Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
zima<br />
w i o s n a<br />
2017<br />
DZIEDZICTWO<br />
INTERPRETACJA<br />
KULTURA<br />
HISTORIA<br />
n i e r e g u l a r n i k<br />
Bramy Poznania<br />
i Traktu<br />
Królewsko-Cesarskiego
Co to jest <strong>DZIKHI</strong> <strong>BIT</strong>? 5<br />
Józef Rogaliński. Z wiarą i drobnowidzem przez wiek osiemnasty 6<br />
Najnowsza publikacja o Śródce 8<br />
Nieoczywiste dziedzictwo 10<br />
Rekiny z Warty 11<br />
Co nam rośnie koło Bramy? 12<br />
Ferie w Bramie Poznania 14<br />
Wielokulturowość na Trakcie Królewsko-Cesarskim 15<br />
Kalendarium 16<br />
Spektakl… 18<br />
Widziane z BOK-u 20<br />
Czy wiesz, że...? 21<br />
Walentynkowe oprowadzanie dla par 22<br />
Kobiecy Ostrów Tumski 23<br />
Trzeba by jeszcze powiedzieć. Z Archiwum Społecznego Śródki 24<br />
Cybinada 26<br />
Fiksmatynta 28<br />
W następnym numerze 30
4<br />
Co to jest<br />
<strong>DZIKHI</strong> <strong>BIT</strong>?
5<br />
To kolejny nieszablonowy pomysł Centrum Turystyki Kulturowej TRAKT –<br />
czasopismo, w którym będziemy opisywać nasze przedsięwzięcia oraz postacie,<br />
miejsca i wydarzenia z przeszłości istotne dla Poznania. Będziemy<br />
pisać o wszystkim, co związane jest z DZIEDZICTWEM naszego miasta oraz<br />
jego INTERPRETACJĄ, zgodną z założeniami Freemana Tildena. Będziemy<br />
pisać o KULTURZE, która nas określa i HISTORII stanowiącej o naszej<br />
tożsamości. A to wszystko z perspektywy dwóch najważniejszych marek<br />
turystyki kulturowej w mieście: BRAMY POZNANIA I TRAKTU KRÓLEW-<br />
SKO-CESARSKIEGO.<br />
Brama Poznania to pierwsze w Polsce centrum interpretacji dziedzictwa.<br />
Takie nowoczesne placówki kulturalne powstają na świecie przy skupiskach<br />
ważnych zabytków, a takim miejscem jest niewątpliwie poznański<br />
Ostrów Tumski. Tutaj m.in. znajduje się pierwsza polska katedra i pierwsza<br />
nekropolia naszych władców, z grobami Mieszka I i Bolesława Chrobrego<br />
w Złotej Kaplicy, oraz miecz św. Piotra. Natomiast Trakt Królewsko-Cesarski<br />
to miejski szlak turystyczny, który opowiada o czterdziestu pokoleniach<br />
mieszkańców tworzących fenomen Poznania.<br />
Wiecie już, czym jest <strong>DZIKHI</strong> <strong>BIT</strong>, zatem serdecznie zapraszam do lektury.<br />
Robert Mirzyński<br />
Dyrektor CTK TRAKT
wystawa<br />
6<br />
Józef Rogaliński (1728 – 1802) był<br />
znamienitym człowiekiem Kościoła<br />
i wybitnym przedstawicielem oświecenia.<br />
Oddany syn ziemi wielkopolskiej,<br />
potrafił wyśmienicie łączyć te<br />
dwa, na pozór odrębne światy: pełne<br />
oddanie chrześcijańskiej misji<br />
z nowymi wyzwaniami wieku świateł,<br />
rozumu i postępu. Przez trudną epokę,<br />
w której przyszło mu żyć i działać,<br />
odważnie kroczył z wiarą w boski<br />
porządek świata i człowieczą<br />
zdolność jego pojmowania. Krzyż<br />
był mu kierunkowskazem, ale drobnowidz<br />
(mikroskop) – narzędziem<br />
naukowego dociekania i weryfikacji<br />
prawd. W dobie ostatnich dekad<br />
Rzeczypospolitej szlacheckiej i czasach<br />
jej upadku, współtworzył model<br />
rozumnego patriotyzmu i oddał się<br />
pracy organicznej na rzecz rodzimej<br />
Wielkopolski. Potomnym pozosta-<br />
wił testament niełatwy: poświęcić<br />
osobiste ambicje na rzecz dobra<br />
wspólnego, a ponad wszystko – dawać<br />
świadectwo, walczyć o dobro<br />
wspólne, z oddaniem krzewić nauki<br />
i sztuki, słowem, obywatelem rzeczypospolitej<br />
chrześcijańskiej acz<br />
rozumnej pozostawać.<br />
Prof. UAM dr hab. Maciej Forycki<br />
kurator wystawy
7<br />
Józef<br />
Rogaliński<br />
– z wiarą<br />
i drobnowidzem<br />
przez wiek<br />
osiemnasty<br />
17.03<br />
wernisaż wystawy<br />
polona.pl
PUBLIKACJA<br />
8<br />
Najnowsza<br />
publikacja<br />
o Śródce<br />
Trzeba by jeszcze powiedzieć.<br />
Z Archiwum Społecznego Śródki<br />
„Jeszcze niedawno centrum życia mieszkańców<br />
Śródki stanowił skromny ryneczek” – taką<br />
opinię można usłyszeć od wielu mieszkańców tej<br />
części Poznania. Jeszcze niedawno? Ryneczek<br />
został zniszczony wraz z budową trasy szybkiego<br />
ruchu w latach 60. XX wieku… Pamięć o nim pozostaje<br />
jednak żywa. To miejsce, o którym trzeba<br />
powiedzieć.<br />
Ile jest takich historii? O czym trzeba jeszcze powiedzieć?<br />
Wykorzystując potencjał archiwistyki<br />
społecznej, chcemy poszerzać zasób informacji<br />
o historii miasta. Skupiamy się na wydarzeniach,<br />
którym grozi zapomnienie, na ginących zawodach<br />
czy miejscach, których nie ma już na mapie.<br />
Tak powstaje Archiwum Społeczne Śródki<br />
– z dobrej woli i zamiłowania do małej<br />
ojczyzny.<br />
Tak powstała najnowsza książka o Śródce<br />
– dzięki zaangażowaniu jej mieszkańców.<br />
Publikacja Trzeba by jeszcze powiedzieć. Z Archiwum<br />
Społecznego Śródki nie opisuje całych dziejów tej<br />
nieprzeciętnej, choć na pierwszy rzut oka niepozornej<br />
części miasta. Osią książki jest człowiek i jego<br />
wspomnienia. Tu małe i wielkie opowieści przeplatają<br />
się – w historiach mówionych i zdjęciach.<br />
W publikacji znaleźć można wyjątkowe fotografie<br />
(w większości publikowane po raz pierwszy), fragmenty<br />
wywiadów. To ujmujące, czasem wzruszające,<br />
a niekiedy zabawne opowieści z dawnych<br />
lat. Książka zawiera część poświęconą Rynkowi<br />
Śródeckiemu, który – choć nie istnieje – jest<br />
fragmentem lokalnej tożsamości, obecnym nadal<br />
w świadomości mieszkańców. Całość zamyka zapis<br />
z dyskusji o archiwach społecznych, zorganizowanej<br />
w czerwcu 2016 roku w Bramie Poznania.<br />
Wzięli w niej udział przedstawiciele rozmaitych<br />
podmiotów zajmujących się archiwami społecznymi<br />
w Wielkopolsce.<br />
Publikacja powstała we współpracy z Wydawnictwem<br />
Miejskim Posnania. Do nabycia w Bramie<br />
Poznania, Centrum Informacji Miejskiej oraz<br />
wybranych księgarniach.<br />
Michał Kępski
9<br />
fragment<br />
publikacji<br />
na str. 24 – 25
<strong>DZIKHI</strong> FELIETON<br />
10<br />
Nieoczywiste<br />
dziedzictwo<br />
O dziedzictwie kulturowym mówimy zarówno<br />
w kontekście przekazywania spuścizny przyszłym<br />
pokoleniom, jak i gotowości do przyjęcia takiego<br />
spadku po własnych przodkach. Jak bowiem banalnie<br />
by to nie zabrzmiało – nie ma dziedzictwa<br />
bez dziedziczącego. Przyjmując dziedziczone<br />
wartości, stajemy się uczestnikami procesu kształtującego<br />
naszą tożsamość. O tym, że nie zawsze<br />
tak się dzieje, decyduje najczęściej brak świadomości<br />
istnienia tego dziedzictwa. Wynika to raczej<br />
z nieobecności bezpośrednich spadkobierców<br />
(potomków) i ich niedostatecznej edukacji, niż<br />
z zamierzonej kontestacji. Jednocześnie z drugiej<br />
strony mamy wiele przykładów świadomego „zaadoptowania”<br />
dziedzictwa przez osoby wcześniej<br />
z nim niezwiązane, które niejako włączają je w obręb<br />
własnej tożsamości.<br />
O poziomie tolerancji i wrażliwości danej<br />
społeczności wobec spuścizny innych kultur czy<br />
narodowości świadczy jej stosunek do cmentarzy –<br />
jednej z najcenniejszych form dziedzictwa kulturowego.<br />
W Poznaniu takim często nieuświadomionym<br />
obszarem dziedzictwa są dawne nekropolie ewangelickie,<br />
które (w większości po II wojnie światowej)<br />
utraciły swoją funkcję i stały się miejskimi parkami.<br />
Przeobrażenie sacrum w profanum spowodowało<br />
zatarcie w świadomości mieszkańców pierwotnego<br />
charakteru tych miejsc. Na mapie Poznania<br />
znajdziemy co najmniej kilka takich cmentarzy.<br />
Na jedno natrafimy spacerując śródmiejskim szlakiem<br />
Traktu Królewsko-Cesarskiego, opowiadającym<br />
o wielokulturowym i nowoczesnym obliczu<br />
Poznania. Park Jana Henryka Dąbrowskiego przy<br />
ul. Ogrodowej, bo o nim mowa, przez ponad sto lat<br />
był cmentarzem dwóch poznańskich parafii ewangelickich<br />
– św. Krzyża oraz św. Piotra. Obecnie to<br />
atrakcyjna przestrzeń wypoczynku, wyspa ciszy<br />
i spokoju w centrum gwarnego miasta. Ilekroć będziemy<br />
mieli okazję tam przebywać, warto pamiętać<br />
o kulturowym dziedzictwie tego miejsca.<br />
O wielowyznaniowej przeszłości Poznania<br />
przypomina również pobliski kościółek metodystyczny,<br />
który powstał przed ponad wiekiem<br />
staraniem lokalnej wspólnoty staroluteran. Jest<br />
on przykładem tego, że dziedzictwo kulturowe<br />
poznańskich protestantów kryje w sobie nieoczywiste<br />
bogactwo i różnorodność. Warto również<br />
pamiętać, że mowa jedynie o krótkim wycinku<br />
historii grupy, która choć zawsze była mniejszością,<br />
odcisnęła trwałe piętno na obliczu miasta.<br />
Ślad po tym pozostał w miejskiej topografii, czego<br />
świadomość nie jest jednak zbyt powszechna. Ilu<br />
bowiem z nas bez trudu wskaże gdzie w Poznaniu<br />
jest ulica Ewangelicka, lub skojarzy, czym wsławił<br />
się protestancki patron ulicy – Gotthilf Berger?<br />
Okazją, by sobie o tym wszystkim przypomnieć,<br />
jest przypadający w tym roku jubileusz 500-lecia<br />
wystąpienia Marcina Lutra, które dało początek<br />
dziejom protestantyzmu - zarówno w skali europejskiej,<br />
jak i naszej, lokalnej.<br />
Maciej Moszyński
Rekiny z Warty,<br />
czyli o chwaliszewskich<br />
jesiotrach<br />
Jesiotry to jedne z najstarszych kręgowców<br />
żyjących na naszej planecie. Te prastare ryby<br />
o rekinowatym kształcie i kościanym pancerzu<br />
mogą żyć ponad 80 lat i osiągać olbrzymie rozmiary:<br />
nawet do 4 metrów długości oraz wagę<br />
400 kilogramów. Jedna z odmian tego gatunku<br />
– jesiotr ostronosy (Acipenser oxyrinchus) – od wieków<br />
występowała w morzu Bałtyckim, a na tarło<br />
wypływała w górę polskich rzek.<br />
Jednym z miejsc, które upodobały sobie te<br />
legendarne zwierzęta, było zakole Warty przy<br />
Moście Chwaliszewskim, gdzie co roku w okolicach<br />
czerwca całe ławice przypływały na tarło.<br />
Przybycie jesiotrów było swoistą atrakcją dla<br />
poznaniaków, którzy tłumnie oblegali most, aby<br />
podziwiać morskie olbrzymy. Wyjątkowy sentyment<br />
mieszkańców Poznania do tych ryb objawiał<br />
się tym, że w prasie ogłaszano specjalne<br />
pokazy większych okazów złowionych w Warcie.<br />
Jesiotry przytwierdzane były przez poznańskich<br />
rybaków łańcuchami do Mostu Chwaliszewskiego,<br />
gdzie „jak psy przy budzie” czekały na kupno.<br />
Ze względu na ich delikatne mięso oraz ikrę,<br />
11<br />
z której pozyskiwano kawior, ryby te były bardzo<br />
pożądane, a ich połów w Warcie regulowała specjalna<br />
królewska koncesja. Król Fryderyk Wilhelm<br />
IV podczas swej wizyty w Poznaniu w czerwcu<br />
1842 r. otrzymał w prezencie od mieszkańców<br />
olbrzymi okaz o wadze 150 kilo oraz długości<br />
ponad 2,5 m.<br />
Po raz ostatni na tarło przy Moście Chwaliszewskim<br />
jesiotry przypłynęły w 1906 r. Z powodu<br />
zanieczyszczeń wkrótce definitywnie przestały<br />
pojawiać się w Poznaniu. Ostatnią rybę tego<br />
gatunku odnotowano w Warcie w maju 1951 r.:<br />
na brzegu rzeki, w okolicach Obornik, znaleziono<br />
martwy okaz długości 1m 26 cm. Obecnie ichtiolodzy<br />
intensywnie pracują się nad odtworzeniem<br />
tego gatunku w polskich rzekach, zarybiając morze<br />
bałtyckie. Miejmy nadzieje, że mimo tego,<br />
iż dziś już nie istnieje ich ulubione miejsce w Poznaniu,<br />
czyli Most Chwaliszewski, jesiotry powrócą<br />
do miasta, a tłumy poznaniaków znów wyjdą na<br />
mosty podziwiać „rekiny z Warty”.<br />
Michał Hirsch<br />
jesiotr ostronosy (Acipenser oxyrinchus) według Conrada Gesnera, Historiae animalium liber IV: De Piscibus, 1558 r.
dzikha natura<br />
12<br />
Co nam rośnie<br />
koło Bramy?<br />
Chwilowo niewiele - trawę i łąki z wolna pokrywa<br />
śnieg, rzeka jest pełna lodowych wysp, które<br />
niebawem wypełnią jej powierzchnię. Przyroda<br />
zamiera i jeszcze trochę potrwa, zanim obudzi<br />
się na nowo. Martwy sezon. Po jesiennej śmierci<br />
sezonu wegetacyjnego na nowy będziemy musieli<br />
poczekać do wiosny. Ale temat śmierci przewija<br />
się również w okresie, w którym żywa zieleń zalewa<br />
okolice Śródki, Ostrowa Tumskiego i Cybiny.<br />
Rosną tu bowiem grzyby i rośliny, z którymi bliższe<br />
obcowanie może być zgubne w skutkach.<br />
Jedną ze śmiercionośnych roślin jest lulek czarny<br />
(Hyoscyamus niger). Należy do rodziny psiankowatych<br />
(tak samo jak np. ziemniaki), czyli roślin<br />
bogatych w alkaloidy, odpowiadających za ich<br />
lecznicze, ale też narkotyczne, halucynogenne<br />
działanie, które znane musiało było od dawna.<br />
Uznaje się, że lulek mógł wchodzić w skład maści<br />
czarownic. Jest on bardzo silną, nieprzewidywalną<br />
i zdecydowanie trującą rośliną – jego spożycie<br />
może skończyć się śmiercią. Wyraz tego odnaleźć<br />
można w jego ludowych nazwach: lulek jadowity,<br />
szalej czarny, żabi barszcz.<br />
Już wizualnie jest w nim coś<br />
niepokojącego – w siatce purpurowych<br />
żyłek na płatkach<br />
kwiatów, pokrywających go<br />
włoskach. Amatorom dzikiej<br />
kuchni lulka radzimy podziwiać<br />
z odległości jako ciekawostkę<br />
przyrodniczą i etnologiczną,<br />
i zdecydowanie nie traktować<br />
na równi z chwastami jadalnymi.<br />
Lepiej poczekać na bardziej<br />
odżywcze, wiosenne rośliny.<br />
Anna Gruszka
13<br />
www.oldbookillustrations.com
EDUKACJA<br />
Ferie zimowe<br />
w Bramie<br />
Poznania<br />
Ze śniegiem czy bez<br />
– jesteśmy gotowi!<br />
14<br />
Klub<br />
konstruktorów<br />
– zajęcia dla grup półkolonijnych<br />
z klas I-VI szkoły podstawowej<br />
Czym różni się most łukowy od belkowego i który<br />
z nich prowadzi na Ostrów Tumski? Gdzie w czasach<br />
średniowiecznych znajdowała się przeprawa<br />
na poznańskiej wyspie? Który z miejskich mostów<br />
wędrował? Na te i inne pytania będziemy szukać<br />
odpowiedzi podczas zajęć. Przede wszystkim<br />
jednak, jak prawdziwi konstruktorzy, zbudujemy<br />
niesamowite mosty!<br />
Cztery żywioły<br />
– zajęcia dla dzieci<br />
w wieku 8-12 lat<br />
Jak potężne mogą być żywioły i jakie dźwięki<br />
się z nimi kojarzą? Na zajęciach rozwikłamy<br />
wiele tajemnic związanych z wodą, powietrzem,<br />
ziemią i ogniem, a także wykonamy własne instrumenty<br />
muzyczne z materiałów recyklingowych.<br />
Zapraszamy na cały cykl czterech zróżnicowanych<br />
tematycznie zajęć (Woda, Powietrze,<br />
Ziemia, Ogień) lub na pojedyncze spotkania.<br />
Zajęcia są bezpłatne.<br />
Informacje o zapisach:<br />
www.BramaPoznania.pl<br />
w zakładce Edukacja (Ferie zimowe)<br />
lub pod numerem telefonu:<br />
61 647 76 26/-27
Wielokulturowość<br />
na Trakcie<br />
Królewsko-Cesarskim<br />
15<br />
Zajęcia edukacyjne związane z Traktem Królewsko-Cesarskim<br />
stworzyliśmy, inspirując się opowieściami<br />
o dawnym Poznaniu. Propozycja na rok<br />
szkolny 2016/2017 bazuje przede wszystkim na<br />
pojęciach związanych ze zjawiskiem wielokulturowości.<br />
Nieprzypadkowo wybraliśmy temat,<br />
który wydaje się aktualny również dzisiaj. Każde<br />
przygotowane przez nas zajęcia nawiązują bowiem<br />
do doświadczeń dzieci i młodzieży, które<br />
nas odwiedzają. Konstrukcja tych warsztatów jest<br />
prosta – przywołujemy wydarzenie bądź postać<br />
z przeszłości i szukamy do nich współczesnych odniesień.<br />
Za przykład niech posłuży historia XVIwiecznego<br />
wielokulturowego Poznania. To zajęcia<br />
dla najmłodszych przedszkolnych dzieci, z którymi<br />
przenosimy się magicznym wehikułem Abelarda<br />
Poznańskiego (postać fikcyjna, nie sprawdzać<br />
w Google ) na Stary Rynek i obserwujemy, jak<br />
obok siebie żyli przedstawiciele różnych kultur,<br />
narodowości czy wyznań. Wszystko po to, żeby<br />
wspólnie zastanowić się, jaki jest dzisiaj Poznań,<br />
czy można w nim spotkać obcokrajowców, usłyszeć<br />
inne języki, posmakować kuchni z innych regionów<br />
świata. Dla starszych dzieci i młodzieży<br />
przygotowaliśmy zajęcia, w których skupiamy się<br />
również na prawach człowieka, szkodliwym działaniu<br />
stereotypów i uprzedzeń, rozpoznawaniu<br />
i konsekwencjach mowy nienawiści, dyskryminacji<br />
i innych rodzajach wykluczeń.<br />
Jesteśmy przekonani, że proponowane<br />
przez nas tematy są szalenie istotne,<br />
dlatego gorąco zachęcamy szkoły do<br />
uczestnictwa w tych właśnie zajęciach.<br />
Anna Mieszała<br />
Informacje o zapisach:<br />
www.BramaPoznania.pl<br />
w zakładce Edukacja (Zajęcia edukacyjne<br />
na Trakcie Królewsko-Cesarskim)<br />
lub pod numerem telefonu:<br />
61 647 76 26/-27
KALENDARIUM<br />
styczeń<br />
19.01<br />
godz. 18:00<br />
Trzeba by jeszcze powiedzieć<br />
Promocja publikacji<br />
z Archiwum Społecznego Śródki<br />
19.01 12.03<br />
Trzeba by jeszcze powiedzieć<br />
Wystawa z Archiwum Społecznego Śródki.<br />
Wstęp na wystawę jest bezpłatny.<br />
25.01<br />
godz. 16:00<br />
Początki Polski<br />
Wycieczka jubileuszowa<br />
Oprowadzanie dla Seniorów<br />
31.01<br />
godz. 16:00<br />
Na tropie budowniczych<br />
Oprowadzanie dla rodzin z dziećmi<br />
luty<br />
16<br />
04.02<br />
godz. 12:00<br />
Dźwięki Ostrowa Tumskiego<br />
Oprowadzanie dla rodzin z dziećmi<br />
07.02<br />
godz. 11:00<br />
Cztery Żywioły. Woda<br />
Bezpłatne zajęcia dla dzieci<br />
godz. 16:00<br />
Dźwięki Ostrowa Tumskiego<br />
Oprowadzanie dla rodzin z dziećmi<br />
08.02<br />
godz. 11:00<br />
Cztery Żywioły. Powietrze<br />
Bezpłatne zajęcia dla dzieci<br />
godz. 12:00<br />
Ostrów Tumski przez wieki<br />
Oprowadzanie dla Seniorów<br />
09.02<br />
godz. 11:00<br />
Cztery Żywioły. Ziemia<br />
Bezpłatne zajęcia dla dzieci<br />
10.02<br />
godz. 11:00<br />
Cztery Żywioły. Ogień<br />
Bezpłatne zajęcia dla dzieci<br />
11.02<br />
godz. 12:00<br />
Na tropie budowniczych.<br />
Oprowadzanie dla rodzin z dziećmi<br />
Szczegóły: www.bramapoznania.pl www.facebook.com/BramaPoznania/
17<br />
14.02<br />
godz. 16:00<br />
Walentynkowe oprowadzanie dla par<br />
Oprowadzanie tematyczne po Ostrowie<br />
Tumskim i ekspozycji Bramy Poznania<br />
22.02<br />
godz. 16:00<br />
Ostrów Tumski przez wieki<br />
Oprowadzanie dla Seniorów<br />
marzec<br />
08.03<br />
godz. 16:00<br />
Kobiecy Ostrów Tumski<br />
Oprowadzanie tematyczne po ekspozycji<br />
Bramy Poznania<br />
15.03<br />
godz. 12:00<br />
Ostrów Tumski przez wieki<br />
Oprowadzanie dla Seniorów<br />
17.03<br />
Józef Rogaliński.<br />
Z wiarą i drobnowidzem przez XVIII wiek<br />
Wernisaż wystawy<br />
17.03 16.06<br />
Józef Rogaliński.<br />
Z wiarą i drobnowidzem przez wiek XVIII<br />
Wystawa czasowa. Wstęp wolny<br />
22.03<br />
godz. 16:00<br />
Ostrów Tumski przez wieki<br />
Oprowadzanie dla Seniorów<br />
kwiecień<br />
3.04 30.04<br />
Rezydencje artystyczne Strowie/Islets<br />
w Bramie Poznania /animacja społeczna/ vol. I<br />
5.04<br />
godz. 12:00<br />
Ostrów Tumski przez wieki<br />
Oprowadzanie dla Seniorów<br />
19.04<br />
godz. 16:00<br />
Ostrów Tumski przez wieki<br />
Oprowadzanie dla Seniorów<br />
20.04<br />
godz. 12:00<br />
Bezpłatne oprowadzanie<br />
dla osób z dysfunkcją wzroku<br />
www.trakt.poznan.pl<br />
www.facebook.com/trakt.poznan/
18<br />
Spektakl…<br />
Można wyobrazić sobie, że miasto jest<br />
jak wielka scena, na której rozgrywa się<br />
przedstawienie. W rytm spaceru – tak,<br />
jak w kolejnych aktach – pojawia się<br />
nowa scenografia i nowi bohaterowie.<br />
Spektakl jest jednak zawsze o czymś…<br />
O czym więc opowiada Poznań?<br />
Maksymalnie skondensowana historia Poznania<br />
w postaci kalendarium informuje nas lakonicznie:<br />
uruchomiono, założono, wybudowano, otworzono...<br />
Czytelnika przytłacza lawina zdarzeń, których<br />
sprawcami byli mieszkańcy miasta. Nieustannie<br />
planują, realizują, działają, tworzą, zmieniają.<br />
Czy dzisiaj życie toczy się inaczej?<br />
Za tym wszystkim stoją określone potrzeby, ambicje<br />
i marzenia. Okazuje się, że to one są motorem<br />
wydarzeń. Historyczni mieszkańcy Poznania chcą<br />
się realizować, czuć się bezpiecznie, być wolni<br />
i niezależni, żyć w sprawiedliwości i dobrobycie.<br />
Czy my działamy według innych schematów?<br />
Trakt jest uniwersalną opowieścią o aktywnej postawie<br />
życiowej i skutecznej realizacji zamierzonych<br />
planów. To spektakl pozytywny w przekazie<br />
i motywujący w przesłaniu.<br />
W rolach głównych występują<br />
Ludzie. To oni są głównymi bohaterami spektaklu.<br />
Na scenie pojawiają się władczy królowie i cesarze,<br />
ekscentryczni arystokraci, wpływowi biskupi,<br />
natchnieni artyści, burmistrzowie – wizjonerzy,<br />
pracowici mieszczanie i rzemieślnicy. Poznajemy<br />
ciekawe przypadki z ich życia oraz zachowane<br />
w przestrzeni miasta zabytki związane z ich działalnością.<br />
To one są kolejnymi bohaterami. Żaden<br />
z nich nie pojawił się w przestrzeni Poznania przez<br />
przypadek. Każdy z nich jest znakiem czasu, powstał<br />
z konkretnej przyczyny, służył określonym celom,<br />
stał się dowodem na skuteczną działalność<br />
ich fundatorów i twórców. Jak więc osiągnęli to,<br />
co zamierzali? Przykłady z życia mieszkańców Poznania<br />
pokazują, że zawsze niezbędna jest chęć<br />
działania, wytrwałość, dobry plan, determinacja<br />
i pomysłowość.<br />
Happy end<br />
Na Trakcie Królewsko-Cesarskim prezentujemy<br />
koronne dowody na to, iż ludzie się nie zmienili,<br />
a świat rządzi się takimi samymi prawami, jak dawniej.<br />
Historia pokazuje, że jesteśmy stworzeni do<br />
działania. Wyznaczamy sobie nowe cele i do nich<br />
zmierzamy. W ten sposób powstał dzisiejszy Poznań<br />
– miasto zbudowane z potrzeb, marzeń i ambicji<br />
mieszkańców. Trakt to opowieść o skutecznej<br />
realizacji zamierzonych planów i postanowień.
19<br />
Trakt Królewsko-Cesarski można zwiedzać pieszo,<br />
podążając wzdłuż jego oznakowanej w przestrzeni<br />
miasta osi.<br />
• alternatywą dla wycieczki pieszej są rowery miejskie,<br />
które można wypożyczyć ze stacji rozmieszczonych na<br />
obszarze Traktu • sposobem na szybką komunikację jest<br />
natomiast linia tramwajowa biegnąca wzdłuż osi Traktu<br />
• wycieczkę rozpocznij w Bramie Poznania – tu otwiera się<br />
droga w przeszłość miasta • jeśli masz ograniczoną ilość<br />
czasu, a chcesz zobaczyć najważniejsze atrakcje turystyczne<br />
Poznania, skorzystaj ze szlaków głównych (Ostrów<br />
Tumski, Stare Miasto, Śródmieście) • jeśli zainteresowały<br />
Cię prezentowane opowieści, skorzystaj dodatkowo<br />
ze szlaków uzupełniających lub tematycznych (Śródka /<br />
Chwaliszewo, Piaski / Grobla / Wzgórze św. Wojciecha,<br />
trasy śródmiejskie)<br />
Spacerując po Trakcie skorzystaj z:<br />
• strony internetowej www.trakt.poznan.pl, również w wersji<br />
mobilnej • bezpłatnych folderów turystycznych poświęconych<br />
obszarom Traktu; można je otrzymać w Bramie<br />
Poznania, w Centrum Informacji Miejskiej oraz w wersji elektronicznej<br />
na stronie internetowej TK-C • bogato ilustrowanego<br />
przewodnika z ponad 200 zdjęciami i mapami<br />
Bartosz Małolepszy<br />
Fot. Łukasz Gdak
20<br />
Widziane<br />
z BOK-u<br />
czyli z Biura Obsługi Klienta<br />
Witajcie, to my – błękitna armia Bramy Poznania.<br />
Spotkacie nas w całym budynku, a poznacie po<br />
niebieskiej koszuli i uśmiechu. Praca z klientami<br />
to w końcu przyjemność, zwłaszcza, że często dochodzi<br />
przy niej do zabawnych sytuacji. Poznajcie<br />
kilka z nich. Ostrzegamy – autentyki!<br />
- W jakich językach mają Państwo<br />
audioprzewodniki?<br />
- W polskim, angielskim, niemieckim,<br />
hiszpańskim, francuskim, rosyjskim<br />
i czeskim.<br />
- Dobrze, w takim wypadku poproszę<br />
po włosku.<br />
- Przepraszam, jak długo trwa zwiedzanie<br />
całego Ostrowa Tumskiego?<br />
- Na ekspozycji spędzi Pan minimum<br />
godzinę, audiowycieczka to 1,5 godziny,<br />
Rezerwat Archeologiczny to<br />
ok. 40 minut i kolejna godzina na<br />
Muzeum Archidiecezjalne.<br />
- To co, w dwie godziny nie przejdę<br />
wszystkiego?<br />
- Mało prawdopodobne.<br />
- Nie wierzy Pani we mnie?!<br />
- Oho, widzę, że mojej córce spodobała<br />
się podłoga – mówi klient, którego<br />
dziecko bawi się na ziemi.<br />
- Zapewniam, że będzie zadowolona.<br />
Na ekspozycji mamy bardzo<br />
dużo podłóg - odpowiada kasjer.
Czy wiesz,<br />
że...?<br />
21<br />
Fot. Anna Kaczmarek<br />
Gdyby złączyć bilety sprzedane do tej pory przez<br />
kasjerów Bramy Poznania, otrzymalibyśmy taśmę<br />
długości prawie 16,5 tys. km! Rozciągając ją,<br />
moglibyśmy blisko pięciokrotnie opleść granice<br />
Polski lub stworzyć papierowy most z Poznania<br />
do Nowej Zelandii. Te dane powinny Wam wystarczyć<br />
do obliczenia jak długi jest jeden bilet, choć<br />
z drugiej strony – może lepiej go po prostu kupić<br />
i wtedy zmierzyć?<br />
Zebrał: Dominik Robakowski<br />
Sale rodzinne są miejscami, w których<br />
często spotykamy się z kreatywnością<br />
naszych gości. Liczymy,<br />
że w kolejnym numerze także będziemy<br />
mieli się czym dzielić!
D z i k h i e o p r o w a d z a n i a<br />
22<br />
Walentynkowe<br />
oprowadzanie<br />
dla par<br />
Kolacja przy świecach, kino, łyżwy... a może warto<br />
w tym roku spędzić walentynki w niestandardowy<br />
sposób? W ten wyjątkowy dzień przygotowaliśmy<br />
dla Was niecodzienny spacer po przestrzeni<br />
Ostrowa Tumskiego i ekspozycji Bramy Poznania.<br />
Jego motywem przewodnim jest miłość, dlatego<br />
wycieczkę rozpoczynamy na moście biskupa Jordana,<br />
gdzie rozwikłamy zagadkę wiszących na<br />
nim kłódek. Następnym przystankiem będzie katedra,<br />
w której odszukamy patrona zakochanych,<br />
a później wyobrazimy sobie, jak mógł wyglądać<br />
królewski ślub Kazimierza Wielkiego i Adelajdy<br />
Heskiej. Kolejne niezwykłe historie miłosne poznamy<br />
już na ekspozycji Bramy Poznania. Oprowadzanie<br />
zakończy się na tarasie widokowym,<br />
gdzie będzie można oglądać niezwykłą panoramę<br />
Ostrowa Tumskiego. Przyjdźcie i zakochajcie<br />
się w historii – zapraszamy!<br />
14 lutego (wtorek)<br />
godz. 16:00<br />
(zbiórka na moście biskupa Jordana)<br />
Koszt zwiedzania:<br />
8 zł od osoby + wstęp do katedry<br />
(bilet normalny – 3,5 zł,<br />
bilet ulgowy – 2,5 zł)<br />
Zapisy pod nr telefonu:<br />
61 647 7634
Kobiecy<br />
Ostrów Tumski<br />
23<br />
Wyspa katedralna nie kojarzy się z płcią piękną... i jest to wielkim<br />
błędem! Aby lepiej poznać dorobek kobiet, które kształtowały Ostrów<br />
Tumski, wystarczy wybrać się na oprowadzanie do Bramy Poznania.<br />
Będzie to znakomita okazja, aby prześledzić, jak na przestrzeni<br />
wieków zmieniała się rola kobiet w społeczeństwie: od strażniczek<br />
domowego ogniska po współtwórczynie dziedzictwa wyspy. Oczywiście<br />
nie obędzie się bez bliższego poznania kilku z nich. Szczególną<br />
uwagę poświęcimy piastowskim damom - królowym, księżnym i księżniczkom,<br />
których decyzje na trwałe zmieniły otaczający nas świat.<br />
Zapraszamy serdecznie, także Panów!<br />
8 marca (środa)<br />
godz. 16:00<br />
Koszt zwiedzania: 8 zł<br />
Zapisy pod nr telefonu:<br />
61 647 7634
PUBLIKACJA<br />
Trzeba by<br />
jeszcze<br />
powiedzieć<br />
Z Archiwum Społecznego Śródki<br />
/ fragment /<br />
24<br />
Cybina kiedyś nie miała tego przepływu, jak<br />
w tej chwili ma od Warty. Tam był zrobiony jakby<br />
taki zalew, dość duży, bo ja wiem, może miał 500<br />
metrów na 50 albo może trochę więcej i tam żeśmy<br />
wszyscy chodzili się kąpać. Zawady, Zagórze,<br />
Śródka, Chwaliszewo, wszyscy się tam kąpali,<br />
nauczyli się pływać i nikt się nie utopił, bo jeden<br />
drugiego uczył i nie było mowy, żeby ktoś się utopił.<br />
Jak ktoś wiedział: aha, ten idzie, jeszcze kiepsko<br />
pływa, no to ci drudzy, co umieli pływać, to już<br />
go pilnowali. Skocznię też mieliśmy, była z darniny<br />
zrobiona, trawy my tam usypali i to była nasza<br />
skocznia. Po stronie Zagórza były dwie łachy<br />
piasku, ale takiego pięknego piasku, jak żeśmy<br />
przepłynęli od strony Śródki do Zagórza, to tam<br />
szliśmy na piasek i orły żeśmy robili i takie różne<br />
inne cuda. To było takie miłe, fajne… Pamiętam,<br />
że jak już ktoś przepłynął tę Cybinę w poprzek,<br />
to znaczyło, że już umie pływać. Brat był starszy<br />
ode mnie i kiedyś tak ciepło było i mówi: chodź,<br />
idziemy się wykąpać. To była 6 rano i pamiętam,<br />
że przepłynąłem tę Cybinę w poprzek, no to już<br />
zaliczyłem jakiś tam stopień pływacki. Pływaczką<br />
była Stenia, Bożena Cedro, była mistrzynią Polski<br />
w pływaniu, ale to już były lata 50. Jak ona szła się<br />
kąpać i zaczynała płynąć, to my wszyscy za nią,<br />
żeby nadążyć. Ten nadążył, ten nie nadążył, no to<br />
ona, taka fajna była, mówiła: no dalej, ścigamy<br />
się! Za mostem kolejowym był basen kąpielowy.<br />
Na Cybinie była taka deska ustawiona, że to jest<br />
25 metrów, taki pomost drewniany startowy, no<br />
i to była cała pływalnia. I tam żeśmy też chodzili<br />
i trenowali, pan Antoszewski był niby trenerem, ale<br />
to długo nie trwało, bo wszyscy woleli iść jednak<br />
tutaj się kąpać […]. Tak że to życie tu upłynęło naprawdę<br />
pięknie […].<br />
Jan Mróz
25<br />
zimą Cybina była<br />
lodowiskiem<br />
fot. ze zb. prywatnych/Archiwum Społeczne Śródki
Cybinada<br />
26<br />
Z perspektywy<br />
kaczki<br />
Zima nad Cybiną nie oznacza, że zapadamy<br />
w sen, trawimy i oddychamy wolniej i nie interesuje<br />
nas wcale to, co się dzieje na zewnątrz.<br />
O nie, nie, wręcz przeciwnie! Zimą woda w rzece<br />
wzrasta do swojego standardowego poziomu<br />
sprzed lat, czyli tak, że po czubki głów zakrywa<br />
wodników i nimfy, które muszą ostrożniej niż zwykle<br />
chadzać po mulistym dnie. Mimo to nie grozi<br />
im zatopienie, bo ich nozdrza są wypełnione<br />
rzecznym nurtem, a zamiast włosów mają wodorosty.<br />
Ale mamy na Cybinie także nowych gości.<br />
Są to kajakarze, którzy przybywają wraz z pierwszymi<br />
mrozami. Ich obecność zwiastuje, że bociany<br />
wkrótce odlecą do swoich drugich, cieplejszych<br />
ojczyzn. Tak to już jest, że jak są kajakarze, to nie<br />
ma bocianów. Chociaż kto wie! Może wszyscy tylko<br />
tak gadają, że bociany odlatują do ciepłych<br />
krajów, a one po prostu przechodzą metamorfozę<br />
w szybkich i zwinnych sterników? A niech mnie żabie<br />
udo kopnie, to dopiero byłoby odkrycie, rychło<br />
muszę to sprawdzić, jak tylko się który następny<br />
pojawi. Tylko… jak?<br />
Czasami zaplącze się między nami jakiś mały, zagubiony<br />
łabędź, który po osuszaniu jeziora Malta<br />
(dziwne te ludzkie zwyczaje - chyba nigdy nie<br />
zrozumiem ludzi) wciąż szuka swoich rodziców.<br />
Pewnie znajdzie ich dopiero na wiosnę, jak wszyscy<br />
wrócą z powrotem na Maltę. Tymczasem my<br />
go zapraszamy do nas, zawsze znajdzie się coś<br />
do jedzenia, a i lubimy popatrzeć, jak się zmienia<br />
i pięknieje z biegiem czasu takie brzydkie kaczątko.<br />
Gdzieś kiedyś zasłyszałyśmy, że łabędź pośród<br />
kaczek to chwytliwy motyw literacki, ale jak mamy<br />
to sprawdzić, skoro jesteśmy kaczkami i nie potrafimy<br />
same otworzyć książki.<br />
W miarę spokojnie się żyje nad Cybiną, mimo że<br />
ostatnio sarny robiły sobie zimowy półmaraton.<br />
Ach, jakież skoczne te stworzenia, jaka gracja<br />
i szyk, to się w kaczej głowie nie mieści. Dobre<br />
czasy miały na tym dystansie, ładnie się to oglądało.<br />
Żaby gadały, że jakiś rekord rzekomo został<br />
pobity, mam nadzieję, że nie na śmierć.<br />
Anna Adamowicz
Fot. Łukasz Gdak<br />
27
28<br />
Fiksmatynta<br />
poznańskie określenie na tablice<br />
z ogłoszeniami drobnymi<br />
Zaiste – niezwykłe<br />
Problem przykry i niestety<br />
aktualny mimo upływu lat<br />
Ciężkie życie<br />
bogatych
29<br />
spotkanie<br />
z przybyszami<br />
Pamiętajmy o konserwacji włosów<br />
w karnawale…<br />
Trochę filozof, trochę gałganiarz<br />
… I żeby się umieć<br />
ładnie wyginać!<br />
Zebrał: Michał Hirsch<br />
*poznańskie określenie na tablice z ogłoszeniami drobnymi
w NAsTĘPNyM NUMERZE<br />
30<br />
Zima minie szybciej niż przypuszczamy. Rozkwitnie nam piękna wiosna,<br />
która zawsze przynosi zmianę i daje zastrzyk energii. Wiosna to także<br />
czas przebudzenia w Bramie Poznania i na Trakcie Królewsko-Cesarskim.<br />
Dni stają się coraz dłuższe i cieplejsze, aura zachęca do spacerów,<br />
a my zaczynamy sezon wycieczek: tych z Bramy Poznania i tych po Trakcie.<br />
Wiosna to oczywiście urodziny Bramy Poznania, czyli Wielka Majówka,<br />
która w tym roku szykuje się naprawdę wielka – tym bardziej zapraszamy<br />
do świętowania z nami. Szykujemy już moc atrakcji i wprost nie możemy<br />
się doczekać!<br />
Wiosenną nowością będą rezydencje artystyczne w Bramie Poznania.<br />
Ostrów, czyli wyspa na środku rzeki lub jeziora. Strowie - to gra z tym<br />
starodawnym słowem, islet to jej angielski odpowiednik. Wyspa – Strowie<br />
– Islets – to dla nas nieustająca inspiracja w codziennej pracy w Bramie<br />
Poznania. Poczuliśmy potrzebę, aby podzielić się tą inspiracją, zaprosić<br />
innych do wyspiarskiego życia. Dlatego ogłosiliśmy nabór na eksperymentalne<br />
rezydencje STROWIE/ISLETS, proponując twórcom działanie<br />
w trzech dziedzinach, które są nam najbliższe: animacji społecznej,<br />
architekturze i ekologii. Pierwsza odsłona rozpoczyna się już na początku<br />
kwietnia. W przyszłych numerach relacje i zapowiedzi z kolejnych rezydencji.<br />
Bądźcie na bieżąco!
edakcja:<br />
Zespół CTK TRAKT<br />
korekta:<br />
Aleksandra Deskur<br />
projekt graficzny:<br />
Marcin Dzbanuszek
Centrum Turystyki Kulturowej TRAKT<br />
Instytucja kultury Miasta Poznania<br />
CTK TRAKT jest operatorem Bramy Poznania ICHOT<br />
i Traktu Królewsko-Cesarskiego<br />
ul. Gdańska 2, 61-123 Poznań,<br />
tel. 61 647 76 00, fax 61 647 76 38<br />
email: centrum@trakt.poznan.pl<br />
Godziny otwarcia Bramy Poznania:<br />
wt pt 09:00 18:00<br />
sob niedz 10:00 19:00<br />
poniedzialek – nieczynne<br />
Centrum interpretacji dziedzictwa<br />
www.bramapoznania.pl<br />
www.facebook.com/BramaPoznania/<br />
www.instagram.com/bramapoznania<br />
Szlak miejski Poznania<br />
www.trakt.poznan.pl<br />
www.facebook.com/trakt.poznan/<br />
www.instagram.com/traktkrolewskocesarski
Change language