra. Dla cze go więc miał by zdra dzać 

„swo ją” fir mę dla kon ku ren cji? 

Per so na li za cja i in dy wi du ali za - 

cja wydają się naj lep szy mi 

gwa ran ta mi lo jal no ści. 

Zo fia Sa wic ka 

Zegarek Cartier 

– strzeże go pantera. 

Buty Sergio Rossi 

– unikatowe 

i ekstrawaganckie. 

Fot. Archiwum firm

Indywidualność 

jest w cenie 

ROZMOWA Z PROFESOREM LECHOSŁAWEM 

GARBARSKIM, SPECJALISTĄ W ZAKRESIE 

MARKETINGU I STRATEGII MARKETINGOWYCH. 

Czy pojęcie „masowa indywidualizacja” nie jest paradoksem? 

Językoznawca stwierdziłby, że zdecydowanie tak. „Masowa indywidualizacja” to oksymoron 

(najprostsza forma paradoksu), wyrażenie zawierające dwa przeciwstawne znaczeniowo składniki. 

Termin ten jest jednak stosowany dla określenia sposobu kształtowania oferty, wykorzystywanego 

przez wiele współczesnych firm. W przeszłości drobni producenci tworzyli zazwyczaj dla swoich 

klientów w pełni zindywidualizowaną ofertę produktową. Era produkcji przemysłowej pozwoliła na 

pełną standaryzację produktów i oferowanie ich w sposób masowy. Pomiędzy tymi dwoma 

skrajnymi podejściami jest pole dla wielu rozwiązań pośrednich. Jednym z nich jest masowa 

indywidualizacja. Polega ona na tworzeniu produktów zgodnie ze szczegółową specyfikacją 

klientów, ale z wykorzystaniem komponentów o charakterze modułowym. W dzisiejszych czasach 

firma może np. zamówić dla swoich pracowników wizytówki, które zostaną specjalnie dla niej 

zaprojektowane, albo wykorzystać standardowy wzorzec. Może także niekiedy współtworzyć projekt 

na bazie kilku czy kilkunastu modułów, dzięki którym istnieje szansa wykreowania dziesiątek tysięcy 

zindywidualizowanych rozwiązań. 

Jakie sytuacje sprzyjają wykorzystaniu koncepcji masowej indywidualizacji? 

Firmy stosujące tę koncepcję są kierowane przez menedżerów otwartych na pojawiające się 

wyzwania rynkowe. Działają zazwyczaj na rynkach o zróżnicowanym popycie i dużej konkurencji. 

Ważnym czynnikiem sprzyjającym wykorzystywaniu masowej indywidualizacji jest 

zaawansowanie technologiczne umożliwiające łatwe i szybkie tworzenie finalnych produktów 

z relatywnie prostych elementów modułowych. Sprawą najważniejszą są jednak oczekiwania 

klientów związane z jednej strony z ich zróżnicowanymi potrzebami oraz istniejącym stanem 

niezadowolenia (dyskomfort, niewygoda, długie oczekiwanie), z drugiej – z ich gotowością do 

zaangażowania się w proces projektowania lub tworzenia produktu. Klasycznym przykładem 

takiego postępowania był system Saturn związany z projektowaniem i zamawianiem samochodów 

u lokalnych dealerów General Motors. 

Co sprawia, że klient z jednej strony pragnie jak najbardziej się wyróżniać, z drugiej jednak 

decyduje się na wybór znanej marki, sprawdzonej i lubianej przez innych? 

Można sobie wyobrazić bardzo wiele sposobów wyróżniania się. Ktoś, kto pojawi się na wspaniałym 

koncercie w filharmonii w czerwonych kaloszach i czapce pilotce, na pewno zostanie dostrzeżony. 

Ale przecież nie chodzi o jakikolwiek sposób wyróżnienia, tylko o taki, który może być wysoko 

oceniony przez tych, na których opinii nam zależy. Stąd też klienci odczuwający potrzebę 

wyróżnienia biorą pod uwagę znaczenie symboliki, która zazwyczaj znajduje swoje ucieleśnienie 

w produktach opatrzonych znaną, wysoko ocenianą marką. Ponieważ jednak poszczególne 

grupy klientów doceniają często różne marki, ważne jest zawsze odwoływanie się do opinii tej 

grupy, do której dana osoba aspiruje. 

Czy indywidualność można kupić? Czy w dzisiejszych czasach pieniądze są jedynym 

sposobem, by móc skutecznie się wyróżniać? 

Jeśli rozumiemy indywidualność jako takie wyróżnienie, które jest doceniane przez innych, 

zwłaszcza przez grupy, do których aspirujemy, to raczej nie. Zarówno w kontekście pełnienia 

określonych ról społecznych (np. docenianego polityka), jak i domniemania, że posiadanie 

określonego produktu stanie się powodem uwielbiania nas przez otoczenie, nie występuje prosta 

możliwość „kupienia” swojej indywidualności. W tym kontekście pieniądze jedynie stwarzają 

możliwości wyróżnienia, natomiast jego skuteczność zależy także od uruchomienia własnego intelektu. 

Rozmawiała Zofia Sawicka 

LECHOSŁAW GARBARSKI 

Jest profesorem w Katedrze Rynku 

i Marketingu w Szkole Głównej 

Handlowej oraz kierownikiem 

Katedry Marketingu w Wyższej Szkole 

Przedsiębiorczości i Zarządzania im. 

Leona Koźmińskiego w Warszawie. 

Specjalizuje się w marketingu 

i strategiach marketingowych, 

postępowaniach nabywców na 

rynku, badaniach marketingowych. 

Jest autorem ponad 200 pozycji, 

z których większość została 

opublikowana w książkach, 

monografiach, czasopismach 

naukowych i popularno-naukowych 

oraz materiałach konferencyjnych 

w Polsce i za granicą. 

Do najważniejszych publikacji 

Lechosława Garbarskiego należą: 

„Zachowania nabywców” 

(1998, 2001), „Marketing. Punkt 

zwrotny nowoczesnej firmy” 

(2001 – współautor), „Strategie 

marketingowe” (2004 – współautor), 

„Efektywność marketingu” 

(2005 – współautor), „Koszty i efekty 

działań marketingowych” 

(2008 – redakcja naukowa). 

Profesor od lat prowadzi zajęcia 

szkoleniowe w wielu ośrodkach 

doskonalenia kadr kierowniczych. 

Jest członkiem założycielem 

Stowarzyszenia Stypendystów 

Fulbrighta w Polsce 

i konsultantem wielu firm. 

WITTCHEN 21

dzieje jednego przedmiotu 

JEJ HISTORIA JEST NIEROZERWALNIE ZWIĄZANA 

Z PODRÓŻOWANIEM. OD ZAWSZE BYŁA NIEODŁĄCZNYM 

ATRYBUTEM LUDZI W DRODZE. GABARYTY, KSZTAŁTY 

I FAKTURY MATERIAŁÓW, Z JAKICH POWSTAWAŁA WALIZKA, 

ZMIENIAŁY SIĘ NA PRZESTRZENI WIEKÓW. 

22 WITTCHEN 

Stylowa 

towarzyszka podróży 

GLOBE-TROTTER 

WITTCHEN 

WITTCHEN 

RIMOWA 

TITANIUM 

RIMOWA SALSA DELUXE

Niegdyś dalekie podróże nie oznaczały tylko pokony 

wania dystansu dzielącego podróżującego od 

miejsca, do którego zmierzał, i czasu podróży, 

dotyczyły również rozmiarów wiezionego bagażu. 

Prze pastne, ciężkie kufry od Belbera, braci Faberów 

czy Henry’ego Likly’ego dominowały wśród zamoż - 

nych XVIII- i XIX-wiecznych turystów. Tylko takich 

stać było bowiem na wielkie wyprawy. Ponadto 

drewniane skrzynie przenieść można było wyłą - 

cznie z pomocą gorliwej służby, więc posiadający 

je podróżnicy cieszyli się dużym uznaniem. 

ŚWIAT DLA KAŻDEGO 

Na przełomie XIX i XX wieku nastąpił boom turystyczny. 

Bardzo modne stały się podróże. Przyczynił 

się do tego zarówno rozwój środków transportu 

i przemysłu, jak i wzrost poziomu oświaty i świa - 

do mości społecznej. Dzięki modernizacji transportu 

morskiego do Europy przybywało coraz 

więcej turystów z Ameryki, a rozwój motoryzacji 

wpłynął na rozbudowę dróg. Z kolei wynalazki 

braci Wright zapoczątkowały loty samolotem, 

które z dekady na dekadę zyskiwały ogromną 

popularność – każdy mógł zostać globtroterem. 

Z pewnością gwałtownemu rozwojowi turystyki 

przysłużyły się również powstające masowo od 

1841 roku biura oferujące wyprawy w najdalsze 

zakątki świata. 

KUFRY, PLECAKI, WALIZKI 

Aby jednak można było komfortowo podróżować, 

trzeba było wprowadzić wiele zmian – przede 

wszystkim w rodzaju zabieranego w drogę bagażu. 

Ciężkie kufry stały się niewystarczające i uciążliwe. 

Nie każdy podróżujący mógł pozwolić sobie na 

drogie skrzynie, nie mówiąc już o służbie, która 

pomogłaby mu w ich przenoszeniu. Co więcej, dla 

wielu taka forma bagażu znacząco ograniczała 

możliwość dynamicznego zwiedzania, a przecież 

w tym celu ludzie podejmowali trud wyprawy. 

Wady kufrów dały o sobie znać również podczas 

podróży lotniczych. Ze względów bezpieczeństwa 

podniebne eskapady wymagały znaczącego 

zmniej szenia wagi zabieranego na pokład 

ekwipunku. W obliczu takich ograniczeń nie - 

zbędne i niezawodne stały się mniejsze i porę - 

czniejsze walizki, które podobnie jak kufry, 

gwarantowały bezpie czne przewiezienie garde - 

roby i innych zabieranych w podróż przedmiotów. 

SYMBOL WYSOKIEGO STATUSU 

Początek dominacji walizek jest związany z dzia - 

łalnością jednego z najbardziej uznanych „melletierów” 

– Louisa Vuittona. Wytwarzane przez 

niego od 1854 roku walizki nie tylko były wyrobami 

bardzo dobrej jakości, ale wygrywały z konkurencją 

również pod względem lekkości i zgrabnych 

kształtów. Po dziś dzień wyroby od Vuittona są 

symbolem wysokiego statusu. Firma produkująca 

WITTCHEN 

najbardziej luksusowe walizki i torby podróżne 

cieszy się wciąż niezachwianą renomą. Jej siła tkwi 

przede wszystkim w ciągłym nawiązywaniu do 

początkowych, bardzo odległych już dziś dokonań. 

Stylizowana sygnatura firmy wykorzystywana 

w mającym już ponad 100 lat wzorze Toile 

Monogram zdobi również najnowsze kolekcje. 

Oprócz zygzakowato rozłożonych liter LV wzór 

ten przedstawia także czteroramienną gwiazdę 

wewnątrz rombu i kwiat umieszczony w kole. 

Również kształtem najnowsze kolekcje walizek 

Vuittona przypominają te, które powstawały 

kilkadziesiąt lat temu. Ostro wykoń czone, jednak 

starannie obite boki walizki podno szonej przy użyciu 

jednej solidnej rączki przywodzą wspomnienia 

wypraw z początku XX wieku. Wzory te, dziś już 

klasyczne, są chętnie kupowane na całym świecie. 

Wzrok ku przeszłości kierują również najnowsze 

kolekcje Korchmara, Hartmanna i Globe-Trottera. 

Ta brytyjska firma, która od lat przy produkcji 

swoich wyrobów korzysta z wprowadzonego na 

rynek w 1850 roku niezwykle trwałego, opartego 

na papierze materiału zwanego Vulcan Fibre, 

urzeka klientów sznytem iście wiktoriańskim. Jedwabne 

wyścielenia, szerokie skórzane pasy 

wspomagające zapięcie oraz mocowane nitami 

łaty na rogach walizek są bez wątpienia ozdobnymi 

elementami, które dodają klasycznej 

formie staroświeckiej elegancji. Nie 

tylko jednak takie rozwiązania spotykają 

się z zainteresowa niem podróżnych. 

DLA BIZNESMENÓW 

I GLOBTROTERÓW 

Miłośników nowoczesnego designu 

i nowatorskich usprawnień z pewnością 

zainteresuje kolekcja firmy Wittchen. 

Dzięki niej każda wyprawa stanie się 

bardziej komfortowa. Niezaprzeczalnym 

atutem bagażu Wittchen są 

skrętne kółka i teleskopowe rączki. 

Podróżni w zależności od typu 

wyprawy mogą wybrać walizki przeznaczone 

na wyjazd służbowy z linii Business Collection, 

w bardziej stonowanej kolorystyce z wertykalnie 

prowadzonymi na tkaninie prążkami, dodającymi 

im klasycznej elegancji, bądź też ofertę bardziej 

turystyczną, zwracającą uwagę wielością kolo - 

rystycznych wariantów i trwałością odpornego 

na wstrząsy tworzywa termoplastycznego ABS. 

Walizki są w trzech nowych kolorach: żółtym, 

zielonym, czerwonym. Są one dosko nałym towa - 

rzyszem podróży lotniczych – trwałość tworzywa 

daje bowiem pewność, że naszemu ekwipunkowi 

nic się nie stanie, nawet kiedy zniknie nam z oczu 

w luku bagażowym samolotu. 

PODRÓŻ DO PRZYSZŁOŚCI 

Niemiecka marka Rimowa swoją najnowszą 

kolekcję zadedykowała miłośnikom ekstremalnych 

wrażeń. Dzięki aluminiowym obudowom linii Salsa 

i Titanium przywodzącym na myśl niemal surowe, 

futurystyczne wnętrza statku kosmicznego firma 

zyskała miano wytwórcy najlżejszych i najbardziej 

wytrzymałych walizek na świecie. Niejako z tego 

względu swoją kolekcję kieruje przede wszystkim 

do zmierzających ku dalekim, tropikalnym i z pew - 

nością nietuzinkowym miejscom. Usprawnieniem 

są również wysuwane rączki i kółka pozwalające 

na przemieszczanie się z walizką bez konieczności 

jej podnoszenia. 

Każda marka, choć w swoich kolekcjach 

prezentuje inny styl i aspiruje ku innemu typowi 

podróżników, zwraca szczególną uwagę na 

doskonałą jakość wytwarzanych walizek, ich 

gustowność i komfort podróży, w które są zabie - 

rane. Zapewne w przyszłości producenci wali - 

zek wciąż będą się starać o to, aby bagaż nie 

był przysłowiową kulą u nogi, lecz pomocnym 

atrybutem podróży. 

Marcin Pacho 

WITTCHEN 

WITTCHEN 23

gość specjalny 

26 WITTCHEN 

PIERWSZA DAMA 

POLSKIEGO FILMU 

NIEZIEMSKO PIĘKNA, ZMYSŁOWO KOBIECA, NIEZWYKLE UROCZA… 

BYŁA MARIĄ WALEWSKĄ W „MARYSI I NAPOLEONIE”, KSIĘŻNICZKĄ 

ELŻBIETĄ W „POPIOŁACH”, IZABELĄ ŁĘCKĄ W „LALCE”, EWELINĄ 

HAŃSKĄ W „WIELKIEJ MIŁOŚCI BALZAKA”. NIKT LEPIEJ NIŻ BEATA 

TYSZKIEWICZ NIE PREZENTOWAŁ SIĘ W STYLOWYM KOSTIUMIE.

Fot. Archiwum Beaty Tyszkiewicz 

Z czym ko ja rzy się Pa ni dzie ciń stwo? 

Uro dzi łam się rok przed oku pa cją nie miec ką 

w Wi la no wie, w le wym skrzy dle pa ła cu, od stro - 

ny ogro du. Hra bio stwo Adam i Be ata Bra nic cy, 

ostat ni dzie dzi ce Wi la no wa, udo stęp ni li apar ta - 

ment mo im ro dzi com. Do sta li naj lep szy po kój, 

na zy wa ny ko lum no wym. Bez po śred nio z nie go 

moż na by ło wyjść na ta ras po ro śnię ty pach ną cy - 

mi kwia ta mi. To miej sce jest kształ tem i sma kiem 

mo je go dzie ciń stwa. Imię do sta łam po Be acie 

Bra nic kiej, a jej mąż zo stał mo im oj cem chrzest - 

nym. Póź niej wie lo krot nie tam wra ca łam… Wciąż 

pa mię tam pod wie czor ki przy go to wy wa ne przez 

hra bi nę. W dziu plach po wa lo nych drzew ukła - 

da ła na list kach po zio mek lub ma lin cia stecz ka, 

owo ce, cze ko lad ki i fi gur ki kra sna li. Kie dy dziś 

od wie dzam Wi la nów i spa ce ru ję po par ku, wra - 

ca ją wspo mnie nia tam tych bez tro skich, cu dow - 

nych chwil. Szko da tyl ko, że nie ma już cio ci „Be”, 

bo tak na zy wa łam Be atę Bra nic ką. To ona spra - 

wi ła, że mo je dzie ciń stwo by ło za cza ro wa ne. 

Te raz to wszyst ko wy da je mi się tro chę nie re al - 

ne, jak by wy ję te ze świa ta li te ra tu ry czy fil mu. 

Kie dy wy bu chła II woj na świa to wa, mia ła 

Pa ni za le d wie ro czek. Co szcze gól nie zo sta ło 

w pa mię ci z tam te go okre su? 

Po dob no ma łe dzie ci nie są w sta nie wie le za - 

pa mię tać, a jed nak do dziś sły szę zło wiesz cze 

mru cze nie sa mo lo tów nad cią ga ją cych nad War - 

sza wę i prze raź li we wy cie sy ren na wo łu ją cych 

do schro nów. Wciąż czu ję wszech ogar nia ją cą 

pa ni kę, wi dzę lu dzi kry ją cych się w przy pad ko - 

wych bra mach. Pa mię tam ła pan ki na Sta rym 

Mie ście… Jed nak po mi mo okru cień stwa, ja kie 

przy nio sła ze so bą oku pa cja, spę dzi łam ten czas 

wśród lu dzi spo koj nych, wspa nia łych, do brych, 

któ rzy sta ra li się za cho wać god ność i opa no wa - 

nie w tak eks tre mal nie trud nych wa run kach. 

O czym ma rzy ła ma ła Be ata? 

Naj pierw o cyr ku, chcia łam tań czyć na li nie. Nie - 

co póź niej za pra gnę łam zo stać trak to rzyst ką. 

Mo ja ma ma przy sta ła na to ocho czo, co wzbu dzi - 

ło we mnie po waż ne po dej rze nia i oczy wi ście od 

ra zu prze szedł mi za pał. Ma rzył mi się też ba let 

i – jak przy sta ło na dziew czyn kę, któ ra za wsze 

opie ko wa ła się ja kimś kot kiem czy pie skiem 

– we te ry na ria. Póź niej już ni gdy nie po zwo li łam 

so bie na ma rze nia, bo one bar dzo zo bo wią zu ją. 

Dla cze go zo sta ła Pa ni ak tor ką? 

Tak na praw dę to film się o mnie upo mniał. Pew - 

ne go dnia w szko le zja wił się asy stent re ży se ra 

An to nie go Boh dzie wi cza. Po szu ki wał dziew - 

czy ny do ro li pa nien ki z dwor ku szla chec kie go. 

By łam wła śnie w dzie wią tej kla sie, mia łam 

nie speł na sie dem na ście lat, dłu gie blond wło sy 

i mi lion pie gów. Zo sta łam za pro szo na na zdję cia 

prób ne do Ło dzi. Do sta łam tekst, któ ry mia łam 

prze czy tać. Oszo ło mio na obec no ścią zna ko mi - 

tych ak to rów dzi wi łam się, że w ogó le wy do by wa 

się ze mnie ja kiś dźwięk. Po kil ku dniach do sta - 

łam od po wiedź. Nie ste ty, nie by li za in te re so wa ni. 

Coś mnie w środ ku bo le śnie za kłu ło. Zdą ży łam 

się już po nie kąd przy zwy cza ić do my śli, że 

za gram w fil mie. Po czu łam ogrom ną tę sk no tę. 

Po ty go dniu re ży ser zmie nił jed nak zda nie. Do s - 

ta łam szan sę! Nie dość, że za gra łam w „Ze mście”, 

to jesz cze po zna łam wie lu zna ko mi tych lu dzi, 

m.in. Ta de usza Kon dra ta, Da nu tę Sza flar ską, 

Ry szar da Ba ry cza. To oni by li mo ją „lo ko mo ty - 

wą” – cią gnę li mnie za so bą. Wy star czy ło z ni mi 

być, chło nąć ich wspa nia łe umie jęt no ści ak tor - 

skie. De biut w ta kim gro nie był na wet czymś 

wię cej niż wy gra na na lo te rii. 

Ma ma się nie sprze ci wia ła? 

Ma ma uwiel bia ła te atr. Po dej rze wam, że mia ła 

du że zdol no ści sce nicz ne. Pod wpły wem oj ca 

zre zy gno wa ła jed nak z tej pa sji. Kie dy więc los 

uśmiech nął się do mnie, nie po zwo li ła mi 

zmar no wać tej szan sy, bo prze cież mo gła się 

ona już nie po wtó rzyć. 

Co spra wi ło, że zwią za ła się Pa ni z ak tor stwem 

na ca łe ży cie? 

„Beata posiadła dar, będący udziałem tylko nielicznych wielkich gwiazd 

i zarazem wybitnych aktorek – jak Romy Schneider, Annie Girardot, Faye 

Dunaway – dar nasycenia sobą taśmy, tworzenia atmosfery szczególnie 

intymnej, oddziaływania na widza wprost, bez pośrednictwa ekranowego 

partnera. Każdy gest takiej aktorki jest nieskończenie prawdziwy, żadne 

słowo nie jest puste. Kreowane przez nią postacie to marzenie każdego 

mężczyzny: są doświadczone, sprawiedliwe w ocenach, ale zdolne 

do wybaczania, łączą kobiecą delikatność z dojrzałym erotyzmem, 

a odkrywanie ich tajemnic jest równie pasjonujące jak lektura 

powieści kryminalnej...” (Jacek Tabęcki, „Iluzjon” nr 1–2/1989). 

To „Za dusz ki” za de cy do wa ły, że po zo sta łam 

w tym za wo dzie. Zro zu mia łam i uwie rzy łam, że 

mam w so bie pew ną si łę. Dziś wiem, że pod ję - 

łam ogrom ne ry zy ko. Mo ja przy szłość od tąd 

za le ża ła prze cież od cu dze go wy bo ru – ob sa - 

dzą mnie, to bę dę gra ła, nie zło żą mi pro po zy cji, 

bę dę bez ro bot na. By łam jed nak do brej my śli 

i co raz moc niej wie rzy łam w sie bie. 

Na co wy da ła Pa ni pierw sze za ro bio ne pie nią dze? 

Przede wszyst kim wresz cie mo głam po móc 

ma mie. Za pierw szą ga żę ku pi łam w ko mi sie 

ma łe uży wa ne ra dio Te sla. Mo gli śmy słu chać 

Te atru Pol skie go Ra dia, au dy cji dla mło dzie ży 

i słu cho wisk dla dzie ci. Na stęp ne pie nią dze 

wy da łam na ada pter – kosz to wał 790 zło tych. 

Plan fil mo wy ob fi tu je w nie prze wi dzia ne sy tu acje. 

Pa mię ta Pa ni naj za baw niej szą przy go dę, któ ra 

się Pa ni przy da rzy ła? 

W „Spóź nio nych prze chod niach” po raz pierw - 

szy w pol skim ki nie po wo jen nym sfil mo wa no 

WITTCHEN 27


28 WITTCHEN 

JESTEM NIECO ZDEMORALIZOWANA 

FILMEM, TYM, ŻE OBRAZ I DŹWIĘK 

UTRWALA SIĘ RAZ NA CAŁE 

ŻYCIE, A NIE TWORZY KAŻDEGO 

WIECZORU. NIE UMIEM SOBIE 

WYOBRAZIĆ, ŻE MOGŁABYM GRAĆ 

CZTERYSTA RAZY TO SAMO. TAKIE 

POWTARZANIE MNIE PRZERAŻA.


ślub w praw dzi wym ko ście le na Kra kow skim 

Przed mie ściu. By łam pan ną mło dą, a mo im 

na rze czo nym był Bo gu mił Ko bie la. Wy dru ko - 

wa łam dla żar tu za pro sze nia: „Bo gu mił Ma ria 

Teo dor Ko bie la i Be ata Ma ria He le na z Tysz kie - 

wi czów ma ją za szczyt za pro sić na swój ślub”, 

i wy sła łam je na szym zna jo mym. Po sta ra łam 

się, aby li sty do tar ły w przed dzień ślu bu, nie 

po zo sta wia jąc za sko czo nym ad re sa tom cza su 

na do cie ka nie, w ja ki spo sób do te go do szło. 

Sta wi li się pra wie wszy scy. Do sta łam mnó stwo 

kwia tów i te le gra mów. Kie dy wy szło na jaw, 

że to tyl ko sce na z fil mu, więk szo ści bar dzo 

spodo bał się nasz dow cip, ale zna leź li się i ta cy, 

któ rych ta sy tu acja wca le nie roz ba wi ła. 

Pe wien kry tyk fil mo wy za żą dał na wet zwro tu 

pie nię dzy wy da nych na tak sów kę i kwia ty, 

a póź niej wy to czył mi spra wę w są dzie… 

Oczy wi ście też dla żar tu. Naj gor sze w tym 

wszyst kim by ło to, że Bo bek [od red. – Kobiela] 

za po mniał uprze dzić o żar cie na rze czo ną 

Mał go się, któ ra by ła bar dzo roz cza ro wa na, gdyż 

nie spo dzie wa ła się ta kie go ob ro tu spra wy. 

Jest Pa ni je dy ną pol ską ak tor ką wy łącz nie 

fil mo wą… 

Z te atrem mia łam ma ły ro mans, że by nikt nie 

po my ślał, że nie umiem za grać na sce nie. 

Mo je do świad cze nia te atral ne są jed nak 

bar dzo ską pe. Bra ko wa ło mi warsz ta tu, szko - 

ły, prze ży cia by ły zbyt in ten syw ne, czu łam, 

jak bym każ de go dnia zda wa ła eg za min. 

Czę sto śni łam, że za po mnia łam tek stu. Gra jąc 

w sztu ce, trze ba do brze roz ło żyć emo cje i si ły 

na ca ły spek takl. Nikt nie zwa ża na ży cie pry - 

wat ne ak to ra i sa mo po czu cie. Z ko lei pra ca na 

pla nie fil mo wym trwa kil ka ty go dni, a póź niej 

jest już in na ro la, in ny re ży ser, in ny part ner, 

no we ży cie… Je stem nie co zde mo ra li zo wa na 

fil mem, tym, że ob raz i dźwięk utrwa la się raz 

na ca łe ży cie, a nie two rzy każ de go wie czo ru. 

Nie umiem so bie wy obra zić, że mo gła bym 

grać czte ry sta ra zy to sa mo. Ta kie po wta rza - 

nie mnie prze ra ża. 

Ka zi mierz Bran dys po wie dział kie dyś, że wszy - 

scy męż czyź ni chcą się z Pa nią że nić, choć 

ża den Pa ni nie ko cha… 

W każ dym mo im związ ku za wsze na po cząt ku 

był wy buch ser ca, unie sie nie, a po tem na dzie ja 

na coś wiel kie go… To by ły po wta rza ją ce się 

sta ny za ko cha nia, bę dą ce wy ni kiem nie ustan - 

nej i nie za spo ko jo nej tę sk no ty za mi ło ścią. 

Po cząt ko wy czas eu fo rii ry chło zmie niał się 

w co dzien ność, wszyst kie cza row ne te ma ty 

się wy czer py wa ły. 

Czym jest dla Pa ni mi łość? 

To cu dow ne, pięk ne uczu cie, któ re roz pro mie - 

nia, na pa wa opty mi zmem, uskrzy dla. Trud no 

je po go dzić z praw dzi wym ży ciem. Z dru giej 

stro ny jest prze szko dą, roz bi ciem, roz pro sze - 

niem, roz kosz ną nie wy go dą, za raź li wą cho ro bą, 

któ ra jed nak… mi ja. 

Moż na przez ca łe ży cie ko chać jed ną oso bę? 

Mnie się to nie uda ło. Bar dzo ce nię tych, któ rzy 

chcą spę dzić ca łe ży cie z jed nym part ne rem. 

To tro chę tak, jak by ktoś zaj mo wał to sa mo 

miesz ka nie, znał każ dy za ka ma rek, wie dział, 

co gdzie le ży. Są też lu dzie cie ka wi świa ta, 

któ rzy chcą zmie niać miesz ka nia co dwa la ta, 

ni gdy ich nie ku pu ją, za wsze wy naj mu ją. I tak 

jed ni ma ją mał żeń stwa, in ni ro man se. Mo je 

Nigdy nie polegałam na mężczyznach. 

Zawsze lubiłam zależeć wyłącznie od siebie. 

Starałam się mieć do wszystkiego odpowiedni 

dystans. W gruncie rzeczy wiedziałam, 

że tak naprawdę mogę liczyć tylko na siebie, 

i to mi odpowiadało. 

ro man se by ły mał żeń stwa mi – wy cho dząc za 

mąż, za każ dym ra zem my śla łam, że ro bię ten 

krok raz na za wsze. Ni gdy nie pro wo ko wa łam 

zmian, ale w mo men cie gdy wy pa lał się zwią - 

zek, ucie ka łam. Dla mnie mał żeń stwo ma sens, 

je śli mi łość otwie ra lu dzi na świat, nie ry wa li zu - 

ją ze so bą i nie uza leż nia ją się od sie bie. 

W prze ciw nym ra zie jak przejść przez ży cie? 

Cza sem le piej jest odejść. W mo ich mał żeń - 

stwach nie wcho dzi ły w grę żad ne kom pro mi sy 

i na wet dzie ci nie by ły po wo dem do po zo sta - 

wa nia w związ ku, któ ry mnie nie wy peł niał. 

Jak dziś, z per spek ty wy lat, po strze ga Pa ni 

swo je związ ki? 

Mia łam 29 lat, kie dy wy szłam za An drze ja [od 

red. – Waj dę]. Na sze uczu cie roz kwi tło na pla - 

BEATA TYSZKIEWICZ 

Polska aktorka filmowa. Urodziła się 

w 1938 roku w Wilanowie. Jest córką 

hrabiego Krzysztofa Marii Tyszkiewicza 

i Barbary Rechowicz, matką aktorek 

Karoliny Wajdy oraz Wiktorii Padlewskiej. 

Debiutowała w latach 1956–57 w ekra - 

nizacji „Zemsty” w reżyserii Antoniego 

Bohdziewicza, wcielając się w postać 

Klary. W latach 1957–1958 studiowała 

w warszawskiej PWST. Po roku studiów 

została usunięta z uczelni. W 1973 roku 

otrzymała bez egzaminu uprawnienia 

aktorskie z Ministerstwa Kultury i Sztuki. 

Zagrała w ponad 100 filmach i serialach, 

m.in. w „Popiołach”, „Lalce”, „Rękopisie 

znalezionym w Saragossie”, „Marysi 

i Napoleonie”, „Wielkiej miłości Balzaka”. 

Jest jednym z jurorów w polskiej edycji 

programu „Taniec z gwiazdami”. Poza 

wyróżnieniami filmowymi ma w kolekcji 

m.in. Order Przyjaźni Narodów od 

Prezydium Rady Najwyższej ZSRR, Krzyż 

Komandorski Orderu Odrodzenia Polski 

i francuską Legię Honorową. Jest 

przewodniczącą kapituły nagrody Fundacji 

Kultury Polskiej. 

WITTCHEN 29


nie fil mo wym. Prze peł nia ło mnie szczę ście i na dzie ja, że na resz cie bę - 

dę po trzeb na fa scy nu ją ce mu, sza le nie uta len to wa ne mu męż czyź nie, 

że spraw dzę się ja ko ży cio wa part ner ka i mat ka. Mu sia łam jesz cze tyl - 

ko po je chać do In dii, bo pod pi sa łam kon trakt z hin du skim pro du cen - 

tem. Nie przy pusz cza łam, że roz łą ka po trwa po nad rok. Do dziś mam 

po wią za ne wstąż ka mi li sty od An drze ja, w któ rych za pi sa ne jest ca łe 

na sze ży cie. Po po wro cie z In dii wy je cha łam do Bel gii, a An drzej do 

Lon dy nu – po now nie mu sie li śmy się roz stać. Po ja wi ły się oba wy, że 

w tym za bie ga niu zgu bi my coś bar dzo istot ne go, i po na ro dzi nach 

Ka ro li ny zde cy do wa li śmy się na mał żeń stwo. Mie li śmy na dzie ję, że 

w ten spo sób upo rząd ku je my na sze ży cie… Nie ste ty, wciąż ży li śmy na 

wa liz kach. I tak mi nę ło pięć lat. To był jed nak waż ny czas w mo im 

ży ciu. Bar dzo wie le na uczy łam się od An drze ja. On był nie zwy kle 

de li kat ny i czu ły, a ja by łam za mło da, aby to do ce nić. 

I wte dy po ja wił się Wi told Orze chow ski… 

To mał żeń stwo by ło przy pad ko we, nie praw dzi we. Mie li śmy ab so lut nie 

róż ne po dej ście do ży cia. Kie dy zro zu mia łam, że nie mo gę da lej tkwić 

w tym związ ku, do War sza wy przy je chał z Fran cji ten sam chło piec, 

w któ rym by łam ro man tycz nie za ko cha na w mło do ści. 

Wspo mnie nia od ży ły? 

Przy po mnia łam so bie czy ta nie po ezji w sa lo nie je go ro dzi ców, wy po - 

wie dzia ne wte dy sło wa, ro man tycz ne kon cer ty świersz czy, chwy ta nie 

ro bacz ków świę to jań skich, spa ce ry prze dłu ża ne w nie skoń czo ność i… 

po ca łu nek pod drze wem. Wte dy spy ta łam go na wet, czy się ze mną 

oże ni. Nie ste ty, po ukoń cze niu Po li tech ni ki Gdań skiej wy je chał do 

Pa ry ża i oże nił się z Fran cuz ką. I wła śnie kie dy mia łam kry zys w mał żeń - 

stwie, po ja wił się mój Ja cek [od red. – Padlewski], tym ra zem już ja ko 

po waż ny ar chi tekt. Je mu rów nież za wa li ło się ży cie oso bi ste – roz stał się 

z żo ną, z któ rą miał dwóch sy nów. Nie wie le trze ba by ło, aby od żył 

kli mat pierw szej mi ło ści… Zde cy do wa li śmy się na wspól ne ży cie. Mie li śmy 

po 38 lat. Uro dzi ła nam się upra gnio na cór ka Wik to ria. Wzię li śmy ślub. 

30 WITTCHEN 

Roz sta nie ro dzi ców czę sto jest dla dziec ka trud nym prze ży ciem. 

Jak ukła da ły się re la cje Pa ni có rek z ich oj ca mi? 

Oj co wie za wsze by li bli scy dziew czyn kom. Obie ich wiel bią. Dla Ka ro li ny 

An drzej jest naj więk szym au to ry te tem, po dzi wia je go ta lent, gust, so lid - 

ność cha rak te ru. Wik to ria w Jac ku do strze ga po ezję i ta lent. 

Nie oba wia ła się Pa ni sa mot nie wy cho wy wać có rek? 

Do pie ro z per spek ty wy cza su zro zu mia łam, jak bar dzo jest to trud ne. 

Ni gdy nie szu ka łam wspar cia u in nych, ufa łam wła snej in tu icji, swo im 

prze my śle niom, sta ra łam się wy bie gać na przód my śla mi, by nie dać 

się za sko czyć te mu, co przy nie sie los. Mu sia łam ko chać za dwo je. 

Prze ko na łam się, że dzie ci moż na na uczyć wszyst kie go, trze ba tyl ko 

mieć nie skoń czo ną cier pli wość, ła god ność i kon se kwen cję. Sta ra łam 

się dać im mak si mum kom for tu i wol no ści w ży ciu oso bi stym. Na uczy - 

łam cór ki god no ści, ho no ru, lo jal no ści, za ufa nia, czy li te go wszyst kie - 

go, co dziś jest tak nie mod ne. Uwraż li wi łam je na na tu rę, na uczy łam 

mi ło ści do lu dzi i zwie rząt. I tak Ka ro li na i Wik to ria sta ły się ca łym 

mo im świa tem. 

Naj pięk niej sze chwi le z ich ży cia utrwa la ła Pa ni na fo to gra ficz nej kli szy… 

Nie wie le zdjęć oca la ło z mo je go dzie ciń stwa, wszyst ko spło nę ło w po - 

wsta niu, na wet nie mia łam co po ka zać mo im cór kom. A prze cież 

każ da chwi la w ży ciu jest in na i mi ja wraz z upły wem cza su. Fo to gra fu jąc, 

mam po czu cie, że za trzy mu ję te mo men ty na za wsze. I dla te go zro bi łam 

tak wie le zdjęć mo im dzie ciom – czas mi jał, one ro sły, a ja wie dzia łam, 

że je śli te go nie uwiecz nię, szyb ko i bez pow rot nie znik nie pu szek na 

głów ce czy za baw ny gry mas. Wy da je nam się, że pa mię ta my dzie ciń - 

stwo, a tak na praw dę po zo sta je ono w pa mię ci, gdy przy wo łu ją 

je zdję cia. One są po nie kąd na szą do dat ko wą pa mię cią, uwal nia ją 

w nas roz ma ite wspo mnie nia, dzię ki nim znów mo że my po czuć kli mat 

chwil, któ re bez pow rot nie mi nę ły. 

Roz ma wiali: Ka ta rzy na Wierz ba, Marcin Pacho


WITTCHEN 31

warto zobaczyć 

SCHRONIENIE ZNAJDOWALI TUTAJ PRZEŚLADOWANI Panorama Starego Miasta 

ZA POGLĄDY DYSYDENCI I SKAZANI NA BANICJĘ 

INNOWIERCY. TU KRZYŻOWAŁY SIĘ GŁÓWNE SZLAKI 

HANDLOWE I TRADYCJE KULTURALNE. Z NAJDALSZYCH 

STRON ŚWIATA ZJEŻDŻALI KUPCY, RZEMIEŚLNICY, 

ARCHITEKCI, MALARZE I FILOZOFOWIE. W GDAŃSKU 

ROZEGRAŁY SIĘ TEŻ WYDARZENIA ZMIENIAJĄCE BIEG 

NAJNOWSZEJ HISTORII. 

Miasto 

zwrócone ku falom 

Mimo upływającego czasu metropolia wciąż jest potężnym tyglem kultur, nacji 

i języków. Na wskroś turystyczna, pulsująca ulicznymi plenerami i festiwalami, 

pełni dostojną funkcję nadmorskiej stolicy Polski. Jest miejscem, gdzie nadal 

zbiegają się komunikacyjne, naukowe i kulturowe szlaki współczesnej Europy. 

SYMBOL WALKI O WOLNOŚĆ 

Jeden z największych kurortów w Polsce od lat przyciąga turystów leczniczym 

mikroklimatem i pięknymi, piaszczystymi plażami. W Jelitkowie, Stogach czy 

Brzeźnie można zażyć słonecznych kąpieli, spacerować morskim brzegiem 

i podziwiać strome zbocza wydm. Nasączone jodem powietrze sprawia, że 

wczasowicze pojawiają się tutaj praktycznie o każdej porze roku, a nadmorskie 

miejscowości pełne są domów sanatoryjnych i gabinetów odnowy biologicznej. 

Niedaleko Gdańska jest słynny, awangardowy Sopot z promenadą i wbijającym 

się daleko w Bałtyk molem. Ale to nie tutejszy klimat jest najważniejszy. Gdańsk 

to przede wszystkim miejsce narodzin najnowszej historii Polski, miasto symbol 

walki o wolność i prawa człowieka. Stąd pochodzi Lech Wałęsa, tutaj w 1987 roku 

papież Jan Paweł II wypowiedział słynne słowa: „Nie ma wolności bez solidarności”, 

i wreszcie w tym właśnie mieście zaczęły się polityczne zmiany, które 

doprowadziły do rozbicia bloku socjalistycznych państw w Europie. 

ŚLADY ŚWIĘTEGO NA WZGÓRZU 

Na pierwsze wzmianki o Gdańsku natrafiamy w opisach stworzonych przez 

benedyktyńskiego mnicha z klasztoru na Awentynie. Zakonnik Jan Kanapariusz 

w „Żywocie św. Wojciecha” wspominał o chrztach dokonywanych przez tego 

kapłana w grodzie nad Motławą. Osada ta nazywała się – jak zapisał skrzętnie 

Kanapariusz – urbs gyddanyzc i była zaczątkiem późniejszego Gdańska. Stąd też 

św. Wojciech wyruszył na misję do Prus, gdzie później poniósł śmierć męczeńską. 

Po dziś dzień w Gdańsku możemy odnaleźć wiele miejsc związanych z tą 

32 WITTCHEN 

Fontanna 

Neptuna

Latarnia w Gdańsku 

Nowym Porcie 

Fot. www.gdansk.pl, Urząd Miejski w Gdańsku. 

Baltic Sail – barwny festiwal żeglarski 

pierwszą misją na Pomorzu. Istnieje na przykład dzielnica mieszkalna 

Św. Wojciech, gdzie wedle legendy biskup nocował, głosił kazania, chrzcił 

i bierzmował gdańszczan. Z kolei na wzgórzu św. Wojciecha, na którym 

zachowała się ceglana kaplica z XIV wieku, kapłan według 

kronikarskich przekazów odprawił mszę św. i nakazał ściąć pogański 

przedmiot kultu – potężny święty dąb. Tutaj także wedle przekazów wykupiono 

ciało misjonarza, a kaplica stała się pierwszym grobem świętego 

w latach 997–1000. Inną, bardziej współczesną pamiątką po biskupie jest 

nadawany w Gdańsku Medal św. Wojciecha. To honorowe odznaczenie 

przyznaje rada miasta osobom zasłużonym w dziedzinie międzynarodowej 

współpracy czy działającym na rzecz pojednania między narodami. 

HUGENOCI I ANGLICY 

Gdańsk zawsze był miastem otwartym na nowe prądy, idee oraz przybyszów 

z zagranicy. Skłonność do współpracy z innymi nacjami pojawiła 

się już za rządów książąt pomorskich, kiedy tutejsi mieszczanie handlowali 

z kupcami i rzemieślnikami z Zachodu. Niedługo potem wspólnie 

nad Bałtykiem zamieszkali Polacy, Niemcy, Holendrzy, Żydzi, Szkoci, 

a nawet Anglicy. Rozrastająca się metropolia, zwłaszcza w dobie reformacji, 

przyjmowała pod swoje skrzydła odszczepieńców religijnych i politycznych 

dysydentów. Schronienie znaleźli tu przeganiani z innych krajów 

hugenoci, menonici oraz protestanci. Miasto stało się najbardziej międzynarodowym 

ośrodkiem I Rzeczpospolitej. Dziś pamiątką po tej ogromnej 

wielokulturowej wspólnocie jest położony w parku przy ulicy 3 Maja 

pomnik Cmentarz Nieistniejących Cmentarzy. 

KWARTY, ROSÓŁ Z WĘGORZA I GOLDWASSER 

Przez lata w gdańskim tyglu mieszały się tradycje kulturowe, językowe, 

a także, co nieuniknione, zwyczaje gastronomiczne. Kuchnia z okolic 

Gdańska szybko stała się jedną z najbardziej kosmopolitycznych 

WITTCHEN 33


Pomnik Solidarności 

34 WITTCHEN 

Zielona Brama 

Metropolia jest potężnym 

tyglem kultur, nacji i języków. 

Motława i stary żaglowiec Plaża w Brzeźnie

Fot. www.gdansk.pl, Urząd Miejski w Gdańsku. 

Stare Miasto 

SYMBOLE GDAŃSKA 

Na herbie miasta widnieje sentencja: Nec 

temere, nec timide, co oznacza: „Bez strachu, 

ale z rozwagą”, i doskonale odzwierciedla 

charakter gdańszczan. Niepokorni, odważni, 

hardzi w stosunku do ciemiężycieli, zawsze 

gotowi byli do patriotycznych postaw. Westerplatte, 

Poczta Polska, pomnik Poległych 

Stoczniowców, Muzeum Solidarności – to tutejsze 

miejsca symbole, bardzo ważne dla Polski. 

KALENDARIUM IMPREZ 

29 V–1 VI – Bałtycki Festiwal Nauki 

15–16 VI – Bałtyckie Dni Kultury 

Żydowskiej 

19–27 VI – V Festiwal „Świętojańskie 

świętowanie” 

24 VI – Międzynarodowy Festiwal 

Muzyki Organowej 

26–28 VI – IX Festiwal Dobrego 

Humoru 

3–6 VII – Festiwal Gwiazd 

10–13 VII – Międzynarodowy Zlot 

Żaglowców „Baltic Sail” 

16–20 VII – XII Festiwal Teatrów 

Plenerowych i Ulicznych FETA 

26 VII–17 VIII – Jarmark św. Dominika 

14–15 VIII – Regaty o Puchar 

Prezydenta Gdańska 

15 VIII – Maraton Solidarności 

22–24 VIII – Gdańskie Noce Jazzowe 

Ratusz 

w całym kraju, przyjmując wpływy francuskie, holenderskie, niemieckie, rosyjskie, a nawet 

tureckie. Do tej pory w tutejszych restauracjach znajdziemy zarówno niemiecką golonkę 

z piwem, na wskroś francuskie gotowane mule, jak i rosyjskie bliny z czarnym kawiorem. Dużą 

popularnością cieszy się słynna polewka gdańska (zupa z chleba razowego i piwa), nalewka 

Goldwasser, gdański rosół z węgorza czy pieczony sandacz. Dziś wiele osób stara się powrócić 

do dawnych tradycji. Powstają przedruki starych książek kulinarnych, tworzone są nowe zbiory 

przepisów. W publikacjach odnajdujemy nie tylko styl i formę dawnych receptur, lecz także 

miary podane w funtach berlińskich, drezdeńskich, lipskich, kwartach czy kwaterkach. 

I co najważniejsze, wszystko jest przeliczane na obecny system wagowy. 

DREWNIANE ORGANY I ZŁOTE LWY 

Do dziś Gdańsk zachował otwartość względem innych kultur. Najwyraźniej przejawia się ona 

w organizowaniu międzynarodowych festiwali naukowych, muzycznych, filmowych i teatralnych. 

Nadmorska stolica Polski podobnie jak przed wiekami tak i teraz przyciąga artystyczną śmietankę 

współczesnej Europy. Jedną z najbardziej znanych imprez o międzynarodowej randze jest Festiwal 

Muzyki Organowej. Odbywa się on w Oliwie, bo właśnie w tutejszej bazylice katedralnej znajdują się 

jedne z najwspanialszych w całej Europie organów. Pochodzące z XVIII wieku, wykonane z drewna 

lipowego przyciągają uwagę imponującymi rozmiarami i niebywałą estetyką pracy snycerskiej. 

Zachwycają rokokowe girlandy pnących się roślin, a także kunsztownie wyrzeźbione figurki aniołów 

trzymających trąbki, puzony oraz dzwonki. Co ciekawe, można je wprawiać w ruch w trakcie grania, 

podobnie jak rzeźbione słońca i gwiazdy. Za kontuarem organów podczas festiwalowych 

koncertów w lipcu i sierpniu zasiadają światowej sławy wirtuozi muzyki sakralnej, m.in. niewidomy 

francuski organista z katedry Notre Dame w Paryżu Jean-Pierre Leguay i niezwykle utalentowany 

David Titterington, szef Katedry Organów Królewskiej Akademii Muzycznej w Wielkiej Brytanii. 

Nie zapominajmy też, że Gdańsk to miasto X muzy. W 1974 roku narodził się tutaj Festiwal 

Polskich Filmów Fabularnych. Przyznawane na nim Złote Lwy Gdańskie są jednym z najwa - 

żniejszych wyróżnień w krajowej kinematografii. Odebrał je m.in.: Andrzej Wajda, Krzysztof 

Zanussi, Krzysztof Kieślowski, Kazimierz Kutz i Robert Gliński. Choć festiwal przeniesiono 

w 1987 roku do Gdyni, pierwotna nazwa nagrody pozostała. 

Od niedawna w Gdańsku odbywa się także słynny Festiwal Gwiazd. Impreza, początkowo 

organizowana w Międzyzdrojach, została w końcu przeniesiona nad Motławę. W centrum miasta, 

na wyspie Ołowiance, usypano prawdziwą morską plażę mającą ponad 6 tysięcy metrów kw. 

Odbywają się tutaj koncerty, spotkania z artystami i nocne seanse filmowe. Na wyspie odsłonięto 

także obelisk autorstwa Adama Myjaka złożony z ponad stu odlewów dłoni polskich gwiazd. 

WITTCHEN 35

Długi Targ, widok z Zielonej Bramy 

Ale nie tylko krajowe sławy przybywają do Gdańska. Gościły tutaj takie 

osobistości ze świata filmu, jak Peter Greenaway czy Volker Schlöndorff. 

Metropolia słynie również z ulicznych festiwali teatralnych. Doroczna 

impreza odbywa się w przepięknej scenerii gdańskiej starówki. Mimowie, 

akrobaci na szczudłach, sztuczny dym, piana, bańki mydlane, konfetti, 

wielkie, ruchome postaci oraz kolorowe światła – wszystko to wzrusza, 

bawi, prowokuje i na cały tydzień całkowicie zmienia oblicze miasta. 

DWÓR ARTUSA I NEPTUN Z TRÓJZĘBEM 

Zabytki Gdańska są jedną z najwspanialszych turystycznych atrakcji Polski. 

Niewiele osób jednak wie, że obecny kształt miasta jest efektem ogromnej 

pracy rekonstruktorskiej. Zdobyty w 1945 roku przez wojska II Frontu 

Białoruskiego Gdańsk został zamieniony dosłownie w morze ruin. Dopiero 

wysiłki konserwatorów, artystów i budowniczych przywróciły mu dawną 

świetność. Jedną z najpiękniejszych ulic jest zamieszkiwana kiedyś przez 

zamożne i wpływowe rody gdańskie Długa. Natrafimy tu na starą katownię 

z pozostałościami pręgierza, miejsce kaźni niepokornych mieszczan 

i różnej maści rzezimieszków. Tutaj także znajduje się przepiękny łuk tryumfalny 

– Złota Brama – przez który wjeżdżały niegdyś do miasta orszaki 

królewskie. Znana z fotografii i pocztówek fontanna Neptuna mieści się 

niedaleko Dworu Artusa, miejsca, w którym zbierali się dawniej w celach 

handlowych i towarzyskich kupcy, rzemieślnicy i zamożni mieszczanie. 

Wedle legendy to właśnie ta fontanna przyczyniła się do powstania słynnej 

gdańskiej nalewki Goldwasser, ulubionego trunku króla Francji Ludwika XIV. 

Podobno Neptun rozgniewany wrzucanymi do sadzawki monetami uderzył 

w wodę swoim trójzębem, rozbijając pieniądze w drobny pył. Od tamtej 

pory nalewka sprzedawana jest z drobnymi płatkami 23-karatowego złota. 

OSTRYGOJAD Z PODRÓŻNICZKIEM 

Gdańsk to także jedno z najbardziej zielonych miast Polski. Na jednego 

mieszkańca przypadają ponad 134 metry kw. lasów. W metropolii jest 

park krajobrazowy, rezerwat, pomniki przyrody oraz 29 gatunków roślin 

objętych całkowitą ochroną. Jeden z najpiękniejszych przyrodniczo 

36 WITTCHEN 

Ulica Długa 

terenów rozciąga się na Wyspie Sobieszowskiej, jednej z trzech 

największych na polskim wybrzeżu. To także nadmorska dzielnica miasta, 

oddalona od centrum o około 15 km. Znajdziemy tutaj plaże, wydmy, 

ale także stawy, trzcinowiska, pola uprawne, bory sosnowe i lasy mieszane. 

Na wyspie rośnie blisko 500 gatunków roślin i żyje ponad 300 różnych 

zwierząt. Podczas spaceru można zobaczyć wylegujące się na plażach 

foki, mieszkające w północno-wschodniej części wyspy bobry lub 

przechadzającego się wieczorami lisa i jenota, pochodzącego z Dalekiego 

Wschodu jedynego przedstawiciela psowatych, który zasypia na zimę. 

Wyspa jest też znakomitym miejscem do obserwowania ciekawych 

gatunków ptaków. Przylatują tutaj m.in. maleńkie, biegające drobnym 

truchtem sieweczki obrożne i rzeczne, zajadający się skorupiakami 

ostrygojad i podróżniczek, ptak z rodziny drozdowatych o charakterystycznym, 

niebieskim podgardlu. Z kolei w rezerwacie przyrody Mewia 

Łacha mieści się punkt stacji ornitologicznej Polskiej Akademii Nauk. 

Turyści mogą tutaj obserwować pracę ornitologów i uczestniczyć 

w obrączkowaniu. Tutejsi naukowcy poznają zwyczaje i śledzą losy 

przylatujących co roku prawie 300 gatunków ptaków. 

BURSZTYNOWA KOMNATA I ŚW. BRYGIDA 

Położone przy Bałtyku miasto od wieków było ośrodkiem, gdzie kwitł handel 

bursztynem. Ten cenny surowiec zwany złotem Północy był tutaj wydobywany, 

przetwarzany i eksportowany w inne rejony świata. To właśnie 

w Gdańsku wzięła swój początek słynna bursztynowa komnata. Na pomysł 

jej stworzenia wpadł znany mistrz bursztyniarskiego fachu Andreas 

Schlüter, a realizacji dzieła podjął się jego kolega, również gdań - 

szczanin, Gottfried Wolfram. Wyroby tutejszych bursztynników od 

zawsze znane były w świecie z kunsztownego wykonania. W Gdańsku 

zamawiano podarunki ze złota Północy dla papieży, carów, królów 

i sułtanów. Tworzono także dzieła dla zamożnej szlachty i mieszczaństwa. 

Niektóre z nich możemy oglądać w Muzeum Bursztynu przy ulicy 

Długiej. A już niebawem miasto ponownie pochwali się pracą tutej - 

szych bursztynników. Gdańscy mistrzowie tworzą bowiem kolejne 

wielkie dzieło – bursztynowy ołtarz w kościele św. Brygidy. 

Marcin Szumowski 

Fot. www.gdansk.pl, Urząd Miejski w Gdańsku.

Fot. Archiwum Wittchen 

SA LO NY WIT T CHEN 

ALICJA PŁOTKA, 

MANAGER SPRZEDAŻY DETALICZNEJ 

(REGION POMORSKI) 

Pierwszy gdański salon firmowy 

Wittchen otwarto w listopadzie 

2003 roku w Galerii Madison (jednej z pierwszych galerii 

handlowych w Trójmieście), w pięknym zakątku Starego 

Miasta. Drugi powstał kilka miesięcy później w centrum 

Manhattan. W październiku 2007 roku oddano do użytku 

największe centrum handlowe Trójmiasta – Galerię Bałtycką 

– i tam otworzyliśmy nasz najnowszy salon. Z kolei 

w C.H. Fashion House (przy ul. Przywidzkiej 8) mieści się 

sklep prowadzący sprzedaż outletową. Atrakcyjne ceny 

pozwalają nam dotrzeć do sporej grupy klientów z całego 

Trójmiasta i jego obrzeży. 

Jakość i bogate wzornictwo produktów firmy Wittchen spra - 

wiają, że kupujący obdarzają nas zaufaniem – jest to dla 

nas wyjątkowe wyróżnienie. Klienci doceniają profesjonalną 

obsługę, a także wygląd salonów – drewniane meble 

połączone ze szkłem i olbrzymi kryształowy żyrandol. Często 

to właśnie ten przepiękny, przykuwający wzrok żyrandol 

sprawia, że niektórzy decydują się wejść do salonu po raz 

pierwszy i już wkrótce stają się naszymi stałymi klientami. 

Z racji swej urody i bogatej historii Gdańsk jest miastem 

odwiedzanym przez wielu turystów z zagranicy. Oni 

również bardzo dobrze znają firmę Wittchen i często 

dokonują zakupów w naszych salonach. 

Dzięki zróżnicowanym kolekcjom oferowanym przez firmę 

Wittchen do grupy naszych klientów należą nie tylko biznesmeni, 

ale i młodzi ludzie ceniący nowoczesny styl 

kolekcji Young i Elegance. Coś dla siebie znajdą tu także 

miłośnicy klasyki – piękne torebki Venus, jak również teczki, 

wykonane – w zależności od kolekcji – z rozmaitych 

rodzajów skóry. Największą popularnością cieszy się 

w Gdańsku superlekki i superfunkcjonalny bagaż, do którego 

niedawno została dołączona linia Business Collection, przy- 

ciągająca uwagę niesamowitym designem. Nie możemy 

zapomnieć o obuwiu – z sezonu na sezon jest coraz popularniejsze. 

Wygoda ręcznie wykonanych butów sprawia, 

że przymierzający je klient nie potrafi im się oprzeć. 

WITTCHEN 37


JEDEN Z NAJMNIEJSZYCH KRAJÓW ŚWIATA. JEGO HISTORIA SIĘGA 

STAROŻYTNOŚCI, ALE NAJWIĘKSZĄ POPULARNOŚĆ ZYSKAŁ W XIII WIEKU, 

KIEDY TO WŁADZĘ PRZEJĄŁ RZĄDZĄCY DO DZIŚ RÓD GRIMALDICH. TO 

WŁAŚNIE ZA CZASÓW OSTATNICH POTOMKÓW WIELKIEGO FRANCISA 

GRIMALDIEGO KSIĘSTWO STAŁO SIĘ TURYSTYCZNĄ POTĘGĄ I OŚRODKIEM 

KULTURY. TO Z NIM ZWIĄZANY JEST JEDEN Z NAJWIĘKSZYCH ROMANSÓW 

XX WIEKU. W TYM MIEJSCU ODBYWA SIĘ RÓWNIEŻ JEDEN Z NAJSTARSZYCH 

WYŚCIGÓW FORMUŁY 1. MONAKO – PERŁA LAZUROWEGO WYBRZEŻA. 

MAŁY 

kraj 

Usytuowane w sercu basenu Morza Śródziemnego urzeka łagodnym klimatem i słońcem 

świecącym przez ponad 300 dni w roku. Letnie temperatury sięgają tu 37 stopni Celsjusza. Morska 

bryza przynosi wieczorami przyjemny chłód. Jednak to jesień pozwala zasmakować pełni uroków 

księstwa. Choć to właśnie na ten okres przypadają rzadko nawiedzające kraj deszcze, nie przeszkadza 

to odwiedzającym, nie tylko bowiem w złotych plażach kryje się czar tego miejsca. 

Dla turystów znajomość tego zachwycającego bogactwem kraju ogranicza się niekiedy do historii 

miłości księcia Rainiera III, zmarłego przed trzema laty władcy księstwa, i amerykańskiej aktorki, 

zdobywczyni Oscara Grace Kelly. To dzięki temu, bezsprzecznie bajkowemu, romansowi wielu po raz 

pierwszy usłyszało o Monako. Po dziś dzień wspomnienie ich znajomości i małżeństwa otacza kraj 

nimbem magiczności. Nie bez znaczenia w tej historii jest jednak otaczający krajobraz, pełen 

przepastnych ogrodów bogatych w kwiaty najrozmaitszych kształtów i barw, zachwycających stoków 

nadmorskich Alp oraz napotykanych na każdym kroku zabytków z otwierającym się na miasto rozległym 

Pałacem Książęcym. Wydaje się, że tylko w tak niezwykłej scenerii uczucie to mogło rozkwitnąć w pełni. 

38 WITTCHEN

Monako to nie tylko kraj urzekający blaskiem dawnych wieków, to również symbol nowoczesności, 

której niekwestionowanym orędownikiem jest książę Albert II. 

OSIEMNAŚCIE ARMAT 

Początki dzisiejszego Pałacu Książęcego, położonego na skale, tuż nad samym morzem, 

w dzielnicy La Condamine, datuje się na rok 1215, kiedy to przodkowie władającego obecnie 

księstwem Alberta II, syna Rainiera i Grace, wznieśli w Monako obronną twierdzę. Pod koniec 

XIII wieku warownię zamieniono w pałac. Strzeżone przez karabinierów wejście do rezydencji 

prowadzi przez bogato zdobioną Bramę Monumentalną, za którą znajduje się Podwórzec 

Honorowy. Latem odbywają się tu koncerty wielkich solistów, którym zazwyczaj akompaniuje 

orkiestra filharmoniczna z Monte Carlo. 

Z 19 komnat stanowiących wnętrza książęcej rezydencji zwiedzającym udostępnia się aż 

15, ale tylko wówczas, kiedy książę jest poza Monako. Nagi maszt na szczycie jednej z wież 

budynku symbolizuje jego absencję. W momencie gdy książę wjeżdża do kraju, na maszt 

wciągana jest jedna flaga, do której z chwilą powrotu księcia do pałacu dołącza druga. 

Najważniejszym miejscem górującej nad krajem siedziby Alberta II jest Sala Tronowa, 

w której odbywają się oficjalne uroczystości – najważniejsze są listopadowe obchody Święta 

Narodowego. W sali uwagę przykuwa sufit bogato zdobiony freskami i ogromnymi portretami 

dawnych władców. W centralnym miejscu stoi tron, a na zawieszonym nad nim szkarłatnym, 

aksamitnym baldachimie widnieje herb panującego rodu, na którym wypisana jest dewiza 

rodziny Grimaldich i motto księstwa: Deo Juvante, czyli „Z Bożą pomocą”. 

Swoistą ozdobą pałacu, dość surowego w formie, jest osiemnaście armat i stosy kul 

umieszczonych na placu i murach. W epoce genueńskiej były one wykorzystywane do defensywnych 

zadań militarnych, a dziś są już tylko dodatkową atrakcją turystyczną, która jednak 

skutecznie przypomina zwiedzającym o wydarzeniach sprzed wielu wieków. 

KSIĄŻĘCY HAZARD I KIELISZEK SZAMPANA 

Bez wątpienia jednym z najbardziej znanych i najbardziej prestiżowych miejsc w Monako jest 

kasyno w Monte Carlo, najwytworniejszej części księstwa. Zachwycające wnętrza XIX-wiecznego 

budynku stanowią niejako symbol ekskluzywności Lazurowego Wybrzeża. Kasyno jest esencją 

bogactwa, z którą ten rejon Morza Śródziemnego bywa jednoznacznie kojarzony. Doskonale komponujące 

się z luksusowymi hotelami i elitarnymi ośrodkami sportu miejsce odwiedzane jest przez 

najzamożniejszych gości z rozkoszą delektujących się szampanem – narodowym napojem 

Monakijczyków. To tu widać najlepiej, że Monako to oaza wykwintności i mekka milionerów. 

40 WITTCHEN

Fot. www.visitmonaco.com, BMW Polska 

Niezwykły krajobraz, XIII-wieczny Pałac Książęcy 

czy coroczny festiwal sztuki cyrkowej to tylko nieliczne 

atrakcje, które czekają na turystów o każdej porze roku. 

Kasyno dzieli się na dwie części. Wejście od strony 

placu prowadzi do centrum gier i rozrywek. Za wejściem 

po prawej stronie natomiast znajduje się jedyna ogólnie 

dostępna sala do gier, która z racji swego podobieństwa do 

stylistyki kasyn w Las Vegas nazywana jest salą amerykańską. 

Z pewnością różnorodnością automatów i wielością stołów do 

gry dorównuje przepychowi większości najznamienitszych kasyn 

Europy. Wejście do pozostałych sal wymaga posiadania specjalnego 

zaproszenia. Luksusowy i elitarny charakter miejsca 

dostrzegalny jest zatem na każdym kroku. 

Słynie ono jednak nie tylko z hazardu. Gdy wejdziemy 

do kasyna od strony południowej, znajdziemy się w operze, 

która od roku 1879 była miejscem premie rowych pokazów wielu 

znanych dzieł, takich jak „Potępienie Fausta” (1893) czy 

„Kuglarz Maryi” (1902). Opera zachowała swój dawny wystrój 

i klimat, dzięki czemu wystawiane do dziś przedstawienia zys - 

kują na wytworności. 

Obok kasyna niewątpliwą atrakcją Monte Carlo jest 

coroczny Międzynarodowy Festiwal Sztuki Cyrkowej. Rodzina 

książęca od lat wspiera to przedsięwzięcie, a jej udział 

w pokazach dodaje imprezie splendoru. Transmitowany przez 

stacje telewi zyjne w Europie spektakl odwiedzają najlepsi 

artyści cyrkowi z całego świata. Idea pokazów w pewnym 

sensie odzwierciedla jedne z najważniejszych cech kraju 

– jego niejednorodność i zmienność. 

LUKSUS NOWOCZESNOŚCI 

Zabytkowy, a przez to urzekająco nierealny krajobraz Monako 

przełamuje nowoczesna architektura wielkiego centrum kulturowo- 

-biznesowego – Forum Grimaldi. Miejsce to, którego intrygujący,


Forum Grimaldi to bez wątpienia jeden z najznamienitszych przykładów nowoczesnej 

architektury na świecie. 

futurystyczny design opiera się na szkle i stali, służy nie tylko różnego rodzaju konferencjom, 

ale również organizacji największych w kraju spektakli, koncertów, wystaw i pokazów mody. 

To tutaj otworzono najnowszą scenę operową kraju i to tutaj turyści znajdą wytworne restauracje 

oraz luksusowe pokoje bankietowe. Nieograniczony potencjał pomieszczeń i sprzętu, 

którym Forum dysponuje, pozwala na realizację najbardziej nowatorskich przedsięwzięć, 

gromadząc przez cały rok przedsiębiorców, miłośników najwykwintniejszych sztuk, 

gwiazdy kina, teatru i estrady. 

42 WITTCHEN

Fot. www.visitmonaco.com 

Port Herkulesa od dawna jest symbolem monakijskiej wytworności. 

To tutaj cumują najbardziej luksusowe jachty. 

NA STARCIE 

Niewątpliwy zwrot ku nowoczesności oznaczają także prestiżowe 

wyścigi samochodowe, które choć rozsławiają Monako od wielu lat, 

to jednak obecnie coraz silniej aspirują do przedsięwzięć interdyscy - 

plinarnych – łączących sport, biznes i politykę. Dzięki takim spotkaniom 

i ich dynamicznemu rozwojowi Monako mimo swej chwalebnej 

przeszłości wyłaniającej się niemal z każdego miejsca jest jedno - 

cześnie krajem nie zwykle nowoczesnym. 

Grand Prix Monako, organizowane w ramach zawodów Formuły 1, zapo - 

czątkowane zostało w 1929 roku z inicjatywy księcia Ludwika II. Tor, na którym jest 

organizowane, uznano za jeden z najpiękniejszych, najbardziej spektakularnych, 

ale i najtrudniejszych torów wyścigowych mistrzostw świata. Kierowcy, roz - 

wijając prędkości dochodzące do 260 km/h, wykonują na nim 78 okrążeń. Po 

przybyciu na metę zwycięzca otrzymuje z rąk księcia upragniony puchar, a jego 

nazwisko trafia do prestiżowego pocztu Klubu Automobilowego Monako. 

Klub jest również inicjatorem organizowanego od 1911 roku Rajdu Monte Carlo. 

Wtedy to po raz pierwszy na linii startu stanęły 23 samochody. Pierwszy przejazd 

odbył się z inicjatywy słynącego z pomysłowości księcia Alberta I, a jego zwycięzcą 

Od niemal 100 lat Monte Carlo jest organizatorem jednego 

z najbardziej prestiżowych rajdów samochodowych Europy. 

był Henri Pougier. Dziś Rajd Monte Carlo jest jednym z najbardziej 

prestiżowych na świecie, a konstruktorzy i kierowcy przygotowania 

do niego rozpoczynają niemal zaraz po zakończeniu bieżącej edycji. 

Od 1988 roku, kilka dni po zakończeniu głównego wyścigu, jest 

organizowany również cieszący się ogromnym zainteresowaniem 

rajd samochodów zabytkowych. Jego ideą jest przypomnienie 

dawnych zawodów organizowanych w Monte Carlo – w tych historycznych 

wyścigach mogą bowiem wziąć udział jedynie pojazdy 

marek, które uczestniczyły w rajdach organizowanych w latach 

1955–1977. I tutaj historia i współczesność przenikają się po raz 

kolejny, ponownie pozwalając Monako wymknąć się jednoznaczności. 

Mimo że to kraj tak niewielki, zajmujący powierzchnię zaledwie 

2 km kw., jest jednym z najzamożniejszych, najdroższych 

i najbarwniejszych skrawków Europy. Z pewnością ten kontrast 

czyni Monako tak niezwykłym. Niektórzy mówią, że opuszczając 

jego granice, można niekiedy po prostu wątpić, czy miejsce 

to naprawdę istnieje. Czasami trudno pojąć tę zachwycającą 

heterogeniczność i urodę księstwa, jakby skrupulatnie opisaną 

w zrealizowanym w stu procentach scenariuszu. Chyba przede 

wszystkim dlatego warto je odwiedzić, by nie dowierzając pięknu 

tego zakątka, samemu zastanawiać się, czy naprawdę się tam było. 

Marcin Pacho 

WITTCHEN 43

inspiracje 

Burberry, The Beat 

44 WITTCHEN 

W. Kruk, 

naszyjnik z kolekcji 

Krystallos 

Sergio Rossi 

Gdy w letni, ciepły wieczór 

czeka nas romantyczna kolacja 

we dwoje, warto zadbać 

o wyjątkową atmosferę. 

Otulone zmysłowym zapachem 

i w zjawiskowej kreacji olśnimy 

każdego mężczyznę. 

Breguet, 

bransoletka 

Fot. Archiwum firm

Juicy Couture 

Comfort Zone, 

Tranquillity Oil 

Délices de Cartier 

Molton, sukienka z kolekcji Babie Lato 

Estée Lauder, 

Emerald Dream 

Olay, maska Total Effects 

WITTCHEN 45

inspiracje 

IWC Aquatimer 

Cousteau Divers 

46 WITTCHEN 

Tajemniczy, pełen zaskakujących kontrastów 

i nieodpartego uroku... Taki jest właśnie 

współczesny mężczyzna. W świecie, 

który pędzi w zawrotnym tempie, 

on stara się cieszyć każdą chwilą. 

Rolex Sea-Dweller 

Cartier, Santos de Cartier Collection 

Cartier, Fountain pen 

Cartier 

Fot. Archiwum firm

inspiracje 

48 WITTCHEN 

Jedwabne, w bajeczne kwiatowe wzory, 

ręcznie malowane... Idealnie pasują 

do każdej kreacji. Z powodzeniem 

mogą zastąpić biżuterię.

strefa konesera 

Magia 

klejnotów 

Diamentowe kolie i cygańskie kolczyki, bransoletki ze sznurka 

i ślubne obrączki, drewniane korale i sznury pereł... Biżuteria 

niejedno ma imię. Można ją dostać w spadku, przywieźć 

z egzotycznej podróży, kupić zarówno w salonie jubilerskim, 

jak i na straganie, wreszcie zrobić samodzielnie. 

50 WITTCHEN 

Fot. W. Kruk, Bucherer

Podobnie w cza - 

sach nowo żytnych, 

poczynając od wczes - 

nego średniowiecza, 

biżuteria stanowiła przede 

wszystkim domenę królów 

i dostojników kościelnych. 

Wciąż też liczyła się nie tylko wartość 

materialna przedmiotów dekoracyjnych 

(choć i ona była nie bez znaczenia), 

ale również ich symboliczna wymowa. 

Dziś biżuteria nie pełni już funkcji obrzędowych, 

nie podkreśla różnic stanowych, jest 

powszechnie dostępna (choć niekiedy może 

świadczyć o zamożności noszącej ją osoby). 

Odpowiednio dobrana jest wyjątkowym dodatkiem 

do stroju, podkreśla styl i indywidualność kobiety. 

Od XVIII wieku to właśnie panie mają monopol na 

biżuterię – mężczyźnie muszą wystarczyć spinki do 

mankietów czy krawata albo elegancki zegarek. 

I choć dziś niektóre kobiety chętnie noszą biżuterię sztuczną 

– ozdoby wykonane zarówno ze szkła i plastiku, jak i z naturalnych 

tworzyw: sznurka, muszli czy egzotycznego drewna – to 

wciąż jeszcze wiele osób uważa, że na miano biżuterii 

zasługują wyłącznie wyroby z materiałów szlachetnych. 

Rzymianie nazywali ją jocale, czyli 

„zabawka” – dziś jej funkcja najbliższa jest 

źródłosłowu. Biżuteria, niezależnie od stylu i ceny, ma przede 

wszystkim cieszyć oczy swoją urodą. Dzieje błyskotek są jednak bogatsze 

i bardziej złożone, niżby się z pozoru wydawało. 

DLA WOJOWNIKÓW I KAPŁANÓW 

Kobiety i mężczyźni, władcy i wojownicy, kapłani wielkich religii i plemienni szamani już od zarania 

dziejów ozdabiali swoje ciała najrozmaitszymi świecidełkami. Podczas prac wykopaliskowych 

odnaleziono muszle sprzed około 100 tysięcy lat – pozostawione ślady pozwalają sądzić, że stanowiły 

one element bransolet i naszyjników. Z kolei najstarsze w całości zachowane ozdoby pochodzą jeszcze 

z paleolitu, czyli sprzed około 25 tysięcy lat. Co ciekawe, pierwotnie nosili je głównie mężczyźni. Rolę 

amuletów chroniących wojownika podczas walki pełniły ozdoby z drewna, kamienia, muszli czy zwierzęcych 

kości. Biżuterię z metalu zaczęto wytwarzać dopiero z nadejściem epoki brązu, około 3 tysięcy lat p.n.e. 

Chociaż ozdoby odkryte przez archeologów lub uwiecznione na antycznych malowidłach i mozaikach często 

zadziwiają urodą i kunsztem wykonania, przez długi czas funkcja dekoracyjna biżuterii miała znaczenie 

drugorzędne. Naszyjniki, pierścienie i bransolety odgrywały rolę talizmanów – zapewniały dostatek i przychylność 

bogów, ułatwiały zamążpójście, chroniły przed chorobami i pechem. Nawet w bardziej rozwiniętych 

społecznościach długo wiązały się głównie z kultem religijnym – niekiedy prawo do ich noszenia mieli 

wyłącznie kapłani. Stopniowo, wraz ze wzrostem wartości materialnej ozdób (gdy zaczęto 

używać metali i kamieni szlachetnych), biżuteria stała się wyznacznikiem bogactwa i pozycji 

społecznej. Wkrótce zaczęła stanowić oznakę władzy, a także godności – nie tylko religijnej, 

ale i świeckiej. W starożytnym Rzymie prawo noszenia złotych pierścieni przysługiwało 

jedynie najwyższym urzędnikom państwowym – pozostali obywatele musieli zadowolić 

się wyrobami z żelaza. Przeciętny Egipcjanin mógł pozwolić sobie na miedziane 

bransolety i kolczyki, ale już bardziej wyszukane wyroby jubilerskie – takie 

jak złote i srebrne diademy, naszyjniki czy naramienniki 

inkr ustowane barwnymi kamieniami – były zare - 

zerwowane dla najza możniejszych. 

OGIEŃ I WODA 

Już od niepamiętnych czasów 

najsłynniejszym metalem szlachetnym 

jest złoto – pierwsze ozdoby zrobiono 

z niego 6 tysięcy lat temu. Indianie 

z Ameryki Północnej wykonywali ze 

złota naszyjniki i obrzędowe maski, Grecy 

w okresie klasycznym – niebywale misterne 

ozdoby, w których przeważały motywy roślin 

i zwierząt. I choć cenny kruszec był wykorzystywany 

już w średniowieczu, w nowożytnej Europie sztuka 

złotnicza na dobre rozkwitła w XVI i XVII wieku, kiedy to 

hiszpańscy konkwistadorzy zaczęli przywozić złoto z Ameryki 

Środkowej i Południowej. 

Dla jubilerów to surowiec idealny, bo trwały, a dzięki miękkości 

i ciągliwości podatny na formowanie. Nie rdzewieje i – w przeciwieństwie 

do srebra – nie traci połysku, nie utlenia się i nie ciemnieje. 

Rzadko używa się go w czystej postaci, znane są natomiast stopy 

– dodatek miedzi pozwala uzyskać tzw. czerwone złoto, zaś palladu 

i niklu – białe złoto. Wciąż jest najpopularniejszym surowcem wykorzystywanym 

do produkcji obrączek ślubnych, nie zdetronizowała go nawet 

(teoretycznie cenniejsza) platyna – najmłodszy metal szlachetny, 

wprowadzony do użytku dopiero w XX wieku. 

Wedle jednych złoto to kruszec królewski, inni chętniej wybierają srebro 

– tańsze, ale z równie bogatymi tradycjami (wzmianki o nim znajdują się 

w Starym Testamencie – kunsztowne srebrne wyroby znaleziono już 

WITTCHEN 51


w grobowcu kultury chaldejskiej, czyli ok. 4000 lat p.n.e.). Przez wieki srebro było środkiem płatniczym 

(wykonywano z niego monety), służyło też do wyrobu misternych przedmiotów codziennego użytku. W sztuce 

jubilerskiej sprawdza się znakomicie, dobrze wygląda zarówno w postaci filigranowych broszek i łańcuszków, 

jak i grubych, ciężkich bransolet oraz wisiorów. Użyte z umiarem pasuje do codziennego stroju (nawet 

do dżinsów), a także – w przeciwieństwie do złota – znakomicie komponuje się z bursztynem i koralem. 

Złoto i srebro długo były niczym ogień i woda, żelazne zasady elegancji zabraniały łączenia ich 

ze sobą. W dzisiejszych, bardziej eklektycznych czasach nawet zestawienia tak odmiennych kruszców 

są dopuszczalne, wymaga to jednak ogromnego wyczucia i dobrego smaku. 

NAJLEPSI PRZYJACIELE KOBIETY 

Jakość kruszcu bez wątpienia ma znaczenie – czym jednak byłyby pierścienie bez oczek, łańcuszki 

bez medalionów, broszki bez bogatych inkrustacji? Od wieków biżuteria to nie tylko metale, ale i wszystko to, 

co dodaje ozdobom barwy i blasku – drogie kamienie, perły, bursztyn, koral, emalie... 

Kamienie szlachetne fascynowały ludzi od wieków. Ozdabiano nimi najcenniejsze precjoza – insygnia władzy 

i obiekty kultu – używano ich w magii, obrzędach religijnych oraz w celach leczniczych. W horoskopie Majów 

zamiast znaków zodiaku osobom urodzonym w konkretnym dniu są przypisane konkretne kamienie 

szlachetne. Wiara w magiczną moc minerałów nie zaniknęła też w świecie chrześcijańskim. Insygnia 

królewskie przez stulecia zdobiono rubinami – ten czerwony kamień w większości kultur uchodził 

Odpowiednio dobrana 

biżuteria jest wyjątkowym 

dodatkiem do stroju, podkreśla 

styl i indywidualność kobiety 

za najcenniejszy, symbolizował miłość, energię i siłę życiową. Z kolei szafir 

był przypisany kardynałom i biskupom – jego błękitna barwa oznaczała 

zwrócenie umysłu ku sprawom niebieskim. 

Co jednak mamy na myśli, mówiąc, że kamień jest szlachetny? Na Ziemi 

istnieje ponad 3 tysiące gatunków minerałów, jednak zaledwie około 50 

z nich zasługuje na miano kamieni szlachetnych (inaczej jubilerskich). Przede 

wszystkim liczy się barwa – musi być czysta i głęboka – oraz twardość. Od 

końca XVII wieku na pierwszym miejscu znajdują się diamenty przez Marilyn 

Monroe nazwane „najlepszymi przyjaciółmi kobiety”. Na stosowanej przez 

jubilerów tzw. skali twardości Mohsa diament ma wartość 10 – można nim przeciąć 

niemal wszystko, sam natomiast jest absolutnie odporny na uszkodzenia i zarysowania. 

Dzięki temu jest uznawany za symbol wierności – to kamień najczęściej używany do inkrustowania 

pierścionków zaręczynowych. 

Aby minerał stał się klejnotem, trzeba mu jeszcze nadać odpowiedni szlif. Sztuka osadzania i szlifowania 

kamieni była doskonalona przez wieki, zajmowały się nią całe pokolenia jubilerów (za ojczyznę szlifierzy 

diamentów uchodzi Amsterdam). To właśnie szlif wydobywa z kamienia blask, ukazuje jego strukturę, 

dzięki niemu wewnątrz igrają iskry załamującego się światła. To on z diamentu czyni brylant. 

Za szlachetne nie uznaje się kamieni, które na skali twardości Mohsa osiągają wynik poniżej 4. Istnieją jednak 

wyjątki – są nimi bursztyn (2–2,5) i koral (3–4). Trudno jednak nazywać je kamieniami – bursztyn to stwardniała 

przez tysiąclecia żywica, koral – element wapiennego szkieletu morskich koralowców. Oba są jednak 

ogromnie cenione i wykorzystywane do wyrobu ozdób. Kolejny wyjątek stanowią perły – często uważane za 

prawdziwy symbol kobiecości i elegancji. Powstają one, gdy do ciała skorupiaka zwanego perłopławem dostaje 

się ziarnko piasku – by zapobiec urazom, organizm zwierzęcia otacza je „izolacją” z macicy perłowej. 

52 WITTCHEN 

Fot. W. Kruk, Dior, Gellner


54 WITTCHEN 

Dopóki ludzie nie nauczyli się celowego pobudzania perłopławów do produkcji białych 

kulek, musieli zdawać się na naturę i przypadek. Perły osiągały wówczas zawrotne ceny 

– bywały droższe nawet od diamentów. Sytuacja zmieniła się w XIX wieku wraz 

z odkryciem możliwości sztucznej hodowli pereł. Dziś nie są one już tak cenne, jednak 

wciąż równie eleganckie i ponadczasowe – zmienia się długość naszyjników 

i sposób ich noszenia, ale perły nigdy nie wychodzą z mody. 

Od czasów, gdy nasi przodkowie po raz pierwszy zawiesili sobie na szyi 

muszelkę na skórzanym rzemyku, w świecie biżuterii zmieniło się wszystko. 

Pojawiły się nowe metale i stopy, perły hodowane są sztucznie, popularność 

zdobywają kamienie syntetyczne (czyli wyprodukowane w laboratoriach). 

Ozdoba może osiągnąć wysoką cenę już nie tylko z racji użytych materiałów, 

ale często dzięki nowatorskiemu pomysłowi projektanta lub za 

sprawą samej tylko marki firmy jubilerskiej. Wiele z nas ma w swoich 

szkatułkach naszyjniki i broszki odziedziczone po prababciach, 

z drugiej zaś strony na rynku znajdują się nieprzebrane ilości 

biżuterii prawdziwej i sztucznej, taniej i drogiej, wyprodukowanej 

z różnych materiałów. Chyba jeszcze nigdy rozmaitość rodzajów 

ozdób i ich rozpiętość cenowa nie były tak wielkie. Tym 

trudniejszy jest dobór biżuterii i dopasowanie jej do swojego 

własnego stylu. Warto jednak podjąć to wyzwanie – nauka 

poruszania się w tajemniczym, magicznym świecie klejnotów 

może okazać się fascynującą przygodą. 

Zofia Sawicka 

Biżuteria sprzed dwóch wieków 

Ponieważ lubimy mieć w swojej szkatułce ozdobę z historią, projektanci współczesnej biżuterii chętnie 

inspirują się stylami i wzorami z minionych epok. Ucztę dla oka i ciekawą inspirację niewątpliwie mogła 

stanowić wystawa „Biżuteria od biedermeieru do art déco”, którą od stycznia do maja br. można było 

oglądać w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Zaprezentowano tu ponad 300 wyrobów jubilerskich 

z XIX wieku i pierwszej połowy XX wieku – precjoza secesyjne, ozdoby w stylu biedermeier i art déco, 

jak również biżuterię patriotyczną i żałobną. Na wystawie znalazły się eksponaty polskie, ale także rosyjskie, angielskie i francuskie. Oprócz 

damskich naszyjników, broszek i wisiorów można było podziwiać biżuterię męską: sygnety, szpilki do krawatów i spinki do mankietów. 

Do gablotek trafiły też akcesoria tylko po części będące biżuterią – szwajcarskie zegarki, inkrustowane szlachetnymi kamieniami tabakierki 

i papierośnice czy bogato zdobione torebki. Prezentowane eksponaty pochodziły ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu, Muzeum 

Mazowieckiego w Płocku i Muzeum Miedzi w Legnicy. 

Fot. W. Kruk, Muzeum Narodowe w Poznaniu, Graff

savoir- 

Biżuteryjny 

-vivre 

NIEGDYŚ OBOWIĄZYWAŁY SZTYWNE ZASADY DOBORU 

BIŻUTERII DO WIEKU, STROJU I OKAZJI. INNE OZDOBY 

NOSIŁY DOSTOJNE MATRONY, INNE – PANNY NA WYDANIU, 

INNE MĘŻATKI, A INNE WDOWY. DZIŚ ŻELAZNYCH REGUŁ 

JUŻ NIE MA, WCIĄŻ JEDNAK WARTO PAMIĘTAĆ 

O KILKU PODSTAWOWYCH ZASADACH: 

IM MNIEJ, TYM LEPIEJ 

W sztuce noszenia biżuterii liczy się umiar 

– do dekoracyjnych kolczyków wystarczy 

skromny pierścionek, a jeśli zakładamy naszyjnik, 

zrezygnujmy z broszki. Kobieta obwieszona 

biżuterią nigdy nie wygląda elegancko. 

PODOBNE Z PODOBNYM 

Nie musimy nosić biżuterii w komplecie (czyli 

tzw. garnituru), warto jednak zadbać o to, by 

ozdoby były stylistycznie podobne. Do prostej, 

nowoczesnej srebrnej „obróżki” nie będzie 

pasować antykwaryczna złota broszka z szafirami, 

do drewnianych afrykańskich koralików – szklany, 

popartowy pierścionek. Są od tej reguły wyjątki, 

ale łączenie kontrastów to trudna sztuka. 

IM WCZEŚNIEJ, TYM MNIEJ 

Warto dobrać biżuterię do pory dnia. Ciężkie 

złote kolczyki lub diamentowa kolia to ozdoby 

na wieczór – rano wyglądają pretensjonalnie. 

METRYKA MA ZNACZENIE 

Zarówno metryka właścicielki biżuterii, jak i samej 

ozdoby – nastolatka w babcinych perłach będzie 

wyglądać śmiesznie, podobnie jak starsza pani 

w wielkich, plastikowych kolczykach. Tania, 

ale efektowna (nawet ekstrawagancka) 

nowoczesna biżuteria pasuje osobom 

młodym. Im kobieta starsza, tym lepiej 

wygląda w biżuterii z tradycjami. 

NA CO DZIEŃ I OD ŚWIĘTA 

Nie musimy rezygnować z biżuterii w pracy, ale trzeba zadbać, by pasowała 

do codziennego, biurowego stroju. Stosowne będą proste, nowoczesne ozdoby, 

i to w niewielkich ilościach. Brylantowy naszyjnik zachowajmy na wielkie wyjście, 

a bransoletkę na nogę zostawmy na wakacje w tropikach. 

WITTCHEN 55

Coco Chanel 

KRÓLOWA MODY

Fot. BE&W 

Ga briel le Bon heur Cha nel (w do ku men tach błęd nie za pi sa no na zwi sko: Cha snel) 

uro dzi ła się 19 sierp nia 1883 ro ku w przy tuł ku w Sau mur ja ko dru gie nie ślub ne dziec ko 

pa ry wę drow nych han dla rzy. Nie dłu go po jej na ro dzi nach ro dzi ce po bra li się i uszczę śli wi li 

ją jesz cze czwór ką ro dzeń stwa. Po śmier ci mat ki Ga briel le tra fi ła do przy klasz tor ne go 

sie ro ciń ca. W tu tej szej szko le zy ska ła umie jęt ność, któ ra mia ła za wa żyć na ca łym jej 

przy szłym ży ciu – za kon ni ce na uczy ły ją szyć. 

OD KLASZ TO RU PO KA BA RET 

W sie ro ciń cu Cha nel zo sta ła do 18. ro ku ży cia. Dłu żej nie mo gła, chy ba 

że wy bra ła by no wi cjat. A na to się nie zde cy do wa ła – ży cie za kon ne 

z pew no ścią nie by ło jej po wo ła niem. Po za koń cze niu skrom nej edu ka cji 

za czę ła pra co wać ja ko szwacz ka, jed no cze śnie pró bu jąc sił na sce nie 

ka ba re tu i szu ka jąc szczę ścia w te atrach w po bli skim ku ror cie Vi chy. Ja ko 

pio sen kar ka i ak tor ka ka rie ry nie zro bi ła, jed nak dzię ki epi zo do wi z ka wiar nią 

mu zycz ną La Ro ton de zy ska ła pseu do nim ar ty stycz ny – Co co. A tak że 

– co nie bez zna cze nia – licz nych przy ja ciół wśród od wie dza ją cych lo kal 

ar ty stów i woj sko wych. Zna lazł się po mię dzy ni mi ofi cer Étien ne Bal san i na 

kil ka na stęp nych lat oto czył Cha nel opie ką. Dzię ki je go wspar ciu i wła snej 

am bi cji szyb ko za czę ła po dą żać wła ści wą dro gą. Pierw szym kro kiem by ło 

otwar cie skle pu z ka pe lu sza mi wła sne go pro jek tu przy bar dzo ele ganc kiej 

uli cy mod ne go nad mor skie go ku ror tu De au vil le. Wkrót ce za czę ły tu za glą - 

dać bo ga te da my – ka pe lu sze po zba wio ne obo wią zu ją cych wów czas 

„MODA – TO, CO DZIŚ ŁADNE, 

ALE ZA KILKA LAT BĘDZIE 

BRZYDKIE. SZTUKA – TO, CO 

DZIŚ BRZYDKIE, ALE ZA 

KILKA LAT BĘDZIE ŁADNE”. 

PRO STY KO STIUM, KRÓT KA SPÓD NI CA, CZER WO NA SZMIN KA 

I TO REB KA NA GRU BYM ŁAŃ CU CHU. STYL CO CO CHA NEL JEST 

NA TYCH MIAST ROZ PO ZNA WAL NY I WIECZ NIE ŻY WY. DZIE JE 

KRÓ LO WEJ MO DY PRZY PO MI NA JĄ BAJ KĘ O KOP CIUSZ KU, 

KTÓ RY Z SA ME GO DNA TRA FIA WPROST NA SA LO NY. JED NAK 

O ILE KOP CIU SZEK ZA WDZIĘ CZAŁ PRZE MIA NĘ DO BREJ WRÓŻ CE, 

O TY LE CHA NEL SWO JĄ PO ZY CJĘ W ŚWIE CIE I WŁA SNE 

IM PE RIUM STWO RZY ŁA SA MA OD POD STAW DZIĘ KI UPO RO WI, 

KON SE KWEN CJI I CIĘŻ KIEJ PRA CY. 

moda 

„MODA, W KTÓREJ NIE 

MOŻNA WYJŚĆ NA 

ULICĘ, NIE JEST MODĄ”. 

ozdób (pę ków sztucz nych kwia tów i ki ści owo ców) za chwy ca ły 

pro sto tą i ele gan cją. Po pew nym cza sie Cha nel roz sze rzy ła 

dzia łal ność – za czę ła pro jek to wać ubra nia, sprze da wać bluz ki, 

ża kie ty i spód ni ce. Po wsta nie ko lej nych bu ti ków z kon fek cją by ło 

więc tyl ko kwe stią cza su. Ry chło oka za ło się, że stro je Cha nel 

– jak na owe cza sy nie mal asce tycz ne – cie szą się ogrom ną 

po pu lar no ścią. Nie bez po wo du. 

ROZ CIĘ TA SUK NIA I DUCH EPO KI 

Po cząt ki jej ka rie ry przy pa dły na czas I woj ny świa to wej, mo ment 

co raz sil niej szej i po nie kąd przy mu so wej eman cy pa cji ko biet. 

Męż czyź ni by li na fron cie, żo ny, sio stry i mat ki mu sia ły więc prze jąć 

więk szość ich obo wiąz ków. Co raz czę ściej pra co wa ły za wo do wo, 

a trud no żyć ak tyw nie w gor se cie i dłu giej suk ni. Cha nel za pro po no - 

wa ła więc ko bie tom in ne ubra nia – funk cjo nal ne, wy god ne, na wią - 

zu ją ce do mo dy mę skiej i spor to wej. Pro ste spód ni ce, ża kie ty 

z dzia nin, ko stium za in spi ro wa ny fa so nem mę skie go swe tra do 

po lo, wresz cie – szmi zjer kę. Słyn na za pi na na z przo du su kien ka, 

pierw sza au tor ska kre acja Cha nel, po wsta ła wła ści wie przez przy - 

pa dek – Co co dla wy go dy roz cię ła z przo du wła sną sta rą su kien kę 

z dżer se ju, by nie trze ba by ło wcią gać jej przez gło wę. 

Wszyst kie stro je do stęp ne by ły w przy stęp nej ce nie, uszy te z nie dro - 

gich ma te ria łów i za pro jek to wa ne tak, by moż na by ło no sić je nie mal 

na każ dą oka zję, od ra na do wie czo ra. A tak że – co nie wąt pli wie sta - 

no wi ło do dat ko wy atut – by ły ład ne. Ko bie ta ubra na przez Cha nel mo gła 

wresz cie za cząć, we dle słów sa mej pro jek tant ki, „nor mal nie po ru szać 

się i żyć”. Nie tra ci ła przy tym jed nak nic ze swej ko bie co ści. 

WITTCHEN 57

moda 

IKO NA STY LU 

Wiel ką re wo lu cję w mo dzie Co co mia ła od wa gę za cząć od sa mej sie bie. Two rzy ła stro je dla 

słyn nych pięk no ści i se tek zwy kłych ko biet, by ła nie tyl ko pro jek tant ką, ale przede wszyst kim 

ży wym przy kła dem no we go, re wo lu cyj ne go sty lu. Już u po cząt ków ka rie ry za czę ła no sić 

grzyw kę – póź niej szą fry zu rę eman cy pan tek. Wraz z Ad rien ne Cha nel – ku zyn ką i przy ja ciół ką 

– prze cha dza ła się po pla żach De au vil le ubra na w wy god ny ko stium ką pie lo wy wła sne go 

pro jek tu (tu ni kę i ry bacz ki wzo ro wa ne na mę skim try ko cie). Obo wiąz kiem da my by ło wów czas 

uni ka nie słoń ca i pre zen to wa nie por ce la no wo bia łej ce ry – Co co i Ad rien ne od rzu ci ły słom ko we 

ka pe lu sze i za po cząt ko wa ły mo dę na opa le ni znę. Oglą da no się za ni mi na uli cy, nie któ rych 

gor szy ły, więk szość jed nak in try go wa ły. 

Wkrót ce zna kiem roz po znaw czym Cha nel stał się rów nież styl „na 

chłop czy cę” – płaszcz o mę skim kro ju, pro sty bia ły koł nie rzyk, kra wat... 

Gdy w 1917 ro ku ob cię ła wło sy na krót ko, ko bie ty na tych miast po szły 

w jej śla dy. To sa mo sta ło się, kie dy za pro jek to wa ła dla sie bie pierw sze 

dam skie spodnie. Ko lej nym hi tem by ła le gen dar na „ma ła czar na”, 

bez któ rej dziś nie po tra fi się już obejść żad na ko bie ta. 

300 SZWA CZEK W KO LEB CE MO DY 

Pod ko niec woj ny przy ja ciel „Boy” Ca pel za brał Co co do Biar ritz i tam otwo rzył 

dla niej sklep. Przy gra nicz ny ku rort pe łen był Hisz pa nów, no wy bu tik wy peł nił 

się mię dzy na ro do wą klien te lą. Wkrót ce suk nie Cha nel no szo no na hisz pań - 

skim dwo rze, w sa lo nach Bil bao i San Se ba stian. Pro jek tant ka z Hisz pa nii 

przy wio zła ba skij ski be ret, któ ry od tąd no si ła za miast ka pe lu sza. 

Tuż po woj nie Co co osia dła w Pa ry żu. W sza lo nych la tach 20. by ła 

już wła ści ciel ką słyn ne go do mu mo dy i jed no cze śnie jed ną z naj wa żniej - 

szych po sta ci tu tej szej bo he my. Przy jaź ni ła się z naj słyn niej szy mi 

ar ty sta mi. Za pro jek to wa ła ko stiu my do „An ty go ny” Je ana Coc te au 

(sce no gra fią za jął się Pa blo Pi cas so), w sa lo nie Mi si Go deb skiej spo ty ka ła 

Stra wiń skie go i Ni żyń skie go, Mar ce la Pro usta i Apol li na ire’a, Re no ira 

i To ulo use -Lau tre ca... 

Tak że jej za trud nia ją ce 300 szwa czek ate lier przy rue Cam bon 

bar dziej niż pra cow nię kra wiec ką przy po mi na ło sa lon. By ło miej scem 

spo tkań i dys ku sji, a jed no cze śnie kuź nią po my słów, ko leb ką ro dzą cej 

się no wej mo dy. Ko bie ty chcia ły by wać u Cha nel, no sić Cha nel, wy glą dać 

jak Cha nel... i pach nieć tak jak ona. 

KRÓLOWA SZYKU 

Coco Chanel, rewolucjonistka, wizjonerka, niekwestionowana ikona świata mody, fascynuje 

niezmiennie od lat nie tylko modowych kreatorów, ale również pisarzy, malarzy, filmowców 

i muzyków. Powieść „Kolekcja” amerykańskiej pisarki Gioii Diliberto również została 

zainspirowana postacią tej niezwykłej Francuzki. To historia młodej, początkującej w świecie 

mody, niezwykle utalentowanej krawcowej Isabelle Varlet, która dzięki swoim wyjątkowym 

umiejętnościom dostaje pracę w wymarzonym miejscu – salonie Coco Chanel. Oczami 

bohaterki obserwujemy, jak rodził się unikatowy styl projektantki, który rozsławił jej nazwisko na 

cały świat. Powieść Diliberto konfrontuje fikcyjną postać Isabelle z prawdą o Chanel. Na poły 

biograficzna, na poły zmyślona historia stworzona na podstawie zebranych przez pisarkę 

archiwalnych materiałów o tradycji francuskiego projektowania i pracy Chanel ukazuje 

niezwykły obraz wielkiej mody początków XX wieku – świata największych kreatorów haute 

couture. Barwny język, doskonałe dialogi i bogate opisy wciągają czytelnika od pierwszych stron. 

(ZNAK) 

58 WITTCHEN 

„NIE MA KOBIET 

BRZYDKICH, 

SĄ TYLKO KOBIETY 

ZANIEDBANE”. 

Słyn ne Cha nel Nr 5, po wsta łe w 1923 ro ku, prze szły do hi sto rii ja ko 

naj le piej sprze da ją cy się za pach XX wie ku. Ma ri lyn Mon roe de kla ro wa ła, 

że są je dy ną rze czą, ja ką za kła da na sie bie, idąc do łóż ka. 

SZO KO WA NIE, ZA CHWY CA NIE 

W la tach 30. Cha nel nie zwol ni ła tem pa. Jeź dzi ła au to mo bi lem, słu cha ła 

jaz zu i pod bi ja ła Hol ly wo od (pro jek tu jąc m.in. dla ta kich sław, jak Ka - 

the ri ne Hep burn, Gra ce Kel ly czy Glo ria Swan son). Szo ko wa ła kon ser wa - 

tyw ne ele gant ki stro ja mi w sty lu uni seks – ma ry nar ski mi swe tra mi, 

spodnia mi i krót ko ob cię ty mi wło sa mi. A tak że sztucz ną bi żu te rią 

no szo ną na wet do co dzien ne go stro ju. Jed nak szok nie trwał dłu go 

– ko bie ty do wpro wa dza nych przez nią in no wa cji przy zwy cza iły się 

w eks pre so wym tem pie. Spód ni ca z zam kiem bły ska wicz nym, to reb ka na 

dłu gim pa sku (do tej po ry trze ba ją by ło no sić w rę ku!), weł nia ne czap ki 

na zi mę... Do wy go dy nie trud no przy wyk nąć, z dnia na dzień Cha nel mia - 

ła więc co raz licz niej sze gro no wiel bi cie lek. Sprze da wa ła 28 ty się cy sztuk 

ubrań rocz nie, jej fir ma przy rue Cam bon za trud nia ła 4 ty sią ce osób. 

Try um fal ny po chód skan da li i suk ce sów prze rwa ła do pie ro II woj na 

świa to wa. Po jej wy bu chu Co co za miesz ka ła w Szwaj ca rii i na 15 lat wy - 

co fa ła się ze świa ta mo dy. Po wró ci ła ja ko 71-lat ka. Mi mo po cząt ko wych 

trud no ści (pierw sza po prze rwie ko lek cja z 1954 ro ku oka za ła się fia - 

skiem) po raz ko lej ny pod bi ła ser ca ele gan tek i udo wod ni ła, że jest nie - 

kwe stio no wa ną kró lo wą mo dy. Choć od jej śmier ci upły nę ło już po nad 

35 lat – po zo sta je nią do dziś. 

Zo fia Sa wic ka

felieton 

Kontynuując rozważania na temat zarządzania energią życiową w taki sposób, 

aby jej poziom zapewniał odporność na stres i choroby, nie sposób pominąć 

tego, co nazywamy oparciem w sobie. Chodzi o to, aby czuć się kimś 

energicznym, niezależnym, zrównoważonym i odważnym. Tak wiele obiecujące 

poczucie oparcia w sobie ma trzy składowe. Pierwsza i najważniejsza 

to świadomość ciała. Druga to świadomość oddechu. Trzecia to poczucie 

ugruntowania, czyli mocne stanie na własnych nogach. 

Świadomość ciała – cóż to jest? Wyobraźmy sobie nasze ciało jako 

ob szerny, wygodny dom, mało tego – pałac pełen sal, pokoi i różnych zakamarków. 

Jest on tak duży, że do wielu z tych pomieszczeń nie zaglądamy, 

a o niektórych nie wiemy nawet, że istnieją. Można powiedzieć, że spędzamy 

życie, nie wchodząc w posiadanie i nie ogarniając naszego cielesnego 

dziedzictwa. W związku z tym nie mamy pewności, co tak naprawdę dzieje 

się w tym tak mało znanym, a więc tajemniczym i groźnym domu ciele. 

Ograniczeni do kilku pomieszczeń, w których czujemy się bezpiecznie, 

zalęknieni przemykamy obok tych zamkniętych. Wydaje nam się, że nie mamy 

do nich kluczy i że na zawsze muszą pozostać poza naszą kontrolą, a gdy 

dochodzą z nich jakieś dziwne, niezrozumiałe odgłosy, skazani jesteśmy na 

niepokojące i alarmujące domysły. Niewygodnie, głupio, a nawet strasznie 

jest mieszkać we własnym domu z dzikimi lokatorami, których nie widzieliśmy 

nawet na oczy. Mało kto wie, że są sposoby, aby te zamknięte pokoje 

pootwierać, i że nasze poczucie bezpieczeństwa wzrasta wprost proporcjo - 

nalnie do ilości otwartych, posprzątanych, przewietrzonych i używanych pokoi, 

czyli uświadomionych obszarów własnego ciała. Na poziomie neurolo - 

gicznym poszerzanie świadomości ciała sprowadza się do tworzenia nowych, 

sprawnych połączeń komunikacyjnych pomiędzy poszczególnymi organami 

i częściami organizmu a świadomym mózgiem, czyli korą mózgową. 

Tam właśnie tworzy się coś w rodzaju mapy ciała. Im bardziej rozległa, 

przestrzenna i szczegółowa jest ta mapa, tym lepiej dla nas, tym bezpieczniej 

się czujemy, a także – co szczególnie ważne – lepiej rozumiemy, co się dzieje 

z naszym ciałem. Krótko mówiąc, mamy lepszy „monitoring” albo – zmieniając 

metaforę – większe bogactwo wskaźników na tablicy rozdzielczej naszego 

60 WITTCHEN 

Wojciech Eichelberger 

PSYCHOLOG, PSYCHOTERAPEUTA, TRENER I DORADCA BIZNESU, PUBLICYSTA, AUTOR I WSPÓŁAUTOR WIELU BESTSELLEROWYCH 

KSIĄŻEK. STWORZYŁ INSTYTUT PSYCHOIMMUNOLOGII – IPSI (WWW.IPSI.PL) – ZAJMUJĄCY SIĘ PROFILAKTYKĄ 

I LECZENIEM PSYCHOLOGICZNYCH ASPEKTÓW WYPALENIA ZAWODOWEGO I STRESOWEGO ORAZ ZABURZEŃ ODPORNOŚCI. 

WSPÓŁTWORZYŁ PROGRAMY TV POPULARYZUJĄCE PSYCHOLOGIĘ, M.IN.: „OKNA”, „BYĆ TUTAJ”, „NOCNY STRÓŻ”. FELIETONY I ESEJE 

PUBLIKUJE M.IN. W: „ZWIERCIADLE”, „CHARAKTERACH”, „GAZECIE WYBORCZEJ”, „PULSIE BIZNESU”. 

OPARCIE W SOBIE 

wyścigowego samochodu. To oczywiście pomaga właściwie oceniać 

możliwości, ograniczenia i zagrożenia, jakim podlega wspaniały pojazd, 

którym jest ludzkie ciało. Wiadomo, że ci z nas, którzy nadmiernie przecią - 

żają się obowiązkami i łatwo wpadają w stres, miewają niedokładną mapę 

ciała albo zbyt małą ilość neurowskaźników na desce rozdzielczej swojej 

kory mózgowej. Szczególnie ważnym wskaźnikiem – tu przechodzimy do 

drugiej składowej poczucia oparcia w sobie – jest ten, który monitoruje pracę 

pompy przeponowo-brzusznej, czyli zasadniczego elementu agregatu oddechowego. 

Uświadomiony oddech przeponowy jest najbardziej efektywnym 

i pożytecznym narzędziem, do jakiego możemy się odwołać w sytuacjach 

stresowych. Przywołuje do rzeczywistości, dostarcza nadwyżki energii 

potrzebnej do poradzenia sobie z trudną sytuacją, uwalnia od nadmiernego 

napięcia, pomaga złapać dystans i nie reagować nawykowo, poprawia nastrój. 

Ale żeby móc korzystać z tych wszystkich dobrodziejstw przeponowego 

oddychania, musimy umieć w sytuacji stresowej zdać sobie sprawę z tego, co 

dzieje się z naszą przeponą, czyli poczuć, że się usztywnia i blokuje, a potem 

wysłać jej jasne polecenie rozluźnienia się i uruchomienia. A do tego również 

potrzebna jest świadomość ciała. Im jej więcej, tym lepiej, a jeszcze lepiej, gdy 

dotyczy także nóg. I tu czas na kilka słów o „mocnym staniu na własnych 

nogach”, o byciu „kutym na cztery nogi”, o „trzymaniu równowagi” i o tym, 

że można „daleko zajść”, „wysoko się wspiąć”, „dużo znieść” i „dużo unieść”. 

Wszystkie te wyrażenia z potocznego języka wskazują oczywiście na nogi, 

a dokładniej mówiąc – na ich znaczenie w realizowaniu trudnych zadań, 

w osiąganiu ambitnych celów i radzeniu sobie w walce. W psychologicznym 

myśleniu, które nie oddziela ciała od umysłu, świadomość tego, że możemy 

liczyć na własne nogi, nazywa się poczuciem ugruntowania. Po to, by dobrze 

przygotować ludzi na znoszenie przeciążeń i stresu, wiele czasu i uwagi 

poświęca się również tej sprawie. Krótko mówiąc, aby być odpornym 

na choroby i stres, dobrze jest zadbać o to, aby ciało – dom naszej 

psyche – był przez nas w całości zamieszkany, aby wystarczało mu energii 

na dobre oświetlenie, ogrzewanie, wentylację i komunikowanie się ze 

światem, a przede wszystkim, żeby stał na solidnych fundamentach. 

Fot. Paweł Sypniewski

felieton 

W dniu, w którym odszedł Gustaw Holoubek, najważniejszy program 

telewizyjnych wiadomości prosił różnych ludzi teatru o krótkie wspomnienie. 

W pewnym momencie kamera pokazała studentkę szkoły teatralnej. 

Cytuję jej wypowiedź z pamięci, ale w miarę dokładnie: „Tak właściwie, to 

nie bardzo wiedziałam, no, ale teraz, jak umarł, to wygląda, cholerka, że 

to był ktoś bardzo ważny”. Nawet nie zdumiały mnie jej słowa, powiedziała 

szczerze, co myśli, pewnie również bez świadomości, że stoi przed popiersiem 

Aleksandra Zelwerowicza. Trudno mi jednak zrozumieć, że ten materiał 

przez ileś osób oglądany, redagowany, montowany uzyskał zgodę na 

emisję do kilku milionów widzów. 

Niedawno, w związku z czterdziestą piątą rocznicą mojego debiutu przy 

radiowym mikrofonie, mnie również poproszono o kilka zdań. Pierwsze 

pytanie brzmiało: Czym się pan zajmuje? Z tej samej jubileuszowej okazji 

miałem też propozycję napisania o sobie półtorej strony maszynopisu, który 

potem, po wstawieniu pytań, ukaże się drukiem w prestiżowym dzienniku. 

Ponieważ termin był „na zaraz”, dość łatwo wymówiłem się brakiem czasu. 

Z racji swojego zawodu mam dość często możliwość rozmawiania 

z artystami. Oni też zauważają zmieniający się świat. Nie jest prawdą, że 

żyją tylko swoją pracą, nie widzą nic poza nutami, projektami okładek, 

słupkami sprzedaży i powtarzalnym widokiem z hotelowego pokoju tras 

koncertowych. Obserwują wnikliwie, a ich sądy i spostrzeżenia bywają 

niezwykle wyostrzone. To nie są zwykłe: „Świat się kończy – pora umierać”. 

„Świat zmienia się na niekorzyść, ponieważ baza nie nadąża za nadbudową” 

– powiedział mi kilka miesięcy temu Zbigniew Preisner. Wszystko 

nas przytłoczyło: życie, nowinki, technika, technologia. Nie umiemy sobie 

62 WITTCHEN 

Piotr Kaczkowski 

JEDEN Z BARDZIEJ ZNANYCH GŁOSÓW POLSKIEGO RADIA. MIAŁ 7 LAT, GDY PRZEKROCZYŁ PRÓG STUDIA, BY ZAGRAĆ NA 

FORTEPIANIE W PROGRAMIE DLA PRZEDSZKOLAKÓW. DZIENNIKARZ, PREZENTER, AUTOR 13 TYSIĘCY AUDYCJI, M.IN.: „STUDIO 

RYTM”, „POPOŁUDNIE Z MŁODOŚCIĄ”, „W TONACJI TRÓJKI”, „MUZYCZNA POCZTA UKF”, „ZAPRASZAMY DO TRÓJKI”, „MINIMAX”. 

PATRONUJE SERII PŁYT. WYDAŁ DWIE KSIĄŻKI MUZYCZNYCH ROZMÓW, ZA CHWILĘ UKAŻE SIĘ TRZECIA. 

POSTANOWIŁEM NIE UMRZEĆ 

dać z tym rady, ponieważ nie mamy filozoficznej podbudowy. Nie umiemy 

z nich korzystać, jesteśmy tylko zachłyśnięci. Nie piszemy listów, piszemy 

SMS-y, nie spotykamy się, tylko ważne problemy omawiamy przez Internet, 

nie zwiedzamy świata, tylko patrzymy w Google, gdzie coś się znajduje, 

nie czytamy książek, tylko kupujemy płytę, na której książkę na podkładzie 

muzycznym czyta nam aktor. Wyobraźnia nie pracuje. I tak długo, jak my 

nie zapanujemy nad tym światem, on nas będzie niszczyć. 

Australijka Lisa Gerrard, współzałożycielka zespołu Dead Can Dance, 

choć najbardziej znana za nominowaną do Oscara muzykę z filmu 

„Gladiator”, koncertowała w Polsce w ubiegłym roku. Sądzi, że prawdziwy 

człowiek wciąż istnieje. Nie wierzę, że ludzie stali się głusi i mniej wrażliwi 

z powodu informacji dostarczanych przez rynek reklamowy i telewizję 

i poprzez zalew politycznej propagandy i kłamstwa. Mogą zajrzeć w siebie, 

dotrzeć do najbardziej cennych doświadczeń i opisać je słownictwem 

swojego zawodu. Bardzo ważne jest, żeby ludzie we wszystkim, co robią, 

tworzyli rzeczy kreatywne. I dodała jeszcze ze śmiechem: Czy ktoś myślał, 

że gotowanie może być twórcze? Jeśli gotujesz i masz w tym pasję, 

zobacz, jak wielki dar możesz dać swoim bliskim. 

Jeśli dzieje się coś mrocznego i groźnego, musi dla zachowania 

równowagi wydarzać się coś pełnego pozytywnego światła. Myślę, że 

mamy znacznie więcej powodów, dla których warto żyć, niż zdążył 

wyliczyć Woody Allen w jednej z ostatnich scen filmu „Manhattan”. Gdy 

zacząłem się zaprzyjaźniać z komputerem, zastanawiało mnie, dlaczego, 

gdy chcę wyłączyć komputer, domaga się on, by kliknąć „Start”. Może też 

sądzi, że nie warto umierać. Będę się przyglądać. 

Fot. Aleksandra Kaczkowska

64 WITTCHEN

Fot. Andrzej Lisowski 

Elżbieta i Andrzej Lisowscy 

W PODRÓŻY OD ZAWSZE. NAJCHĘTNIEJ ŚCIEŻKAMI ORIENTU. ELŻBIETA – ZODIAKALNY SKORPION – ŁĄCZY 

PRACĘ NAUKOWĄ (ZAJMUJE SIĘ MISTYCZNYM ISLAMEM) Z DZIENNIKARSTWEM. ANDRZEJ – RYBA 

– DZIENNIKARZ I FOTOGRAF. PROWADZĄ W TVP INFO AUTORSKI MAGAZYN PODRÓŻNIKÓW „ŚWIATOWIEC”, 

PISZĄ WYDAWANE TAKŻE ZA GRANICĄ PRZEWODNIKI. SĄ CZŁONKAMI PRESTIŻOWEGO THE EXPLORERS 

CLUB W NOWYM JORKU I HONOROWYMI CZŁONKAMI POLISH-AMERICAN TRAVELERS CLUB, 

LAUREATAMI M.IN. ZŁOTEGO MEDALU STRAUSSA (WIEDEŃ) I ZŁOTEGO PIÓRA (ZAGRZEB). 

Feng shui na oceanie 

Wszechobecny zapach wanilii i podzwrotnikowy luz, rafa 

koralowa i grillowane na plażach homary, palmowa sałatka 

milionerów i wyborny rum, ogromne lilie królowej Wiktorii 

i dziesiątki odmian brązowego cukru, hotelowe feng shui i turkusowo-seledynowe 

zatoki Oceanu Indyjskiego… A do tego 

hinduskie, kreolskie, angielskie, chińskie, francuskie 

klimaty. W architekturze, kuchni, języku, urodzie 

kobiet. To nie wizja raju, to codzienność Mauritiusa 

– wyspy, którą oddziela od wybrzeży południowo- 

-wschodniej Afryki znacznie większy Madagaskar. 

Mauritius wita podzwrotnikowym, nagrzanym, 

wilgotnym powietrzem i luzem widocznym 

w ruchach pracowników lotniska. Czekając 

w kolejce do kontroli paszportowej, patrzymy na 

wielkie płótna miejscowego prymitywisty nasuwające 

skojarzenia ze znanym, dzięki sztuce Gauguina, światem 

żywych kolorów Polinezji. Jesteśmy jednak na Oceanie 

Indyjskim – prawie 4 tysiące kilometrów na południowy 

zachód od Indii. Od Londynu dzieli nas 9778 km, od Sydney 

– 8392 km, a od Hongkongu – 7730 km. Najbliższą sąsiadką 

Mauritiusa jest oddalona o 220 km, należąca do Francji 

wyspa Réunion. 

Przed nami był tutaj m.in. Mahatma Gandhi (1901) i papież 

Jan Paweł II (październik 1989). I oczywiście tysiące turystów, 

dla których ponad 30 lat temu zaczęto stawiać pierwsze 

hotele. Dziś na wyspie zamieszkałej przez ponad milion ludzi 

wypoczywa rocznie prawie 700 tysięcy gości. Nie przylatują 

jednak tanimi czarterami, bo ich po prostu nie ma. Mauritius 

stawia bowiem na luksus i wysoki standard obsługi gości. 

Na dodatek uważany jest za jeden z najbezpieczniejszych 

krajów świata. Zawsze były 

tutaj ostre przepisy imigracyjne i sanitarne. 

Nie ma malarii, każdy 

samolot spryskiwany jest 

środkami owadobójczymi. 

podróże

podróże 

MAŁE INDIE 

Po Anglikach pozostał ruch lewostronny i urzędowy angielski. Stali mieszkańcy chętniej jednak mówią 

po francusku i kreolsku, często słychać też chiński, urdu i hindi. 

Woń kadzideł, bóstwa z hinduistycznego panteonu, kobiety odziane w piękne sari... To nie Indie. 

To Grand Bassin na Mauritiusie, założone przed trzydziestu laty najważniejsze sanktuarium dominujących 

dziś na wyspie hindusów (prawie 70 procent mieszkańców). Wianuszek świątyń otacza święte jezioro, do 

którego wlano trochę wody z Gangesu. Pielgrzymi składają ofiary. Zapalają kadzidła, kładą wiązki bananów, 

rozłupują kokosy i wylewają z nich mleko do jeziora. Przy ulokowanej na wzgórzu świątyni koczuje stado małp. 

Cierpliwie czekają, aż pielgrzymi skończą swe modlitewne mantry, by dobrać się do ofiarnych bananów. 

Godzinę później jesteśmy już w Mahebourgu i słuchamy wieczornego nawoływania muezina do modlitwy, 

któremu wtóruje dźwięk dzwonu z sąsiadującego z meczetem kościoła katolickiego. Zaglądamy do XIX-wiecznej 

świątyni, w której za chwilę odbędzie się niedzielna msza święta. Ani jednej jasnej twarzy, sami Kreole. 

Pięknie, kolorowo ubrani i jeszcze piękniej rozśpiewani. Tymczasem w stołecznym Port Louis jest jak na warunki 

Mauritiusa bardzo wielkomiejsko. W pejzaż otwartego na ocean miasta wpisało się nawet kilka wysokich 

biurowców. Jest pełna luksusowych butików promenada, duży bazar, muzeum poczty (gdzie można kupić słynne 

znaczki) i dokuczliwe w szczycie uliczne korki. Można jednak zaszyć się w położonych wyżej wąskich uliczkach 

i poczuć jak w Indiach. Albo przekroczyć monumentalne bramy do Chinatown i spróbować kaczki po pekińsku. 

Jeszcze inaczej poczujemy się na przedmieściach, w słynnej restauracji Eureka. To jednocześnie 

najstarszy zabytek Mauritiusa. Ma dwieście lat, sto drzwi, podłogi z drewna tekowego, a meble z drewna 

różanego, cynamonowego, sandałowego i palisandrowego. Pośród wiekowych luster, foteli, kanap 

i porcelany przenosimy się w czasy kolonialne, a curry właśnie tu smakuje najlepiej. 

66 WITTCHEN 

Fot. Andrzej Lisowski

WITTCHEN 67

podróże 

LILIE, CUKIER, WULKANY 

Tylko 58 km z północy na południe i 47 km ze wschodu na zachód dzieli najdalsze krańce 

tej wulkanicznej wyspy. Jednak podróżując samochodem, mamy wrażenie, że pokonujemy 

kilka stref klimatycznych, a raczej różnych mikroklimatów. Wszędzie dominują uprawy 

trzciny cukrowej, która zajmuje 70 proc. powierzchni wyspy. Bo właśnie produkcja cukru 

jest historią Mauritiusa, co potwierdza wizyta w muzeum L’Avanture du Sucre w Pamplemousses. 

Multimedialną ekspozycję zaaranżowano w sąsiedztwie jednego z 11 zacho - 

wanych do dziś kominów cukrowych (w czasach panowania Anglików było ich około 400). 

Mało kto wie, że Tycjan i Veronese stosowali cukier do dekoracji plafonów a w Pałacu 

Dożów w Wenecji stawiano na stołach talerze i łyżki z cukru. W L’Avanture du Sucre 

dowiadujemy się, że z jednej łodygi trzciny cukrowej wyciska się 20 litrów soku, z którego 

otrzymuje się 2 kilogramy cukru. Przy muzeum działa kafejka i restauracja, a także sklepik 

oferujący m.in. wszystkie produkowane na Mauritiusie gatunki brązowego cukru. Niektóre 

kojarzą się raczej z wysublimowanym deserem, idealnie nadającym się do popicia mocną, 

gorzką herbatą. Są też herbaty i olejki eteryczne na bazie tutejszej wanilii. Jej zapach 

– inny od tych, jakie dotąd kojarzyły się nam z wanilią – przyjemnie wypełnia 

nasz pokój i hotelową recepcję. 

Także w Pamplemousses odwiedzamy wspaniały – założony ponad 

200 lat temu – ogród botaniczny. Tutaj możemy poczuć się jak na 

dawnym Mauritiusie, niezdominowanym jeszcze przez trzcinę 

cukrową. Mnóstwo gatunków palm – królewskie, butelkowe, 

kokosowe, bambusowe... I niezwykła Talipot, która kwitnie tylko raz 

– w wieku 40 lat – a potem obumiera. Ale jeszcze większe wrażenie 

wywołują lilie królowej Wiktorii wynurzające się z dużego stawu 

wraz z soczyście zielonymi monstrualnymi liśćmi przypominającymi 

w kształcie serca i talerze. Dla ochłody i wzmocnienia kupujemy 

najbardziej popularną na Mauritiusie przekąskę uliczną – w specjalny 

sposób okrojonego, posypanego solą i posmarowanego pastą z bardzo 

ostrej chili świeżego ananasa. 

Już w innym miejscu wyspy – na południowym zachodzie, w parku narodowym 

Chamarel – podziwiamy mieniące się niesamowitymi kolorami fałdy wulkanicznej ziemi 

zwanej ziemią siedmiu kolorów. Przypominają krajobraz naszej ukochanej wyspy Lanzarote 

z kanaryjskiego archipelagu. Na Mauritiusie geolodzy odkryli miejsca z ziemią w ponad 

dwudziestu barwach. Także w granicach parku Chamarel warto zobaczyć wodospad, 

z którego woda spada kilkadziesiąt metrów w dół, do rozległego krateru wygasłego wulkanu. 

68 WITTCHEN 

DZIEJE WYSPY 

Arabscy podróżnicy, żeglarze i kupcy znali 

Mauritius już od X wieku, choć nigdy się tutaj nie 

osiedlili. Portugalczycy także nie skorzystali 

z okazji, choć ich flotylla pod wodzą Vasco da 

Gamy przebywała tu przez chwilę w 1498 roku. 

Dopiero Holendrzy, którymi dowodził wiceadmirał 

Wybrandt van Warwyck, zatrzymali się na dłużej 

w 1598 roku, uznając wyspę za kolonię Niderlandów. 

Dzięki temu mogły tutaj zaopatrywać się 

w prowiant i wodę płynące na Jawę statki Kampanii 

Wschodnioindyjskiej. Ale i Holendrzy nie 

zadomowili się na wyspie na dobre. Opuścili ją 

w 1710 roku, pozostawiając afrykańskich niewolników 

oraz przywiezione z Jawy jelenie, trzcinę 

cukrową i tytoń. Holendrów obwinia się za 

całkowite wytępienie na wyspie ptaka dodo. Pięć 

lat po nich zjawili się Francuzi, a kapitan 

Guillaume Dufresne d'Arsal nazwał 

wyspę Île de France. Zaczęli przybywać 

osadnicy, postawiono pierwsze 

młyny cukrowe, zaczęto budować 

drogi i szpital. Niestety, w drugiej 

połowie XVIII wieku te ziemie 

nękali korsarze. W końcu roz - 

prawili się z nimi Brytyjczycy 

(Francuzów pochłonęły wojny 

napoleońskie) i w 1814 roku, na 

mocy Traktatu Paryskiego, zajęli 

wyspę. Ludność mogła jednak zacho - 

wać swój język, religię i plantacje trzciny 

cukrowej. Po zniesieniu niewolnictwa w 1835 

roku zaczęto masowo sprowadzać robotników 

z Indii i Chin. Od 1957 roku Mauritius zaczął 

zdobywać coraz większą autonomię, a 12 marca 

1992 roku proklamowano powstanie republiki.

Fot. Andrzej Lisowski 

SAŁATKA MILIONERÓW I FENG SHUI 

Imbirowy bulion z kaczki podany w maleńkim 

chińskim czajniczku i chwilę później zupa 

z rekina w nieco większej czarce jako balans 

smakowy. Potem kolejne pyszności w małych 

dawkach, homar i oczywiście crème brûlée, 

przyprawiony pięcioma smakami, odpowiadającymi 

pięciu elementom feng shui – wodzie, 

ziemi, ogniu, powietrzu i drewnu. Potrawy, które 

tworzy Francuz Patrice Dumont, szef kuchni 

hotelu Legends świadczą o tym, że kuchnia 

może być sztuką. Wcześniej Patrice pracował 

w Luksemburgu, Paryżu, Malezji, Laosie, Singapurze 

i Tajlandii. Na Mauritius przyjechał kilka lat 

temu. Skusiła go nie tyle perspektywa szefowania 

kuchni w luksusowym hotelu, ile obietnica, 

że będzie mógł puścić wodze fantazji... 

Ale w Legends Hotel – jednym z najmłodszych 

hoteli Mauritiusa – nie tylko świat kuchni 

jest podporządkowany feng shui. Całe założenie 

hotelowo-ogrodowe zaprojektowano i wykonano 

pod nadzorem specjalistów chińskiej sztuki 

kreowania krajobrazu i przestrzeni. Wszystko 

– kształty, materiały, kolorystyka, zapach, muzyka 

– czerpie bezpośrednio z tej filozofii. I pewnie dla - 

tego, choć hotel jest młody i specjalnie nigdzie się 

nie reklamuje, ma cały czas komplet gości. 

Naładowani pozytywnie energią feng shui 

ruszamy na południe i wspinamy się jeepem 

kilkaset metrów w górę, serpentynami parku 

krajobrazowego Domaine du Chasseur. Potem 

długi spacer po tropikalnym lesie, kąpiel 

pod wodospadem, podpatrywanie kanarków... 

Odpoczywamy w restauracji Panorama ze 

wspaniałym widokiem na zatokę, w której 

Magazyn podróżników TVP INFO „Światowiec” 

jest emitowany w paśmie ogólnopolskim 

w każdą niedzielę o godz. 9.00. 

podróże 

cumowały żaglowce pierwszych osadników. 

I smakujemy sałatkę milionerów przyrządzoną 

z miękkiego rdzenia łodygi ściętej na naszych 

oczach palmy. Przypomina trochę nasze pory, ale 

w smaku jest znacznie delikatniejsza. Podaje się ją 

z oliwką i np. sałatą. Miąższu z jednej ogromnej 

łodygi starczyło zaledwie na dwie skromne porcje. 

Dlatego nazwano ją sałatką milionerów. Pycha! 

W RYTMIE SEGE 

Rafa koralowa otacza wyspę niemal nieprzerwanym pierścieniem, chroniąc plaże przed wzburzonym 

często oceanem. Zapewnia przejrzystość wody mieniącej się odcieniami seledynu, błękitu 

i turkusu. Raj dla pływaków, miłośników latania na spadochronie za motorówką, nart wodnych, 

kajaków. Ci, którzy chcą z bliska przyjrzeć się rafie, mogą popłynąć w rejs statkiem ze szklanym 

dnem. Inni z kolei mogą nurkować albo po prostu spacerować po dnie morza w specjalnie do tego 

przystosowanym 40-kilogramowym hełmie. 

Ruszamy na całodniową wyprawę katamaranem poza pierścień rafy. Wypływamy z położonego na 

północy portu w Grand Baie. Na pokładzie ponad 20 zagranicznych turystów – m.in. z Francji, Anglii, USA 

i RPA. Z głośników płynie ostra muzyka dyskotekowa, a do szklanek załoga wlewa bez ograniczeń rum, 

colę, piwo i soki. Odurzeni słońcem, rumem i muzyką zakotwiczamy nasz katamaran między dwoma 

wysepkami: Ile Plate i Ilot Gabriel. Nie jesteśmy sami. Oprócz łodzi straży przybrzeżnej jest tutaj ponad 

20 katamaranów, żaglówek i motorówek. Jest w tym coś z szalonego morskiego pikniku. Jedni pływają 

z rurką wokół katamaranu, inni wylegują się na plaży, jeszcze inni tańczą w rytmie sege – muzyki, która 

narodziła się jako wyraz tęsknoty za domem wśród dawnych niewolników z Mauritiusa. Ale dzisiaj nie słychać 

już w sege tamtego smutku. Więcej jest pieśni o miłości. Na dodatek przejrzystość wody w oceanie, 

kolory, zapachy... Przyroda jest tak niezwykła, że wydaje nam się, iż ocieramy się o kicz albo… prawdziwy 

raj. Za tym drugim przemawia bardzo realny widok ogromnych grillowanych na plaży homarów. 

WITTCHEN 69

felieton 

Czytanie to sposób na życie. Z książkami się żyje, je 

i śpi. Wiem coś o tym, bo wstyd się przyznać, ale 

zdarza mi się czytać przy jedzeniu (hmmm… ja to 

uwielbiam!), a w łóżku zawsze pałętają się jakieś 

powieści albo poradniki, a nieraz trafi się całkiem 

niezły kryminał. 

Kiedy pakuję torby, walizki czy plecaki wakacyjnie, 

to choćbym miała prawie stuprocentową pewność, 

że jadę do wymarzonego przeze mnie raju, gdzie 

zupełnie nie będzie czasu na czytanie, i tak rzadko 

opieram się pokusie: a może jednak chociaż jakąś 

malutką książkę da się tu wcisnąć? A może dwie, bo 

co będzie, gdy tę jedną już przeczytam, a nie będę 

miała następnej? 

Wakacje to czas spokoju, pobycia trochę 

samemu ze sobą, powsłuchiwania się w swoje myśli. Dobrze jest poszukać 

ku temu inspiracji. Dobrze przyjrzeć się cudzym słowom, dobrze nauczyć 

się odkrywania sensu w cudzych przemyśleniach. Zrobić w sobie przestrzeń 

dla innego widzenia świata, dla innej wyobraźni, dla obcych nam wrażeń 

i emocji, bo a nuż znajdziemy w tym coś pożytecznego dla siebie… 

O trzech książkach teraz będzie, z każdą z nich można się zaprzyjaźnić, ale 

z każdą zupełnie inaczej. Pierwsza to polska powieść, o której chyba dość 

głośno, bo głównie pocztą pantoflową wszyscy się nią zachwycają. Trąci mi 

mocno nutą autobiograficzną, ale dlaczegóż by nie? Mowa o książce Małgorzaty 

Kalicińskiej „Dom nad rozlewiskiem”. O kobiecie, która na skutek zawirowań 

w zatrudniającej ją dużej agencji reklamowej traci pracę, a że nie należy już do 

grona młodych kobiet zabiegających o karierę za wszelką cenę, nie bardzo ma 

szansę na znalezienie satysfakcjonującej ją posady. Załamana i przeżywająca 

kryzys wieku średniego Małgorzata wyjeżdża do matki na Mazury i… 

zostaje! Zmienia się w jej życiu niemalże wszystko – miejsce do życia, 

otaczający ją ludzie, wartości, o mężczyznach nie wspominając. Z dnia na 

dzień okazuje się, że to, co może superważne w stolicy i korporacyjnym 

świecie, nie ma żadnego znaczenia w tym cudownym, świeżym, bliskim 

natury domu zagrzebanym na mazurskiej wsi. 

Sielskie to trochę za bardzo i za anielskie, ale czyta się świetnie i czytelnik 

naprawdę wdycha pełną piersią świeże powietrze napływające znad łąk albo 

70 WITTCHEN 

Justyna Grabska 

KSIĄŻKI SĄ JEJ PASJĄ, KTÓREJ POŚWIĘCA SIĘ OD WIELU LAT. CZYTA, RECENZUJE, PRZEPROWADZA WYWIADY Z PISARZAMI. 

JEJ KOLEJNĄ NAMIĘTNOŚCIĄ SĄ PODRÓŻE, A PRZEDE WSZYSTKIM NURKOWANIE. 

WAKACJE Z KSIĄŻKAMI 

znad jeziora. I zazdrości bohaterce powieści, i wzdychając, 

myśli: można tak – wszystko zostawić i uciec w coś 

takiego? Można, można! 

Łatwo czyta się taką książkę na wakacjach, bo 

i sceneria często sprzyja i potęguje czytelnicze wrażenia. 

Czego szczerze życzę. 

Jeśli w letnie, upalne i wolne od innych zajęć 

popołudnia będzie ktoś chciał sięgnąć po ambitniejszą 

literaturę, polecam doskonałą książkę Carlosa 

Fuentesa „Wszystkie szczęśliwe rodziny”. Niech nikogo 

nie zwiedzie tytuł, bo pewnie za dużo szczęścia tu 

czytelnik nie znajdzie, ale przyjrzy się ludzkim namiętnościom, 

słabościom, walkom płci, całemu tyglowi 

emocji i wszelkim rodzajom miłości. 

Fuentes kreśli takie portrety ludzi, rodzin i społe - 

czeństw, że niejednemu czytelnikowi gęsia skórka wystąpi podczas lektury, 

a może i swoje przywary lub losy rozpozna na kartach tej książki, bowiem świat 

rodzinnych piekiełek każdy na swojej skórze trochę przynajmniej przerobił. 

Trzecia książka zdecydowanie skierowana jest do tych, którzy nawet 

w wakacje chętnie popracują nad swoim duchowym rozwojem. Jej autorem 

jest jeden z największych nauczycieli duchowych naszych czasów, benedyktyński 

mnich i mistrz zen w jednej osobie Willigis Jäger. To człowiek, dla 

którego duchowość nie jest przypisana do jednej wybranej religii, ale 

jest dana ludziom każdego miejsca i czasu, a aby ją odnaleźć, trzeba 

umieć szukać w sobie lub w kosmosie. W książce „Tu i teraz. Myśli na każdy 

dzień” w krótkich tekstach podanych nam ku rozmyślaniu dociera w naj - 

prostszy sposób do rzeczy najważniejszych. 

Stara się pokazać nam, czym jest świadome życie i że przy odrobinie 

wysiłku z naszej strony możemy zbliżyć się do prawdziwej Mądrości. Każdego 

dnia pod odpowiednią datą daje nam inspirującą myśl, którą możemy 

w sobie obracać i układać. 

„Dzięki zmysłom, a więc poprzez patrzenie, smakowanie, dotykanie, 

wąchanie, słuchanie, wchodzimy w kontakt ze światem zewnętrznym. 

Możemy jednak nasze zmysły skierować także do wewnątrz. Wtedy 

zaprowadzą nas one do głębszej rzeczywistości”. 

Życzę Wam, by wakacyjna lektura była inspiracją i dobrym źródłem. 

Fot. Paweł Sypniewski

Samochód, 

który myśli 

JESZCZE KILKANAŚCIE LAT TEMU INTELIGENTNE AUTO, 

KTÓRE POTRAFI UNIKAĆ WYPADKÓW, BYŁO OBECNE 

JEDYNIE W LITERATURZE FANTASY. SZYBKO SIĘ JEDNAK 

OKAZAŁO, ŻE TECHNIKA POTRAFI PORADZIĆ SOBIE 

Z RZECZAMI NA POZÓR NIEMOŻLIWYMI. 

Dziś inżynierowie prześcigają się w tworzeniu udogodnień, które czynią jazdę bardziej bezpieczną 

i komfortową. Współczesne samochody wyposażone są w mechanizmy pozwalające na wczesne 

rozpoznanie zagrożenia. 

BEZPIECZNE HAMOWANIE 

Auta są nie tylko komfortowymi pojazdami ułatwiającymi wygodne pokonywanie długich dystansów. 

Coraz częściej kokpit kierowcy przypomina kabinę pilota w nowoczesnym samolocie 

odrzutowym. Systemy wczesnego ostrzegania, komputerowego wspomagania i sterowania, 

czujniki wideo, radary dalekiego zasięgu, sensory ultradźwiękowe – wszystko to stworzono tylko 

w jednym celu: aby maksymalnie ograniczyć ryzyko kolizji i wypadku. 

72 WITTCHEN 

Jednym z pierwszych systemów, który miał 

poprawić bezpieczeństwo, był ABS (Anti-Lock 

Braking System). Mechanizm opracowano w kon - 

cernie Bosch i wprowadzono do seryjnej produkcji 

pod koniec lat 70. XX wieku. Zapobiega 

on blokowaniu się kół podczas hamowania, 

dzięki czemu samochód nie traci sterowności. 

Przy każdym kole znajduje się czujnik, który 

mierzy szybkość obrotów. Jeśli grozi zabloko - 

wanie jednego koła, system zmniejsza w nim na 

moment siłę hamowania. ABS nieustannie jest 

unowocześniany i cieszy się dzisiaj ogromną 

popularnością. Jego znaczenie dla bezpie - 

czeństwa jazdy potwierdza fakt, że stosowany 

jest w blisko trzech czwartych wszystkich produkowanych 

na świecie pojazdów.

OCZY DOOKOŁA GŁOWY 

Innym mechanizmem, również znacznie ułatwiającym 

życie kierowcy, jest tzw. Park Assistant. 

Wyposażone w ten układ auto ma zamontowane 

czujniki mierzące długość i głębokość 

miejsca do parkowania. Dane są następnie 

analizowane, a kierowca otrzymuje wskazówki 

na kokpicie w formie optycznej, akustycznej lub 

– w najnowszej wersji tego systemu (Parking 

motoryzacja 

Steering Control) – w samych ruchach kierownicą. Innymi słowy, 

system sam za niego parkuje. Ciekawą ofertę z zakresu bezpieczeństwa 

parkowania zaproponował Nissan. Auto posiada kilka układów poszerzających 

pole widzenia kierowcy, szczególnie przy parkowaniu i cofaniu. Monitor 

widoczności (Around View Monitor – AVM) sprawia, że można dokładnie 

zobaczyć wszystko, co znajduje się wokół auta. A to dzięki czterem pracującym 

w wysokiej rozdzielczości, szerokokątnym kamerom zainstalowanym 

z przodu, z tyłu oraz po obydwu stronach pojazdu. Obrazy są ze sobą łączone 

i wyświetlane na ekranie – kierowca widzi wszystko, co dzieje się na zewnątrz 

samochodu, niejako z lotu ptaka. System AVM umożliwia 

natychmiastowe określenie pozycji auta względem 

miejsca parkingowego, jak również ułatwia określenie 

optymalnego toru jazdy przy parkowaniu równoległym 

lub podczas wjeżdżania do ciasnego garażu. 

JAZDA W KORKU I NA ZAKRĘCIE 

Każdy kierowca doskonale wie, jak ważne jest zacho - 

wanie odpowiedniej odległości od jadącego przed 

nim pojazdu. Pozwala ją utrzymać mechanizm ACC 

(Adaptive Cruise Control). System posiada czujniki 

radarowe dalekiego zasięgu i rejestruje to, co się 

dzieje do 200 metrów przed pojazdem. Rozpoznaje 

auta jadące tym samym pasem ruchu, ustalając 

jednocześnie ich odległość oraz prędkość. Potrafi 

w razie potrzeby automatycznie przyśpieszać 

i hamować. System doskonale spisuje się w miejskim 

korku, pomagając utrzymać bezpieczny odstęp 

pomiędzy pojazdami. Podobnym udogodnieniem jest 

także powszechnie montowany ESP (Electronic 

Stability Program), czyli układ stabilizujący tor jazdy. 

Doskonale sprawdza się zwłaszcza podczas pokonywania 

zakrętu na śliskiej nawierzchni. W chwili gdy 

Jaguar XJ

motoryzacja 

czujniki wychwycą ryzyko wypadnięcia auta 

z zakrętu, system automatycznie przyhamowuje 

jedno lub kilka kół. W efekcie koryguje pojawiającą 

się w takich przypadkach nadsterowność 

i podsterowność auta. 

WYPROWADZI 

Z KRYTYCZNEJ SYTUACJI 

Ostatnio inżynierowie Boscha poszli jeszcze 

dalej. Opierając się na już istniejących systemach 

ABS, ACC i ESP, stworzyli tzw. Predicative 

Safety Systems (PSS), czyli pakiet działających 

wspólnie układów elektronicznych, których 

zadaniem jest przewidywanie ewentualnych 

kolizji na drodze. Z przeprowadzanych badań 

wynika, że na kilka sekund przed wypadkiem 

wielu kierowców nie jest w stanie prawidłowo 

zareagować. Wymyślono zatem oprogramo - 

wanie, które bez przerwy analizuje przestrzeń 

wokół pojazdu, rozpoznając niebezpieczne 

sytuacje. Pomaga tym samym prowadzącemu 

w zapanowaniu nad autem i, co bardzo ważne, 

inicjuje czynności, które łagodzą następstwa 

wypadków. Stworzony w ramach systemu 

74 WITTCHEN 

Fot. Archiwum firm

PSS układ PBA (Predicative Brake Assistant) 

współpracuje na przykład z czujnikami radaro - 

wymi ACC. Jeśli te zasygnalizują ryzyko kolizji 

ze zbliżającym się autem, mechanizm automa - 

tycznie przygotowuje układ hamulcowy do dzia - 

łania. System ten jest już od trzech lat montowany 

w modelach Audi A6. Jeśli jednak 

kierowca mimo to nie zwolni, kolejny układ elektroniczny 

– PCW (Predicative Collision Warning) 

zasygna lizuje zagrożenie poprzez krótkie 

napięcie pasów bezpieczeństwa, sygnał optyczny, 

dźwiękowy czy wyczuwalne przyhamo - 

wanie pojazdu. Badania przeprowadzone przez 

Ogól noniemieckie Stowarzyszenie Ubezpieczycieli 

pokazało, że w przypadku kolizji blisko połowa 

kierowców nawet nie zdążyła nacisnąć hamulca! 

Dzięki systemowi PCW prowadzący auto ma 

możliwość szybkiej reakcji i wykonania 

niezbędnego manewru. Ten inteligentny system 

już od 2006 roku jest montowany w wielu 

produ kowanych seryjnie samochodach. 

Już niebawem powinien pojawić się układ 

trzeciej generacji, inteligentny PEB (Predicative 

Emergency Brake) – mechanizm, który sam 

zatrzyma pojazd, jeśli kierowca nie zareaguje 

w krytycznej sytuacji bądź zrobi to zbyt wolno. 

INTELIGENTNY GPS 

Tworząc układy pomagające sprawnie i bezpiecznie 

kierować pojazdami, inżynierowie nie 

zapominają także o samej wygodzie podróżowania, 

a co za tym idzie, o szybkim dotarciu do celu. 

Od kilku lat na rynku samochodowym pojawiają 

się systemy nawigacji wykorzystujące sygnały 

satelitarne. Pierwszy taki układ stworzony przez 

firmę Blaupunkt wszedł do masowej produkcji 

w 1989 roku. Od tamtej pory inteligentna nawi - 

gacja jest nieustannie udoskonalana. Bardzo 

przydaje się podczas podróży poza miastem, 

w miejscu, przez które kierowca jedzie po raz 

pierwszy. Pomaga nie tylko odnaleźć odpo - 

wiednią drogę, ominąć korek, roboty drogowe, 

ale także zorganizować trasę przejazdu, 

proponując hotele, restauracje czy turystycznie 

atrakcyjne miejsca, w których warto się zatrzymać. 

Kierowca otrzymuje pojawiające się 

na specjalnym wyświetlaczu komunikaty optyczne 

lub dobiegające z głośników instrukcje 

głosowe, gdzie skręcić i jak zawrócić. 

Marcin Szumowski 

WITTCHEN 75

„Bohema” 

76 WITTCHEN

Z JEDNEJ STRONY UTRWALAM NA SWOICH OBRAZACH 

KONKRETNY, REALNY ŚWIAT, A Z DRUGIEJ STARAM SIĘ, 

ABY BYŁ ON NIE DO KOŃCA DOPOWIEDZIANY. I DLATEGO 

NAJCZĘŚCIEJ POSŁUGUJĘ SIĘ PLAMĄ, WRAŻENIEM, 

ILUZJĄ, IMPRESJĄ” – POWIEDZIAŁ RAJMUND GIERSZ. 

Malarstwo 

jest ciągłym 

poszukiwaniem 

Kie dy zro zu miał Pan, że nie mo że żyć bez sztu ki? 

Za wsze w głę bi ser ca czu łem, że chcę ma lo wać. I to przede wszyst kim dziew czy ny, 

bo czy jest w ży ciu coś pięk niej sze go od nich? 

W Pa na ro dzi nie by ły tra dy cje ma lar skie? 

Nie, choć mój star szy o dzie sięć lat brat rów nież ma lo wał. Ro bił to jed nak dla za bi cia 

cza su, ni gdy nie fa scy no wa ło go to tak moc no jak mnie. 

Jak po wsta je ob raz? 

To są mę ki twór cze (śmiech). Sta ram się ma lo wać to, co mnie ota cza, na co pa trzę, 

z kim się spo ty kam. Za wsze jed nak po szu ku ję we wszyst kim tej pięk niej szej stro ny 

ży cia, bo uwa żam, że świat jest pięk ny. I tak na praw dę wie le rze czy mo że mnie za in spi - 

ro wać, na wet ja kaś ko lo ro wa pla ma do strze żo na w tu ma nie ku rzu czy ko ro nach drzew. 

Kie dyś pod czas spa ce ru z psem mi nę li śmy wy cho dzą ce ze szko ły dziew czy ny 

– śmia ły się, szcze bio ta ły, za cho wy wa ły się, jak to mło dzież, bar dzo ha ła śli wie – i jak 

tyl ko wró ci łem do pra cow ni, to już mia łem po mysł na ko lej ny ob raz. Kie dy in dziej 

wy star czy, że zo ba czę ja kieś cie ka we ze sta wie nie stro jów, na przy kład czer wo ną kurt kę 

z żół tym sza lem, i już za czy na się ro dzić wi zja twór cza. Zda rza mi się rów nież zro bić 

kil ka ko lo ro wych plam na płót nie, a po tem za sta na wiać się, co mógł bym z nich wy cza - 

ro wać? Jak je sca lić? Ja ką snuć da lej ma lar ską opo wieść? W ta kich chwi lach od kry - 

wam, że nic nie jest jed no rod ne w ko lo rze. I je śli jed ną bar wę sta wia się obok dru giej, 

to obie dia me tral nie się zmie nia ją. Nie kie dy by wa tak, że nie je stem w sta nie ukoń czyć 

ob ra zu. Sta wiam go wte dy przo dem do ścia ny i nie za glą dam do nie go przez ja kiś czas. 

Autoportret artysty 

w czapce od Malczewskiego 

Fot. Archiwum Rajmunda Giersza „CHCIAŁBYM, ABY TO, CO MALUJĘ, NIE BYŁO ZBYT DOSŁOWNE. 

sztuka 

WITTCHEN 77

sztuka 

„Plaża w Antibes” „Marsylianka” 

JESZ CZE ŻA DEN AR TY STA NIE PRZY ZNAŁ, ŻE NA MA - 

LO WAŁ DZIE ŁO ŻY CIA. CIĄ GLE WIĘC MAM NA DZIE JĘ, 

ŻE NAJ WAŻ NIEJ SZY OB RAZ WCIĄŻ JEST PRZEDE 

MNĄ. MA LAR STWO JEST CIĄ GŁYM PO SZU KI WA NIEM. 

„Niech się sam ma lu je”! – tak ma wiał Mo net. Co cie ka we, gdy od wra cam ob raz do fron tu, stwier dzam, że nic 

tu nie trze ba do da wać. Ob raz jest skoń czo ny! Coś w tym jest. Nad traf no ścią wy bo ru te ma tu czy ko lo ryst yki 

dys ku tu ję m.in. z pro fe so rem Zyg mun tem Ma gne rem z war szaw skiej Aka de mii Sztuk Pięk nych, któ re go mam 

ho nor być przy ja cie lem, i by wa, że pięk nie się nie zga dza my. 

Współ pra cu je Pan z wie lo ma ga le ria mi, ale ma też swo ją ulu bio ną, nie mal au tor ską... 

Mo że za cznę od tych za gra ni cą. Kil ka lat współ pra co wa łem z ga le rią Al la na Ber lio za w An ti bes na La zu ro wym 

Wy brze żu. Mar szand ów wy szu ki wał w ga le riach w Pol sce ma la rzy, któ rych twór czość by ła by bli ska fran cu skie - 

mu od bior cy ukształ to wa ne mu na im pre sjo ni stach z prze ło mu XIX i XX wie ku. Wśród in nych wy brał tak że 

i mo je ma lar stwo, bli skie je go ocze ki wa niom. Mia łem tam in dy wi du al ną wy sta wę i kil ka zbio ro wych z ko le ga mi 

z Pol ski, m.in. z Tom kiem Ba chan kiem, Anią i Ja nu szem Ol szew ski mi, z nie ży ją cy mi już ma la rza mi z Ka zi mie rza 

– Ja siem Ła zor kiem i Kos sow skim zwa nym Luf ką. Wy sta wia łem też swo je ob ra zy w Ame ry ce, w Chi ca go, i nie 

mam naj lep szych wspo mnień, cho ciaż Ame ry ka nie ma ją bar dzo du żo mo ich ob ra zów w swo ich do mach. 

Do sta ję od nich li sty z po dzię ko wa nia mi i wy ra za mi uzna nia. Mia łem też pa rę wy staw w Niem czech – z jed nej 

kil ka ob ra zów do mnie nie wró ci ło… Cie ka wym przed się wzię ciem wy sta wien ni czym by ło za pro sze nie mnie 

przez ho len der ski dom au kcyj ny, któ ry or ga ni zo wał pod na zwą World Re asons świa to wą eks po zy cję po ka zy wa - 

ną w kil ku naj więk szych mia stach świa ta dla uświet nie nia ob cho dów ro ku 2000. Mój ob raz zna lazł się 

w ka ta lo gu tej wy sta wy. W Lund w Szwe cji su ge ro wa no, że mo je ma lar stwo przy po mi na dzie ła ich im pre sjo ni - 

sty Zor na, któ re go rze czy wi ście bar dzo ce nię. A w kra ju mo je ob ra zy moż na zo ba czyć w wie lu ga le riach 

w War sza wie, Gdań sku, Olsz ty nie, Lu bli nie, Ka zi mie rzu. Mia łem też przez sie dem lat wła sną ga le rię 

w ho te lu Eu ro pej skim, któ rą pro wa dzi ła mo ja żo na. Obec nie mo ją ulu bio ną ga le rią jest Mo no gram [od red. 

– Mo ko tow ska 43]. W niej od krył mnie pan Ję drzej Wit t chen. Wła ści ciel, pan An drzej, bar dzo lu bi i ro zu mie mo - 

je ma lar stwo. Sprze da je mnó stwo mo ich ob ra zów, bo po tra fi o nich opo wie dzieć i prze ko nać do nich każ de go, 

78 WITTCHEN 

„Jesienne kwiaty”

Fot. Archiwum Rajmunda Giersza 

„Impromtu” „Tango” 

na wet mniej za in te re so wa ne go na byw cę. My ślę, że jak 

ga ler nik jest za fa scy no wa ny ar ty stą, to efek ty ta kiej 

współ pra cy są bar dzo obie cu ją ce. 

Zna Pan oso by, któ re ko lek cjo nu ją Pa na ob ra zy? 

Z oka zji 100-le cia Ba za ru Ró życ kie go Zwią zek 

Pol skich Ar ty stów Ma la rzy i Gra fi ków zor ga ni zo wał 

wy sta wę. Tam za in te re so wał się mo im ob ra zem pan 

Jan Wie te ska, by ły bur mistrz jed nej z dziel nic 

War sza wy i po li tyk. By ła to sce na ro dza jo wa z ży dow - 

ski mi prze kup nia mi. Po tem kil ka krot nie przy jeż dżał 

do mo jej pra cow ni i ku po wał ko lej ne ob ra zy. Wy znał 

mi na wet: „Do tąd my śla łem, że jak ob raz na ścia nie, 

to mu si być brzóz ka nad wo dą, a naj le piej tyl ko pej zaż. 

Dzię ki pa na sztu ce wiem, że mo że być ina czej”. 

Mia łem też przy go dę z ak to rem An drze jem Gra bow - 

skim, któ ry ku pił ob raz i chciał się do wie dzieć cze goś 

wię cej o mnie. Ga le ria jed nak nie chcia ła prze ka zać 

mu mo je go ad re su, po nie waż mie li na dzie ję, że 

ak tor wró ci do nich po ko lej ny ob raz. Kie dyś przez 

przy pa dek zdo by łem nu mer te le fo nu do pa na 

Gra bow skie go i po my śla łem, że się ode zwę. Bar dzo 

się ucie szył, że za dzwo ni łem. Po wie dzia łem, że 

ce nię i sza nu ję je go ak tor stwo, i po wo ła łem się na 

se rial o Kiep skich... Ak tor za milkł i chłod no się po że - 

gnał. Ow szem, obie cał, że się ode zwie, jak wró ci ze 

Sta nów Zjed no czo nych, ale by ło to trzy la ta te mu. 

My ślę, że bar dzo mu się na ra zi łem. 

Zda rzy ło się Pa nu ma lo wać na kon kret ne za mó wie nie? 

Tak i wca le się te go nie wsty dzę. Jest to jed nak obar - 

czo ne pew nym ry zy kiem, bo trze ba się li czyć z tym, 

że ko muś nie spodo ba się ob raz, po nie waż ina czej 

go so bie wy obra żał. Raz zda rzy ło się, że urząd miej ski 

pew ne go mia sta za mó wił dwa na ście ob ra zów i mi mo 

że po do ba ły się wszyst kie, wziął dwa, po nie waż na 

ty le star czy ło mu pie nię dzy. Jest to prze jaw bra ku sza - 

cun ku dla ar ty sty. My ślę, że gdy by za mó wie nie zo sta ło 

zło żo ne na przy kład u sto la rza, to nie oby ło by się bez 

„Prezentacja” 

sztuka 

awan tu ry. Wię cej jed nak by ło mi łych spo tkań – kie dyś pe wien ad mi ra tor mo je go ma lar stwa przy niósł 

czte ry zdję cia ca łej swo jej ro dzi ny i po pro sił, abym ich na ma lo wał na ta ra sie przed do mem. Pa nią 

do mu „po sa dzi łem” w pięk nej suk ni w fo te lu, mę ża na ma lo wa łem tuż za nią, a obok syn ka i cór kę. 

W tle by ła wil la w oto cze niu zie le ni. Kie dy ów zle ce nio daw ca zo ba czył ob raz, nie mógł uwie rzyć, że 

ni gdy nie wi dzia łem ani je go ro dzi ny, ani je go do mu, bo prze cież ma do kład nie ta ką sa mą ba lu stra - 

dę na ta ra sie i aga wy. Był bar dzo za do wo lo ny. 

WITTCHEN 79

„Poranne wieści przy kawie”

Fot. Archiwum Rajmunda Giersza 

Nie przy jął Pan kie dyś za mó wie nia? 

Ow szem, od pew nej Ame ry kan ki. Chcia ła, abym 

na ma lo wał la tar nię mor ską. Kie dy do wie dzia łem 

się, że ona póź niej bę dzie ten ob raz ko pio wać 

i prze no sić na je dwab, od mó wi łem. 

Ja ki jest Pa na ide ał ko bie ty? 

Trud ne py ta nie... Mógł bym po wie dzieć za Kie pu rą, 

że bru net ki, blon dyn ki, ja wszyst kie was, dziew - 

czyn ki... A tak se rio, to urze ka ją mnie wy so kie 

blon dyn ki, ta kie tro chę „bla de Jó zie”, me lan cho lij ne 

i bar dzo sła be. Mo że dla te go blon dyn ki, iż wła śnie 

mo ja pierw sza, nie speł nio na mi łość mia ła kru czo - 

czar ne wło sy. A więc z ze msty... 

Czu je się Pan ar ty stą speł nio nym? 

Jesz cze ża den ar ty sta nie przy znał, że na ma lo - 

wał dzie ło ży cia. Cią gle więc mam na dzie ję, że 

naj waż niej szy ob raz wciąż jest przede mną. 

Ma lar stwo jest cią głym po szu ki wa niem. Za każ - 

dym ra zem, kie dy sta ję przed szta lu ga mi, nie 

„Radość i melancholia” 

sztuka 

wiem, z czym bę dę się wła śnie zma gać. W tym mo men cie jest to dla mnie ta jem ni cą. I do pie ro, kie dy 

prze szy je mnie prąd od płót na, przez far bę i pę dzel, aż do sa me go wnę trza i wszyst ko zjed no czy się 

ze so bą i za iskrzy, to wte dy – tra wio ny go rącz ką twór czą i w nie zwy kłym tran sie – za czy nam prze no sić 

wi zje na płót no. Z jed nej stro ny to wiel ka udrę ka, z dru giej ogrom na przy jem ność. 

Obok ma lar stwa, o czym mu szę wspo mnieć, od da ję się in nej twór czej dzie dzi nie – pi szę. Sta le 

współ pra cu ję z jed nym z ty go dni ków lo kal nych, gdzie dru ku ję fe lie to ny, a tak że wy da łem dwa to my 

opo wia dań, trze ci jest w przy go to wa niu. Na zle ce nie Agen cji Sce na riu szo wej na pi sa łem sce na riusz 

opar ty na mo ty wach za czerp nię tych ze zbio ru mo ich opo wia dań. Nie ste ty, fil mu jak do tąd nie 

zre ali zo wa no, a ja za czą łem pi sać po wieść. 

Roz ma wia ła Ka ta rzy na Wierz ba 

„Antibes po południu” „Afront” 

WITTCHEN 81

felieton 

Demi Moore, Naomi Campbell, Oprah Winfrey, Maria Sharapova, Céline 

Dion… Słynne, podziwiane, bogate. Różni je prawie wszystko, ale mają 

jedną wspólną miłość… Niektóre się z nią kryją, inne aż promienieją, poka - 

zując światu swojego nowego przyjaciela… Elegancja, pożądanie, blask, 

seks… „Diamonds Are A Girl’s Best Friends”. 

Kiedy w 1953 roku w filmie „Mężczyźni wolą blondynki” słodka Marilyn 

Monroe w seksownej różowej sukni bawiła się pieszczotliwie sznurami brylantów 

i w erotycznej ekstazie wykrzykiwała: „Tiffany... Cartier... Mów do mnie!!!”, 

nikt z producentów nawet nie przypuszczał, że właśnie rodzi się legenda. 

Piosenka o diamentach, najlepszych przyjaciołach kobiety, stała się 

pewnego rodzaju wyznaniem, z którym zgodzili się najsłynniejsi filmowcy, 

dyktatorzy mody i największe gwiazdy show-biznesu. Wszyscy docenili 

niezwykły „blask i pozycję społeczną” kawałka węgla, zwanego z łaciny 

diamentum, co znaczy „niezniszczalny”, „niepokonany”. 

Brylanty stały się wyznacznikiem klasy, elegancji, powodzenia i… miłości. 

Podarowanie wspaniałej, brylantowej biżuterii wybranej, ukochanej osobie 

stało się wręcz kanonem, który filmowcy z dużym uczuciem eksponują, 

wzbudzając kolejne fale mody na brylantowy blask… 

W filmie „Titanic” niezwykłym blaskiem lśni Kate Winslet i jej prezent: 

- Czy to...? 

- Brylant? Tak. Dokładnie 56 karatów. Nosił go Ludwik XVI, a nazywano 

go Le Coeur de la Mer. 

- Serce Oceanu… 

Ale wszyscy, którzy pamiętają ten film i wiele innych opowieści z brylantami 

w tle, wiedzą, że ich blask bardzo często cieszył się złą sławą. Na swoich 

wyznawców, właścicieli i zdobywców sprowadzał przeróżne nieszczęścia, 

jednak jakże piękne były to katastrofy… W polskim kinie były na przykład 

„Brylanty panny Zuzy” i kilka innych zdecydowanie sensacyjnych produkcji, 

w których brylanty grały raczej rolę „przestępczą”. Ale właśnie teraz do kin trafia 

film „Niezawodny system”, w którym brylanty są „wspomnieniem miłości, 

pożądania i pewnego upalnego lata roku 1939”. 

Ale na początek poznajcie naszą bohaterkę, Marię. Żyje spokojnie w starej 

kamienicy gdzieś w Warszawie, kocha piękną porcelanę, język francuski, ma 

ponad 80 lat i pewien wielki sekret. Raz w miesiącu, kiedy nadchodzi późny 

sobotni wieczór, Maria zakłada swoje eleganckie, białe rękawiczki, szykowny 

82 WITTCHEN 

Artur KINOMANIAK Pietras 

WIELBICIEL FILMU I MLEKA. OGLĄDA SIEDEM FILMÓW W TYGODNIU, 

A POTEM O NICH OPOWIADA W SWOIM PROGRAMIE „KINOMANIAK” W TV4 I NIE TYLKO. 

SERCE OCEANU 

kostium, ze schowka wyjmuje plik banknotów i… wkracza do jaskini 

hazardu, luksusowego kasyna, gdzie przy ruletce realizuje swój sekretny 

plan związany z pewnym brylantowym naszyjnikiem. 

Cofnijmy się jednak w czasie. Jest rok 1939, wchodząca w dorosłe życie 

Maria jest szczęśliwą narzeczoną, właśnie planuje ślub. A czy jest piękniejszy 

prezent zaręczynowy niż brylanty? Przepiękny naszyjnik, od pokoleń należący 

do rodziny Witolda, trafia do rąk jego narzeczonej i… to początek 

hazardowego szaleństwa Marii, jej dramatu i niespełnionej miłości. 

Ten film przybliża dwie różne, dopełniające się historie: czas przedwo - 

jenny młodej Marysi splata się ze współczesnością i tym, co ważne 

„tu i teraz” dla starszej pani Marii. Stracona miłość już nie powróci, ale może 

uda się odzyskać utracony dawno temu naszyjnik? Może wielka wygrana 

pozwoli zapomnieć o błędach i szaleństwach młodości? 

„Niezawodny system” to przede wszystkim film z klasą i elegancją. 

To na pewno zasługa wspaniałych, rzadko widywanych w kinie aktorów: 

Aliny Janowskiej, Piotra Fronczewskiego, Wojciecha Siemiona, Władysława 

Kowalskiego. Ciepły i subtelny klimat tworzą zdjęcia Wojtka Staronia i nastrojowa 

muzyka Grzegorza Turnaua. A wszystko to, dosyć niespodziewanie, 

w reżyserii debiutantki Izabeli Szylko. 

Dawno nie widziałem polskiego filmu, który tak subtelnie i z wyczuciem 

opowiada mądrą i wręcz klasyczną historię o błędach młodości, które nie są 

przypisane do określonych lat i wieku. Dziś, dwadzieścia lat temu, przed 

wojną… Najważniejsza jest zawsze odpowiedź na pytanie: Czy i jak potrafię 

żyć, popełniwszy błąd swojego życia? 

Czasem trafiają do nas filmy, które nazywam obrazami „uniwersalnymi 

albo klasycznymi”. To dla mnie takie filmowe ponadczasowe spotkanie, które 

powtórzę może za rok, może za lat dziesięć. Ale za każdym razem zobaczę 

coś, co nie przemija, jest ponad aktualną modą i kreowanymi trendami, 

zobaczę ludzi i poczuję ich emocje, które są i będą zawsze ważne… 

Od pokoleń wzrusza „Casablanca”, „Wielki błękit”, „Love Story”… Takie filmy, 

podobnie jak „niezniszczalne” brylanty, z latami nabierają nowego blasku, 

patyny niezwykłych związanych z nimi historii i chwil, czasami szczęśliwych, 

czasami tragicznych… A my przecież kochamy takie ponadczasowe spot - 

kania i historie, które pasują do nas jak najbardziej ukochana, choć wiekowa 

para rękawiczek, która kiedyś przypomni nasze szalone dni… 

Fot. Urszula Pietrala

kultura 

MUSICAL 

WSZECH CZASÓW 

„Upiór w ope rze” to trzy go dzi ny po ry wa ją cej mu zy ki, naj pięk niej sze arie mu si ca lo we w hi sto rii, sce ny zbio ro we 

na mia rę naj więk szych twór ców ope ro wych do by ro man ty zmu. Ale też coś wię cej – ro mans, któ ry jest 

w za sa dzie ar che ty pem wszyst kich ro man sów, bez wzglę du na epo kę. Ma my trój kąt mi ło ści i za zdro ści – mło dą 

ko bie tę i dwóch męż czyzn. Doj rza łe go mi strza i mło de go ro man ty ka. Ża den z nich nie jest bo ha te rem 

jed no znacz nym, każ dy fa scy nu je ją ina czej. Wy bór dziew czy ny oka zu je się nie tyl ko bar dzo trud ny – jest też 

śmier tel nie nie bez piecz ny. 

Pre mie ra mu si ca lu od by ła się w Her Ma je sty’s The atre w Lon dy nie 27 wrze śnia 1986 oraz w Ma je stic 

The atre w No wym Jor ku 9 stycz nia 1988. Praw do po dob nie obej rza ło go do tej po ry ok. 60 mi lio nów lu dzi. 

Był wy sta wio ny w po nad 100 mia stach po nad 20 kra jów na ca łym świe cie, tak że w Ka na dzie, No wej Ze lan dii, 

ZŁOTY DOM NERONA 

W 2007 ro ku ob cho dzo no 200. rocz ni cę śmier ci 

Fran cisz ka Smu gle wi cza. Z tej oka zji Mu zeum Na ro do we 

w War sza wie za pre zen to wa ło wspa nia łą, sta no wią cą 

wiel ką rzad kość te kę Ve sti gia del le Ter me di Ti to. Sta no wi 

ona owoc współ pra cy Fran cisz ka Smu gle wi cza i dwóch 

rzym skich ar ty stów: zna ne go ar chi tek ta i de ko ra to ra 

Vin cen za Bren ny oraz ry tow ni ka, spe cja li sty od przed - 

sta wia nia za byt ków sta ro żyt nych Mar ca Car lo nie go. 

Te ka Ve sti gia del le Ter me di Ti to (ty tuł nada no zgod nie 

z pa nu ją cym wów czas prze ko na niem, że od kry to 

84 WITTCHEN 

po zo sta ło ści Term Ty tu sa, pod czas gdy by ły 

to ru iny znaj du ją ce go się tam wcze śniej 

Zło te go Do mu Ne ro na) po wsta ła w Rzy mie 

w latach 1774–1776, na fa li za in te re so wa nia 

sta ro żyt no ścią i wy ko pa li ska mi pro wa dzo ny mi 

w Her ku la num i Pom pei. Przed sta wia ma lo wi dła 

w Zło tym Do mu Ne ro na. Od kry te w koń cu XV w. 

by ły źró dłem in spi ra cji dla fre sków Ra fa ela 

w Log giach Wa ty kań skich i no wo żyt nej de ko - 

racji gro te sko wej. 

Te ma ty ka mi to lo gicz na wy sta wia ne go dzie ła, 

je go ma low ni czy i de ko ra cyj ny cha rak ter, świe - 

żość barw z pew no ścią przy cią gną nie 

tyl ko arche olo gów i oso by za in te re so wa ne 

an ty kiem, ale i mi ło śni ków sztu ki XVIII wie ku, 

a być mo że sta ną się też źró dłem in spi ra cji dla 

pro jek tan tów i sce no gra fów. 

(Mu zeum Na ro do we w War sza wie, 

5 ma ja – 13 lip ca 2008) 

Ko rei, Mek sy ku, Bra zy lii i Au stra lii, a te raz rów nież 

w Pol sce. Świat wy kre owa ny w po wie ści Ga sto na 

Le ro ux od żył na de skach war szaw skie go te atru Ro ma. 

W ro li ty tu ło we go upio ra wy stę pu ją Łu kasz Za gro bel ny 

i Da mian Alek san der, w po stać Chri sti ne wcie la ją się 

trzy ak tor ki: Pau li na Jan czak, Ka ja Mia no wa na i Edy ta 

Krze mień. Przy war szaw skim spek ta klu pra co wa ło 

500 osób, uszy to 100 par bu tów i 300 ko stiu mów. 

(War sza wa, Te atr Ro ma, do 31 paź dzier ni ka 2008) 

Fot. Muzeum Narodowe w Warszawie, Paweł Pyrz/Makata

kuchnia 

Kolor 

zazdrości 

WIECZNIE ZAJĘTA. PROWADZI SŁYNNĄ W WARSZAWIE 

QCHNIĘ ARTYSTYCZNĄ I KWIACIARNIĘ WARSZTAT WONI 

(WWW.QCHNIA.PL, WWW.WARSZTATWONI.COM). ORGA- 

NIZUJE PRZYJĘCIA, IMPREZY, TWORZY DEKORACJE. 

SWOIMI POMYSŁAMI SPRAWIA, ŻE ŻYJE NAM SIĘ 

PIĘKNIEJ. REALIZUJE SIĘ JAKO PROJEKTANTKA, 

POKAZUJE LUDZIOM, CO KOCHA, CZYM LUBI SIĘ 

OTACZAĆ. MA 21-LETNIEGO SYNA, KTÓRY STUDIUJE 

I JEST DLA NIEJ NAJWAŻNIEJSZY. 

Słońce. Cytryna, melon, żółtko itd. 

Ciepło. Żółty mlecz, tulipan, żonkil itd. 

Przyprawy. Curry, kurkuma, szafran itd. 

Kolor zazdrości. Nie rozumiem tego. 

Mam znajomego, który wręcza żonie 

tylko żółte kwiaty, bo ona je lubi. 

Żółte omleciki z żółtą papryką 

robi się wyjątkowo szybko. 

Żółte śniadanie gotowe. 

Na obiad zupa curry z kurczaka. 

Do końca dnia możesz malować na żółto. 

SKŁADNIKI: SZKLANKA KUSKUSU, GARŚĆ MIĘTY, 4 ŁODYGI KOPRU, 

50 G MASŁA, ½ ŁYŻKI SOKU Z CYTRYNY, 2 FILETY Z ŁOSOSIA 

ZE SKÓRĄ, 2 MAŁE POKROJONE CUKINIE. 

Sposób przyrządzenia: Przygotować kuskus wg przepisu na opakowaniu. 

Obieraczką do ziemniaków pokroić cukinie w długie, cienkie plastry. 

Posiekać zioła, wymieszać z masłem i cytryną, odrobiną soli i pieprzu. 

Utrzeć na jednolitą masę. Naciąć łososia po stronie skóry, w nacięcia 

włożyć trochę ziołowego masła. Upiec. Resztę masła z ziołami 

podsmażyć z cukinią, wymieszać z kuskusem. Podawać z łososiem. 

86 WITTCHEN 

Marta Gessler 

SAŁATKA Z KUSKUSEM I ŁOSOSIEM 

KURCZAK W CIEŚCIE CURRY Z ANANASEM 

SKŁADNIKI: 2 PIERSI KURCZAKA, 200 ML JOGURTU, 2 JAJKA, 

150 G MĄKI, ŁYŻKA CURRY, ½ ŁYŻECZKI KURKUMY, SÓL, ½ ŁYŻECZKI 

PROSZKU DO PIECZENIA, ½ LITRA OLEJU DO SMAŻENIA, ½ ANANASA. 

Sposób przyrządzenia: Pokroić mięso w cienkie paski o długości 4 cm. 

Posolić. Odstawić. Jajka wymieszać z jogurtem, dodać curry, kurkumę, 

potem mąkę wymieszaną z proszkiem do pieczenia. Rozgrzać olej na 

głębokiej patelni. Maczać kurczaka w cieście. Smażyć na złoto. Odkładać 

na ręczniki papierowe, aby usunąć nadmiar tłuszczu. 

Ananasa obrać, wyciąć środek, pokroić w kostkę. Nawlekać na długie 

patyczki – najpierw ananasa, potem kurczaka. 

Fot. Marcin Klaban/Agencja Gazeta

dobre miejsca 

W pobliżu gorących źródeł 

Na le żą cy do sie ci Fal ken ste iner Grand Spa Ho tel Ma rien bad wy bu do wa no w ma low ni czym 

mie ście Ma riánské Lazně. To dru gie co do wiel ko ści, za raz obok słyn nych Kar lo wych War, 

cze skie uzdro wi sko zna ne z go rą cych źró deł. Ho tel do sko na le wkom po no wa no w pięk ną 

archi tek tu rę mia stecz ka. Zbu do wa no go w sty lu art déco. Dys po nu je 164 po ko ja mi 

– wszyst kie są no wo cze śnie wy po sa żo ne i utrzy ma ne w cie płym, ro man tycz nym kli ma cie. 

Wbu dyn ku jest m.in. sa lon spa, ba se ny (kry te i za da szo ne), sau na fiń ska, bio sau na, 

po ko je do fi zy ko te ra pii, te ra pii tle nem, in ha la cji, elek tro te ra pii i ka bi ny ma sa żu. W cen trum spa 

moż na rów nież sko rzy stać z me dycz nych po rad i fa cho wych le kar skich kon sul ta cji. Wnę trza 

są utrzy ma ne w do brym gu ście: za chwy ca ją du że, prze szklo ne i ja sne prze strze nie, 

gu stow ne ho le i sa lo ny. Spa ce ru jąc po oko li cy, war to wy brać się m.in. do re zer wa tu 

przy ro dy w miej sco wo ści Kladská, za po ry wod nej w Je se ni cach czy sły ną ce go z bi blio te ki 

klasz to ru nor ber tań skie go w Te pli. 

88 WITTCHEN 

TERMALNA KRAINA 

Sty ria – zie lo ne ser ce Au strii – szczy ci się aż ośmio ma ośrod ka mi ter mal ny mi z go rą cy mi źró dłami. 

To za ich spra wą wie dzie prym wśród au striac kich obiek tów wel l ness. Po nad 20 lat te mu je den 

z re gio nów oto czo ny wschod nio sty ryj ski mi wzgó rza mi – Bad Wal ters dorf – zy skał re no mę naj lep sze go 

i naj bar dziej eko lo gicz ne go uzdro wi ska. A wszyst ko dzię ki po tęż nej si le lecz ni cze go źró dła, z któ re go 

dzien nie try ska 1,9 mln li trów kry sta licz nej wo dy. Re gion ofe ru je nie tyl ko do bro czyn ne 

ką pie le ter mal ne, ale też lo ty ba lo nem i 18-doł ko we po le gol fo we z punk ta mi mo cy 

feng shui. W tym ro ku pol scy pił ka rze bę dą przy go to wy wać się do Eu ro 2008 

wła śnie na Ther men sta dion Bad Wal ters dorf, a pod czas mi strzostw za miesz ka ją 

w pię cio gwiazd ko wym ho te lu Spa Der Ste irer hof Bad Wal ters dorf.

W sercu Kujaw LUKSUS 

NA SKALE 

Pod Or łem to je den z naj star szych i naj pięk niej szych ho te li w pół noc nej 

Pol sce. Je go hi sto ria się ga po cząt ku XIX wie ku, jed nak w obec nym kształ cie 

obiekt ist nie je od ro ku 1898 i sta no wi do sko na ły przy kład kla sycz nej, in spi ro - 

wa nej póź nym ba ro kiem ar chi tek tu ry koń ca XIX wie ku, zwa nej se ce sją 

byd go ską. Bu dy nek po wstał na zle ce nie ów cze sne go wła ści cie la po se sji 

Emi la Bern har da, a twór cą pro jek tu był zna ny byd go ski ar chi tekt Jó zef Świę cic ki. 

Bo ga tą fa sa dę zdo bią fi ne zyj ne gzym sy i ory gi nal ne bal ko ny. We wnę trzach 

za chwy ca sta lo wa klat ka scho do wa po sia da ją cą ma syw ne ku te ba lu stra dy oraz 

dwie sa le re stau ra cyj ne, któ rych opar te na ko lum nach su fi ty są zdo bio ne sztu ka - 

te rią. Z ko lei w hal lu re cep cji ro bią wra że nie ko lo ro we wi tra że. Pod Or łem umie jęt - 

nie łą czy tra dy cję z naj now szy mi roz wią za nia mi tech nicz ny mi. Styl, ele gan cja 

i do sko na ła ob słu ga zy ska ły uzna nie Pol skie go Zrze sze nia Ho te li – w 2000 ro ku 

Pod Or łem był pierw szym czte ro gwiazd ko wym ho te lem w Byd gosz czy. 

Eleganckie i stylowe 

wnętrza oraz różnorodna, 

wspaniała kuchnia zapewnią 

niezapomniane wrażenia 

o każdej porze roku. 

Roc kho use to po ło żo ny na za chód 

od mia sta Ne gril luk su so wy ho tel 

ulo kowa ny po mię dzy roz cią ga ją cy mi się 

na po wierz chni ośmiu akrów tro pi kal ny mi 

ogro da mi Ja maj ki. Sty li zo wa ne, wznie sio ne 

z ka mie ni i kry te sło mą wil le wy po sa żo ne 

w naj lep szej ja ko ści, ręcz nie ro bio ne me ble są ra jem 

dla spra gnio nych luk su su i eg zo ty ki. Scho dząc ka mien ny mi scho da mi 

pro wa dzą cy mi z każ dej wil li bez po śred nio ku ta fli ka ra ib skie go mo rza, 

moż na w cią gu kil ku chwil cie szyć się bo gac twem pod wod ne go 

świa ta raf ko ra lo wych ja maj skich wy brze ży. 

Roc kho use, uzna ny za je den z naj lep szych kom plek sów wy po czyn - 

ko wych Wysp Ka ra ib skich i czte ro krot nie no mi no wa ny do World Tra vel 

Awards, przy cią ga tu ry stów nie tyl ko luk su so wy mi apar ta men ta mi, ale 

rów nież no wo otwar tym sa lo nem spa. Pra cow ni cy na ży cze nie go ści 

wyko nu ją za bie gi rów nież w wil lach, dzię ki cze mu pod czas ma sa żu 

moż na po dzi wiać nie zwy kły wi dok roz ta cza ją cy się z ta ra su. Ośro dek 

ofe ru je rów nież co dzien ne lek cje jo gi i czyn ną przez ca łą do bę re stau - 

rację, któ ra za wsze ser wu je do sko na le przy rzą dzo ne eg zo tycz ne kok taj le 

lub smacz ne prze ką ski. www.de si gn ho tels.com 

RELAKS W SERCU KARKONOSZY 

Malowniczo położony 

w centrum Szklarskiej Poręby 

Hotel „Szrenicowy Dwór” 

oferuje komfort, 

nadzwyczajną atmosferę 

i przyjazną obsługę. 

Zapraszamy do korzystania 

z oferty dostępnej 

na naszej stronie internetowej. 

www. szrenicowydwor.pl 

tel. +48 75 717 34 61 

tel. +48 75 717 34 63

świat finansów 

PŁEĆPIENIĄDZA CZY ODWIECZNĄ RYWALIZACJĘ MIĘDZY KOBIETAMI 

I MĘŻCZYZNAMI MOŻNA PRZELICZYĆ NA PIENIĄDZE? 

OCZYWIŚCIE, WŁAŚNIE W KWESTII BUDŻETU OKAZUJE 

SIĘ, ŻE CHOĆ MĘŻCZYŹNI I KOBIETY NIE POCHODZĄ 

Z INNYCH PLANET, TO JEDNAK NA PEWNO DZIAŁAJĄ NA 

RÓŻNYCH POD WZGLĘDEM FINANSOWYM ORBITACH. 

Co za przą ta na sze my śli, kie dy za sta na wia my się nad wy dat ka mi 

i za cią gnię ty mi kre dy ta mi? Wy ni ki prze pro wa dzo nych ba dań prze ko nu - 

ją, że ko bie ty i męż czyź ni zu peł nie ina czej pod cho dzą do te ma tu 

do mo wych fi nan sów. Ko bie ty czę ściej kon cen tru ją się na wy dat kach 

bie żą cych, męż czyź ni zaś na dłu go ter mi no wych lo ka tach. Po nad 

trzy czwar te ba da nych ko biet co dzien nie gło wi się nad uregulowaniem 

bie żą cych ra chun ków, pod czas gdy u męż czyzn ten pro blem scho dzi 

90 WITTCHEN 

na dal szy plan – 30% ba da nych w ogó le się nad tym nie za sta na wia, 

a je dy nie 13% zna wy so kość swo je go de be tu. Męż czyź ni nie przej mu - 

ją się te raź niej szo ścią, są le piej przy go to wa ni na przy szłość. Wy da ją 

się ak tyw niej si i le piej zo rien to wa ni w in we sto wa niu – dla po nad po ło wy 

z nich in we sty cje to pod sta wa za rzą dza nia za rob ka mi, pod czas gdy 

tyl ko 15% ko biet zastanawia się nad lo ka tą. Czy to zna czy, że ko bie ty 

nie my ślą o przy szło ści? 

Nie jed na z pań za pew ne nie zgo dzi ła by się z ta ką opi nią. Wy da je się 

więc, że pro blem tkwi ra czej w róż ni cy po mię dzy osten ta cją mę skie go 

i sub tel no ścią ko bie ce go ob no sze nia się z fi nan so wym świa to po glą dem. 

Co wię cej, wy da je się, że re spon den ci w ogó le nie wzię li pod uwa gę 

jed ne go, zna mien ne go fak tu: choć męż czy zna jest gło wą ro dzi ny, to jed nak 

ko bie ta tą gło wą krę ci. Czy za tem nie jest tak, że to ko bie ty po dej mu ją 

de cy zję o ko lej nej in we sty cji, a męż czyź ni je dy nie ją re ali zu ją? 

Róż ni ce w po strze ga niu co dzien nych wy dat ków to tyl ko szczyt góry 

lo do wej mę sko -dam skiej dy cho to mii. Wy ni ki ba dań trze ba przy jąć 

ra czej ja ko in te re su ją cą cie ka wost kę i wni kli wie za sta no wić się 

nad tym, jak to jest na praw dę z ko bie ta mi i męż czy zna mi. Być mo że 

w tej nie zwy kle pro ble ma tycz nej, bo do ty czą cej pie nię dzy, kwe stii 

po moc ne oka że się po zna nie ocze ki wań każ dej z płci. 

CO KO BIE TY CHCIA ŁY BY, BY ICH MĘŻ CZYŹ NI WIE DZIE LI 

O PIE NIĄ DZACH: 

1) Być mo że brzmi to ba nal nie, ale pie nią dze na praw dę nie są 

dla nich naj waż niej sze – ko bie ty ocze ku ją obec no ści męż czyzn 

w swoim ży ciu i zde cy do wa nie mniej szą wa gę przy wią zu ją do ko lek cji 

kart kre dy to wych. 

2) Fakt, że ko bie ty bar dzo czę sto wy ka zu ją więk sze zdol no ści or ga ni - 

za cyj ne w kwe stii za rzą dza nia pie niędz mi, nie czy ni męż czyzn, wbrew 

prze ko na niu wie lu z nich, mniej mę ski mi. 

3) Co dzien na tro ska zna czy dla ko biet wię cej niż dro gie pre zen ty 

– zmę czo ne po dniu pra cy bar dziej do ce nią za an ga żo wa nie w ku chen ne 

po rząd ki niż ko lej ną dia men to wą ko lię. 

Fot. Wittchen, www.sxc.hu

4) De ko ru jąc miesz ka nie, ko bie ty nie dba ją o kosz ta. Nie jest to jed nak zbęd na roz rzut ność. 

No wo cze sny de sign sa lo nu ma dla ko biet ta kie sa mo zna cze nie jak dla więk szo ści męż czyzn 

opły wo we kształ ty i si ła sil ni ka no wo cze sne go kabrioletu. 

5) Na wet je śli ko bie ta spra wu je pie czę nad co dzien nym bu dże tem, do ce nia za an ga żo wa nie 

męż czyzn w pla no wa nie bie żą cych wy dat ków. Po trze bu je wspar cia i ak cep ta cji po wzię tych 

de cy zji – z pew no ścią by cie nad zor cą orze ka ją cym o ko niecz no ści zre du ko wa nia kosz tów 

co dzien ne go lun chu na mie ście nie le ży w jej na tu rze. 

6) Sta now cze „nie” od cza su do cza su sku tecz nie przy ha mu je nie kie dy zbyt kosz tow ne 

po my sły ko biet. Prze sad nie emo cjo nal ne trak to wa nie wie lu kwe stii to ich naj więk sza sła bość. 

Do męż czyzn na le ży za tem obo wią zek jed no znacz ne go wska za nia praw dzi wych po trzeb i od gro - 

dze nie ich od nie prze my śla nych za chcia nek. 

CO MĘŻ CZYŹ NI CHCIE LI BY, BY ICH KO BIE TY WIE DZIA ŁY O PIE NIĄ DZACH: 

1) Męż czyź ni nie zna ją od po wie dzi na wszyst kie py ta nia, ja kie sta wia przed ni mi świat fi nan sów. 

Być mo że nie kie dy trud no im się do te go przy znać, ale ma on dla nich wie le ta jem nic. Nie jed no - 

krot nie wbrew te mu, co twier dzą, kie dy do gło su do cho dzi mę ska du ma, nie wie dzą, któ ra z lo kat 

bę dzie naj od po wied niej sza dla dziec ka, któ ra z in we sty cji – naj ko rzyst niej sza. Po moc ko biet 

w tych kwe stiach jest za tem za wsze nie zbęd na. 

2) Myśl o bez piecz nej eme ry tu rze za przą ta ich my śli nie mal co dzien nie. Oszczęd ność to ich 

do me na – prze cież jed na za osz czę dzo na zło tów ka rów na się dwóm zło tów kom za ro bio nym. 

Do stat nia, pew na przy szłość to ich głów ny cel – mi ło jest czuć, że i ko bie ty o niej my ślą, dba jąc 

o eko no mię co dzien nych wy dat ków. 

3) Choć roz rzut ność nie le ży w mę skiej na tu rze, pa no wie nie chcą być po strze ga ni ja ko 

skąp cy. Lu bią za bie rać swo je part ner ki do re stau ra cji, chcą ob sy py wać je kwia ta mi i roz czu lać 

pu deł ka mi cze ko la dek. Umie jęt ność do ko ny wa nia słusz nych fi nan so wych wy bo rów, wy czu cie 

chwi li, oka zji i moż li wo ści nie są im ob ce – zbęd ne są za tem py ta nia ko biet o to, czy „na pew no 

nas na to stać?”. Ow szem, oszczęd ność to ich do me na, ale męż czyź ni wie dzą, jak za osz czę dzić, 

a jed no cze śnie za słu żyć na mia no dżen tel me na. 

4) Męż czyź ni bar dzo nie lu bią, kie dy ko bie ty wpro wa dza ją ich w za kło po ta nie pu blicz ną 

dys ku sją o pro ble mach fi nan so wych. Nic ich tak nie zra ni, jak li tość na twa rzy słu cha czy 

do wia du ją cych się, że ich in we sty cja po nio sła fia sko, a sta tus ma te rial ny za wdzię cza ją do bro - 

dusz no ści ro dzi ców. Nie znio są my śli, że w kwe stii pie nią dza są nie udol ni. Prze cież każ da 

po raż ka mo bi li zu je do wzmo żo nej ak tyw no ści – męż czyź ni wie dzą, jak prze kuć ją w zwy cię - 

stwo. Naj le piej więc, że by ko bie ty nie pod ci na ły im skrzy deł, pod kre śla jąc chwi lo we trud no ści 

w do sia da niu fi nan so we go ru ma ka suk ce su. 

Mar cin Pa cho 

Tekst po wstał dzię ki uprzej mo ści użyt kow ni ków por ta li The wins dom jo ur nal.com i Be ing fru gal.net

historia marki 

SMAKOWANIE ALKOHOLU ROZPOCZYNA SIĘ JUŻ W MOMENCIE 

SPOGLĄDANIA NA BUTELKĘ, KTÓRĄ ON WYPEŁNIA. DLATEGO DOBÓR 

OPAKOWANIA, KTÓRE PODKREŚLI AROMAT TRUNKU, NADA MU 

CHARAKTER I BĘDZIE W PEŁNI DOSTOSOWANE DO TRADYCJI 

I HISTORII DANEJ MARKI, JEST WIELKĄ SZTUKĄ. NIE DZIWI WIĘC, 

ŻE CORAZ CZĘŚCIEJ POWIERZA SIĘ PROJEKTOWANIE BUTELEK 

UZNANYM PLASTYKOM, ARCHITEKTOM I RZEŹBIARZOM. 

92 WITTCHEN 

Szklane 

kreacje 

Dziś przygotowywanie, destylacja i przechowywanie najwykwintniejszych trunków 

są nierozerwalnie związane ze sztuką nowoczesnego designu i estetyką 

stylowego eklekty zmu, z jednej strony akcentującego przywiązanie do tradycji, 

z drugiej doceniającego współczesne trendy i nowoczesność. 

W ostatnich latach jedną z bardziej znaczących metamorfoz szklanych opakowań 

był projekt wykwintnej karafki dla firmy Hennessy, producenta najszlachetniejszej 

odmiany koniaku, który w 2006 roku stworzył limitowaną serię Hennessy Fine de 

Cognac. Karafka autorstwa znanego francuskiego plastyka Erica Giriata podkreśla 

aromatyczne bogactwo Hennessy Fine de Cognac i szlachetną przeszłości marki, 

niezmienną od 1765 roku. Jak przekonuje sam twórca, opakowanie trunku, który łączy 

różnorodność, głębię i rów nowagę ponad 100 wyjątkowych destylatów, odzwiercie - 

dla wszystkie aspekty szlachetnej historii marki, podkreśla wykwintność alkoholu 

i przywodzi na myśl obraz dawnej arystokracji popijającej ten wyrafinowany trunek 

w stylowych pałacowych wnętrzach. 

Kształt butelki do podkreślenia tradycji trunku wykorzystali również twórcy 

jednego z najpopularniejszych wermutów świata – Martini. Jak przekonują producenci, 

doskonały smak Martini podkreśla nowe, innowacyjne opako wanie. Elegancki, 

smukły kształt butelki wpro wa dzonej na rynek w 2007 roku akcentuje włoski styl 

wytwarzanego od ponad 150 lat trunku i radość chwil spędzonych w jego towarzystwie.

Fot. Archiwum firm 

PATRZĄC NA FUTURYSTYCZNE, 

SKRZĄCE SIĘ W SŁOŃCU 

BRYŁY, TRUDNO UWIERZYĆ, 

ŻE U ICH POCZĄTKÓW LEŻY 

NAJZWYKLEJSZA KARTKA 

PAPIERU, NOŻYCZKI I KLEJ. 

GEHRY NIE KORZYSTA 

Z KOMPUTERA. ARCHITEKTURA 

JEST DLA NIEGO PRZEDE 

WSZYSTKIM SZTUKĄ, PRACUJE 

WIĘC JAK RZEŹBIARZ 

– TNIE, GNIECIE, MODELUJE... 

FRANK OWEN GEHRY URODZIŁ SIĘ W TORONTO 

JAKO EPHRAIM GOLDBERG (JEST POTOMKIEM POLSKICH 

I ROSYJSKICH ŻYDÓW). STUDIOWAŁ ARCHITEKTURĘ 

W LOS ANGELES, POTEM ZAŚ URBANISTYKĘ NA HARVARDZIE. 

NAJWIĘKSZY WPŁYW NA JEGO STYL WYWARLI RZEŹBIARZE, 

SZCZEGÓLNIE CONSTANTIN BRÂNCUŞ. JEGO ŻYWIOŁEM 

JEST DYNAMIKA FORMY, POZORNY CHAOS, ROZWARSTWIENIE 

STRUKTURY, SPRZECZNOŚĆ KIERUNKÓW, WRAŻENIE 

PŁYNNOŚCI... ŁĄCZY ODRĘBNE KSZTAŁTY I FAKTURY, BETON 

ZESTAWIA Z SIATKĄ DRUCIANĄ, A KAMIEŃ Z BLACHĄ TYTANOWĄ. 

Największe zainteresowanie wśród designerów i producentów 

najwykwintniejszych alkoholi wywołał jednak projekt 

światowej sławy architekta Franka Gehry’ego. Autor 

słynnego Muzeum Guggenheima w Bilbao stworzył dla 

marki Wyborowa Exquisite butelkę, która stanowi metaforę 

polskiej kultury i narodowego dziedzictwa kraju, wyrażoną 

w wyra finowanej kompozycji tradycji i nowo czes nego 

designu. Czerpiąc z wieloletniej historii Wyborowej 

Exquisite produ kowanej – wzorem najlepszych marek win 

i koniaków – od lat z jednego gatunku zboża, Gehry starał 

się zaakcentować najważniejsze atuty wódki. Prostotą 

linii uwypuklił jej łagodność i elegancki, wytrawny smak, 

a przezroczystością szkła, z którego wykonano butelkę, 

unaocznił zachwycającą, krystaliczną czystość alkoholu. 

Opakowanie podkreśla status wódki Super Premium, 

cechującej się wyrafinowanym, oryginalnym bukietem 

smaku. Tę wyjątkową szklaną kreację docenili eksperci 

z amerykańskiego miesięcznika „Forbes”. W prowadzonym 

na łamach magazynu rankingu Cool Bottle Ranking 

butelka zdobyła najwyższą notę i została uznana za 

najładniejsze opakowanie wódek klasy Super Premium. 

Marcin Pacho 

WITTCHEN 93

wydarzenia 

Nowa odsłona showroomu Da Vinci 

Od ma ja show ro om Wit t chen znaj du ją cy się w cen tra li fir my w Ło mian kach lśni no wym bla skiem. 

Sa la Da Vin ci zy ska ła wy strój spój ny z tym, któ ry obo wią zu je w sa lo nach fir mo wych w ca łym kra ju. 

Skle pie nie upięk sza krysz ta ło wy ży ran dol, a drew nia ne me ble o szla chet nej bar wie oran żu i kla sycz - 

nych kształ tach ide al nie eks po nu ją pro duk ty mar ki. Oprócz li nii sta łych do stęp nych w asor ty men cie 

fir my na uwa gę za słu gu ją rów nież ko lek cje se zo no we, a w szcze gól no ści to reb ki z ko lek cji Ele gan ce, 

Young oraz ręcz nie wy ko na ne bu ty dam skie i mę skie. 

Mi mo du żej prze strze ni sa la spra wia wra że nie przy tul nej i ka me ral nej. W każ dym de ta lu i ele men cie 

wy koń cze nia wi dać per fek cjo nizm i ele gan cję. Prze ko na li się już o tym klien ci, któ rzy od wie dzi li fir mę 

Wit t chen pod czas wio sen ne go kier ma szu. 

PIERWSZY SALON W BYDGOSZCZY 

94 WITTCHEN 

W kwiet niu fir ma Wit t chen za de biu to wa ła na ryn - 

ku byd go skim, otwie ra jąc swój pierw szy sa lon 

w no wo pow sta łym Fo cus Par ku. Fa sa dę ga le rii 

two rzą za byt ko we bu dyn ki. Na po zio mie ze ro - 

wym, w alei zna nych, eks klu zyw nych ma rek 

„Fo cus na mo dę” znaj du je się sa lon fir mo wy 

Wit t chen. Zo stał on za pro jek to wa ny ze szcze gól ną 

dba ło ścią o de ta le i w zgo dzie z wy stro jem 

po zo sta łych sa lo nów w kra ju. Aby uła twić klien to wi 

wy bór pro duk tu, wszystkie li nie są szcze gó ło wo 

opi sa ne, a fa cho wy per so nel w każ dej chwi li 

słu ży po mo cą i ra dą. Każ dy, kto od wie dzi naj now - 

szy sa lon, bę dzie mógł w peł ni po czuć har mo nię 

barw i eks po no wa nych wzo rów po przez po łą - 

cze nie tra dy cyj nej ar chi tek tu ry z no wo cze sny mi 

ele men ta mi od po wied nio wkom po no wa ny mi 

w wy strój wnę trza. 

Fot. Wittchen, firma E.C.E. Konrad Łukaszewicz

NAJLEPSI 

W HONGKONGU 

Na po cząt ku kwiet nia za rząd oraz pra cow ni cy fir my 

Wit t chen, któ rzy pod czas stycz nio wej Ga li Wit t chen 

zo sta li uho no ro wa ni nagrodami za wy bit ne osią gnię - 

cia w 2007 ro ku bądź za ca ło kształt pra cy, odwiedzili 

Hong kon g. Po byt w tym prze pięk nym mie ście na zy - 

wa nym miej scem spo tka nia Wscho du z Za cho dem 

uświet ni ło wie le atrak cji. Dru gie go dnia po przy lo cie 

wszy scy zwie dzi li Lan tau – naj więk szą wy spę Hong - 

kon gu, zlo ka li zo wa ną u uj ścia rze ki Pe arl. Ogromne 

wra że nie wy warł na uczest ni kach wy ciecz ki bud dyj ski 

klasz tor Po Lin, gdzie znaj du je się wa żą cy 220 ton po - 

sąg Bud dy. Na stęp ne go dnia ca ła gru pa wy ru szy ła 

do Chin, by zwie dzić fa bry kę współ pra cu ją cą z fir mą 

Wit t chen. Wi zy tę uwień czył uro czy sty obiad i zwie dza - 

nie par ku kra jo bra zo we go. Stam tąd wszy scy po wró ci - 

li do Hong kon gu, by po znać co dzien ne ży cie mia sta, 

lo kal ne tar go wi ska i eg zo tycz ne po tra wy. Wizyta 

w Hong kon gu pozo stawiła wszystkim nie - 

zatarte wrażenia i wspomnienie kultury jakże 

odmiennej od tradycji europejskich. 

Małgorzata Wesołowska, 

Pracownik Roku 2007 

NOTATNIK BRAJLOWSKI Firma Wittchen od wielu lat wspiera Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci 

Niewidomych w Laskach. Rokrocznie funduje stypendium dla najzdolniejszych dzieci, a także zatrudnia wychowanków tej placówki. W tym roku firma Wittchen 

pomogła Ani Kuszaj, której prawdopodobnie podczas podróży skradziono notatnik brajlowski. „Służył mi do czytania, 

pisania, był ogromną pomocą w studiowaniu. Znajdowały się w nim wszystkie moje notatki oraz nuty ze studiów. 

Bez notatnika moje studiowanie stało się bardzo trudne. Był on niezbędny do codziennej pracy” – napisała w liście 

Ania Kuszaj, studentka III roku Wydziału Edukacji Muzycznej AMFC w Warszawie. Aby Ania mogła nadal studiować, 

firma Wittchen przekazała 10 tys. zł na zakup nowego notatnika. 

Tomasz Kiełbasiewicz, nagroda specjalna 

za całokształt pracy w firmie; 

Krzysztof Basek, Manager Roku 2007 

WITTCHEN 95

LETNIA PROMOCJA W SALONACH FIRMOWYCH WITTCHEN 

Przy zakupie trzech sztuk bagażu udzielamy rabatu 10%. Oferta ważna do wyczerpania zapasów lub do odwołania. 

96 WITTCHEN 

SERDECZNIE ZAPRASZAMY DO NASZYCH SALONÓW!

SALONY FIRMOWE 

WITTCHEN 

WARSZAWA 

� Arkadia 

al. Jana Pawła II 82 

tel. (22) 349 23 65 

� Blue City 

al. Jerozolimskie 179 

tel. (22) 349 23 66 

� Galeria Mokotów 

ul. Wołoska 12 

tel. (22) 349 23 68 

� Klif 

ul. Okopowa 58/72 

tel. (22) 349 23 69 

� Promenada 

ul. Ostrobramska 75c 

tel. (22) 349 23 71 

� Sadyba Best Mall 

ul. Powsińska 31 

tel. (22) 349 25 70 

� ul. Marszałkowska 72 

tel. (22) 349 23 70 

� Złote Tarasy 

ul. Złota 59 

tel. (22) 349 23 06 

� Łomianki 

ul. Ogrodowa 27/29 

tel. (22) 766 33 93 

BIAŁYSTOK 

Galeria Biała 

ul. Miłosza 2 

tel. (85) 710 49 92 

BYDGOSZCZ 

Focus Park 

ul. Jagiellońska 39-47 

tel. (52) 569 30 12 

GDAŃSK 

� Galeria Bałtycka 

al. Grunwaldzka 141 

tel. (58) 739 70 31 

� Madison 

ul. Rajska 10 

tel. (58) 739 70 12 

� Manhattan 

al. Grunwaldzka 82 

tel. (58) 739 70 13 

GLIWICE 

Forum 

ul. Lipowa 1 

tel. (32) 729 84 04 

GORZÓW WIELKOPOLSKI 

Galeria Askana 

al. Konstytucji 3 Maja 102 

tel. (95) 782 10 14 

KATOWICE 

Silesia City Center 

ul. Chorzowska 111 

tel. (32) 729 80 33 

SKLEPY WITTCHEN ZA GRANICĄ 

KRAKÓW 

� Galeria Kazimierz 

ul. Podgórska 34 

tel. (12) 391 70 53 

� Galeria Krakowska 

ul. Pawia 5 

tel. (12) 391 70 35 

LEGNICA 

Galeria Piastów 

ul. Najśw. Maryi Panny 9 

tel. (76) 743 70 05 

LUBLIN 

Plaza 

ul. Lipowa 13 

tel. (81) 471 30 32 

ŁÓDŹ 

Manufaktura 

ul. Karskiego 5 

tel. (42) 278 20 13 

POZNAŃ 

� King Cross Marcelin 

ul. Bukowska 156 

tel. (61) 642 70 16 

� Plaza 

ul. Kaspra Drużbickiego 2 

tel. (61) 642 70 17 

� Port Lotniczy 

Poznań-Ławica 

ul. Bukowska 285 

tel. (61) 849 21 70 

� Stary Browar 

ul. Półwiejska 42 

tel. (61) 642 70 23 

� ul. Św. Marcin 35 

tel. (61) 642 70 18 

RYBNIK 

Plaza 

ul. Raciborska 16 

tel. (32) 755 73 49 

RZESZÓW 

Galeria Graffica 

ul. Lisa Kuli 19 

tel. (17) 787 70 13 

SOSNOWIEC 

Plaza 

ul. Sienkiewicza 2 

tel. (32) 785 67 79 

ROSJA 

� MOSKWA (МОСКВА) 

СТЦ «Мега Теплый Стан» 

ул. Калужское шоссе 21 

ТРЦ «Л-153» ул. Люблинская, Влад. 153 

ТГ «Ашан – Алтуфьево» 

ТГ «Ашан – Белая Дача» 

ТРК «Рамстор Капитолий» м. Университет 

ТРК «Домодедовский» м. Домодедовская 

WROCŁAW 

� Arkady 

Wrocławskie 

ul. Powstańców Śląskich 2–4 

tel. (71) 361 02 19 

� Magnolia Park 

ul. Legnicka 58 

tel. (71) 723 20 38 

� Pasaż Grunwaldzki 

pl. Grunwaldzki 22 

tel. (71) 327 11 30 

ZABRZE 

Platan 

pl. Teatralny 12 

tel. (32) 729 80 32 

ZIELONA GÓRA 

Galeria Grafitt 

ul. Boh. Westerplatte 24 

tel. (68) 410 30 01 

OUTLETY WITTCHEN 

WARSZAWA 

� Factory Ursus 

pl. Czerwca 1976 r. 6 

tel. (22) 349 23 67 

� Piaseczno 

Fashion House 

ul. Puławska 42 

tel. (22) 349 23 72 

� Sala Dolna 

ul. Marszałkowska 72 

tel. (22) 349 23 70 

GDAŃSK 

Fashion House 

ul. Przywidzka 8 

tel. (58) 739 70 15 

POZNAŃ 

Sala Dolna 

ul. Św. Marcin 35 

tel. (61) 642 70 18 

LUBOŃ 

Factory Poznań 

ul. Dębiecka 1 

tel. (61) 642 71 03 

SOSNOWIEC 

Fashion House 

ul. Orląt Lwowskich 138 

tel. (32) 729 80 31 

WROCŁAW 

Factory Wrocław 

ul. Graniczna 2 

tel. (71) 723 20 76 

STOISKA 

PATRONACKIE 

WITTCHEN 

BIELSKO-BIAŁA 

� Anet 

ul. 11 Listopada 11 

� Lord, Sarni Stok 

ul. Sarni Stok 2 

BYDGOSZCZ 

� Gazela 

ul. Fordońska 141 

Ореховый Бульвар 14-3 

Торговый центр. « Город» 

ул. Рязанский проспект 2 

ТРК «Облака» 

ул. Ленинградский проспект 62 А 

TЦ «Аэропорт» 

ул. Верхняя Красносельская 3 А 

ТГ «Ашан-Сокольники» 

� Marwal 

ul. Długa 53 

CIESZYN 

Domino 

ul. Głęboka 28 

CZĘSTOCHOWA 

Anet 

al. N.M.P. 27 

JELENIA GÓRA 

Wójcik 

ul. 1 Maja 27 

KALISZ 

Galanteria Skórzana 

M. Alama 

ul. Śródmiejska 2 

KIELCE 

� Tęcza 

ul. Sienkiewicza 44, II piętro 

� W&M, Galeria Echo 

ul. Świętokrzyska 20 

KONIN 

� Salon Skórzany, Pawłos 

Galeria Nad Jeziorem 

ul. Paderewskiego 8 

� Salon Skórzany, Pawłos 

ul. Dworcowa 15 

KRAKÓW 

� Anet 

ul. Floriańska 36 

� Kegel 

M1 

al. Pokoju 67 

� Safian 

ul. Długa 63 

ŁÓDŹ 

� Drag 

Galeria Łódzka 

al. Piłsudskiego 15/23 

� Irys 

Galeria Łódzka 

al. Piłsudskiego 15/23 

� Irys 

ul. Piotrkowska 107 

OLSZTYN 

� Borsalino 

Real 

ul. Sikorskiego 2b 

� Borsalino 

Alfa 

al. Piłsudskiego 16 

OPOLE 

Bajus 

ul. Ozimska 15/1a 

� BIAŁORUŚ (БЕЛАРУСЬ) 

ТРЦ «Экспобел» пересечение 

Логойского Тракта и МКАД 

UKRAINA 

� KIJÓW (КИЕВ) 

ТЦ «Олимпийский» 

ул. Красноармейская 72 

ТЦ «Пирамида» ул. Мишуги 4 

ТЦ «Материк» 

ул. Днепровская набережная 33 

POZNAŃ 

� Komorniki, Debeg 

Auchan 

ul. Głogowska 432 

� Swadzim, Debeg 

Auchan 

ul. św. Antoniego 2 

� Swarzędz, Debeg, ETC 

ul. Poznańska 6 

RYBNIK 

Focus Park 

ul. Chrobrego 1 

SZCZECIN 

� Voyager, Galaxy 

ul. Wyzwolenia 18 

� Voyager, Turzyn 

ul. Bohaterów Warszawy 42 

TORUŃ 

Sumatra, Copernicus 

ul. Żółkiewskiego 15 

USTROŃ 

Domino 

ul. Daszyńskiego 12a 

WARSZAWA 

� Saker, Janki 

ul. Mszczonowska 3 

� Galeria Centrum 

ul. Marszałkowska 104/122 

� Baltona 

Lotnisko Okęcie 

WISŁA 

Domino 

ul. 1 Maja 60 

WŁOCŁAWEK 

Vikor 

ul. Witosa 4 

WROCŁAW 

� Anet 

ul. Świdnicka 4/6 

� Dragon 

Galeria Dominikańska 

pl. Dominikański 3 

� Saker 

Korona 

ul. Krzywoustego 126 

ZABRZE 

Anet, M1 

ul. Plutonowego 

R. Szkubacza 1 

ŻYWIEC 

Taxor 

ul. Kościuszki 20 

� KRZYWY RÓG 

(КРИВОЙ РОГ) 

ТЦ «Plaza» ул. Металлургов 42а, 

� LWÓW (ЛЬВОВ) 

«Стара Брама» ул. Театральная 12 

� ŁUGAŃSK (ЛУГАНСЬК) 

«ГУМ» ул. Советская 77 

WITTCHEN 97

felieton 

Dolina Rodanu jest jednym z największych i najstarszych regionów winiarskich 

Francji, historycznie sięgającym tradycji celtyckich, dokumentowanych 

od początku VI wieku p.n.e. Côtes du Rhône jest obszarem wyraźnie 

podzielonym geograficzno-klimatycznie na dwie części: północną (od miaste - 

czka Vienne do Valence) i południową (pomiędzy Montelimar a Avignon). 

Co ciekawe, obie części różnią się znacznie, jeśli chodzi o główne uprawy 

czerwonych winogron: w części północnej królem jest Sarah, w części 

południowej dopuszczono do upraw kilkanaście szczepów, z których 

podstawowymi są: Grenache, Syrah, Mourvèdre, Carignan i Cinsaut. 

Skomplikowany francuski system apelacyjny (Appellation d'Origine 

Contrôlée, AOC) umożliwia lokowanie na tych samych obszarach kolejnych, 

jakby piętrowych apelacji (obszarów o kontrolowanej jakości wytwarzania) pod 

warunkiem zachowania odmienności. W Côtes du Rhône są trzy poziomy: 

AOC z wyróżnionym okręgiem (np. AOC Châteauneuf-du-Pape czy AOC 

Hermitage), AOC Côtes du Rhône-Villages (z dodatkiem nazwy gminy) oraz 

podstawowe AOC (dla każdego wina wytworzonego w obrębie regionu). 

Północna część Côtes du Rhône jest odmienna klimatycznie od południa. 

Silny jest tu wpływ Masywu Centralnego. Chłodny mistral łagodzi skutki 

kontynentalnego lata, a zimą zapewnia osłonę przed mroźnymi wpływami 

północy. Mniejsze opady równoważone są meandrującym Rodanem i dużo 

większym nachyleniem stoków utrzymującym poranne mgły dłużej i obficiej. 

Przyjmuje się powszechnie, iż ten subregion jest pierwotnym siedliskiem 

Syrah (dla anglojęzycznych – Shiraz). I chociaż Syrah jest jedyną dopuszczoną 

w tej części regionu odmianą winorośli, to jednak większość wytwarzanych tu 

czerwonych win jest blendami – z wyjątkiem AOC Coronas wszystkie inne 

apelacje podregionu mogą, i bardzo często stosują, domieszki białych wino - 

gron (Viognier, Marsanne i Roussanne). Nie są to udziały błahe, sięgają bowiem 

10–20%. Dodają one winom (główne apelacje: Crozes-Hermitage, Hermitage, 

Saint-Joseph) finezji i pięknej, harmonijnej struktury, a także niepowtarzalnych, 

trudnych do pomylenia zapachów zielonych oliwek i wędzonego boczku. 

98 WITTCHEN 

Marek Kondrat 

AKTOR, REŻYSER, MIŁOŚNIK WIN, BIZNESMEN. DWADZIEŚCIA PIĘĆ LAT TEMU ZREZYGNOWAŁ Z ETATU I ZOSTAŁ WOLNYM STRZELCEM. 

NADZWYCZAJ CENI SOBIE NIEZALEŻNOŚĆ I WOLNOŚĆ OD PRZYMUSU ROBIENIA CZEGOKOLWIEK. OD PONAD DZIESIĘCIU LAT 

ROZWIJA PASJĘ WINIARSKĄ I PODKREŚLA, ŻE STANOWI ONA WAŻNĄ CZĘŚĆ JEGO ŻYCIA. MÓWI O SOBIE: „MAM CHARAKTER 

WINOPODOBNY. JESTEM CZŁOWIEKIEM PRZEWIDYWALNYM, CIĄGŁYM I NIE MARTWI MNIE SPECJALNIE UPŁYW CZASU. JESTEM CICHYM 

CZŁOWIEKIEM, A WINO KOJARZY MI SIĘ PRZEDE WSZYSTKIM Z CISZĄ. WINO MA W SOBIE PORZĄDEK I JA MAM W SOBIE HARMONIĘ”. 

WINO, PAPIEŻ I KOSMICI 

Południe Côtes du Rhône jest wyraźnie zdominowane przez wpływy śródziemnomorskie. 

Łagodne, bezśnieżne zimy i upalne lata są przyczyną lekkich problemów 

z wodą – w regionie jest dozwolona w ograniczonym zakresie sztuczna 

melioracja. Wielość szczepów winorośli (8 czerwonych i 5 białych) jest z jednej 

strony świetnym tworzywem dla sztuki winiarskiej, z drugiej zaś – pewnym 

problemem dla jakości. Zdarza się bowiem, iż niskoplenne Shiraz i Mourvèdre 

są wypierane (nie całkiem legalnie) przez wysokowydajne Carignan i Cinsaut. 

Najsławniejszą apelacją południa doliny Rodanu jest AOC Châteauneuf-du- 

-Pape. W dosłownym tłumaczeniu oznacza ona „nowy zamek papieski”, 

a dotyczy średniowiecznego epizodu w historii Kościoła: w 1308 roku papież 

Klemens V, wcześniejszy arcybiskup Bordeaux, został wyniesiony na tron 

papieski przez króla Francji i jako całkowicie mu podporządkowany został osa - 

dzony w Avignonie. 70-letnia tzw. niewola awiniońska papiestwa przyniosła 

miastu nie tylko trwałe miejsce w historii, ale także znaczący postęp i prestiż 

w produkcji wina. Dostarczając wina na papieski stół w XVI wieku, apelacja 

otworzyła swoje możliwości w następnych wiekach. Cieszyły się one wielką 

popularnością niezmiennie do początku XX wieku, kiedy zaniedbania I wojny 

światowej i masowe podrabianie win przyniosły znaczne pogorszenie reputacji 

regionu. W 1923 roku za sprawą barona Pierre’a le Roya określono reguły 

produkcyjne, stanowiąc nie tylko przyszłą gwarancję jakości, ale też kładąc 

podwaliny pod współczesny system apelacyjny we Francji. Rygoryzm 

przestrzegania przepisów produkcyjnych w gminie Châteauneuf-du-Pape stał 

się w świecie przysłowiowy – obejmuje on nie tylko tak drobiazgowe elementy, 

jak konieczność nasadzeń lawendy i tymianku pomiędzy winnicami, ale również 

ustanowiony w 1954 roku przez radę municypalną zakaz przelotów, startów 

i lądowań nad terytorium gminy niezidentyfikowanych obiektów latających. 

Trudno się zatem dziwić, że wina papieskie osiągają tak wysoką jakość. 

Strażnicy poprawności cały czas pozostają czujni – na uroczystej sesji 

w 2007 roku władze Châteauneuf podtrzymały opinię o UFO, zabraniając 

jakiejkolwiek kosmicznej interwencji na swoim terytorium. 

Fot. Andrzej Świetlik

moda forum - Wittchen

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?