Po Dibrës! Jo Skavicës! - Lexo librin (pdf) - Gazeta Kritika

Abdurahim Ashiku 

PO DIBRËS! JO SKAVICËS! 

Njerëz që i dua - 4 

Publicistikë


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 


Publicistikë 

Tiranë, 2010


PO DIBRËS! JO SKAVICËS! 


Publicistikë 

Redaktor: Bujar KAROSHI 

Në kompjuter: Indrit ASHIKU 

ISBN: 978-99956-04-46-2 

© Të gjitha të drejtat e autorit 

Fotografi të janë nga arkivi fotografi k i autorit dhe nga interneti. 

Për kontakt me autorin: a_ashiku@yahoo.gr 

Libri botohet me kursimet nga pensioni të autorit 

dhe bashkëshortes së tij, NATASHA ASHIKU 

Botimet “m&b” 

Adresa: Rr. “Zenel Baboçi”, Pallati “Ferar”, Tiranë 

Tel: +355 4 2233 283 Cel: 069 20 68 603 

E-mail: mbbotime@gmail.com 

Shtypur në shtypshkronjën “Mirgeeralb”, Tiranë 2010 

Formati: 140 x 205 mm; Tirazhi: 300 kopje

Është koha që të ngrihet zëri për mos mbytjen e 

Dibrës, bukurisë dhe historisë së lavdishme të luginës 

së Drinit. 

Me respekt 

ABDURAHIM ASHIKU 

Athinë, shkurt 2010 

Në truallin e lindjes

6 Abdurahim Ashiku 

Dibranët nga ndërtimi i liqenit artifi cial të Dibrës 

dhe hidrocentralit të Shpiles nuk panë asgjë të mirë për 

këto 40 vjet pos humbjes të rreth 5000 hektarë të tokës 

më pjellore dhe që vaditej nga dy lumenj, burimi kryesor i 

ekzistencës të numrit më të madh të familjeve dibrane. 

Sot të mirat nga prodhimi i rrymës përfi tohen vetëm nga 

qeveria maqedone që nuk do të ja dijë nëse këto familje u 

detyruan të largohen në Turqi ose ShBA për të siguruar 

ekzistencën. 

ARGËTIM FIDA 

Kryetar i komunës së Dibrës, Maqedoni

PO DIBRËS! 

NË VEND TË PARATHËNIES... 

Përshëndetje Abdurahim, 

E lexova shkrimin tuaj dhe problemi mu duk shumë i rëndësishëm 

dhe kompleks. Unë vetë mësova shumë gjëra dhe kuptova që pak e njoh 

problematikën që do të sjellë ndërtimi i Skavicës. 

Mendoj se intelektualët e zonës së Dibrës duhet të kërkojnë 

vlerësimin mjedisor që është bërë për këtë projekt (është e drejta e tyre dhe 

detyrim ligjor i Ministrisë së Mjedisit dhe Ministrisë së Kulturës). 

Gjithashtu me ligj ata kanë të drejtë ta anulojnë, në se nuk janë 

dakord dhe argumentojnë ato që ju përmendni me të drejtë. 

Kjo është rruga ligjore por si e dini dhe ju, ligjet shpërfi llen në këtë 

drejtim në Shqipëri, kështu që ngel hapi i dytë gjyqi, i cili gjithashtu 

nuk fi tohet kollaj dhe s’e merr përsipër ta bëjë një grup i pa bashkuar, 

shpesh i pamotivuar në ndërgjegje. 

Së fundi është gjyqi publik të cilin ju jeni duke e bërë, por këtu të 

gjithë ata që janë dakord me ju duhet ta bëjnë dhe unë tashmë rreshtohem 

pas jush. 

Te fala 

Xhemali 

JO SKAVICËS! 

7


Hidrocentrali që do të ndërtohet në Skavicë, 

liqeni i Skavicës është një cunam tjetër për 

Veriun por mbase edhe për zonat e tjera... 

Një lexues... 

* * * 

Të mendosh se diga e Skavicës do të bëhet pa 

cilësinë e duhur, mendo se çfarë mund të bëhet 

në se ajo çahet... 

Një lexuese... 

NJERËZ QË I DUA - 4

PO DIBRËS! 

KAPITULLI I PARË 

IKJE ME KOKËN PAS... 

JO SKAVICËS! 

9



PO DIBRËS! 

GJIRI I VLORËS, LUGINA E DRINIT 

TË ZI DHE... 

Me Vlorën jam takuar për herë të parë në korrikun e vitit 1955, 

kur sapo i kisha kaluar të katërmbëdhjetë vjetët e jetës. Shkolla 

ushtarake ku unë sapo kisha mbaruar klasën e shtatë e kish në 

program që të përcillte pushimet verore të skënderbegasve në 

Vlorë. 

Atje, për herë të parë provova tallazet dhe ujin e kripur të 

detit. Dija të notoja. Kisha mësuar duke kaluar shkulmat e Drinit 

të Zi një orë larg shtëpisë sime në fshatin e madh të Brezhdanit. 

Uji i detit, ndryshe nga ai i lumit, të mbante në sipërfaqe, kështu 

që kungujt e ujit, që i rrisnim kopshteve për të mbajtur ekuilibrin 

e për të mësuar notin, ishin tashmë të panevojshëm... 

Provova edhe kandilat transparentë që të përcëllonin trupit 

atje ku ngjisnin hifet e tyre. 

Provova për herë të parë edhe një gjë tjetër, gjë e cila është 

bërë sebep për këto shënime të largëta në kohë e hapësirë e që 

lidhen me Vlorën dhe Gjirin e saj, me Drinin e Zi dhe Dibrën 

mbarë, por edhe me të tjera probleme të ditëve tona. 

Provova njollat e naftës dhe të vajit mbi trup, njolla që ishin 

më të vështira e të pështira se sa ato të kandilave të detit... 

Plazhi aso kohe, i joni por edhe i qytetarëve, ishte në krah 

të djathtë të portit kur sheh detin, atje ku edhe atëherë edhe sot 

quhet “Plazhi i vjetër“. 

I madh, i gjerë, me rërë të virgjër...por me ujë ku pluskonin 

njolla nafte dhe vaji. 

JO SKAVICËS! 

11


Nga vinin? Kush i hidhte? 

Vinin nga Uji i Ftohtë, siç quhej atëherë dhe siç quhet edhe 

sot. Një naftësjellës i kohës së mesit të viteve tridhjetë merrte 

nga Kuçova naftën për ta përcjellë me benzinatat në drejtime 

të ndryshme ashtu si dekovili merrte serën nga Selenica për ta 

përcjellë në të njëjtat rrugë. Teknika dhe teknologjia e ngarkimit të 

këtyre prodhimeve të tokës shqiptare i përshtateshin kohës. Ishte 

kjo arsyeja që bregu i bukur i Ujit të Ftohtë nuk ishte plazh, nuk 

frekuentohej nga vlonjatët që e kishin në derë të shtëpisë, ashtu 

siç nuk frekuentohet ( po bëj një kapërcim në kohë e hapësirë ) 

bregdeti i Pireut apo ai i pjesës lindore të Salaminës, Megarës, 

Elefsinës, etj. në Greqi. Prania në brigjet e detit e ndotësve organikë 

dhe veçanërisht ata me burim nafte (veprim i ndërgjegjshëm) ashtu 

si edhe prania e tyre në raste aksidentale (të papërgjegjshme e të 

pandërgjegjshme) çon në shkatërrime ekologjike të cilat ushtrojnë 

një peshë të pa matshme mbi njerëzit dhe qeniet e gjalla. 

Erdhi një kohë që Vlorës ia hoqën këtë “çiban“. Lindi aso kohe 

Plazhi i Ri dhe ndërtimet e bukura për kohën, ndërtime që zunë 

vendin e kasolleve të ngritura me ngut nga mërgata çame... 

Vlora është përsëri përballë një “çibani“. Bregdetit të saj janë 

hedhë themelet e një kompleksi të madh nafte e gazi dhe të një 

strukture të gjerë termocentralesh. 

Vlora, në thelb, përjeton dilemat e ekzistencës së saj. Bukuria 

i jep asaj vlerat e një vendi turistik të shkallës së parë. Afërsia me 

brigjet e Italisë i jep asaj vlerat e vendit ekonomik të shkallës së 

parë në lidhjen me Italinë dhe me vendet e tjera të Evropës. Nga 

Vlora, që në kohën e pushtimit turk dhe të Ismail Qemalit kalonte 

kablli telegrafi k që lidhte Lindjen me Perëndimin. Prerja e tij nga 

anijet greke (siç kumtohet historikisht) në vitin 1912, preu edhe 

lidhjen e Lindjes me Perëndimin në këtë linjë komunikimi. 

A duhet të kalojë linja e re e gazit dhe e naftës nëpër Vlorë 

drejt Italisë kur distanca tokësore midis këtyre dy pikave është 

më e shkurtra? 

A duhet që Vlorës si alternativë e vetme t’i jepet që energjinë 


PO DIBRËS! 

elektrike ta prodhojë në bregdetin e saj me termocentrale duke 

ia fshirë nga kujtesa projektet e ndërtimit të hidrocentraleve mbi 

lumin e Shushicës dhe të Vjosës? 

Por, në qoftë se gazsjellësi dhe naftësjellësi (apo gaz përcjellësi 

e naftë përcjellësi) do t’i hiqej Vlorës atëherë kujt do t’i jepej ? 

Greqia, nëpërmjet Igumenicës, është gati ta marrë ashtu siç 

ka marrë edhe disa linja përcjellëse nëpër territorin e saj të naftës 

e gazit të ardhur nga Rusia nëpërmjet Bullgarisë dhe Turqisë. 

Në Vlorë dilema hamletiane “Të jesh apo të mos jesh“ (Ta 

bësh apo mos ta bësh) është shtruar në sofër. 

* 

* * 

Në fi llim të shkrimit, në titull, por edhe në radhët e para, futa 

një paralele, futa Drinin e Zi dhe Dibrën. Nuk përmenda atë që 

e shndërron përfundimisht Drinin e Zi në një Liqen të Zi. Them 

“Liqen të Zi“ sepse pas liqenit të Fierzës ku bashkohet Drini i Zi 

me Drinin e Bardhë si dhe pas dy liqeneve të tjerë në territorin 

e Maqedonisë deri në Strugë, me ndërtimin e hidrocentralit të 

Skavicës, nuk ka më Drin të Zi. Madje, me ndërtimin edhe të 

hidrocentralit tjetër mbi Bushat të Shkodrës thuajse nuk ka më as 

Drin. Këtu nuk është fjala se shuhet një lumë për tu ngritur disa 

liqene, por fjala është se shuhet një krahinë e tërë, shuhet Dibra 

në tërë gjatësinë dhe gjerësinë e saj historike dhe ekonomike. 

Për historianin Ali Hoxha, iniciues dhe kryetar nderi i 

shoqatës “Për mbrojtjen e pronave dhe të mjedisit të pellgut të 

Drinit të Zi“, në një dëshmi para ministrit Ruli “Dëmi ekonomik 

qëndron të plan të dytë në krahasim me dëmin historik dhe 

etnokulturor që i shkaktohet Kombit. 

Duke ballafaquar rastin e Dibrës me atë të Vlorës ai thekson 

se, “...Vlonjatet kundërshtojnë ndërtimin e një TEC – i në 

krahinën e tyre, vetëm me pretekstin se ai u dëmtuaka atyre 

biznesin dhe turizmin. Krejt e kundërta ndodh me projektin e 

JO SKAVICËS! 

13


Skavicës. Këtu nuk bëhet fjalë për një “dëmtim“ mjedisi, por me 

zhytjen përgjithmonë nën ujë të gjithë pellgut të Dibrës, më saktë 

zhdukjen e gjithë Dibrës dhe historisë së saj. Këtu nuk është fjala 

për cenim të pronës, por është fjala për zhdukjen e vendbanimit 

të një krahine të tërë, për zhdukjen e kujtimeve historike dhe 

varreve të të parëve, të trashëgimisë kulturore, bile mijëravjeçare, 

të rrënjëve etnokulturore të një krahine të tërë.” 

Për të: “Në qoftë se shteti ka me të vërtetë interes kombëtar 

për ndërtimin e atij HEC – i, atëherë më parë duhet të ndërtojë 

një Dibër të re...” 

Po ku do të ndërtohet “ Dibra e re” ? 

Ai thotë se duhet të ndërtohet “diku ndërmjet Tiranës 

e Durrësit“ ndërsa unë shtoj edhe bregdetin shqiptar (siç u 

ndërtuan në bregdetin e Semanit shtëpitë e të shpërngulurve 

nga liqeni i Banjës çuditërisht i harruar), madje edhe bregdetin e 

Vlorës dhe më gjerë, duke bërë pyetjen: A do të pranonin vlonjatet 

që në vend të parkut energjetik dhe petroliferës të ndërtohej një 

qytet i tërë me pesëdhjetëmijë dibranë? 

Flasim thjesht për njerëzit e gjallë që humbin gjithçka nga 

përmbytja e trojeve të tyre, pa u ndalur në atë që lidhet me varret 

e të parëve, historinë dhe kulturën, lashtësinë e kësaj treve në 

qendrën gjeografi ke shqiptare që deri tani nuk është përfi llur 

fare nga arkeologjia e kohës dhe kërkimet intensive... 

A është gati shteti shqiptarë ta iniciojë një gjë të tillë ashtu 

siç inicioi shteti i kaluar ndërtimin e Kuksit të Ri, të qytezës së 

Fajzave e të qytezave të tjera më parë për të shpërngulurit nga 

pellgjet e liqenit të Ulzës etj.? A është i aftë shteti shqiptarë që të 

detyrojë fi rmën sipërmarrëse që të investojë në një lëvizje të tillë 

biblike, të shkuljes nga themeli të një krahine të tërë? 

Praktika e deritanishme tregon se ai është i paaftë ta bëjë 

një gjë të tillë. 

Hidrocentrali i Skavicës dhe pellgu ujor që formon ai nuk 

është gjë tjetër veçse një rezervuar, një ujëmbledhës, një cisternë 

gjigante (me ndryshimin se ai nuk përdoret për ujitje në mot të 


PO DIBRËS! 

thatë por për prodhim energjie elektrike po në mot të thatë). 

Kuptohet, në kalimin e rrjedhës së ujit drejt hidrocentraleve të 

tjerë të kaskadës së Drinit ai do të prodhojë energji elektrike nga 

njëra anë dhe do t’i mbajë gjallë HEC – et pasardhës. 

Të zhdukësh një krahinë të tërë, të mbytësh në ujë periudhën 

më të lavdishme me të cilën krenohet i madh e i vogël, jo vetëm në 

hapësirën shqiptare pranë e pranë, por edhe diasporën shqiptare 

në mbarë botën, të mbytësh nën ujë 18 nga 25 betejat fi timtare që 

ka bërë Skënderbeu në hapësirën e 25 vjetëve kundër pushtimit 

turk në trevën e Dibrës, që nga beteja e parë e tij që në histori 

njihet me emrin “Beteja e Torviollit“ e zhvilluar më 29 qershor 

1444 me epiqendër në Fushë Çidhën e duke përfunduar me atë 

të vitit 1467 në Çidhën ku thuhet se u masakruan mbi dhjetë mijë 

burra, gra e fëmijë e që në histori ka hyrë me emrin “Masakra e 

Çidhnës“, ta fshish të gjithë këtë, sipas historianit Ali Hoxha dhe 

atyre që e duan Dibrën, është krim. 

JO SKAVICËS! 

15


* 

* * 

A ka zgjidhje që edhe Shqipëria të ketë dritë të bollshme edhe 

mjedisi i saj të jetë i pastër, edhe njerëzit e saj të mos detyrohen 

dhunshëm të ikin nga trojet e tyre? 

Për Vlorën cituam projektin e njohur të ngritjes së 

hidrocentraleve mbi Vjosë e Shushicë për të shtuar edhe centralet 

e erës dhe ato të diellit. 

Për Dibrën do të desha që të nxirresh nga sirtarët e kohës 

së shkuar projekti për ndërtimin e hidrocentraleve të vegjël mbi 

kanalet ujitës, projekt i cili e ngjiste prodhimin e energjisë elektrike 

nga 16 milionë kilovatorë në vit (i mjaftueshëm për nivelin e kohës 

të harxhimit të energjisë për popullin dhe industrinë pa minierën 

e Bulqizës) në 220 milionë kilovatorë në vit energji, e mjaftueshme 

edhe për gatim e ngrohje të të gjithë trevës. 

Sikur këtij studimi t’i shtoheshin hidrocentralet e tjerë mbi 

degët e Drinit si ai mbi Zallin e Okshtunit, Murrën, Setën, Mallën, 

Veleshicën etj. atëherë tërësia e prodhimit të energjisë do të ishte 

më e madhe se ajo e Skavicës dhe furnizimi i hidrocentraleve të 

kaskadës së Drinit do të ishte në të njëjtat nivele prurjesh ujore. 

* 

* * 

Banorët e Kuksit me rezistencën që i bënë projektit për 

autostradën Durrës – Morinë, arritën t’i mbushin mendjen shtetit 

për devijimin e saj. Kjo u bë me dhimbjen e vonesës gati njëvjeçare 

të ecurisë së punimeve... 

Intelektualët e Shkodrës jo vetëm me rezistencën por 

edhe me intelektin e tyre arritën të argumentojnë se ndërtimi 

i hidrocentralit në Bushat do të shkaktonte dëme të mëdha 

ekologjike për zonën. Ata, megjithatë nuk e lan zonën e tyre 

pa një hidrocentral të ri, por jo në Bushat, diku sipër tij, atje ku 

harmonizohet më mirë e sotmja me të ardhmen... 


PO DIBRËS! 

Ndoshta autostrada Tepelenë - Levan do të ishte në mes 

të punimeve sikur politika të mos kishte këmbëngulur me 

kryeneçësi për ndryshimin drastik të linjës së saj... 

Ndoshta edhe gratë e “Autostradës Ballkanike“ në Vlorë nuk 

do të ishin futur në grevë urie sikur shteti t’i shpërblente në mënyrë 

dinjitoze për dëmet që u shkaktoheshin nga shkatërrimi i pronës. 

Në Vlorë kërkohet me këmbëngulje referendum për 

ndërtimin ose jo të kompleksit energjetik dhe të petroliferës... 

Në Dibër, nesër, kur buldozerët e fi rmës së huaj do të nisin 

ndërtimin e digës së Skavicës... me siguri do të kërkohet një 

referendum miratimi ose jo të mbytjes së trevës... 

Në rrethinat e Tiranës ku thuhet se është zbuluar në thellësi 

të mëdha një sasi e tillë gazi e nafte që do ta shndërronte vendin 

në një Kuvajt...me siguri nesër do të kërkohet referendum lidhur 

ekologjinë e zonës... 

Në... 

Kërkesa për referendum bëhet atje ku shteti nuk pyet... 

Referendumi është një e drejtë e miletit që rrjedh nga 

padrejtësia dhe paaftësia e shtetit... 

JO SKAVICËS! 

17 

Athinë, 13 shkurt 2008 

Rruga e Arbrit, shkurt 2008


SKAVICA MBYT NJË QYTETËRIM 

TË LASHTË 

Në një nga faqet e Balkan Web më 17/4/2008, ora 08.54 më 

ra në sy një titull i bujshëm “Harrohet prej 3 vitesh Hidrocentrali 

i Skavicës“. 

Më tërhoqi vëmendjen ndaj si të gjitha shkrimet që Verilindjen 

ma shohin nga “sisët” dhe jo nga “goja“, e lexova dhe e rilexova 

me vëmendje. 

Zoti Genc Kondi është i shqetësuar se një investim prej 600 

milionë eurosh ka mbetur pezull “ndonëse bëhet me fi nancim 

tërësisht të huaj dhe ka të bëjë me sektorin problematik të 

energjetikës”. Ai është tepër i shqetësuar se “Qeveria shqiptare 

ka lënë në harresë zhvillimin e tenderit për dhënien me koncesion 

të HEC-it të Skavicës.” 

Pas kësaj zoti Kondi nuk mungon të bëjë avokatin e 

Konsorciumit italian TGK duke theksuar se “duhej të përbënte 

investimin më të madh të realizuar ndonjëherë nga kapitali i 

huaj privat deri tani, me fondet e veta...” 

Më tej kalon nga roli i avokatit në atë të inxhinierit projektues 

hidroelektrik dhe të zëdhënësit të fi rmave të mëdha private 

italiane të cilat janë të shqetësuara për vonesën pa asnjë justifi kim 

të tenderit “ndonëse “Geoteknika“ kishte paraqitur një studim të 

plotë për hidrocentralin e Skavicës si dhe projekt idenë përkatëse 

që ekonomizon terrenin”. 

Nuk harron zoti Kondi të sqarojë edhe “meraket“ e qeverisë 

Berisha, “me një zgjidhje origjinale edhe pse me një liqen më të 


PO DIBRËS! 

vogël, pa u shtrirë në tokën maqedonase, jep të njëjtin rendiment 

si me liqen më të madh, ruan ambientin dhe konsideron 

veçoritë gjeologjike të tokës e zonës në përbërjen e materialeve 

të digës“. 

Nuk e di se çfarë profesioni qytetar keni zoti Kondi 

përndryshe do t’ju fl isja më drejtpërdrejt. Nuk e di edhe nga 

jeni zoti Kondi dhe çfarë interesash ju çojnë që përsëri t’i ngjitni 

digat e hidrocentraleve të mëdhenj në Veri e Verilindje duke u 

rrëmbyer në mënyrën më të turpshme banorëve të atyshëm jo 

vetëm tokën por edhe historinë e kulturën. 

Në medien e sotme i nderuar z. Kondi po bëhet një polemikë 

tepër e ashpër, shoqëruar me greva dhe burgosje për ngritjen e 

petroliferës së Vlorës. Për mendimin tim, siç e kam shprehur edhe 

në shkrimin “Gjiri i Vlorës dhe Lugina e Drinit të Zi“ botuar në 

gazetën “Rruga e Arbrit“, vlonjatët kanë të drejtë sepse prania e 

naftës dhe produkteve të saj, me gjithë masat moderne të kohës, 

JO SKAVICËS! 

19


përbën një rrezik për turizmin dhe jetën në bregdetin vlonjat. 

Por krahasuar me luginën e Drinit të Zi dhe me pasojat që le pas 

përmbytja nga liqeni i Skavicës ajo nuk është asgjë. 

Ju i nderuar z. Kondi jeni i gëzuar sepse varianti i ri me “një 

liqen më të vogël“ nuk shtrihet në zonat e Maqedonisë. Nuk e 

di se sa e keni të qartë gjeografi në e zonës dhe sa tokë përfi tojnë 

dibranët e anës tjetër të kufi rit nga “liqeni i vogël“. Po ta them 

unë: nuk e kapin qindin përfshirë edhe cekat dhe shelgjishtet e 

deltës së Zallit kur bashkohet me Drinin në fushë të Gjoricës. 

Por çuditërisht, ndërsa merakosesh për “tokën maqedonase“ 

nuk merakosesh fare, madje e shpërfi ll në mënyrë të turpshme 

“tokën shqiptare“. 

E dini ju i nderuar z. Kondi se sa tokë, nga toka më pjellore 

e Dibrës përmbytet ? 

E dini ju i nderuar Genci se 18 betejat (nga 25 gjithsej) të 

Gjergj Kastriotit – Skënderbeut përfundojnë në fund të “liqenit 

të vogël“? 

E dini ju se Kastrioti ku është vërtetuar tashmë historikisht 

se lindi dhe u rrit Gjergji i Gjon Kastriotit përfundon nën ujë? 

E dini ju se beteja e parë historike e shqiptarëve të bashkuar 

kundër perandorisë otomane, Torviolli mbytet? 

E dini ju se para se të ndërtohet një shtëpi e vetme në botën 

e qytetëruar në vendin ku hapen themelet zbresin të parët 

arkeologët të cilët mbajnë përgjegjësi për ato dhjetëra metra 

katrorë ndërtim? 

Dibra, i nderuar z. Kondi, me ndonjë përjashtim të rrallë 

si Kalaja e Grazhdanit nuk e ka parë kazmën dhe furçën e 

arkeologut për shkaqe të asaj që përmenda në fi llim se qeveritë 

e djeshme dhe të sotme e kanë parë siç shihet lopa nga gjinjtë 

dhe jo nga goja? 

E dini sa krom ka dalë nga nëntoka e Dibrës i nderuar z. Kondi 

dhe ku kanë shkuar të ardhurat në fl ori nga eksportimi i tij, kur 

Dibra është treva më e sakatuar në rrugë kryesore e rurale? 

Në historinë e shekullit të kaluar njihen dy dyndje të mëdha 


PO DIBRËS! 

të Dibranëve, dy shpërngulje do të thosha apoliptike të dhunshme 

nga trojet e tyre. 

E para ishte ajo e vitit 1913 kur fuqitë e mëdha e prenë 

Shqipërinë si berr mes për mes kurrizit dhe ata u vendosën 

(qytetarët e Dibrës së Madhe) në Tiranë ku edhe sot ka një lagje 

nga më të mëdhatë që quhet “Mëhalla e dibranëve“ 

E dyta ishte ajo e viteve nëntëdhjetë kur dibranët si e gjithë 

Verilindja dhe Veriu, si pasojë shuarjes së të gjitha punëve dhe e 

mohimit (edhe sot e kësaj dite) të pyllit si pronë e tyre shekullore 

që i ka mbajtur me bukë dhe me strehë përballë asimilimeve 

historike, ikën natën i nderuar z. Kondi, ikën pa e kthyer kokën 

me nga një gjysmë IFA ngarkuar me anje dërrasash me të cilat 

ngritën barakat në rrethinat e Tiranës dhe të Durrësit... 

Megjithatë Dibra ende mbijeton i dashur Kondi. Këtë 

mbijetesë të saj ju dhe të gjithë ata që mbron doni ta shuani. 

Doni të mbytni varret e të parëve, varret e luftëtarëve që 

ranë në beteja heroike me serbin për ta pasur Luginën e Drinit 

të Zi shqiptare. 

Doni të shuani historinë, kulturën, traditat gjithçka me 

vlerë të madhe kombëtare që ka krijuar kjo krahinë në “qendrën 

gjeografi ke të shqiptarëve“. 

E dini se ku është “qendra gjeografi ke shqiptare“, “Verduni 

shqiptar“ zoti Kondi. Në qoftë se nuk e dini gjeni një hartë 

shqiptarësh dhe bëni matjet. Matjet do të çojnë në Dibër... 

Nuk e di i nderuar z. Kondi në se e keni lexuar referatin 

“Shpërngulja e arnautëve“ të shovinistit të tërbuar serb Vaso 

Çubriloviq, platformën e tij për t’i shkulur shqiptarët nga trojet e 

tyre shekullore. Lexoje zotëri, sidomos atë pjesën ku programohet 

dëbimi i 40 mijë familjeve shqiptare (dyqind mijë vetë), pjesë e 

cila më ngjan me shpërnguljen dibranëve sot nga trojet e tyre në 

Luginën e Drinit të Zi. 

Dua të ju pyes zoti Kondi si do ta administronte shteti 

shqiptar shpërnguljen e 40 apo 60 mijë dibranëve që llogaritet 

tu përmbytet gjithçka? 

JO SKAVICËS! 

21


Sa do tu paguhet atyre në odisenë e ikjes nga vendlindja? 

Sa do të vlerësohet toka e tyre, shtëpitë dhe katanditë? 

Po të vlerësohej me çmimin e tregut të tokës që në Dibër 

është 80 – 100 lekë për metër katror, paratë që ata do të merrnin 

nuk do të mjaftonin me mbush një kamion me anie e dërrasa e 

jo për të blerë tokë e ngritur shtëpi. 

Të përmbyturit nga liqeni i Fierzës ka kohë që bërtasin dhe 

kush nuk i dëgjon. 

Gërdeci ku ndodhi një krim i shëmtuar me përgjegjës shtetin 

është treguesi më i qartë se pushteti dhe shteti në Shqipëri janë 

në koma. 

Dua të ju pyes z. Kondi në se në këmbim të mos ndërtimit të 

petroliferës së Vlorës do të sakrifi kohej Dibra a do të pranonin 

vlonjatët që në atë hapësirë bregdetare të ngriheshin vila për 

dibranët e shpërngulur? 

Mund të vazhdoj gjatë i nderuar z. Kondi me pyetje e 

argumente. 

Në qoftë se jeni gazetar atëherë shkoni një javë në Dibër 

ose më e pakta merrni kontakt me historianin dhe kryetarin e 

nderit të shoqatës “Për Mbrojtjen e Pellgut të Drinit të Zi“ zotin 

Ali Hoxha dhe drejtues të tjerë. Ata do të ju japin argumente të 

gjëra që do tua ndryshojnë mendimin. 


PO DIBRËS! 

Në qoftë se jeni inxhinier hidroelektrik, atëherë do të ju 

rekomandoja të merrnit kontakt me ata specialistë që para njëzet 

vjetësh argumentuan se vetëm me ngritjen e hidrocentraleve të 

vegjël mbi kanalet ujitëse prodhimi vjetor i energjisë elektrike 

shkonte nga 16 milionë kilovat/orë në 220 milionë kilovat/orë 

energji elektrike në vit, aq sa e tërë Dibra të ngrohej e gatuante 

me energji elektrike. 

Do të ju rekomandoja edhe një gjë tjetër. Merrni ata që 

studiuan Skavicën dhe i çoni në tërë degëzimet e Drinit të Zi: në 

Mallë, Veleshicë, Setë, Gramë, Murrë, Okshtun etj. Ngrini me ta 

“diga“ me mjete ndërtuese vendore, llogarisni sasinë e ujit dhe 

prodhimin e energjisë elektrike...Jam i sigurt se sasia e ujit dhe 

prodhimi i energjisë elektrike në hapësirën në fjalë do të ishte më 

e madhe nga sa argumentoni ju me ndërtimin e Skavicës... 

Po ju them edhe një gjë i nderuar z. Kondi. Po të ngrihet 

një digë hidrocentrali mbi degën e Setës, poshtë Çidhnës, do 

të formohej një liqen që do të shkonte deri në Gurë Lurë. Do të 

lundrohej nëpër të me gondola për të vazhduar më tej me teleferik 

drejt Liqenit të Luleve dhe Fushës së Pelave... 

Skavica vdes përgjithmonë turizmin dibran, atë që lidhet me 

malet dhe me luginën e bukur të saj ... 

Edhe një gjë të “fundit“ i nderuar Genc. Ju jeni tepër i 

shqetësuar, madje i revoltuar se pse Qeveria e ka postuar 

vëmendjen nga Skavica duke e përcjellë mbi Devoll. Nuk e di se 

nga i keni rrënjët e të parëve tuaj por me argumente të “modelit 

tuaj“ desha të ju pyes. Sikur pellgu i lartë i lumit Devoll, prurjet 

mesatare të të cilit janë shumë pranë me ato të Drinit të Zi dhe 

lartësia mbi nivelin e detit dyfi sh me atë të Luginës së Drinit 

të Zi, të mendohej si një rezervuar i madh dhe hidrocentral 

(me të njëjtin funksion si të Skavicës), të përmbytej e tërë zona 

nga Maliqi deri në Bilisht me të tëra vlerat e veta parahistorike 

(Kultura e Maliqit) dhe historike dhe kjo do të bëhej “falas“ nga 

ndonjë kompani italiane, greke, turke, amerikane etj., etj. si do 

të reagonit? Do të bënit thirrje që të mos ndërtohet rezervuari 

JO SKAVICËS! 

23


dhe hidrocentralet që do të vinin njeri pas tjetrit në atë rënie prej 

rreth 800 metro mbi nivelin e detit? Unë nuk do ta pranoja një 

gjë të tillë edhe pse mua nuk më prek asnjë lloj interesi ashtu siç 

nuk më prek edhe ndërtimi i hidrocentralit të Skavicës. 

Ju thashë disa, pa folur për të tjerat, të cilat po ua lë ju t’i 

thoni. 

Mos kërkoni ta mbysni Dibrën z. Genc Kondi për hir se një 

fi rmë,e cila për interesat e veta, me mbështetjen e qeverive të 

korruptuara (majtas e djathtas pa dallim), donë të ngulë thonjtë 

në tokën e një prej trevave më në zë në historinë e popullit 

shqiptar, duke e zhbë atë. 

Mos u bëni bashkëpunëtorë dhe kobure të shkatërrimit... 

NJERËZ QË I DUA - 4 

Athinë, 20 prill 2008 

Rruga e Arbrit-prill 2008

PO DIBRËS! 

PO MBYTET DIBRA, KU JANË DIBRANËT? 

- Letër e hapur drejtuar historianit Ali Hoxha 

dhe tërë trurit dibran në botë. 

Të kisha harruar 

i dashur Ali në fjalën 

që diçka të shkruaja 

për brengën tënde 

dhe timen, brengë që 

ma do mendja është e 

të gjithë dibranëve që 

nuk e kanë përzierë 

gjakun dhe qelizat 

e trurit me serbë e 

mendje serbësh që 

donin t’i hynin shqipes 

mes përmes për të dalë e mbushë vegshat me ujë të kripur deti. 

Arritën që t’i presin kokën e t’i linin trupin, t’ia merrnin qytetin 

e qendrën gjeografi ke të shqiptarëve, qendër që ngado që t’i 

heqësh drejtëzat në Dibër bashkohen. 

E fi llova këtu bisedën me ty sepse sapo zbrita nga interneti 

një përkthim të Gëzim Aliut nga gazeta Corriere delle Puglia, Bari 

XXVI, 354, e 21 dhjetorit 1913 me titull: “Raport zyrtar paraqitur 

Fuqive të Mëdha: Ja masakrat serbe të 1913 në Dibër.” 

Unë e ti e njohim këtë “raport” falë shkrimtarit të shquar 

dibran Haki Stërmilli në librin e tij “Dibra në prak të historisë” 

JO SKAVICËS! 

25


i vitit 1940 (çuditërisht ende në dorëshkrim) por edhe të 

“Kalendarit kombjar” dhe “Përlindjes së Shqipërisë” të qeverisë 

së Vlorës... 

E nisa bisedën me “Masakrat serbe në Dibër”, sepse ato 

mu përballen sot kur lexova një njoftim në internet se METE 

(Ministria e Ekonomisë dhe Tregtisë) kishte shpallë tenderin për 

ndërtimin e hidrocentralit të Skavicës.... 

Do të thotë lexuesi në skaj të ngjarjeve se çfarë lidhje 

kanë masakrat serbe në Dibër, gati një shekull më parë, me 

hidrocentralin e Skavicës gati një shekull më vonë. 

Unë them se ka një lidhje. Masakrat serbe në Dibër kishin si 

qëllim ta zhduknin popullsinë autoktone, t’i zhduknin shqiptarët 

dhe në vend të tyre të vendosnin kolonë serbë, plan i cili, afro tri 

dekada më vonë, do të paraqitej në nivel akademik në leksionin 

“Shpërngulja e arnautëve” të akademikut famëkeq serb Vasa 

Çubriloviç. Asaj kohe i takon shpërngulja masive e qytetarëve 

të Dibrës drejt Tiranës (ku ka edhe sot një lagje me emrin “Lagja 

Dibrane”), Elbasanit etj. 

Ja si e përshkruan shkrimtari Haki Stërmilli pamjen e asaj 

ikjeje biblike... 

“Ndërsa burrat e Dibrës po luftofshin egërshëm mbi majat 

e Kërçinit, të Korabit dhe të Jabllanicës, familjet e Dibranëve 

– të qytetit dhe të katundeve – ishin vu n’ikje drejt Tiranës e 

Elbasanit. Ishte natë dhe nji nga ata ma të zezat për Dibranin, 

pse po i thoshte lamtumir Atdheut, liris, pasunis, e lumnis. Ma 

shumë se 100.000 frymë – gra, burra e çilimij – po vrapojshin drejt 

Perëndimit për me mos ra në dorë t’anmikut. Terri i natës ishte 

shdukë nga drita e zjarrit të katundeve të djegun prej Serbëve. 

Klithma e fëmijëve dhe gjama e grave që përbëfshin koncertin e 

asaj nate dy herë të zezë, përziheshin me krismën e pushkëve dhe 

bubullimën e topave për t’u ngjitë naltë. Ky ishte marrshi funeral 

i Dibrës së vorrueme në robëni, ishte vaji i zemrave të plasuna 

e të përvëlueme për liri. Dy kortezhë të gjatë – Dibër – Elbasan 

dhe Dibër – Tiranë – përcjellën lirin në robni. 


PO DIBRËS! 

Kjo qe kanga e fundit q’i këndoi Dibrani liris e 

lumntunis... 

Të gjithë kishin ikë vetëm me petkat e shtatit dhe shumë 

kush pa asnjë dysh në xhep, pse s’kishin pas kohë...” 

Në një nga faqet e Balkan Web më 17/4/2008, ora 08.54 më ra 

në sy një titull i bujshëm “Harrohet prej 3 vitesh Hidrocentrali 

i Skavicës“. Më tërhoqi vëmendjen ndaj si të gjitha shkrimet që 

Verilindjen e shohin nga “sisët” dhe jo nga “goja“, e lexova dhe 

e rilexova me vëmendje. Zoti Genc Kondi ishte i shqetësuar se 

një investim prej 600 milionë eurosh ka mbetur pezull “ndonëse 

bëhet me fi nancim tërësisht të huaj dhe ka të bëjë me sektorin 

problematik të energjetikës”. Ai është tepër i shqetësuar se “ 

Qeveria shqiptare ka lënë në harresë zhvillimin e tenderit për 

dhënien me koncesion të HEC-it të Skavicës.” 

Pas kësaj zoti Ko. nuk mungon të bëjë avokatin e konsorciumit 

italian TGK duke theksuar se “duhej të përbënte investimin më 

të madh të realizuar ndonjëherë nga kapitali i huaj privat deri 

tani, me fondet e veta...” 

Më tej kalon nga roli i avokatit në atë të inxhinierit projektues 

hidroelektrik dhe të zëdhënësit të fi rmave të mëdha private 

italiane të cilat janë të shqetësuara për vonesën pa asnjë justifi kim 

të tenderit “ndonëse “ Geoteknika “ kishte paraqitur një studim të 

plotë për hidrocentralin e Skavicës si dhe projekt idenë përkatëse 

që ekonomizon terrenin”. Nuk harron zoti Kondi të sqarojë edhe 

“meraket“ e qeverisë, “me një zgjidhje origjinale edhe pse me 

një liqen më të vogël, pa u shtrirë në tokën maqedonase, jep të 

njëjtin rendiment si me liqen më të madh, ruan ambientin dhe 

konsideron veçoritë gjeologjike të tokës e zonës në përbërjen e 

materialeve të digës“. 

Nisur nga kjo bëra një shkrim me titull: “Skavica mbyt një 

qytetërim të lashtë”, shkrim të cilin ia përcolla “Ballkan Web” 

dhe gazetës me pronar italian. Shkrimi nuk u botua dhe as u 

mor mundimi të më bënin një përgjigje njerëzore. Nuk kish si 

ta botonin dhe as të përgjigjeshin për faktin se gazeta është një 

JO SKAVICËS! 

27


gazetë italiane në gjuhën shqipe dhe nuk kishte se si të mbronte 

interesat e një treve të tërë që mbytej kundër interesave të bosëve 

italianë që bashkë me z. Ko. ishin skandalizuar pse “Qeveria 

shqiptare ka lënë në harresë zhvillimin e tenderit për dhënien 

me koncesion të HEC-it të Skavicës.” 

Më 17 nëntor 2008, më në fund, e njëjta agjenci, njofton 

si “sihariq të madh” se METE, Ministria e Energjetikës dhe 

Tregtisë, ka shpallur tenderin për ndërtimin e Hidrocentralit të 

Skavicës(!) 

Dibra i nderuar miku im Ali do të mbytet. Qeveria shqiptare 

kërkon xhelatin për ta mbytë atë. Në qoftë se, në ata që ju përcolla 

më lart, dje orekset për shuarjen e Dibrës vinin nga Beogradi, 

sot ata vijnë nga Tirana. Mjerisht në zërin thirrës për mbytjen e 

Dibrës ka edhe dibranë “me grada” në qeveritë që brohorasin 

“Ta mbysim Dibrën”, të majta e të djathta, se zërat për mbytjen 

e saj janë gjithëpërfshirës në politikën shqiptare. 

Më 8 prill 2008 ju gjeta në Bibliotekën Kombëtare me një faqe 

gazete përpara me titull me germa të mëdha kapitale: “NDAL! 

PROJEKTEVE PËR SHITJEN DHE ASGJËSIMIN E PELLGUT TË 

DIBRËS”, fi ksuar edhe në një fotografi që po ta dërgoj. 

Nuk do të ndalem në hollësitë e shkrimit tuaj botuar më 14 

qershor 2005 në faqen 6 të gazetës “Rimëkëmbja”, as edhe në 

shkrimet e tjera që janë përcjellë në “Rruga e Arbrit”, “Dibra” 

dhe në ndonjë gazetë tjetër. Kush ka dëshirë ato mund t’i gjejë 

dhe t’i lexojë, veçanërisht dibranët “me grada”. 

Ti je historian dhe unë do të desha të di prej teje se çfarë dëmi 

i sillet historisë shqiptare me fshehjen nën ujë të historisë të një 

treve nga më të lashtat dhe nga më krenaret, një treve që ka nxjerrë 

Heroin tonë kombëtar Gjergj Kastriotin – Skënderbeun i cili, nga 

26 beteja fi toresh të mëdha me zë në historinë e Shqipërisë dhe 

të Evropës kundër dy sulltanëve osmanlinj, 18 i ka zhvilluar me 

dibranët dhe në tokën dibrane. Vetëm kaq do të mjaftonte që Dibra 

të shndërrohej në një “Park Kombëtar Kujtimesh të Luftimeve të 

Mëdha”, i mbrojtur nga shteti, madje edhe më gjerë. 


PO DIBRËS! 

Ju, i nderuar Ali jeni nismëtar dhe kryetar nderi i shoqatës 

“Për mbrojtjen e pronave dhe të mjedisit të pellgut të Drinit të 

Zi“. Në një dëshmi para ministrit Ruli disa muaj më parë, në një 

takim me të në praninë edhe të një deputetit dibran të djathtë 

keni deklaruar: “Dëmi ekonomik qëndron në plan të dytë në 

krahasim me dëmin historik dhe etnokulturor që i shkaktohet 

Kombit.” Duke ballafaquar rastin e Dibrës me atë të Vlorës ju 

theksonit, “...Vlonjatët kundërshtojnë ndërtimin e një TEC – i 

në krahinën e tyre, vetëm me pretekstin se ai u dëmtuaka atyre 

biznesin dhe turizmin. Krejt e kundërta ndodh me projektin e 

Skavicës. Këtu nuk bëhet fjalë për një “ dëmtim “ mjedisi, por me 

zhytjen përgjithmonë nën ujë të gjithë pellgut të Dibrës, më saktë 

zhdukjen e gjithë Dibrës dhe historisë së saj. Këtu nuk është fjala 

për cenim të pronës, por është fjala për zhdukjen e vendbanimit 

të një krahine të tërë, për zhdukjen e kujtimeve historike dhe 

varreve të të parëve, të trashëgimisë kulturore, bile mijëravjeçare, 

të rrënjëve etnokulturore të një krahine të tërë.” 

Para ministrit ju deklaruat: “Në qoftë se shteti ka me të 

vërtetë interes kombëtar për ndërtimin e atij HEC – i, atëherë 

më parë duhet të ndërtojë një Dibër të re...” 

Ju, në shkrimin tuaj “Ndal! Projekteve për shitjen dhe 

asgjësimin e pellgut të Dibrës” ndaleni në faktin se fqinjët i 

kanë bërë dhe i bëjnë presion qeverisë shqiptare që të ndryshojë 

historinë e Shqipërisë sipas interesave të tyre. Grekët, më në fund, 

nën presionin e njohjes së marrëveshjes së asocim stabilizimit, 

arritën që të kenë varrezat e tyre në tokën shqiptare duke i dhënë 

një kuptim tjetër historisë. Nesër këtë gjë mund ta bëjnë edhe 

turqit duke kërkuar që të ngrenë një varrezë në kodrat e Gjoricës 

atje ku dibranët, me shpatë dhe pushkë me gjalmë, në vitin 1844 

bënë, siç thotë kënga, “nand mijë vorre” të nizamëve të Hajredin 

Pashës. Po të njëjtën gjë do të kërkojnë edhe serbët për mijëra të 

vrarët e tyre në luftërat e paepura të dibranëve në dekadat e para 

të shekullit të kaluar për mbrojtjen e Dibrës nga synimi i tyre i 

afërt që vija e kufi rit të kalonte nga Qafa e Buallit në Mërkurth të 

JO SKAVICËS! 

29


Lurë-Mirditës dhe ajo e largët për të dalë në Durrës e Shëngjin. 

Për ju projekti për ndërtimin e hidrocentralit të Skavicës, “jo 

vetëm e ndryshon, por, bile, e përmbyt dhe e zhduk krejt Dibrën 

me gjithë historinë e saj”. 

Më poshtë, duke hulumtuar në “ndërtimin e një Dibre të 

re” ju theksoni: “Në qoftë se do të ishte fjala që ai projekt të 

ishte bërë me të vërtetë për interesa kombëtare, atëherë Qeveria 

Shqiptare që e ka fi rmosur atë koncesion për HEC-in e Skavicës, 

le të ndërtojë më parë një qytet të ri, ashtu siç u ndërtua Kukësi i 

Ri dhe pronarëve që u përmbyten pronat tu sigurojë një sipërfaqe 

toke të barabartë me aq sa përmbytet, afro 64 kilometra katrore, 

pra të krijojë një Dibër të re...dhe pastaj të hyhet në bisedime me 

pronarët e ligjshëm të Pellgut të Dibrës për atë problem. Në qoftë 

se u plotësohen të gjitha kushtet e lartpërmendura, përfshirë këtu 

edhe të qenurit aksionarë të përhershëm të gjithë pronarëve e 

banorëve të zonës që përmbytet...” 

Këtu i dashur Ali ke harruar të shtosh se duhet të ndërtojë 

shteti edhe një varrezë ku të varrosen eshtrat e qindra mijë 

dibranëve se ata që do të ikin nuk do t’i lënë eshtrat e të parëve 

të mbyten e mbulohen nga llumi i harresës. 

Më sipër je treguar pak ëndërrues dhe ke dalë jashtë realitetit 

të kohës që jetojmë dhe shoqërisë që po ndërtohet dhunshëm me 

synimin e fi timit maksimal. Ju në shkrimin tuaj keni llogaritur, 

në bazë të kostove fi nanciare të deklaruara, se për 64 kilometra 

katrore tokë të rrëmbyer e të mbytur ofrohen 41.3 milionë 

euro. “Italianët, vreni ju, kanë vlerësuar Pellgun e Dibrës, me 

41.3 milionë euro, që për 64 kilometra katrorë të sipërfaqes që 

parashikohet të përmbytet, i bie një vlerë prej rreth gjysmë euroje 

për metro katror...” 

Kalemxhinjtë e kapitalit shfrytëzues deri në palcë të vendeve 

të tjera e kanë mësuar se si rezultat i lëvizjes masive të dibranëve 

drejt Tiranës e Durrësit pas viteve ’90-të (ikje disa herë më e 

madhe pas asaj të vitit 1913 nga pushtimi serb i trojeve shqiptare) 

vlera e tokës më pjellore në Dibër, tokë e cila është në planin e 


PO DIBRËS! 

përmbytjes, rrotullohet nga 50 – 100 lekë. Kaq është kocka që 

ata japin. Ndërsa për atë që thua për një “Dibër të Re”, për 64 

kilometra katrore, apo 6400 hektarë tokë për të përmbyturit 

dhe për varrezat që shtova unë, harroje. Sot në Shqipëri nuk 

ka një metër katror tokë të lirë nga pronarët e ligjshëm dhe të 

kundërligjshëm, tokë e cila vlerësohet jo me një gjysmë euroje 

për metro katror por me njëqind. Nuk është koha kur tokat 

ishin “pronë shtetërore” dhe shteti i merrte “të mbyturit” e 

Ulzës e i zbriste në Mamurras e Thumanë, të mbyturit e Fierzës 

i ngjiste në Qytetin e Fajzave duke i punësuar në ndërmarrjen 

bujqësore të Krumës, në gjeologji, miniera etj, të mbyturit e 

Banjës i zbriste në vila të ndërtuara apostafat për ta mes pishave, 

vetëm njëqind metra larg detit dhe i punësonte në Ndërmarrjen 

Bujqësore të Hoxharës. Harroje atë që shkrove i nderuar Ali. 

Shteti ka vendosur ta mbysë Dibrën në interesa të një kompanie 

të huaj fi tuese e tenderit që ka shpallur duke u lënë dibranëve 

alternativën e vetme për të shpëtuar, daljen me not në breg dhe 

ngrohjen në diell, në qoftë se do të ketë diell. 

Ti je dibran i nderuar Ali me rrënjë në një fshat që i ka dhënë 

kombit kujtesën e masakrës më të madhe në historinë e Shqipërisë 

që njihet me emrin e dhimbshëm “Masakra e Çidhnës”, qytetikështjellë 

që përjetoi masakrimin nga shpata e pushtimit osman të 

më se dhjetë mijë shqiptarëve në rezistencën e fundit pas vdekjes 

së Skënderbeut. Ti je historian dhe për krimin historik të mbytjes 

së Dibrës duhet të ftosh në tryezë njerëz që i dinë mirë gjërat, 

të ftosh autorin e veprës madhore për Skënderbeun - Kristo 

Frashërin, njeriun që më shumë se kushdo tjetër i ka qëndruar 

pranë historisë së lashtë dhe të re të Dibrës, të ftosh historianin 

dhe politikanin Pëllumb Xhufi , të ftosh arkeologun-nënkryetar 

të Kuvendit të Shqipërisë Neritan Ceka... dhe të tjerë për ta thënë 

fjalën e tyre dhe për t’i thënë ndal krimit të shuarjes së një treve 

dhe të historisë së saj. 

Unë nga ana ime, desha të ftoj në një tavolinë debati publik, jo 

si specialist, por si gazetar, si një njeri që i njeh burimet energjetike 

JO SKAVICËS! 

31


të Dibrës, specialistë të hidroenergjisë me në krye akademikun, 

projektuesin e hidrocentraleve të mëdhenj të Shqipërisë, njeriun 

që më mirë se kushdo në Shqipëri i njeh projektet dhe potencialet 

hidroenergjetike të vendit dhe besoj edhe të Dibrës, Farudin 

Hoxhën. 

Do të desha të ftoj inxhinierin e talentuar dibran Elmas 

Xhediku, kryeinxhinierin e fundit të ndërtimit të një hidrocentrali 

shtetëror në Shqipëri, njeriun që drejtoi me kompetencë punimet 

e hidrocentralit të Banjës, njeriun që i mbytet vendlindja e tij, 

Zall-Dardha. 

Do të desha të ftoj ata që bënë projektin e ndërtimit të 

hidrocentraleve të vegjël lokalë mbi veprat ujore të Dibrës e 

që dolën në përfundimin se Dibra nga 15 milionë kilovat-orë 

energji që prodhonte në vitet ’80-të mund të prodhojë 220 milionë 

kilovat-orë, me mundësinë e ngrohjes dhe gatimit me energji 

elektrike të tërë krahinës, inxhinierin hidroteknik Kliton Rusi 

dhe atë elektrik Bardhok Rajta. 

Do të desha të komunikoj në një mjedis debati televiziv 

edhe me mbrojtësin më konsekuent të mjedisit shqiptar zotin 

Xhemal Mato. 

Dua që “pretencën për mbytjen e Dibrës” ta bëjnë jo shtetarët 

por shkencëtarët. 

Dibra ka një potencial ujor dhe basen ujëmbledhës nga më 

të mëdhenjtë (në mos më të madhin) në të gjithë rrjedhën e 

lumenjve, basen i cili fi llon nga Struga me Drinin e Zi, në Dibër të 

Madhe me Radikën dhe degëzimet e tjera. Në të majtë të rrjedhës 

së Drinit të Zi ajo merr ujërat e maleve të Gollobordës nëpërmjet 

përrenjve e burimeve ujëgjallë të Tuçepit, Okshtunit, Bulqizës, 

Murrës, Setës dhe Mallës. Në të djathtë ajo mbledh ujërat e basenit 

të Bellovës, Deshatit, Gramës dhe Veleshicës. 

Dua t’i pyes njerëzit e mëdhenj të shkencës hidroelektrike të 

vendit se çfarë potencialesh ujore dhe energjetike fshehin këta 

burime ushqyese të Drinit të Zi në qoftë se ata futen në skemën 

e shfrytëzimit të forcës së ujit. 


PO DIBRËS! 

Ti e njeh Setën i dashur Ali, e njeh jo vetëm nga kanali që 

ushqen një hidrocentral që më ngjan se është i mjaftueshëm për 

të furnizuar aktualisht me energji elektrike fshatrat e Çidhnës dhe 

të Sinës. E njeh sepse me siguri në fëmijëri ke zbritur monopatin 

e thepisur dhe ke freskuar trupin ditëve të nxehta të verës në 

ujërat e saj. 

Sikur t’i pyesnim bashkë, madje të ftonim edhe ekonomistin 

e njohur, ish guvernatorin e Bankës së Shqipërisë çidhnakun 

Shkëlqim Cani, ndihmësin e kryeministrit Berisha, ekonomistin 

e talentuar me rrënjë lindje në Shumbat, Selami Xhepa dhe të 

tjerë, çfarë vlerash do të kishte që pikërisht pak më lart se godina e 

hidrocentralit të vogël të ngrihej një digë hidrocentrali mbi Setë? 

Unë do të ftoja edhe drejtues të Ministrisë së Turizmit që nga 

sheshi mbi trapezin e digës së liqenit të Setës të më përgjigjeshin 

se a nuk do të ishte e udhës që prej atje të lundronin midis atij 

monumenti natyror, por edhe të një monumenti trimërie për 

hapjen e kanalit të Setës në verën e vitit 1967, varka-gondola që 

do t’i merrnin turistët për t’i zbritur në Gurë-Lurë e nëpërmjet 

një teleferiku për t’i ngjitur në sheshin tek Liqeni i Luleve? 

Do të kishim disa gjëra bashkë: një ujëmbledhës të madh, dritë 

elektrike, veprimtari turistike. Po të njëjtën gjë këtyre, dhe të tjerë, 

do tua bëja edhe në qoftë se do të ngrinim të tillë hidrocentrale 

me liqene “turistikë” mbi Mallë, Murrë, Veleshicë, Zallin e 

Okshtunit etj. Dibra me një potencial të tillë hidroenergjetik, 

me një luginë pjellore ku molla, dardha, qershia, vishnja, arra, 

kumbulla, gështenja janë në “shtëpinë e vet”...dhe me perime e 

një blegtori të shëndetshme, me liqene të mrekullueshëm malorë 

si ato të Lurës dhe Kacnisë, me bjeshkë madhështore si ato të 

masivit të Korabit...do të ishte një perlë e maleve tona. 

Në shoqëri të këtyre specialistëve, për të vënë dorën në 

zemër dhe për të thënë fjalën e tyre “Ndal mbytjes së Dibrës!” do 

të ftoja edhe deputetin Farruku për ta pyetur në se më e udhës 

është mbytja e Muhurrit, e vendlindjes së tij apo ndërtimi i një 

hidrocentrali mbi Murrë me vlera të barabarta me ato të Setës. 

JO SKAVICËS! 

33


Po në të njëjtën shoqëri do të ftoja edhe deputetët e tjerë 

ngjitur në Kuvend me votën e popullit të Dibrës, zotërinjtë Kaleci, 

Shehu dhe Abazi 

për t’i pyetur në se më mirë është që mbi degëzimet e 

Drinit të Zi, në të dy krahët e tij, që nga Zalli i Okshtunit e deri 

në Veleshicë të krijoheshin ujëmbledhës dhe hidrocentrale dhe 

me ta edhe pika turistike në këmbë dhe drejt majave të maleve 

të Dibrës me Korabin në ballë apo ta mbysnim gjithë luginën 

pjellore të Dibrës në rritje të fi timeve të një fi rme të huaj që veç 

parasë nuk i hyn asgjë në sy. 

Pasi të merrja një përgjigje “teknike” dhe “politike” do të 

desha të shuaj kuriozitetin me një pyetje komplekse: 

Sa do të ishte volumi ujëmbledhës i të gjithë këtyre 

hidrocentrale mbi degëzimet e Drinit të Zi dhe cili është raporti 

i ujëmbledhjes së tyre me “kazanin” e Skavicës? 

Sa do të ishte energjia elektrike e prodhuar nga këto ndërtime 

“të vogla” në raport me atë që do të prodhojë Skavica? 

Nuk e di, ndoshta gaboj me hamendjet e mia por më ngjan 

se raportet do të jenë një me një dhe sasia e ujit që do tu jepet 

hidrocentraleve të Fierzës, Komanit, Vaut të Dejës dhe “Bushatit” 

në kohë piku do të ishte po aq, madje e sigurt, sa ajo e Skavicës. 

Them “e sigurt” pasi unë dyshoj se kompania e huaj do ta mbaj 

fjalën që kur niveli në Fierzë të arrijë pikën minimale do ta 

ndërpresë prodhimin e energjisë elektrike për të hapur portat 

për boshatisjen e ujëmbledhësit mbasi kjo ka qenë (nuk e di në 

se edhe tani është) vendi i hidrocentralit të Skavicës në raport 

me hidrocentralet e tjerë. Kam frikë se do të ndodhë si një herë 

e një kohë kur Maqedonia nuk i hapte portat e hidrocentralit të 

Spiles dhe shteti i diktaturës e kërcënoi me ultimatumin: “Në 

qoftë se nuk hapni portat atëherë ne do të hapim një tunel për 

ndërtimin e një hidrocentrali në Përrenjas dhe nivelin e liqenit të 

Ohrit do ta zbresim në pikën ku Drini i Zi nuk do të rrjedhë më 

ujë”. Një ultimatum i tillë për kompaninë italiane shfrytëzuese 

të ujit të Skavicës nuk vlen. Ajo, e shumta, mosprodhimin e 


PO DIBRËS! 

energjisë elektrike si pasojë e hapjes së portave, do të kërkonte 

ta kompensonte me “shitje uji”. 

Por, në lidhje me ujin, mbushjen e rezervuarit ka një problem 

që nuk ka se si të mos ngjallë kontradikta mes fi rmës së huaj 

dhe shtetit shqiptar, Dikur thuhej se mbushja e rezervuarit do 

të kërkonte kohë, jo muaj por vite. Gjatë kësaj kohe sistemit 

të hidrocentraleve mbi kaskadën e Drinit, pronë, tani për 

tani, shtetërore do t’i mungojnë tërësisht prurjet e Drinit të 

Zi, prurje që janë shumë më të mëdha se sa prurjet e Drinit të 

Bardhë. Gjatë kësaj kohe Shqipëria, pa alternativë të shpejtë 

burimesh energjetike ujore e termike, do të përjetojë një errësirë 

marramendëse. 

Mbytja e Dibrës nga hidrocentrali i Skavicës do të refl ektojë 

me “mbytje” energjetike në mbarë Shqipërinë. 

Por le të ndalemi edhe në një çast tjetër, atë të ndërtimit të 

hidrocentralit dhe të mbushjes së rezervuarit. 

Nuk ka ndonjë të dhënë për brigjet e pasqyrës ujore të 

rezervuarit përveç asaj që është deklaruar si “zgjidhje origjinale 

... me një liqen më të vogël, pa u shtrirë në tokën maqedonase”. 

(Sa largpamës jemi, nuk shqetësohemi se po mbytet një trevë 

e tërë, po mbytet fusha e Gjoricës dhe fushëzat e fshatrave për 

rreth, por shqetësohemi se po mbyten disa dhjetëra dynymë në 

bërrakat e fshatrave shqiptarë nën Maqedoni!) 

Po përfytyroj një skenë miqsh e miqësishë i dashur Ali. Ti je 

në Çidhën. Unë jam në Zdojan. Të dy kemi në sy përpara Dibrën 

e përmbytur. As ty dhe as mua nuk na ka prekur uji as tokat, 

as shtëpitë dhe as na ka mbytur varret e të parëve tanë. Në këtë 

komoditet indiferent mua më shkon mendja që të vij mik tek 

ti, ta pi një kafe në atë kullën e hershme të gjyshërve të tu, t’ju 

marr përkrahu të kalojmë anës kullës në tri pode të Krrashëve 

për të kundruar liqenin poshtë këmbëve. Nuk e di në se burimet 

e ujëvarës të Sopanikës do të jenë mbytur apo jo por, sidoqoftë, 

syri do të na ndalet mbi ujë e kujtesa nën ujë. Do të na ndalet 

në Sinë, diku aty ku është muzeu i vendlindjes së Skënderbeut, 

JO SKAVICËS! 

35


në “Kuvendin e Arrasit” e më tej te “Pusi i Gjonit”, “Ara e 

Gjonit”, “Fusha e Torviollit” dhe kujtesa historike për fi toren 

e shqiptarëve, me përmasa të fi tores më të madhe botërore të 

kohës...Ato janë zhytur në ujë e mbuluar me llumin që shirat 

rrëmbyes të vjeshtës e të pranverës mbledhin nga Gjagjishti në 

Korab dheun e të gjitha ngjyrave. Nuk e di në se do të jetë “ishull” 

apo “gadishull” Suka e Arrasit, kodra e bukur që dominon tërë 

pamjen në veri, lindje e jug, e merr e ta jep Dibrën mbi pëllëmbë 

duarsh të hapura, ashtu siç i falemi Zotit. Por një gjë di: Unë nuk 

mund të vij ta pi një kafe me ty dhe të dal shëtitje ndash poshtë 

e ndash lart Gjalicave. Nuk mund të vij sepse ura e hekurit në 

Muhurr do të jetë mbytur dhe të “Nëntë Malet e Dibrës” nuk 

mund të jenë më të Dibrës. “Rruga e Rinisë” e nisur në vitin 

1946 është e mbytur dhe mbi bregun e ujëmbledhësit nuk ka as 

rrugë dhish që të lidhë tërë “Malet e Dibrës”. Tërë fshatrat në 

perëndim, që nga Hoteshi e deri në Bardhaj Reç e Thark do të jenë 

përfundimisht të ndarë nga Dibra. Do të ndodhë një shpërndarje 

administrative e Dibrës. Lura me siguri do të shkojë me Mirditën. 

Me të mund të bashkohet edhe Çidhna e Dardha. Reçi mund të 

bashkohet me Arrnin e të bëhet “mal” i Kukësit. Katër Grykët 

e Murrës do të bashkohen me Matin. Nuk e di se me kë do të 

shkojnë Muhurri dhe Luznia, me Bulqizën apo me Matin. Dibrës 

do t’i mbetet vetëm një rrip majëmalesh që nga Kërçini në Korab 

e Sorokol dhe një “prehër” tokë... 

...E ndjen se sa tragjike do të jetë një ndarje e tillë i nderuar Ali? 

E ndjen se si ai ujë i amullt mbuluar me leshterikë të gjelbër mbyt 

dhe ndan përgjithmonë kohët, njerëzit, miqësitë, krushqitë. Nuk 

të duket ky brez ujor më i tmerrshëm se “brezat e butë - klonet 

elektrikë” që në kohë të shkuara ndanin kufi jtë? Nuk të duket kjo 

ndarje më e tmerrshme dhe më e kobshme se sa ndarja e dhunshme 

e Dibrës –qytet me Dibrën-fshat nga Konferenca e Londrës e vitit 

1913? Nuk të duket kjo si në tregimin e fi llimit të këtij hulumtimi 

për “Barbaritë serbe në Dibër” në fi llim shekullin e kaluar? 

Mos donë të thuash se “shtoj dhe ekzagjeroj” i dashur Ali? 


PO DIBRËS! 

Ma korrigjo të lutem shikimin tim për “Dibrën e mbytur”. Jo 

vetëm ti por të gjithë ata që i thonë vetes intelektualë, dibranë 

qofshin apo jo, ata që u dhemb në shpirt çdo pëllëmbë e kësaj toke 

të mbrojtur me gjak, çdo skelet nëntokë me plagë nga shpata e 

plumbi ngulur thellë në gjoks nga armiqtë e të gjitha kohërave. 

Unë fola dhe shkrova i nderuar Ali. Po e lë fjalën time në 

Odën Dibrane, në Universitetin e Dibrës, për ta marrë e thënë 

kushdo, nga çdo hapësirë e globit ku jeton, me gojë e me zë të 

lartë... 

Athinë, Nëntor 2008 

Rruga e Arbrit, nëntor 2008 

JO SKAVICËS! 

37


SKICË IDE PËR MBROJTJEN E DIBRËS 

Unë e hodha në publik mendimin dhe protestën time qytetare 

për të parandaluar katastrofën dibrane, për të mos e mbytur atë. 

Jam larg dhe nuk jam në kontakt me dibranët për të përjetuar 

reagimin e tyre. Deri tani, me përjashtim të Xhemal Matos dhe 

një kosovari, mësues në Finlandë, nuk kam pas asnjë prononcim. 

Kjo më duket si “hallvë e ftohtë”. Ndoshta masin pulset, ndoshta 

“tundin kokën për të mbledhë mendtë”, megjithatë unë gjykoj 

se duhet vepruar. Po si? 

Unë kam disa mendime që dua t’ju a parashtroj. 

1. Në skenë duhet të dalë me zë të plotë “Shoqata për 

mbrojtjen e pellgut të Dibrës”, të dalë me një program të plotë e 

me argumente të plota. 

2. E domosdoshme është krijimi i një fondacioni të natyrës 

“FONDACIONI PËR MBROJTJEN E DIBRËS”. Pa një fondacion 

të tillë nuk mund të bëhet asnjë hap ligjor e prezantues të 

problemit. 

3. Gazeta “Rruga e Arbrit” e fi nancuar nga ky fondacion 

duhet menjëherë të kalojë në gazetë javore. Me një numër në 

muaj nuk mund të përballohet volumi i madh i problemeve për 

tu evidentuar. 

4. Shpejt duhet të kalohet në një konferencë shkencore me 

referime të njerëzve të nivelit akademik për të sqaruar në detaje 

problemin. 

5. Duhen skicuar hapat që duhen bërë për mbrojtjen e Dibrës 

nga mbytja, hapa që përfshijnë gjykatat e të gjitha niveleve (deri 


PO DIBRËS! 

në Strasburg), referendum popullor, etj. 

6. Të gjenden që tani avokatët më të mirë dibranë që 

vullnetarisht apo me një shpërblim modest të mbrojnë 

çështjen. 

7. Gazeta, në qoftë se do ta marrë përsipër mbrojtjen 

propagandistike, duhet të bëjë një plan të hollësishëm për të ftuar 

në faqet e saj personalitete të larta të historisë, hidroenergjetikes 

etj. 

8. Të shihet mundësia e botimit të një broshure të vogël me 

thirrjen time dhe thirrjen e shoqatës për mbrojtjen e pellgut të 

Dibrës si dhe ndonjë material tjetër për ta çuar problemin tek 

të gjithë dibranët, në Dibër, në Tiranë e Durrës (kudo ku janë 

shpërngulur) por edhe jashtë, në Evropë, SHBA, Kanada etj. 

9. Të bisedohet me Rudina Xhungën dhe me drejtues të tjerë 

në televizionet private për një debat televiziv pro dhe kundër 

ndërtimit të HEC të Skavicës. 

Këto ishin disa mendime paraprake. Mua më keni të gatshëm 

që të vij edhe në Shqipëri për të dhënë ndihmesën time. 

Përshëndetje! 

JO SKAVICËS! 

39 

Athinë, 28 nëntor 2008 

Rruga e Arbrit, dhjetor 2008


“PËRMBYTJA E SHKODRËS”, URDHËR: 

“TË MBYTET DIBRA”! 

Edhe njëherë: ku janë dibranët, ku janë intelektualët, 

ekologët, historianët, arkeologët e ndershëm shqiptarë? 

A ka alternativë tjetër përveç alternativës së “gijotinës”, 

mbytjes së Dibrës? 

Dhe një pyetje për korçarët: A do të lejonit ju të mbytej 

Maliqi, fusha e bukur e Korçës, për hir të ndërtimit të një 

ujëmbledhësi vetëm e vetëm që hidrocentralet që është 

menduar të ndërtohen në kaskadën e lumit të Devollit të kenë 

po atë siguri si në rastin e Skavicës dhe hidrocentraleve në 

kaskadën e Drinit? 

Përmbytja e fushës së Shkodrës, në ato përmasa tashmë të 

deklaruara (11.400 hektarë dhe 2649 shtëpi) përbën katastrofën 

më të madhe ujore të njohur në Shqipëri, katastrofë mbi shtëpitë 

dhe pasuritë e ngritura me gjakun dhe djersën e njerëzve në 

emigrim apo jo, mbi tokën dhe prodhimet e saj, mbi blegtorinë 

dhe bazën e saj ushqimore (të thatë, të koncentruar e të njomë), 

mbi gjallesa në shërbim të njeriut (pula, dele, qengja, lopë...), 

gjallesa të natyrës së egër, etj. 

Katastrofa e Shkodrës mund të themi me plot gojën se erdhi 

“nga Zoti” dhe “nga Robi”, katastrofë e lidhur me reshjet mbi 

pellgun ujëmbledhës që nga Struga, Rrafshi i Dukagjinit e deri 


PO DIBRËS! 

nga Alpet e Veriut, por edhe nga mosmenaxhimi i situatës në 

ujëmbledhësit e mëdhenj në Fierzë, Koman e Vaun e Dejës duke 

shtuar këtu edhe gjendjen e patolerueshme të kanaleve kullues, 

digave, hidrovoreve, lumit të Bunës etj. 

Përmbytja e Shkodrës është tashmë një realitet sa i dhimbshëm 

po aq edhe tregues se në këtë zonë (ashtu si edhe në zona të tjera 

të Shqipërisë) prej njëzet vjetësh ka munguar shteti. 

Kur them “ka munguar shteti” nuk kam parasysh vetëm 

Berishën e Parë dhe Meksin që ka dominuar vitet 1991-1997 (kur 

“kuota zero” në pritje të “çekut të bardhë” ishte fjalë e ditës) 

por edhe vitet 1997-2005 me serinë e kryeministrave socialistë: 

Nano, Majko, Meta e prapë Nano. Kam parasysh edhe Berishën 

e Dytë nga citi 2005 e deri sot, përfshirë këtu edhe krahët e 

“dy krahëve”, serinë homologe të ministrave të energjetikës, 

bujqësisë, transportit, ekonomisë, fi nancave etj. 

Një analizë me letrat e hapura “Çfarë bënë të tjerët (para 

vitit 1990) dhe çfarë nuk bëmë ne (më troç: çfarë shkatërruam 

dhe vodhëm ne) në vitet 1990 - 2010 vite të politikës “të djathtë” 

e të “majtë”shqiptare, një vetë-operacion është i domosdoshëm 

në qoftë se nuk duam të përballemi nesër me ndodhi të tilla. Të 

presësh lëmoshë nga natyra, të shtrish duart duke iu lutur asaj, 

pa punuar që t’ia rrëmbesh vlerat, nuk është gjë tjetër veçse një 

theqafje. Nuk kam ndërmend të bëj as prokurorin dhe as avokatin 

e Përmbytjes së Shkodrës, togfjalësh shumë i lakuar këto ditë. 

Këtë le ta bëjë politika dhe shoqëria shqiptare në një gjyq jo vetëm 

për të treguar me gisht fajtorët por edhe në një paralajmërim për 

të ardhmen. 

Fjalën e kam se po ndodh që “Përmbytja e Shkodrës” po çon 

verbërisht në “Mbytjen e Dibrës”. 

“Përmbytja”dhe “Mbytja” ndryshojnë gramatikisht vetëm 

nga parashtesa e së parës “për-mbytja”. 

Në fjalorin e gjuhës së sotme shqipe (të cilin e mbaj me vete 

në emigracion) fjalët “përmbyt”, “përmbytem”, “përmbytje” 

zbërthehen si: “E mbyt me ujë të shumtë”, “Drini përmbyt fshatra 

JO SKAVICËS! 

41


të tëra”, “I mbuluar nga ujërat e tepërta të shirave apo të lumenjve 

a përrenjve”, “Fushë e përmbytur” etj. 

Fjalët “mbyt”, “mbytem”, “mbytje” në të gjitha rastet e 

treguara (përveç atyre fi gurative) ka kuptimin vrasës, vdekës: 

“e bëj të vdesë”, “e vras duke e goditur”, “nuk e lë të marrë 

frymë”, “shtyp me dhunë”, “që është fundosur në ujë”, “anija 

e mbytur”... 

“Përmbytja e Shkodrës” dhe “Mbytja e Dibrës” janë në 

segmentin e dy të kundërtave që i ikin njëra tjetrës. E para ka 

shansin e jetës, shansin që “Drini” pasi “përmbyt fshatra të tëra” 

kthehet në shtratin e vet me paralajmërimin e natyrës memece se 

do të vijë përsëri. E dyta, “Mbytja e Dibrës”, nuk e ka këtë shans. 

E humb përgjithmonë ashtu siç e humbën fshatrat që mbyti liqeni 

artifi cial i Ulzës, i Fierzës, Banjës etj. Kukësi tashmë është i 

mbytur ashtu siç janë mbytur fshatrat e tjerë. Ulza është e mbytur 

dhe ndonjë gjurmë e shtëpive apo pemëve të fshatrave nën ujë 

mund të shihet vetëm në thatësitë ekstreme. Darëzeza në liqenin 

e Banjës “jeton” vetëm në shtëpitë e ndërtuara midis pishave 

vetëm disa dhjetëra metra larg bregdetit në Seman të Fierit. 

Shkurt një “Dibër e mbytur” nga ngritja e një dige në Skavicë të 

Kukësit dhe nga uji i amullt i liqenit që formohet nga Reçi e deri 

në Gjoricë, në luginën më pjellore të maleve të Shqipërisë është 

një “Dibër e vdekur”. 

Kur dy vjet të shkuara në kundërshtim të një tenderi të hapur 

nga qeveria Berisha II për ndërtimin e Hidrocentralit të Skavicës 

dola publikisht në disa gazeta me shkrimin “Dibra po mbytet, ku 

janë dibranët?” kisha ndjenjën e sigurisë se Dibra dhe dibranët 

do të fl isnin, madje të revoltuar. Kisha ndjenjën e sigurisë se 

intelektualët dhe të zgjedhurit në kuvend dhe në piramidën e 

pushtetit lokal, të majtë e të djathtë, do të dilnin për pak kohë 

nga “prehri” i partive të tyre për të bashkuar zërin në pyetjen: 

“A do të mbytet dhe pse duhet mbytur Dibra?”. E kisha këtë 

ndjenjë sepse Dibra në fund të fundit nuk është krijesë e asnjë 

partie politike të “kohës sonë” dhe të “asnjë kohe” por është 


PO DIBRËS! 

krijesë e natyrës, e Zotit. 

U zhgënjeva në ekstrem. Asnjë dibran i shtetit dhe i pushtetit, 

i djathtë apo i majtë, nuk doli nga “prehri” i partisë së tij për të 

thënë fjalën e vet, pro ose kundër. 

Por ndërsa u zhgënjeva nga dibranët, u ftoha nga dëbora dhe 

akulli i qëndrimeve të tyre, më ngrohu, madje më solli “pranverë” 

një zë jashtë Dibre, një njeri që nuk ishte dibran, një jugor,Xhemal 

Mato. Po përcjell reagimin e tij publik: 


E lexova shkrimin tuaj dhe problemi mu duk shumë i 

rëndësishëm dhe kompleks. Unë vetë mësova shumë gjëra dhe 

kuptova që pak e njoh problematikën që do të sjellë ndërtimi 

i Skavicës. Mendoj se intelektualët e zonës së Dibrës duhet të 

kërkojnë vlerësimin mjedisor që është bërë për këtë projekt (është 

e drejta e tyre dhe detyrim ligjor i Ministrisë së Mjedisit dhe 

Ministrisë së Kulturës). Gjithashtu me ligj ata kanë të drejtë 

ta anulojnë, në se nuk janë dakord dhe argumentojnë ato që ju 

përmendni me të drejtë. Kjo është rruga ligjore por si e dini dhe 

ju, ligjet shpërfi llen në këtë drejtim në Shqipëri, kështu që ngel 

hapi i dytë gjyqi, i cili gjithashtu nuk fi tohet kollaj dhe s’e merr 

përsipër ta bëjë një grup i pa bashkuar, shpesh i pamotivuar në 

ndërgjegje. Së fundi është gjyqi publik të cilin ju jeni duke e bërë 

por këtu të gjithë ata që janë dakord me ju duhet ta bëjnë dhe 

unë tashmë rreshtohem pas jush. 

* 

* * 

JO SKAVICËS! 

43 

Te fala 

Xhemali 

Për hir të së vërtetës do të vlerësoja reagimin e Bujar Karoshit 

të gazetës “Rruga e Arbrit” në “Pazari” dhe në “Shënimin e 

redaksisë” ku thotë:


“Letra e hapur e bashkëpunëtorit tonë, Abdurahim Ashiku, 

drejtuar intelektualëve dibranë, dhe në veçanti, Presidentit 

të shoqatës “Për mbrojtjen e pellgut të Drinit të Zi”, trajton 

një problem shumë madhor për Dibrën dhe dibranët. Problemi 

nuk është vetëm lokal, është gjithëkombëtar. Të gjithë jemi 

të ndërgjegjshëm se Hidrocentrali i Skavicës është një vepër 

“madhore”, por ajo nuk duhet të kthehet një vepër “mizore”... 

Pas kësaj do të vinte vetëm një reagim - kronikë nga një 

gazetar matjan, Hasan Pasha. Po e përcjellim atë: 

Qindra banorë të Dibrës, kryesisht nga fshatrat e komunës 

Fushë-Çidhën u mblodhën në një protestë kundër ndërtimit të 

HEC-it të Skavicës. Ata mbanin në duar pankarta ku shkruhej: 

“Dibra mbytet”, “Ndal projektit italian”, “Jo hidrocentralit 

të Skavicës”, etj. Në krye të protestës qëndronin drejtuesit e 

shoqatës “Drini i Zi” Nazmi Driza, Sadin Përnezha, drejtues 

të komunës Fushë-Çidhën, banorë të fshatrave që përmbyten, 

qytetarë të Peshkopisë etj... Në krah të protestuesve dibranë 

ndodhej edhe historiani Ali Hoxha, i cili hapi mitingun dhe tha 

se “ndërtimi i HEC të Skavicës mbyt një qytetërim të lashtë dhe 

të njohur në trevat shqiptare. Ndërtimi i Skavicës sjell fshehjen 

nën ujë të historisë së një treve nga më të lashtat dhe nga më 

krenaret, një trevë që ka nxjerrë heroin tonë kombëtar, Gjergj 

Kastriotin –Skënderbeun, i cili, nga 26 beteja fi toresh të mëdha me 

zë në historinë e Shqipërisë dhe të Evropës kundër dy sulltanëve 

osmanlinj, 19 i ka zhvilluar me dibranët dhe në tokën dibrane” 

Në tetor të vitit 2009 vjen një reagim tjetër, replikë ndaj një 

shkrimi të Prof.dr. Pandi Stradobërdha, Niko Pana e Alfred 

Frashri botuar në gazetën “Republika” me titull “Lëreni të bukur 

luginën e Drinit të Zi” të Murat Koltrakës. Është i gjatë reagimi, 

me analizë ekonomike, historike, gjeografi ke, shoqërore, me 

shifra e fakte që nuk e di pse nuk e ka mbështetur asnjë dibran 

në hapësirën kohore të katër muajve, nuk e ka thënë fjalën asnjë 

kuvendar-deputet (nga e majta apo nga e djathta), asnjë pushtetar 

lart e poshtë, i pozitës apo opozitës (në prefekturë, në bashki, në 


PO DIBRËS! 

komuna), asnjë intelektual në Dibër, në Tiranë apo një hapësirë 

më të madhe gjeografi ke. 

Megjithatë, në respekt intelektual ndaj z. Koltraka, po 

shkëpus disa shqetësimi të mëdha të tij, shqetësime që janë edhe 

të miat, edhe të mbarë dibranëve: 

Ai u drejtohet Prof.dr. Pandi Stradobërdha, Niko Pano e 

Alfred Frashri: 

Për rajonin që përmbytet, pasojat që i vijnë atij, ju nuk 

e keni vënë lapsin në letër, pra nuk u interesojnë. Kjo do të 

thotë, të shikosh vetëm njërën anë të medaljes, ose është si të 

bisedosh me vetveten... 

Skavica përmbyt luginën e Drinit të Zi në një gjatësi prej 

75 km, nga Kukësi në veri, deri në kufi me Maqedoninë në jug, 

asgjëson potenciale të mëdha etnike, ekonomike, kulturore, 

historike, ekologjike, të cilat ju nuk i keni studiuar... 

Dibra një etni, një gjak, një gjuhë, me të njëjtat tradita e 

zakone, me një histori të përbashkët, më 1913 u nda më dysh. 

Ata që e ndanë, nuk përfi llën asnjë parim për vendosje, por 

vulosën vendimin duke marrë me vete njollën e turpit gjatë 

tërë historisë. Dibra e Epërme padrejtësisht u kaloi sllavëve, 

JO SKAVICËS! 

45


Dibra e Poshtme i mbeti Shqipërisë. Kjo gjysmë e territoreve 

dibrane që i mbeti Shqipërisë, të nderuar zotërinj, a duhet të 

ndahet dhe një herë nga jugu në veri sipas idesë suaj? Nëse 

ndodh kështu, Dibra e Poshtme shpërbëhet. 

Ndërtimi i Skavicës të nderuar zotërinj, zhduk nga harta e 

Shqipërisë një nga Perlat më të bukura e më të pasura në tërë 

territoret shqiptare. Ideja juaj detyron mijëra banorë të lënë 

trojet e tyre etnike, pa qenë fajtorë, ndërpret jetën njerëzore 

në këtë luginë pas më se 8000 vitesh, jetë të cilën nuk arritën 

ta ndërpresin luftërat në këtë rajon historikisht të trazuar, 

epidemitë, as katastrofa të natyrës . 

Ideja juaj mbi Skavicën fundos përgjithmonë vlera të 

pazëvendësueshme historike me rëndësi jo vetëm rajonale, 

por, sidomos kombëtare. 

Dikur, për një ide të tillë, për luginën e Kolorados në 

Amerikë i nderuari presidenti amerikan i asaj kohe A. Linkoln 

këshillonte: “Lëreni luginën e Kolorados, të bukur ashtu siç 

e ka dhënë Zoti”. 

Lëreni luginën e Drinit të Zi, të bukur siç e ka dhënë Zoti, 

zotërinj të nderuar!.. 

Duke cituar z. Koltraka do të ftoja intelektualët shqiptarë 

të nxjerrin nga kujtesa e debateve për “Përmbytjen e Shkodrës” 

pozicionet e politikanëve të të dy krahëve, por edhe të 

specialistëve do të thosha me autoritet akademik që kur vinte 

puna për Skavicën bashkoheshin në diktatin “Të mbytet Dibra”. 

Edhe ish ministri socialist i energjetikës Doda në mbledhjen e 

asamblesë së partisë socialiste si alternativë të vetme jepte “Të 

mbytet Dibra!” 

Prof. Dr. Edmond Pinguli në një prononcim në gazetën 55 

thotë: 

Mbas 23 vjetëve për hidrocentralin e Skavicës i jepet bonusi 

10 pikësh treshes italiane me në krye Geoteknica të Romës dhe 

behet gati për tender. Pata rastin të takohem me njërin nga 

pronarët dhe të diskutojmë për këtë hidrocentral. Projekti 


PO DIBRËS! 

parashikonte një digë 160 metro të lartë, salla e turbinave futej 

30 metro poshtë, duke realizuar idenë tonë të parë me digë 190 

metro të lartë. Ky variant mbyste 62 km2 tokë dhe s’postonte 

40 mijë banorë. 

Pyetja ime ishte: A ishte dakord Qeveria me spostimin e 

banorëve? Përgjigja ishte që sigurisht jo. 

Unë iu përgjigja se e ka një zgjidhje, e cila është vetëm nëse 

kthehet sistemi i vjetër që mbyti një qytet si Kukësi... 

Një problem që e ngre një specialist që sheh përtej teknikës, 

që e “zbret në tokë problemin” ashtu siç jam munduar ta zbresë 

edhe unë në shkrimin “Po mbytet Dibra, ku janë dibranët?”, 

ashtu siç e zbret z. Koltraka në shkrimin replikë: “Lëreni luginën 

e Drinit të Zi, të bukur siç e ka dhënë Zoti”. 

E dini pse diktatura nuk e ndërtoi Skavicën? Një “lajm i 

brendshëm” i asaj kohe e lidhte me strategjinë, me faktin se 

“liqeni i Skavicës” e ndante përfundimisht Dibrën, e bënte 

“kafshatë të lehtë për sërbosllavinë”, e mbyste historinë e saj, i 

mbyste të 19 nga 26 betejat fi timtare të Skënderbeut që u zhvilluan 

në Dibër, mbyste arkeologjinë tërësisht të pa prekur të saj, mbyste 

JO SKAVICËS! 

47


ato burime bujqësore e blegtorale që nuk i ka pothuajse asnjë 

luginë në Shqipëri. 

Profesori i nderuar Pinguli fl et për 62 kilometra katrorë tokë 

të mbytur e 40 mijë banorë të shpërngulur. Në Shkodër kishim 

11.400 hektarë dhe 2649 shtëpi të përmbytura, një popullsi afro 

katër herë më të vogël se sa popullsia në pellgun mbytës të 

Dibrës, një popullsi që do të kërkonte 62 kilometra katrorë tokë 

për tu shpërngulur, që do të kërkonte rreth 8 mijë banesa të 

ndërtuara... 

A është e mundur një shpërngulje e tillë kaq masive në kushtet 

kur në Shqipëri nuk ka qoftë edhe një pëllëmbë tokë të lirë? 

Kësaj pyetje nuk i përgjigjet as politika dhe as specialistët. E 

vetmja fjalë e tyre është: Të mbytet Dibra! 

I citova këto për arsye se po të ndodhte një gjë e tillë, po 

të ishte ngritur lart zëri i dibranëve mbarë, pas “Përmbytjes së 

Shkodrës” nuk do të fl iste njeri për “Mbytjen e Dibrës”. 

Duke theksuar solemnisht si njeri me ndërgjegje e shpirt 

human se ndjej dhimbje të madhe për atë që i ndodhi Shkodrës, 

për atë përmbytje të pashembullt pre e “natyrës qorre” dhe e 

“njeriut me sy, veshë e shpirt” dhe se jam me ta në këtë fatkeqësi 

dua që atë që i erdhi nga “natyra dhe njeriu” Shkodrës dhe 

Shkodranëve të mos i vijë nga ”njeriu, dhe vetëm nga njeriu” 

Dibrës. 

Rrjedha e lumit Drini i Zi nga Ura e Spiles nën hidrocentralin 

e Dibrës së Madhe e deri në derdhje në det ka nevojë për “mendjen 

e shkencëtarëve” e jo “mendjen e magjarëve”, e politikës dhe e 

politikanëve, e pushtetarëve dhe shtetarëve në alternativat e 

“majës së piramidës”. 

Para se të mbytet Dibra duhet të “mbytet” mendimi i “njëshit”, 

mendimi i “njërës anë të medaljes”. Lugina e Dibrës, mbytja e saj, 

nga sa shoh e dëgjoj nga larg, shihet si “alternativa e hurdhës” që 

mbledh ujë për të “ujitur turbinat e fi timit kapitalist”. Dibranët 

e njohin “përvojën e hurdhës”, e kanë praktikuar në mijëra vjet 

të ekzistencës dhe të rezistencës së tyre. E kanë praktikuar për të 


PO DIBRËS! 

ujitur misrin, jonxhën e bimët e tjera verës së thatë. Hurdhat e ujit 

pranë çdo burimi për të ujitur “dy pashë tokë” janë në kolonën 

vertebrale të ekzistencës dhe rezistencës së saj. 

Dhe mos kujtoni se ata nuk i duan “hurdhat moderne”. I 

duan, madje unë do të thosha ti dëgjoni ku i duan dhe pse i 

duan. 

Studiojeni një variant të tyre, atë të “hurdhave” mbi 

degëzimet e Drinit të Zi. Studiojeni sa “hurdha” e poshtë tyre 

sa turbina e stacione shpërndarës energjie elektrike mund të 

ngrihen në zbritjen e Mallës së Lurës nga Krej Lura e deri në 

Drinin e Zi mbi Skavicë. Ngjituni më lart e bëni të njëjtën gjë 

mbi Setë, Murrë, Zallin e Okshtunit, mbi Veleshicë, Prroin e 

Gramës e vende të tjera. Mbi këto degë të Drinit të Zi do të kishim 

dhjetëra “hurdha” e dhjetëra hidrocentrale ujëmbajtja dhe fuqia 

energjetike e të cilëve në mos qoftë e barabartë me “hurdhën e 

vdekjes” që vjen nga Skavica ma do mendja se i afrohet asaj. 

Këto “hurdha” mendja më shkon se do të ishin po aq të bukura 

sa edhe liqenet e Lurës apo të Kacnisë. Për më tepër do të ishin 

vende pune të përhershme për mijëra dibranë por edhe stacione 

të gjerë të rritjes së troftës aq të shijshme në ujërat e pastra të 

burimeve mbushëse të tyre. Brezit që do të vijë do të desha që pas 

digës së Setës, diku në Grykën e Gjalicave të Lurës, të gjenin një 

“mol gondolash” që do ti përcillnin midis asaj pamje mahnitëse 

të Gjalicave, atij “tuneli” shpatesh të thepisura malesh nga 

kalon “kanali i piketuar me pushkën e Gani Tuçepit” i Çidhnës 

tek burime e Setës në Gurë Lurë e prej andej, me teleferik do ti 

ngjisnin në bregun e Liqenit të Luleve e në Fushën e Pelave... 

Poshtë Setës, poshtë Murrës e degëzimeve të tjera të 

Drinit të Zi do të gjelbëronin me bimë arash, perime, vreshta e 

drufrutorë fushat nga Reçi, në Zall-Dardhë, Fushë të Çidhnës, 

Kishavec, Muhurr, Brezhdan, Luzni, Gjoricë, hambari i Dibrës 

dhe i dibranëve në shekuj. Por jo vetëm i dibranëve. Flitet shumë 

për agro-turizëm. Nuk ma merr mendja që të ketë ndonjë trevë 

shqiptare ku bujqësia dhe turizmi të jenë kaq pranë e kaq të 

JO SKAVICËS! 

49


lexueshëm se sa në Luginën e Drinit të Zi krahëhapur me “Nëntë 

Malet” në perëndim dhe me Korabin, Hynoskën e deri me Majën 

e Zylit në Gollobordë në lindje. Po të dijë ndokush ndonjë vend 

që e bashkon më mirë bujqësinë me turizmin, ndonjë vend 

agroturist, kuptohet pa mbytjen e Dibrës, le ta thotë. 

Unë e shoh se të dy krahët e politikës shqiptare janë për 

mbytjen e Dibrës “me variant të plotë apo të shkurtuar” siç 

deklarojnë. Një gjë u them, para se ta bëni këtë studiojeni edhe 

këshillën që jepte shekuj më parë A. Linkoln: “Lëreni luginën e 

Kolorados, të bukur ashtu siç e ka dhënë Zoti”. Studiojeni edhe 

alternativën dibrane: “Na e lini Dibrën siç na e ka lënë Zoti”, “Na 

lini të gjallë në tokën që na e ka falë Zoti”. 

Pyeteni Dibrën për të mos pasur telashe me të! 

Së fundi një pyetje për korçarët: A do të lejonit ju të 

mbytej Maliqi, fusha e bukur e Korçës, për hir të ndërtimit 

të një ujëmbledhësi vetëm e vetëm që hidrocentralet që është 

menduar të ndërtohen në rënien e lumit të Devollit të kenë 

po atë siguri si në rastin e Skavicës dhe hidrocentraleve në 

kaskadën e Drinit? 


Athinë, janar 2010 

Rruga e Arbrit, janar 2010

PO DIBRËS! 

LËRENI DIBRËN TË BUKUR...! 

Pyetje dhe replikë me Pajtim Bellon 

Falë mjeteve moderne të komunikimit masiv, në distancë 

800 kilometra nga Tirana në Athinë, lexova në gazetën e nderuar 

edhe për emigrantët “Telegraf”, intervistën Tuaj “Ndërtimi i 

Skavicës, vendimi më qesharak i Berishës” 

E lexova sepse disa ditë më parë unë kisha përcjellë për 

gazetat në Shqipëri dhe në internet një shkrim paksa të gjatë 

me titull “Përmbytje e Shkodrës, urdhër: Të mbytet Dibra!” dhe 

desha që të di (megjithëse nuk kisha dyshim) nga një kuadër 

i lartë i të majtës shqiptare që ka pas poste me përgjegjësi në 

qeveritë e majta në se është dakord të mbytet Dibra apo jo. 

Kërshëria mu rrit shumë kur ju e cilësonit ndërtimin e Skavicës 

si “Vendimi më qesharak i Berishës”. 

Në fi llim u ngroha por sa më poshtë lexoja aq poshtë binte 

edhe temperatura sa të ftohti më hyri në palcë. 

Ju deklaroni: “Për ndërtimin e Hidrocentralit të Skavicës ka 

pasur Vendim të Këshillit të Ministrave Nr. 299 date 6/5/2005 

dhe ky vendim u hodh poshtë nga Qeveria “Berisha”, pa asnjë 

arsye të qenësishme. Ende nuk kane shpjeguar përse nuk 

vazhduan procedurat për lidhjen e kontratës koncensionare, 

por nëse do të ishte proceduar seriozisht ne sot do te kishim 

në punë një nga agregatet e Hidrocentralit të Skavicës.” 

Nga sa kuptoj unë nga ato që shkruani, Ju jeni për ndërtimin e 

hidrocentralit të Skavicës, për mbytjen e Dibrës, Luginës së Drinit 

JO SKAVICËS! 

51


të Zi, luginës më pjellore dhe me një kujtesë të jashtëzakonshme 

historike për popullin shqiptar (18 nga 25 betejat fi timtare të 

Skënderbeut...) 

Nisur nga ato që shkruani atëherë mua më lind e drejta të 

them të njëjtën gjë, të shprehem njëlloj si ju: “Ndërtimi i Skavicës, 

vendimi më qesharak i Nanos” 

Qesharak unë i quaj në këtë rast edhe Berishën edhe Nanon, 

edhe qeverinë e së djathtës edhe atë të së majtës. 

Pse i quaj qesharakë? 

Thjesht sepse si e majta po ashtu edhe e djathta llogaritë i 

bëni me kilovat e megavat, me energji elektrike me koncesion, 

me mall dhe para. 

Thjesht sepse ju, të dy krahët e trupit politik shqiptar, harroni 

se në Dibër ka njerëz, jo pak por siç thotë intelektuali i nderuar, 

Prof. Dr. Edmond Pinguli: “Ky variant mbyste 62 km2 tokë dhe 

s’postonte 40 mijë banorë.” 


PO DIBRËS! 

Harroni se në Dibër ato 62 kilometra katrorë tokë, pronë private 

prej shekujsh (dibranët kanë shkuar secili në tokën e të parëve, tokë 

e mbrojtur me gjak dhe e kultivuar me djersë) e banorëve të Luginës 

së Drinit. Harroni se Dibra ka një histori që mbytet, histori nga më e 

lashtat, tetëmijë vjet e dokumentuar, e deri e ditëve tona. Harroni se 

Lugina e Drinit të Zi është lugina më pjellore e maleve të Shqipërisë, 

lugina e mollëve, kumbullave, vreshtave, misrit, grurit, perimeve, 

blegtorisë intensive etj. Të tëra këto mbyten përgjithmonë, zhytën 

në llucën e hurdhës së Skavicës, hurdhë që formohet vetëm e vetëm 

për hir të kaskadës së Drinit, për hir të “përmbytjes së Shkodrës” 

siç është lakuar këto ditë nga të dy krahët e politikës. 

Ju, i nderuar Bello, ndërtimin e Skavicës e bëni sipas projektit 

të Partisë së Punës, me ato të dhëna apo (siç ka deklaruar Berisha) 

me “digë më të vogël” për të mos mbytur tokat (bërrakat) e ndonjë 

fshati në Maqedoni që lagen nga delta e hyrjes së Drinit në tokën 

shqiptare ( ! ) Ju nuk na jepni asnjë arsye se pse regjimi i kaluar nuk 

e ndërtoi Skavicën. Ju i keni arkivat, hapini ato dhe na i tregoni. 

Regjimi diktatorial me që e kishte siç themi ne në Dibër 

“Edhe teskën edhe kakrrukun”, “tokën pronë e shtetit”, nuk e 

kishte problem që t’i shpërngulte dibranët në “Povelçë” ashtu siç 

shpërnguli banorët e Darëzezës së Banjës duke u ndërtuar vila 

dy kat-she midis pishave buzë detit dhe duke i bërë punëtorë 

në ndërmarrjen bujqësore. E kishte por nuk e di pse nuk e bëri. 

Të paktën zyrtarisht, në publik, sepse në surdinë asokohe është 

folur për “Ndarje të Dibrës”, “Rrezikun jugosllav” etj. 

“Regjimi diktatorial” nuk e bëri kurse “regjimi demokratik”, 

me të dy krahët e vet, kërkon ta bëjë. 

Ju pyes i nderuar Bello: Ku do t’i vendosni dyzetmijë banorë 

të Dibrës? Ku do tu jepni troje dhe do të ndërtoni për to tetëmijë 

banesa? Ku do të gjeni 6500 hektarë tokë që ata të jetojnë me 

bujqësi e blegtori? 

Shpresoj që të më jepni një përgjigje publike, përgjigje të 

paktën si alternativë e të majtës shqiptare nesër në pushtet. 

Dibra nuk duhet të mbytet i nderuar Bello. Ajo duhet të 

JO SKAVICËS! 

53


qëndrojë ashtu siç e ka dhënë Zoti. Kështu thoshte A. Linkolni 

për një trevë që në kohën e tij donin ta mbytnin: 

“Lëreni luginën e Kolorados, të bukur ashtu siç e ka dhënë 

Zoti”. 


zotërinj të nderuar të së majtës dhe të djathtës shqiptare!.. 

Unë, përkundrejt alternativës së Skavicës do të jepja 

alternativën e ndërtimit të liqeneve dhe hidrocentraleve mbi 

veprat ujore, mbi degët e Drinit të Zi; mbi Mallë, Setë, Murrë, 

Zallin e Okshtunit, Prroin e Gramës, lumin e Veleshicës si dhe mbi 

kanalet ujitës të Dibrës. Studiojeni mirë dhe do të keni një Dibër 

me një luginë pjellore, me liqene të rinj që japin ujë dhe dritë, me 

turizëm malor në liqenet e Lurës, Kacnisë, bjeshkët e Korabit... 

Ju, i nderuar Bello përmendni diku “Kaskadën e Devollit”. Për 

mendimin tim “Kaskada e Devollit” është si “Kaskada e Drinit” 

me një prurje dhe fuqi pak më të vogël. Ju pyes: A do ti zhysnit 

përsëri nën ujë të 5300 hektarët e Fushës së Maliqit dhe më gjerë 

Fushën e Korçës për hir të një liqeni për furnizimin e pandërprerë 

me ujë të hidrocentraleve mbi kaskadën e Devollit? 

Përgjigjen e di por e dua të shkruar nga ju. 

Athinë 8 shkurt 2010 

“Fjala e lirë” dhe “Gazeta Kritika” - internet 


PO DIBRËS! 

MALLKIMI I DRINIT... 

Malet na kanë shitue sepse shkelëm mbi Zana... 

Replikë shoqërore me Rexhep Ndreun 

për shkrimin “Mallkimi i malit” 

Të kuptoj i nderuar Rexhep Ndreu dhe të mbështes. Jam në 

krahun tënd ndër të tjera sepse ju jeni një fi liz i pyjeve të Dibrës, 

nga ata fi liza që nuk i përkul stuhia, bora e rrebeshi. Të kam 

lexuar herë pas here gjatë këtyre vjetëve ikjeje larg atdheut, malli 

e brenge për Dibrën dhe dibranët. Më gëzove kur në një kalendar 

për Dibrën pashë syrin tënd pas okularit të aparatit fotografi k 

në vëzhgim të bukurisë së bukurive të maleve të Dibrës, fushës 

së Ponajrit. Kam dobësi për atë bjeshkë, kam edhe një kujtim 

të mrekullueshëm, një fotografi në krye të fushës, tek burimi, 

dhuratë e mikut tim Gani Xhengo në udhëtimin me të në vitin 

1988 bjeshkëve të Korabit. E kam vënë në kapakun e librit tim 

publicistik “Njerëz që i dua”, vëllimi i parë. 

Nuk dua që ato bukuri të qëndrojnë si “margaritari në 

guaskë të moluskut”, bukuri të bjeshkëve të Korabit, të pyjeve 

e liqeneve të Lurës, të pyjeve e liqeneve të Kacnisë, Tërnovës, 

Kallkanit... 

Dua që ato të jenë gjerdanë margaritarësh mbi qafën e Dibrës, 

mbi male e luginën e Drinit të Zi, lugina më pjellore dhe më e 

madhe e Shqipërisë së brendshme. 

Kemi bërë shumë gabime i nderuar Rexhep, gabime që nuk 

do të na i falin brezat. Më duket se thashë një fjalë që nuk shkon. 

JO SKAVICËS! 

55


Jo gabime por FAJE (me germa kapitale) kemi bërë. 

Dibra i nderuar mik kishte një pasuri që nuk e ka vend tjetër 

në Shqipëri, kishte pyllin. Nuk e kam fjalën thjesht për pyllin me 

rrënjë, degë e gjethe, me dushk, bredh, pishë, mështekën, arne e 

të tjera lloje. Fjalën e kam tek shpirti mbrojtës popullor i pyllit 

për pyllin. 

Edhe ti, edhe unë, e dimë se mbi Tejs të Radomirës ka një 

pyll të bukur me pisha, pyll që në pamjen e zhveshur kullosore 

të Korabit më ngjan me fl oririn e cucave-nuse të Radomirës 

mbi gushë ( e ke dëgjuar këngën “Cuca e Radomirës faqet me 

nishana... të Muharrem Xhedikut ?) E pra ai pyll, ku askush 

nuk prek një krande, është jeta e fshatit, është siç thonë vendasit 

“Vakuf”, është mbrojë e fshatit nga rrëshqitja e malit, është 

mbrojë nga ortekët. 

Atë ditë të gushtit 1988 kur mbi Sorokol shpërtheu stuhia 

kam qenë atje. Jo në qendër por në skaj të stuhisë, sapo kisha 

kaluar Veleshicën dhe u ndala në Sllovë. Isha bashkë me mikun 

tim, të ndjerin Baftjar Shahini. Kam një fotografi të pamjes 


PO DIBRËS! 

pas rrebeshit fi ksuar nga Katastrofë 1988” 

Sllova. Kam disa fotografi 

dy ditë më pas kur u ktheva 

dhe përshkrova në një 

reportazh katastrofën. 

Ai rrebesh i dashur 

Rexhep luajti vendit të 

gjithë malin e Sorokolit. E 

çau,e copëtoi, e përplasi 

siç përplasen e llokoçiten 

njëra me tjetrën rrobat 

në rrobalarëse, bëri çfarë 

mund të bëjë një forcë e 

verbër e natyrës. 

Veçse, kjo “forcë 

qorre” në një moment u 

bë me sy. U bë kur tërbimi 

i saj ndeshi në pyllin e 

Tejsit. Atje hapi sytë dhe 

pa se nuk mund të ndeshej 

me rrënjët e pyllit, degët 

i theu por rrënjët nuk i 

shkuli. Rrënjët e pyllit 

janë “betoni” më i fortë 

i natyrës,”beton” që deri sot njeriu nuk ka arritur ta bëjë me 

çimento dhe aliazhe të ndryshëm lidhës. 

“Vakufe”, vende që populli i konsideron të shenjtë, ka në çdo 

fshat të Dibrës. Godvija po mos kishte “vakufi n” mbi kokë, një 

fshat ashtu si edhe Krajka vendosur mbi formacione rrëshqitëse 

do t’i kishte marrë Zalli e shkrirë në turbullirat e Drinit. Nuk ka 

ndodhë kjo sepse fshatarët e Krajkës dhe Godvisë shkonin deri 

afër Pratit për dru zjarri dhe në pyllin mbi fshat nuk prisnin 

asnjë degë. 

Nuk po vazhdoj me “vakëfet” e tjerë, në çdo fshat të Dibrës, 

JO SKAVICËS! 

57


“vakëfe” që, me sa dëgjoj e lexoj nga 1000 kilometra larg, i kanë 

ruajt themelet e kullave të Dibrës, të qëmotshmet dhe të ditëve 

tona. 

Po kthehem nja 60 vjet pas, kur ende isha fëmijë, kur nga 

Brezhdani kalonim natën Drinin për ta kapur mëngjesin në 

Bufull apo kur kalonim urën e Muhurrit për të larë sytë në Krue 

të Zi mbi fshatin Shqath. Ngarkonim kafshët me dru të thatë 

(detyrimisht të thatë) me kujdesin që kur të kalonim Urën në anë 

të samarit të kishim vetëm kërrabat të gjalla. Përndryshe, le që 

na shkarkonin drutë, na merrnin kafshën por edhe na gjobisnin 

aq sa nuk merret me mend sot. 

Në vjeshtë të vitit 1988 kur përjetova në Lurë “masakrën e 

bishtave”, kur për të bërë bishta veglash priteshin lisa të mëdhenj, 

kur këta bishta kalonin nën bekimin e “partisë dhe pushtetit në 

rreth” nga privati nëpër llogarinë e kooperativës për të rritur 

artifi cialisht vlerën e ditës së punës, bëra një shkrim atëherë në 

një gazetë qendrore, shkrim që solli në Lurë kontrollin e shtetit, 

kontroll i cili përballë fakteve që zbuloi nuk pati guximin të më 

groposte mua, por as guximin që të groposte titullarë në rreth. 

Atëherë kisha shkruar se “kur pylli i dha bisht sëpatës preu 

veten e vet”. 

Tani, pas 22 vjetësh, kur në një emision televiziv pashë se 

si ishte masakruar Parku Kombëtar i Liqeneve të Lurës, kur në 

udhëheqje të masakrës ishin rojtarë pyjesh me makina 4 x 4, 

“Xhip” apo “Tuareg”, madje kërcënues me armë ndaj gazetarëve, 

ula kokën në faj. 

Ti je “dashnor i pyjeve” i nderuar Rexhep kurse unë jam 

“dashnor i pemëve”. Unë - agronom i mesëm, Hilmi Karasanibeu 

i Brezhdanit i sapo dalë nga burgu dhe Setki Vojka- punëtor, 

në shkurt të vitit 1960 kemi piketuar me tre zhalonë të lidhur në 

formën “kuikonç” bllokun frutorë në Gjarajcë, bllok që sipas idesë 

së Heroit pa titull të Frutikulturës në Dibër Xhavit Hysës u mboll 

me arra në distancë 8 me 8 me qëllim që kur të takohen kurorat 

e tyre të pritej një rresht për të shkuar në distancën biologjike 


PO DIBRËS! 

16 me 16 metra. Gjarajca u mbush me arra, mollë e kumbulla, u 

fut e tëra nën ujë nëpërmjet sifonit të Muhurrit. Blloku i arrave 

konsiderohej si më e madhi bllok i mbjellë nga dora e njeriut jo në 

Shqipëri por në Ballkan, ashtu siç konsiderohej blloku i vishnjave 

në Kabe, ashtu siç konsideroheshin blloqet e tjerë në Kastriot, 

Ostush, Sllovë, Shumbat, Kuben, Qenok... ashtu siç konsiderohej 

edhe blloku i Kuplonit, projektuar e zbatuar nga Haki Kola e Met 

Ramizi, si bllok i lajthive “Visoku” dhe i qershive “Napolon” që 

piqeshin në gusht... 

Kam një fotografi të bllokut të arrave mbetur në kunja si 

kunja varresh mesjetarë. Po ta dërgoj... 

Më vjen keq i nderuar Rexhep që këto “pyje frutash”, u 

prenë dhe Dibra që prodhonte njëqindmijë kuintal fruta në vit 

dhe kishte një kompleks përpunues frutash e perimesh modern 

për kohën, merr mollë në Maqedoni e konserva frutash në 

Bullgari. 

Më vjen keq i nderuar Rexhep që në Dibër, në Peshkopi ku siç 

më thonë bulevardi kryesor i saj është mbushur me buste, nuk ka 

vend jo për një monument por as edhe për një bust të thjeshtë të 

Xhavit Hysës, njeriu që persekutimin e tij lidhur me gjininë dhe 

gjakun e mundi me heroizmin për ngritjen e pyjeve frutorë. 

Mos ndërruam temë i nderuar Rexhep? 

Unë them jo. Kjo për arsye se malet e Dibrës, siç thoni ju na 

kanë nëmur, na kanë shitue sepse shkelëm mbi Zana... 

E keqja është se mallkimi tash na ka zënë, na ka paralizuar 

jo vetëm trupin por edhe gojën. Nuk kemi gojë të fl asim, mik i 

dashur. Koha jonë e “moshës së tretë” nuk ka gojë të fl asë. Ne nuk 

i vumë “pritë” me “pushkë” tek “Ura e Muhurrit” shkatërrimit të 

pyllit. Ne nuk ia dhamë pyllin atij që i takon, fshatarit të maleve, 

siç i dhamë tokën fshatarit të fushave të përftuara nga bonifi kimi 

me djersën e tërë popullit shqiptar. Ne, me një gjysmë IFA me 

anje pishe e me një krah me postaqi i lamë malet dhe zbritëm të 

jetojmë në baraka në periferi të metropoleve. Na i morën malet, 

na i morën pyjet, na i prenë mollët, arrat, qershitë e kumbullat. 

JO SKAVICËS! 

59


Na i morën ne për tua lënë pushtetarëve. 

A e mban mend i dashur Rexhep historinë “drurit të arrës”? 

Ai që preu arrat e Dibrës, arra që jetojnë pesëqind vjet, arra një 

kilogram i të cilave, siç thotë Haki Kola, është i barabartë me 7 

kilogram mish, e që me të vërtetë kanë qenë “mishi i fukarait” 

në ditë zie, ai njeri nuk e ka lëshuar gjatë gjithë këtyre viteve 

kolltukun e ministrit. 

Ju në shkrimin tuaj lakonit lavdërueshëm emrin e një ministri 

të ditëve tona. Më vjen keq i dashur por derisa pyjet, mjedisi të 

drejtohen nga inxhinierë nafte apo me agro-politikanë servilë të 

racës “xhuvele”, malet do të na mallkojnë për jetë të jetëve... 

Domethënës ka qenë një tregim në librin e këndimit të 

brezit tim, nxënësve të fundviteve dyzetë. Nuk më shqitet nga 

kujtesa. 

...Një plak nëntëdhjetë e ca vjeç po mbillte një pemë. Një 

udhëtar, i çuditur, i thotë: “Shpreson që të hash frutat e asaj 

peme?”. Plaku i mençur i thotë: “Mbollën të tjerët, hëngra unë, 

tani mbjell unë të hanë të tjerët”. 

Ne hëngrëm nga ato që mbollën prindërit tonë, mbollëm 

edhe vetë. Pastaj morëm sëpatën dhe i premë në rrëzë. Premë 

degën ku kishim vënë këmbët pa menduar se do t’i biem kaq 

keq tokës me kokë. 

Ti i nderuar Rexhep fole për mallkimin e malit. Bëre mirë, 

më dhe edhe mundësinë të komunikoj me shpirtin tënd të vrarë 

nga kjo kohë e tmerrshme që kalojmë. 


PO DIBRËS! 

Unë i dashur Rexhep kam përgatit për botim një libër ku 

shkruaj për “Mallkimin e Drinit”. Drinin e Zi duan ta kthejnë 

nga lum në liqen, duan ti venë një pritë dhe të mbysin Luginën 

e Dibrës, Trojet e tij miliona vjeçare. Të mbytësh trojet e njeriut 

është krim, por të mbytësh “trojet” e Drinit është mallkim mbi 

mallkim, mallkimi i natyrës, mallkim që vret... 

Drini i Zi nuk do të jetë më Drini i Zi, do të tjetërsohet në 

“Liqeni i Zi”. Kob më ndjell ky emër, nëmë, mallkim. Dhe në 

qoftë se mallkimi i pyllit, “rrëshqitjet e tokës” merr me vete një 

lagje apo një fshat, mallkimi i Drinit kthyer në “Liqen të Zi” do 

të marrë me vete gjysmën e Shqipërisë 

Dibra nuk duhet lënë të mbytet nga “Diga e Skavicës” ashtu 

si nuk duhej lejuar sëpata mbi pyje dhe mbi pemët frutore të saj 

dy dekada më parë... 

Nesër do të jetë vonë, shumë vonë... 

JO SKAVICËS! 

61 

Athinë, 7 mars 2010


LETËRKËMBIME PËR 

“MALLKIMI I DRINIT” 

Bisedë me Hamit Salkurtin 

Mirëmëngjesi i nderuar Z. Abdurahim, 

Shkrimi juaj më pëlqeu shumë dhe ishte një kronologji ndër 

vite dhe për çështje shumë të rëndësishme që pa to nuk do të 

ketë mbijetesë. 

Me respekt 

Hamiti 

* 

* * 

Faleminderit i nderuar Hamit! 

Nga mbiemri e shoh se je prej Rashnapoje, komshiu im në 

troje të të parëve. 

Nuk e di i kujt je. Unë njoh shumë Salkurte por midis tyre 

e pashlyer në kujtesë është fi gura e Vehbi Salkurtit. Nuk e di në 

se jeton apo jo por me siguri jetojnë djemtë dhe nipërit të cilët i 

përshëndes dhe u uroj të gjitha të mirat. 

Unë e ti nga Skavica nuk mbytemi, nuk na mbyten as trojet 

as varret e të parëve por na mbytet Dibra e tërë, shuhet nga liqeni 

një trevë nga më të lashtat e popullit shqiptar. Shpejt do të dalë 

libri im PO DIBRËS, JO SKAVICËS. Shpresoj që Dibranët do të 

bëhen bashkë për të mos u ndërtuar Skavica por për tu ndërtuar 

hidrocentrale mbi kanalet ujitës dhe mbi degët e Drinit të Zi, 

energji e cila ma do mendja se do të jetë, në mos më e madhe, 

sa ajo e Skavicës. 


PO DIBRËS! 

Faleminderit që më erdhe në këtë mëngjes Athine dhe solle 

në kujtesën e shpirtit Rashnapojën dhe Salkurtet. 


Athinë, 9 mars 2010 

* 

* * 

Përshëndetje edhe njëherë për këtë mëngjes, 

Unë jam djali i Hasan Salkurtit, dhe Salkurtet me Ashikët 

kanë lidhje të ndryshme por një lidhje që nuk i ndan ato është që 

ne jemi vëlla me troje sepse trojet tona lidhen me njëra tjetrën. Sa 

për Vehbi Salkurtin ai ka lënë dy djem dhe katër vajza. Ai vetë 

ka vdekur para nja 10 vitesh. Njeri nga djemtë e Vehbiut është 

në Athinë si dhe ju dhe punon atje. 

Për ato që ti shkruan janë shumë të vërteta për Drinin e Zi. 

Sa herë unë diskutoj me shokët për Skavicën ju them që ato që 

janë larguar me dëshirë janë larguar dhe shumë mirë kanë bërë 

por ne që kemi ngelë jemi më keq nga ndërtimi i këtij liqeni 

super gjigant për Dibrën, ku asnjëherë nuk do të hiqet mjegulla 

dhe lagështia, ku nuk do te kemi një luginë të Drinit ku nuk do 

të arrijmë ta shohim ndonjëherë Malin e Runjës siç e shohim sot 

apo dhe shumë efekte mjedisore do të ndodhin për shkak të atyre 

mendimtarëve koti të qeverisë. 

Siç edhe ju keni përmendur edhe mua nuk më hiqet nga 

mendja që sa për energji do të prodhohej shumë më shumë 

energji me skema të vogla se sa të mendohet për një skemë të 

tillë gjigante ku ndoshta për nja 20 vjet nuk do të ketë problem 

përmbytje por mund të vijë një moment dhe mund të ndodhë 

dhe shumë më keq se këtë vit ndodhi në Shkodër nëse Liqeni 

i ngritur në Dibër me pritën e Skavicës dhe atëherë do të na 

mallkojnë brezat që do të vijnë dhe do të kenë shumë të drejtë 

nëse ne nuk do të fl asim. 

Me respekt 

Hamiti 

JO SKAVICËS! 

63


BISEDË ME DURIM KABËN 


E lexova shkrimin dhe të falënderoj që e dërgove edhe në 

adresën time. 

Unë kam lindur në vitin 1976 dhe diçka mbaj mend nga 

sistemi i kaluar, por kronologjia e ngjarjeve dhe fakteve që ti 

përshkruan në këtë shkrim më lanë pa fjalë. 

Me respekt, 

Durimi 

* 

* * 

Faleminderit Durim! 

Më vjen mirë që më shkruan duke më ngrohur shpirtin në 

këtë mëngjes me diell në Athinë, mëngjes që në Peshkopi është 

me dëborë. 

Nuk e di nga cilët Kabe je, nga ata që janë në “ballkonin” e 

Luginës së Drinit, lagjen Kabe, apo nga ata që janë në “ballkonin” 

e Peshkopisë, fi sin Kabe. I kujtdo “ballkoni” të jesh përcilli në 

radhë të parë të falat e mia nga larg babait, nënës dhe njerëzve 

që më mbajnë mend. Nga mosha e shoh se je një vit më i madh 

nga vajza ime Erblina Ashiku. Kurse nga intelekti e shoh se je 

me të vërtetë një Kabe i vërtetë. 

Përshëndetje nga Athina e mirë u takofshim! 


Athinë, 9 mars 2010 


PO DIBRËS! 

KTHIMI I GJERGJ GJON KASTRIOTIT 

NË VENDLINDJE 

Nuk jam veçse një amator i historisë, një njeri që lexon por 

edhe tund kokën mendueshëm kur diçka i duket se nuk shkon. 

Kështu më duket edhe “debati” për Gjergjin e Gjon Kastriotit 

– Skënderbeun. Nisur nga kjo, bazuar edhe në një lajm që 

Skënderbeun – monument, mendohet që ta venë në qytetin e 

Peshkopisë, mendoj që Ai duhet vendosur në Vendlindje dhe 

në Fushëbetejat e tij si një përgjigje ndaj të gjithë atyre që janë 

hedhur direkt apo indirekt në luftë për të mohuar identitetin 

etnik dhe historik të bëmave të tij. 

Ky rast nuk duhet të humbasë për asnjë arsye, Një monument 

i Gjergjit të Gjon Kastriotit, i vendosur në Vendlindje i bën nder 

Shqipërisë dhe shqiptarëve... 

* 

* * 

Më në fund edhe Dibra do ta ketë “Skënderbeun e vet”. Kjo, 

siç mësova nëpërmjet gazetës “Rruga e Arbrit”, falë skulptorit 

Sadik Spahia dhe biznesmenit Zaim Krosi. Nuk e di nga janë 

dhe as e di në se i kam takuar ndonjëherë, por vetëm për kaq ata 

duhet të shpallen “Qytetar Nderi” të Dibrës me një motivacion 

të thjeshtë: “Sollën Skënderbeun në Dibër”. 

Por unë, nisur nga ajo që shkruhet: “Shtatorja 3.3 metra e 

lartë, do të vendoset mbi një piedestal 1.5 metra para Pallatit të 

JO SKAVICËS! 

65


Kulturës në Peshkopi 

në pranverë” mendoj 

që në Dibër të mos 

sjellim “Skënderbeun” 

por Gjergj Gjon 

Kastriotin, ta sjellim 

atë jo në Peshkopi por 

në vendin ku lindi 

dhe u rrit si Gjergji i 

biri i Gjonit dhe luftoi 

si Gjergj Kastrioti – 

Skënderbeu. 

Ndaj Gjergj 

Kastriotit, kohët e 

fundit është drejtuar 

tehu i mprehtë i shpatës 

së kundërshtarëve të 

tij shekullorë, të atyre 

që e duan “ndryshe”, e 

duan “të tyren” si hero, 

si Georgi apo si Jorgo, 

si serb apo grek (po 

përcjell edhe një fotopikturë 

me diçiturë në 

greqisht), apo duan ta 

damkojnë si “tradhtar të Islamit”. Së fundi, paqenësinë e tij si 

shqiptar dhe si hero i madh kombëtar i shqiptarëve po mundohen 

ta sulmojnë nëpërmjet babait, Gjon Kastriotit, duke e quajtur atë 

Ivan apo dreqi e di se çfarë u thotë leksikoni i gjuhës së tyre. 

Gjon Kastrioti, Gjon Dibrani, siç e quan R. Voltarrano, tashmë 

nuk diskutohet se është dibran. 

“Fakti që në Sinë të Dibrës, shkruan Kristo Frashri, historian 

i madh, biograf i Gjergj Gjon Kastriotit – Skënderbeut, dy 

orë larg fshatit Kastriot, i cili ndodhet po ashtu, siç shënon 


PO DIBRËS! 

kronika e Lukarit, pranë lumit Drin, tre ose katër breza pas Pal 

Kastriotit, ekzistonte një familje me të njëjtin mbiemër, siç është 

ajo e Dhimitër Kastriotit, kjo nuk është e rastit. Kjo tregon se 

Kastriotët ishin vendosur prej kohësh në fshatin Sinë”. 

Por edhe pse ishin në fshatin Sinë Kastriotët pronat e tyre 

i kishin poshtë në fushë. Në mes të kësaj fushe ndodhet fshati 

Kastriot. Pikërisht në disa pika të caktuara të këtij fshati, një 

varg i tërë toponimesh janë të lidhura me emrin e babait të 

Skënderbeut, siç janë Kulla e Gjonit, Kopshti i Gjonit, Pusi i 

Gjonit, Ograja e Gjonit... Të gjitha këto të dhëna, përfundon 

Kristo Frashëri, mbështetin traditën popullore dibrane, sipas së 

cilës Skënderbeu lindi në Shëgjerth (lagje e Sinës) dhe u rrit në 

Çelias (lagje e Kastriotit). 

Nuk ka pse të citoj Hazis Ndreun dhe Ali Hoxhën që patën 

meritën e madhe që nëpërmjet toponimisë të sjellin në vëmendje 

të historianëve fakte se Gjergj Kastrioti “lindi në Shëgjerth (lagje e 

Sinës) dhe u rrit në Çelias (lagje e Kastriotit)” dhe se beteja e parë 

dhe fi torja e parë me rëndësi evropiane – afrikane - aziatike (bota e 

asaj kohe) mbi hordhinë osmane, u shënua në vendlindjen e tij. 

Nisur nga fakti tashmë i pakontestueshëm se Gjergj Kastrioti 

lindi në Sinë të Dibrës, u rrit në Kastriot, u kthye në Shqipëri 

në Dibër, mori besën dibrane në “Kuvendin e Dibrës”, zgjodhi 

Dibrën për betejën e parë dhe për 17 nga 24 betejat e tij fi timtare 

mbi hordhinë më të madhe të kohës, si dhe të tjera vlera të 

Tij, mendimi im është që përmendorja në fjalë të vendoset në 

VENDLINDJE. 

Gjergj Kastrioti ishte njeri i lirë. Ai, në tërë betejat e tij, nuk u 

mbyll kurrë në ndonjë kështjellë. Ta mbyllësh atë në një bulevard 

të vogël këmbësorësh, përpara një pallati kulture që mban emrin 

e “Haki Stërmillit”, me vështrim mbi pullaze tjegullash pallatesh 

të vjetra dykatëshe në moshën për tu prishur, mendoj se është 

gabim dhe duhet parë. 

Po ku duhet të vendoset monumenti i bronztë i Gjergj Gjon 

Kastriotit? 

JO SKAVICËS! 

67


Përvoja e dymbëdhjetë viteve emigracion më ka mësuar 

se kujtesat e mëdha të një kombi asnjëherë nuk janë mbyllur 

mjediseve të vogla. Ata janë vendosur në pika të larta ku heronjtë 

“shohin” larg dhe ku njerëzit i shohin nga larg, me dëshirën e 

madhe tu afrohen, 

madje edhe të 

kalojnë çaste të 

bukura çlodhjeje 

shpirtërore e 

kujtese historike. 

Ata janë vendosur 

ose në vendlindjen 

e tyre ose në vendet 

ku kanë bërë 

histori. Mendoj që 

edhe ne, në kushtet 

e hapjes me botën 

duhet të hapemi. 

Statuja e madhe 

e Skënderbeut 

duhet të vendoset 

në një vend që 

bota ta shohë edhe 

nëpërmjet sistemit 

satelitor, në një vend që të dominojë vendlindjen dhe 

fushëbetejat e tij. 

Po cili është ky vend? 

Mendimi im është që Gjergj Gjon Kastrioti të vendoset në 

Sukë të Arrasit, në atë kodër që i qëndron gjithë luginës së Dibrës 

si far. Aty, Gjergj Gjon Kastrioti - Skënderbeu duhet të vendoset 

në atë mënyrë që djathtas të ketë “Shëgjerthin”, majtas “Çelinë” 

poshtë “Fushën e Torviollit” dhe përpara Dibrën mbarë. Ai duhet 

ta vështrojë Lindjen si sfi dë që i bëri asaj në të gjitha betejat. Pas 

ai duhet të ketë Malet e Dibrës, ato male që iu bënë mburojë e 


PO DIBRËS! 

që luftuan deri në fëmijën e fundit pas vdekjes së tij, Çidhnën... 

Piedestali i lartë dhe mjedisi rreth e qark krijojnë mundësinë e 

“shkrimeve” të tjera në art për bëmat e mëvonshme të dibranëve 

si “Kuvendi i Arrasit”, “Qeverinë e Arrasit”dhe ngjarje të tjera 

të shumta historike të zonave për rreth. 

Një kompleks turistik, një restorant me ballkone që shohin 

malet me Korabin në krye dhe luginën e Drinit në të dy krahët, një 

restorant me “Troftë Sete”, pse jo edhe një qendër administrative 

e komunës me një muze që mund të “shpërngulet” nga Sina, do 

të përbënin perlën turistike të historisë së Dibrës. 

Më ka ndodhur që në vitet tetëdhjetë të jem ciceron i një 

grupi gazetarësh të huaj në udhëtimin e tyre tek Liqenet e Lurës, 

Kanali i Setës etj. Në Qafë të Arrasit kërkova të ndalojë autobusi 

i vogël turistik. I udhëhoqa gazetarët në shkallët e sajuara drejt 

majës, midis dy rreshtave të ngarkuar me kumbulla të pjekura, 

drejt Sukës së Arrasit. U befasuan nga pamja mbrëmësore me 

Drinin nën këmbë e Korabin mbi krye. Por, kur u tregova për 

Gjergj Kastriotin – Skënderbeun, vendlindjen dhe vendluftimet 

e tij fi timtare, kur për një çast i ktheva pesë shekuj më pas duke 

u thënë që t’i përfytyronin radhët e mollëve të Kastriotit dhe 

Ostushit dhe radhët e kumbullave të Shumbatit, si ushtarë në 

betejën e parë të Skënderbeut dhe në fi toren e parë historike të 

botës së asaj kohe mbi hordhinë osmane, befasia e tyre arriti 

kulmin. Aty, për të dytën herë atë ditë, pas pamjes së bukur tek 

Liqeni i Madh, pash një njeri të ulet në gjunjë e të lutet si para 

Zotit... 

Vendosja e monumentit të Gjergj Gjon Kastriotit mbi Sukë të 

Arrasit mendoj se duhet parë edhe në një tjetër këndvështrim. 

Dibra ka një festë të vetën, një festë popullore me rrënjë 

pagane. Ajo festë ka emrin e Gjergjit, “Shën Gjergji”. Festohet 

gjithnjë më 6 maj. 

A nuk do të ishte bukur që kjo festë të shpallej si “Festë 

Popullore e Dibrës” ashtu siç tashmë është shpallur (edhe si festë 

zyrtare) “Dita e Verës e Elbasanit”? 

JO SKAVICËS! 

69


Vendi, por edhe pozicioni gjeografi k, lejon veprimtari të 

bukura në natyrë. Lejon që aty të zhvillohet një garë e bukur 

blegtorale se kush do të sillte në konkurs “qengjin apo kecin më 

të madh”, një festival këngësh për pranverën nga fondi shumë 

i pasur folklorik i zonës, që nga Lura, Selishta e deri në Reç e 

Kala të Dodës. 

Gjergji i Gjon Kastriotit - Skënderbeu, nuk duhet të “burgoset” 

në një bulevard të vogël, nuk duhet të “fshihet” pas degëve të 

blirit. Gjergj Kastrioti nuk e ka njohur kurrë as “burgun” e as 

“fshehjen”. Nuk e ka njohur i gjallë, nuk duhet ta njohë edhe si 

statujë. Ai duhet të vendoset atje ku i bën nder Dibrës dhe tërë 

Shqipërisë, në vendlindjen dhe fushëbetejën e tij të madhe. 

Dikush do të thotë se është larg. Unë, nisur nga hapësirat që 

përshkoj në fundjavë për një “kafe” apo për një “drekë”, them 

se është shumë afër, vetëm 20 kilometra nga Peshkopia dhe 100 

kilometra (kur të bëhet Rruga e Arbrit) nga Tirana. E çfarë janë 

120 kilometra me infrastrukturën që do të krijohet detyrimisht 

edhe në Dibër për të pirë një kafe apo për të ngrënë një drekë me 

“troftë të pjekur në prush” në atë vend zanash për nga bukuria 

dhe të vetmin për nga historia? 

Ndokush do të thotë se Fusha e Çidhnës, Kastrioti, “Çelia” 

dhe tërë lugina e Drinit nga Reçi në Gjoricë do të mbytet. Unë 

e kam thënë fjalën time për këtë dhe pres që ta thonë tërë 

dibranët. Por, edhe sikur kokëfortësia e shtetit ta mbysë Dibrën, 

vendlindjen dhe vendbetejat e Gjergj Kastriotit – Skënderbeut, 

monumenti i Gjergj Gjon Kastriotit atje e ka vendin, si një FAR 

– drite, nder për Dibrën dhe tërë Shqipërinë. 

Ky ishte një mendim imi, mendim që e ve në debat me 

historianë, njerëz të artit dhe të kulturës, me Sadik Spahinë, 

Zaim Krosin, Naim Plakun, Qerim Sulën, Përparim Tomçinin, 

Ali Hoxhën, Adem Bungurin, Luan Kabën, Xhaferr Martinit, 

Moisi Murrën, Hajri Shehun, Bajram Krrashin dhe të tjerë që 

për momentin nuk i sjell dot emrat në kujtesë. 

E ve në diskutim edhe me njerëz që kanë pushtet, pushtet 


PO DIBRËS! 

të votës së popullit apo të emëruar; me kryetarin e bashkisë së 

Peshkopisë z. Krosi, kryetarin e komunës së Arrasit, kryetarin e 

komunës së Fushë – Çidhnës, prefektin e Dibrës z. Seiti, sekretarin 

e prefekturës z. Begu, deputetët e zonës dhe të tjerë. 

Për Gjergjin e Gjon Kastriotit, për përmendoren e Tij, duhet 

të vendosin intelektualët dhe jo pushtetarët. 

Unë e thashë mendimin tim, edhe pse e di se do të përballet 

me heshtje ashtu siç po përballet edhe mendimi për t’i thënë ndal 

“Mbytjes së Dibrës”. 

E shkruara mbetet... 

JO SKAVICËS! 

71 

Athinë, 11 dhjetor 2008 

Rruga e Arbrit, dhjetor 2008 

Fotopiktura që paraqes është marrë nga një kalendar grek. 

Në të shkruhet: 

Jorgos Kastriotis (pikturë e Konstantin Potamjanit) 

17-I-1467 Vdekja e Kastriotit – Skënderbej-Historia e 

Epirotasit Grek Jorgji Kastrioti është epike...


TOPONIMIA ΝË RRËNJË TË KASTRIOTËVE 

Faqe historie që i mbyt hurdha e Skavicës 

Gjergj Kastrioti lindi në Kullën e Gjon Kastriotit. Po ku ka 

qenë Kulla e Gjon Kastriotit ? Në cilën Odë shqiptare u vendos 

dhe u përkund djepi, i vetmi mjet që shtriu e lidhi me dizga të 

leshta Gjergj Kastriotin ? 

Barleti, që konsiderohet më pranë tij në kohë e hapsirë, na fl et 

për Emathian, që studjuesit e mëvonshëm (Biemi, Tivarasi, Noli) 

e lidhën me Matin, lidhje që Kristo Frashëri e kundërshton, kurse 

Edith Durham, në “Brenga Ballkanike”, duke cituar Strabonin 

thotë se “Ai vend që tani quhet Maqedoni, dikur quhej Emathia” 

(f.433), emër i cili, sipas saj, do të thotë “ E Madhja”. 

Autorë të tjerë, korifej në historiografi në shqiptare si Aleks 

Buda e të tjerë, bazuar në përshkrimet e Barletit dhe të disa 

autorëve të tjerë, i kërkuan rrënjët e Kastriotëve në Has të Kukësit. 

Të tjerë i kërkuan dhe i kërkojnë rrënjët e Kastriotëve, madje 

edhe të Vojsa-vës, në Mirditë kur të tjerë autorë, jasht kufi jëve të 

Shqipërisë së sotme, por brenda kufi jëve shekullorë shqipfolës, 

rrënjët e kësaj të fundit (Vojsavës ) i gjejnë në Pollog e fshatin 

Gradec në Gostivar. 

Të tjerë autorë, hajdutë të historisë, Gjergj Kastriotin janë 

munduar e mundohen ta quajnë dikush Georgij e dikush Jorgji, 

dikush sllavoserb, sllavomaqedonas apo grek. 

Gjergj Kastrioti lindi në Shqipëri, lindi shqiptar, u rrit si 

shqiptar, lufoi siç luftojnë shqiptarët, me shpatë në dorë, dhe 

vdiq shqiptar. 


PO DIBRËS! 

Për mendimin tim, nuk ka rëndësi në se Gjergj Kastrioti lindi 

në Mat, në Dibër, në Has, në Krujë a gjetkë. E rëndësishme është 

se ai qe, në rradhë të parë, një shqiptar i madh, pastaj një dibran 

i madh, a matjan i madh, a hasjan i madh, a krutan i madh. 

Në qoftë se unë në prezantimin tim do të përdor “prashajkën” 

duke tërheq pas vetes e paraqitur para jush tezën se Gjergj 

Kastrioti lindi në Kullën e Gjon Kastriotit në Dibër duke e 

lidhur me toponiminë që personalisht e njoh, lindi në Dibër, e 

cila gjeografi kisht gjëndet atje ku takohen vektorët e popullsisë 

shqipfolëse, qendra gjeografi ke shqiptare, nuk i mbyll rrugën 

kërkujt që të thotë fjalën e vet mbi fakte e dokumente. Rrugën ua 

mbyll vetëm atyre që emrin Gjergj e shkruajnë dhe e shqiptojnë 

Georgij apo Jorgji. 

Barleti dhe të tjerë studjues, të afërt apo të largët në kohë 

me Skënderbeun, na ka lënë dyzina emra vëndesh që lidhen 

me lindjen dhe jetën e Skënderbeut. Këta emra, studjues dhe 

historianë të vonët i kanë lidhë me Matin dhe me Hasin. 

Çuditrisht ata, për një kohë të gjatë nuk i kërkuan në Dibër. 

I pari, në shekullin e kaluar, në vitin 1940, në përmbledhjen 

JO SKAVICËS! 

73


historike, ende në dorëshkrim ( ! ), “ Dibra në prak të historisë”, 

Haki Stërmilli, autori i të parit roman historik kalorsiak shqiptar, 

“Kalorësi i Skënderbeut”, duke kundërshtuar Nolin paraqet si 

çelës për tezën e tij se Gjergj Kastrioti lindi në Dibër, toponiminë e 

cila përkon tërësisht me emrat dhe emërtimet e vendeve historike 

të cituara nga Berleti, Bjemi, Anonimi i Venedikut dhe të tjerë. 

Skënderbegasi i madh Kristo Frashëri në artikullin e vet 

me titull “Nga ishin Kastriotët ? Ku lindi Skënderbeu? “( gazeta 

“Mësuesi” 4 dhe 11 shtator 1974 ) çështjeve në burimet historike, 

arkivore dhe letrare, u shtoi edhe të dhënat toponimike të 

mbledhura në teren. 

Nga analiza e të dhënave, ai nxorri konkluzionin se me emrin 

Has autorët e ndryshëm nuk kanë patur parasysh Hasin e sotëm 

mbasi ai deri në shekullin XVI nuk quhej Has por Pashtrik, por një 

nga krahinat e Dibrës, qendra e së cilës ishte Qidhna e masakruar 

barbarisht nga Sulltan Mehmeti II më 1466 ( ku u kaluan në tehun 

e thikës dhe të shpatës më se dhjetmijë burra, gra, fëmijë e pleq të 

strehuar aty për t’i shpëtuar genocidit otoman) në gjirin e së cilës 

ndodhen fshatrat Kastriot, Sinë dhe Gardhi i Poshtëm, që lidhen 

historikisht me familjen e Skënderbeut. Nuk është e rastit, thotë 

autori, që bashkëkohësi i heroit R. Voltarrano e quan të jatin e 


PO DIBRËS! 

Skënderbeut Gjon Dibra apo Gjon Dibrani. Kristo Frashëri thotë 

se nga defteri turk i përpilluar në vitin 1467 del se në fshatin Sinë, 

që një shekull më parë ishte zotërim feudal i Pal Kastriotit ( gjyshi 

i Skënderbeut ), banonte një familje me të njëjtin mbiemër – familja 

e Dhimitër Kastriotit. “ Fakti që në Sinë të Dibrës, shkruan K. 

Frashëri, dy orë larg fshatit Kastriot, i cili ndodhet po ashtu siç 

shënon kronika e Lukarit, pranë lumit Drin, tre ose katër breza 

pas Pal Kastriotit, ekzistonte një familje me të njejtin mbiemër, siç 

është ajo e Dhimitër Kastriotit, kjo nuk është e rastit. Kjo tregon 

se Kastriotët ishin vendosur prej kohësh në fshatin Sinë”. 

Por edhe pse ishin në fshatin Sinë Kastriotët pronat e tyre 

i kishin poshtë në fushë. Në mes të kësaj fushe ndodhet fshati 

Kastriot. Pikrisht në disa pika të caktuara të këtij fshati, një 

varg i tërë toponimesh janë të lidhura me emrin e babait të 

Skënderbeut, siç janë Kulla e Gjonit, Kopshti i Gjonit, Pusi i 

Gjonit, Ograja e Gjonit. Të gjitha këto të dhëna, përfundon K. 

Frashëri, mbështetin traditën popullore dibrane, sipas së cilës 

Skënderbeu lindi në Shëgjerth (lagje e Sinës ) dhe u rrit në Çelias 

( lagje e Kastriotit). 

Po në këtë kohë, dy autorë dibranë, Hazis Ndreu dhe Ali 

Hoxha, lindur e rritur në këtë zonë, në shkrimin “Toponimia 

në ndihmë të Kastriotëve” botuar në gazetën “Mësuesi” e 

përforcuan tezën dibrane të origjinës së Kastriotëve. Ali Hoxha 

në shkrimin “Mbi lokalizimin e fushës së Betejës së Torviollit” 

(Fushë e Çidhnës) botuar në “Studime historike” nr. 3 viti 1979, 

në vlerë të rrënjëve të Kastriotëve na jep në dorë toponime të 

tilla si Kastriot, Fusha e Kastriotit, Kalaja e Gjonit ose Kulla e 

Gjonit, Kroi i Kastriotit, Pusi i Gjonit, Zabeli i Gjonit, Kalueri 

(vend në të cilin thuhej se stërviteshin kalorsit). Çeliasi (thuhet 

se këtu ka qenë burgu), Gjuri i Luftës, Gjardhi i Poshtëm, dikur 

fshat më vete, sot lagje e fshatit Sinë e Poshtme, Gjardhi i Epër 

në Sinë të Epër. Brenda territorit “Gjardhi i Poshtëm, ose shkurt 

Shgjerth janë edhe toponimet Troja, ( ku thuhet se kanë pasë trojet 

Kastriotët) e ku ka gjurmë themelesh prej guri, Kodra e Trojes, 

JO SKAVICËS! 

75


Hambaret. Po në Sinë të Poshtme kemi edhe toponimet Pajella 

e Skënderbeut dhe Hurdha e Kalit të Skënderbeut. Në Sinë të 

Epërme ruhet toponimi Thana e Skënderbeut. Në Çidhën: Kepi 

i Xhitetit, Kepi i Matjes ( i cili sipas gojëdhënës shërbente për të 

matur ushtarët e Skënderbeut). Pusi i Skënderbeut, Guri i Kalit 

të Skënderbeut ( në të cilin thuhej se Skënderbeu ka pas lidhë 

kalin e tij), Kalaja e Skënderbeut etj. 

Hazis Ndreu në shkrimin e 14 janarit 1976 në gazetën 

“Mësuesi” vë në dukje se materiali toponimik i trevës së Dibrës 

jo vetëm pajtohet me burimet dokumentare mbi Skënderbeun, 

por ka edhe veshjen folklorike Kastriotase, gjë që i mungon 

materialit toponimik të viseve të tjera. 

Për rrënjët e Kastriotëve në trevën e Dibrës fl et edhe historia 

e jetës dhe e veprës së Skënderbeut. Skënderbeu, në kthim nga 

beteja me Huniadin, në krye të treqind kalorësëve shqiptarë erdhi 

në Dibër. Cili hero historik nuk është mbështet në marshin e tij 

legjendar nga vendlindja ? Pse nuk shkoi Skënderbeu në Has të 

Kuksit por erdhi në Dibër dhe prej andej nisi çlirimin e vendit? 

Beteja e parë e Skënderbeut, ajo e 29 qershorit 1444 është 

zhvilluar në Dibrën e Poshtme, në Fushën e Çidhnës, në ato 

vende që Gjergji i Kastriotëve i njihte symbyllurazi që në vogëli. 

Cili strateg ushtarak nuk do të zgjidhte për të tërhequr në betejë 

armikun në ato terrene ku ai njeh çdo pëllëmbë toke ? 

Skënderbeu, nga 26 beteja të mëdha që ka zhvilluar kundër 

ushtrisë më të madhe e më të egër të kohës, turqëve osmanllinj, 

19 beteja i ka zhvilluar në Dibër. Cili kordhtar i madh nuk do 

të tërhiqte e ngrinte pusi kundër armikut në ato vende ku edhe 

rrënjët, degët, gurët, drurët, malet, luginat, gratë dhe fëmijët, 

do t’i kishte shpatulla e krah të fortë, armë fi toreje ? 

- Kumtesë e mbajtur me rastin e 600 vjetorit të Lindjes së Gjergj 

Kastriotit-Skënderbeut, Athinë dhjetor 2005 


PO DIBRËS! 

DIBRA DHE KONGRESI I LUSHNJËS 

“Sa herë që luftojshin malësorët tanë në Lanë të Lurës, 

ngrihesh e fl uturonte mbi ta një shqipe e cila tue u rrotullue 

gërhiste egërshëm me zanin e saj të ashpër dhe sulej drejt frontit 

të serbëve. Kjo ngjarje e mrekullueshme ndodhëte përditë sa herë 

bëhej luftë, Tue e pamë malësorët tanë këtë shqipe që fl uturonte 

përmbi krenat e tyne, pa u drashtë as nga plumbat e anmikut as 

edhe nga zhurma e luftës, përtriheshin me fuqi morale e e quejshin 

si shenjë ngadhënjimi fl uturimin e saj dhe tue brohoritë “ Besa 

besë, asht dita jonë “ sulmojshin me tërbim mbi armikun, të cilin 

e shtyjshin, shtypshin dhe e dërmojshin…” 

Janë këto shënimet e Ismail Strazimirit, të njeriut që mori 

pjesë me armë në dorë në tre luftra, historikisht të mëdha për 

tërë Shqipërinë e në veçanti për Dibrën: 

Të luftës epokale për lirinë e pavarësinë e Shqipërisë nga 

pushtimi shekullor osman. 

Të luftës për mbrojtjen e kufi jëve etnikë të shqiptarizmës nga 

synimet grabitqare të serbëve. 

Të Luftës së Madhe Antifashiste Nacional - Çlirimtare të 

shqiptarve, luftë e cila e rradhiti Shqipërinë në krahun e fi tuesëve 

të mëdhenj. 

Patrioti dibran Ismail Strazimiri ra më 16 nëntor të vitit 

1943 në Sllovë, karakollin historik të qëndresës së Eles Isufi t, ra 

heroikisht duke luftuar me armënë dorë kundër pushtuesëve 

gjermanë. 

Beteja e Lan Lurës, një karakoll në kalanë natyrore të Sinës 

JO SKAVICËS! 

77


e të Çidhnës, kala në të cilën u përkundën djepet e të parëve 

të Gjergj Kastriotit- Skënderbeut, ishte pjesë e betejës historike 

shqiptare me rrënjë në Kongresin e Lushnjës. 

Atje lindi dhe mori dhenë kënga epokale e Djelmënisë 

Dibrane: 

Drin, o lum i gjanë, Plaku i malësisë 

A ke me ia lanë Dibrën Serbisë ? 

Kurrë nuk durohet kjo robëni 

Dibra e Mojsiut asht Shqipëni 

Çohi burra, çohi 

Gjithë me besa besë 

Për Dibrën luftoni 

Me të madhen shpresë 

Lurë o vend i naltë, vend i trimënisë ! 

Aty u banë fjalët, besa e lirisë: 

Dibra do shpëtue, vend i Kastriotit 

Dibrani lirue, si ka qenë motit 


PO DIBRËS! 

Çohi burra, çohi ! 

Gjithë me besa besë ! 

Dhe lirinë festoni 

Me të madhen shpresë ! 

Dibra historike, me lufta valë- valë, 

Dera e Kastriotit, gjinit tand ka dalë. 

Ke pasur kreshnikë, por ke edhe sot, 

Ai për Shqipni, gjakun s’kursen dot. 

Kur Lushnja mblidhte në Gjirin e saj burra në zë nga e gjithë 

Shqipëria, Dibra ishte nën pushtimin serb, Dibra shëronte plagët 

e luftrave të pandërprera, mblidhëte armë dhe thante barutin 

për beteja të reja. 

Konferenca e Londrës e kishte prerë tokën e shenjtë 

shqiptare sipas anatomisë së prerjes së berrave, vijës kurrizore. 

Qendra gjeografi ke shqiptare, Verduni shqiptar në qoftëse do 

të përmendim pikën baraspeshore të Francës, njerës prej fuqive 

më të egra shqiptare të kohës, gjendej në anën tjetër të kufi rit. 

Qytetet kryesore në kurrizin tokësor të Shqipçrisë, ishin prerë me 

sopatën e mëndjeve të ndryshkura të krerëve të fuqive të mëdha. 

Nuk njihet, në asnjë vend të botës, që qytetet, qendrat e krahinave 

të priten e të lihen në njerën anë të kufi rit e fshatrat, trupi i 

krahinave, të lihej në anën tjetër. Dibra, Prizreni, Gjakova… 

qytete me histori të përveçme për shqiptarët mbetën nën Serbi, 

fusha dhe malësia e Dibrës, Prizrenit, Gjakovës…mbetën të 

gjymtuara nën… Shqipëri. 

Një miku im, Myrteza Shehu, familja tetëvetëshe e të cilit 

në shtator 1913, pas pushkatimit barbar nga serbët të babait të 

tyre Sheh Hysenit, patriot, shoqërues i Abdyl Frashërit për në 

Lidhjen Shqiptare të Prizrenit, një ndër udhëheqësit e kryengritjes 

së madhe popullore dibrane të shtatorit 1913 kundër pushtimit 

serb dhe ëndrrës së tyre moçme për të dalë fi llimisht në Drin, qe 

e detyruar të lejë pasuri e katandi dhe të ikte nga qyteti i Dibrës 

JO SKAVICËS! 

79


me “rrobat e trupit”, sa herë e takoja më përsëriste refrenin e 

një poeme të Gjergj Fishtës, poemë të cilën e kishte mësuar në 

shkollën fi llore: 

Padrejtësia e Londonit 

E la Dibrën jasht kufi nit 

S’kemi ndigjue nga asnjeri 

Të ketë kufi nëpër vi ( uji ) 

Nëpër vi e puren n’puren 

Veç ke ti e ne Prizeren 

U vunë kufi jt ven pa ven 

Solla paksa, shumë pak, nga klima dibrane që parapriu dhe 

shoqëroi dhe pasoi Kongresin Historik të Lushnjës. 

Dibra ishte nën pushtim. Lugina e Drinit, vargmalet nga 

Golloborda në Lurë e Arrën të Kukësit përbënin synimin e afërt 

të Serbisë, tashmë me një pagëzim të ri shovinist, Jugosllavi, 

kumbar i së cilës ishte Parisi. 

Nga majmalet e Nëntë Maleve të Dibrës, jugosllavët shihnin 

detin, shihnin daljen në Durrës dhe Shëngjin, shihnin ëndrrën e 

tyre të moçme, daljen në Adriatik, ëndërr të cilën do ta shuante 

pushka dibrane me barutin e thatë që solli Kuvendi i Madh i 

Lushnjës. 

Në këtë Kuvend apo Kongres, siç ka hyrë në histori morën 

pjesë tre njerëz në zë në botën dibrane të asaj kohe. 

Haki Stërmilli, shkrimtari demokrat, autori i romanit më në 

zë në vitet ’30-të, romanit “ Sikur të isha djalë “, në shënimet e tij 

“ Dibra në prak të historisë “ shënime të përfunduara më 3 prill 

1940, fatkeqësisht ende në dorshkrim shkruan: 

“Mu në këtë kohë, kur shqiptari ishte mbushun plot helm dhe 

vner kundër armiqëve të tij, një tufë patriotësh u mblodhën në 

Lushnje dhe, tue interpretue vullnetin e popullit, i thirrën botës e 

i thanë se Shqiptarët do t’a përballojshin me vdekje çdo vendim 

që mund të nepesh në dam të tanësisë toksore t’Atdheut të tyne 


PO DIBRËS! 

dhe se ata nuk 

premtojshin 

me ba asnji 

koçesion mbi 

kurriz të tyne. 

Kjo thirrje, 

që në realitet 

ishte klithma 

e zemrave 

shqiptare të 

plasuna e të 

ngufmueme prej 

dëshprimit, i 

shtangu anmiqt dhe ua rrudhu guximin, pse para tyne tash kish 

dalë një mur pengues. Menjiher ranë poshtë thikat e kasapëve, pse 

Shqiptari i shtrimë për dheu kish hovë dhe ish ngritë në kambë, 

me fuqi të jashtëzakonëshme. 

Ky qe Kongresi i Lushnjës që u hap më 21 Kallnuer 1920 dhe 

që protestoi kundër traktatit të mfshehtë të Londrës më 1915 

dhe kundër kërkesave të padrejta të fqinjve. E rrëzoi qeverin e 

Durrësit për vepra ilegale e arbitrare të kryeme prej saj, zgjodhi 

dërgatën Shqiptare për Paris, redaktoi një statut themeltar, 

zgjodhi anëtarët e Regjencës dhe ata të Senatit. Të gjitha këta 

vendime u zbatuen menjiherë dhe kabineti i formuem erdh e zu 

vend në Tiranë… 

…Në Kongresin e Lushnjës më 1920 u vunë themelet e Shtetit 

të lirë Shqiptar…Dibra në këtë Kongres u përfaqësue prej Ramiz 

Dacit, Dine Maqellarës e Dine Demës…” 

Ramiz Daci lindi në qytetin e Dibrës në vitin 1887. Mbasi 

mbaroi në Stamboll shkollën ushtrake “ Ashiret “ vazhdoi 

karierën ushtarake me gradën e ofi cerit. Ishte një ndër përkrahësit 

e zjarrtë të çështjes shqiptare. Kur u ngrit fl amuri i Shqipërisë 

në Vlorë dhe Shqipëria u shpall e Pavarur, ai ishte aty. Në janar 

të vitit 1920 ishte një ndër përfaqësuesit e Dibrës në Kongresin e 

JO SKAVICËS! 

81


Lushnjës. Ishte deputeti i parë i Dibrës në qeverinë e re shqiptare. 

Në vitin 1922 u burgos në Peshkopi dhe në rrugë drejt Tiranës, u 

vra tek Ura e Qytetit të Skënderbeut prej mercenarëve të Ahmet 

Zogut, asokohe ministër i Brendshëm. 

Dine Maqellara lindi në vitin 1875 në Maqellarë. Në vitin 

1912, bashkë me disa atdhetarë të tjerë doli maleve të Dibrës 

për të kërkuar me armë në dorë lirinë e shqipëtarëve. Ishte 

kundërshtar i ashpër i Esat Pashë Toptanit. Ishte pjesmarrës aktiv 

në të gjitha kryengritjet kundër pushtimit serb. Në janar 1920 

përfaqësoi Dibrën në Kongresin e Lushnjës. Vdiq në vitin 1928. 

Delegatët e Dibrës në Kongresin e Lushnjës shkonin me krahë 

të ngrohtë. Në Dibër, në roje të tokës së të parëve, ata kishin lënë 

një njeri që populli e quante Arusha e Maleve, në krye të forcave 

kryengritëse shqiptare në Dibër ishte Gjenerali me Shajak, Eles 

Isuf Ndreu. 

Arrasi, një fshat i vogël në grykëderdhjen e Setës në Drinin 

e Zi, fshat në Trojet e vjetra të Kastriotëve, do të shëndrrohej fi ll 

pas Kongresit të Lushnjës, në qendrën e Prefekturës së Drinit, 

prefekturë e cila shtrihej nga Llanga në kufi me Librazhdin në Has 

në kufi me Gjakovën. Asokohe Peshkopia ishte nën pushtimin 

serb. Do të shëndrrohej edhe në qendrën e Kuvendit të Arrasit, 

apo e thënë sipas gojës së popullit, në selinë e “Qeverisë së 

Arrasit”. Më 13 gusht Kuvendi i Arrasit dha kushtrimin popullor 

“ O liri, o vdekje “ . Mbi tremijë dibranë erdhën, me armë në 

dorë për të përshëndetur “Qeverinë e Arrasit”, për t’u vënë nën 

komandën e më të madhit luftëtar kundër synimeve serbe ndaj 

Shqipërisë, gjeneralit të pamposhtur popullor, Eles Isuf Ndreut, i 

sapo emruar nga Kuvendi si Komandant Forcave të Armatosura 

Dibrane. 

“Në mëngjesin e 15 gushtit 1920, shkruan Haki Stërmilli, 

u ndigjue britma “ Besë a Besë “ e Sufë Xhelilit ( nipit të Eles 

Isufi t ) dhe krisma e pushkës së tij që u zbraz kundër serbëve të 

grumbulluem tek Vorret e Shumbatit. Mbasandaj nuk u ndigjue 

tjetër veçse nji gurgullimë e vrazhdët prej krismës së pushkëve, 


PO DIBRËS! 

të mitrolozëve, të topave, të bombave dhe të gjamëve. Menjiherë 

u çue Elezi dhe u bërtiti trimave që kish aty: Në Luftë ! 

Të gjithë sulmuen. Mbrenda pesë minutave lufta kish plasë 

në të katër anët e Dibrës, qysh prej skajeve të Gollobordës e 

deri në Kala të Dodës, prej vijës së kufi rit 1918 e deri në buzë të 

kufi rit 1913. 

Në mbramë, kur po perëndonte dielli, kishte perëndue 

sundimi serb në tanë qarkun e Dibrës…” 

Kongresi i Lushnjës i dha Dibrës dhe Dibranëve lëngun 

e jetës për t’i rrënjosur thellë e më thellë rrënjët në truallin e 

qëmotshëm të Kastriotëve, i dha barutin e thatë për një fi tore të 

madhe historike. Pas tij e më tej, do të kishim për herë të parë 

një Shqipëri, ndonëse të cunguar e të prerë mizorisht. Kjo copë 

shqiptare, me përjashtim të Shën Naumit dhe Vermoshit që Zogu 

ua dha dhuratë serbëve - jugosllavë, nuk do të nënshtrohej më 

kurrë, as nga pushtimi fashist dhe nazist dhe as nga synimet e 

Jugosllavisë së Titos për t’a aneksuar atë si republikë të shtatë 

të Jugosllavisë. 

Kongresi i Lushnjës, është si vera, si vera e kuqe – gjak i 

shqiptarëve në luftrat për liri e pavarësi, sa më shumë vite të 

kalojnë aq më shumë vlera merr. 

Shpresoj që nëpërmjet kënvështrimit nga Dibra të kem sjellë 

disa vlera, nga vlerat shumë të mëdha ende të panjohura që ai 

ruan në kujtesë dhe dokumente. 

JO SKAVICËS! 

83 

Athinë, 30 janar 2005



PO DIBRËS! 

KAPITULLI I DYTË 

BASHKË PËR 

MBROJTJEN E DIBRËS 

JO SKAVICËS! 

85



PO DIBRËS! 

SHITJA, PËRMBYTJA DHE ASGJËSIMI 

I DIBRËS - TRADHTI NDAJ KOMBIT 

ALI HOXHA 

Projekti për të ashtuquajturin 

HEC-i i Skavicës, i cili parashikon 

përmbytjen e Pellgut të Dibrës që nga 

Reçi deri në Gjoricë, ka qenë përdorur 

si pretekst nga regjimi monist për të 

mos bërë asnjë investim në rrethin e 

Dibrës, duke e lënë këtë, krahinën më 

të prapambetur të Shqipërisë, sa që 

edhe rruga nacionale Kukës-Peshkopi 

ka mbetur edhe sot, ashtu siç është 

bërë qysh në vitin 1946, d.m.th. pa 

asnjë metër asfalt, unikale në gjithë 

Shqipërinë. 

Në qoftë se projekti për ndërtimin e HEC-it të Skavicës do 

të ishte zbatuar para vitit 1990, ai do të ishte bërë nga shteti 

shqiptar dhe për interesa kombëtare. Shteti shqiptar i asaj kohe, 

me kushtetutë quhej “Shteti i Diktaturës së Proletariatit”, për 

pasojë populli shqiptar ishte zhveshur nga pronësia mbi tokën 

e vet, d.m.th. ne ishim kthyer në proletarë të vërtetë, prandaj 

askush nuk kishte asnjë mundësi për të kundërshtuar projekte 

të tilla në atë kohë. Por, edhe pse shtet i diktaturës, ai vetë hoqi 

JO SKAVICËS! 

87


dorë nga zbatimi i atij projekti asgjësues,jo se nuk kishte mundësi 

për ta bërë atë HEC, por konkludoi se në rast se do të zbatohej 

ai projekt, dëmi ekonomik dhe etnokulturor do të ishte shumë 

më i madh se sa fi timi, sepse: 

1) Në aspektin ekonomik, Dibra është “Myzeqeja”, hambari 

i zonës verilindore të Shqipërisë. Ky pellg i Dibrës ka mbajtur 

me bukë jo vetëm gjithë Dibrën, por edhe Lumën, Mirditën e 

Matin, bile dhe Tiranën. Por dëmi ekonomik, për ne, qëndron në 

plan të dytë në krahasim me dëmin që shkaktohet në aspektin 

gjeopolitik dhe etnokulturor. 

2) Në aspektin gjeopolitik Dibra e Poshtme do të shpërbëhej 

sepse pjesa lindore e Dibrës do t’i bashkëngjitej pjesës tjetër që 

ka mbetur nën pushtimin serbosllav qysh prej vitit 1913, kurse 

pjesa tjetër e Dibrës, në anën perëndimore të Drinit të Zi, do të 

copëtohej dhe do t’u bashkëngjitej rretheve të Kukësit, të Mirditës 

dhe të Matit. Pra nuk do të kishte më Dibër 

3) Në aspektin etnokulturor dëmi është i pallogaritshëm, 


Lugina e qumshtit

PO DIBRËS! 

sepse nga përmbytja e këtij territori, asgjësohet një qytetërim i 

tërë, një etni e tërë, do të zhdukej e gjithë Dibra me gjithë historinë 

e saj, gjithë ato gjurmë të qytetërimit të lashtë iliro-pellazge, si 

dhe Principata e Kastriotëve dhe terreni ku u zhvilluan 19 betejat 

fitimtare të Skënderbeut, kundër supërfuqisë më të madhe 

të botës në atë kohë, nga 24 beteja gjithsej që ai bëri kundër 

Perandorisë Osmane; po kështu do të zhdukeshin edhe të gjitha 

varret e mijëra dëshmorëve të rënë për mbrojtjen e atdheut nga 

pushtuesit e të gjitha kohërave, duke u përmbytur përgjithmonë 

nga uji i atij “deti” artifi cial. 

Në këtë aspekt, nisur nga ky këndvështrim, do të theksojmë 

se, në qoftë se vëllezërit tanë të Dibrës së Madhe që u detyruan 

të shpërnguleshin nga invadimi i pushtuesve serbo-sllave në 

vitet 1913-1920 dhe u vendosën në Tiranë, ata, kurdo që të 

kthehen në Dibër të Madhe, tokat dhe pronat aty i kanë. Edhe 

vëllezërit tanë çamë do të kthehen një ditë në trojet dhe pronat 

e veta në Çamëri, ashtu siç u kthyen vëllezërit tanë kosovarë në 

trojet e veta pas shpërnguljes masive të vitit 1999, të cilët pronat 

dhe shtëpitë e veta, edhe pse të djegura e të bombarduara nga 

agresioni serb, aty i gjetën ato dhe i bënë të reja, bile edhe më të 

mira nga ç’ishin më parë; Edhe palestinezët, herët a vonë, do të 

kthehen një ditë në trojet e veta në Palestinë, rindërtojnë shtetin 

e vet, sepse tokën aty e kanë. Ndërsa pas përmbytjes së Pellgut 

të Dibrës nga ai “cunam” njerëzor, nga uji i liqenit, më saktë, i 

detit të atij projekti ogurzi, e gjithë Dibra me historinë e saj do të 

zhdukeshin nën ujë njëherë e përgjithmonë, kurse ne, dibranët, 

do të ktheheshim në emigrantë dhe endacakë të përjetshëm si 

arixhinjtë në çadra, dhe të shpërndarë si beduinët e shkretëtirave 

arabe. Pra, që të jemi realistë, shteti i diktaturës së proletariatit, 

i para viteve ‘90 u tregua më më i përmbajtur, kur e anuloi atë 

projekt asgjësues të Dibrës, në një kohë kur ne dibranët, si gjithë 

shqiptarët, nuk kishim asnjë mundësi ligjore për të kundërshtuar 

në atë kohë projekte të tilla, asgjësuese, bile nuk kishin asnjë 

mundësi ligjore për të mbrojtur as shtëpinë tonë dhe as vetveten, 

JO SKAVICËS! 

89


e jo më të mbronim tërë krahinën dhe historinë e saj. Kurse tani, 

pas vitit 1990, me shembjen e shtetit të Diktaturës dhe vendosjen 

e sistemit të Demokracisë kemi hyrë në një epokë të re, jemi në 

kushte të tjera historike. Është tepër sinjifi kativ fakti se Dibra 

nuk e ka njohur dhe nuk e ka zbatuar të ashtuquajturin, ligjin 

nr. 7501 për shpërndarjen e tokës për frymë, por secila familje 

dibrane ka shkuar vetëm në atë pëllëmbë tokë të trashëguar 

nga të parët e vet. As në rastet kur me ligjin shtetëror mund të 

përfi tonte më shumë, dibrani nuk ka pranuar të marrë tokën e 

tjetrit. Por tani, krahas së mirës, për ne dibranët, na ka ardhur 

edhe një e keqe e madhe. Rreziku për Dibrën është real. Duke 

fi lluar që nga pranvera e vitit 2005, por sidomos tani në vitin 

2008-2009 në pragun e zgjedhjeve parlamentare për ndërrimin e 

pushteteve si atëherë, ka dalë në skenë përsëri projekti asgjësues 

për Dibrën, i ashtuquajturi HEC-i i Skavicës. Theksojmë se ky 

projekt nuk paraqitet as nga shteti shqiptar dhe as për interesa 

kombëtare. Ata projekte janë paraqitur nga 6 (gjashtë) kompani të 

huaja për interesat e veta tregtare, sigurisht edhe në bashkëpunim 

me qarqe të caktuara të brendshme. Fakti që njoftimi i dhënë 

nga Ministria e Energjetikës për ndërtimin në zonën e Lezhës e 

një parku energjetik me erë, nga kompania italiane “Moncada”, 

njoftim ky i botuar në gazetën “Shekulli” të datës 5 dhjetor 

2008, f. 6, me titull: “Parku me erë, energjia elektrike vetëm për 

eksport”, është një argument tjetër më shumë se edhe HEC-i i 

Skavicës nuk kërkohet të bëhet për nevojat kombëtare, por vetëm 

për interesa, tregtare të disa individëve apo qarqeve të caktuara 

të pushtetarëve qendror dhe atyre lokalë, pa përmendur këtu 

interesat e kompanive të huaja. Në këtë aspekt, përmendim këtu 

edhe një fakt tjetër tepër domethënës për çështjen tonë se, edhe 

vëllezërit tanë vlonjatë, në protestat e tyre kundër ndërtimit të 

një parku për prodhimin e energjisë me anë të erës, kishin një 

parullë shumë kuptimplotë: “Mullinjtë në Shqipëri, kurse rryma 

në Itali”. Pra është e qartë nga gjithkush se 6 (gjashtë) kompanitë 

e huaja private nuk garojnë për të fi tuar tenderin që të “lulëzojnë” 


PO DIBRËS! 

Dibrën tonë e ta bëjnë atë një vend turistik, por ata garojnë për 

të grabitur Dibrën dhe pasuritë e saj. prandaj, vëllezër dibranë, 

jini vigjilentë dhe mos bini pre nga mashtrimet apo kërcënimet 

e kompanive të huaja dhe të bashkëpunëtorëve të tyre vendas, 

por ta dini mirë se askush nuk do t’jua shpërblejë pronën tuaj 

më shumë se “një euro” për m 2 , d.m.th. sa një paketë cigare! 

Sot gjithçka është privatizuar. Edhe KESH-i shqiptar, së shpejti 

do të privatizohet, më saktë do të grabitet dhe askush nuk do 

t’ju përgjigjet juve. A nuk i keni ndjekur kornikat televizive ku 

herë pas here shfaqen disa nga banorët e fshatrave të Kukësit, 

të vendosur në barakat e përroit të Drojës, në Mamurras, të cilat 

vazhdojnë të kërkojnë dëmshpërblimin e tokave të mbytura nga 

liqeni i HEC-it të Fierzës, por askush nuk ua dëgjon zërin atyre?! 

Prandaj e gjykojmë me vend t’ua kujtojmë atyre pushtetarëve 

lokalë që mund të jenë bërë mercenarë të kompanive të huaja 

vetëm për një drekë në një hotel me pesë yje, apo për një “zarf” 

që mund t’ua kenë futur në xhep sekserët e atyre kompanive, 

ua kujtojmë atyre se “Kushtetuta” e të parëve tanë, Kanuni i 

Dibrës, ka një “nen” të caktuar që ata mercenarë nuk mund të 

shesin jashtë fi sit as tokën e vet pa marrë më parë miratimin nga 

gjithë anëtarët e fi sit, e jo më të mund të shitkan tokën e të tjerëve, 

pra Dibrën tonë. Ndërsa pushtetarëve qendrorë, u sugjerojmë 

që ta studiojnë dhe ta njohin më mirë historinë e Dibrës dhe 

karakterin e dibranëve. Me këtë rast, përsëris edhe këtu se në të 

gjitha krahinat e Shqipërisë etnike, që nga Nishi në Veri e deri 

në Artë e Prevezë në Jug, dhe që nga Adriatiku në Perëndim dhe 

deri në Manastir e Preshevë, në Lindje, nuk ka krahinë shqiptare 

që të mos ketë varre dëshmorësh dibranë, d.m.th. dibranët çdo 

pëllëmbë të tokës arbërore e kanë mbrojtur me gjakun dhe 

me jetën e tyre nga pushtuesit e huaj të të gjitha kohërave. Në 

kundërshtim me sa sipër, është tepër domethënës fakti se në 

gjithë territorin e Dibrës, në asnjë qoshe të saj, nuk gjendet asnjë 

varr dëshmori jodibranë, të asnjë periudhe të historisë, që të 

ketë ardhur nga ndonjë krahinë tjetër në mbrojtje të Dibrës nga 

JO SKAVICËS! 

91


pushtuesit e huaj të të gjitha kohërave. Nuk llogariten këtu ata 

partizanë që u vranë në korrik të vitit 1944 në Fushë-Alie dhe në 

Sinë të Dibrës, pasi ajo ishte një luftë civile, sepse në atë periudhë 

atje nuk kishte asnjë këmbë pushtuesi. 

Pra theksoj se Dibra është mbrojtur në çdo kohë vetëm me 

forcat e veta. Në këtë aspekt, mendoj se nuk është jashtë temës së 

trajtesës sonë, që të përmend këtu edhe një fakt ordiner të ditëve 

tona, por tepër sinjifi kativ lidhur me trajtesën tonë: theksojmë se 

ai adoleshenti i gjimnazit të Saukut të Tiranës, i cili para dy-tre 

vjetësh, vetëm për një ofezë që i thanë “malok” dhe për një goditje 

me grusht që mori nga një shoku klase, pa i dhënë asnjë shkak, 

ai të nesërmen ia nxori zorrët në diell agresorit, dhe e dërgoi në 

botën tjetër, ai djalë është dibran, nga Kishaveci i komunës së 

Kastriotit, Fation Zira, trojet e të cilit i përmbyt projekti për HECin 

e Skavicës. Prandaj u tërheqim vëmendjen atyre kompanive 

të huaja që tentojnë të përmbytin Pellgun e Dibrës, duke i kthyer 

banorët e asaj krahine në emigrantë dhe endacakë të përjetshëm, 

si arixhinjtë, pasojat do të jenë të paparashikuara, sepse dibranët 

janë tepër të ndjeshëm në këtë aspekt. Prandaj autorëve të atyre 

projekteve asgjësuese të Dibrës, d.m.th. si atyre që duan ta shesin, 

ashtu edhe atyre që duan ta grabisin Dibrën, ua kujtojmë se as 

dje dhe as sot, akoma nuk kanë lindur ata burra që të mund të 

grabisin e të shesin Dibrën, sepse Dibra i ka tashmë pronarët e 

vet të ligjshëm prej mijëra vjetësh nuk ka nevojë për pronarë të 

rinj. Dibra nuk ka dalë as në shitje dhe as në ankand. Në këtë 

kontekst, theksojmë këtu se përveç himnit kombëtar “Rreth 

Flamurit të përbashkuar”, Dibra ka edhe një himn specifi k të 

vetin qysh prej vitit 1844, i njohur me emrin me emrin “Kanga e 

Hajredin Pashës”, ku, ndër të tjera, thuhet: “Hajredin Pasha, ku 

e ke ushtrinë/ Të gjithë në Dibër m’i kanë gri /Jo ma pak, veç 

dymbëdhjetë mijë! /Hajredin Pasha mor kraje shanajk /Nuk asht 

Dibra Selanajk /Selanajk, nuk asht për lepe,/ Si e lipe, Pashë, 

në Dibër e gjete!” Të parët tanë dibranë e dinin se për të bërë 

një jetë më të mirë, mund të ishin bërë kolaboracionistë, duke 


PO DIBRËS! 

bashkëpunuar me pushtuesit, ose të kishin mërguar në vende 

të huaja duke u asimuluar, por ata nuk bënë as njërën as tjetrën. 

Ata sakrifi kuan duke e mbrojtur me gjakun dhe jetën e tyre këtë 

truall të Arbërisë dhe lirinë e tyre. 

Është fakt historik i njohur se “Nëntë Malet e Dibrës”, që 

nga koha e Skënderbeut e më pas, kurrë nuk u janë nënshtruar 

pushtuesve të huaj. Edhe gjatë sundimit 500-vjeçar të Perandorisë 

Osmane, Nëntë Malet e Dibrës, të vetmit në gjithë Perandorinë, 

kanë gëzuar një autonomi specifike, duke u vetëqeverisur 

gjithnjë me Kanunin e Maleve të Dibrës, e thënë ndryshe me 

Kanunin e Skënderbeut, edhe pse e gjithë krahina pranoi fenë 

Islame. Prandaj neve, brezit të sotëm dhe brezave të ardhshëm 

na bije detyra që Dibrën tonë dhe historinë e saj ta mbrojmë 

me çdo kusht, me të gjitha mjetet e ligjshme nga çdo rrezik që 

mund t’i kanoset asaj, veçanërisht nga ky “Cunam” njerëzor i 

përmbytjes dhe i asgjësimit të saj, i ashtuquajtur HEC-i i Skavicës. 

Kjo gjë, kundërshtimi i atyre projekteve të ashtuquajtura HEC-i 

i Skavicës, është një sprovë e rëndë për ne, brezin e sotëm, por 

edhe për brezat e ardhshëm, sepse neve dibranëve ky “cunam” 

do të na qëndrojë mbi kokë si “shpata e Demokleut” edhe në të 

ardhmen, sa herë që do të bëhen zgjedhje të reja parlamentare 

për ndërrim pushtetesh nga partitë politike, pasi pushtetarët 

do ta përdorin herë pas here si gur shahu atë projekt të HECit 

të Skavicës, veç të tjerash, edhe për fushatë elektorale. Por 

ne nuk duhet të dekurajohemi, sepse për mbrojtjen e trojeve 

tona etnike të trashëguara prej mijëra vjetësh nga të parët tanë 

dhe për ruajtjen e etnisë dhe të qytetërimit tonë mijëravjeçarë, 

ne, dibranët, nuk jemi vetëm, por gëzojmë edhe përkrahjen e 

intelektualëve patriotë nga mbarë Shqipëria, sepse mbrojmë 

një të drejtë themelore, ekzistencën e identitetit tonë, dibranë. 

Sa për ilustrim, e gjykoj me vend t’ju citoj në ligjëratë të drejtë 

përgjigjen e ambientalistit të mirënjohur vlonjat, akademikut 

Xhemal Mato, që i ka dërguar gazetarit të mirënjohur dibran, 

atdhetarit Abdurrahim Ashikut, emigrant në Athinë, për 

JO SKAVICËS! 

93


shkrimin e tij të botuar, së pari, në gazetën “Ndryshe” nr. 780 

datë 26 nëntor 2008, f. 14-15, me titull “Apo mbytet Dibra” dhe 

së dyti në gazetën “Rruga e Arbërit” të muajit nëntor 2008, f. 

6-7, me titull: “Po mbytet Dibra, ku janë dibranët?”: “... E lexova 

shkrimin tuaj dhe problemi m’u duk shumë i rëndësishëm dhe 

kompleks. Unë vetë mësova shumë gjëra dhe kuptova që pak e 

njoh problematikën që do të sjellë ndërtimi i Skavicës. Mendoj 

se intelektualët e zonës së Dibrës duhet të kërkojnë vlerësimin 

mjedisor që është bërë për këtë projekt (është e drejta e tyre dhe 

detyrim ligjor i Ministrisë së Mjedisit dhe Ministrisë së Kulturës). 

Gjithashtu me ligj ata kanë të drejtë ta anylojnë, nëse nuk janë 

dakord dhe argumentojnë ato që ju përmendni me të drejtë. Kjo 

është rruga ligjore, por siç e dini edhe ju, ligjet shpërfi llen në 

këtë drejtim në Shqipëri, kështu që ngel hapi i dytë, gjyq, i cili 

gjithashtu nuk fi tohet kollaj dhe s’e merr përsipër ta bëjë një grup 

i pabashkuar, shpesh i pamotivuar në ndërgjegje. Së fundi është 

gjyqi publik, të cilin ju jeni duke e bërë, por këtu të gjithë ata që 

janë dakord me ju duhet ta bëjnë dhe unë tashmë rreshtohem pas 

jush”. Pra, vëllezër dibranë, të jemi vigjilentë tani sa është herët, 

të zbatojnë këshillat e vëllaut tonë vlonjate, akademiku Xhemal 

Mato dhe të mos biem pre e mashtrimeve, apo kërcënimeve, 

sepse, përndryshe, do ta pësojmë si “viçi i Gjonit, në Mustafe, 

i cili nuk iu përgjigj thirrjes së të zotit për të dalë nga pylli që 

të kthehej në vathë, më përpara se ta hante ujku, por ai pëlliti 

vetëm kur e hëngri ujku...” por atëherë ishte tepër vonë. Në 

këtë kuadër nuk mund të lëmë pa theksuar këtu se nuk duhet 

marrë i shkëputur, pa lidhje me synimet për shitjen, përmbytjen 

dhe asgjësimin e Dibrës edhe fakti i asaj fushate shpifjesh ndaj 

historisë nga disa individë, apo qarqe të caktuara antishqiptare, 

të brendshme dhe të jashtme, për denigrimin e fi gurës së simbolit 

kombëtar shqiptar, Gjergj Kastriotit - Skënderbeut, themeluesit 

të shtetit të parë kombëtar shqiptar. 

Mendojmë kështu pasi pellgu që përmbytet nga i ashtuquajturi 

HEC i Skavicës përmbyt edhe pjesën më të madhe të truallit të 


PO DIBRËS! 

Principatës së Kastriotëve e të Skënderbeut. Taktika dhe strategjia 

e kësaj fushatë është shumë e qartë dhe krejtësisht antishqiptare, 

pasi, siç thotë proverbi popullor, ata “me një gur vriten dy zogj”: 

duke errësuar fi gurën e heroit tonë kombëtar, Skënderbeut, rrënjët 

e të cilit janë në Dibër, ua bën më të lehtë punën atyre qarqeve të 

caktuara që janë të interesuara për të grabitur e përmbytur Dibrën 

nëpërmjet projektit të HEC-it të Skavicës dhe nga ana tjetër, pas 

asgjësimit të Dibrës, të Principatës së Kastriotëve, për rrjedhojë 

do të zhduket edhe vet historia e tyre, pra edhe historia e vet 

Skënderbeut. Prandaj, në këtë aspekt, për analogji me deklaratën 

e shkrimtarit të madh shqiptar, Ismail Kadare të dhënë para pak 

kohësh në një intervistë televizive, kur ndër të tjera tha: “Përbaltja 

e fi gurës së Skënderbeut është një turp kombëtar”, unë do të 

shtoj se të gjitha përpjekjet dhe projektet për shitjen, përmbytjen 

dhe asgjësimin e Dibrës dhe të historisë së saj janë TRADHTI 

KOMBËTARE. Këtë mendim e argumentoj me faktin se energjia 

e prodhuar nga HEC-i i Skavicës është projektuar jo për nevojat 

kombëtare, por për eksport dhe së dyti, për faktin se aq energji 

që parashikohet të prodhojë HEC-i i Skavicës, Dibra i ka të gjitha 

resurset, që nga ujëvarat e saj mund të ndërtohen rreth 10 (dhjetë) 

HEC-e të vegjël, të cilët do të jepnin po aq energjia elektrike sa 

ç’parashikon HEC-i i Skavicës, pa u dëmtuar asnjë pëllëmbë tokë. 

Në këtë aspekt, tradhti kombëtare do të bënim edhe ata dibranë 

që do të braktisnin trojet e veta, “vetëm për një euro”, pasi do të 

humbasin identitetin e vet. Prandaj edhe njëherë u themi Ndal 

të gjitha projekteve për përmbytjen dhe asgjësimin e Dibrës dhe 

të historisë së saj. 

JO SKAVICËS! 

95


DISA PIKËPYETJE MBI HIDROCENTRALIN 

E SKAVICËS 

NGA ALI HOXHA* 

Kohët e fundit, kur vendi është zhytur në krizën energjetike 

më të madhe të dekadës së fundit, ka ridalë sërish në skenë 

ndërtimi i Hidrocentralit të Skavicës, si një mënyrë e vetme e 

zgjidhjes së krizës energjetike në vend. 

Lidhur me këtë, por edhe me deklarata e veprime të tjera të 

fi rmës koncensionare TGT dhe Qeverisë Shqiptare, më shtyjnë 

të argumentoj dhe njëherë, se Hidrocentrali i Skavicës nuk i jep 

zgjidhje krizës energjetike në vend, por përkundrazi, zhduk një 

Dibër të tërë nën ujë, e bashkë me të një histori të tërë, për të mos 

thënë se zhduk Zemrën e Shqipërisë! 

Në Maj 2005, “Qeveria shqiptare ka miratuar … vendimin 

“Për fi llimin e procedurës së dhënies me koncesion të fi rmës 

“BOT” (ndërtim, shfrytëzim, transferim) të ndërtimit të 

hidrocentralit të Skavicës sipas propozimit të pa kërkuar”. 

1.- Sipas këtij vendimi, hidrocentrali i Skavicës do t’i jepet me 

konçesion grupit italian TGT... Në projektin e paraqitur nga grupi 

TASARA-GEO TECNA – KINGLOR (Grupi TGT), parashikohet 

që … 41.3 milionë Euro do t’u jepen pronarëve të tokave që do të 

shpronësohet nga ndërtimi i HEC-it të Skavicës”…. Ndërsa pak 

ditë më parë, Top Channel, në një nga edicionet e saj të lajmeve, 

njoftoi se grupi koncensionar i mësipërm, në një marrëveshje të 


PO DIBRËS! 

mbetur në tentativë, kishte përgatitur një kompensim prej 100 

milionë Eurosh. Televizioni e justifi koi këtë me “një minierë 

ari për këto zona të varfra”, por vetëm dy ditë më vonë, po ky 

televizion dha një lajm “skup” për shitjen e Beckham në Angli 

me një vlerë për 275 milionë dollarë. 

Besoj se pas kësaj, edhe gazetari vetë duhet ta ketë kuptuar 

se “miniera e arit” nuk kushton 100 milionë Euro. Ndërtimi 

i Hidrocentralit të Skavicës, që në fi llim has në dy probleme 

themelore, bazuar në të drejtën e pronës. Sipas një letre të 

Agjencisë Kombëtare të Privatizimit (nr. 1116 Prot, datë 

24.03.2005), drejtuar Kuvendit të Shqipërisë, më saktësisht 

Komisionit Hetimor Parlamentar për Hetimin e Praktikave të 

Privatizimit, lidhur me të dhënat e privatizimeve të kryera… 

për periudhën 01 janar 2002-03 mars 2005, ndër të tjera, thuhet: 

“Kriteret e vlerësimit të pronës publike shtetërore që privatizohet, 

përcaktohen në dispozita ligjore dhe nuk kanë ndryshuar nga 

dispozitat e miratuara nga Këshilli i Ministrave nga viti 1994 

(V.K.M. nr. 47 datë 07.02.1994 e deri më sot (VKM nr. 159 datë 

13.03.2003).” 

Me këtë citim kuptohet se për tokën e shpronësuar askush 

nuk do të marrë vlerën reale të pronës së vet me vlerën e tregut 

të sotëm, por me vlerën e kohës para vitit 1994. 

Ndryshon puna nëse Hidrocentrali i Skavicës do të ishte 

ndërtuar para vitit 1990. Në atë kohë shteti ekzistues ishte i tillë 

që edhe me Kushtetutë quhej “Shteti i Diktaturës së Proletariatit”, 

ku çdo pëllëmbë e tokës shqiptare quhej pronë shtetërore, ndërsa 

të gjithë ne, shtetasit shqiptarë, ishim të zhveshur nga prona 

private. Prandaj kundërshtimi i një projekti të tillë as që mund të 

mendohej. Po të ishte realizuar në atë kohë ai projekt, pa dyshim 

që ai do të shërbente thjesht për interesa kombëtare. 

Shkaqet dhe arsyet se përse nuk u zbatua në atë kohë projekti 

i HEC-it të 

Skavicës, mund të jenë të shumta dhe nga më të ndryshmet. 

Unë prirem të besoj më shumë se faktori kryesor që ai nuk u bë 

JO SKAVICËS! 

97


në atë kohë, është shkaku se dëmi ekonomik dhe etn-okulturor 

që i shkaktohej vendit e kombit, ka qenë dhe është shumë herë 

më i madh se sa fi timi ekonomik. 

Lidhur me humbjet ekonomike, parë vertikalisht dhe 

horizontalisht, mund të fl asin dhe specialistët, për të cilët mendoj 

se redaksia e gazetës “Rruga e Arbrit” do t’u hapë rrugë botimit 

te mendimeve të tyre. 

Të parët tanë fare mirë mund të kishin bërë kompromise me 

pushtuesit dhe “për një jetë më të mirë” ose mund të ishin bërë 

bashkëpunëtorë me pushtuesit duke u asimiluar, ose mund të 

ishin larguar e të kishin braktisur, si shumëkush, vendin e vet e 

të kishin emigruar, siç thuhet sot “për një jetë më të mirë” në dhe 

të huaj. Por ata nuk bënë asnjërën prej tyre, ata luftuan deri në 

pikën e fundit të gjakut për të mbrojtur trojet dhe atdheun e tyre, 

pasi, siç dihet, atdheu fi llon, së pari, nga shtëpia, trojet, familja, 

fi si dhe pastaj më gjerë. Në emigrim, në dhe të huaj, mund të 

merret një pagë më e mirë, por nuk bëhet jetë më e mirë. 

Për ne dibranët, jeta bëhet më mirë vetëm në Dibrën tonë, 

në Shqipëri. 

Duke u rikthyer edhe një herë në trajtimin e çështjes se 

nevojat e vendit tonë për energji elektrike mbulohen bile edhe 

tejkalohen vetëm me hidrocentralet ekzistuese (është fakt që 

shteti ynë prej vitesh eksporton energji elektrike), por edhe nga 

fakti i njoftimit të lartpërmendur për prezantimin e projektit 

të H.C. të Skavicës, në të cilin theksohej se një nga kriteret e 

kontratës ishte që gjysma e kapacitetit të prodhimit të HC 

Skavicë, të merret nga Shoqëria Italiane në vitin e tretë të 

punës, dhe në vitin e pestë t’i jepej asaj 80% e kapacitetit të tij, 

është argumenti më bindës se ky projekt i fi rmosur nga Qeveria 

“Nano”, por që ka gjasa të rikthehet në tryezën e bisedimeve 

edhe nga Qeveria “Berisha”, është fi rmosur në kohë ndërrimesh 

pushtetesh dhe në kohë krize energjetike. Kjo bën që në nxitim 

e sipër, mund të anashkalohen shumë çështje thelbësore, duke i 

bërë një dëm shumë të madh Dibrës e Shqipërisë, nga njëra anë, 


PO DIBRËS! 

dhe nga ana tjetër duke u shërbyer interesave private e korruptive 

të një apo disa individëve të caktuar. 

Fakti që gjithçka ish-pronë shtetërore është privatizuar dhe 

po privatizohet, pra edhe KESH do të privatizohet së shpejti, 

ashtu siç janë private dhe shoqëritë italiane TGT, është argumenti 

më bindës se këtu, në këtë koncesion, nuk ka asgjë për çështje 

interesash kombëtare, por vetëm për interesa private. Fjalët 

“interes kombëtar apo shtetëror” shërbejnë vetëm si fasadë prapa 

të cilave fshihen interesat private të individëve të caktuar. 

Në rastin kur besojmë se kjo është një vepër kombëtare, 

që shërbeka Shqipërisë dhe interesave të saj, atëherë Qeveria 

Shqiptare që e ka fi rmosur atë koncesion për HEC-in e Skavicës, 

duhet më parë të ndërtojë një qytet të ri, ashtu siç u ndërtua 

Kukësi i Ri, dhe pronarëve që u përmbyten pronat t’u sigurojë 

një sipërfaqe toke të barabartë me aq sa përmbytet, afro 64 km2. 

Pra, të krijojë një Dibër të Re, ashtu siç është krijuar Nju Jorku, 

JO SKAVICËS! 

99


Nju Xhersi, Nju Delhi, etj, dhe pastaj të hyhet në bisedime 

me pronarët e ligjshëm të Pellgut të Dibrës për atë problem. 

Në qoftë se u plotësohen të gjitha kushtet e lartpërmendura, 

përfshirë këtu edhe të qenurit aksionarë të përhershëm të të gjithë 

pronarëve e banorëve të zonës që përmbytet, pra nëse do të jenë 

të pranueshme të gjitha kushtet për të gjitha palët, vetëm atëherë 

mund të ishte nënshkruar ajo kontratë, por kurrsesi nuk duhej 

nënshkruar ai koncesion nga Qeveria Shqiptare në atë mënyrë 

si në kohën e Diktaturave. Dhe këtë gabim nuk duhet ta bëjë as 

qeveria e tanishme. 

Përderisa populli i Vlorës kundërshton ndërtimin e një 

termocentrali me argumentin se ndot ambientin e zonës turistike 

të Vlorës, me moton se “Vlora është e vlonjatëve”; po kështu 

dhe ambientalistët e Shkodrës kundërshtojnë ashpër ndërtimin 

e hidrocentralit të Bushatit, me argumentin se përmbytet shumë 

tokë, por për Dibrën, e cila me ndërtimin e Hidrocentralit të 

Skavicës zhduket nga faqja e dheut, ç’duhet të thonë dibranët 

dhe ç’duhet të bëjnë? 

Kontributin e secilit për mirë në mbrojtje të trojeve të veta 

amtare, të Dibrës sonë, pra të Atdheut, me çfarëdo lloj forme qoftë, 

historia do ta vlerësojë për mirë dhe brezat e ardhshëm do ti urojnë; 

në rast të kundërt, historia është e pamëshirshme për këdo. 

Duke përfunduar, nuk mund të lë të pa përmendur në këtë 

kontekst, edhe një këshillë kuranore, për ata që janë besimtarë: 

“Nuk ka dyshim se Allahu nuk e ndryshon në të mirë gjendjen, 

situatën e vështirë të një populli, për aq sa vet ai popull nuk bën 

përpjekje për të ndryshuar vetveten”. 

2.- E thënë më shqip, as Zoti nuk e ndihmon një popull në 

qoftë se ai dorëzohet dhe kapitullon përpara vështirësive. 

* Autori është President Nderi i Shoqatës “Për Mbrojtjen e Pronave 

dhe të Mjedisit të Pellgut të Drinit të Zi”. 

1) Gazeta “Ekonomia”, 15 maj 2005 

2) Kurani: ERR-RRAËD, ajeti 11 


PO DIBRËS! 

SKËNDERBEU DHE SKAVICA 

NGA BUJAR KAROSHI 

JO SKAVICËS! 

101 

Muajin e parë të vitit 2007, Dibra 

ka qenë në qendër të vëmendjes së 

opinionit publik, qoftë në planin 

historik, qoftë dhe në planin aktual. 

I pari ka lidhje me Heroin tonë 

Kombëtar, Skënderbeun, ndërsa i 

dyti, me ndërtimin e hidrocentralit të 

Skavicës. 

Prej shumë kohësh ka një tendencë 

të studiuesve të rinj, shumë prej tyre 

vijnë nga shkolla jo të fushës përkatëse, 

të cilët përpiqen të ndryshojnë domosdoshmërish vendlindjen 

a vendorigjinën e Skënderbeut. 

Qëllimi i tyre, unë personalisht nuk i kuptoj, por një gjë kam 

të qartë: Qëllimet e tyre nuk janë serioze, pasi të kërkosh pas 

500 viteve të ndryshosh origjinën a varrin e Heroit Kombëtar, 

nuk mund ta përcaktoj si tendencë tjetër veç shkulje e rrënjëve 

historike të një kombi, për të humbur identitetin e vet. 

Skënderbeu është nga Hasi, jo është nga Tropoja, dikush 

thotë nga Kukësi, dikush nga Kruja e dikush tjetër nga Kosova, 

nuk bën gjë tjetër në gjithë këtë histori, veçse trazon eshtrat e të 

parëve tanë e veç i nxin faqen Dibrës.


Një temë tjetër e këtyre ditëve të ngrohta janari është edhe 

Skavica. Madje, pasi doli historia e Skavicës, kam falur edhe 

ata që e ndryshojnë vendlindjen e Skënderbeut. Kam menduar 

se, meqë do ndërtohet hidrocentrali, Skënderbeu nuk duhet të 

mbetet pa një vendlindje, të vizitueshme për turistët kristianë 

evropianë, të cilën, në shenjë mirënjohje për mbrojtjen nga turqit, 

do të kishin dëshirë gjithmonë të vizitonin vendlindjen e Kalorësit 

të Krishterimit. 

Në përpjekje për t’i dhënë zgjidhje afatgjatë krizës energjetike, 

parashikohet ndërtimi i hidrocentralit të Skavicës. 

Unë, personalisht, në këto radhë nuk shpresoj të jap një 

opinion përfundimtar nëse duhet ndërtuar apo jo ky hidrocentral 

dhe se është apo jo zgjidhje e krizës ndërtimi po ose jo i tij. Ndërsa 

Ali Hoxha, në një shkrim po në këtë numër, shpreh argumentet e 

tij se pse nuk duhet ndërtuar. Por në këto radhë dua të nënvizoj se 

investimet në Dibër nuk duhen të shihen përpjekje të sakatosura 

për ta nxjerrë Dibrën nga varfëria e zhvillimi. 

Nëse duhet apo nuk duhet hidrocentrali i Skavicës, këtë 

mund ta thotë vetëm ai që jetën e tij ia ka kushtuar këtij profesioni. 

Dhe njëri prej tyre mund të ishte Farudin Hoxha, ashtu siç për 

Skënderbeun duhet t’i bindemi Kristo Frashërit, që gjithë jetën 

e tij, si një dibrandashës, ia ka kushtuar jetën historisë së Dibrës 

dhe historisë së Skënderbeut. 

Unë, si dibran, dhe shumë të tjerë si unë, përpjekjet tona 

duhet t’i theksojmë në nevojën e investimeve të harmonizuara 

për rajonin Dibrës nga koncesionarët, cilëtdo qofshin ato, qoftë 

edhe nga qeveria. Në qoftë se ndërtimi i hidrocentralit të Skavicës 

është vërtetë një vepër që i shërben vendit, nuk duhet të jemi ne 

ato që e pengojmë, por kjo duhet të kushtëzohet e shoqërohet me 

investime mbështetëse të domosdoshme për të mirën e Dibrës 

dhe rajonit më gjerë, edhe matanë kufi jve, dhe në radhë të parë, 

me ndërtimin e “Rrugës së Arbrit”. Mes Skavicës dhe “Rrugës së 

Arbrit” ka një lidhje të pashmangshme. Në qoftë se për “Rrugën e 

Arbrit” mund të themi se i shërben Dibrës dhe gjithë Shqipërisë, 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

103 

qoftë edhe pa hidrocentralin e Skavicës, për këtë të fundit mund 

të themi plotësisht të kundërtën: Hidrocentrali i Skavicës nuk ka 

kuptim dhe nuk i shërben Shqipërisë pa “Rrugën e Arbrit”. 

Thënë më qartë, për të ndërtuar Hidrocentralin e Skavicës 

më parë duhet ndërtuar “Rruga e Arbrit”. Ky duhet të jetë një 

element thelbësor në konceptin e investimeve në Dibër. 

Madje, qeveria shqiptare, në qoftë se është e paaftë të 

kryejë një investim të tillë, duhet të gjejë patjetër partnerë ose të 

kushtëzojë dhënien me koncesion të hidrocentralit të Skavicës 

me ndërtimin e “Rrugës së Arbrit”. 

Përveç kësaj, qeveria shqiptare duhet të kërkojë mbështetje 

edhe për një plan investimesh dhe në fusha të tjera në Dibër. 

Kjo duhet bërë patjetër për të eliminuar një migrim të madh 

të popullsisë, duke i lënë këto zona të shkreta e në varfëri. 

Qeveria duhet të nxisë donatorë vendas e të huaj të mbështesin 

frutikulturën e bujqësinë në Dibër, të nxisin investimet në 

nëntokën e mbitokën e Dibrës, të gjejnë e negociojnë kontrata 

për prodhimet stinore bujqësore, qoftë edhe duke përcaktuar një 

buxhet të vazhdueshëm, në mënyrë që dibranët të qëndrojnë në 

vendin e tyre, të investojnë e të zhvillojnë Dibrën, sepse kështu, 

përveç se do tu ndihmojnë familjeve, do të ndihmojnë edhe 

Shqipërinë. Atëherë do të ketë kuptim madhor edhe Skënderbeu, 

edhe Skavica!


NGA BUJAR KAROSHI 

PAZARI 

Prej kohësh kam ndjekur me vëmendje gjithë procesin për 

ndërtimin e Hidrocentralit të Skavicës. 

Ajo që bie në sy kohët e fundit është PAZARI! Më duket 

sikur “Skavica” është ngritur dhe është ulur në mes të Tiranës 

dhe 6 kompani të huaja kërkojnë ta blejnë, ndërsa gjithë ata që 

përmbyten kërkojnë ta marrin “Skavicën” dhe ta ulin në breg të 

Drinit të Zi dhe aty ta bëjnë Pazarin! 

Të kërkosh të ndërtosh një vepër të madhe energjetike, 

me kaq rëndësi të madhe për vendin, natyrisht që është një 

përgjegjësi e qeverisë dhe atyre që hartojnë politikat e zhvillimit, 

por të kërkosh që një gjë të tillë ta bësh pa pyetur qytetarët e 

këtij vendi, kjo është një gjë antidemokratike. Prandaj, në këtë 

kontekst, qeveria duhet të hapë një fushatë informimi, e cila më 

pas duhet të ndiqet me një referendum popullor. 

Në një vend me demokraci, kurrë nuk mund të vijë progresi, 

në qoftë se pjesë e këtij progresi nuk bëhen qytetarët. Por, ndërsa 

përfaqësuesit e popullit e kanë lënë krejt në mëshirë të qeverisë 

“Çështjen Skavica”, është vetë populli që kërkon të marrë situatën 

në dorë. Por, ata e ndjejnë veten të humbur, kur përballë u vihen 

argumentet se “Skavica është një vepër madhore”, “Skavica i 

duhet Shqipërisë”, “Skavica mbyll kaskadën mbi Drin”, “Skavica 

është vepër kombëtare”, etj. Dhe janë të humbur, pikërisht se 

përballë këtyre fjalëve të mëdha, nuk duan ta ndjejnë veten më 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

105 

pak atdhetarë se kryeministri i vendit, deputeti i tyre, kryetari i 

komunës apo kryeplaku i fshatit. 

Duke mos pasur argumentet e mjaftueshme dhe të nevojshme 

për t’iu kundërvënë “interesave kombëtare” të mësipërme, atë 

kthehen tek e vetmja e drejtë kushtetuese, juridike dhe morale: 

Mbrojtja e pronës së tyre! Që në të vërtetë, duket si çështje 

pazari. “Askush nuk ka të drejtë të shesë pronën që na kanë 

lënë të parët tanë” mbrohen anëtarët e Shoqatës për Mbrojtjen e 

Pellgut të Drinit të Zi, por duke harruar se kështu kanë rënë në 

kurthin që të ofron pazari. Po dole në treg je i detyruar të shesësh 

dhe të blesh, ndryshe je i falimentuar! Dhe për t’i shpëtuar 

falimentimit duhen njerëz të tjerë! Duhen njerëz që nuk e presin 

me pushkë Hajredin Pashën që po vjen Radikës, por i shtrojnë 

tavolinën dhe i thonë “Bujrum, ja kushtet tona!” 

Gazeta “Rruga e Arbërit”, Nr. 32, Dhjetor 2008


LËRENI LUGINËN E DRINIT TË ZI, 

TË BUKUR SIÇ E KA DHËNË ZOTI! 

Replikë me Prof. dr. Pandi Stratoberda, Niko Pano 

e Alfred Frashëri, mbi shkrimin e botuar në gazetën 

Republika, date 4 tetor 2009, “Mbi sistemin hidrografi k 

liqeni i Shkodrës-Bunë-Drin, Perspektivat e zhvillimit 

dhe parregullsitë që ekzistojnë” 

Vendi ynë, ende në tranzicion e në proces të shpejtë 

transformimi, ka nevojë më tepër se kurrë për fjalën e 

akademikëve, profesorëve, doktorëve, në të mirën e zhvillimit 

të vendit tonë. Ndonëse rrallë në shtyp shfaqet mendimi i tyre, 

ndonjëherë dhe na zhgënjejnë. 

Në gazetën ‘Republika‘ të datës 04. 10. 2009 botohet një 

studim i tre Prof. dr. Pandi Stratoberda, Niko Pano e Alfred 

Frashëri mbi sistemin hidrografi k liqeni i Shkodrës-Bunë-Drin, 

perspektivat e zhvillimit dhe parregullsitë që ekzistojnë. Shifrat 

dhe faktet e sjella prej tyre mbi shumëllojshmërinë e shpendëve, 

të amfi bëve, të reptilëve, të molusqeve, gjitarëve e të tjera çështje, 

janë tregues të një punë serioze, që pasqyrojnë potencialin 

ekologjik të një ekosistemi, i cili, me të drejtë, duhet mbrojtur dhe 

për zhvillimin e mëtejshëm të tij duhen mënjanuar parregullsitë 

që pengojnë. 

Duke marrë shkas nga shkrimi juaj, të nderuar zotërinj, 

deshëm të replikojmë pak me ju, jo për kompetencë shkencore 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

107 

e profesionalizëm, por se ju në punën tuaj jeni treguar tepër 

të njëanshëm. Ju rekomandoni si të vetmen alternativë për 

mbrojtjen e ultësirës shkodrane e asaj malazeze, ndërtimin e 

hidrocentralit të Skavicës, pasi, sipas jush, variante të tjera janë 

të kushtueshëm. 

Për rajonin që përmbytet, pasojat që i vijnë atij, ju nuk e 

keni vënë lapsin në letër, pra nuk u interesojnë. Kjo do të thotë, 

të shikosh vetëm njërën anë të medaljes, ose është si të bisedosh 

me vetveten. Trajtimi i një anshëm i këtij problemi, që përbën 

kërcënim për një komunitet, prej dhjetëra-mijëra banorësh, me 

tridhjetë fshatra të kësaj lugine, e të tjerët përreth, vë në diskutim 

qëllimin e studimit tuaj, motivet që u shtyjnë. 

E themi këtë pasi, ideja juaj është të asgjësohet një ekosistem, 

vlerat te tjera te mëdha te tij, për të mbrojtur një ekosistem tjetër; 

Ne ju pyesim: A mund të quhet zgjidhje, një justifi kim si ai i juaji, 

që sakrifi kon jo një, por disa zgjidhje të tjera duke sjellë katastrofë 

për një komunitet të tërë, pasoja të rënda për Dibrën ne tërësi? 

Ideja juaj të nderuar zotërinj nga ne dibranët lexohet: “Qep një 

pëllëmbë e shqep një pash”. 




historike, ekologjike, te cilat ju nuk i keni studiuar, në një pellg 

të pasur mbi 160 km 2 , që për këtë popull kanë një kosto shumë 

të madhe. 

Dibra një etni, një gjak, një gjuhë, me të njëjtat tradita e 

zakone, me një histori të përbashkët, me 1913 u nda më dysh. Ata 

që e ndanë, nuk përfi llën asnjë parim për vendosje, por vulosën 

vendimin duke marre me vete njollën e turpit gjate tere historisë. 

Dibra e Epërme padrejtësisht u kaloi sllavëve, Dibra e Poshtme 

i mbeti Shqipërisë. Kjo gjysmë e territoreve dibrane që i mbeti 

Shqipërisë, të nderuar zotërinj, a duhet të ndahet dhe një herë 

nga jugu në veri sipas idesë suaj? Nëse ndodh kështu, Dibra e 

Poshtme shpërbëhet.


Përmbytja e luginës së Drinit të Zi për mbrojtjen e 

“Aeroportit” më të madh të shpendëve e të gjallesave të tjera 

të një rajoni tjetër, për Dibrën në fushën ekonomike do të thotë; 

deri në 8000 ha tokë produktive më pak nga 12500 ha që ka Dibra 

gjithsej, deri me 8000 persona të larguar nga puna, pasi në një 

hektar tokë punësohet një punëtor, 200 mijë rrënjë dru frutorë më 

pak, 4000 hektarë foragjere, pa llogaritur pyjet, kullotat, material 

ndërtimi e të tjera. 

Do të thotë 9000 krerë lopë nga racat më të mira, 25000 krerë 

të imta më pak, ndërsa në produktet, i hiqen nga menuja popullit 

të këtij rajoni; 9000 kv mish gjedhi cilësi e parë, 5000 kv mish të 

imtash, 32000 kv grurë, 70000 kv misër, 1.600.000 kv fruta, 180 

000 kv qumësht lope, 21.000 kv qumësht të imtash në vit, perime 

të freskëta e të thata, e të tjera. 

Ky është vetëm hapi i parë i hedhur këto vitet e fundit nga 

qindra biznese të mesëm e të vegjël që ushtrojnë, aktivitetin në 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

109 

këtë rajon, kur mundësitë për të ardhmen janë shumë herë më 

të mëdha. Ndërtimi i Skavicës të nderuar zotërinj, zhduk nga 

harta e Shqipërisë një nga ”Perlat“ më të bukura e më të pasura 

në tërë territoret shqiptare, produktet e saj në përmasa kolosale, 

konkurruese në tregun ndërkombëtar për cilësinë e lartë të tyre 

vite më parë, zhduk “ Hambarin” e Dibrës e për rajonet përreth, 

me ekzistencën e të cilit është e kushtëzuar jeta e popullit të këtij 

rajoni nga prehistoria deri në ditët tona. 

Pra ndërtimi i kësaj vepre për Dibrën do të thotë; më 

pak prodhime, më pak të ardhura, më pak dibranë në këtë 

rajon historik, më shumë ditë pa diell, më shumë ndotje të 

ambientit, më shumë rrezik për shëndetin e jetën e njerëzve e jo 

të shpendëve, amfi bëve e të tjera gjallesave, që ju u kushtoheni 

në studimin tuaj. Ideja juaj të nderuar zotërinj, detyron mijëra 

banorë të lënë trojet e tyre etnike, pa qenë fajtor, ndërpret jetën 

njerëzore në këtë luginë pas më se 8000 vitesh jetë, të cilën nuk 

arritën ta ndërpresin luftërat në këtë rajon historikisht të trazuar, 

epidemite, as katastrofa të natyrës.


Ideja juaj mbi Skavicën fundos përgjithmonë vlera të 

pazëvendësueshme historike me rëndësi jo vetëm rajonale, por, 

sidomos kombëtare. Në pellgun e Drinit të Zi, edhe pse ky rajon 

bën pjesë në një krahinë të brendshme malore, jeta ka fi lluar 

që në neolitin e hershëm, njëherësh me vendbanime të para në 

rajone të Adriatikut e të Mesdheut me një popullsi vazhdimisht 

të dendur dhe njeh vetëm vazhdimësi. Në këtë pellg, arkeologët, 

deri tani, kanë evidentuar 40 qendra arkeologjike, shumë prej tyre 

në nivele shumë të ulëta, që i përmbyt çdo variant i ndërtimit 

të kësaj vepre, vendbanime historike të virgjëra, që përfaqësojnë 

çdo epokë, në të cilën ka kaluar shoqëria njerëzore në më shumë 

se 8500 vite jetë. 

Zotërinj të nderuar: E tërë kjo pasuri e madhe historike, 

kulturore, shpirtërore, 

jo vetëm ekologjike e 

transmetuar nga brezi 

në brez ne mijëra vite, 

a duhet të fundoset 

përjetësisht nën ujë 

që mbi të rëndojë 

veç peshës së ujit 

edhe errësirës së 

përjetshme dhe pesha 

e harresës? Çdo objekt 

arkeologjik ka jo 

vetëm vlera materiale, 

por sidomos vlera 

kulturore shpirtërore. 

Çdo gjeneratë i 

transmeton diçka 

vitale nga vetja, brezit 

pasardhës. Ç’do të 

thotë, të nderuar 

zotërinj, të fundosësh 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

111 

përjetësisht nën ujë një trashëgimi kaq të pasur të transmetuar në 

breza për mijëra vjet, ta fshish nga kujtesa e një populli dhe për 

brezat që do të vijnë për mbrojtjen e një ekosistemi tjetër? 

Këto thesare janë vetëdija historike e një populli vital, janë 

të shenjta, për ta nuk ka çmim, ata as nuk mund te blihen, as te 

shiten për interesat e të tjerëve. Nuk mendojmë të ketë ndonjë 

vend ku intelektualët e vet t‘u rekomandojmë pushtetarëve të 

atij shteti, të asgjësojnë thesare të tilla të historisë për të mbrojtur 

ekosistemin e një rajoni tjetër, gjallesat e tij, qoftë edhe për arsye 

më madhore. 

Përfaqësojnë prehistorinë në Luginën e Drinit të Zi, 

vendbanimet e mëposhtme si: “Kronza” e Blliçes, “Burimi” në 

zonën e Maqellarës, që i përkasin neolitit të hershëm, ndërsa 

“Blliçja”, “Çetushi” “Topojani”, “Salbatra e Sule”, “Topuzet”, 

“Çuku i Lekës” “Zall – Sina”, “Meja e Qytetit” ne Zall Dardhë e 

të tjera janë vendbanime prehistorike te mëvonshme. 

Në këtë rajon përfaqësohet kultura qytetare ilire me tre 

qytete ilire, 1)në Zall – Dardhë, 2) ne Gjire të Përnezhës ne Fushë 

– Alie dhe 3) ne Gradec ne nivele shume të ulëta, qe çdo variant 

i Skavicës i përmbyt. Studiuesi latin Tit Livi shkruan (shek II p. 

e. s.) se në luginën e Drinit të Zi janë 14 qytete e kështjella ilire 

të penestëve (ende të palokalizuara). 

Më të përmendurat për luginën e Drinit te zi ne Dibër janë; 

“Uskana” qyteti i dyte pas Durrësit për nga madhësia në tërë 

trevat ilire, Draudaku, Oenea e famshme si qyteza më e fortifi kuar 

të cilën prof. dokt. Kristo Frashëri, Apolon Baçe dhe studiuesit 

dibranë e lokalizojnë në fshatin Çidhën e Poshtme, pjesë e këtij 

rajoni. 

Me territore të kësaj lugine janë të lidhur ekzistenca dhe 

historia e Kastriotëve. Këtu janë vendlindja dhe vendbanimi 

i Pal Kastriotit, i Gjonit, i heroit tonë kombëtar dhe hero i 

rilindjes evropiane, (sipas disa studiuesve), Gjergj Kastrioti 

Skënderbeu. 

Në këtë luginë buzë Drinit të Zi më 29 Qershor 1444 u


zhvillua beteja e “Torviollit” e cila përfundoi me shpartallimin e 

plot te ushtrisë turke, jehona e të cilës u dëgjua në tërë kontinentin 

evropian, ngjalli shpresa shpëtimi për popujt në robëri, për të 

cilën Skënderbeu u vlerësua shumë dhe mori mesazhe urimi nga 

disa kancelari evropiane te kohës. 

Me historinë e Kastriotëve lidhet vendi me toponimin 

“Kodra e Pareve”. Disa studiues mendojnë se ka qenë tempull i 

Kastriotëve. Ka mendime se këtu mund të ketë lindur Skënderbeu. 

Këtë objekt e përmbyt dhe varianti më i ulët i ndërtimit të kësaj 

vepre. Në këtë pellg ndodhet Sina e Pal Kastriotit, fshat ku nis 

dalja e Kastriotëve në skenën e historisë, ndodhet Kastrioti, fshati 

i krijuar dhe i banuar nga Gjon Kastrioti. Këtu kaloi vitet e para 

të jetës heroi ynë kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu. 

“Skavica” fundos varret e të parëve tanë, zhduk një toponomi 

mjaft të dendur me emra ilir, emra te tjerë te lidhur me emra 

fortesash, betejash, objektesh e pronash të Kastriotëve. 

“Viset e Çidhnës”, janë vise të Skënderbeut, shkruan 

Barleti. 

Fundoset “Ura e vjetër e Reçit”, kryevepër arkitektonike 

në ndërtimin e urave, Katedralja e Shën Lleshit, (rrënojat) më 

e madhja në Ballkan me kapacitet mbi 2000 vende, ku zhvilloi 

punimet Kuvendi i dytë ndërkrahinore i Dukagjinit, më 1602. 

Fundoset “Ferra e Pashës” buzë Drinit të Zi që ka shërbyer 

si “Seli” e fi snikërisë së “Nëntë Maleve” historike të Dibrës për 

rreth pesë shekuj. Këtu janë marrë vendime historike sa herë ky 

rajon është kërcënuar, ose është sulmuar nga pushtues të huaj. 

Fundoset shtëpia e “Riza Lushës” ku më 1920 u krijua 

“Qeveria e Arrasit”. Në këtë shtëpi u krijua shtabi që udhëhoqi 

kryengritjen dibrane për çlirimin e Dibrës nga pushtuesit serb. 

Pa u zgjatur më tej të nderuar miq, ky rajon meriton të 

shpallet zonë muzeale e vlerave të mëdha historike. Në shërbim 

të idesë sonë mbi paprekshmërinë e këtyre burimeve të historisë, 

citojmë një pjesë nga gjeniu i jashtëzakonshëm Shekspir i cili 

shkruan: “Nuk mund të pretendosh se e njeh një komb edhe sikur 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

113 

të jesh pjesë e tij, nëse nuk din historinë e prejardhjes së tij”. 

Për historinë e Dibrës volume të tëra nuk mjaftojnë, është 

me rëndësi kombëtare të nderuar zotërinj, si e tillë është dhe e 

juaja. 

Në vendin e këtyre thesareve të historisë duhet investuar, jo 

për fundosjen e tyre në errësirë te përjetshme, por që të zbulohen, 

të dalin në dritë, që të mos heshtin, por të fl asin dhe të presin 

vizitorë nga vendi e bota. 

Kush mohon historinë e një kombi ka mohuar ekzistencën e 

tij. Dikur, për një ide të tillë, për luginën e Kolorados në Amerikë 

i nderuari presidenti amerikan i asaj kohe Linkoln këshillonte: 

“Lëreni luginën e Kolorados, të bukur ashtu siç e ka dhënë Zoti”. 

Studiuesit tanë nuk duhet të bëjnë studime të njëanshme, qe 

pushtetarët tanë të mos e njohin realitetin ashtu siç është. 

Ju të nderuar zotërinj, kërkoni t’i shkulni themelet asaj 

përmendoreje madhështore, që Dibra ngriti gjatë tërë historisë, 

aq të lartë sa shikohet në Kosovë, në Shkodër, në Durrës, në 

Vlorë, në Janinë, kudo ku fl itej gjuha e bukur e shqipes, pasi në 

këto vende prehen të qetë martirë dibranë, që dhanë jetën në 

mbështetje të bashkëkombësve të tyre sa herë kaluan stuhi të 

historisë në këto anë. 


zotërinj të nderuar! 

Murat KOLTRAKA


A DUHET TË NDËRTOHET SKAVICA?! 

SHAQIR SKARRA 

Vite më parë, kur sistemi i kaluar 

miratonte plane pesëvjeçare, pak vija në 

letër dhe disa studime sporadike u bënë 

edhe për hidrocentralin e Skavicës, ku 

qysh në ato vite diskutohej se do të ishte 

një ndër hidrocentralet më të mëdhenj 

në lumin Drin. Dibranët si nën zë, në 

rrugë e nëpër oda shtronin pyetjen mes 

njëri-tjetrit. “Mirë se vendos qeveria, por 

në fakt a duhet të ndërtohet Skavica?! 

Po Dibrës çfarë do t’i mbetet pastaj? 

Pikërisht ndërtimi i këtij hidrocentrali i 

trembte dibranët dhe ashtu shpreheshin si nën zë se nuk guxonin 

ta thoshin mendimin haptas. 

Atëherë neni famëkeq i dënonte edhe me një aktakuzë si 

sabotator të ekonomisë socialiste. 

Erdhën vitet nëntëdhjetë. Hija e frikshme e ndërtimit të 

hidrocentralit të Skavicës sikur u largua pak. Sistemi ndryshoi 

dhe investimet në energjetikë u ndërprenë. Liria e fjalës tashmë 

ishte legalizuar me ligj dhe dibranët përsëri pyesnin njëri-tjetrin: 

A duhet të ndërtohet Skavica? Tashmë kjo pyetje bëhej në vende 

publike dhe njeri nuk kishte frikë ta thoshte haptas mendimin e 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

115 

tij. Kishte mjaft dibranë që fi lluan ta kundërshtojnë këtë projekt 

dhe pse me rëndësi të madhe kombëtare. 

Pas viteve 2000 fi lloi Skavica të endej luginës së Drinit të 

Zi si një fantazmë që fi lluan të tremben banorët e kësaj lugine. 

Dhe kishin plotësisht të drejtë. Ndaj një pjesë e intelektualëve u 

grumbulluan në shoqatën “Për mbrojtjen e pellgut të Drinit të Zi”. 

Shoqata fi lloi ta sensibilizojë opinionin qytetar mbi rëndësinë e 

hidrocentralit të Skavicës, por dhe për dëmet që sjell për Dibrën 

dhe dibranët ndërtimi i kësaj vepre me përmasa të mëdha 

kombëtare. Filluan të prononcohen në media të ndryshme, por 

dhe bënë takime me titullarë, siç ishte takimi i ditëve të fundit 

me ministrin e Ekonomisë dhe Energjetikës zotin Genc Ruli. 

Hidrocentrali i Skavicës është lakuar herët. Ka qenë prioritet 

i qeverisë së mëparshme shqiptare. Sot po lakohet më shumë, 

ku dhe mjaft kompani serioze kanë shprehur gatishmëri me 

koncesion që të fi llojnë sa më parë të ngrenë digën. Flitet se një 

kompani norvegjeze ka shprehur gatishmërinë që të ndërtojë 

disa diga, që të eliminojë në maksimum përmbytjet që do të 

ndodhin. 

Ky hidrocentral është një projekt madhor, pasi zgjidh njëherë 

e përgjithmonë krizën e rëndë energjetike në vend. Skavica do 

të jetë si rregullator i gjithë hidrocentraleve të kaskadës së lumit 

Drin. Por në qoftë se ky hidrocentral sjell përfi time të mëdha për 

kombin, dëmton rëndë Dibrën dhe dibranët. Atëherë edhe në 

qoftë se diga nuk ngrihet në kuotën e parë që ka qenë projektuar, 

edhe në qoftë se kompania norvegjeze, siç fl itet, diskuton në 

dobi të dibranëve, të paktën lugina e Drinit të Zi përmbytet, ajo 

kthehet në një liqen. 

E gjithë ajo zonë e bukur që vetë natyra ua ka falur dibranëve, 

Skavica e fshin në çast. 

Dibranët këtë e dinë dhe i kanë tepër të qarta pasojat dhe 

përfi timet, por duke parë se në një të ardhme mund të ndërtohet 

Skavica, tashmë jo vetëm shoqata “Për mbrojtjen e pellgut të 

Drinit të Zi”, por dhe individë të veçantë dhe intelektualë dibranë


shtrojnë pyetjen: “A duhet të ndërtohet Skavica?” 

Pas takimit që patën me ministrin e Ekonomisë dhe 

Energjetikës zotin Genc Ruli dhe prononcimit në shumë media të 

vendit, me dhjetëra qytetarë të Dibrës para pak ditësh u hodhën 

në një protestë paqësore, duke kundërshtuar zbatimin e ndërtimit 

të hidrocentralit të Skavicës. 

Mes protestuesve kanë qenë dhe anëtarë të shoqatës “Për 

mbrojtjen e pellgut të Drinit të Zi”. Gjatë tubimit ato janë 

shprehur se janë të vendosur që të mos ndërtohet kjo vepër, 

pasi kjo do të shkaktonte përmbytjen e 8 mijë hektarëve tokë në 

pronësi të tyre. 

“Ne nuk duam që të ndërtohet hidrocentrali i Skavicës, pasi 

kjo do të pasonte jo vetëm me përmbytjen e tokave tona, por do 

të shkatërronte dhe gjithë vlerat e kësaj treve” - shprehet zoti 

Ali Hoxha. Ndërkohë, të tjerë shprehen se, nëse qeveria aktuale 

nuk merr për bazë kërkesën e tyre, atëherë do të shkohet deri në 

mosbindje civile. Nga ana tjetër, drejtues të lartë të instancave 

shtetërore kanë deklaruar se ngritja e hidrocentralit të ri të 

Skavicës në lumin Drin do të ndikonte drejtpërdrejt në zbutjen 

e krizës së lartë të krizës energjetike në vendin tonë. Projekte 

si hidrocentralet, rrugët, hekurudhat, tecet si dhe petrolifera 

e Vlorës janë objekte kombëtare dhe ndikojnë në ekonominë 

kombëtare. Fill pas tenderimit të petrolifera në Vlorë u ngrit 

aleanca qytetare për mbrojtjen e qytetit, duke kundërshtuar 

projektet e petrolifera dhe teceve që ishin planifi kuar për t’u 

ndërtuar. Kërkuan dhe referendum për këto objekte por mendimi 

qytetar nuk u mor parasysh. Megjithatë, është fakt se këto 

projekte nuk e përmbytin Vlorën, nuk i shpërngulin vlonjatët, 

nuk ua fshin historinë e të parëve uji dhe, megjithatë, ata kanë 

bërë protesta, janë prononcuar në media se nuk do të lënë qytetin 

e tyre të “shkatërrohet” në këtë mënyrë. 

Vite më parë qeveria e atëhershme ngriti Fierzën, Komanin, 

Vaun e Dejës, Ulzën. U përmbytën toka, shtëpi, varreza. U 

shpërngulën fshatra e qytete. Ende dhe sot ka banorë që nuk kanë 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

117 

përfi tuar qoftë dhe një kacidhe nga këto përmbytje e megjithatë 

dritë nga këto vepra gjigante ka marrë dhe Vlora dhe e gjithë 

Shqipëria. Dibranët u ngritën në protesta për një projekt me 

përmasa kombëtare që do të fi tonte e gjithë Shqipëria, por që 

do të humbiste shumë Dibra dhe dibranët. Është fakt se dhe me 

krijimin e këtij liqeni të madh do të zbutet sadopak klima, do 

zhvillohet dhe turizmi, do të pësojë ndryshime dhe infrastruktura. 

Këto ndryshime që mund të ndodhin me ndërtimin e Skavicës i 

dinë të gjithë, por dëmet që shkaktohen nga ky ndërtim janë më 

të mëdha. Lugina e Drinit të Zi është një nga tokat më pjellore, 

ku me të drejtë është quajtur si “Myzeqeja” e Dibrës. Jo vetëm 

drithërat e bukës, por dhe frutikultura është e pranishme në këtë 

luginë. Sot toka bujqësore në Shqipërinë e Mesme është vlerësuar 

me një çmim të leverdishëm. Në Dibër dhe pikërisht në luginën 

e Drinit të Zi, çmimet që përfl iten janë tepër qesharake, një çmim 

që nuk kap as njëqind lek të reja për metra katrorë. Nuk dihet se 

çfarë kategorie e kanë planifi kuar luginën aq pjellore të Drinit 

të Zi, por një pagesë që kushton sa një kilogram oriz është një


absurditet që sot më nuk shkon. Jo vetëm kaq, por ende nuk dihet 

klasifi kimi i tokës. Si do të paguhet trualli, tokë e kategorisë parë, 

tokë e kategorisë dytë, tokë e kategorisë tretë, bjeshkët, kullotat, 

zabelet. Le pastaj shtëpitë, ato shtëpi që janë ndërtuar herët dhe 

u kanë rezistuar dhe hordhive serbe. Ato të gjitha janë prona të 

trashëguara dhe jo të zaptuara. Tashmë dalim dhe tek historia, 

ajo e shkruara dhe e pashkruara. Dibranët në luginën e Drinit 

të Zi kanë shumë histori. Është pikërisht kjo luginë që tregon 

gjenezën e fi seve të para qysh nga Penestia ilire. Është pikërisht 

kjo luginë që na afron më shumë me jetën dhe veprat e heroit 

tonë kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu. 

Atëherë, po të përmbytet kjo luginë, ne çfarë do t’ju tregojmë 

të huajve kur të interesohen për origjinën e heroit, për betejën 

e Torviollit dhe masakrën e Çidhnës. E historiani dhe studiuesi 

Sefedin Xharri shprehet për gazetën: 

“Kur të interesohen të huajt për historinë e kësaj treve, do 

t’ju themi: - Vendorigjina e Skënderbeut është në liqen. Beteja e 

famshme e Torviollit në liqen. Masakra e Çidhnës në liqen. Në 

liqen Ferra e Pashës, në liqen e gjithë historia e Dibrës”. 

Atëherë jemi të bindur se Dibra nuk do të ekzistojë më. Çdo 

gjë e mirë dhe e bukur është e lidhur me këtë luginë që Skavica 

po të ndërtohet e mbulon me ujë. Do të varroset dhe vetë historia 

e Dibrës ku dhe në qoftë se ka plane nga Instituti i Arkeologjisë 

për të bërë gërmime, nesër do të jetë vonë, nuk do të ketë më 

nevojë. Të gjitha do të fshihen, ato do të mbulohen nga uji. 

Dibranët nuk duan që t’i politizojnë edhe veprat e mëdha siç 

është Skavica, por dëmi që i shkaktohet Dibrës është i madh. 

Pyetja se: a duhet të ndërtohet Skavica? - do një përgjigje. Këtë 

përgjigje më mirë se kushdo tjetër mund ta japin vetë dibranët me 

anën e një referendumi. Besojmë se kjo është një e drejtë legjitime 

e kujtdo. Le të vendosin vetë dibranët për Skavicën me votën e 

tyre, sepse ato dinë të zgjedhin më të mirën. 


Rruga e Arbrit-shkurt 2008

SHAQIR SKARRA 

PO DIBRËS! 

SKAVICA 

JO SKAVICËS! 

119 

Ndoshta nuk do të merrej njeri këto ditë të ftohta dimri me 

një projekt që ka nisur qysh para viteve nëntëdhjetë nga qeveria 

shqiptare. 

U desh të përmbytej Shkodra e Lezha e ja tani përsëri na del 

në skenë Skavica, një hidrocentral ky që po të ndërtohet siç thonë 

nuk mund të ndodhin këto përmbytje në Shkodër. Nuk ka asnjë 

të keqe këtu, fundja fjala e specialistit nuk është fjalë dosido. 

I pari foli Komisari i Italisë për Digat, Roberto Guercio, i 

dërguar në Shqipëri pas situatës kritike të krijuar nga përmbytjet 

që ndodhën ditët e fundit. Duke folur në një emision televiziv 

lidhur me sigurinë që paraqet zinxhiri i ujë mbledhësve mbi 

lumin Drin, Roberto deklaroi se një ndihmë shumë të madhe 

për të shmangur situata emergjente do të kishte qenë ndërtimi 

në kohë i hidrocentralit të Skavicës, që është edhe HEC-i i parë 

mbi Drin sipas projektuesve shqiptarë të Kaskadës. “Natyrisht 

që do të kishte qenë një mjet i mirë për të shmangur katastrofa 

përmbytjesh”, -tha ai. 

Në fakt projekti i Skavicës ka qenë i gatshëm prej vitesh në 

dispozicion të qeverisë shqiptare, madje prej disa vjetësh u caktua 

edhe konsorciumi Italian, që do të ndërtonte atë me koncesion, 

me fi nancime që kalonin të 600 milion eurot. Qeveria Berisha 

vendosi të ndryshojë skemën e HEC-it pas së cilës ajo shpalli 

sërish tenderin ndërkombëtar. 

Ky tender u zhvillua në dhjetor të vitit të kaluar, por këtë


herë asnjë subjekt, as i huaj 

dhe as vendas nuk paraqiti 

interes duke bërë kështu të 

dështojë tenderi. 

E kjo edhe pritej në një 

kohë kur kriza globale i ka 

bërë Bankat dhe kompanitë 

e mëdha financuese tepër 

të kujdesshme në drejtim 

të kredive të mëdha, aq 

më tepër në vende si 

Shqipëria. 

Fill pas Komisarit 

Italian folën dhe specialistët 

shqiptarë. 

Luigj Pjetri, një ndër 

specialistët e hidrocentraleve 

tha: “Skavica do shmang 

përmbytjet në fushën e 

Shkodrës. Qysh kur ka nisur projekti i Kaskadës së Drinit janë 

përfshirë në të të ndërtoheshin 5 hidrocentrale. 

Tre janë ndërtuar, kështu që mbeten edhe dy për t’u 

ndërtuar që janë Skavica dhe Bushati. Në fakt projekti i Skavicës 

i projektuar herët e kanë kaluar shumë vite deri atëherë, ai 

ende nuk u ndërtua. Fundja edhe ndërtimi i Kaskadës duhej 

të fi llonte nga fi llimi,d.m.th nga Skavica por ja që kështu nuk 

u nis. Lind me të drejtë pyetja; Pse?.Po të ndërtohet Skavica do 

të përmbytet Dibra, e gjithë ajo luginë e bukur e mjaft pjellore e 

Drinit të Zi. Do të zhduket një histori kombëtare që me të drejtë 

nuk mburret vetëm Dibra por e gjithë Shqipëria. Ajo luginë e 

mbushur me bëma historike të një kombi ndër vite do të zhduket 

në një kohë të shkurtër e do të kthehet në një liqen gjigand. A 

thua vetem Skavica e shpëton Shkodrën nga përbytjet? Sot në 

Ministrinë e Energjitikës dhe Ekonomisë, sipas një burimi të 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

121 

sigurtë, janë mbi 400 kërkesa për të ndërtuar hidrocentrale të 

vegjël. Një hidrocentral i tillë përafërsisht prodhon mbi 1000 

kw energji elektrike. Atëherë me të drejtë shtrohet pyetja: Pse 

rendet pas këtyre digave të mëdha që krijojnë shpërngulje masive 

të popullsisë kur kemi mundësi të ndërtojmë hidrocentrale të 

vegjël me pak shpenzime e me shumë leverdi për të siguruar 

energji, lere pastaj tecet që po ndërtohen e do të ndërtohen në 

të ardhmen. 

Vetëm mbi Setë në Arras një fi rmë italiane ka ngritur tashmë 

një hidrocentral të vogël ku janë montuar edhe makineritë. Të 

vogël i thonë por ka një kapacitet mbi 4000 kw. Po sa kemi të 

tillë në Dibër si Selishtë, 

Lurë, Kala të Dodës etj?. Skavica po të ndërtohej sipas 

projektit norvegjez, me prita të vogla mbi dhjetë metra që nga 

ura e Topojanit e deri në ngushticën e Skavicës do të prodhonim 

energji dhe do të shpëtonim nga përmbytja një zonë të tërë siç 

është Dibra.P ër të shpëtuar Dibrën nga ndërtimi i hidrocentralit 

të Skavicës u ngrit dhe një shoqatë me emrin “Brigjet e Drinit të 

Zi” të cilët kanë bërë edhe takime në Ministrinë e Energjitikës. 

Janë shkruar mjaft shkrime në organe të ndryshme të shtypit ku


kanë hedhur mendime njerëz të ndryshëm se a duhet në fakt të 

ndërtohet Skavica apo jo.E nde specialistët e digave të mëdha 

nuk e kanë dhënë mendimin e tyre për Skavicën. Mjaft fi rma 

janë afruar për këtë projekt të madh energjetik. Ende qeveria ka 

heshtur, nuk është ulur as në zonat që përmbyten nga ky projekt 

sikur u shprehën atë ditë në takim me shoqatën. 

Sot kur ndodhi kjo përmbytje fi lluan disa si nën zë të fl asin 

se është pikërisht Skavica ai që shpëton nesër Shkodrën nga 

përmbytja. Po Dibrën kush e shpëton? Vërtet kush po e kërkon 

të përmbytet Dibra? A ia vlen të krijohet një dëm kaq i madh 

për të ndërtuar një hidrocentral si Skavica. Sa pronarë do të 

dëmshpërblehen? Sa familje do të shpërngulen? A është bërë 

një studim i tillë për dëmet që mund të shkaktojë Skavica apo o 

burra kemi një projekt dhe hajde ta bëjmë. Ne jemi shquar për 

ndërtime digash të mëdha sa dhe vende si Kanadaja na kanë zili, 

ne jemi shquar për sigurimin e energjisë elektrike nga burime 

hidrike por nuk jemi marrë me studime të tjera se si mund të 

prodhojmë energji pa dëmtuar, tokë, shtëpi e prona të tjera. Jo për 

këto tek ne askush nuk mendon. Ne kemi shprehur gadishmëri 

edhe për energji bërthamore e ku vetë Italia fqinje na mbështeti 

në këtë projekt. Megjithatë problemet nuk janë kaq të thjeshta 

sa duken në projekt. Skavica është një projekt ndoshta madhor 

për kombin por shkatërrimtar për Dibrën. 

Për këtë Dibra dhe dibranët e kanë dhënë fjalën e tyre. Kur 

kemi mundësi të tjera për të prodhuar dhe siguruar energji 

elektrike nuk ka pse të ndërtohet Skavica. Sa kohë mund tju 

duhej italianëve për të vendosur për një projekt të tillë? Ndoshta 

vite të tëra. Atëherë pse ne duhet të vendosim kaq shpejt. Besoi 

nuk është as koha, as momenti për projektin e Skavicës. Nuk 

duhet përdorur ky projekt si gogoli për të trembur atë popullsi të 

pafajshme të cilët janë në vendin e tyre e kanë frikë të investojnë 

akoma. 

Skavica fl e çdo mbrëmje në vatrat e dibranëve. Deri kur 

gogoli Skavica do të endet lirshëm luginës së Drinit të Zi? 


PO DIBRËS! 

KAPITULLI I TRETË 

“JO SKAVICËS! 

FUNDOS DIBRËN” 

JO SKAVICËS! 

123



PO DIBRËS! 

LETËR 

Drejtuar: 

Z.BAMIR TOPI 

PRESIDENT I REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË 

ZNJ. JOZEFINA TOPALLI 

KRYETARE E PARLAMENTIT TË SHQIPËRISË 

Z.SALI BERISHA 

KRYEMINISTËR I SHQIPËRISË 

Z.GENC RULI 

MINISTËR I EKONOMISË DHE ENERGJITIKËS 

FIRMËS KONCENSIONARE ITALIANE 

“TGK- SKAVICA” 

DEPUTETËVE TË QARKUT TË DIBRËS 

TIRANË 

JO SKAVICËS! 

125 

“TGK-Skavica srl.”, Shoqata, pasi grumbulloi të dhëna edhe 

nga burime të tjera; duke qenë e vetmja shoqatë në vend në 

mbrojtje të banorëve, pronave e mjedisit të këtyre trevave, pas 

vjeljes së mendimeve në të gjithë nëndegët e seksionet që mbulon 

shoqata, me vendimin nr.27, datë 28.11.2007, të Bordit Drejtues , 

i thotë “JO” ndërtimit të Skavicës për këto arsye: 

Zhduket identiteti dhe pastërtia etnike e këtij populli. 

Pa Pellgun e Drinit të Zi nuk ka Dibër. 

Ky projekt është katastrofi k për ekonominë e dhjetëra mijë 

banorëve të 30 fshatrave, pa përmendur mundësitë potenciale 

të zhvillimit në të ardhmen.


- Asgjëson qindra biznese të vegjël e të mesëm, të ngritur me 

shumë mundime për një jetë më të mirë. 

- Ky projekt parashikon një shpërngulje masive të një 

populli të tërë dhe kjo përbën gjenocid të vërtetë pa qenë fajtorë. 

Katastrofa të tilla mund të shkaktojnë luftërat, epidemitë dhe 

vetë natyra. 

- Ky projekt shkel rëndë të drejtën themelore mbi 

pronësinë. 

- Ndërtimi i kësaj vepre fshinë nga faqja e dheut dhe fundos 

përgjithmonë vlera të pakrahasuara etnike, kulturore dhe 

historike. 

- Çdo pëllëmbë e kësaj toke ka një “status” mbrojtës të shkruar 

me gjakun e martirëve dibranë që nga penestët kundër romakëve, 

në veçanti gjatë rezistencës antiosmane, nën udhëheqjen e 

Skënderbeut, luftërat me serbët e kundër armiqve të tjerë. 

- Zhduk monumentet historike që kanë bërë emër në shekuj, 

toponime që lidhen me fortesat, betejat, pronat, rrugët, trojet e 

Kastriotëve e heronjve të tjerë që ky popull ka nxjerrë në tërë historinë 

e tij jetësore. Nëse do të ishin bërë investime për kërkime arkeologjike 

në këtë luginë , sot do të vinin vizitorë nga e gjithë bota. 

- Fundos dhjetëra mijë varreza të të parëve tanë. 

- U tjetërson njerëzve jetën, pronën, pasuritë, kulturën, 

historinë, natyrën e pakrahasueshme me të cilat kjo popullsi 

është e lidhur me mijëra vite. 

- Kundërshtojmë vendimin e Këshillit të Ministrave të muajit 

nëntor , i cili i hap rrugë Kompanisë Italiane “TGK-Skavica srl.” 

Për ndërtimin e HEC të Skavicës. 

Ne jemi pronarë të ligjshëm të kësaj toke. Askush nuk 

ka të drejtë as ta shesë dhe as ta blejë këtë tokë. Kjo e drejtë 

ekskluzive është vetëm e pronarit të saj dhe e askujt tjetër. Në 

emër të Kryesisë dhe të Bordit Drejtues të Shoqatës shprehim 

vullnetin e ligjshëm të popullit të kësaj zone dhe i themi “JO” 

ndërtimit të HEC të Skavicës. Kundërshtimi ynë do të jetë i 

përshkallëzuar, deri në mosbindje civile. 

Duke përfunduar u kërkojmë përgjigje maksimumi deri 

më 05.12.2007 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

127 

MINISTRI RULI TAKOHET ME 

PËRFAQËSUES TË SHOQATËS “PËR 

MBROJTJEN E PELLGUT TË DRINIT TË ZI” 

Në përgjigje të PETICIONIT të Shoqatës “Për mbrojtjen e 

pronave dhe të mjedisit të Pellgut të Drinit të Zi”, me qendër 

në Dibër, të datës 19.11.2007, drejtuar Presidentit të Republikës, 

z. Bamir Topi, Kryetares së Kuvendit, znj. Jozefina Topalli, 

kryeministrit të Shqipërisë, z. Sali Berisha dhe ministrit të 

Ekonomisë dhe Energjetikës të Republikës së Shqipërisë, z. 

Genc Ruli, lidhur me shqetësimin për projektin për ndërtimin 

e mundshëm të një HEC-i në Skavicë të Kukësit, me pasojë 

përmbytjen dhe asgjësimin e gjithë Pellgut të Dibrës, ditën e enjte, 

datë 13.12.2007 në orën 17.00 u ftua në Ministrinë e Ekonomisë dhe 

të Energjetikës dhe u prit në një takim një delegacion i Kryesisë 

së Shoqatës “Për mbrojtjen e Pellgut të Drinit të Zi”, i përbërë nga 

nënshkruesit e atij peticioni, Z. Nazmi Drizi - Kryetar i Shoqatës, 

Z.Ali Hoxha – iniciues dhe Kryetar Nderi i Shoqatës; Z.Sadin 

Përnezha – nënkryetar dhe z. Nazmi Skepi – sekretar i Shoqatës. 

Në takim të cilin e organizoi dhe e drejtoi ministri Genc 

Ruli, ishin të pranishëm edhe zv. ministri N.Alibali, deputeti i 

Dibrës Rr.Kaleci, 

Prefekti i Dibrës, Xh. Seiti, si dhe dy anëtarë të Kryesisë së 

Shoqatës: Osman Begu dhe Zyber Kaba. 

Ajo që duhet theksuar që në fi llim është fakti se pavarësisht 

se nga të dyja palët pati mirëkuptim lidhur me shqetësimin e 

njëri-tjetrit, është për t’u theksuar dhe evidentuar se ministri 

Ruli, fjalën e tij të hapjes e fi lloi me këtë shprehje:


“Shteti ka logjikën e vet dhe i bën gjërat ashtu sipas asaj 

logjike”. 

Më tej sqaroi duke iu drejtuar palës negociuese: 

“Ju keni të drejtën të argumentoni pretendimet tuaja...” 

Dhe pasi parashtroi një sërë çështjesh të tjera lidhur me 

mungesën e energjetikës në vend, duke sqaruar se ai nuk është 

një projekt i ri, por i trashëguar nga qeveritë e mëparshme, që 

nga koha e monizmit etj. dhe se ndërtimi i HEC-it të Skavicës, më 

tepër ka të bëjë si rregullator për gjithë krahinën e Drinit lidhur 

me HEC-et e tjera, të Fierzës, etj, si rezervuar për ta, e përfundoi 

fjalën e hapjes duke theksuar se “Çdo zgjidhje do ta bëjmë me 

konsultime sipas shkallëve”. 

Më pas e mori fjalën z.Nazmi Drizi, Kryetar i Shoqatës, i cili 

pasi falënderoi ministrin Ruli dhe stafi n e tij për organizimin e 

këtij takimi, parashtroi disa argumente të paraqitura edhe në atë 

peticion, mbi bazën e të cilave populli i Dibrës e kundërshton 

ndërtimin e HEC-it të Skavicës, duke theksuar se dëmi ekonomik 

është shumë më i madh se sa fi timi. 

I dyti, nga delegacioni i Shoqatës e mori fjalën z.Ali Hoxha, 

iniciues dhe Kryetar Nderi i Shoqatës, i cili e vuri theksin në 

argumentet historike dhe etnokulturore të problemit: 

“Për mua, dëmi ekonomik qëndron në plan të dytë, në 

krahasim me dëmin historik, etnokulturor që i shkaktohet 

kombit, pasi me ndërtimin e atij projekti përmbytet një herë e 

përgjithmonë e gjithë Dibra së bashku me varret dhe historinë 

e saj, - theksoi ai. – Ne nuk kërkojmë “qiqra në hell” siç bëjnë 

vlonjatet kur kundërshtojnë ndërtimin e një HEC-i në krahinën 

e tyre, vetëm me pretekstin se ai u dëmtuaka atyre biznesin 

me turizmin. Krejt e kundërta ndodh me projektin e Skavicës, 

pasi këtu nuk bëhet fjalë për një “dëmtim” mjedisi, por për 

përmbytjen përgjithmonë nën ujë të të gjithë Pellgut të Dibrës, 

më saktë zhduket e gjithë Dibra dhe historia e saj. 

Këtu nuk është fjala thjesht për cenimin e pronës, por 

fjala është për zhdukjen e vendbanimit të një krahine të tërë, 

për zhdukjen e kujtimeve historike e të varreve të të parëve, 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

129 

të trashëgimisë shekullore, bile mijëravjeçare, të rrënjëve 

etnokulturore të një krahine të tërë. Në qoftë së shteti ka me të 

vërtetë interes kombëtar për ndërtimin e atij HEC-i, atëherë më 

parë duhet të ndërtojë një Dibër të re, diku ndërmjet Tiranës 

e Durrësit dhe të gjejë vend edhe për rivarrosjen e eshtrave të 

varreve qindravjeçare të të parëve tanë, të cilët kanë dhënë jetën 

për mbrojtjen e atyre trojeve nga armiqtë e huaj shekullorë dhe 

vetëm atëherë mund të bëhen negociata, për një gjë të tillë, duke 

mos harruar faktin se i gjithë populli i Dibrës që shpërngulet 

duhet të jetë aksionar, me kushtin që pasardhësit tanë të 

rikthehen përsëri në trojet e të parëve të vet, pas skadimit të afatit 

kohor”, - përfundoi fjalën Ali Hoxha. 

Më pas, gjithsecili nga të pranishmit shfaqën mendimet dhe 

argumentet e veta duke plotësuar njëri-tjetrin në atë takim që 

zgjati prej më shumë se një orë bashkëbisedimi. 

Në fjalën e tij të mbylljes, ministri Ruli, ndër të tjera theksoi 

sa vijon: 

“E vlerësoj shumë seriozisht këtë takim. Asgjë nuk do 

të bëhet pa i vënë në balancë të gjitha gjërat, të gjitha anët e 

problemit. Do të bëjmë të gjitha vlerësimet, deri tek ambienti. 

Por do të merret mendimi i shumicës. Asnjeri nuk do të guxonte 

të ndërmerrte veprime të njëanshme. Qëndrime të njëanshme 

nuk do të mbajmë.” 

Pas këtyre fjalëve shpresëdhënëse të ministrit Ruli, takimi u 

mbyll me mirëkuptim nga të dyja palët dhe me premtimin nga ana 

e Ministrisë së do të shpresojmë edhe për takime të tjera. Në fund 

depozituam tek sekretari edhe disa materiale të botuara kohë më 

parë në shtypin e përditshëm, me argumentet që kundërshtojnë 

ndërtimin e një projekti të tillë, si ai i HEC-it të Skavicës, duke 

sqaruar se në Pellgun e Dibrës nga ujëvarat natyrore ndërtohen 

rreth 10 HEC-e të vegjël, të cilën prodhojnë aq energji elektrike 

sa ç’mund të ofrojë projekti i Skavicës, në një kohë që ato nuk 

dëmtojnë fare asnjë pëllëmbë tokë produktive dhe pa cenuar asnjë 

nga vlerat historike dhe etnokulturore të Dibrës. 

Korresp. i “Rruga e Arbërit”


PESHKOPI, BANORËT KUNDËR HEC-IT 

TË SKAVICËS: 

Kryeministri të anulojë tenderin 

Qindra banorë të Dibrës, kryesisht nga fshatrat e komunës 

Fushë-Çidhën u mblodhën javën që shkoi në një protestë kundër 

ndërtimit të HC-së së Skavicës. 

Ata mbanin në duar pankarta ku shkruhej: “Dibra 

përmbytet”, “Ndal projektit italian”, “Përmbyten 6800 hektarë 

tokë”, “Jo hidrocentralit të Skavicës”, etj. 

Në krye të protestës qëndronin drejtuesit e shoqatës “Drini 

i Zi” Nazmi Drizi, Sadin Përnezha, drejtues të komunës Fushë- 

Çidhën, banorë të fshatrave që përmbyten, qytetarë të Peshkopisë 

etj. Ka bashkëbiseduar me organizatorët e mitingut sekretari i 

prefektit të Dibrës, por nuk është prononcuar zyrtarisht në lidhje 

me qëndrimin e institucionit për këtë çështje. 

Oratorët në miting ngritën zërin kundër ndërtimit të 

hidrocentralit të Skavicës duke renditur dëmet ekonomike dhe 

historike që sjell realizimi i këtij projekti. 

Më 17 nëntor 2008, qeveria njoftoi se ka shpallur tenderin 

për ndërtimin e hidrocentralit të Skavicës. Në garë janë vënë disa 

fi rma të huaja, ndërkohë që më e lakuara për ndërtimin e kësaj 

vepre është një fi rmë italiane. 

Në krah të protestuesve dibranë ndodhej edhe historiani 

Ali Hoxha, i cili hapi mitingun dhe tha se “Ndërtimi i HC të 

Skavicës përmbyt një qytetërim të lashtë dhe të njohur në trevat 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

131 

shqiptare, sjell fshehjen nën ujë të historisë së një treve nga më të 

lashtat dhe nga më krenaret, një trevë që ka nxjerrë heroin tonë 

kombëtar, Gjergj Kastriotin –Skënderbeun, i cili, nga 26 beteja 

fi toresh të mëdha me zë në historinë e Shqipërisë dhe të Evropës 

kundër dy sulltanëve osmanlinj, 19 ika zhvilluar me dibranët 

dhe në tokën dibrane”. 

Më tej ai tha se “Ismail Kadare para pak ditësh deklaroi se 

“përbaltja e fi gurës së Skënderbeut është turp kombëtar, ndërsa 

unë do të shtoja se përmbytja e Dibrës është krim kombëtar”. 

Protestuesit dhe oratorët që morën më pas fjalën i bënë thirrje 

qeverisë, veçanërisht kryeministrit Sali Berisha dhe ministrit të 

Ekonomisë Genc Ruli, të anulojnë tenderin që pritet të zhvillohet 

në fi llim të muajit janar 2009, ndryshe banorët e Fushë-Çidhnës 

do të pengojnë nisjen e punimeve. Sipas tyre, ky hidrocentral 

përmbyt më shumë se 6800 hektarë tokë, pronë të cilën dibranët 

e kanë të paktë dhe të shenjtë. 

Protestuesit deklaruan se përfaqësues të shoqatës dhe 

intelektualë të njohur të Dibrës kanë kontaktuar me ministrin 

Ruli dhe i kanë bërë të ditur atij reagimin e banorëve të kësaj 

treve. Ndryshe nga TEC i Vlorës që ndot mjedisin, për dibranët 

ndërtimi i Skavicës zhyt përgjithmonë nën ujë të gjithë pellgun 

e Dibrës. 

Hasan Pasha 

Rruga e Arbrit nr. 1 - 2009



PO DIBRËS! 

KAPITULLI I KATËRT 

PROKURORË... 

JO SKAVICËS! 

133



PO DIBRËS! 

NANO - 2005 

JO SKAVICËS! 

135 

“Për ndërtimin e Hidrocentralit të Skavicës ka pasur 

Vendim të Këshillit të Ministrave Nr. 299 date 6/5/2005 dhe ky 

vendim u hodh poshtë nga Qeveria “Berisha”, pa asnjë arsye 

të qenësishme. Ende nuk kanë shpjeguar përse nuk vazhduan 

procedurat për lidhjen e kontratës koncensionare, por nëse do 

të ishte proceduar seriozisht ne sot do të kishim në punë një nga 

agregatet e Hidrocentralit të Skavicës.” 

Pajtim Bello, gazeta “Telegraf”


PARTIA SOCIALISTE 2010 

Ish-ministri i Energjetikës, Viktor Doda në fjalën e tij në 

Asamblenë e Partisë Socialiste deklaroi si primare ndërtimin e 

hidrocentralit të Bushatit sipas projektit fi llestar, duke mundësuar 

shkarkimin në Daragjat të një prurje prej rreth 1100 m3/sek, si 

dhe ndërtimin e hidrocentralit të Skavicës. 


PO DIBRËS! 

SALI BERISHA – KRYEMINISTËR 

JO SKAVICËS! 

137 

“Skavica do të jetë në 2 vitet që vijnë projekti kryesor i punëve 

publike në Republikën e Shqipërisë”. 

”Shqipëria ka të gjitha potencialet për të ndërtuar këtë vepër 

të mrekullueshme”. 

”Ne jemi para dy alternativave: e para është të shkojmë 

sërish në tender, por ka dhe një alternativë tjetër që më është 

dukur gjithnjë më e mira, që qeveria shqiptare të marrë përsipër 

ndërtimin e kësaj vepre të mrekullueshme energjetike”. 

”Tani është krijuar një situatë tjetër shumë më premtuese që 

qeveria të konsiderojë vetë ndërtimin e kësaj vepre gjigante.” 

”Në kohën që përgatitet projekti, do një kohë minimumi 1 

vit dhe maksimumi 2 vjet, kohë kjo kur edhe projektet e mëdha 

të rrugëve do të kenë marrë drejtim zhvillimi”. 

Ndërtimi i këtij HEC-i,”jo vetëm që shton me rreth 350 apo 

400 megavat prodhimin e energjisë, por optimizon funksionimin 

e gjithë kaskadës”. 

”Kjo ide ka rreth 30 vite që qarkullon. Qeveria e mëparshme 

kishte firmosur një memorandum mirëkuptimi me një nga 

kompanitë më serioze të energjetikës së Italisë dhe grupit më 

serioz fi nanciar. Qeveria jonë vendosi ta njohë këtë vendim dhe 

këtë memorandum e shtroi në një tender më vonë, të cilin e fi toi 

kompania italiane”. 

Qeveria zhvilloi negociata me konsorciumin italian, i cili, 

“u tregua i arsyeshëm dhe pranoi kriteret e qeverisë shqiptare”. 

“Kërkoi hapjen e një tenderi të dytë për Skavicën, për të cilën


treguan interes kompanitë më të mëdha të Europës”. 

Ndërtimi i HEC-it të Skavicës “Ul në mënyrë të ndjeshme 

edhe mundësitë e përmbytjeve të mëdha në zonën e Nënshkodrës 

dhe Shkodrës”. 

”Ndërtimi i këtij HEC-i do të fi llojë gjatë këtij mandati dhe 

shpresoj që mandatin tjetër ajo të jetë vepra kryesore publike.” 

”Skavica do të jetë në 2 vitet që vijnë projekti kryesor i punëve 

publike në Republikën e Shqipërisë”. 

“Qeveria ka faktuar se në Shqipëri ekzistojnë mundësitë 

e ndërtimit të veprave botërore. Pas rrugëve, Skavica është 

vepra më e domosdoshme që brenda portofolit tonë mund 

të ndërtojmë”, - tha shefi berisha duke theksuar se “Qeveria 

ka faktuar se në Shqipëri ekzistojnë mundësitë e ndërtimit të 

veprave botërore”. 

“Ne duhet të ndërtojmë Skavicën. Kaskada është pasuri e 

madhe, Skavica është nëna e të gjitha digave nën të”. 

“Skavica është një nga ngushticat më të ngushta në vendin 

ku presupozohet se do ndërtohet diga, por edhe me shpatullat 

shkëmbore më të forta. Do prodhohet më shumë se 1 miliardë 

kilovat orë energji. 

“Duhet të hapë tenderin për projektin, nga studimet fi llestare 

deri te projekti i zbatimit” 


PO DIBRËS! 

EDMOND PINGULI - PROFESOR 

JO SKAVICËS! 

139 

Hidrocentrali i Skavicës, i cili ishte ai që do të furnizonte 

ritmikisht të gjithë kaskaden e Drinit për shume vjet, kishte të 

parashikuar nga 

studimi një fuqi rreth 350MW dhe një rezervuar me kapacitet 

rreth 6-6.5 miliard m3 ujë për një dige me lartësi 190-220 m. Me 

gjithë përpjekjet 

tona ne vitin 1985 për të bindur Qeverinë e atëhershme 

për të fi lluar ndërtimin e tij, investimet kaluan në hekurudhën 

Milot-Klos. Kjo ishte edhe goditja e pariparueshme që iu dha 

mosfunksionimit të studiuar shkencërisht kësaj kaskade. Pra rolin 

e furnizuesit të kaskades do ta kryente hidrocentrali i Fierzës, që 

kishte një rezerve ujore për rreth 1 vit. 


10 pikësh treshes italiane me në krye Geoteknica të Romës dhe 

behet gati për tender. 

Pata rastin të takohem me njërin nga pronaret dhe të 

diskutojmë për këtë hidrocentral. Projekti parashikonte një digë 

160 m të lartë, salla e 

turbinave futej 30 m poshtë, duke realizuar idenë tonë të 

parë me digë 190 m të lartë. Ky variant mbyste 62 km2 tokë dhe 

s’postonte 40 mijë banorë. 

Pyetja ime ishte: A ishte dakord Qeveria me s’postimin e 

banorëve? Përgjigja ishte që sigurisht jo. Unë iu përgjigja se e ka 

një zgjidhje, e cila është vetëm nëse kthehet sistemi i vjetër që 

mbyti një qytet si Kukësi. E shpjegova me detaje këtë hidrocentral, 

sepse dëmi qe iu bë kaskades ishte i pa riparueshëm.


EMIN MUSLIU- PROFESOR 

Emin Mysliu, një nga projektuesit dhe drejtuesit e 

hidrocentraleve më të mëdhenj në vend, si Fierza, Komani, 

Vau i Dejes, etj., e sheh më se të mundshme realizimin e këtij 

investimi. 

Por duke marrë shembull ndërtimin e HEC-eve të tjerë mbi 

Drin, Mysliu thekson se Skavica mund të bëhet realitet por me 

kushtin që për projektin me kosto rreth 500 milionë euro të 

vendosin specialistët e KESH-it dhe jo politika. 

Ajo që është përfolur së fundmi ka të bëjë edhe me 

marrëveshjen që duhet arritur me Maqedoninë për shkak se pas 

ndërtimit të një dige në kuotën 485 metra, uji do të përmbysë 

disa hektarë tokë në territorin administrativ të këtij shteti. Por 

ka edhe një version tjetër të projektit në kuotë më të ulët 445 

metra realizimi i së cilës nuk do të shkaktonte përmbytje jashtë 

territorit të vendit. 


PO DIBRËS! 

LUIGJ PJETRI - KESH 

JO SKAVICËS! 

141 

Kaskada e Drinit është projektuar për 5 hidrocentrale përveç 

Fierzës, Komanit dhe Vaut të Dejës janë edhe dy të tjerë që nuk 

kanë gjetur zbatim Skavica dhe Bushati. 

Në këtë moment që po fl asim Skavica do të kishte një rëndësi 

të madhe sepse dhe ajo do akumulonte një sasi të madhe uji që 

do të lehtësonte shkarkimet nga Fierza. 

Po të ishte bërë ky hidrocentral, në fazën e tij përfundimtare 

ai është planifi kuar që të akumulojë sa dyfi shi i Fierzës por 

aty janë bërë disa studime të cilat vazhdojnë të kalojnë nëpër 

zyrtarë dhe nuk po i jepet drejtim kontraktimit të koncesionit 

për ndërtimin e tij. 

Nëse do ishte ndërtuar Skavica, tjetër situatë do të kishim 

sot pavarësisht prurjeve...


BERISHA: UNË DI TË NDËRTOJ 

VEPRA BOTËRORE... 

Kryeministri Sali Berisha tha në mbledhjen e qeverisë se do 

e ndërtojë vetë hidrocentralin e Skavicës, që do jetë vepra më 

e madhe hidroenergjetike në vend. Berisha tha se kompanitë 

më të madha në Evropë nuk e morën përsipër këtë vepër, ndaj 

qeveria do realizojë ndërtimin e saj, me një kosto më së paku 

gjysmë miliard dollarë. Berisha tha se është momenti i duhur 

për të nisur këtë vepër. Berisha, i cili është shprehur për TEC-e 

e centrale bërthamore, tani kërkon të ndërtojë një vepër gjigante 

sërish për energjinë, duke thënë se ai ka faktuar që di të ndërtojë 

vepra botërore, duke pasur në mendje rrugën Durrës- Kukës. 

“Skavica normalisht duhet të kishte qenë hidrocentrali i parë 

që duhej ndërtuar në kaskadën e Drinit. Pozicioni i saj natyror e 

bën atë një nga vendet më të përshtatshme në tërë Evropën për 

ndërtimin e një hidrocentrali. 

Skavica është një nga ngushticat më të ngushta në vendin 

e presupozuar që do të ndërtohet diga, por dhe me shpatulla 

shkëmbore më të forta. Skavica përbën edhe nënën e digave 

nën të, në sensin e ushqimit të tyre të pandërprerë, me sasitë e 

nevojshme të ujit për turbinat e Fierzës, Komanit, Vaut të Dejës 

dhe Ashtës. Skavica jo vetëm që shton rreth 350-400 megavat 

prodhim energjie, por ajo optimizon tërë funksionin e kaskadës,” 

tha Berisha. Ai shtoi se asnjë kompani e madhe evropiane nuk 

e mori përsipër këtë vepër. 

“Por, mesa duket kriza e thellë financiare bëri që këto 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

143 

kompani të mos mund t’i dalin zot ambicieve dhe projekteve 

të tyre. 

Atëherë, ne jemi para dy alternativave. E para është të 

shkojmë sërish të tender. Por ka edhe një alternativë tjetër 

që, të jem i sinqertë e ju, më është dukur gjithnjë më mira, që 

qeveria shqiptare të marrë përsipër ndërtimin e kësaj vepre 

të mrekullueshme energjetike. Në këtë ide kam hasur në 

kundërshtime të shumta më parë, por kundërshtimet kanë qenë 

të bazuara, sepse energjinë e blen në tregun botëror, rrugët nuk 

mund t’i blesh, por t’i ndërtosh. Ky ka qenë fakti që qeveria në 

rrafshin infrastrukturor u dha përparësi rrugëve dhe natyrisht, 

rrugët në njërën anë dhe Skavica, një projekt gjigant në anën tjetër, 

me një kosto minimale gjysmë miliardi Euro, nuk ishte në rrezen e 

mundësisë sonë. Tani është krijuar një situatë tjetër. Situata është 

më premtuese që qeveria të konsiderojë vetë ndërtimin e kësaj 

vepre gjigante. Ministria e Ekonomisë dhe Energjetikës, KESH-i 

dhe agjenci të tjera duhet ta shqyrtojnë me hollësi, duhet të hapë 

tenderin për projektin, nga studimet fi llestare deri tek projekti i 

zbatimit, ose të përcaktojë parimet dhe ta tenderoi me çelësa në 

dorë,” tha Berisha. 



vepra më e domosdoshme që brenda portofolit tonë mund të 

ndërtojmë. Pasi të bëhen të gjitha përllogaritjet, kostoja, projekti, 

në pamundësi ekstreme mund të shihet mundësia e afrimit të 

aksionarëve të tjerë, por ku qeveria të jetë lider, të udhëheqë e të 

ketë të gjithë përgjegjësinë e përfundimit të kësaj vepre. 

Sërish mendoj se duhet t’i përmbahemi parimit përmbytja 

më e vogël, prodhimi më i madh.”


BANJA ... PAAFTËSI NDËRTUESE 

Ai nuk u quajt thjesht hidrocentral i Banjës, mbasi vepra 

nuk ishte vetëm për të prodhuar energji elektrike por për 

zhvillimin e bujqësisë në Shqipëri. Kështu ai u quajt “Kompleksi 

hidroenergjetik i Banjës”, vepër e cila fi lloi të ndërtohej më 15 

qershor 1986. 

Në janar të vitit 1987 u bë transferimi i ndërmarrjes së 

ndërtimit të hidrocentralit nga Komani në Banjë dhe fi lluan 

punimet në shkallë të gjerë. Në prill të vitit 1987 mbaruan 

punimet në kanalin e devijimit dhe lumi Devoll u devijua nga 

shtrati i tij. Liqeni që u krijua fi lloi që në verën e vitit 1988 të japë 

një sasi të konsiderueshme uji për ujitje. Kështu gjatë këtij viti 

nga ky liqen bujqësisë iu dha 30 milionë m³ ujë. Gjatë verës së 

vitit 1989 bujqësisë iu dhanë 120 milionë m³ ujë. 

Fuqia e instaluar e hidrocentralit të Banjës do të kishte një 

kapacitet prej 60.000 kilovat me një prodhim vjetor prej 250 milion 

Kw/orë. Liqeni i cili do të krijohej nga ngritja e hidrocentralit të 

Banjës do të shkonte deri në Gramsh dhe ky qytet do të bëhej një 

qytet liqenor. Liqeni do të kishte një vëllim prej 700 milionë m³ujë 

nga i cili 400 milionë m³ ujë do të përdorej për ujitje në bujqësi. 

Me këtë ujë do të ujiteshin rreth 100.000 ha tokë bujqësore nga e 

cila 30.000 ha do të futeshin për herë të parë nën ujë, ndërsa 70 

mijë ha të tjera do të përmirësoheshin në disa rrethe të vendit si në 

Elbasan, Lushnje, Fier, Berat, Durrës etj. Si rezultat i punës së bërë 

për ngritjen e hidrocentralit të Banjës, lëvizën 3 fshatra: Darëzeza, 

Shushica e Banja. Fshati i parë kaloi në rrethin e Fierit, ndërsa 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

145 

dy të tjerët u ngritën aty pranë hidrocentralit. Me përfundimin 

e hidrocentralit të Banjës dhe krijimin e liqenit, parashikohej 

vendosja e tragetit për lëvizjen e udhëtarëve dhe të mallrave 

drejt qytetit të Gramshit e fshatrave përreth dhe anasjelltas duke 

e bërë lumin e Devollit të lundrueshëm. 

Në vitin 1990 punimet në hidrocentralin e Banjës kishin 

arritur në 50%. Zhvillimet e reja Demokratike, që fi lluan në 

Shqipëri me Lëvizjen Studentore të Dhjetorit 1990, bënë që Banja 

të mbetej peng i ndryshimit të sistemeve. Inxhinierë dhe punëtorë 

të punësuar për ndërtimin e veprës vendosën të largoheshin, 

ndërsa një pjesë e tyre tashmë me familje vazhduan jetën buzë 

veprës gjigante, e cila e braktisur në punime, u la në mëshirën e 

fatit. Në vitet e tranzicionit hidrocentrali i Banjës iu nënshtrua 

shkatërrimeve duke shtuar këtu edhe faktorët natyralë. Ajo që 

mund të grabitej u mor me të gjitha mënyrat, ndërsa pjesa tjetër u 

shkatërrua gjatë viteve nga procesi i ndryshkjes dhe lagështira.


NJËZET E NJË VJET PA ASNJË BURIM 

TË RI ENERGJETIK 

Gjatë viteve të tranzicionit, nuk është ndërtuar në Shqipëri 

asnjë burim i ri energjetik. Është shkruar se në vitin 1994 është 

bërë një studim për strategjinë elektroenergjetike shqiptare nga 

Lamahyer, fi nancuar nga Banka Botërore. Nga ai studim dilte që 

Shqipëria nuk kishte nevojë të ndërtonte burime të reja energjetike 

deri në vitin 2005. Mirëpo sektori energjetik në Shqipëri ka vite 

të paktën që nga viti 1996, që është në një krizë permanente, dhe 

në momente të caktuara kulmohet më shumë. 


PO DIBRËS! 

KALIVAÇI- SHEMBULL DËSHTIMI 

DHE MASHTRIMI 

6 QERSHOR 2006 

Kambanë që bie edhe për Dibrën 

JO SKAVICËS! 

147 

Hidrocentrali i Kalivaçit, që me letra zyrtare ka nisur në 6 

qershor të vitit 1996, do të përdoret me koncencion për 25 vjet 

dhe në vitin 2011 pritet të përfundojë e plotë vepra. 

Aktualisht për ndërtimin e hidrocentralit punojnë 300 

punëtorë, me një rrogë mesatare që varion nga 50 mijë deri në 90 

mijë lekë. Ky projekt fi nancohet nga kompania private italiane 

“Beg. S.A”, me vlerë 200 milionë euro. 

8 QERSHOR 2001 

Nisin punimet për ndërtimin e hidrocentralit të Kalivaçit. 

Hidrocentrali i Kalivaçit do të ndërtohet nga shoqëritë 

italiane ENEL dhe BEG, të cilat do të përfundojnë punimet brenda 

4 viteve dhe do të shfrytëzojnë për 30 vjet, sipas marrëveshjes 

dypalëshe qeveritare… 

KOMPANIA italiane “Bechetti Energi” 

Italianët koncesionarë në hidrocentralin e Kalivaçit, 

deklaruan në medien italiane, se energjia e prodhuar në Shqipëri 

do të bëhet shpejt pjesë e rrjetit energjetik evropian, pasi ajo do 

të eksportohet drejt Italisë.


GENC RULI, Ministër i Ekonomisë, Tregtisë 

dhe Energjetikës. 

“Disa ditë më parë, i kam kërkuar firmës zbatuese të 

hidrocentralit të Kalivaçit në Tepelenë, në formë ultimatumi, 

që të paraqesë pranë METE-s dosjen e projektit, pasi, në rast të 

kundërt do të zgjidh kontratën”,- ka pohuar ministri i Ekonomisë, 

Tregtisë dhe Energjetikës. 

GJERGJ BOJAXHI, zv/ministri i Energjetikës, 

“Kontrata koncesionare për ndërtimin e hidrocentralit të 

Kalivaçit dhe më pas shfrytëzimit të tij, është një nga kontratat 

më të dobëta të lidhura nga shteti ynë. Italianët e “Bechetti” 

mund ta shesin energjinë, jo vetëm në Itali, por ku të duan, 

pasi e tillë është nënshkruar kontrata, ndërkohë që autoritetet 

përkatëse shtetërore të vendit tonë, nuk kanë asnjë mundësi për të 

ndërhyrë, pasi ne si shtet jemi të zhveshur nga kompetencat”. 

“Kjo kontratë koncesionare, ka edhe një mori pikash të tjera 

të dobëta jashtë të gjitha interesave të ekonomisë sonë. Kështu, 

në kontratë është parashikuar, që ndërtuesit e “Bechetti” të 

shfrytëzojnë inertet përreth zonës ku po ndërtohet hidrocentrali, 

duke shkatërruar kështu zonën, por edhe duke sjellë mangësi të 

tjera në ekonominë tonë. Për të shfrytëzuar inertet në ndërtimin e 

këtij HEC-i, duhej të merrej një licencë e veçantë e ngritur në bazë të 

ligjit minerar, çka aktualisht italianët e disponojnë brenda kontratës 

së koncesionit, që vlen për t’u theksuar, se është më e dobëta e 

lidhur midis shtetit dhe kompanive vendëse apo të huaja” 

13 nëntor 2006 

BANORËT NË PROTESTA 

Mosnjohja e fondit të dëmshpërblimit nxjerr në protestë 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

149 

banorët e 5 komunave në rrethin e Tepelenës. Ditën e sotme 

komuniteti i zonës ku po ndërtohet hidrocentrali i Kalivaçit kanë 

organizuar një tubim paqësor gjatë të cilit kanë kërkuar njohjen 

e vlerës fi nanciare që do t’u akordohet nga qeveria shqiptare të 

tokave bujqësore dhe banesave që do të përmbyten nga liqeni i 

veprës hidrike. 

Hidrocentrali i Kalivaçit e para vepër hidroenergjetike që po 

ndërtohet pas viteve 1990 në rajonin jugor do të përmbytë 1700 

hektarë tokë dhe 128 banesa, në 5 komuna, ku më të prekurat 

do të jenë Krahës dhe Qesarat. 

TOKA: NJË METRO KATROR – 80 CENT. 

22.01.2009 

Çmimi i ulët i ofruar si kompensim për tokat që do përmbyten 

nga Hidrocentrali i Kalivaçit, ka hedhur në protesta banorët e 

fshatrave të Tepelenës. Këta të fundit kanë bllokuar aksin 

nacional Memaliaj-Mallakastër si shenjë presioni ndaj qeverisë. 

Banorët kanë dalë në rrugë për të protestuar me pretendimin 

për t’u kompensuar në mënyrë të merituar nga ana e ekzekutivit 

shqiptar për tokat e tyre, të cilat do të vihen në dispozicion të 

ndërtimit të veprës më të madhe energjetike në jug të vendit. 

Sipas banorëve të fshatrave, çmimet e përcaktuara nga qeveria 

për shpronësimin në kuadrin e ngritjes së këtij hidrocentrali janë 

të gabuara dhe nën koston reale të vlerës së çmimit të tokës. Sipas 

tyre, çmimi 80 cent për metër katror është i papranueshëm dhe 

tallës... 

22.12.2009



PO DIBRËS! 

KAPITULLI I PESTË 

BISEDË ME DIBRANË 

DHE TË TJERË... 

JO SKAVICËS! 

151



XHEMAL MATO 

PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

153 

I nderuar z. Xhemal! 

Nuk më ka qëlluar fati të njihem 

nga afër me ju. Ju nderoj dhe ju 

respektoj për kulturën tuaj në të 

gjitha drejtimet por në veçanti në 

fushën e mjedisit. Unë kam mbaruar 

për agronomi në vitin 1966 dhe 

çështja e shkatërrimit të mjedisit 

më dhemb më shumë se çdo tjetër 

në vendin tonë. 

Po ju dërgoj një “bisedë” timen 

për “Mbytjen e Dibrës” me lutjen që 

të shpreheni publikisht si njeri kompetent në fushën e mjedisit. 

Do të doja të isha pranë jush në një emision televiziv për të 

mbrojtur Dibrën nga mbytja e vlerave mjedisore dhe nga afi rmimi 

i vlerave të mëdha që i ka falur natyra. 

Faleminderit! 



* 

* * 

Përshëndetje Abdurahman, 

E lexova shkrimin tuaj dhe problemi mu duk shumë i 

rëndësishëm dhe kompleks. Unë vetë mësova shumë gjëra dhe


kuptova që pak e njoh problematikën që do të sjellë ndërtimi 

i Skavicës. Mendoj se intelektualët e zonës së Dibrës duhet të 

kërkojnë vlerësimin mjedisor që është bërë për këtë projekt 

(është e drejta e tyre dhe detyrim ligjor i Ministrisë së Mjedisit 

dhe Ministrisë së Kulturës). 

Gjithashtu me ligj ata kanë të drejtë ta anulojnë në se nuk janë 

dakord dhe argumentojnë ato që ju përmendni me të drejtë. 

Kjo është rruga ligjore por si e dini dhe ju, ligjet shpërfi llen 

në këtë drejtim në Shqipëri kështu që ngel hapi i dytë gjyqi i cili 

gjithashtu nuk fi tohet kollaj dhe s’e merr përsipër ta bëjë një grup 

i pa bashkuar shpesh i pamotivuar në ndërgjegje. 

Së fundi është gjyqi publik të cilin ju jeni duke e bërë por 

këtu të gjithë që janë dakord me ju duhet ta bëjnë dhe unë tashme 

rreshtohem pas jush. 

Te fala 

Xhemali 

* 

* * 

Po shoh mundësinë për ta ngacmuar problemin në gazetën 

tonë modeste Ekolevizja 

Xhemali 

* 

* * 

Faleminderit Xhemal! 

Jeni me gjithë mend njeri me kulturë të gjerë dhe patriot. Jeni 

i pari që më jeni përgjigjur dhe e keni vlerësuar shqetësimin tim. 

Unë e di që intelektualët dibranë, në qoftë se e ndjejnë veten të 

tillë, kanë një “mal që s’bëzan” që duhet t’i bien fort me grusht, 

që grushti i tyre do të gjakoset e mund të thyhet nga “mali që 

s’tundet” por ata duhet të luftojnë jo të vetëm dhe gatishmëria 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

155 

juaj më ngroh. Unë, fatkeqësisht, prej 12 vjetësh jam larg Dibrës, 

megjithatë më dhemb fort shuarja gjeografi ke e saj, ndonëse 

trojet dhe varret e të parëve të mi janë larg pasqyrës së mbytjes 

së Dibrës. 

Unë jam i mendimit se mbytja e Dibrës është si të mbytësh 

fushën e Korçës nga Maliqi në Bilisht për ta pasur si një kazan 

furnizimi me ujë të hidrocentraleve që mendohen të ndërtohen 

mbi kaskadën e Devollit. 

Shqipëria nuk duhet të shndërrohet në një kazan fi timesh 

për të huajt. 

Edhe një herë ju falënderoj për përgjigjen e menjëhershme 

dhe për radhitjen tuaj në krah të Dibrës. 

Ju lutem, me autoritetin Tuaj, bëjeni publik ato që kam 

trajtuar në shkrimin tim. 

Përshëndetje 


Athinë, 25 nëntor 2008


BUJAR KAROSHI 

Përshëndetje Bujar! 

Ju kam dërguar shkrimin për mbytjen e Dibrës, shkrim që e 

kam përcjellë në tërë medien e shkruar dhe televizive shqiptare 

që kisha adresat. Është botuar në gazetën e internetit “Start” 

dhe në gazetën “Ndryshe”. Kam një reagim shumë pozitiv të 

Xhemal Matos i cili do ta botojë në gazetën e tij për ekologjinë. 

Deri tani nuk kam asnjë reagim nga dibranët intelektualë dhe 

me pushtet. 

Desha mendimin tuaj se si mund ta çojmë problemin tek 

masa e dibranëve dhe të përgatisim një reagim dinjitoz deri në 

sakrifi ca sublime që të mos na mbytet historia dhe të harrohet 

Dibra. 

Ju lutem më jepni mendimin tuaj se si mund të ndihmojmë 

për këtë. Gazetarëve u takon që të jenë edhe iniciatorë të 

problemeve të tilla të mëdha, të udhëheqin luftën për fi tore. 

Më jepni mendimin tuaj që tu jap edhe unë një ide 

vepruese. 

A. Ashiku 


Përshëndetje Duro, 

Dëshiroj të jesh mirë. 

* 

* * 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

157 

Unë e kam marrë shkrimin për mbytjen e Dibrës se bashku 

me foton e Aliut. Unë do ta botoj këtë numër, që besoj se do ta 

nxjerr të dielën. 

Reagimin e Xhemal Matos, në qoftë se e ke, ne mund ta 

botojmë edhe te gazeta jonë. 

Ne do bëjmë ç’është e mundur dhe çfarë kemi në dore, por 

“intelektualët” dhe dibranët me “pushtet” nuk i kemi në dorë. 

Do shkruaj serish shpejt, 

Bujari 


* 

* * 

Përshëndetje Duro, 

Dëshiroj të jesh mirë. 

Bashkë në zyrë, tani kam edhe Ali Hoxhën. Bashkë me Aliun 

dhe Prof. Dr. Zyhdi Dervishin e lexuam letrën tënde. 

Nuk kemi asgjë kundër dhe do përpiqemi, Aliu i pari, të 

bëjmë diçka në këtë drejtim. 

Aliu kërkoi celularin tënd të të merrte ne telefon, por unë i 

krijova mundësinë që të të shkruante. Ai shkroi shpejt e shpejt 

disa rreshta, dhe po ti nis në emër të tij. 

Bujar Karoshi, 29 nëntor 2008


ALI HOXHA 

“Urimet më të nxehta për festat Kombëtare të Nëntorit! 

Falënderimet e mia më të përzemërta për kontributin e 

pallogaritshëm tuajin në mbrojtje të Dibrës, o Prometheu i 

Dibrës! 

Për mua ti je bashkëkryetar nderi, dhe kryetar ekzekutiv “de 

facto” i Shoqatës për Mbrojtjen e Dibrës. 

Askush tjetër, përveç Allahut, nuk mund ta vlerësojë 

kontributin tuaj dhe vetë Ai jua shpërbleftë me të mira! 

I Juaji, Ali Hoxha” 


* 

* * 

Faleminderit i dashur Ali. 

Epitetet nuk më takojnë mua, i takojnë Dibrës që na lindi, na 

rriti, na i vrau këmbët e zbathura me gurët e saj për të na thënë 

se për të jemi po aq borxhlinj sa edhe për nënën biologjike. Ajo 

është nëna jonë e madhe, NËNË që sot ka nevojë për ne, për ta 

mbrojtur dhe ngritur lart, shumë lart, atje ku i takon. 

Ju përqafoj 

A. Ashiku 



RAGIP KÇIKU 

PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

159 

I dashur Him Tungjatjeta! 

Ka kohë që nuk të kam shkruar megjithatë nuk të kam 

harruar as një çast. 

E kam lexuar artikullin tuaj dhe e ndjej shqetësimin tënd për 

historikun e Dibrës. 

Këto fate kemi! 

Unë me këtë rast dëshiroj t´u uroj Ditën e Pavarësisë së 

Shqipërisë dhe Ditën e Flamurit të bukur dhe legjendar. 

Për shumë vjet Gëzuar i dashur! 

Me respekt! 

Ragip Kçiku, Suedi, 27 nëntor 2008 

* 

* * 

Faleminderit Ragip! 

Ju uroj 28 Nëntorin, Ditën e Madhe të Pavarësisë dhe të 

Flamurit, 96 Vjetori i së cilës bie në të njëjtin vit me Ditën e Madhe 

të Kosovës dhe të mbarë shqiptarëve, Pavarësinë e Kosovës. 

Ju uroj gjithashtu edhe 29 Nëntorin, Ditën e Çlirimit të 

Shqipërisë nga pushtuesit nazifashistë, ditë e cila, me gjakun 

e partizanëve shqiptarë e radhiti Shqipërinë midis fi timtarëve 

të mëdhenj të Luftës së Dytë Botërore. Pa të ne mund të ishim 

shndërruar në copa për llogari të grekëve, serbëve e dreqi e di 

se të kujt tjetër. 

Faleminderit për atë çka thua për “Mbytjen e Dibrës” por e 

kam një kundërshtim: Po të pranojmë “Këto fate kemi” atëherë 

nuk do të kishim sot Kosovë të Pavarur, Shqipëri të Pavarur... 

Shqipëria, fatkeqësisht, sot është më e varur se kurrë. 

Miku jot A. ASHIKU 

Athinë, 28 nëntor 2008


BASHKIM KOPLIKU 

I nderuar z. Bashkim! 

Nga Athina, nëpërmjet internetit lexoj vazhdimisht opinionet 

tuaja për kohën dhe njerëzit e politikës. Sot lexova opinionin 

tuaj për Berluskonin dhe Xhuvelin. Unë i kam dërguar gazetës 

shqiptare shkrimin “Mbytja e Dibrës...”. Nuk e ka botuar sepse 

ajo mbështet mbytjen e saj, mbështetje që e ka bërë herë pas here 

me ngutjen për “shpalljen e tenderit”. 

Po ju dërgoj juve shkrimin në fjalë me kërkesën që të jepni 

mendimin tuaj, pro ose kundër, mendim të argumentuar, jo 

politik. Opinionin tuaj mund të ma dërgoni ose në adresën time 

elektronike ose publikisht nëpërmjet gazetës ku bashkëpunoni 

ose të ndonjë gazete tjetër. 

Ju pyes: 

A duhet të mbytet një krahinë e tërë vetëm e vetëm për të 

qenë një “kazan” për mbledhje uji në shërbim të HEC-eve të 

kaskadës së Drinit? 

A nuk është koha që të kërkojmë alternativa të tjera (paraqitur 

në shkrim) që e kthejnë Dibrën në një qendër të madhe turistike 

malore? 

A nuk është krim historik që pikërisht tani kur mbi Gjergj 

Kastriotin-Skënderbeun ka fi lluar një fushatë denigrimi që ne 

të mbytim vendlindjen e tij dhe fushë betejën e parë historike, 

Torviollin e njohur që theu mitin e pathyeshmërisë së hordhisë 

otomane? 

A nuk ngjan ngritja e digës së Skavicës dhe mbytja e Dibrës 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

161 

me ndërtimin e një dige mbi Devoll dhe mbytjen e Maliqit dhe 

tërë fushës së Korçës për hir të furnizimit të vazhdueshëm me 

ujë të HEC-eve të ardhme mbi lumin e Devollit? 

Shpresoj në një përgjigje tuajën, sido që të jetë ajo? 

Me respekt 


Athinë 9 dhjetor 2008 

* 

* * 

I nderuari z. Ashiku, 

Shqetësimi juaj është shumë i drejtë. 

Unë nuk mund të them nëse duhet “përmbytur” apo jo 

“Dibra” etj. Kjo është një përgjigje shumë komplekse, që patjetër 

kërkon që të vlerësohen me kujdes pro-të (përfi timet) që do të 

ketë Dibra dhe Shqipëria nga hidrocentrali, si dhe kundra-t 

(dëmet). 

Siç kam shkruar edhe në shkrimin tim të cituar nga ju, sot, 

përgjigjen duhet ta japë një debat sa më transparent, por dhe një 

ekspertizë e paanshme e një fi rme të ruajtjes së ambientit. 

Unë do t’u jepja shumë precedencë mendimit të vetë 

dibranëve. 


Bashkim Kopliku, 9 dhjetor 2008 

* 

* * 

Faleminderit z. Bashkim ! 

Këtë dua edhe unë, një debat të gjerë publik mbasi nuk është 

puna për përmbytjen e një fshati por të një treve të tërë. 

Athinë, 10 dhjetor 2008


ARGËTIM FIDA 

Abdurahim, 

Me shqetësim përcjell reagimin 

tuaj. Unë edhe nuk kam të drejtë të 

reagoj se banoj në Dibër të Madhe 

dhe ky liqen drejtpërdrejte nuk do 

të ndikojë tek ne, por sigurisht do 

të ketë impakte në mikroklimën 

edhe tek ne. 

Historinë dhe të afërmit tonë i 

kemi edhe atje dhe kjo na brengos. 

Një fakt është i saktë dhe dëshiroj 

të argumentoj shqetësimin tuaj: 

Dibranët nga ndërtimi i liqenit 

artifi cial të Dibrës dhe hidrocentralit 

të Shpiles nuk panë asgjë të mirë për këto 40 vjet pos humbjes 

të rreth 5000 ha tokës më pjellore dhe që vaditej nga dy lumenj, 

burimi kryesor i ekzistencës të numrit më të madh të familjeve 

dibrane. 

Sot të mirat nga prodhimi i rrymës përfi tohen vetëm nga 

qeveria maqedone që nuk do të ja dijë lese këto familje u detyruan 

të largohen në Turqi ose ShBA për të siguruar ekzistencën. Jam 

më shume për ndonjë burim energjie ose zgjidhje që nuk do të 

përmbyste gjithë këtë territor. 

Duke të mbështetur Argëtim Fida kryetar i Komunës Dibër 

e Madhe 

14 shkurt 2010-02-15 


PO DIBRËS! 

* 

* * 

JO SKAVICËS! 

163 

Mirëmëngjesi nga Athina i nderuar Argëtim! Ju uroj shëndet 

dhe gëzime: Ju lexoj herë pas here në gazetën “Rruga e Arbrit” 

dhe e ndjej veten mik tuajin për vlerat që përcillni në interes të 

Dibrës sonë të prerë arbitrarisht dhe të dibranëve. 

Unë në Dibër kam qenë para 14-15 vjetësh. Kam mik kolegun 

tim gazetar Nefail Spahiu dhe Ramadan Telqiu të cilëve ju lutem 

përcillni nderimet dhe respektin tim. 

Më vjen mirë i nderuar Argëtim, e quaj vlerë dhe krenari, që 

prononcimi i parë dibran për MBYTJEN E DIBRËS më vjen nga Ju. 

Nga ana tjetër më vjen keq që shqetësimit tim (mua, në Zdojan, 

nuk më mbyten as toka, as varre, asgjë familjare, përkundrazi 

trojet e mia dalin si ballkon mbi liqen) nuk i është përgjigjur asnjë 

intelektual dibran. Po të ndodhte kjo në Korçë, në Vlorë apo në 

ndonjë vend tjetër jugor do të ishte tronditur Shqipëria. 

Unë, ndonëse larg, do ti qëndroj në këmbë kësaj çështje. 

Do të doja që në mënyrë urgjente të bëja një libër për të 

sensibilizuar opinionin por mundësitë e mia fi nanciare janë të 

pamundura, por edhe përkrahja është e zbehtë. 

Nga ana juaj, në qoftë se do të bëja një libër, do të dëshiroja të 

venit ndonjë njeri që të tregojë me hollësi se çfarë humbi Dibra e 

Madhe nga ndërtimi i hidrocentralit të Dibrës; humbje materiale, 

humbje klimatike, humbje sociale, demografi ke etj. shoqëruar 

edhe me fotografi të vendeve para mbytjes së tokave. Nuk e di, 

ndoshta gaboj, por eksodi i Dibranëve me mbytjen e tokave 

atje më ngjan me ikjen e vitit 1913 nga serbi, ikje sot në kushtet 

e kohëve moderne. 

Faleminderit dhe Ju uroj shëndet e gëzime dhe një të diele 

të gëzuar me familje, miq e shokë. 


Athinë, 14 shkurt 2010


ZEF NACI 

I dashur Mik! 

E mbështes shqetësimin tuaj qytetar. Pa kenë Dibran, pa një 

njohje më të hollësishme të gjeografi së së asaj zone e kam vërtetë 

të vështirë të mbroj me argumente shkencore për atë që thoni. 

Ndryshe do të ishte në se do fl itej për territore të Shkodrës e 

Malësisë se Madhe që kam patur rastin ti shkel me këmbë e një 

pjesë të mirë të tyre edhe studiuar. 

Për fatin tonë të keq, prej kohesh mendimi intelektual është 

anashkaluar nga politika shqiptare dhe pasojat e këtij anashkalimi 

janë ndjerë e ndjehen dhe do të ndjehen vazhdimisht. 

Prej larg natyrshëm do të me tingëllonte shumë më mirë 

ndërtimi i tuneleve e projektimi me përmasa moderne të një rruge 

që të bënte realitet rrugën e Arbrit. Fjala mbytje duket mjaft e 

vrazhdë e në një rast të zbatimit të atij projekti atëherë ajo merr 

përmasat e vërteta. 

Uroj që kësaj here mendimi intelektual e qytetar të dominojë 

ndaj atij politik me mendimin se asnjëherë nuk është vonë me 

ba atë që duhet. 


Zef Naci 

West Palm Beach,FL 

27 Janar 2010 

znacaj@aol.com

PO DIBRËS! 

* 

* * 

JO SKAVICËS! 

165 

I nderuar Zef! 

Nuk njihemi por mjaftojnë ato radhë në adresën time që ta 

ndjej veten se njihemi prej kohësh dhe se jemi miq. 

E ndjeva këtë nga fjalët tuaja për një problem që nuk është i 

imi sa është i Shqipërisë dhe shqiptarëve. Është koha që për gjëra 

madhore të kombit problemet të bluhen e shoshiten nga “mullinj 

të imët” e jo nga “mokra dore” që e bëjnë drithin më shumë 

krunde se sa miell. E them këtë sepse dje Gjykata Kushtetuese 

e Shqipërisë me rezultatin 9 me 0 votoi për mospranimin e aktit 

për kufi jtë ujorë me Greqinë, kufi j që u vendosën pa asnjë lloj 

transparence. “Krundet” që dolën nga “marrëveshja” ma do 

mendja që do të na e prishin “bukën” e krisur të marrëdhënieve 

me shtetin fqinj dhe do ta përkulin kurrizin tonë si emigrantë në 

Greqi. Një papjekuri e shtetit tonë për kufi jtë detarë nuk e dimë 

deri ku do të na çojë. Edhe “mbytja e Dibrës”, pa një debat të 

gjerë intelektual, pa vënë në balancë dëmet në fushën ekonomike, 

historike, gjeografi ke, njerëzore, pa i dhënë përgjigje pyetjes se 

ku do të shkojnë këta 8000 njerëz që shpronësohen me 100 lekë 

metrin katror, në peshore me atë që do të fi tohet nga mbytja e një 

krahine të tërë, fi tim që nuk do të jetë as i shtetit dhe as i shoqërisë 

shqiptare por i fi rmave ndërkombëtare, pa e vënë gjithçka në 

“kandarin e farmacistit” nuk mund të jetë e pranueshme, madje 

mund të çojë në një krim historik. 

Mbytja e Dibrës është si të mbysësh Fushën e Maliqit, fushë 

me një sipërfaqe 5300 hektarë, fushë e përfi tuar nga tharja e 

kënetës me të njëjtin emër. A do ta pranonin korçarët krijimin 

e një ujëmbledhësi të madh mbi këtë fushë vetëm e vetëm për 

disiplinimin e ujërave të Devollit në rënien e tij tatëpjetës së 

maleve ku do të ndërtohen disa hidrocentrale? Pamja mua më 

ngjan e njëjtë me pamjen e Drinit në tatëpjetën e tij drejt detit, 

tatëpjetë ku janë ngritur tre hidrocentrale. A do ta pranonte


historia dhe arkeologjia shqiptare të mbytej ajo që quhet “Kultura 

e Maliqit”, kulturë e cila është në hapat fi llestare të njohjes së saj 

të thellë? 

Ju i nderuar Zef! Ju jeni shkodran, jeni nga Malësia e 

Madhe të cilën, siç thoni, e njihni mirë. Unë në jetën time jam 

ngjitur deri në Razmë e Valbonë, herët në vitet ’60-të kur isha 

student. Për mua ato male janë kaq madhështorë dhe kaq të 

bukur sa edhe Zvicra do ti kishte zili. Kështu janë edhe malet e 

Dibrës. Në Bjeshkët e Zonjave shkonin për pushime hanëmet e 

pashallarëve osmanë nga edhe ka marrë emrin. Në ato bjeshkë 

në kupën e Korabit kishte ngritur çadrat misioni anglez gjatë 

Luftës së Dytë Botërore. 

Atje Julian Emeri dhe Reginal Hibert kanë shkruar: “...Katër 

ditë në Dibër më kishin mësuar më shumë për thelbin e politikës, 

se sa të gjitha librat për teorinë e kushtetutës dhe ekonomisë 

politike që i kisha lexuar në Oksford ”Julian Emery “Kujtime që 

nuk shlyhen” Unë kam mbaruar Universitetin e Oksfordit, por 

mbarova edhe një universitet të dytë, atë të Dibrës Reginald 

Hibbert “Albania Life”. 

Me mbytjen e Dibrës i nderuar Zef “mbytet” edhe 

“Universiteti i Dibrës”, siç është quajtur dhe vazhdon të quhet 

për vlerat e përcjella në shekuj. 

Nuk dua t’ju lodh i nderuar Zef me gjëra të ditura e të thëna. 

Për kërshërinë e studiuesit po ju përcjell shkrimin tim të afro dy 

vjetëve më parë botuar në “Rruga e Arbrit” dhe në disa gazeta 

në Shqipëri dhe në emigracion. 

I nderuar Zef! Jeni i pari që më përgjigjeni me zemër ndaj një 

problemi të ngritur nga unë. Ju faleminderit! Deri tani dy vetë 

kanë reaguar ndaj “Mbytjes së Dibrës”, një jugor dhe një verior, 

Xhemal Mato nga Delvina para dy vjetësh dhe ju nga Malësia e 

Madhe, sot. Fatkeqësisht dibranët po heshtin. 

Siç do ta lexoni në letrën e hapur drejtuar historianit Ali 

Hoxha nga Çidhna mua nuk më mbytet asnjë pëllëmbë tokë 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

167 

dhe as edhe një varr i familjes sime. Trojet e mia, me “Mbytjen 

e Dibrës” dalin në “ballkon të liqenit”. Vitin që vjen mbush 

shtatëdhjetë vjet jetë. Edhe sikur të “Mbytet Dibra” unë nuk 

shpresoj ta arrij atë ditë. Do të udhëtoj në jetën tjetër me bukurinë 

dhe begatinë e saj në shpirt. 

Faleminderit për këtë mbrëmje në emigrim, për emocionet 

që më krijove duke shkruar këto radhë. 

Me respekt! 


Athinë, 28 janar 2009 

e-mail: a_ashiku@yahoo.


HALIM LALA 


Dëshiroj të jeni mirë familjarisht. Shkrimet Tuaja i kam 

lexuar dhe më kanë pëlqyer. Jam i mendimit duhen zhvilluar 

edhe disa aktivitete të tjera siç mund të jenë tubime apo ndonjë 

aktivitet tjetër në Pallatin e kongreseve. 

Me respekt Halim Lala hlala@moe.gov.al 

* 

* * 

Faleminderit i nderuari Halim! Unë jam larg që të organizoj 

veprimtari të mëdha siç thoni Ju. Unë jam i gatshëm që të vij nga 

Athina dhe të shpreh mbështetjen time. Është koha që të ngremë 

zërin. Platformën na e ka shtruarXhemal Mato dy vjet të shkuara, 

rrugët ligjore dhe rrugët e protestave. 

Mbytja e Dibrës duhet të barazohet me mbytjen e fushës 

së Korçës ku vetëm fusha e Maliqit (ish këneta) ka 5300 ha. 

“Hurdha” e Dibrës për kaskadën e Drinit është njëlloj si “hurdha 

e Korçës” për kaskadën e devollit. Të pyesim veten: Ado ta lejonin 

korçarët një veprim të tillë. Jam i sigurt se do të tundin malet. 

Me respekt Abdurahim Ashiku 


MURAT KOLTRAKA 

PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

169 

Përshëndetje Z. Abdurrahim. 

Të përgëzoj për kontributin tuaj shumë të çmuar për 

sensibilizimin e opinionit dibran në mbrojte të Dibrës nga rreziku 

i katastrofës që e pret. 

Unë jam përpjekur të ve në lëvizje shoqatën “Për Mbrojtjen 

e Pronave e të Mjedisit në Pellgun e Drinit të Zi”. Kam botuar 

shkrime me emër të kësaj shoqate dhe në emrin tim .Jeni i vetmi 

që më inkurajoni me shkrimin tuaj të çmuar në gazetën tonë 

“Rruga e Arbrit”. Opinioni dibran këtu në Dibër i ka mirëpritur 

shkrimet tuaja. Po më çudit një fakt që nuk është në natyrën e 

dibranit, heshtja e intelektualeve dhe një përgjumje e komunitetit. 

Uroj që dibranët tanë të shkunden nga kjo plogështi. 

Shpresoj që origjina do t’u bëjë thirrje dhe zëri i genit do të 

ngrejë krye si dikur në mbrojtje të Dibrës. 

Keni mbështetjen time maksimale në këtë mision jetik. Më 

vjen keq që Ju, Z Ali Hoxha dhe unë jemi larg nga ana gjeografi ke 

por kjo s’do të na pengojë në punën tonë. 

Ju uroj shëndet të plotë, paqe dhe lumturi në familje, të tjera 

prodhime të arta nga mendja zemra dhe dora juaj në dobi të 

vendlindjes sonë. 

MURAT KOLTRAKA 

* 

* * 

Faleminderit i nderuar Murat! 

Më gëzove shumë në këtë mëngjes Athine me shi larg 

Atdheut.


Unë, ti dhe Aliu jemi pak larg gjeografi kisht por në mendimin 

për të mbrojtur Dibrën jemi një e tërë, bashkë. Është koha që ta 

mbrojmë atë me fjalën tonë, me argumentin tonë. Unë vazhdoj 

të polemizoj çdo ditë me njerëz që i bëjnë jehonë fjalimeve të 

Berishës siç i bëhej njëherë e një kohë jehonë Enver Hoxhës kur 

mbante ndonjë fjalim. Por Enver Hoxha nuk e mbyti Dibrën. Atë 

po e mbyt Berisha, Nano, Rama e Meta, së bashku në një mendje 

për Skavicën. Kundër tyre duhet “mprehur shpata”. 

Unë i kam kërkuar Bujarit të bëjmë në mënyrë urgjente një 

libër në të cilin të botojmë materialet tona duke argumentuar se 

nuk duhet mbytur Dibra. Unë kam grumbulluar deri tani (me 

gjithë shkrimet e tjerë që po bëj) ndoshta mbi 100 faqe të shkruara. 

Po e ndjek çdo ditë shtypin shqiptar dhe po replikoj me ata që 

kërkojnë mbytjen e Dibrës. Kam sensibilizuar opinionin dibran 

në Greqi nëpërmjet gazetës që bashkëpunoj këtu. Të njëjtën gjë 

e kam bërë edhe me gazetën Albanian Mail në Londër si dhe me 

dy gazeta interneti “Fjala e lirë” www.fjalaelirë.com dhe “Gazeta 

Kritika” www.gazetakritika.com. 

Po të dërgoj një replikë me Pajtim Bellon. 

Po gjete ndonjë gazetë botoje. 

Faleminderit! 


HAKI KOLA 

PO DIBRËS! 

Të jesh i bindur se është shakaja e 

radhës, si me energjinë atomike, apo 

me të tjera. Ai mund të bëjë punishte 

të thjeshta si e Gërdecit, por jo gjëra aq 

të komplikuara, pasi ndërron mendje, 

i prish duke i inauguruar pa pritur të 

bëhen, kur ai donë, apo ............. 

Haki Kola 

* 

* * 

JO SKAVICËS! 

171 

Përshëndetje e faleminderit Duro, 

Përshëndetje edhe stafit te gazetës Rruga e Arberit që 

e bëri publik shqetësimin qytetar të disa herë përsëritur të 

Abdurahimit. 

Sa herë kujtohem që duhet përgjigje, më vete mendja te 

“Ushtari i mirë Shvejk” në momentin që ka arritur në front dhe 

fi llojnë luftimet. Ai, në mos gabohem ngrihet në këmbë dhe 

thërret me të madhe “mos gjuani se në anën tjeter ka njerëz” 

Ndoshta në vitet 1970 kur është bërë studimi i parë, për 

Skavicën, një pjese e jona kishte ngazëllimin e zhvillimit, vitet 

kaluan e kur sytë na u hapen dhe unë p.sh. ne Kaliforni kam parë 

sistemin që ndërtohet e shoqëron çdo digë HC, nga ku derdhet


ujët i turbinave e deri në pasqyrën e liqenit, për të siguruar 

rrugë kalimin për peshqit, menjehere alarmi i Duros me çoi në 

mendje, mirë se për peshqit, neve nuk kemi arritur në stadin 

që të mendojmë, (e ne fakt as kjo nuk duhet të na bëjë krenarë) 

po njerëzit tonë ku do jetojnë, si do të lëvizin?????????????????? 

??????????????? 

Duhet t’ja kujtojmë opinionit publik se atje ka njerëz, ata 

duhen pyetur se çfarë duan të bëjnë me tokën e tyre, dhe kush u 

jep të drejtë të tjerëve që t’ju mbulojnë tokën, shtëpinë e historinë 

me ujë atyre???????????? 

Haki Kola 

* 

* * 

Haki! 

Lexo Shekulli, reagimet ndaj Berishës. Është urgjente bërja e 

një libri. A mund të bësh një shkrim për vlerat e luginës së Dibrës 

në pemëtari? Është pjesë e madhe e dashurisë tënde të jetës. 

2010/2/4 

* 

* * 

Sot Berisha deklaroi MBYTJEN E DIBRËS! 

Pas kësaj, po nuk u ngritëm në këmbë, e vetmja gjë që na 

ngelet është të urojmë: 

SHËNDOSH GJËJA E GJALLË SE DIBRANËT VIJNË E 

SHKOJNË... 


2010/2/3 


ARDIAN THANO 

PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

173 


Një pjesë të shënimit tuaj do ta botojmë nesër në rubrikën e 

opinioneve të lexuesve. 

Lexohemi 

Adrian 

Adrian THANO 

Shekulli Newspaper 

News Director 

Republika jonë dhe gazetaria do të ngrihen ose do të 

fundosen së bashku. Një media cinike, mercenare, demagoge, 

me kalimin e kohës do të prodhojë një publik po aq pa vlerë sa 

vetja. - Joseph Pulitzer Maj 1904 

* 

* * 

Është koha që të ngrihet zëri për mos mbytjen e Dibrës, 

bukurisë dhe historisë së lavdishme të luginës së Drinit. 

Me respekt 

Abdurahim Ashiku 2010/1/27 

* 

* * 

Abdurahim! Po ke dëshirë dhe kohë do te të ftoja për një 

bisede tek A1 Televizion.


Sapo kam nisur të merrem disi me të disa orë paraditeve. 

Kam dëshirë të ringjall pak studion e bisedave atje. 

Kanë nisur të vinë disa të ftuar këto ditë dhe gjithçka ka 

shkuar mirë. Bëhet fjalë për biseda të shkurtra 20 minuta, vetëm 

ti me një moderator në studio. 

Ju mund të fl isni për projektin e Skavicës 

Nëse është OK, bëmë një SMS ...në cilëndo ditë të javës që 

mundesh. Unë qëndroj atje deri në 13 të drekës. 

Të fala Adrian Thano, 2010/2/8 

* 

* * 

Faleminderit Adrian për nderin dhe respektin ndaj meje. Me 

thënë të drejtën edhe mosha (kam hyrë në vitin e 70-të të jetës) 

edhe puna që bëj si kopshtar këtu, edhe shpenzimet e udhëtimit 

ma ndalin pak hapin. 

Do të doja të isha i pranishëm por e kam tepër të vështirë. 

Megjithatë ndoshta ndonjë rrethanë tjetër mund të më hapë 

rrugë të vij. Në këtë rast do të ju njoftoj. 

Përveç Dibrës unë kam edhe një temë me vlerë, mësimin 

e gjuhës shqipe në emigracion për të cilën kam botuar dy libra 

dhe vazhdoj shkrimet në Gazeta e Athinës. Librat i keni tek Bujar 

Karoshi. 

Me respekt 


* 

* * 

Është koha që të ngrihet zëri për mos mbytjen e Dibrës, 

bukurisë dhe historisë së lavdishme të luginës së Drinit. 

Me respekt 


Abdurahim Ashiku 2010/1/27

GAZETA KRITIKA 

PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

175 

Z.Ashiku, mos u shqetëso, sepse asgjë s’ka për të ndodhur. 

Unë e kuptoj plotësisht këndvështrimin tuaj, por të jeni i 

sigurt se s’do ndërtohet Skavica. 

Të paktën këta politikanë që ka sot Shqipëria s’kanë për ta 

bërë. Çfarë bënë tjetër që do bëjnë atë? 

Për të shkatërruar ndonjë gjë, bujrëm, atë punë e bëjnë. 

Kur vjen puna për të ndërtuar, jo. Vetëm llafe kanë, thjesht 

e vetëm për të shtyrë ekzistencën në politikë 

Postuar nga: Kritika 08/02/2010 - 13:34:07 -



PO DIBRËS! 

KAPITULLI I GJASHTË 

BISEDA ME 

DIBRANEN LINDA 

JO SKAVICËS! 

177



PO DIBRËS! 

BISEDA ME DIBRANEN LINDA 

JO SKAVICËS! 

179 

Kisha botuar në faqet e gazetës KRITIKA në internet shkrimin: 

LËRENI DIBRËN TË BUKUR SIÇ E KA DHËNË ZOTI...! - Pyetje 

dhe replikë me Pajtim Bellon - kur një koment me fi rmën Linda, 

koment tipik në “Gjuhën e Universitetit të Dibrës”, do të më 

rrëmbente mëngjese dhe mbrëmje në emigrim, mall dhe dashuri 

për vendin ku linda, për njerëzit me të cilët u rrita dhe punova, 

për atë vend që duan ta mbysin. 

Më vonë do ta njihja Lindën, me emër të plotë dhe me 

mbiemër, me vend origjinë e me vendlindje, me rrjedhën e 

vrullshme të lumit të turbullt të viteve të tranzicionit. 

Po i përcjell bisedat elektronike me të sepse gjykoj që janë 

më të gjëra se sa biseda midis dy njerëzve, gjykoj se janë leksione 

për “Universitetin e Dibrës”, “universitet” i cili pa Luginën e 

Bukur dhe pjellore të Drinit të Zi, pa “Teqet” dhe “Oxhaqet”, 

vetëm me “Malet” anës tjetër gjolit të turbullt, është topall, në 

mos i shuar... 

* 

* * 

Keni një të keqe ju dibraposhtasit se nuk keni gallo që t’i 

kishit futur mik tek Berisha. 

Fatkeqësisht ai hidrocentral do të bëhet sepse kur po 

piketohen dhe shfrytëzohen në maksimum edhe përrenjtë jo me 

për lumenjtë. (Mendoni ta bëjnë këtë me disiplinën e tyre që diga 

do të çahet pa bërë vitin).


Ju thoni se ku do të shkojë e gjithë ajo popullsi? Po ku shkuan 

kuksianët. Dëgjoja një ditë në televizion një kuksian që jetonte 

në periferi të Tiranës dhe që thoshte se ne tokat na i përmbyti 

liqeni i hidrocentralit, kompensim nuk na dhanë, erdhëm në 

Tiranë dhe blemë tokë tek ish punonjësit e fermës së Kamzes 

dhe tani na thonë se duhet ta paguajmë prapë tokën që të na 

legalizojnë shtëpitë. 

E kush pyet për popullin këtu. Akoma me ëndrra jetoni ju. 

Tek ne është një thënie e mençur. Ku lyp e s’të japin, ku fl et e s’të 

dëgjojnë mos të çoftë zoti. Kështu po na ndodh ne si popull. Janë 

të tjerë që vendosin në këtë vend. Kjo është e qartë tashmë. 

Si nuk shkon Drini për tërma e të bëhet i lundrueshëm. 

Linda 10/02/2010 - 03:13:16 - 

* 

* * 

Faleminderit Linda! Faleminderit që e lexuat, faleminderit 

që më shkruat me sinqeritet. 

Një mik imi më shkruante duke cituar Zhvejkun në një 

moment kur austro-hungarezët derdhnin breshëri pushkësh 

e mitralozash kundër serbëve. Ndërsa ata qëllonin ai bërtiste: 

“MOS QËLLONI ! ANDEJ KA NJERËZ!” 

Në ditët tona injorohet pikërisht kjo gjë, ATJE KA 

NJERËZ. 

Unë e nderuar Linda, po qe se një ditë, kur të mbytet Dibra 

do të jem gjallë (jam 69 vjeç), do ta ndjej veten shumë komod. 

Trualli i të parëve të mi është në “ballkon të liqenit”... 

Faleminderit që ishit në mendimin tim në këtë mbrëmje të 

kryeqytetit grek ku jam ngujuar prej 14 vjetësh, një mbrëmje që 

në këtë çast po përmbytet nga shiu i rrëmbyeshëm. 

Me respekt 

A. Ashiku- a_ashiku@yahoo.gr 

Athinë, 10 shkurt 2010. 


PO DIBRËS! 

* 

* * 

JO SKAVICËS! 

181 

Kjo shprehja që përdorët ju me kujtoi një shprehje që përdor 

Kamy në librin e tij “Rënia” kur një francez u dërgua në një kamp 

përqendrimi, në kohen e Luftës së Dytë Botërore, dhe ai kërkonte 

të fl iste dhe t’u thoshte se ishte i pafajshëm. 

Zoti Ashiku, ju uroj lumturi në Athine ku keni kaq vite. Por 

fakti që interesoheni për Dibrën më bën të mendoj se dibranet 

nuk e lënë lehtë vendin e tyre, ata ikin me kokën pas. Me siguri 

atyre që do t’u përmbyten tokat dhe shtëpitë do të ngjiten më 

lart mbase deri në Korab. Gjithsesi klima do të zbutet disi, do të 

ndërtohet infrastruktura për të cilën po interesohen tashmë edhe 

të huajt sepse kane interes edhe për hidrocentralin. Ai vend aq 

i bukur duhet të kthehet në zone turistike. E rëndësishme është 

që ndërtimet në Shqipëri të bëhen me parametrat e kohës dhe të 

merren në konsideratë edhe interesat e banorëve. 

Nuk e kam idenë sa fshatra përmbyten dhe çfarë zone 

konkretisht. 

Linda 11/02/2010 - 02:59:39 - 

* 

* * 

Faleminderit e nderuar Linda! 

Ju keni kërshëri të dini se cilët fshatra mbyten. Më e lehtë 

do të ishte të më pyesje se cilët fshatra nuk mbyten. Megjithatë 

unë po ju përgjigjem: 

Mbyten fshatrat Zall-Reç dhe Draj-Reç në afërsi të digës së 

liqenit. Mbyten fshatrat e zonës së ulët të Kalisit të Kukësit si 

dhe fshatrat Zall-Kalis, Shulla dhe Vleshë në grykëderdhjen e 

Veleshicës. Mbyten fshatrat Lugje, Zall-Dardhë dhe Shënlleshën 

në zonën e Dardhës. Mbyten Fusha e Alie, Arrasi, Mustafaj


(poshtë), Blliçja. Mbytet Fusha e Kastriotit, Përgjegjet, Kandrri, 

Kishaveci, Vakufi , Vajmëdhej, Fushë - Muhurri. Mbytet fusha e 

Brezhdanit dhe pjesa e poshtme e tij. Mbytet Fusha e Luznisë 

dhe Katundi i Ri i tërë, Fusha e Ushtelencës dhe Cetushit përballë 

dhe më lart fshati Selane dhe pjesa e poshtme e fshatit Hotesh. 

Më tej mbyten disa fshatra të Maqellarës në buzë të Drinit si dhe 

fusha e Gjoricës me Gjoricën e Poshtme plotësisht dhe Gjoricën 

e Epërme pjesërisht. Mbyten edhe tokat e ulëta të Shupenzës 

dhe të Boçevës. 

Nga ana tjetër e kufi rit shqiptaro-shqiptar, nën Maqedoni, 

mbyten disa toka dhe shtëpi në fshatrat në breg të Drinit si Spasi, 

Kojnara etj. Niveli i ujit shkon deri afër digës së hidrocentralit të 

Dibrës së Madhe, tek Ura e Spiles. 

Specialistët llogarisin 65 kilometra katrorë sipërfaqe toke 

të përmbytur dhe një popullsi prej rreth 40 mijë banorësh të 

shpërngulur, një pjesë e të cilëve kanë lëvizur por truallin e 

të parëve e kanë në pronësi. Mund t’ju them se e gjithë toka 

në fushat që përmenda (nuk ka fusha të tjera më Dibra) sot 

kultivohet me bimë bujqësore e pemë frutore si në asnjë vend 

tjetër të Shqipërisë. 

Flitet për një digë më të vogël dhe një liqen që siç e ka 

deklaruar Berisha të mos mbysë tokat e fshatrave në anën tjetër 

të kufi rit, nën Maqedoni. Mos mbytja e tyre nuk është shenjë 

humanizmi por llogari ekonomike. Një metro katrorë tokë në 

pjesën shqiptare thuhet se do të shpërblehet me një gjysmë euroje 

kurse në pjesën maqedone kërkohet njëzet fi sh. 

Do të mbytet tërësisht “Rruga e Rinisë” dhe të gjitha fshatrat 

nga Luznia e deri në Reç nuk do të kenë rrugë komunikimi njeri 

me tjetrin dhe me Peshkopinë por do të kërkojnë të bëhen pjesë e 

ndarjes territoriale të Matit, Mirditës apo Kukësit. Kjo në qoftë se 

në buzë të liqenit nuk do të ndërtohet një rrugë tërësisht e re që 

të lidhë Peshkopinë me Luzninë, Muhurrin, Çidhnën, Dardhën 

e Reçin deri në Skavicë. 

E ndjej se jeni dibrane dhe se e njihni Dibrën. Tani mund ta 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

183 

imagjinoni tërë pamjen. 

Shpresoj që për ndonjë gjë tjetër të komunikojmë edhe me 

adresën time elektronike. Mendoj që kam të bëj me një njeri me 

kulturë. 

Me respekt 

Abdurahim Ashiku 11/02/2010 - 07:59:59 - 

Katastrofë... 

* 

* * 

* 

* * 

Linda 11/02/2010 - 10:34:35 - 

E nderuar Linda! 

Sikur shteti ynë, i majtë apo i djathtë qoftë, i Berishës apo 

i Ramës, i PD apo PS të ishte i aftë të ndërtonte një qytet të ri 

me dyzet mijë banorë, sikur ky shtet të ndërtonte një varrezë të 

madhe për eshtrat e “koklës së zemrës” siç thonë nënat dibrane 

për ata që prehen në varret e fshatrave që do të mbyten, sikur ky 

shtet tu gjente këtyre njerëzve punë dhe burime jetese, atëherë 

unë si gazetar, si njeri që e kam njohur Dibrën dhe luginën e saj 

pjellore ( veçanërisht blloqet frutorë ku ka disa pika të djersës 

time asokohe agronom ), atëherë unë do të shkruaja me germa 

kapitale: LE TË MBYTET DIBRA! 

Kur u krijua liqeni i Ulzës banorët shteti i atëhershëm (1956) 

u ndërtoi fshatarëve shtëpi dhe i vendosi në Mamurras duke i 

punësuar në fermë. Kur u krijua liqeni i Fierzës shteti ngriti një 

Kukës të ri komplet ashtu siç ngriti “Qytezën e Fajzave” dhe 

banorët e saj i punësoi në NB Krumë. Kur u formua liqeni i Banjës 

banorët e Darëzezës u vendosen në vila dykatëshe ( i kam parë 

me sytë e mi ) në bregdetin e Semanit, mes pishave, treqind metra 

larg detit dhe u punësuan në NB e Povelçës.


Në qoftë se ky shtet apo fi rmat e huaja që për interesat e 

veta (siç bëhet hidrocentrali i Kalivaçit mbi Vjosë) ndërtojnë 

hidrocentrale dhe e marrin energjinë elektrike për Italinë apo 

për ndonjë vend tjetër ndërtojnë një Dibër të re atëherë LE TË 

MBYTET DIBRA. Historia e saj në të ardhmen le të shkruhet nga 

brezat si historia e Atlantidës. 

Dibra e Madhe në vitin 1913 nën bajonetat e serbit u zhbë. 

Dibranët u vendosën kryesisht në Tiranë ku sot ka një lagje që 

quhet Lagja e Dibranëve, lagje që thonë se ka shtatëdhjetë mijë 

dibranë, bijë e nipa të muhaxhirëve të atij viti të egër që e ndau 

Shqipërinë siç ndahet berri për kurrizi. E blenë tokën me fl ori 

dhe me punën e palodhur të tyre. Kishte toka të lira dhe njerëz 

që u hapën dyert nga egërsia e serbit. 

Sot edhe tokat, edhe dyert janë të mbyllura. Shteti nuk ka 

fuqi të ndërtojë një Dibër të re. 

Këtu qëndron katastrofa e madhe, katastrofë që sot për sot 

ka “tingujt e qemanes së Nastradinit”. 

Me respekt 

Abdurahim Ashiku 11/02/2010 - 12:55:00 - 

Zoti Ashiku 

Unë që po ju shkruaj jam Linda e gazetës kritika 

Me qenë se nuk mund të bëj shumë komente në gazete pasi 

jam bërë e bezdisshme, dua t’ju përgëzoj për shkrimet tuaja, pasi 

aty ndjeva mençurinë dibrane dhe përkushtimin që ju keni ndaj 

vendit tonë. 

Lexova edhe gazetën Rruga e Arbrit për të marrë informacion 

më të plotë për ndërtimin e Skavicës. Është e tmerrshme të 

mendosh se do të përmbyten tërë ato vende. Mbase do të kisha 

dashur të bëja komente edhe në gazetë për të kuptuar edhe të 

tjerët që ky nuk është një problem vetëm i dibraneve por edhe 

i të tjerëve. Madje Shkodra nuk do të shpëtojë nga mbytja e 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

185 

Dibrës sepse hidrocentrali që do të ndërtohet në Skavice apo 

liqeni i Skavices është një cunam tjetër jo vetëm për Veriun por 

mbase edhe për zona të tjera. Kur mendon se sot ndërtimet bëhen 

për përfi time të çastit mbase të atyre që janë në pushtet apo të 

vendeve të tjera të mendosh se diga e Skavices mund të behet pa 

cilësinë e duhur dhe mendo se çfarë mund të ndodhë nëse çahet 

ajo. Mbase kësaj linje është më mirë t’i mëshohet që të frikësohet 

edhe Tirana. Se mund të fl asësh sa të duash ata nuk e çajnë 

kokën, as turp, as frikë nuk kanë. Të mendosh se pranë PD-se 

ka edhe dibranë që për më tepër kanë qenë edhe të persekutuar 

në atë regjim dhe mund të bëjnë ndonjë gjë, unë nuk kam asnjë 

shpresë sepse për mua ata njerëz që rrinë pranë Berishës ai i ka 

kompromentuar dhe nuk kanë gojë të fl asin. Sikurse ata fare 

mirë mund të marrin aksione në këtë hidrocentral dhe e fl enë 

mendjen. E keqja është për popullin e thjeshtë. 

Lexova qe i jeni referuar edhe Linkolnit që mbrojti Koloradon. 

Unë do të thoja se nuk ia vlen sepse Linkolni kishte fi lozofi tjetër. 

Ai ishte për qeverinë nga populli, me popullin dhe për popullin 

gjë që për qeveritë shqiptare as që mund ta mendosh një gjë të 

tillë. Linkolni ka fjalimin e famshëm ku i bën thirrje popullit të 

tij për bashkim dhe të kujtonin aspiratat e gjyshërve kur erdhën 

në Amerikë. E për çfarë bashkimi bëjnë thirrje qeveritë shqiptare, 

përveç se i fryjnë zjarrin të përçarjes? 

Argumenti që përdorni se do të mbyten varret dhe historia 

është fare i papërfi llshëm për ata. Ata atë duan të mbysin historinë 

e Dibrës. Këtë bëri Turqia duke groposur historinë ilire. Këtë bëri 

regjimi komunist që ndërtoi Durrësin e ri mbi Durrësin ilir duke 

groposur vlera të pallogaritshme. Këtë duan të bëjnë edhe këta të 

mbysin gjithë Shqipërinë. Për më tepër që janë hedhur në sulm 

për të nxjerrë edhe Skënderbeun sllav. 

Sot nuk ka mbetur njeri që të protestojë se iku rinia, ikën 

shqiptarët. Këtu kanë mbetur njerëz të drobitur, apo që i 

bëjnë hyzmet bukës së gojës duke punuar në administratë. Po 

pasurohet një pjesë, por e keqja më e madhe se po përfi tojnë më


shumë të huajt. Besoj e dëgjuat Berluskonin si tallet, i pëlqejnë 

edhe vajzat e bukura shqiptare. 

Unë i mbetem mendimit se duhet të frikësohen me idenë e 

përmbytjes që mund të përfshijë gjithë Shqipërinë. Paraprakisht 

mund të formulohet një peticion që të qarkullojë dhe të fi rmoset 

nga dibranët dhe kush e përkrah faktin që të mos ndërtohet 

Skavica. 

Ideja që shtronit në gazetën Rruga e Arbrit që të ndërtohen 

centrale mbi përrenj është shumë e drejtë. Realisht në Dibër ka 

shumë mundësi të tilla dhe jo vetëm në Dibër. Për aq sa kam 

dijeni janë bërë shumë kërkesa për të marrë kredi për centrale 

mbi përrenj. Nuk e di a e kanë dijeninë ata që po investojnë për 

centrale të vegjël se ato mund të përmbyten nga hidrocentrali 

i madh. 

Te krijohet ideja se madje dhe përmbytja e Shkodrës u bë me 

qëllim që të përligjej ndërtimi i centralit bërthamor dhe Skavica. 

E keqja na ka përfshirë. Duket se janë të pangopur. 

Zoti Ashiku 

* 

* * 

Ju kërkoj ndjesë për shqetësimin, por dua të jap kontributin 

tim për aq sa mundem për këtë çështje. Atje është historia jonë 

dhe ne kemi një lidhje të natyrshme me atë vend. Atje gjejmë 

qetësinë dhe kur fl asin dibranet me mençurinë e tyre e kupton 

se kanë mbetur vlerat në këtë vend që duan ta shkatërrojnë nga 

çdo pikëpamje. Mezi po pres që të ndërtohet Rruga e Arbrit dhe 

kam në plan të ndërtoj diçka se edhe ne kemi toka në Gjoricë. 

Duke ju uruar për shkrimet e tjera që janë të mrekullueshëm 

edhe këtë të fundit për taksistin arvanitas, sikurse ju jepni një 

mësim të mirë edhe Jugut që hesht ndaj asaj çfarë po i bën Greqia 

që donë ta marrë me dhunë dhe ta greqizojë gjithë historinë e 

arvanitasve që është historia e lashtë pellazgjike dhe e atyre që 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

187 

quhen grekë të lashtë. Nuk e di a keni lexuar materiale të mia 

në gazetë për këtë, që kuptohet janë kundër qëndrimit zyrtar të 

deritanishëm por që faktet janë kokëforte se historia e shqiptareve 

është synuar të tjetërsohet në favor të fqinjëve. Mbase sot duan 

përfundimisht t’i zhdukin shqiptaret ca duke i përzënë, ca duke 

i skllavëruar. 

Në të vërtetë gjithnjë kam qenë krenare që jam dibrane dhe 

që jam rritur në familje dibrane me njerëz të urtë e të mençur. 

Ju kërkoj edhe njëherë ndjesë për shqetësimin, duke Ju uruar 

gjithë të mirat dhe të fala nga familja. 

Me respekt 

Linda 

Mirëmëngjesi Linda! 

* 

* * 

Ju faleminderit shumë për emocionet e këtij mëngjesi Athine, 

emocione që më erdhën nga një mik dhe shok imi i vjetër, 

nëpërmjet bijës së tij Lindës... 

Unë në korrik mbush 14 vjet në Athinë. Më mbeti plagë në 

shpirt ikja nga Dibra por isha i detyruar për shkak të dhunës 

ushtruar ndaj meje dhe rrezikut për fëmijët. Megjithëse më 

dhembi shumë them se bëra mirë, sepse nuk mund të bashkëjetoja 

dhe bashkëpunoja me ata njerëz që veç paranë dhe derivatet e 

saj kanë në shpirt... 

Po grumbulloj materialet, deri tani janë afro 200 faqe për 

një libër. Dua që në këtë libër të futen sa më shumë intelektualë 

dibranë ndaj shkrimin tim të fundit e kam përcjellë në adresat 

e tyre elektronike. 

Dibranët janë shumë indiferentë ndaj kërkesës që u kam 

bërë për të reaguar me argumente. Ju jeni e para intelektuale që 

hytë me mua në debat (më sollët kënaqësi të jashtëzakonshme)


në gazetën Kritika dhe më shkruat me shpirt e zemër. 

Unë do të ju dërgoj disa nga prononcimet e mia këto 2-3 vjet 

që ti lexoni dhe po deshët edhe ti komentoni për të qenë pjesë 

e një botimi. 

Unë nuk tërhiqem për çështjen e mbytjes së Dibrës dhe 

po gjeta ndonjë biznesmen që të fi nancojë librin do ta botoj 

menjëherë me emrin tim. E di që ata që me pazaret e Skavicës 

po fryjnë xhepat do të kërkojnë të më “mbysin” por unë do ti 

qëndroj mendimit tim deri në fund. 

Faleminderit e nderuar Linda për mallin që më shuat këtë 

mëngjes larg vendlindjes, në dhe të huaj. 

Athine, 13 shkurt 2010 

* 

* * 

Faleminderit zoti Abdurahim për fjalët e ngrohta. Më vjen 

mirë që ju ka shkruar Argëtimi. Ai është kushëriri ynë, i ati i tij 

Munir Fida, që nuk jeton më, ka qenë moshatar me babin, ai është 

nip te ne. Bën mirë t’i përgjigjeni dhe t’i kërkoni ndihmë se ata 

kanë shumë infl uencë edhe në qeverisjen e Tiranës. Përpiquni 

t’ia argumentoni dhe t’ia mbushni mendjen se Dibra do të ketë 

shumë e më shumë fi time nëse do të ndërtohen centrale të vegjël, 

ku edhe energjia do të jetë mbase e njëjtë me atë që do të prodhojë 

ky hidrocentral, por as popullsia nuk do të lëvizë, për më tepër 

do të krijohen qendra turistike nga të cilat do të kemi shumë e 

më shumë përfi time sesa shitja e energjisë nga hidrocentrali. 

Për më tepër që mund të kthehen edhe shqiptarët që tashmë 

janë jashtë dhe do të gjejnë vendin e tyre sepse do të vijë një ditë 

që ata shqiptarë që janë jashtë do ta ndjejnë veten keq atje ku 

kanë shkuar sepse njeriu nuk jeton vetëm për një copë bukë e 

për rehati, janë edhe shumë gjëra të tjera që e mbajnë gjallë një 

individ e mbi të gjitha rrënjët. E për ne shqiptarët që rrënjët i 

kemi shumë të thella, ata na thërrasin. Argëtimit mund t’ia bësh 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

189 

prezent domosdoshmërinë e mbrojtjes së historisë sepse ai është 

patriot. Mund t’i thoni se keni njohur edhe tim atë. 

Zoti Abdurrahim! Genc Kondi që i jeni përgjigjur në atë 

shkrim është nipi i Vito Kapos dhe duhet ta kuptoni se ata që 

kanë qeverisur në atë kohë vazhdojnë të qeverisin e të vendosin 

për këtë vend. Sepse është e njëjta dorë që nuk i do shqiptarët 

dhe kërkon t’i zhdukë si komb e si racë. Prandaj siç themi ne, 

sipas vendit bëhet kuvendi, me ata njerëz duhet me folë me gjuhë 

të ashpër. Ata nuk do të mbrojnë Dibrën dhe Shqipërinë sepse 

nuk ju dhimbset. 

Më vjen mirë që keni marrë këtë iniciativë dhe tek ju unë gjej 

dibranin me të gjitha virtytet që e karakterizojnë atë popull. 

Ju faleminderit që gjeni kohë për të m’u përgjigjur. Do të 

kisha dëshirë që të bashkëpunonim edhe për botimet tuaja. Mbase 

në një të ardhme të afërt do te kem mundësi të sponsorizoj edhe 

botimet tuaja. 

Ju falënderoj nga zemra që mbroni Dibrën tonë të bukur e 

të shenjtë. 

Ju uroj shëndet dhe lumturi familjarisht 

Linda 

E diele 14 shkurt 2010, 12:52 

* 

* * 

Mirëmëngjesi e nderuar Linda! 

Faleminderit për përgjigjen e shpejtë dhe për ato që më 

shkruanit... Për sa i përket problemit që kam ngritur, unë do të 

qëndroj “derisa të më mbytë liqeni” në këmbë. Kam një ftesë 

nga A1-TV për një bisedë por e refuzova sepse edhe mosha edhe 

xhepi, edhe gjendja e rrugëve për shkak të grevave, nuk ma lejon. 

Megjithatë shpresoj se dibranët do të zgjohen. Mos e dhëntë zoti 

të zgjohen kur tu vijë uji në grykë, mos përjetojnë atë që thuhet


“Si magjari në ëndërr” 

Sot në mëngjes më erdhi një mesazh mbështetje, i pari nga 

intelektualë dibranë, por nga Dibra e Madhe, shumë domethënës. 

Po jua përcjell: 

Z.Abdurahim, 

Me shqetësim përcjell reagimin tuaj. Unë edhe nuk kam 

të drejtë të reagoj se banoj në Dibër te Madhe dhe ky liqen 

drejtpërdrejt nuk do të ndikojë tek ne, por sigurisht do të ketë 

impakte në mikro klimën edhe tek ne. 

Historinë dhe të afërmit tonë i kemi edhe atje dhe kjo na 

brengos. Një fakt është i saktë dhe dëshiroj të argumentoj 

shqetësimin tuaj: Dibranët nga ndërtimi i liqenit artifi cial të 

Dibrës dhe hidrocentralit të Shpiles nuk panë asgjë të mirë për 

këto 40 vjet pos humbjes të rreth 5000 ha tokës më pjellore dhe që 

vaditej nga dy lumenj, burimi kryesor i ekzistencës të numrit më 

të madh të familjeve dibrane. Sot të mirat nga prodhimi i rrymës 

përfi tohen vetëm nga qeveria maqedone që nuk do të ja dijë nëse 

këto familje u detyruan të largohen në Turqi ose ShBA për të 

siguruar ekzistencën. Jam më shumë për ndonjë burim energjie 

ose zgjidhje që nuk do të përmbyste gjithë këtë territor. 

Duke të mbështetur Argëtim Fida kryetar i Komunës Dibër 

e Madhe. 

* 

* * 

Edhe njëherë Mirëmëngjesi, të diele të bukur dhe Gëzuar 

Shën Valentinin. 

Fatkeqësisht këtë vend e kane sunduar dhe vazhdojnë ta 

sundojnë antishqiptaret. Nëse gjyshërit tanë i vrau serbi ballë 

për ballë, prindërit na u shfrytëzuan në një forme tjetër, kurse 

ne na lanë pezull dhe pa perspektivë. Përshtypja që kam krijuar 

është se synimi i gjithhershëm për të përvetësuar këtë vend 

sot po realizohet përfundimisht. Aq sa kuptohet ekonomia po 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

191 

kapet nga biznese që e kane burimin nga fqinjët. Kështu që ne 

do të mbetemi si të huaj në vendin tonë. Ju nuk e ndjeni por ne 

e kuptojmë sesi i kanë ngritur veshët ata që i quajmë pakica, që 

jo vetëm janë fuqizuar ekonomikisht por i vendosin në detyra 

me përgjegjësi dhe të komandojnë. 

I lexova edhe njëherë materialet që më kishit dërguar dhe ju 

përgëzoj edhe njëherë për shkrimet dhe e kam bindje se ju do te 

vazhdoni të ngulni këmbë dhe të tërhiqni edhe të tjerë dibranë 

që të mbrojnë këtë çështje. Mbase duhet të shfrytëzohen ata që 

janë pran pushtetareve se mund të kenë më shumë mundësi që 

të ngrenë zërin. 

Gjithsesi duhet forca e argumentit dhe ngritja e opinionit 

kundër ndërtimit të Skavices. 

Mbase këtë herë do t’i ngecet sharra në gozhde Berishës me 

dibranët. 

Ju uroj jetë të lumtur ju dhe fëmijëve tuaj. 

Me respekt 

Linda 

* 

* * 

Në lidhje me përgjigjen për Argëtimin më pëlqeu. Është 

ajo që thoshte gjithnjë im atë që historikisht dy Dibrat kanë 

bashkëpunuar sepse janë një popull që sado i ndarë nga historia 

ata janë një. Unë diku e kam thënë se nuk mund t’u vihet më 

kufi ri shqiptarëve. 

Linda



PO DIBRËS! 

KAPITULLI I SHTATË 

JO SKAVICËS! 

193 

SHTYPI DHE LEXUESI



PO DIBRËS! 

GAZETA SHEKULLI DHE LEXUESIT 

JO SKAVICËS! 

195 

“Përmbytja e Shkodrës dhe mbytja e Dibrës” 

Letër e nënshkruar Abdurahim Ashiku 02/02/2010 

Përmbytja e fushës së Shkodrës, në ato përmasa tashmë të 

deklaruara (11.400 hektarë dhe 2649 shtëpi) përbën katastrofën 

më të madhe ujore të njohur në Shqipëri, katastrofë mbi shtëpitë 

dhe pasuritë e ngritura me gjakun dhe djersën e njerëzve në 

emigrim apo jo, mbi tokën dhe prodhimet e saj, mbi blegtorinë 

dhe bazën e saj ushqimore (të thatë, të koncentruar e të njomë), 

mbi gjallesa në shërbim të njeriut (pula, dele, qengja, lopë...) 

etj. 

Përmbytja e Shkodrës është tashmë një realitet sa i dhimbshëm 

po aq edhe tregues se në këtë zonë (ashtu si edhe në zona të tjera 

të Shqipërisë) prej njëzet vjetësh ka munguar shteti. 

Kur them “ka munguar shteti” nuk kam parasysh vetëm 

Berishën e Parë dhe Meksin që ka dominuar vitet 1991-1997 (kur 

“kuota zero” në pritje të “çekut të bardhë” ishte fjalë e ditës) 

por edhe vitet 1997-2005 me serinë e kryeministrave socialistë: 

Nano, Majko, Meta e prapë Nano. Kam parasysh edhe Berishën 

e Dytë nga viti 2005 e deri sot, përfshirë këtu edhe krahët e 

“dy krahëve”, serinë homologe të ministrave të energjetikës, 

bujqësisë, transportit, ekonomisë, fi nancave etj. 

Një analizë me letrat e hapura “Çfarë bënë të tjerët (para 

vitit 1990) dhe çfarë nuk bëmë ne (më troç: çfarë shkatërruam 

dhe vodhëm ne) në vitet 1990 - 2010 vite të politikës “së djathtë” 

e të “majtë” shqiptare, një vetë-operacion është i domosdoshëm


në qoftë se nuk duam të përballemi nesër me ndodhi të tilla. Të 

presësh lëmoshë nga natyra, të shtrish duart duke iu lutur asaj, 

pa punuar që t’ia rrëmbesh vlerat, nuk është gjë tjetër veçse një 

theqafje. 

Nuk kam ndërmend të bëj as prokurorin dhe as avokatin e 

Përmbytjes së Shkodrës, togfjalësh shumë i lakuar këto ditë. Këtë 

le ta bëjë politika dhe shoqëria shqiptare në një gjyq jo vetëm 

për të treguar me gisht fajtorët, por edhe në një paralajmërim 

për të ardhmen. 

Fjalën e kam se po ndodh që “Përmbytja e Shkodrës” po çon 

verbërisht në “Mbytjen e Dibrës”. 

“Përmbytja e Shkodrës” dhe “Mbytja e Dibrës” janë në 

segmentin e dy të kundërtave që i ikin njëra-tjetrës. E para ka 

shansin e jetës, shansin që “Drini”, pasi “përmbyt fshatra të tëra”, 

kthehet në shtratin e vet me paralajmërimin e natyrës memece 

se do të vijë përsëri. E dyta, “Mbytja e Dibrës”, nuk e ka këtë 

shans. E humb përgjithmonë ashtu siç e humbën fshatrat që 

mbyti liqeni artifi cial i Ulzës, i Fierzës, Banjës etj. Kukësi tashmë 

është i mbytur ashtu siç janë mbytur fshatrat e tjerë. Ulza është e 

mbytur dhe ndonjë gjurmë e shtëpive apo pemëve të fshatrave 

nën ujë mund të shihet vetëm në thatësirën ekstreme. Darëzeza 

në liqenin e Banjës “jeton” vetëm në shtëpitë e ndërtuara midis 

pishave vetëm disa dhjetëra metra larg bregdetit në Seman të 

Fierit. Shkurt një “Dibër e mbytur” nga ngritja e një dige në 

Skavicë të Kukësit dhe nga uji i amullt i liqenit që formohet 

nga Reçi e deri në Gjoricë, në luginën më pjellore të maleve të 

Shqipërisë është një “Dibër e vdekur”. 

Kur dy vjet të shkuara në kundërshtim të një tenderi të 

hapur nga qeveria Berisha II për ndërtimin e Hidrocentralit të 

Skavicës dola publikisht në disa gazeta me shkrimin “Dibra po 

mbytet, ku janë dibranët?” kisha ndjenjën e sigurisë se Dibra 

dhe dibranët do të fl isnin, madje të revoltuar. U zhgënjeva në 

ekstrem. Asnjë dibran i shtetit dhe i pushtetit, i djathtë apo i 

majtë, nuk doli nga “prehri” i partisë së tij për të thënë fjalën e 

vet, pro ose kundër... 


PO DIBRËS! 

KOMENTE 

Prof. Dr. Edmond Pinguli në një prononcim në 

gazetën 55 thotë: 

JO SKAVICËS! 

197 


10 pikësh treshes italiane me në krye Geoteknica të Romës 

dhe behet gati për tender. Pata rastin të takohem me njërin 

nga pronarët dhe të diskutojmë për këtë hidrocentral. Projekti 

parashikonte një digë 160 metro të lartë, salla e turbinave futej 

30 metro poshtë, duke realizuar idenë tonë të parë me digë 190 

metro të lartë. Ky variant mbyste 62 km2 tokë dhe s’postonte 40 

mijë banorë. 

Pyetja ime ishte: A ishte dakord Qeveria me spostimin e 

banorëve? Përgjigja ishte që sigurisht jo. 

Unë iu përgjigja se e ka një zgjidhje, e cila është vetëm nëse 

kthehet sistemi i vjetër që mbyti një qytet si Kukësi. 

JU QË JEPNI MENDIME JU PYES: KU DO TË SISTEMOHEN 

40 MIJË BANORË, 8 MIJË FAMILJE QË SHPËRNGULEN? A DO 

TU GJEJË SHTETI 62 KILOMETRA KATRORË TOKË DHE TU 

NDËRTOJË 8 MIJË BANESA? 

NË SHQIPËRI NUK KA ASNJË PËLLËMBË TOKË TË 

LIRË. 

Duro 

* 

* * 

Nuk duhet dhenë përgjigje kaq ‘ekspres”, problemi që shtrohet 

paraqet shumë interes deri kombëtar prandaj nuk duhet nxituar.


Me gjithë respektin për sa shkruhet, për mirë apo për keq 

sipas konceptit tim, duhet shikuar. 

Z. Durim jep argumeta më të plot, pse nuk duhet ndërtuar, 

sa dhe shumë drejt e kanë me ato hidrocentralet e vogla në degë 

bija të Drinit do të bëhej më mirë. 

Që kanë ndaluar atë hidrocentralin e Skavices “monistet” 

paskan bërë mire. Arsyetimi z. S. Tirana, hiq atë për ndërtimin 

e hidrocentralit madh qëndron. 

Le tua leme specialisteve te të gjitha fushave si thonë kolegët 

e mësipërm. 

Na behet zemra mal, kur dëgjojmë se ka meraklinj atdhetarë 

për Shqipërinë tonë, tashmë leqendisur nga lakmitaret politikanë 

të pa b... 

“Matni shtatë herë e prisni një here” thotë populli. 

Pionier në hidrocentrale 

Golik Kokojka D. 

* 

* * 

Bukur i nderuar Saviani. Unë ju ofroj jo variantin e “Hurdhës 

së vdekjes së Dibrës”- Skavicës por një tjetër variant...Studiojeni 

një variant të tyre, atë të “hurdhave” mbi degëzimet e Drinit të 

Zi. Studiojeni sa “hurdha” e poshtë tyre sa turbina e stacione 

shpërndarës energjie elektrike mund të ngrihen në zbritjen e 

Mallës së Lurës nga Krej Lura e deri në Drinin e Zi mbi Skavicë. 

Ngjituni më lart e bëni të njëjtën gjë mbi Setë, Murrë, Zallin 

e Okshtunit, mbi Veleshicë, Prroin e Gramës e vende të tjera. 

Mbi këto degë të Drinit të Zi do të kishim dhjetëra “hurdha” e 

dhjetëra hidrocentrale ujëmbajtja dhe fuqia energjetike e të cilëve 

në mos qoftë e barabartë me “hurdhën e vdekjes” që vjen nga 

Skavica ma do mendja se i afrohet asaj. Këto “hurdha” mendja më 

shkon se do të ishin po aq të bukura sa edhe liqenet e Lurës apo 

të Kacnisë. Për më tepër do të ishin vende pune të përhershme 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

199 

për mijëra dibranë por edhe stacione të gjerë të rritjes së troftës 

aq të shijshme në ujërat e pastra të burimeve mbushëse të tyre. 

Brezit që do të vijë do të desha që pas digës së Setës, diku në 

Grykën e Gjalicave të Lurës, të gjenin një “mol gondolash” që do 

ti përcillnin midis asaj pamje mahnitëse të Gjalicave, atij “tuneli” 

shpatesh të thepisura malesh nga kalon “kanali i piketuar me 

pushkën e Gani Tuçepit” i Çidhnës tek burimet e Setës në Gurë 

Lurë e prej andej, me teleferik do ti ngjisnin në bregun e Liqenit 

të Luleve e në Fushën e Pelave... 

Poshtë Setës, poshtë Murrës e degëzimeve të tjera të Drinit të 

Zi do të gjelbëronin me bimë arash, perime, vreshta e drufrutorë 

fushat nga Reçi, në Zall-Dardhë, Fushë të Çidhnës, Kishavec, 

Muhurr, Brezhdan, Luzni, Gjoricë, hambari i Dibrës dhe i 

dibranëve në shekuj. Por jo vetëm i dibranëve. Flitet shumë për 

agroturizëm. 

Nuk ma merr mendja që të ketë ndonjë trevë shqiptare ku 

bujqësia dhe turizmi të jenë kaq pranë e kaq të lexueshëm se 

sa në Luginën e Drinit të Zi krahëhapur me “Nëntë Malet” në 

perëndim dhe me Korabin, Hynoskën e deri me Majën e Zylit 

në Gollobordë në lindje. Po të dijë ndokush ndonjë vend që e 

bashkon më mirë bujqësinë me turizmin, ndonjë vend agroturist, 

kuptohet pa mbytjen e Dibrës, le ta thotë. 

Ndërtimi i hidrocentralit të Skavicës, mbytja e Dibrës është 

njëlloj si në fund të fushës së Korçës, atje ku Devolli nis zbritjen 

të ngrihej një digë e të mbytej fusha e Maliqit e Korça të bëhej 

një qytet liqenor. A do ta pranonin korçarët këtë? 

Duro replikë për komentin nga Saviano 

* 

* * 

Një pyetje për korçarët: A do të lejonit ju të mbytej Maliqi, 

fusha e bukur e Korçës, për hir të ndërtimit të një ujëmbledhësi 

vetëm e vetëm që hidrocentralet që është menduar të ndërtohen


në kaskadën e lumit të Devollit të kenë po atë siguri si në rastin 

e Skavicës dhe hidrocentraleve në kaskadën e Drinit? 

Drini 

* 

* * 

Abdurahim Ashiku, penë e njohur, gjithnjë me atdhetarizëm, 

kur ka folur s’ka lënë vend për tu tërhequr. Pra fl et fjalë me vend, 

sa e kam njohur unë. 

Për këtë problem që fl et më sipër, pjesën e dytë “mbytja e 

Dibrës”, na tremb, neve që si njohim ato vende, veç fare kalimthi 

në harta shkollore. 

Ndoshta ka të drejtë, kjo për më tepër, paska shkruar për 

problemin dhe më parë, kur është hedhur ideja e ndërtimit të 

atij hidrocentrali, që “mbytka” Dibrën. 

Duhet parë e parë më përgjegjësi sa specialisti dhe shtetari. 

Na kish mare malli të lexojmë shkrime në gazetë nga pena 

juaj z. Ashiku, ndoshta nga që jam emigrant. 

Se merakosesh për problemet jetike të Shqipërisë mëmë, bëni 

mirë dhe ju shtofshin “meraklinjtë si ju” Shqipërisë. 

Dashamirësi D 

* 

* * 

Nuk më mbush mendjen se Skavica nuk duhet ndërtuar, pra 

them Skavica duhet ndërtuar. Nuk jam atdhetar aq i mangët sa 

te them se me mire një Dibër e pa zhvilluar pa Skavice, se sa një 

Dibër me zhvillim ne një drejtim tjeter me Skavice. 

Ju e dini se një pjesë e popullsisë nga lidhja tradicionale me 

sipërfaqe të vogla toke, të pa mjaftueshme për jetesë, pjesa me 

vitale e fuqisë punëtore kanë emigruar, siç dhe ju vetë jeni larguar 

për arsyen se kjo Dibër veç frymëzimit patriotik për të shkruar 

nuk ti përmbushi interesat e tjera. 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

201 

Skavica duhet bërë, shpresojmë në variantin me turizëm 

për ata qe do rrinë në këto zona, pjesa tjetër të marrin ç’ju takon 

e të vihen në kerkim të një jete me të denjë pa fshirë emrin 

DIBRAN. 

Saviano 

* 

* * 

Të ndërtosh Skavicën duke mbytur 6500 hektarë tokë dhe 

lënë në mëshirën e Zotit të 8000 banorëve, të krijosh një liqen 

vetëm për hir të hidrocentraleve mbi kaskadën e Drinit dhe 

“përmbytjes së Shkodrës”, të zhdukësh nga faqja e dheut një 

histori të tërë midis të tjerave edhe të 18 betejave fi timtare të 

Skënderbeut kundër pushtuesve osmanë, është njëlloj si të 

mbytësh Fushën e Korçës, 5300 hektarë tokë në Fushën e Maliqit 

dhe këtë vetëm e vetëm për hir të hidrocentraleve që do të 

ndërtohen mbi rrjedhën e Devollit. 

Mbytja e Dibrës është një krim që nuk do të na e falin brezat 

që vijnë. Dibra ka një alternativë që të mos mbytet, alternativë 

që nuk e ka asnjë trevë tjetër e Shqipërisë. Ngritja e digave 

të vogla mbi degët e Drinit të Zi, krijimi i liqeneve turistikohidroenergjetikë 

mbi lumin e Mallës, Setës, Murrës, Zallit të 

Okshtunit, Prroit të Gramës, lumit të Veleshicës etj. me potenciale 

ujëmbledhëse dhe prodhim energjie gati (në mos më shumë) sa 

ai i Skavicës. Zhvillimi në luginën e Drinit i bujqësisë, blegtorisë, 

agroturizmit do ta kthente Dibrën në një vend të begatë, një trevë 

të turizmit malor më të kompletuarën duke pas parasysh liqenet 

e Lurës, liqenet e Kacnisë, bjeshkët e Korabit etj. 

Është koha që për këtë problem të flasin shkencëtarët, 

historianët, biologët, arkeologët, njerëz që shohin horizonteve 

të largëta dhe jo politikanët e të dy krahëve lidhur me interesa 

vrasëse të Dibrës dhe të çdo gjëje me vlerë të saj. 

Durimi


* 

* * 

Shqetësimi juaj është i drejtë zoti Ashiku, por ky problem 

nuk është aspak i ri. Specialistë të huaj dhe të vendit që kanè 

vizituar hidrocentralet tona kanë vënë në dukje me një herë se 

hidrocentrali i parë që duhej të ndërtohej do ish ai i Skavicës. Ky 

veç prodhimit të energjisë elektrike do të shërbente si rregullator 

për hidrocentralet e tjerë. Po ja përse nuk u ndërtua më parë: 

Dibra është një krahinë e njohur me traditat e saj të larta 

për trimërinë, zgjuarsinë, për prodhimet bujqësore e blegtorale, 

folklorin e të tjera. Mjafton të përmendim : Skënderbeun me Moisi 

Golemin, Iliaz Pashë Dibrën e Vehbi Dibrën, Haxhi Lleshin e të 

tjerë që janë personalitete të kombit Shqiptarë. Pa përmendur 

këtu folklorin dhe muzikën popullore që janë në themel të gjithë 

asaj shqiptare. Dibra kish një prestigj, ishte një krahinë me peshë, 

gjë që shteti komunist që mbështetej mbi vlerat social-kulturore 

nuk e ndërtoi hidrocentralin e Skavicës. Ky Hidrocentral me 

rëndësinë ekonomike do të fundoste pjesën më të madhe të fushës 

së Dibrës përfshi këtu dhe vendlindjen e Skënderbeut, Sinën. 

Kjo do të thotë : Të sakrifi kohet fusha e Dibre së Poshtme 

për energjinë elektrike që nuk dihet ku përfundon!!! 

Para viteve ‘90 atje mbizotëronin plantacionet me kumbulla e 

mollë, rrush e arra e të tjera. Sot asgjë nuk ka mbetur dhe njerëzit 

janë shpërngulur duke i lënë një hije të trishtë. 

E kuptoj shqetësimin tuaj zoti Ashiku por në këtë gjendje që 

është katandisur Dibra do kish më vlera Hidrocentrali. 

Ndoshta Dibranève do ju pëlqejë më shumë kur të këndojnë 

për liqenin dhe gjuetinë e peshkut. 

Po atyre njerëzve toka bujqësore e të cilëve do të përmbytet 

kur të ndërtohet ky projekt si do u bëhet? A do dëmshpërblehen? 

A mund të na e bëni të ditur ju lutem ju të shekullit në qoftë se 

dini gjë për këtë. Faleminderit 

Irena 


PO DIBRËS! 

* 

* * 

JO SKAVICËS! 

203 

Projektet megalomaniake duhet të harrohen. Qeveria 

shqiptare duhet të mendojë për minicentrale pa kosto të lartë e 

pa pasoja dramatike në rast defekti! 

Duhet me shtri këmbët sa e ke jorganin! 

Apo mos është vetëm edhe një rast për vjedhjeje masive si 

për rrugën Durrës Kukës? 

Lili 

* 

* * 

I nderuar z. Lili! 

Qeveritë (e majta dhe e djathta) në vend që të ndërtojnë disa 

hidrocentrale mbi degët e Drinit të Zi në Dibër duke e kthyer 

Dibrën në një trevë të mrekullueshme të turizmit malor, kërkojnë 

ta mbysin atë me liqenin e Skavicës duke i lënë 40 mijë banorë 

të enden si çifuti në shkretëtirë. Ky është një krim nga më të 

shëmtuarit. 

Durimi 

* 

* * 

Edhe një herë për nismat e Kryeministrit. 

Ai mbasi ndërtoi H/C e Banjës, Kalivaçit, 380 H/C të vegjël 

ruralë, Mullinjtë e Erës në Karaburun, T/C atomik, Rrugëm 

Derres-Kukës, tani është kthyer për Skavicën. 

Thotë se do të bëjë tender për Projektimin e tij, kur Projektet 

janë si të Skavicës dhe të Banjës të përfunduara deri në fazën e 

ndërtimit. Ky do të kënaqë disa specialistë, që të mbyllin gojën 

për katastrofën që shkaktoi vetë, nga përmbytja e ultësirës së 

Shkodrës, duke u blerë projektet. Sigurisht që do të jetë dhe 

përfi timi i tij personal. 

Nikolaj


* 

* * 

Po të dhënat e popullsisë që do të shpërngulet nga Peshkopia 

e fshatrat përreth i ka llogaritur ky zoti Sali? 

Po qe se miratohet ky ligj Dibra vdes, fshihet nga harta e 

Shqipërisë!!! 

Po për çfarë për ti shitur korrentin Evropës ose vendeve 

fqinje...!!! 

Me hidrocentralet që kemi energjia për Shqipërinë del dhe 

tepron por ua japim të tjerëve e vetë rrimë me qiri..!! 

Zoti na ndihmoftë me qeveritaret tonë se nuk kanë të ngopur 

mbi këtë popull të shkretë!!!! 

Ladi 

* 

* * 

Është folur dhe propozuar që në kohën e monizmit ndërtimi 

i hidrocentralit të Skavices në marrëveshje me shtetin Jugosllav 

të Titos. Ky projekt nuk u realizue për mos miratim nga pala 

jugosllave se shkakton përmbytje të mëdha toke. 

Rëndësia e këtij asht se duke qenë i vendosur para Fierzës 

si dhe kapaciteti i madh ujëmbledhës bën që ky hidrocentral të 

luajë rolin e rregullatorit të prurjeve në HEC-et e tjerë. 

Duke e mbyllur mundësin e shfrytëzimit të lumit Drin me 

hidrocentralin e Ashtës, Shkodra me te gjithi rrethinat (fshatrat) 

bën që të mos ekzistojnë përmbytje në asnjë mundësi. 

Por unë i druhem pisllëqeve të kësaj demokraci zezë 

Kryeministri ynë edhe pse i shkolluem asht i rrezikshëm se 

rrah gjoksin se e ndërtoi vetë, se kam eksperiencë në ndërtimin 

e veprave të kalibrit botërorë. 

Po ti behet bilanci i këtyre veprave na del se të gjitha sa janë 

ndërtuar në vend, qofshin më ordineret nuk kanë siguri mbasi 

rrezikojnë shembje dhe pikërisht ajo më botërorja vazhdon çdo 

ditë të shembet. Shoferët nuk guxojnë ta përshkojnë veprën, po 

i hipin siprit mbi kurriz nga Shqipëria ne Kosovë dhe kthim. 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

205 

A beson ndonjë se gjysma e digës së Skavicës nuk do të 

vidhet dhe shpërthimi i saj nuk do të mbysë jo vetëm Shkodrën 

dhe Lezhën por edhe Laçin, Tiranën e Durrësin e më gjerë Tuzin 

dhe Podgoricën? 

Vendet historike që mund të përmbyten 

Shqipërisë, përkatësisht në rajonin e Dibrës, në një pozitë 

gjeografi ke të përshtatshme. Kjo luginë ka krijuar një korridor të 

rëndësishëm natyror, me drejtim veri-jug, që e ve në lidhje këtë 

rajon me viset tjera fqinje e më të largëta. Ajo kufi zohet në të dy 

anët e saj nga dy vargje malorë paralel, vargu perëndimor dhe 

ai lindor, midis të cilëve shtrihen dy pellgjet më të rëndësishëm 

të Drinit të Zi, atë të Dibrës dhe të Peshkopisë, që përbëjnë edhe 

zonat kryesore bujqësore të rajonit dhe thelbin hapësinor të 

Dibrës së mirëfi lltë. 

Kërkimet e organizuara në luginën e Drinit të Zi kanë 

dëshmuar një intensitet të lartë banimi, i shprehur në numrin 

e madh të qendrave arkeologjike në një sipërfaqe relativisht të 

kufi zuar. 

Në këtë rajon ekzistojnë mbi 40 qendra arkeologjike, me 

kufi j kronologjikë nga prehistoria në mesjetë (nga mijëvjeçari 

VII para Krishtit. e deri ne shekullin e XII-XIV pas Krishtit). Ata 

rrezikojnë të mbulohen përjetësisht nga ujërat e liqenit të HC të 

Skavicës që planifi kohet të ndërtohet në këtë rajon. 

Ndërtimi i këtij HC, parashihet të përmbysë Luginën e Drinit 

të Zi, përshkon një rajon prej 75 km të gjatë në skajin lindor të 

mbi 64 km2 të sipërfaqes së këtij pellgu, duke fshirë praktikisht 

nga harta e Shqipërisë dy nga pellgjet më të begata të saj. 

Studiuesi Ali Hoxha ka argumentuar shkencërisht në dhjetëra 

shkrime të zgjeruara kotësinë e ndërtimit të këtij HC, dhe për 

këtë meriton përgëzimet më të mira të të gjithë dibranëve. Por 

ne duhet të jemi të gjithë të bashkuar për të mbrojtur me mjete 

demokratike tokën tonë dhe varret e të parëve, ashtu si gjyshërit


tanë, që e bënë këtë me pushkë me gjalmë dhe me besa besën e 

maleve të Dibrës. 

Më poshtë do të paraqesim shkurtimisht disa nga sitet 

arkeologjikë të rrezikuar nga ndërtimi i këtij HC. 

Skeda të disa vendbanimeve prehistorike të rrezikuara nga 

përmbytja: 

Nr. Fshati Site arkeologjik Periudha Kuota 

Burim Burim Neolit hershëm 490 

Topojan Gradishtë Prehistori-antikë 473 

Brezhdan Gradec eneolit 450 

Cetush Cetush prehistorik 350 

Blliçe Blliçe eneolit 507 

Fushë-Alie Kronëza neolit 330 

Zall-Dardhë Meja e qytetit Shek.VII-V pes 305 

Zall-Dardhë Çuku i Lekës Eneolit-bronz 430 

Grazhdan Kalaja Grazhdan Shek. IV-VI 500m 

Gradec Qyteza e Gradecit Prehistoriko-antiko-mesjetare 420 m 

Skavicë Fortifi kim Shek IV-VI 539 m 

Bllice Kodra e kutësVendb. prehistorik 507 m 

Fushë Aliaj Kronëza Vendb. prehistorik 360 m 

Fushë Aliaj Fshat Vendb. shek I-IV 300 m 

Fushë Aliaj Fshat Vendb. shek I-IV 300 m 

Cetush Qyteza Vend. prehistorik 350 m 

Brezhdan Gradec Vend. prehistorik 450 m 

Mazhicë Muri i Videnit Fortifi kim IV-VI 450 m 

Të nderuar zotërinj të NOA! 

Lexova në faqet e gazetës një informacion tuajin, gati 

entuziast, për ndërtimin e hidrocentralit të Skavicës. 

Ju lutem botoni një prononcim paksa të gjatë të një kolegu tuaj, 

një gazetari Dibran që i njeh problemet hollësisht dhe i parashtron 

ato me alternativën e shndërrimit të Dibrës në një vend të bukur 

agraro-turistik dhe jo në mbytjen e saj, mbytjen e vlerave të mëdha 

historike, shoqërore, ekonomike etj. që mbart. 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

207 

Mbytja e Fushës së Dibrës për hir të “kaskadës së Drinit” 

është si të mbytësh Fushën e Korçës për hir të “kaskadës së 

Devollit”. 

Për Skavicën para të gjithave duhet të pyeten dibranët, 

ato 40 mijë vetë që shpërngulen, ato 65 kilometra katrorë që 

mbyten përgjithnjë bashkë me historinë e 18 betejave fi timtare 

të Skënderbeut zhvilluar në këtë luginë, e tërë krahina që ndahet 

e përçahet. 

Me respekt 

* 

* * 


Gazetar 

Athinë 3 shkurt 2010 

A mundet të blihet historia me para? 

Skavica, një emër fshati që ndodhet në kufi rin administrativ të 

rrethit Kukës dhe Dibër, për ditë e më shumë po bëhet një nga temat 

më të nxehta të bisedave ne komunat Zall-Reç, Zall-Dardhë, Fushë- 

Çidhën, Arras, Kastriot, Muhurr dhe Luzni të rrethit Dibër. 

Parë në këndvështrimin tjetër “Skavica” tashmë po bëhet 

realitet, por qëllimi ynë është të shpëtojmë çfarë mund të 

shpëtojmë në Dibër. 

Në kushtet e ekonomisë së tregut mund të blihet gjithçka, por 

nuk mund të blihet historia, kështjellat dhe kalatë më të vjetrat 

të pellazgëve, Ilirëve të cilët dhe për të cilët lugina e Drinit te Zi 

ka qenë një kështjellë në vete. 

Sot po ju servir vetëm disa fakte por së shpejti do të ju përcjell 

të gjithë vendbanimet prehistorike të zonës: 

1- Ne vitin 1990, gjate gërmimit ne lagjen Sule (Fushë Alie), 

janë gjetur eshtrat e pellazgëve të cilët ishin dy herë me të mëdha 

se eshtrat e njeriut të sotëm...


Askush nuk u interesua për këtë. 

2- Ne Xhire të Alieje janë gjetur pllaka qeramike të cilat nga 

Pellazget përdoreshin për banjo publike. 

Askush nuk ka eksploruar me tej për të zbuluar shenjat e 

qytetërimit dhe të vërtetën e historisë. 

3- Arena në fshatin Shenlleshen (Zall dardhë), ka qenë 

ndërtuar për 2400 persona. 

Eksploruesve të historisë as që iu ka vajtur mendja këtu..... 

Pajtim Përnezha 

Informacion mbi SKAVICËN: 

Varianti 1: Me tre diga: 

Një ne Skavicë... 

Një ne Laçes... 

Një ne Luzni... 

Shpëton pa u mbytur Fushë Çidhna, Arrasi, Muhurri, 

Luznia. 

Varianti 2: Me dy diga: 

Një në Skavicë ... 

Një në Luzni... 

Shpëton vetëm një pjesë e Muhurrit. 

Varianti i 3: Me një digë në Skavicë ... 

Krye shëndoshë për Dibrën! 

SOT, MË 3 SHKURT 2010 U VENDOS TË MBYTET DIBRA. 

PAS KËSAJ DITE, NË QOFTË SE NUK REZISTOJMË NUK NA 

MBETET GJË VEÇSE TË THEMI: “SHËNDOSH GJËJA E GJALLË 

SE NJERËZIT SHKOJNË E VIJNË” 




a_ashiku@yahoo,gr 


PO DIBRËS! 

KAPITULLI I TETË 

JO SKAVICËS! 

209 

BERISHA DHE SKAVICA



PO DIBRËS! 

BERISHA DHE SKAVICA 

Sipas një informacioni në “Shekulli” 

JO SKAVICËS! 

211 

Kryeministri Sali Berisha tha në mbledhjen e qeverisë se do 

e ndërtojë vetë hidrocentralin e Skavicës, që do jetë vepra më 

e madhe hidroenergjetike në vend. Berisha tha se kompanitë 

më të madha në Evropë nuk e morën përsipër këtë vepër, ndaj 

qeveria do realizojë ndërtimin e saj, me një kosto më së paku 

gjysmë miliard dollarë. Berisha tha se është momenti i duhur 

për të nisur këtë vepër. Berisha, i cili është shprehur për TEC-e 

e centrale bërthamore, tani kërkon të ndërtojë një vepër gjigante 

sërish për energjinë, duke thënë se ai ka faktuar që di të ndërtojë 

vepra botërore, duke pasur në mendje rrugën Durrës- Kukës. 

“Skavica normalisht duhet të kishte qenë hidrocentrali i parë 

që duhej ndërtuar në kaskadën e Drinit. Pozicioni i saj natyror e 

bën atë një nga vendet më të përshtatshme në tërë Evropën për 

ndërtimin e një hidrocentrali. Skavica është një nga ngushticat 

më të ngushta në vendin e presupozuar që do të ndërtohet diga, 

por dhe me shpatulla shkëmbore më të forta. Skavica përbën 

edhe nënën e digave nën të, në sensin e ushqimit të tyre të 

pandërprerë, me sasitë e nevojshme të ujit për turbinat e Fierzës, 

Komanit, Vaut të Dejës dhe Ashtës. Skavica jo vetëm që shton 

rreth 350-400 megavat prodhim energjie, por ajo optimizon tërë 

funksionin e kaskadës,” tha Berisha. Ai shtoi se asnjë kompani 

e madhe evropiane nuk e mori përsipër këtë vepër. 

“Por, mesa duket kriza e thellë financiare bëri që këto


kompani të mos mund t’i dalin zot ambicieve dhe projekteve 

të tyre. Atëherë, ne jemi para dy alternativave. E para është 

të shkojmë sërish të tender. Por ka edhe një alternativë tjetër 

që, të jem i sinqertë me ju, më është dukur gjithnjë më mira, 

që qeveria shqiptare të marrë përsipër ndërtimin e kësaj vepre 

të mrekullueshme energjetike. Në këtë ide kam hasur në 

kundërshtime të shumta më parë, por kundërshtimet kanë qenë 

të bazuara, sepse energjinë e blen në tregun botëror, rrugët nuk 

mund t’i blesh, por t’i ndërtosh. Ky ka qenë fakti që qeveria në 

rrafshin infrastrukturor u dha përparësi rrugëve dhe natyrisht, 

rrugët në njërën anë dhe Skavica, një projekt gjigant në anën tjetër, 

me një kosto minimale gjysmë miliardi Euro, nuk ishte në rrezen e 

mundësisë sonë. Tani është krijuar një situatë tjetër. Situata është 

më premtuese që qeveria të konsiderojë vetë ndërtimin e kësaj 

vepre gjigante. Ministria e Ekonomisë dhe Energjetikës, KESH-i 

dhe agjenci të tjera duhet ta shqyrtojnë me hollësi, duhet të hapë 

tenderin për projektin, nga studimet fi llestare deri tek projekti i 

zbatimit, ose të përcaktojë parimet dhe ta tenderoi me çelësa në 

dorë,” tha Berisha. 



vepra më e domosdoshme që brenda portofolit tonë mund të 

ndërtojmë. Pasi të bëhen të gjitha përllogaritjet, kostoja, projekti, 

në pamundësi ekstreme mund të shihet mundësia e afrimit të 

aksionarëve të tjerë, por ku qeveria të jetë lider, të udhëheqë e të 

ketë të gjithë përgjegjësinë e përfundimit të kësaj vepre. Sërish 

mendoj se duhet t’i përmbahemi parimit përmbytja më e vogël, 

prodhimi më i madh.” 


PO DIBRËS! 

41 KOMENTE 

* 

* * 

Ky është vërtet personazh tagji-komik. 

JO SKAVICËS! 

213 

Kris-Shkodër 

* 

* * 

Askush nuk e merr për të vërtetë marrëzinë e radhës te 

kryeministrit ditëzi. 

Po të kthehemi vite më parë edhe pse të ndarë nga perëndimi 

pa përkrahjen e askujt, me paratë e shqiptareve, bëheshin 

hidrocentrale, hekurudha, dhe sot pas shume vitesh janë 

funksionale, edhe pse askush nuk kujdeset! 

Dallimi midis së shkuarës dhe së tashmes është i qartë si 

dielli, atëherë punohej, sot shkatërrohet, dhe është ky njeri që 

për 20 vjet i gënjen, i mashtron, i vret, i ve edhe në lojë shqiptaret 

duke u thënë marrëzinë e radhës hidrocentralin e Skavices!?... 

England 

* 

* * 

Kryeministri shqiptarë ka idera të mëdha është një shkencëtar 

i lindur. Sa here që dështon politika e tij mediokre ai e bën një 

shpikje ai po na dhuron një kryevepër botërore ekologjike një 

hidrocentral qeë ndofta do ta emërojë Sali Berisha... 

Dardani


* 

* * 

Ky të bën me qesh, njëherë thotë minimale gjysmë miliardi 

Euro e një herë së paku gjysmë miliardi Dollarë. Ndërmjet këtyre 

shifrave vetëm fjala gjysmë është e njëjtë sepse vlera është shumë 

e ndryshme? Unë kisha një pyetje te thjeshte sesa mund të jete 

kostoja maksimale? Përshëndetje. 

Irdak 

* 

* * 

Zt - veprat e mëdha, kërkojnë KOKRRA (të gjinisë 

mashkullore) të mëdha e jo fjale e vjedhje të mëdha. 

Përvoja e kësaj qeverie është që 500 Milionëshi kthehet 1.5 

Miliard prandaj vjedhjet do te jene katastrofi ke për popullin 

Shqiptar... 

Altini UK 

* 

* * 

KJO NUK ËSHTË TALLJE!? 

More Zoti Doktor; po thonë se një maçok në Angli me emrin 

Ockar paska parapare vdekjen e 50 pacienteve. Madje, edhe 

pse mjeket e paskëshin orientuar shpesh te një tjeter krevat, ky 

maçoku Ockar paskësh treguar një tjeter paciente dhe personeli 

mjekësor i paska thirrë familjarët menjëherë për të marrë 

kuptohet atë që po vdes. Por, ti Zoti doktor po parasheh ndërtim 

të centraleve si atë të Skavices 500 milionë euro; pastaj ca centrale 

bërthamore që do të kushtonin 6-7-8-9... miliardë euro. Po si nuk 

mund të parashikosh edhe ti se kur do të vdesin “armiqtë” tu 

politikë. Por, ç’e do, “askush” nuk e di se ti Doktor vërtet je një 

“vizionar” i madh. 

Xhemajl 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

215 

* 

* * 

Njerëz, përfundimisht ky është komplet i ÇMENDUR!!! 

Si arrin të thotë që paska faktuar se di të bëjë vepra të 

mëdha?? 

Mbase e ka fjalën për vepra “madhore” si: 

- Armatimi deri në dhembë i gjithë popullsisë 

- Rrjepja e të gjitha parave te shqiptareve me piramidat e 

‘97-tes. 

- Gërdeci! 

- Përmbytja 

- Rrënimi absolut ekonomik! 

etj.etj.etj. 

Për vepra të tilla je i modh o Berish! 

Vetëm se ti je me fat të madh, ti ke një popull dele që rri e të 

dëgjon, se po te ishte për një popull më të ndjeshëm... 

APOKALYPSIS 

* 

* * 

Një rrugë e dy “punë”. 

1-Fitoj para vetë e banda ime. 

2-Gjunjëzoj ekonominë e Shqipërisë. 

Një popull i pa ushqyer, s’ka forcë të protestojë. 

Një dele, nga Deleria e jo (Shqipëria). 

* 

* * 

Këtë hidrocentral nuk e mori përsipër asnjë nga kompanitë më 

të mëdhoja në Evropë dhe botë do e bojë sala vetë ??????????? 

Zoti na ruajt! 

Altin


* 

* * 

Çfarë nuk e morën dot serbet me luftë, pjesën lindore të 

Drinit të Zi, qeveria shqiptare dashka t’jua falë në tavolinë 

sllavëve. Të interesuar për të përmbyt Dibrën duket të jenë të 

interesuar dhe qarqe të caktuara politike brenda vendit, që nesër 

do të përfundojnë në mbrojtje të hapur të interesave të tyre të 

huaja. As Shkodra e as Dibra nuk do të përmbyten. Thjeshte as 

nuk është nevoja të provokohen më shumë. Enough is enough. 

Neve na intereson qoftë dhe një metër katror më shumë tokë arë 

e jo të fshijmë nga harta e Shqipërisë tokën më të begatë që na ka 

dhuruar zoti. Apo që të ushqehemi nga komshinjtë e të jemi në 

jetë të jetë peng e kavie të tyre? Historia nuk mund të përsëritet. 

Kombi shqiptar nuk ka pse humb orën e vet të ringjalljes e 

ringritjes. Si gjithë të tjerët të paktën... 

Albin Sulku 

* 

* * 

Saliu di se çfarë bën. Ne nuk dimë se ç’të bëjmë me të! 

Mbasi zhyti në borxhe ekonominë e Shqipërisë për rrugën 

Durrës-Merdare “kombit” ja dhe një “kolpo”e dytë për ta rrezuar 

Shqipërinë në tapet e që mos të ngrihet me kurrë! 

Nëse me fondet e rrugës Durrës-Merdare u bë vjedhja e 

shekullit, po me Skavicen si do quhet? 

Çfarë qëllimi i ka vënë vetes ky njeri në lidhje me Shqipërinë 

e Shqiptarët?! 

Një dele, nga Deleria e jo (Shqipëria). 

* 

* * 

Saliu mbasi ndërtoi H/C-in e Banjës, Mullinjt e erës në 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

217 

Karaburun, T/C Atomik, 380 Centrale tè vegjël, H/C e Kalivaçit 

në Tepelenë dhe së fundi do të ndërtojë H/C-in e Skavicès. 

Do të bëjë gjasme tender për projektin e Skavicës. Po ju 

them të gjithë lexuesve të kësaj faqe të shekullit se Projektet e 

Skavicës janë deri në fazën e ndërtimit por ato janë grabitur kur 

u shkatërrua I.S.T.N.- 2 (Instituti i projektimit të veprave H/ 

Teknike përfshi dhe Hidrocentralet). 

Dinaku i bënë llogaritë gabim se nuk do të mund tu mbyll 

gojën specialistëve për përmbytjen që i shkaktoi Shkodrës duke 

u blerë projektet. 

E kam thënë më shumë se një herë se ky njeri vazhdon të 

jetë një kërcënim për Shqipërinë. 

Nikolaj 

* 

* * 

Problemi kryesor i këtij vendi (nder kryesoret se ka edhe te 

tjera plot), është se politikanet fl asin para studimeve. Normalisht 

një vendim diskutohet ne nivel teknik, parashtrohen disa opsione 

e pastaj merret vendimi politik e del e fl et kryeministri. 

Nëse ka mundësi që HEC të bëhet me para private, pse 

duhet të bëhet me para publike? Gjithë bota sot po shkon drejt 

partneriteteve private-publike për gjetjen e parave. A ka takat 

buxheti ynë që pas një sforcoje si Rruga e Kukesit të përballojë 

edhe një tjetër si kjo e propozuara. E gjitha kjo në një kohë që 

mund të investoje në arsim e shëndetësi. Po ngelemi pas gjithë 

botës në arsim, krenohemi se kemi rritur numrin e studenteve 

te diplomuar te te gjitha niveleve por cilësinë e njohim te 

gjithë. Nesër do hysh ne BE, por a mund të punojë dikush 

me universitetin e Tiranës (pa folur për të tjerët) në një vend 

Evropian. Apo do shkojmë të gjithë të punojmë në ndërtim e 

shërbime në Evropë? 

A e imagjinoni çfarë revolucioni mund të bëhet në, p.sh


Arsimin e lartë, me 500 mln Euro? 

Së fundmi, urime të gjithë së bashku nga fi torja në fi torje. 

Admir 

* 

* * 

Kjo është vepra me madhore e planit te 11-te 5-vjeçar te SALI 

BERISHES. Ai vazhdon me metodat komuniste, llogarit vetëm 

koston e ndërtimit, se për kostot e tjera as që ja pret rradakja. 

Kujton akoma se toka është prone e Partisë, ose se mund ta “blejë” 

me 1 euro metri katror. Dikush mund të thotë se ka rrjedhur nga 

trutë (çka mund të jetë e vërtetë), por besoj se ai e bën vetëm që 

populli të mos i kërkojë llogari atij për hallet që e kanë zënë, 

por të merret me ëndrrat e tij për ndërtimin me “forcat tona”. 

Ah! Pika që si bie! Se jo vetëm që e shkatërroi ekonomikisht më 

se 2 herë këtë popull, por edhe e përçau, i hoqi shpresën dhe ia 

degjeneroi ëndrrën për demokraci! 

Artiles 

* 

* * 

Ndërtimi i Hidrocentralit apo i rregulluesit te ujërave të 

Drinave është një detyre emergjente për interesat e shqiptareve 

sepse ujërat e grumbulluara apo të rregulluara në kaskaten e 

Drinit jo vetëm që prodhojnë më shumë energji dhe i pret rrugën 

importit por ajo vepër hap edhe shumë vende pune për shqiptaret 

e papunë sidomos ato te veriut qe nuk kane turizëm siç ka Jugu i 

Shqipërisë. Ndërtimi asaj vepre nga të huajte ka një kosto shumë 

te madhe sepse ato spekulojnë qe te kenë fi time astronomike dhe 

vendi i ynë nuk ka fuqi ta toleroj një kompani te huaj te shfrytëzoj 

risorset e tone pa kontribut dhe pa fi tim për shqiptaret, por nga 

ana tjeter po qe se ajo ndërtohet nga qeveria aty hapen rrugë për 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

219 

korrupsion shumë te madh sepse shumë makineri do te blihen 

nga jashtë duke fi lluar qysh te makinat e transporteve te tipit 

perlina etj. dhe qeverise i duhet te ngrejë një grup ekspertësh 

shumë te mire qe te drejtojnë punimet dhe me angazhimin e 

shtetit punimet ne atë vepër zgjaten shumë me tepër sesa me 

kompanitë private qe kërkojnë ta e mbarojnë atë shpejt për 

fi timin e kohës dhe te parasë me kosto shumë te vogël. Është 

një mendim i mire ajo e qeverise sepse jo vetëm qe i shfrytëzon 

te gjtha vendet e punës për shqiptaret por kursen shumë para 

për ndërtimin e asaj vepre ,por këtu duhet një angazhim shumë 

i madh dhe i ndershëm nga qeveria dhe qeveria mund te marri 

kompani te tjera shqiptare me kontrate .etj. Dëshiroja qe ky 

mendim i qeverise te ketë sukses sepse Shqipëria ka shumë vepra 

te tjera te rëndësishme për te ndërtuar dhe i kursen shqiptareve 

me miliarda Euro. 

Mentari 

* 

* * 

Inxhinieri i ndërtimit me famë botërore, Prof. Dr. Dr. Sasali 

Berisha, i ka hyre punës për ndërtime hidrocentralesh. 

Pasi e përfundoi me sukses 2 vjet para afatit dhe 1 vit para 

zotimit rrugën e Kombit (ne fakt ndërtoi vetëm 50 km dhe tuneli 

u shemb), pasi mbaroi centralin bërthamor diku midis Shkodres 

dhe Parruces, tani po ndërton Skavicen. 

Studimet e tij tregojnë që Skavica duhej ndërtuar i pari, por 

Enver Hoxha, si diktator qe ishte, i beri punët mbrapsht. Tani qe 

erdhi Sala (dhe vendi pyet ç’vapor e solli, ku ish gjer dje kjo farë 

sokoli) për herë të tretë në pushtet, papritur pa që shpatet e malit 

në Skavicë ishin ku e ku më të mira se të Fierzës. Këtu po - tha 

Komandant Saliu - këtu o të dale hidrocentral i mirë. 

O mjerë njerëzit që dëgjojnë këtë teveqel që lëshon vetëm 

shashka e budallallëqe nga goja e tij me atë shqipen e tij te çale dhe


vetëm uleret si i ndërkryer sapo i venë një mikrofon përpara. 

Mirë tha Spartak Ngjela: Qe nga koha e Nastradinit nuk ka 

pare dheu i Arbrit kryeministër si ky. 

Blendi 

* 

* * 




historike, ekologjike te pastudiuara... 

Ndërtimi i Skavicës zhduk nga harta e Shqipërisë një nga 

Perlat më të bukura e më të pasura në tërë territoret shqiptare. 

Skavica fundos përgjithmonë vlera të pazëvendësueshme 

historike me rëndësi jo vetëm rajonale, por, sidomos 

kombëtare. 

Projekti parashikonte një digë 160 metro të lartë, salla e 

turbinave futej 30 metro poshtë, duke realizuar idenë e parë 

me digë 190 metro të lartë. Ky variant mbyste 62 km2 tokë dhe 

s’postonte 40 mijë banorë... 

Pyetja ime ishte: A ishte dakord Qeveria me postimin e 

banorëve? Ku do ti çoje ata? Ku do banojnë e ku do jetojnë me 

shumë se 40 mijë banorë? 

Ndërkohe sot, ne Ministrine e Energjitikes presin kërkesën 

për miratim mbi 400 hidrocentrale te vegjël ne Dibër, qe do ta 

bënin te panevojshëm Skavicen... 

Skavicën nuk mund ta kuptojnë njerëzit në Tiranë... 

Media duhet te shkoje atje dhe te kuptoje se çfarë do te 

ndodhe me ndërtimin e tij... 

Për me shumë mbi argumente kundër Skavices mund shihni 

gazetën “Rruga e Arberit” në internet ne adresën: www.dibra.org. 

Ftoj gazetën shekulli, që ashtu si dhe herët e kaluara, të botojë 

shkrime mbi Skavicën... 

Skavica do te jete skandali tjeter i kësaj qeveria... 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

221 

Rruga që do na bashkonte po na ndan. Skavica që do na 

ndriçonte, po na mbyt... 

Bujar 

* 

* * 

Kryeministri i tanishëm përfundimisht nuk është ne rregull. 

Po ç’ke bere o i shkrete? Asgjë nuk ke bere; rrugën e rëndësishme 

D-K vaj halli. Tani do ta djallosesh me Skavicen se mendon se 

do ta besh “me forcat tona”. 

Çdo projekt duhet te shkoje nëpërmjet konsultimeve 

me publikun dhe te interesuarit e tjerë, bërjen e studimit, 

kalkulohen leverditë qe sjell pas hyrjes ne shfrytëzim, llogariten 

demet materiale dhe njerëzore qe shkaktohen, përcaktohet 

koha optimale e fi llimit dhe mbarimit etj, etj. KM nuk është ne 

gjendje te beje asgjë nga me lart se ai shkurt nuk është menaxher 

projektesh pavarësisht se mundohet te na mbushe mendjen se di 

gjithçka. ne fakt është me pikëpyetje nëse ai di diçka. Marrëzi! 

Ladi 

* 

* * 

Po rregullo njëherë tunelin e shembur dhe të inauguruar 

tre herë, shpërble për dëmet që i bëre Shkodrës me përmbytje, 

lidhu pension 26 të vrarëve në Gërdec dhe megjithëse je deri në 

grykë borxh me bankat e jashtme “ndërto” dhe Skavicën për 

Fazlliçin. 

Malsori, Boston 3 shkurt 2010. USA 

* 

* * 

Kjo është një tjeter çmenduri e Berishës. jam dakord me 

ASHIKUN , është shume e dhimbshme të përmbyten gjithë ato 

fusha bashke me to gjithë investimet qe kane bere me thonj këto


banore, gjithë ajo histori, kujtime .....do te thotë shume për neve 

qe jemi nga ajo zone. Pastaj ku do ti çojë Berisha banorët, apo në 

ndonjë kamp. Jo jo jo nuk do ta pranojnë dibranet këtë gjë. I lutem 

zotit qe kjo te mos ndodhe. Do ju duhet njerëzve te trazojnë dhe 

eshtrat e te vdekurve. Jo kurrë. 

Dini 

* 

* * 

hahhahahahha, ikni me ca te mundni, me not, nga malet se 

ka për tu mbyt teë gjithëve kësaj radhe. 

Arber 

* 

* * 

Po mire ky Njeri Llap kot me kot , po se kuptoj si ka mundësi 

qe ai Popull te jete kaq i verbër valle dhe te dëgjojë akoma këtë 

mashtrues shkatërrues , ky vetëm ka shkatërruar, nuk është 

ky qe do ndërtojë hidrocentrale, këtu është me shume. Do te 

pastrojnë paratë me këto palo hidrocentrale, nuk mund te besh ti 

hidrocentrale, ti do qe ti ngjash Enverit, po edhe atij sja arrin kurrë 

sepse Ai popullin nuk e shiti e as e shkatërroi, po vetëm e nxori 

dhe bëri vepra madhështore qe ju nuk dini as ti mirëmbani... 

Naim Frasheri 

* 

* * 

Te ndërtosh një hidrocentral me shume ne Shqipëri është 

diçka shume e mire. Me duket se Enver Hoxha i ngriti nja 

pesë, dhe pa u mburrur shume. Edhe Sala ne rast se e ngre këtë 

hidrocentral aferim i qofte. Por kam nja dy pyetje: Me çfarë 

fondesh do ngrihet? Me sa përqindje interes? Për sa kohe do ta 

shlyeje investimin hidrocentrali?! etj. etj. 

Sali Berisha mburret me rrugën Durrës - Kukës. Unë nuk 

e kuptoj se perse mburret! Si e ndërtoi ai këtë rruge, nëse është 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

223 

ndërtuar?! Me para borxh. Po kush do t’i paguaje paratë borxh 

qe ai u ka marre bankave te huaja dhe interesin e tyre?! Pa qene 

as ing. dhe as “li-derr”, unë mund te ndërtoja plot rruge me para 

borxh. Se mos do t’i paguaj unë! Do t’i paguaj populli dhe me 

interes bile. Ndërsa unë do fus ne xhep për vete, familjen, (se unë 

nuk jam si Rama qe nuk mendon për familjen) nja 10 për qind nga 

fondi i përdorur. A nuk jam edhe unë po aq i zoti sa Berisha? 

I zoti është ai qe e ndërton vendin e tij, jo duke e futur fyt e 

mbyt ne borxhe, por duke e zhvilluar ekonomikisht, duke rritur 

GDP-ne, duke nxitur akumulimin e brendshëm kombëtar etj. 

etj. Por këto gjera Sala nuk i di. Dhe nuk mund te presësh dhe 

te kërkosh me shume nga ai. Kam bindjen e pa lëkundur se Sali 

Berisha është shume i mire për te shkatërruar, për te bere rolin e 

opozitarit, por ai nuk di te ndërtojë. Mjafton te shohësh çfarë ka 

ndërtuar dhe ka shkatërruar gjate këtyre 20 vjetëve, për te pasur 

një pasqyre te qarte te aftësive te tij. 

Katarakti 

* 

* * 

Dine Hoxha ish këshilltar i Mbretit Zog i Pare ka çu fjale se 

nuk ja fal trojet Sales se mjaft troje ka marre dhe i ka dhënë dhe 

Faslliqit kundra te cilit ka luftuar me 12000 burra për te mbrojtur 

Dibrën dhe fushat e Muhurrit e jo me një fjalë goje te djeg e te 

mbuloj me ujë Dibrën Shkodren te berthamosi Durrësin te djeg 

Gërdecin te shkatërrojë ekonominë ne emër te Rrugës së Kombit 

dhe me çdo gafe tjetër. 

Hydajeti 

* 

* * 

Dibran “thuaj JO Skavicës”: Nuk mund të mbytim Dibrën 

për të shpëtuar Shkodran. 

Rroftë Dibra dhe Dibranët! Dibran përgjithmonë, Proud to be. 

DIBRAN


* 

* * 

Po me centralin bërthamor çdo te bëhet? 

Sikur do te ndërtohej një central bërthamor ne Shkodër apo 

e kam gabim zotërinj? 

Këtë sikur e tha para dy javësh ne mbledhjen e çetës 

qeveritare, apo jo? 

Ardit 

* 

* * 

Sali Berisha është tallur shumë... 

* 

* * 

Nëse realizohet është punë e mirë se Shqipëria po kthehet në 

një gjeneral hidroenergjetik. Sa për luftërat e Skënderbeut edhe 

ai luftoi për një Shqipëri të fortë që të përmendet për diçka. Dhe 

energjia elektrike është një nga faktorët më të mëdhenj ekonomikë 

që ka Shqipëria. Suksese në këtë projekt të rëndësishëm ekonomik 

dhe ne shqiptarët nuk duhet që ti vejmë ngjyra politike çdo 

lloj projekti të madh që nis qeveria qoftë e Berishës qoftë edhe 

ndonjë tjetër qeveri që do të vijë nesër. Hidroenergjitika do ti 

japë një bum ekonomik Shqipërisë dhe kjo është 100 për qind 

fi timprurëse dhe për Fazlliçë që shumë shqiptarë fl asin. Ky 

është sistemi i ekonomisë së tregut. Po të mos ishte Fazlliç do të 

ishte ndonjë tjetër. Prandaj mjaft me propaganda dashakeqëse 

për kombin se asgjë nuk vjen nga thashethemet tuaja vetëm se 

panik dhe keqardhje dhe turp ti vijë kujtdo që shkruan keq për 

Shqipërinë. 

Alfred Muça 


ly

PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

225 

* 

* * 

Kjo do të thotë të mbytet lugina e bukur e Dibrës, 65 kilometra 

katrorë, të shpërngulen 40 mijë banorë, tu jepen troje e tokë dhe 

të ndërtohen 8 mijë banesa. 

E pyes Berishën ku do tu gjejë tokë, troje dhe sa para do të 

kushtojë shpërngulja e tyre kur gjithçka në Shqipëri është ndarë? 

Fazlliçi nuk besoj se do tu japë ndonjë metro tokë. 

Do të thotë të zhduket historia e një treve ku Skënderbeu ka 

bërë 18 nga 25 betejat fi timtare të tij. 

A do ta lejoni o njerëz të mbytet Dibra për hir të Sali Berishës 

dhe kompani? 

A. Ashiku- gazetar, Athinë



PO DIBRËS! 

KAPITULLI I NËNTË 

KUR TË MUNGON 

VENDLINDJA 

Fragmente - pjesë të librit 

“Biseda me dibranë ikanakë”, në dorëshkrim... 

JO SKAVICËS! 

227



PO DIBRËS! 

ALI KRRASHI NGA ARRASI I ÇIDHNËS 

JO SKAVICËS! 

229 

Kur më tha se e kishte mbiemrin Krrashi e pyeta se nga cilët 

Krrashe i kishte rrënjët, nga ata mbi urë apo nga ata nën urë... 

Këtu do të fi llonin edhe rrugët dhe rrugicat e njohjes. E ata do 

të zbrisnin pak poshtë trojeve të Krrashëve, do të kalonin urën 

e Lushës, një urë teli e vjetër, e do të ndaleshin herë në Fushën 

e Çidhnës, herë në Blliçe e herë në Përgjegje ku do të takonin 

njerëzit e gjakut.


Më tej do të ngjiteshin malit, do të pinin ujë në burimet e 

Sopanikës që i varen shkëmbit për të shkumëzuar në ujërat e 

Setës, do të ngjiteshim në Çidhën e do të kërkonim qytetin e 

qëndresës së madhe të shqiptarëve kundër turqve dhe masakrën 

e njohur passkënderbejane që e shoi fare qytetin, do të ngjiteshim 

në Sinë e do të trokisnim në derën e mbyllur të muzeut të ngritur 

në rrënjë të Kastriotëve, do të pushonim paksa në Sukë të Arrasit 

në kërkim jo vetëm të gjurmëve të betejës së parë dhe fi tores së 

madhe të Skënderbeut në atë që në histori ka hyrë me emrin 

“Beteja e Torviollit” por edhe të plantacioneve të mëdha frutore 

të Kastriotit, Ostushit, Zdojanit, Sinës etj. ku trungjet e prerë të 

ndjellin ndjenjën e kunjave të drunjtë varrezash otomane. Kaluam 

edhe Gjalicat e Lurës, anës kanalit të Setës e në atë tërkuzë që 

hedh rruga kur uji futet tuneleve, në ato tunele ku është shkruar 

një ndër faqet historike të punës heroike të ndërtuesit të talentuar 

dibran, inxhinierit pa diplomë universitare Gani Tuçepi dhe 

Laureatit të Çmimit të Republikës Beqir Kalia. 

Malli për vendlindjen, kur je larg saj (dhe i ikën asaj), është 

si një limë hekuri që të gërryen shpirtin. Kujtimet për të kaluarën 

janë pronë shpirtërore e njeriut. 

Unë do të thosha se sido që të jetë e kaluara është e jotja, nuk 

mund ta ndërrosh, nuk mund ta ndryshosh dhe nuk mund të ta 

marrë askush . Një njeri, një komb pa të kaluar nuk mund të ketë 

as të tashme e as të ardhme. Ai që fshinë (i duket se e fshinë!) 

me fshesë të hekurt të kaluarën është steril, impotent, nuk lind 

qenie njerëzore por bastardë… 


Tiranë-Athinë, 29 qershor 2006

PO DIBRËS! 

E BUKUR ËSHTË LURA OR BENI 

I VLADEVE! 

JO SKAVICËS! 

231 

Një SMS në celularin tim. Në kërkesë e pazakontë. Po e 

përcjellim si një dëshirë njerëzore për të njohur vendlindjen. Jo 

vetëm Lurën por të gjithë trevat. Po e përcjellim me dëshirën që 

në celularin tonë kërkesa të tilla të na vijnë përditë duke hapur 

kështu një bisedë të gjerë, bisedën “Të njohim Shqipërinë”.


Ai shkruan: 

“Ju lutem miqve të “Emigrantit” që të shkruani diçka për 

bukuritë e natyrës së Lurës. Ai që nuk njeh Lurën nuk njeh 

Shqipërinë. Nga Arben Vladi, Lurë. Cel.00306943039760, 8 prill 

2007, ora 14.16. 

I dashur Arben ! Ju faleminderit për kërkesën. Meqë e njoh 

Lurën, jo vetëm natyrën por edhe njerëzit e saj, do të desha të 

të marr “përdore” dhe së bashku të udhëtojmë mes natyrës dhe 

njerëzve të saj. Nuk e di nga cilët Vlade je, nga ata të Fushë Lurës, 

Lurës së Vjetër, të Pregj Lurës, Borie Lurës, Arrmallës... Ke të bësh 

me doktor Ndrecën dhe nënën e tij burrneshë Dilën ? ...Ke të bësh 

me atë lisin e moçëm të Vladeve, Dodën në qendër të Lurës? Ke 

të bësh me Arif Vladin, korifeun e këngës epike shqiptare? 

Oh, edhe unë çfarë pyetje bëj. Ti je një Vlad, je një fi liz nga 

rrënjët e moçme të një fi si të njohur dhe kjo më mjafton... 

Nuk e di nga ke dëshirë t’ia nisim, ku t’i kërkojmë rrënjët e 

degat e bukurive të Lurës? Të ngjitemi asaj të përpjetës që të çon 

në Lanë-Lurë, të mbushim duart me ujin e burimit dhe të kthejmë 

fytyrën prapa dhe të shohim si zbardhojnë kullat që nga Borie 

Lura e deri në Lurë të Vjetër? Apo donë të ngjitemi në Lanë Lurë, 

ti biem mes përmes atyre livadheve e diku në anë, atje ku fi llon 

pylli të mbushim duart me luleshtrydhe e mjedra që të dehin nga 

aroma ? Apo donë të zbresim pyllit të Nikës, të pimë një kafe në 

kullën e Rajteve, ulur këmbëkryq siç qe ulur shtatëdhjetë e ca vjet 

më parë plaku i maleve Bajram Curri? A mos doni të mbledhim 

një tufë me lulevere e t’i vendosim në lapidarin e Dom Nikoll 

Kaçorrit, burrit të madh të Lurës që i dha krahun e tij krahut të 

plakut të Vlortës Ismail Qemalit për të ngritur fl amurin më 28 

Nëntor 1912 ? A mos doni të ngjitemi në Pregj Lurë dhe të pimë 

një kafe në një kullë vladesh në krye të fshatit duke kundruar si 

në një ballkon tërë pamjen në perëndim, pamjen që dominohet 

nga Guri i Kuq lart, Vlashaj e Arrmolla poshtë ? 

Nuk ma do mendja që të mos duash t’i biesh mes përmes 

Borie Lurës, të ndalesh paksa në kullat e Hotit dhe duke lënë pas 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

233 

një bukuri të zbresësh e të kapësh një tjetër bukuri, atë të Gurë- 

Lurës. Me siguri do të deshe të ulesh në një odë në lagjen Thanë e 

të pije një gotë me raki kristal të pastër thane që nuk është vetëm 

pije por edhe ilaç. Mos donë të zbresësh poshtë, të shohësh se 

si buron, nga një shkëmb-shpellë disa metra lart, Seta, si asaj i 

është vënë pritë dhe e kanë detyruar të çajë Gjalicat e ujërat e saj 

të shkojnë deri në Reç, të ngjiten në Sinë, të kalojnë Drinin e të 

shkojnë deri në Fushë-Çidhën e Kastriot ?... 

Prill 2007


MA RINOVE SHPIRTIN OR MANUKA 

I SELISHTËS 

T’mujshe edh’ un’ me fl uturue, 

dojsh edhe un’ me u nisë me ty, 

m’e pa prap at vend me sy ! 

(Filip Shiroka «Shko dallëndyshë») 

E mata disa here derisa e preva të publikoj në gazetë telefonin 

familjar dhe celularin vetjak. Ndjej se kam bërë mire. 

E them këtë sepse tashmë e ndjej se e jetoj jetën më aktivisht. 

E them këtë sepse tashmë e ndjej veten jo vetëm në Athinë ku 

kam nëntë vjet i ngujuar, por edhe në treva të tjera greke. 

E them këtë sepse tani e ndjej veten më pranë vendit tim, 

e ndjej veten në Shqipëri, në dheun ku linda dhe u rrita, atje ku 

gurët e gjembat më gjakosnin këmbët e zbathura, majëmaleve 

të lartë duke kapur retë… 

Një telefonatë nga Mitilini më ngjiti në bjeshkët e Hynoskës. 

Më ngjit javë për javë sa here më merr Beni i Ilnicës… 

Një telefonatë nga Korfuzi më zbriti në luginën e Drinit. Më 

zbret sa herë më merr në telefon Ibrahimi nga Muhurri... 

Për ta kam shkruar... 

Sot më mori në telefon një burrë nga Manukajt e Selishtës, Guri 

e quajnë. Është mësues. Ka mbaruar për anglisht dhe gjermanisht. 

Më mori nga Kavalla në veriun ekstrem të Greqisë. Punon në 

peshkim, një ndër punët më të lodhshme dhe më të vështira... 

Në atë bisedë të shkurtër takuam të njohurit, Mevlud Bucin 

me të tjerë. E kemi lënë të takohemi përsëri në telefon dhe në 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

235 

internet. Kjo e fundit më gëzoi: Shqiptarët, edhe në skaje të largëta 

të Greqisë, dinë të lidhen me kohën, dinë ta tregojnë kulturën 

e tyre... 

Mua nuk më pritet, kam ngrënë „zallnec“, kur themi në anët 

tona, dhe po eci përpara, po e ftoj birin e Manukajve në një udhëtim 

në dheun e tij, në një udhëtim nëpër “Katër Grykët e Murrës” 

Kështu quhet në emërtimin popullor. Kështu quhet edhe në 

emërtimin e „Nëntë Maleve të Dibrës“. Katër fshatrat:- Selishta, 

Lukani, Kacnia dhe Qafë - Murra i rrjedhin ujërat duke i bashkuar 

në Lunarë. Selishta matet me Lukanin, i bëjnë karshillëk njeri 

tjetrit. Janë në një garë se kush do t’i hedhë themelet e shtëpive 

më lart. Lukani afrohet paksa nën Qafën Lukanjake. Dritaret nuk 

arrijnë të shohin bukurinë e madhështinë e bjeshkëve të Pllajës 

ku mërzejnë që nga qershori e deri në tetor kope të mëdha delesh 

e qengjash. Ama pyllin e thanave, atë që shtrihet lart e poshtë 

rrugës që të çon në Krue të Zi e prej andej në Hurdhë Muhurr, 

Shqath e Bulaç, masivi më i madh i thanave në vend, e ka si në 

pëllëmbë të dorës... 

Athinë, maj 2005


MA NDEZE MALLIN OR BENI I ILNICËS 

“…Dhe në vuaj, le të vuaj, 

të mos vdes në dhe të huaj…” 


Çajupi 

Kur mosha udhëton nëpër brezin e tretë, kur je larg 

vendlindjes ku “balta është më e ëmbël se mjalta”, kur e lexon 

Naimin dhe Çajupin si bashkemigrant, një zë i largët të zgjon 

nga gjumi dhe të çon maleve të lartë… 

Kjo më ndodhi para disa ditësh. Një zë nga ishulli i largët 

i Mitilinit, zëri i Arbenit nga Ilnica, më shkundi siç shkund era 

nga pemët fl okët e dëborës së parë… 

Arbeni më ngjiti në Ilnicë. Dibranët ia kanë dëgjuar emrin atij 

fshati në fole të Valivarit. Fshatrat fqinj, ato të Grevës e Melanit

PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

237 

ia kanë pas zili bukurisë së atij vendi… Unë e kam jetuar Ilnicën 

në vitet e hershme të fëminisë dhe në vitet e burrërisë… 

Thashë se është në “fole të Valivarit”, një fole dallëndysheje 

që ka në pëllëmbë të dorës Dibrën mbarë. Është një ballkon i 

pallateve të mëdha të natyrës, maleve, që po të ulesh njëherë e 

të gjerbësh kafenë e mikpritjes do të mbetesh atje.


MIRË SE TË GJETA QANI SHEHU! 

Kur udhëton për në Dibër, për në kryeqendrën e saj në anën 

tjetër të kufi rit shqiptaro – shqiptar, Dibrën e Madhe, apo për në 

Peshkopi - “fshatin” që të fuqishmit e kohës e detyruan të bëhet 

qytet ashtu siç e detyrojnë të bëhet “mbretëreshë” bletën punëtore 

kur zgjoi ngelet pa kreun e familjes - nuk ka se si të mos i biesh 

mes për mes shtëpive të katundit të vogël të Vojnikës... 

Kur ndalesh e të qëllon të gdhish një natë në Amfi loqia, 

Qani Shehun do ta takosh në shoqëri të emigrantëve, ose në 

shtëpinë e tij në shkallët e amfi teatrit ku ka themelet qyteti i 

vjetër i Karavasarasë... 

Nga Vojnika ai ka ikur kur ishte tetë vjeç. I lindur në një familje 

ushtaraku katundin e vet në fi llim do ta ndërronte me Burrelin e 

më pas me Tiranën. Ibrahimi, babai i tij, ishte ofi cer... 


Amfi loqia, tetor 2007

PO DIBRËS! 

NUK KAM GJUNJË 

PËR KORAB SALI HAFUZI 

JO SKAVICËS! 

239 

E pata takuar një ditë tek “Iliria” në Omonia. Donte ta kishte 

Shqipërinë me vete ndaj interesohej për një antenë satelitore. Sa 

u njohëm, sa shkëmbyem pak fjalë, sa më ngjiti në Ceren dhe... 

më la. 

E dinte se kisha ku ta kaloj natën, madje edhe ditët dhe netët. 

Kishin mjaftuar disa emra njerëzish të njohur, njerëz me rrënjë 

e me degë si ato të Ziaudin Vishës, vëllezërve e bijve të tyre që 

të ndjente siguri se nuk 

do të humbja. Mori me 

vete kartën me telefonat 

e mi dhe nxitoi që të mos 

humbte punën... 

...Të shtunën më 

mori në telefon. Më 

kishte marrë edhe dy 

herë të tjera por këtij 

dreq telefoni seç i kisha 

shtyp dhe bubërronte 

si bumballë në vetvete, 

dridhej e përdridhej por 

zë nuk lëshonte... 

...Kur u lidhëm më 

tha emrin, më pyeti edhe 

në se e kujtoja. E si të


mos e kujtoja njeriun që më kishte trazuar vendit e më kishte 

ngjitur mbi Korab ? Më tha se ishte në Omonia dhe donte të më 

takonte. Ishte vonë dhe që të shkoja deri atje duhej humbur e 

gjithë mbrëmja ndaj, kur më tha se banonte në Marusia i thashë të 

merrte autobusin A – 8 dhe të takoheshim tek Sheshi Amerika. 

Nuk u vonua. E pashë kur zbriti nga autobusi dhe i thirra 

para se ai të më shikonte. I qeshën sytë, qeshje karakteristike që 

mund ta gjesh vetëm ndër lumjanët në rrënjë të Korabit... 

U ulëm, unë duke gjerbë kafen kurse ai duke rrufitur 

portokalladën. Harrova të shkruaj se kur më telefonoi, para se 

të caktonim vendtakimin, më pyeti për këngën e Rexhës, atë 

këngë që fi llon “Çou Rexh e hipi kalit, çou Rexho, çou djalo“, atë 

këngë që në zërin e Lirie Rashës dhe nën melodinë e kavallit të 

Myfterim Kupës kthehet në perlë. Kishte bërë një debat me një 

shok se nga është dhe kush është Rexha i vërtetë i këngës por 

nuk kishin ra në ujdi. Më vuri në mëdyshje dhe po në mëdyshje 

iu përgjigja: “Nga Dibra apo nga Kosova ?“... 


Athinë, 11 maj 2008

PO DIBRËS! 

MALLI QË MË ZGJOI BESNIK KOKA... 

JO SKAVICËS! 

241 

Pasi zbrita sokakëve, herë duke u mbajtur pas bordurave 

të gurta e herë duke i hapur krahët për të krijuar baraspeshë, 

mora të ngjitem. Kur bëra hapat e parë vështrimin ma mori një 

vitrinë në qiell të hapur me copëza akulli poshtë e me peshk 

sipër e nëpër të. Nga të gjithë llojet e peshqve, nga ata që njihja 

e nga ata që i shihja për herë të parë. Pastaj ma mori një tjetër 

vitrinë, me perime të freskëta ku patëllxhanët e bardhë dukeshin 

si kunguj, aq të mëdhenj ishin. Në të djathtë, si në një shpellë, një


burrë me bluzë e kapuç të bardhë këndellte prushin e rrotullonte 

me mashë patëllxhanët që e kishin lënë të bardhën e natyrës dhe 

kishin marrë të kaftën e zjarrit... 

Kur ndala hapin në shkallën e tretë vështrimin ma mori një 

shesh mbushur me tavolina me mbulesa të bardha prej ku pamja 

të gozhdonte e të mbante peng. 

U ndala, ose më saktë të them më ndali syri hetues i një 

burri. Unë ngjitesha dhe ai priste. I hodha një sy sa nga koka tek 

këmbët, siç i hedhim një sy një kavaku të gjatë për t’i rrok majën 

e rrënjët, siç masim malin e lartë nga qeleshja e dëborës majave, 

në rrjedhën e lumit shtratit të ngushtë, poshtë. 

Ai më foli anglisht dhe unë i përgjigja shqip. Ai më tha “good 

evening” e unë i thashë “mirëmbrëma“. Ai qeshi me shpirt e unë 

ia lexova atë jo mbi buzë e fytyrë por në shpirt. 

E pyeta se nga ishte. Më tha se jam nga Reçi i Dibrës. I 

përmenda me radhë fshatrat të cilat mbarojnë të gjitha në fund 

me Reç: Hurdhë-Reç, Gjurë-Reç, Bardhë-Reç, Zall-Reç, Draj-Reç, 

Kraj-Reç... 

U ndal tek i fundit, Kraj-Reçi. 

E pyeta se cilat janë “Tre mrekullitë e Reçit“ dhe ai nisi t’i 

numërojë: “Burri me fustan”, “Frigoriferi në shkamb”, “Rrëzimi 

mbi saç“ – një mesele e vjetër me gurrë Gjurë - Reçin që vinte në 

tehun e sarkazmës popullore një të deleguar të Tiranës... 

Qeshëm siç dinë të qeshin njerëzit kur rrëmojnë e gjejnë pjesë 

të përbashkëta të jetës. 

E pyeta se si quhej. Më tha se quhej Besnik dhe ishte nga fi si 

i njohur i Koke. Këtu u ndala, e pashë në sy dhe prashita arën 

e madhe të kujtesës. I pari mu kujtua një shoku dhe miku im, 

i punës dhe i pallatit, Myslim Koka. Ai uli kokën dhe më tha 

me gjysmë zëri se Myslimi nuk jeton më. U trondita. Dy vjet 

të shkuara një tepelenas, Luan Memishi, më kishte pyetur për 

të. Vajza e tij në emigracion kishte rënë në dashuri me djalin e 

Myslimit po në emigracion. Pata kënaqësinë të vija dorën në 

“zjarr“ e t’i thosha se njeri më të mirë, të besës, të fjalës dhe të 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

243 

dijes e kulturës nuk gjeje. U bënë miq dhe iu gëzuan nipit të 

parë. Luanin e pata takuar një herë në Athinë bashkë me djalin 

e Myslimit dhe së fundi në Tiranë në një kafene prapa muzeut. I 

pata marrë numrin e telefonit të Myslimit që kishte zbritur nga 

Peshkopia në Durrës dhe prisja që një ditë të ulesha me të e të 

kujtonim ditët e dimrit 1985 kur mes dëborës që e kalonte metrin 

dhe akullit, ngjiteshim maleve të Luznisë ku ai asokohe punonte. 

Besniku ma uli kokën në dëshpërim dhe vetëm ftesa për një kafe 

ma mblodhi shpirtin. I thashë të më piqte një “Kafe Reçi“. Vetëm 

ajo më mblodhi për ta marrë shpirtin e për ta përcjellë në ato 

vende e ato njerëz ku pihet kafja më e mirë në botë e ku miku e 

ndjen veten si në shtëpinë e tij... 

Santorini, qershor 2007


KU MË ÇON ATYRE GJALICAVE 

GËZIM NEZHA? 

E di Gëzim Nezha, e di. Ma do shpirti, ma do zemra, bile, 

kur e mendoj ajo hov terma e donë të çajë gjoksin, të dalë dhe 

e lirë të fl uturojë atyre maleve, atyre vendeve që ti me një fjalë 

të vetme mi vure përpara, siç vihet kafja në ato anë, e siç nis 

kuvendi në ato oda. 

Qejfi ma ka Gëzim Nezha, por këmba nuk ma mba. Shpirti 

ma do Gëzim Nezha, por fryma ma dro. 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

245 

Të çash 

Gjalicat e të biesh 

në Çidhën, të 

ngjitesh shkallëve 

të Gjalicave e të 

shtrohesh në Gurë 

Lurë, dikur në 

fëmini, tregimet 

e udhëtarëve 

më ngjanin me 

përralla, me 

legjenda. I kam 

përfytyruar dhe 

i përfytyroj edhe 

në këto çaste që 

po bisedoj me ju. 

Është shuar ajo 

rrugë. Ti je i ri dhe 

nuk e di në se të ra ndonjëherë në hise të kalosh asaj rruge, që as 

rrugë dhish nuk mund ta quash dhe as rrugë njerëzish. Rrugë 

pëllumbash të egër me fole në shkëmbinj ndoshta, megjithëse 

edhe pëllumbat i frikeshin veriut kur ai vinte me borë e 

suferinë... 

Donë të kthehemi pas. Ke dëshirë ta lëmë këtë raki Krete të 

nxjerrë nga bërsitë shterpe të rrushit që ia kanë vjedhur mushtin 

e ëmbël ? Me ty jam, veç me një kusht. Zgjidh cilën odë në Gurë 

– Lurë dhe na ul atje. Unë e kam provuar njëherë të ulem në 

lagjen Thanë dhe nuk mund ta harroj kurrë atë mikpritje e atë 

muhabet të ëmbël me një gotë raki thane përpara e një pjatë me 

gjizë me speca e pastërma keci të skuqur në prush. Jam ulur edhe 

në lagjet e tjera, në odat e fi sit Nezha e Murati që kanë nxjerrë 

burra që kanë bërë kuvend. 

Donë ta lemë fshatin e të ngjitemi malit ? Atij mali me përrenj 

të rrëmbyeshëm midis gjelbërimit të pishave që u ngjajnë gishtave


që lart lidhen tek një dorë e tek një krah i fuqishëm? Atij mali që 

mban një ndër bukuritë më të shquara të Shqipërisë ? Këmbë nuk 

kam por shpirt po. Ku donë ta mbushim grushtin me ujë burimi 

e të fusim buzët sa të na çahen prej të ftohtit ? Tek Liqeni i Luleve 

? Bukur e gjete. Burim më të mirë dhe më të ftohtë nuk gjen në 

tërë malet e Lurës. Donë t’i futemi mes përmes me not ndonjë 

liqeni ? Ai i Gallabës ngrohet që në qershor po nuk ka shumë 

thellësi. Liqeni i Zi është më i miri për të notuar. Unë në vitin 1992 

kam kaluar dy javë të mrekullueshme duke notuar në qetësinë 

e ujërave të tij. Në daç beso e në daç mos beso por lezetin e atij 

notimi nuk do ta ndërroja me asnjë plazh të vendit. Është diçka 

që ka një lloj madhështie e bukurie që nuk e shpjegoj dot. 

Donë të shkojmë në Fushë të Pelave, të ecim mes luleve në 

qershor e të kapim kosën për të formuar ato zigzage bari të prerë 

që andej i quajmë zakosa? Apo donë që t’ia marrim rrugës për 

në Qafë Murrë e Mat, midis pyllit e krojeve nën degët e pishave 

e arrneneve. E shoh se u lodhe dhe donë t’i biem në të majtë e të 

zbresim në bjeshkët e Pllajës, të pimë ujë në atë burimin në mes 

të luginës, të hamë bukë e gjizë stani me kos që pritet me thikë 

dhe në mbrëmje të kthehemi në katund. 

Gurë Lura është një vend i bukur i dashur Gëzim, gjynah që e 

keni lënë. Është e bukur me natyrën që i ka falë Zoti, natyrë e cila 

po të futet në “ekonominë e tregut” bukurinë do ta shndërronte 

në një pasuri të madhe, në një begati për breza të tërë. 

Bëmë muhabet në fi llim për Gjalicat e vjetra por nuk bëmë 

për “Gjalicat e reja“. Nuk u ulëm tek ai burimi në fund të fshatit 

që i jep jetë të përhershme lumit të Setës. Nuk përfytyruam Gani 

Tuçepin e legjendës së ndërtimit të kanaleve dhe ujëmbledhësve 

tek tereziste gjermankën mbi një nivelë uji e tek tërhiqte këmbëzën 

e saj. E pe ku ra plumbi ? Atje duhet të kalojë kanali. Ndodhte 

kjo në vitin 1960 apo në 1961 – shin. Nuk e mbaj mend mirë se 

arkivi i letrave më ka mbetur në Shqipëri, në gjumë, në pritje për 

tu zgjuar. Asokohe Gjalicat e bënë të vetën, morën jetë njerëzish 

që provuan t’i hapin barkun... 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

247 

Do kalonin vite me plumbin e gjermankës në shkëmb derisa 

treqind trima (si në legjenda) nën drejtimin e Gani Tuçepit dhe 

Beqir Kalisë do të gdhendnin mbi mal atë që gazetarët e kohës 

do ta quanin “ekspozitë e trimërisë dibrane“. Unë kam lexuar një 

reportazh të ditës shkruar në gazetën “Bashkimi“ nga njeri nga 

gazetarët më të mirë të kohës sonë, Hamit Boriçi, një pikturë e 

skulpturë e gjallë trimërie për njerëz me të vërtetë heronj, njerëz 

që për eksplozivë përdorën barutin e predhave trofe të luftës, për 

njerëz që varur për orë të tëra në litarë bënë foletë nga nisën të 

hapen tunelet. Ishin jo pak por 3500 metra shkëmb. U hapën jo 

pak por 600 metra tunele. U çanë dhe u hapën pa asnjë makineri. 

Nuk u përdor as marteli, as kompresori, as...Vetëm kazmat, 

barominat, daltat, çekiçët e farkëtuar në një barakë në krye të 

fshatit Çidhën...Katër muaj u deshën që të bëhen të gjitha këto 

dhe uji i Setës të ujiste për herë të parë më 4 korrik 1967 tokat e 

Çidhnës e Grykë Nokës, për të udhëtuar më tej në 42 kilometra 

drejt Dardhës e Reçit, drejt Sinës e Arrasit, për të kaluar pastaj 

Drinin e vazhduar drejt Kastriotit e Zdojanit... 

Mos po të mërzis me këtë kthim dyzet vjet prapa i dashur 

Gëzim ? Më fal në qoftë se është ashtu. Po të kthej mbarë, në ditët 

e sotme, në këndin e një ëndrre për të nesërmen, ëndërr që do të 

dëshiroja me gjithë shpirt që ta jetosh... 

Do të doja që diku poshtë, pak më lart atij hidrocentralit që 

merr e kthen në dritë ujin e kanalit të Gjalicave, të ngrihej një digë 

e lartë deri në nivelin e kanalit. Të ngrihet me argjilën e Çidhnës 

e me çimenton e një fabrike çimentoje të ngritur në vend (ka një 

studim të shumë viteve më parë për të). Do të formohej një liqen i 

bukur që do tua bënte me sy liqeneve të Luleve, Gallabës e Liqenit 

të Zi, një liqen me trofta e me varka që do të lundronin midis 

asaj pamje madhështore malesh e asaj “ekspozite të hershme 

trimërie“. Gurë Lura do të kthehej në një fshat me këmbët e 

shpatullat mbi liqene, në një stacion teleferiku që do t’i lidhte të 

dy pjesët e trupit të saj. 

A e ke ëndërruar ndonjëherë që Gurë Lura jote, që Seta


jote, që liqenet tua do të shkrinin në një të vetme bukurinë dhe 

begatinë, t’i jepnin vetes dhe vendit dritë dhe gjelbërim ? 

Po ta kesh ëndërruar me siguri nuk do të thoshe “do të iki 

prej Greqie kur të hyjë Shqipëria në Evropë”. Por do të thoshe 

“Jam gati të bëj tridhjetë e tre rrugë më këmbë nga Greqia në Gurë 

Lurë“ për ta mbajtur mbi shpatulla dhe për ta arritur atë ditë. 

...Unë jam pak ëndërrues i dashur Gëzim, ëndërrues me 

“këmbë në tokë“. Ëndrrat e çojnë përpara njerëzimin. Kur jeton 

midis ëndrrash të shtohet jeta... 

Faleminderit që më more e më çove në ato vende ku fshihen 

perlat e Shqipërisë evropiane, Shqipërisë të së nesërmes... 


Athinë, 20 janar 2008

PO DIBRËS! 

MA DALLGËZOVE SHPIRTIN 

VELO CFARKU 

JO SKAVICËS! 

249 

Më mirë mos ma kishe dërguar atë libër Velo Cfarku, mos 

ma merrje shpirtin e ta dallgëzoje atyre maleve, atyre vendeve 

që hyjnë e mbeten përjetë si një ëndërr, asaj treve ku ti linde e 

unë mora e mbusha shpirtin me një tufë kujtimesh që syrgjyni 

(dhe vetëm ai) i ve në qendër të jetës. Se ty, i dashur Velo, nuk të 

ra shorti i jetës të syrgjynosesh, të udhëtosh në legjendën “Nëntë 

male kaptuar“, të përballesh me gjuhë tjetër e dhunën për t’iu 

përshtatur vendit të huaj. Ti Velo ishe e Velo mbete. E vetmja 

rrugë e jetës tënde ishte nga malet e Gollobordës; nga Gjinoveci,


Klenja e Trebishti në Peshkopi. Më pas shkove në Lezhë e siç më 

tha Kozmai tani ke ngreh një pallat në Tiranë. 

Unë, megjithëse “Nëntë male kaptuar“, më ndodh, kur takoj 

apo fl as me ndonjë dibran, të iki (si ai qengji i Naimit) me mend 

atyre vendeve e të bujë në ato kulla apo kasolle mbi male. Unë, 

vazhdoj të jem dibran jo vetëm shpirtërisht por edhe ligjërisht. 

Ende nuk e kam hequr qenien qytetar i Peshkopisë, megjithëse 

bashkë me fëmijët, e kam një shtëpi në Tiranë dhe nja pesëqind 

metro katrore tokë në Kamzë. E shumta që mund të bëj është që 

ta postoj gjendjen civile në Zdojan, në fshatin ku linda dhe ku 

kam varret e prindërve. Por këtë do ta bëj kur atje, në majë të asaj 

kodrës që sheh tërë luginën e Drinit të Zi e Nëntë malet e Dibrës, 

të bëj një kasolle dhe të dremis vitet e fundit të jetës... 



PO DIBRËS! 

RRËNJË NGA RRËNJËT 

E ARTUR LIKSALËS 

JO SKAVICËS! 

251 

Pinim kafe në sheshin qendror të Iraklios, shesh i madh, më 

i madhi nga sheshet që më ka takuar të shoh në hapësirën greke. 

Për një moment, nga një fjalë, nga një toponim që përmendi 

Arturi, mendja më fl uturoi larg me atë shpejtësi që deri sot nuk 

kam dëgjuar të ketë masë matjeje, as me kilometra, as me milje 

detare dhe as me vjet dritë në hapësirën e universit. 

Ai përmendi fjalën Kuplon dhe unë nuk mund të rrija pa u 

ngjitur menjëherë atij mali lajthish. Desha ta shoh vendlindjen e 

tij – Begjunecin nën “këmbët e mia”, desha ta shoh qytetin tim ku 

kalova rininë dhe burrërinë (për të ikur në pleqëri) nga “qielli”.


Kush është ngjitur atje nuk ka si të mos ta kërkojë e ta gjejë në 

arkivin e kujtesës ndjenjën që të zgjon ajo pamje... 

Në Kuplon së fundi, në verën e vitit 1991, ende pa u vënë 

tehu i mprehtë i sëpatës mbi trungjet e pemëve frutore të 

Dibrës, isha ngjitur me Sali Roshin. Por, më parë se me Saliun 

isha ngjitur me Haki Kolën e me Met Ramizin. Në fi llim në 

projektin e tyre për kthimin e Kuplonit në një bllok me qershi 

“Napolon” dhe lajthi “Visoku” dhe më vonë me punëtorët që 

formuan brezaret, hapën gropat dhe mbollën qershitë e lajthitë. 

Kuploni konsiderohej atëherë blloku më i lartë frutorë i mbjellë 

në Shqipëri, bllok që niste në 1200 metra mbi nivelin e detit, vend 

ku qershia piqej shumë vonë duke mbyllur konvejerin e pjekjes 

së saj nga muaji maj në luginën e Drinit, në gusht – shtator në 

lartësitë e Kuplonit... 

...E kisha humbur Kuplonin ashtu siç i kisha humbur edhe 

kujtimet që lidheshin me Sali Roshin dhe me Haki Kolën e Met 

Ramizin... 

Ma gjeti dhe ma solli në Iraklio të Kretës, në breg të detit, në 

kuotën e lartësisë gjeografi ke zero Artur Likasala... 


Iraklio, Kretë, tetor 2008

PO DIBRËS! 

MALLI DHE BRENGA E SHEFKI BUCIT 

JO SKAVICËS! 

253 

Ai është një djalë i ri, një djalë i zakonshëm nga ata që 

takojmë në jetën e përditshme. Ka sy të bukur, sy ku më ngjan 

se kanë marrë ngjyrë nga pyjet e Masdejës, lulet e fundmajit në 

bjeshkët e Pllajës dhe kaltërsia e Murrës që lag themelet shtëpive 

të Buceve… 

Më tha se është 26 vjeç dhe se ka ardhur në Greqi në vitin 

1993. Nga diferenca e viteve del se ai ka ardhur këtu fëmijë, 

një njeri në moshën kur ka nevojë ende për ledhatimet e nënës 

dhe këshillat e babait. Kaloi malet fizikë, kaloi edhe malet 

psikologjikë. Fitoi mbi malet dhe tani është një qytetar evropian 

i formuar …


Kur erdhi në Greqi dikush e thirri Andrea dhe kështu i 

mbeti. Shqiptari, për t’u mbijetuar kohëve dhe epokave qe i 

detyruar të ndërrojë jo vetëm njëherë fenë pa ndërruar kurrë 

kombësinë, pa ndërruar kurrë gjuhën. Mua m’u prezantua me 

emrin e vërtetë, atë emër që është regjistruar në jehonën e maleve 

të Katër Grykëve të Murrës, atë emër që e thirri për të herë baba 

dhe nana… 


PO DIBRËS! 

IBRAHIM DODA NGA VAJMËDHEJ? 

JO SKAVICËS! 

255 

Ai zë më erdhi nga larg, nga Korfuzi, një “kërcim tre hapësh” 

nga Shqipëria. Më tha se ishte nga fshati Vajmëdhej i Muhurrit 

dhe quhej Ibrahim Doda. Më tha se më njihte nga afër dhe kishim 

pirë kafe së bashku… 

Ai zë më zgjoi menjëherë kujtime, më solli në shpirt vende 

të bukura buzë Drinit, fytyra njerëzish të dashur… 

Fushë Muhurr 1956


Në Muhurr, në mars të vitit 1960 pata fi lluar për herë të parë 

punën… 

Ai njeri më befasoi… 

Sot është e shtunë 26 shkurt dhe ai po më fl iste me kaq hollësi 

për numrin më të ri të “EMIGRANTIT”, numër që këtu në Athinë 

unë e mora të premten në mëngjes, sa më dukej e pabesueshme. 

Më tha se “Emigrantin” e marrim çdo javë e se në hotelin ku 

rrimë jemi tridhjetë dibranë që e kalojmë dorë më dorë… 

Ibrahimi ka dymbëdhjetë vjet që punon e jeton në Greqi, 

Dhjetë vjet ka punuar në Athinë e dy vitet e fundit punon në 

Guvja të Korfuzit. Punon në ndërtim; suvaton, patinon, lyen. 

Është dyzet vjeç dhe ka tre fëmijë të cilët jetojnë në Vajmëdhej 

të Muhurrit... 


PO DIBRËS! 

ME NJË USHTELENCASH UDHËTOJ… 

JO SKAVICËS! 

257 

Ai është nga Ushtelenca e Dibrës, nga fi s i njohur i Zebeve. 

Unë e quajta “Mitilinasi” sepse atje, në atë ishull të bukur të 

Egjeut, ai ka gjetur folenë e punës dhe të jetesës, në ndërtim e 

në turizëm, në ato punë që vendasit u rrinë larg e shqiptarët 

përbëjnë “zërin e parë të violinës së punës”. 

Në hapësirën që krijon udhëtimi nga Athina në Agrinio ai, 

sa më afër shkonim ngrinte telefonin dhe fl iste me dikë. Fliste,


i vinte kapakun celularit dhe pyeste se ku ndodhej fshati ku ai 

donte të ndalej. Kështu shqetësimi i tij u shpërnda dhe mendimi 

i udhëtarëve u fokusua në vende e kilometra. 

Kur kaluam urën që lidh Patrën me Rion zilet telefonike u 

shtuan e në bisedë morën pjesë, madje edhe folën në telefon, 

edhe shoferët e autobusit. 

…Ai u ndal në kilometrin e dyzetë të rrugës nga Rio në 

Agrinio. E priste e motra dhe i shoqi. E prisnin me një makinë 

të vogël anës rrugës. Në hapësirën rrugore që kaluam ai na 

tregoi se kishte shfrytëzuar disa ditë pushimi që të shkonte të 

shihte të motrën, nipin e mbesën e vogël dhe kunatin të cilin 

na e përshkroi si një njeri të punës, një njeri që me qëndrimin 

dhe punën e tij kishte bërë që të ishte tepër i kërkuar në punët 

bujqësore dhe në veçanti në ato punë që lidheshin me spërkatjen 

e pemëve frutore dhe me ujitjen e tyre. Kunati i tij ishte nga Haset 

e Kandrrit, fshat tokat e të cilit kishin qenë truall ku për dekada të 

tëra lulëzuan dhe dhanë fruta mollët e njohura të Kastriotit. Atje, 

nën kurorat e mollëve ai kishte bërë shkollën e spërkatjes dhe 

të mbrojtjes së pemëve nga sëmundjet dhe dëmtuesit, shkollë të 

cilën e kishte vënë në punë në fushat e gjëra të Agrinios, hapësirë 

e përmendur për kultivimin e bimëve të arave, perimeve dhe 

pemëve frutore. 


PO DIBRËS! 

SHKËLZEN MUÇA NË “POLIN E JUGUT” 

JO SKAVICËS! 

259 

Ierapetra është qyteti më jugor i Greqisë, madje edhe i tërë 

Evropës. Prej portit të tij të vogël shkohet më shpejt në Tripoli të 

Libisë se sa në Pire. Është vendosur në qendër të një bregdeti me 

gjatësi 51 kilometra, bregdetit më të bukur të ishullit të Kretës, 

me një rërë të pastër e të imtë si rërat e bregdetit të Shqipërisë, 

nga Vlora në Velipojë... 

Në Ierapetra jeton një komunitet goxha i madh emigrantësh 

shqiptarë, komunitet me njerëz të nderuar në sajë të punës dhe 

kulturës së jetesës, një komunitet që ka fi tuar dashurinë dhe


respektin e banorëve por edhe të komuniteteve të tjera që punojnë 

e jetojnë tashmë prej vitesh këtu. 

Në udhëtimin tim katërditor nëpër qytetet e ishullit të madh 

të Kretës takova disa dibranë, njerëz të nderuar dhe të respektuar 

nga vendasit dhe nga emigrantët nga të gjitha trevat shqiptare. 

Disa prej tyre do të jenë në serialin e udhëtimit katërditor në 

“Polin jugor” të Greqisë... 

...Shkëlzen Muça mu prezantua se është nga Ostreni i Vogël, 

fshati i bukur gollobordas me shtëpitë “një mbi një”, me çatitë 

në Testikamen e themelet në gurrën ujëftohtë... 

Kohët e fundit hapat e mia në hapësirën greke më kanë çuar 

çuditërisht në takime me ostrenavoglas. Dhe të gjithë në breg të 

detit, në Sarantin e Thivas dhe në Ierapetran e Kretës, tek fi si i 

nderuar i Suleve dhe tek ai i Muçeve... 

Dhe në të gjithë rastet ata do të më merrnin e ngjisnin në 

“tetëqind metra lart”, në Ostrenin e Vogël, për të mbushur duart 

me ujin e gurrës, për të m’i ngjyer ato me lëngun e freskët të 

arrave e shpuar me gjembat e boçeve të gështenjave... 

Shkëlzen Muça do të më befasonte në atë udhëtim të shkurtër 

nga bregdeti tek pallati i sportit i Ierapetrës kur biseda do të sillej 

rreth jetës së tij, jo thjesht si emigrant por si pjesë në hallet e tyre, 

si motor i zgjidhjes së tyre... 


Ierapetra, Kretë, tetor 2008

PO DIBRËS! 

KAPITULLI I DHJETË 

KUR LUFTONIN 

DIBRANËT... 

- Faqe nga historia... 

JO SKAVICËS! 

261



PO DIBRËS! 

KRYENGRITJA E DIBRANËVE - SHTATOR 

1913, NË SHTYPIN E KOHËS. 

JO SKAVICËS! 

263 

Dibra, kryengritja popullore kundër pushtuesve serbë 

dhe politika e egër e gjenocidit ndaj shqiptarëve që ushtronin 

shovinistët serbë, zë, në prag të Luftës së Parë Botërore, faqet 

e para të shumë gazetave të kohës që botoheshin brenda dhe 

jashtë vendit. 

Jehonë të gjerë bëri veçanërisht kryengritja popullore e 

shtatorit e vitit 1913. 

Gazeta “Shqypnia e re” e cila dilte dy herë në javë, mundohet


ta pasqyrojë kryengritjen popullore në Dibër gjerësisht. Në lajmin 

me burim nga Vlora të datës 25.IX, gazeta jep sihariqin: “Dibra 

asht marrun me nji luftë të rreptë të shqiptarëve, të cilët e kanë 

ndjekun anmikun deri në fushë të Ohrit” 

Në lajmin e po asaj date, por tashmë në mbrëmje dhe nga 

një burim tjetër, Elbasani, theksohet se “Dy sahat ma parë erdh 

nji njeri prej sheshit të luftës, i cili lajmon se anmiku kje shty deri 

në Pyll të Zezë dhe i muernë 11 topa, 2 mitraloza dhe shumë 

xhephane”, se “Lëvizje e madhe ka edhe ka ana e Lumës dhe e 

Prizrenit”. 

Në të dy lajmet e tjera, që botohen në faqen e katërt e që janë 

marrë në kohë të ndryshme të natës, tregohet se “Lufta u nis në 

malësi. Malësorët kryengritës bashkë me qytetasit e Dibrës të 

dishpruem nga barbarizmat serbe i ranë anmikut dhe e shtynë 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

265 

në tri anë, në Gostivar, në Kurçovë e Strugë. Zaptuen 13 topa, 

xuen 300 serb rob e prishën fare pesë batallona” 

Në një lajm të datës 27 shtator tregohet se jo vetëm Struga, 

Gostivari e Ohri janë marrë , por është marrë edhe Gjakova, 

ndërsa Prizreni është rrethuar. 

Dy lajme të tjera të marrë njeri më 27 shtator në mbrëmje e 

tjetri natën, vetëm pak orë para botimit të gazetës, tregojnë se 

“Në Ohër asht ngrehun qeveria shqiptare”. 

Kjo dendësi lajmesh, ky interesim për ngjarjet, duke i ndjekur 

ato ditën dhe natën, tregojnë se ato ditë jetohej me ngjarjet e Dibrës, 

me luftën e popullit shqiptar për mbrojtjen e tërësisë tokësore. 

Një tablo të plotë, jo vetëm të teatrit të luftimeve, por edhe të 

heroizmit popullor, na jep gazeta “Përlindja e Shqypnisë”, Organ 

i Qeverisë së Vlorës. Madje ajo na jep edhe emrat e atyre që “ranë 

dëshmorë për lirimin e atdheut të vet, të cilëve historia meriton 

t’i shkruaj emnat e tyne për kujtim të përjetshëm”. 

Në këtë numër gazeta, duke folur për “malet plotë famë e 

nder”, luftën dhe unitetin luftarak të tyre thotë: “ Sot, pra, ka 

një marrëveshje të plotë midis dy Dibrave...Me gëzim të madh 

luftëtarët tanë ngritën fl amurin e Shqipënies...Qytetet qeverisen 

prej një komisie popullore” duke nxjerrë në pah unitetin, 

qëndrueshmërinë, aftësinë për tu vetëqeverisur-probleme këto 

që janë diskutuar gjerë në këtë kohë në kanalet diplomatike e që 

i mohoheshin popullit shqiptar. 

Burim lajmesh për gazetën “Liri e Shqipërisë”, që botohej 

në Sofje, fi llimisht janë agjencitë e huaja, të cilat theksojnë se “... 

shqiptarët e muntnë ushtrinë serbe pranë Dibrës dhe muarnë 

këtë qytet e po përparojnë drejt Ohrisë dhe Kiçovës” 

Lajmet e agjencive dhe gazetave të huaja ajo i ballafaqon me 

lajmet që vijnë nga Beogradi duke theksuar se “Këto lajme duket 

se janë të vërteta se, në Belgrad janë shumë të trembun dhe po 

bëhen përgatitje të mëdha për të shuarë lëvizjen shqiptare, e cila 

po përhapet në tërë Kosovën”. Gazeta fi llon ta ndjekë luftën e 

dibranëve kundër pushtuesve serbë nëpërmjet korrespondentëve


të saj në Durrës, Elbasan, Manastir etj., duke na pasqyruar hapat 

e kryengritjes, rritjen e saj, pjesëmarrjen e masave popullore, 

qëndresën e dëshpëruar të pushtuesve. 

“Dishnica”, një fi rmë që pasqyron ngjarjet në gazetë, ngre në 

një piedestal të lartë heroizmin popullor kur thotë: “Këto lajme 

mbushin me gëzim zemrat e shqiptarëve dhe i japin Evropës një 

mësim të plotë që kurrë shqiptari s’do durojë të jetë nën zgjedhë 

dhe se vendimet e Londrës s’mund të kenë forcë...” 

Në gazetat e kohës shquajnë tituj të tillë si: “Dibranët dhe 

malësorët përreth po luftojnë kundër serbëve”, “Dibranët dalin 

fi tues në shumë beteja me serbët”, “Dibranët janë 6 000”. “Luftime 

të rrepta në Dibër”. “Serbët hëngrën shuplakë nga shqiptarët e 

Dibrës”, “Dibra shqiptare” etj. 

Me gjithë politikën e heshtjes, që ndoqën fuqitë e mëdha 

ndaj ngjarjeve në Shqipëri, në këtë periudhë e veçanërisht 

ndaj kryengritjes popullore në Dibër dhe politikës së paparë të 

gjenocidit që ushtruan shovinistët serbë ndaj shqiptarëve, agjenci 

të ndryshme lajmesh, gazeta të ndryshme nuk munguan që të 

ngrenë zërin e tyre në anë të kryengritjes popullore të Dibrës. 

“Giornale d’Italia”, “Wiener Alge meine Zeitung”, “Neue Freie 

Press”, “The dal mail”, “Reichpost” etj., e pasqyrojnë kryengritjen 

e Dibrës që në ditët e para duke u munduar ta datojnë sa më 

saktësisht (10 të muajit, ora 10 në mëngjes), duke u munduar 

të japin edhe numrin e luftëtarëve (“Shqipëtarët 6 000 vetë”). 

Gazeta Wiener Alge meine Zeitung”, duke folur për fqinjët e 

kryengritjes së Dibrës, na jep gjerësinë e luftës së shqiptarëve 

për të mbrojtur truallin e tyre shekullor. Ajo thekson: “Gazeta 

lajmërohet prej Shkodre se çeta shqiptare nën kryesinë e Isa 

Boletinit dhe të Bajram Currit, u përpoqën dhe i shtynë ushtritë 

serbe në Dibër dhe afër Prizrenit. Ushtarët malësorë i zunë gjithë 

malet e kufi jtë. 

“Giornale d’Italia” tërheq vëmendjen edhe për shqetësimet 

në Beograd: “Lajmi i të hymit të shqiptarëve në Dibër i turbulloi 

fare mendjet në Beograd. Me pesë ditë, thonë gazetat e Serbisë, 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

267 

do të gjenden në Shqipëri 40 000 ushtarë serbë” 

Shtypi në këtë periudhë tërheq vëmendjen kryesisht në dy 

çaste kryesore; në qëndresën masive e heroizmin popullor kundër 

pushtuesve dhe terrorin e egër dhe reprezaljet e serbëve ndaj 

shqiptarëve. Barbarizmat, që u zhvilluan ndaj shqiptarëve, Fuqitë 

e Mëdha u munduan t’i mbulojnë me heshtje. Megjithatë gazetarë 

të disa gazetave më në zë të kohës, diplomatë e të dërguar të 

ndryshëm duke udhëtuar nëpër Dibër e në viset e tjera shqiptare, 

nuk mungojnë të ngrenë zërin e t’i japin shtypit dokumente të 

pakontestueshme për barbarizmat dhe mizoritë serbe. 

Gazeta “Corriere de la Puglie” qe ndër të parat që përshkroi 

“Barbaritë serbe në Dibër”. Bazuar në “shënimet që kishte 

marrur, duke shëtitur të gjitha vendet i dërguari i një fuqie të 

Evropës dhe pas të cilave i bëri guvernës së vet raportin”. 

Në këto përshkruhen reprezaljet e bëra në 103 fshatra, duke 

treguar me adresë të plotë varjet, vrasjet dhe djegiet në zjarr të 

mbi 1700 burrave, grave e fëmijëve. Djegien e mbi 1 600 shtëpive. 

Grabitjen e mbi 2 700 bagëtive të trasha, 21 000 të imta dhe 800 

njëthundrakëve, grabitjen e një sasie të madhe lirash që e kalonin 

milionin. Në këtë numër nuk janë futur barbari të tilla masive 

që raporti i përmbledh me fjalët: “plaçkitën tërë fshatin dhe pasi 

morën gjithë ç’gjetën i vunë zjarrin dhe e dogjën fund e krye”, 

“Gjindjen; gra, burra e çilimi i shkuan të gjithë në bajoneta”, 

“s’është punë që mund të rradhiten emrat e gjithë të vrarëve” 

Barbaritë arritën në kulme të tilla: “ të zotin (e shtëpisë A.A.) 

e therën në sy të s’ëmës plakë, të së shoqes dhe të fëmijës”, “vranë 

me bajonetë një çupëz 6 vjetë”, “hodhën të gjallë në zjarr një djalë 

5 vjetësh, Shyqyrinë dhe një 4 vjetësh, Hasanin”, “Zenelit i dogjën 

në zjarr gruan me një djalë në djep” etj., etj. 

Një tablo ngjethëse të mizorive serbe jepet edhe në një 

përshkrim të titulluar “Udhëtim në Gollobordë” botuar në faqet 

4 e 5 të dy numrave radhazi të “Përlindja e Shqipërisë” të janarit 

1914. 

Në gazetat e kohës, jehonë të madhe bëri letra e një ushtari


serb, botuar në gazetën socialiste serbe “Randiçka Novine” më 22 

tetor 1913, letër e cila u botua më pas në shumë gazeta të kohës. 

“Shoku im i dashur, shkruante ai, gjëra të tmerrshme po 

ngjajnë. Unë po tmerrohen para tyre...Në këto anë nuk shikohet 

gjë tjetër veç kufomave dhe hirit”... 

“Shqypnia e re”, në numrin e saj të 20 nëntorit 1913, duke 

folur për barbarizmat serbe, nxjerr në pah edhe devizën e 

pushtuesit: “Asnjë t’falun, asnjë pshtim”, ç’ka fl et për egërsinë e 

pashembullt të këtij rrebeshi mesjetar ndaj shqiptarëve në trojet 

e tyre shekullore. 

Kryengritja e shtatorit 1913 në Dibër ishte një kryengritje 

popullore, një kryengritje e masave, që ngriti në këmbë, siç 

theksojnë gazetat, mbi 6 000 luftëtarë. Dibra në këtë luftë foli 

me grykën e pushkës. “Do të vijë ora, thoshte Luigj Gurakuqi në 

një intervistë botuar në gazetën “Atdheu” ato ditë, kur populli 

ynë do të organizohet në udhën që do t’i tregojë organizimi i tij 

politik, gjer atëherë nuk mbetet veçse udha e armëve... Buçitja e 

armëve dëgjohet shpejt në veshët e Evropës. Do ta përdorim sa 

herë që veshi i Evropës është i shurdhër, që të na dëgjojë zërin, 

i cili nuk do të pushojë së kërkuari drejtësi” 

Për vetë kushtet e asaj kohe me mjete të pakta komunikimi 

e ndërlidhjeje, mungesë kronistësh në fushën e betejës etj., dhe 

mbi të gjitha të politikës së heshtjes që ndiqnin Fuqitë e Mëdha të 

Evropës dhe shtetet ballkanike, lidhë kjo edhe me prapaskenat e 

turpshme që thurnin në kulisat e diplomacisë së fshehtë, gazetat 

arritën vetëm sa ta preknin problemin e Dibrës dhe barbarizmat 

që u ushtruan ndaj saj, politikën e një gjenocidi të tmerrshëm 

që u veprua në këtë kohë ndaj shqiptarëve me banim në trojet 

e tyre shekullore. 

Dokumentet arkivale e në veçanti popullit me gojën e tij, janë 

një pasqyrë më e plotë e madhësisë dhe e forcës së kryengritjes 

popullore të Dibrës, e heroizmit popullor në luftë. 

Botohet sipas gazetës “Ushtima e maleve”, 24 shtator 1983 


PO DIBRËS! 

PSE HESHTIN DAULLET, PSE “NGRINË“ 

DASMORËT? 

Nuk është baladë, është një rit afro shekullor... 

JO SKAVICËS! 

269 

Nga Ploshtani në Ceren rruga dhjetë herë zbret për të 

mbushur ujë bore në përrenjtë shkëmbejgrryes e dhjetë herë 

ngjitet për të kullotur sytë në pamjen që zhveshin bjeshkët 

pambarim dhe Korabi kreshtathinjur... 

Këtyre dredhave rrugore, nën trysninë e asaj pamje që të 

ringjall, me atë ajër të pastër në mushkri, ecja një ditë shtatori të 

vitit 1983 hipur në një kalë dasme, ngjeshur pas samarit mbuluar 

me një lëkurë dashi tre vjet pa qethur... 

Në krye të karvanit, hipur në një kalë çil, një djalë i ri i 

shpaloste erës një fl amur të kuq me shkabën e zezë dykrenore. 

Pas tij, mbi një kalë të bardhë, vinte nusja e pas saj tre kalorës.


Dy daulle e cule, nga ato të Lumës, dridhnin tokën me gjëmimet 

e melodive dasmore... 

Tek i ngjitesha termales së fundit, kur hapat u shtruan në 

rrugën që çante përmes një sheshi të madh, një heshtje varri na 

ngriu në vend... 

Kalorësit u zbritën kuajve... 

Lodërtarit i ngriu topuzi në dorë... 

Kuajve, nga i pari tek i fundit, u ngriu hapi në ajër... 

Njerëzve u ngriu vështrimi majtas... 

Syri kishte ngrirë mbi një kodër që i qëndronte pamjes me 

kurorën e Korabit mbi krye si një shkëmb... 

Mbi kodër një varrezë.. 

Gurët e varreve, ngrënë nga era, ngrica e myshku mërmërisnin 

në gjuhën e një kohe të largët... 

Një çast dhe ngrirja u shkri. Karvani i dasmorëve nisi të 

lëvizë. Heshtjen në atë copë rrugë e griste vetëm valëvitja e 

flamurit dhe troku i kuajve. Njerëzit kishin përhumbë me 

vështrim majtas... 

Kur rruga nisi të zbresë teposhtës së Cerenit, midis atyre 

shtëpive një mbi një e një pas një, tingujt e lodrës dhe cules, 

pasi zbritën për të marrë ujë Veleshice e fl lad nga bjeshkët dhe 

pylli i Livadhit të Gjatë, jehuan luginës së Radomirës për tu 

ngjitur bjeshkëve e Kreshtave të bardha të Korabit që u qëndron 

Shqiptarëve si zemra trupit. Gjëmuan daullet. Jehoi kënga e grave 

dhe vajzave që prisnin nusen. Krisën pushkët. Burrat, duke marrë 

ngrykë njeri tjetrin uleshin odave.... 

Në njërën prej odave ku isha ulur, siç është zakoni 

i Universitetit Popullor të Dibrës, biseda e parë nisi me 

historinë... 

Në vjeshtë të vitit 1913, pas kryengritjes së njohur popullore 

të Dibrës kundër pushtuesit serb, në Ceren shkjau kishte vrarë 36 

djem të rinj, kishte djegur të gjitha shtëpitë dhe kishte rrëmbyer 

më se njëzet mijë dele e kuaj... 

Kaladodasit, në kujtim të tyre, në ditë dasmash, ndalonin 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

271 

për një çast frymëmarrjen e ngrinin hapin, pushonin këngën e 

këpusnin gjëmimin e daulleve... 

Në ditë të zakonshme, në udhëtime të përditshme kalimtarët 

copën e rrugës përballë varreve e bëjnë duke heshtur me kokën 

kthyer djathtas apo majtas sipas drejtimit të rrugës që kanë marrë. 

Kodra quhet “Kodra e shahitëve“ dhe varret quhen “Vorret e 

Cerenit“. 

Në një bllok shënova, ashtu si më tha një mik studiues i 

historisë së zonës, emrat e 36 djemve dëshmorë. I shënova për t’i 

kontrolluar me faksimilen e një raporti që një i dërguar i Evropës 

i kishte bërë vendit të vet në udhëtimin e tij nëpër Dibër e Lumë, 

raport që ishte botuar në gazetën “Përlindja e Shqipërisë” , organi 

i Qeverisë së Vlorës dalë nga 28 Nëntori i vitit të madh 1912. 

Me ndonjë ndryshim të vogël që lidhej me përkthimin, emrat 

ishin po ata... 

E nxora këtë fl etë nga blloku i shënimeve që i ofron kujtdo 

Oda e Dibrës. E nxora për ta bashkuar me atë që sot ofron Oda 

e Kosovës, ajo Odë që po trondit botën me dhimbjen që përcjell, 

Odë përkohësisht e zhvendosur në kampe refugjatësh. 

Historia e përcjellë nga Odat e Dibrës, Lumës e Kosovës, 

histori shekullore, tregon se kurrë serbi nuk bëhet mik. 

KURRË... 

Athinë 27 prill 1999



PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

273 

KAPITULLI I NJËMBËDHJETË 

MBYLLJE E NJË 

FLETE...



PO DIBRËS! 

MBYLLJE E NJË FLETE, PËR TË VIJUAR 

NË TË TJERA FLETË... 

JO SKAVICËS! 

275 

Udhëtova nëpër Dibër me ndjenjën e “Zogut Shtegtar” që 

kërkon folenë ku plasi cipën e vezës për të shpërndarë cicërimat 

e jetës. 

U ngjita në bjeshkën e Panairit, folenë e Korabit. Mbusha 

grushtet me ujë tek burimi në krye të bjeshkës. Ia hodha fytyrës 

para se t’ia hedh gojës. Të lash fytyrën është gjëja e parë kur 

ngjitesh maleve. Të heq djersën e ngjitjes, të çel sytë e mendjes. 

Zbrita në bjeshkën e Preshit. I mbusha përsëri grushtet me 

ujin e burimit, atij burimi që 

vjen shkëmb pas shkëmbi 

nga Bjeshka e Panairit, 

ashtu nga vjen edhe ai i 

Shpellasit. 

Grushtet me ujë i futa 

në tuba për ti zbritur drejt 

Peshkopisë në atë rënie që, 

po ti kesh larë mirë sytë me 

ujë bjeshkësh, do të shohësh 

si shndërrohen stërkalat në 

dritë... 

U ngjita përroit të 

Bjeshkës së Shehut për të 

parë se si burimet zbresin në 

Veleshicë, por edhe si çajnë 

mes gipsesh të bardhë për të


zbritur drejt Sllatinës me stërkala që shndërrohen në dritë... 

Në Bjeshkën e Zonjave u ula këmbëkryq në shilten e barit 

me sytë mbi liqenin që në ditë shiu mbledh ujëra e në ditë 

dielli mbledh pamjen e atij vendi të virgjër të natyrës së bukur 

shqiptare. Kërkova në sifon të digës së liqenit fuçitë e Gani 

Tuçepit vënë njëra pas tjetrës. Ganiu nuk është më, ata janë. 

Kërkova projektuesit me projektin që donte ti hiqte fuçitë, të 

vendoste tuba të gjerë e të fortë, të ngrinte digën...dhe ujin ta 

kthente në gjelbërim dhe dritë... 

I hipa “kalit të kujtesës”, çava mes Gjalicave dhe u ndala 

në Gurë Lurë, atje ku Seta del nga Shkëmbi, jo nga këmbët e 

maleve por nga gjoksi. Mbusha grushtet me ujë dhe ia hodha 

fytyrës. Më duhej të qartësoja shikimin në atë ngjitje drejt Liqenit 

të Luleve... 

Më tej zbrita rrokullimthi në bjeshkët e Lukanit, Bulaçit 

e Gurë Lurës për tu ngjitur në Qafën e Lukanakëve e për të 

fl uturuar tek Liqenet e Kacnisë. Një ëndërr që kush qëllon ta 

shikojë njëherë e bën ëndërr jete në bukurinë por edhe në dritën 

që përcjellin stërkalat e ujit në rënien drejt Selishtës, Pratit, 

Luznisë dhe liqenit të Bllacës... 

Po e mbyll. Nuk kam këmbë dhe as zemër të fortë që të 

përballoj emocionet në rrugët e jetës dhe të dritës, foletë e 

ëndrrave të mija në malet e Dibrës, male që fi llojnë në Bjeshkët e 

Kallkanit dhe, valle pas valleje ndalen në Bjeshkët e Fushë Lugje, 

bjeshkë të Krej Lurës e të Oroshit... 

Kërkoj folenë e shpirtit tim nëpër një Dibër me dritë dhe me 

ujë që fl ladit fytyrën time, fytyrat e dibranëve. 

Atje, kur të iki, ma hidhni hirin e trupit tim... 

Tani jam gjallë, në këmbë, bashkë me Ju për t’i thënë: 

JO SAKAVICËS! 

PO DIBRËS! 


Athinë, e dielë 21 shkurt 2010

PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

277 

Një faqe për ty 

lexues... 

Kjo faqe është për ty lexues, dibran 

apo jo, shqiptar apo edhe i huaj. 

Shkruaj, bëju krah, bëju pjesë e 

“Furtunës Dibrane” kundër “Digës 

së Skavicës”, kundër liqenit mbytës të 

gjithçkaje dibrane...


PËRMBAJTJA 

Në vend të parathënies...................................................................................7 

KAPITULLI I PARË 

Ikje me kokën pas......................................................................................9 

Gjiri i Vlorës, lugina e Drinit të Zi dhe...................................................11 

Skavica mbyt një qytetërim të lashtë ....................................................18 

Po mbytet Dibra, ku janë dibranët?........................................................25 

Skicë ide për mbrojtjen e Dibrës..............................................................38 

“Përmbytja e Shkodrës”, urdhër: “Të mbytet Dibra”!........................40 

Lëreni Dibrën të bukur!............................................................................51 

Mallkimi i Drinit........................................................................................55 

Letërkëmbime për “MALLKIMI I DRINIT” 

(Bisedë me Hamit Salkurtin)........................................................................62 

Bisedë me Durim Kabën...........................................................................64 

Kthimi i Gjergj Gjon Kastriotit në vendlindje........................................65 

Toponimia νë rrënjë të Kastriotëve.........................................................72 

Dibra dhe Kongresi i Lushnjës................................................................77 

KAPITULLI I DYTË 

Bashkë për mbrojtjen e Dibrës..............................................................85 

Shitja, përmbytja dhe asgjësimi i Dibrës - tradhti ndaj kombit...........87 

Disa pikëpyetje mbi hidrocentralin e Skavicës.....................................96 

Skënderbeu dhe Skavica.........................................................................101 

Pazari.........................................................................................................104 

Lëreni luginën e Drinit të Zi, të bukur siç e ka dhënë zoti!...............106 

A duhet të ndërtohet Skavica?!..............................................................114 

Skavica.......................................................................................................119 


PO DIBRËS! 

JO SKAVICËS! 

279 

KAPITULLI I TRETË 

“Jo skavicës! Fundos dibrën”...............................................................123 

Letër...........................................................................................................125 

Ministri ruli takohet me përfaqësues të shoqatës 

“Për mbrojtjen e pellgut të Drinit të Zi”...............................................127 

Peshkopi, banorët kundër Hec-it të Skavicës:.....................................130 

KAPITULLI I KATËRT 

Prokurorë..................................................................................................133 

Nano - 2005...............................................................................................135 

Partia Socialiste 2010..............................................................................136 

Sali Berisha – kryeministër.....................................................................137 

Edmond Pinguli - profesor.....................................................................139 

Emin Musliu - profesor...........................................................................140 

Luigj Pjetri - KESH..................................................................................141 

Berisha: Unë di të ndërtoj vepra botërore............................................142 

Banja ... Paaftësi ndërtuese.....................................................................144 

Njëzet e një vjet pa asnjë burim të ri energjetik...................................146 

Kalivaçi- shembull dështimi dhe mashtrimi.......................................147 

KAPITULLI I PESTË 

Bisedë me dibranë dhe të tjerë.............................................................151 

Xhemal Mato............................................................................................153 

Bujar Karoshi............................................................................................156 

Ali Hoxha..................................................................................................158 

Ragip Kçiku..............................................................................................159 

Bashkim Kopliku.....................................................................................160 

Argëtim Fida............................................................................................162 

Zef Naci.....................................................................................................164 

Halim Lala................................................................................................168 

Murat Koltraka.........................................................................................169 

Haki Kola..................................................................................................171 

Ardian Thano...........................................................................................173 

Gazeta Kritika..........................................................................................175 

KAPITULLI I GJASHTË 

Biseda me dibranen Linda....................................................................179


KAPITULLI I SHTATË 

Shtypi dhe lexuesi..................................................................................193 

Gazeta “Shekulli” dhe lexuesit..............................................................195 

Komente....................................................................................................197 

KAPITULLI I TETË 

Berisha dhe Skavica.................................................................................209 

Berisha dhe Skavica.................................................................................211 

41 Komente...............................................................................................213 

KAPITULLI I NËNTË 

Kur të mungon vendlindja (Fragmente - pjesë të librit 

“Biseda me dibranë ikanakë”, në dorëshkrim......................................227 

Ali Krrashi nga Arrasi i Çidhnës...........................................................229 

E bukur është Lura, or Beni i Vladeve !................................................231 

Ma rinove shpirtin, or Manuka i Selishtës...........................................234 

Ma ndeze mallin, or Beni i Ilnicës.........................................................236 

Mirë se të gjeta Qani Shehu!...................................................................238 

Nuk kam gjunjë për Korab Sali Hafuzi................................................239 

Malli që më zgjoi Besnik Koka...............................................................241 

Ku më çon atyre Gjalicave Gëzim Nezha?...........................................244 

Ma dallgëzove shpirtin Velo Cfarku.....................................................249 

Rrënjë nga rrënjët e Artur Liksalës.......................................................251 

Malli dhe brenga e Shefki Bucit.............................................................253 

Ibrahim Doda nga Vajmëdhej?..............................................................255 

Me një ushtelencash udhëtoj…..............................................................257 

Shkëlzen Muça në “Polin e Jugut”........................................................259 

KAPITULLI I DHJETË 

Kur luftonin dibranët (Faqe nga historia).............................................261 

Kryengritja e dibranëve - shtator 1913, në shtypin e kohës...............263 

Pse heshtin daullet, pse “ngrinë“ dasmorët?.......................................269 

KAPITULLI I NJËMBËDHJETË 

Mbyllje e një fl ete...................................................................................273 

Mbyllje e një fl ete, për të vijuar në të tjera fl etë...................................275 

Një faqe për ty lexues..............................................................................277

Po Dibrës! Jo Skavicës! - Lexo librin (pdf) - Gazeta Kritika

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?