01.03.2013 Views

iksyhl vf/k{kd]ukf'kd xzkeh

iksyhl vf/k{kd]ukf'kd xzkeh

iksyhl vf/k{kd]ukf'kd xzkeh

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>]vgenuxj<br />

dsanzh; ekfgrhpk <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh <strong>vf</strong>/kfu;e 2005<br />

17 uqlkj eWU;qvy


<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>]vgenuxj<br />

egkjk"Vz <strong>iksyhl</strong> fu;ekoyh lu&1999]Hkkx&3 vUo;s <strong>iksyhl</strong>kaph drZO;s<br />

<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>kaph<br />

<strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh o drZO;s<br />

1½ftYgkf/<strong>kd</strong>kjh vkf.k <strong>iksyhl</strong> egklapkyd ;kaP;k vkns'kkP;k <strong>vf</strong>/ku<br />

jkgqu laiq.kZ ftYg;krhy <strong>iksyhl</strong>kackcrps funsZ'k vkf.k fu;a=.k <strong>iksyhl</strong><br />

nykps dk;Zdkjh izeq[k Eg.kqu <strong>iksyhl</strong> v/kh{<strong>kd</strong> ;kapsdMs lksifo.;kar<br />

vkys vkgs-'kL=s]dok;rs ]O;k;ke ]xqUgs izfrca/<strong>kd</strong> vkf.k vUos"k.k<br />

]<strong>vf</strong>Hk;ksx pkyfo.ks ]f'kLr vkf.k brj dk;Zdkjh ckchalg nykP;k<br />

varxZRk x`g O;oLFksoj R;kaps iq.kZi.ks fu;a=.k vlrs ¼Hkkx&1½<br />

2½T;k {ks=koj vij <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong> ;kauk useysys<br />

vlrs]R;k{ks=<strong>kd</strong>jhrk rs <strong>iksyhl</strong> v/kh{<strong>kd</strong>kaizek.ksp vlrkr]vkf.k<br />

jkT; 'kklukus R;kaP;koj lksifoY;kuqlkj <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong> ;kaph<br />

drZO;s ikj ikMrkr]vkf.k <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kj pkyforkr ¼Hkkx&1½<br />

v½'kklu fu.kZ;]x`g foHkkx dz%vsihvks@0283@iksy&3]fn-30@01 @<br />

1983 o ifji=d dz@25@26556¼132½@eqacbZ fn-4@03@ 1984<br />

uqlkj<br />

1½dk;nk o lqO;oLFksoj <strong>iksyhl</strong> v/kh{<strong>kd</strong> ;kaps fu;a=.k<br />

2½fo'ks"k 'kk[kk o lqj{kk 'kk[kk ;kaps oj fu;a=.k<br />

3½eq[;ky; ;sFkhy Hkjrh o izf'k{k.k]lsok]iqjoBk],e-Vh-]esl<br />

dWUVhu]ykbZu]'kkGk]LiksVZ]fdV lkfgR;]LVksvlZ bR;knh<br />

4½vtZ pkSd'kh<br />

5½<strong>iksyhl</strong> v/kh{<strong>kd</strong> dk;kZy;krhy i=O;ogkj 'kk[kk]ys[kk 'kk[kk]<br />

vkLFkkiuk 'k[kk ;kaps i=O;ogkj<br />

6½fofo/k izdkjP;k cSBdh<br />

7½dY;k.<strong>kd</strong>kjh midzes]turs'kh leUo;<br />

8½<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kaps o dk;kZy;krhy fyihd oxkZps ok"khZd<br />

xksifu; vgoky fyg.;kps <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kj<br />

3½ <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>kauh 'kD; vlsy rsFkoj R;kaP;k oS;Drhd<br />

ekxZn'kZukpk o funs'kkpk ykHk vko';d vlsssy rsaOgk mi foHkkxh;<br />

<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kauk d#u ns.ks gk R;kaP;k dRkZO;kpk ,d Hkkx<br />

vkgs-<br />

4½ ftYg;kpk eq[; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh ;k ukR;kus <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>kaph<br />

vk| drZO; Eg.kts ]R;kP;k fu;a=.kk[kkyhy cy ;ksX; izdkjs<br />

izf'k{khr ]dk;Z{ke vkf.k lek/kkuh Bso.ks o R;kP;k<br />

<strong>vf</strong>/kiR;k[kkyhy <strong>iksyhl</strong> cy R;kP;k ftYg;krhy xqUg;kapk<br />

izfrca/k vUos"k.k o rikl dj.;kps dke ;ksX; izdkjs o<br />

dk;Z{kerkiwoZd djr vlY;kph [kkrjtek lrr ns[kjs[k BsÅu


d#u ?ks.ks vkf.k R;kauk ;ksX; izf'k{k.k fnys tkr vkgs gs ikfgts<br />

ikfgts-R;kauh R;kaP;k deZpk&;kae/;s f'kLr ck.ko.ks o R;kaph<br />

dks.krhgh xk&gk.kh vlY;kl rh nqj dj.ks ]rlsp gksrd#<br />

deZpk&;kauk mRrstu ns.ks o T;kapk <strong>iksyhl</strong> nykl dkghp mi;ksx<br />

ulsy v'kkauk fuoMwu dk


vij <strong>iksyhl</strong><br />

<strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>]<br />

vgenuxj o<br />

Jhjkeiqj ;kaps<br />

<strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kj o drZO;s<br />

>kysyk vlsy v'kk izdj.kkoj rkcMrksc dk;Zokgh dj.ks<br />

<strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>kl ;k izFkseqGs 'kD; gksrs-<br />

1½LFkkfud xqUgs 'kk[kk]fo'ks"k 'kk[kk]okpd 'kk[kk]okgrqd 'kk[kk]loZ<br />

fo'ks"k 'kk[ksrhy dkedktkoj fu;a=.k jkfgy-<br />

2½ foHkkxkrhy ,danjhr mi foHkkxkrhy <strong>iksyhl</strong> Bk.;krhy 1@3 <strong>iksyhl</strong><br />

Bk.;kaps fujh{k.k rikl.khps <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kj<br />

3½loZ izdkjP;k ¼<strong>iksyhl</strong> deZpk&;kaP;k ½ foHkkxh; pkSd'kh pkyfo.ks-<br />

4½ foHkkxkrhy loZ izdkjps vtZ pkSd'kh @ xqUgs lanHkkZrhy vtZ o<br />

R;koj fu.kZ; ?ks.;kPks <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kj ¼<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh o deZpkjh ;kaps<br />

fo#/nps vtZ oxGqu½<br />

5½<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong> ;kaps lkscr egRokP;k cSBdh o ifj"knkauk miLFkhr<br />

jkg.ks-<br />

6½<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>kauh lksifoysyh loZ izdkjph dkes<br />

7½ foHkkxkrhy <strong>iksyhl</strong> Bk.ksr xko HksVh ns.ks]lHkk ?ks.ks dk;nk o<br />

lqO;oLFksP;k n`"Vhdksukrqu fu;a=.k Bso.ks-<br />

8½dksVkZr pktZ f'kV ikBfo.;kvkf/k xqUg;kaP;k nks"kkjksi.kkckcr Nku.kh<br />

d#u uarj U;k;ky;kr nks"kkjksi lknj dj.ks ]rlsp <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

;kauk lk{khlkBh gtj jgk.;kph ijokuxh o miLFkhrhckcr ns[kjs[k<br />

Bso.ks-<br />

9½njksMkxLr jk=hps xLrhoj ns[kjs[k Bso.ks-<br />

10½nSuafnu xqUg;kP;k vgokykoj ns[kjs[k Bsoqu R;kaph Nkuuh dj.ks<br />

11½<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh ¼mi foHkkxh; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh]<strong>iksyhl</strong><br />

fujh{<strong>kd</strong>]lgk-<strong>iksyhl</strong> fujh{<strong>kd</strong> o <strong>iksyhl</strong> mi fujh{<strong>kd</strong>½;kaP;k vkBoMk<br />

Mk;jhoj ns[kjs[k Bsoqu Nkuuh dj.ks-<br />

12½ foHkkxkrhy dk;nk o lqO;oLFkk jk[k.ks<br />

13½ foHkkxkrhy loZ xqUg;kaP;k lanHkkZrhy dkedktkojhy fu;a=.k<br />

14½ foHkkxkrhy <strong>iksyhl</strong> Bk.ks gnnhrhy okgrqdhoj fu;a=.k<br />

15½<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong> ;kauh lksifoysyh loZ dkes-


mi foHkkxh;<br />

<strong>iksyhl</strong><br />

<strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kaph<br />

drZO;s<br />

x`g <strong>iksyhl</strong> mi<br />

<strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong> ;kaph<br />

drZO;s<br />

1½mi foHkkxh; izHkkjh vlysyk lgk-fdaok mi <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong> gk<br />

R;kP;k izHkkjkrhy xqUg;kfo"k;hP;k laiq.kZ dkeklkBh tckcnkj vlsy<br />

vkf.k rks LFkk;h vkns'kke/;s ueqn dsYksY;k xaHkhj Lo#ikP;k<br />

vijk/kkaP;k fBdk.kkauk HksVh nsbZy-<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>kaP;k loZlk/kkj.k<br />

vkns'kkuqlkj lgk-fdaok mi <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong> gk R;kaP;k foHkkxkrhy<br />

<strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh o f'kikbZ ;kaph dk;Z{kerk o f'kLr ;klkBh tckcnkj jkfgy<br />

o R;kaP;k izHkkxkrhy <strong>iksyhl</strong> Bk.;kph o pkSD;kaph Bjkohd dkykarjkus<br />

o"kkZrqu fdeku ,dnk rif'kyokj rikl.kh djsy-<br />

2½ofjy xks"Vhacjkscjp mi foHkkxh; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh gs R;kaP;k<br />

izHkkxkrhy HkkMs ?ksoqu pkyfo.;kar ;s.kk&;k yksdksi;ksxh okgukaph<br />

rikl.kh ]LQksVd nzO;]'kL=s o nk#xksGk ;kaP;k nqdkukaph rikl.kh<br />

dj.;kal fu'kk.kckthP;k rkyeh¼eLdsVhZ ?ks.;kl b-½vkf.k R;kaP;k<br />

usgehP;k dkekP;k vks?kkr R;kauk ikj ikMkos ykx.kkjs bR;knh vusd<br />

dkes ikj ikM.;klkBh tckcnkj vlrkr -<br />

3½#X.kky;krhy vktkjh <strong>iksyhl</strong>kauk HksV ns.;kP;k ckcrhrgh fu;e 24<br />

pk mi fu;e ¼6½gk mi foHkkxh; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kaP;k ckcrhrgh<br />

ykxq gksrks-<br />

4½fo'ks"k d#u 'kgj <strong>iksyhl</strong> o loZlk/kkj.ki.ks <strong>iksyhl</strong> eq[;yk;krhy<br />

<strong>iksyhl</strong> deZpk&;kaP;k dkekoj ns[kjs[k Bsorhy-<br />

1½x`g <strong>iksyhl</strong> mi <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong> gs <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>kaP;k dk;kZy;krhy<br />

dk;kZy; <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong> vlrkr-mi foHkkxh; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kaP;k lsok<br />

R;kaP;k izHkkxkrhy xqUg;kfo"k;d dkeklkBh vkf.k xaHkhj Lo#ikP;k<br />

vijk/kkaP;k ?kVukLFkGkauk HksVh ns.;klkBh mi;ksxkr vk.kY;k tkr<br />

vlY;keqGs <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>kaP;k vuqiLFkhr mnHkosy v'kk<br />

dks.kR;kgh v<strong>kd</strong>Lehr fudMhP;k izlaxkauk rksaM ns.;klkBh vkf.k dke<br />

;ksX; fjR;k dsys tkr vkgs gs ikg.;klkBh eq[;ky;]'kgj vkf.k<br />

izR;{k iskyhl eq[;ky; vkf.k R;kpizek.ks eq[; <strong>iksyhl</strong> dk;kZy; gh<br />

tckcnkj <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kaP;k fu;a=.kk[kkyh vl.ks vR;ko';d vlrs]fg<br />

vR;ko';d xjt Hkkxfo.;klkBh <strong>iksyhl</strong> mi <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>kaP;k ntkZP;k<br />

<strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kPkh use.kqd x`g <strong>iksyhl</strong> mi <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong> Eg.kqu dj.;kar ;srs -<br />

rs eq[;ky;kr miLFkhr vlY;keqGs <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong> vkf.k loZ mi<br />

foHkkxh; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh xjt HkklY;kl ,dkp osGh eq[;ky;kr<br />

vuqiLFkhr vlys rjh pkyrs-lkekU;i.ks x`g <strong>iksyhl</strong> mi <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong><br />

;kaph fuoM dk;kZy;hu cyke/kqu dj.;kar ;srs]vkf.k eq[;ky;krhy<br />

pkyq dkekapk izHkkj R;kapsdMs vlrkauk R;kyk ts izf'k{k.k feGsy<br />

R;keqGs R;kpk n`"Vhdksu cusy gh xks"V uarj mi foHkkxh; <strong>iksyhl</strong><br />

<strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kaP;k inklkBh R;kaph fuoM >kY;kl R;kyk cjhp mi;qDr


Bjrs-<br />

2½x`g <strong>iksyhl</strong> mi <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>kaph tkLrhr tkLr nksu o"kkZP;k dkyko/kh<br />

djhrk R;kaph ins /kkj.k djhy-<br />

3½x`g mi <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>kaph drZO; iq


dk;Zokgh djrhy-vkf.k loZlk/kkji.ks xqUg;kauk izfrca/k dj.;klkBh<br />

fdaok R;kapk rikl yko.;klkBh mik; ;kstrhy-fujh{<strong>kd</strong> ,[kk|k<br />

fof'k"V izdj.kkP;k riklkps dke O;Drh'k% gkrh ?ksbZy-rsaOgk QkStnkj<br />

R;kaP;k vkns'kkuqlkj dk;Z djrhy-ijarq brj ckcrhr rs fuj{<strong>kd</strong>kps<br />

loZ lk/kkj.k funsZ'ku o lYyk ;kauk v/khu jkgqu Lora=i.ks dk;Z<br />

djhrhy-rFkkih ;keqGs rs R;kaP;k mijksfYy[khr tckcnk&;kae/kqu<br />

eqDr gks.kkj ukgh-v'kh izdj.ks ulrhy rj vkns'kkalkBh u Fkkacrk rs<br />

R;k loZ izdj.kkae/khy R;kaps dk;Z rkcMrksc lq# djrhy-<br />

2½v/kh{<strong>kd</strong> fdaok mi foHkkxh; <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh funsZ'k nsbZy v'kk fjrhus<br />

QkStnkj R;kaP;k izHkkxkrhy <strong>iksyhl</strong>kaph Bjkfod dkGkus rikl.kh<br />

djrhy-cykrhy O;Drhauh dsysyk dks.krkgh fu"dkGthi.kk]<br />

xSjorZ.kqd fdaok vkns'kkph voKk]jtsf'kok; vuqiLFkhrh fdaok R;kauk<br />

>kysyk vi?kkr ;kaps o`Rr v/kh{<strong>kd</strong>kl fdaok mi foHkkxh;<br />

<strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kl dGforhy-vkf.k ,danjhr R;kaP;k Lor%P;k <strong>iksyhl</strong><br />

Bk.;krhy lqO;oLFkk j{k.kkP;k O;oLFksP;k {kers'kh laca/khr loZ<br />

ckchaph ekfgrh v/kh{<strong>kd</strong> fdaok mi foHkkxh; <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh ;kauk lrr<br />

iqjorhy-R;kaP;k Bk.;kP;k g|hckgs#u ;s.kk&;k xqUgsxkjkaP;k<br />

yksa


<strong>iksyhl</strong><br />

gokynkjkph drZO;s<br />

1½v½gokynkj gs R;kaps ofj"B Eg.kqu useysY;k QkStnkjkP;k vkf.k<br />

<strong>iksyhl</strong> cykrhy ofj"B <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kaP;k vkns'kkP;k v/khu vlrkrgokynkjkauk<br />

usequ ns.;kar ;sbZy -R;k izHkkjkP;k e;kZnkae/;s R;kauk<br />

nq¸;e vl.kk&;k loZ <strong>iksyhl</strong>kadMqu vkKkikyu d#u ?ks.;kl rs<br />

gDdnkj vlrkr-<br />

c½gokynkjkauh R;kaP;k izHkkjkr ?kM.kkjs loZ xqUgs vkf.k n[kyik= vijk/k<br />

?kM.kkj vlY;k laca/khph dks.krhgh laHkouh;rk R;kP;k QkStnkjkauk<br />

dGfo.ks vko';d vlrs-ijarq vijk/;kauk 'kks/kqu R;kauk<br />

idM.;klkBh vko';d rh pkSd'kh lq# dj.;klkBh R;kauh vkns'k<br />

feGfo.;klkBh Fkkacqu jkgrk dkeku;s-<br />

d½xqUg;kl izfrca/k djrkauk o lqO;oLFkk jk[krkauk gokynkj ]R;kaps<br />

ofj"B <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh R;kauk nssrhy v'kk vkns'kkps ikyu djrhy-<br />

M½vpkud fdaok la'k;kLin fjrhus >kysY;k e`R;wP;k ckcrhr gokynkj<br />

fdaok gokynkj gtj ulsy rj f'kikbZ R;kyk QkStnkj<strong>kd</strong>Mqu fdaok<br />

vU; ofj"B <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;<strong>kd</strong>Mqu vkns'k feGs Ik;ZUr]izsr tkG.;kl]<br />

iqj.;kl¼ikj'kkaP;k izFksizek.ks ½ V<strong>kd</strong>qu ns.;kl izfrca/k djrhy-<br />

M½xkokrhy fo'kh"V ukD;kapk fdaok xLr {ks=kpk izHkkj gokynkj<strong>kd</strong>Ms<br />

vlsy R;kosGh rs <strong>iksyhl</strong> O;oLFkkfo"k;d loZ ckche/;s xzke<strong>iksyhl</strong><br />

izeq[kkcjkscj ,d fopkjkus d`rh djrhy-<br />

Q½gkrk[kkyhy <strong>iksyhl</strong>kauh o xzke<strong>iksyhl</strong>kauh ns[khy drZO;kr dsysyh<br />

gkbZx;hph vkf.k dks.kR;kgh vkns'kkph voKk dsY;kph fdaok R;kaP;k<br />

brj xSjorZukph loZ izdj.kh ofj"B <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kaP;k rkRdkG<br />

fun'kZukl vk.kqu ns.;kl gokynkjkauk tckcnkj ekuU;kr ;sbZy-<br />

x½gokynkj gs QkStnkjkps lgk¸;d vlrkr vkf.k R;kauh QkStnkjkyk<br />

f'kik;kph dok;r ?ks.;kP;k o R;kauk f'<strong>kd</strong>fo.;kP;k dkekr o<br />

ukD;koj okjaokj xLr ?kky.;kP;k dkekr lgk¸; djkos-f'kik;kauh<br />

dsysyh dks.krhgh g;x; QkStnkjkl rkcMrksc dGfo.;kar ;kohvkf.k<br />

R;kP;k iz'klfu; d`rh R;kP;k fun'kZukl vk.kqu |koh-<br />

2½jsYos <strong>iksyhl</strong>krhy gokynkjkph drZO; gh ftYgk <strong>iksyhl</strong>krhy<br />

gokynkjkP;k drZO;kizek.ksp vlrkr-R;kadMs jsYos LVs'kukpk izHkkj<br />

vlsy R;kosGh rs <strong>iksyhl</strong> O;oLFkk fo"k;d loZ ckchae/;s LVs'ku<br />

ekLrj cjkscj ,dfopkjkus d`rh djrhy-vkf.k dk;|kP;k fo#/n<br />

vlrhy vls vuqns'k vFkkZrp oxGqu R;kaP;k dMqu feGkysY;k loZ<br />

vuqns'kkps ikyu djrhy-


<strong>iksyhl</strong> f'kik;kaps<br />

drZO;s<br />

1½xqUg;kl izfrca/k o R;kPkk rikl dj.ks]lqO;oLFkk jk[k.ks ]QkStnkjh<br />

izfdz;k laghrkuqlkj naMkf/<strong>kd</strong>k&;kph okWjaVs vko';d vlrs<br />

R;kckcrhr r'kk okjaVkoj vijk/;kauk idM.ks ]laeUl fdaok<br />

naMkf/<strong>kd</strong>k&;kP;k brj vkns'khdk u ctkork <strong>iksyhl</strong> vVd d#<br />

'<strong>kd</strong>rkr v'kk izdj.kkae/;s okjaVkokpqu vijk/;kauk idM.ks ]R;kaP;k<br />

rkC;kar ns.;kar ;srhy vls dS|h ]fu/kh fdaok [kktxh ok ljdkjh<br />

ekyeRrk ;kaP;k lskcr laj{k.k Eg.kqu tk.ks o R;kP;koj ikgjk dj.ks<br />

vkf.k eqacbZ <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/kfu;e 1951 pk dye 22 ;k Onkjs <strong>iksyhl</strong><br />

<strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kauk iznku dj.;kar vkysys vls <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kj loZ lk/kkj.kis<br />

okij.ks ];klkBh gokynkj vkf.k ofj"V <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh vkn'k nsrhy v'kh<br />

<strong>iksyhl</strong> O;oLFkkfo"k;d dkes f'kikbZ ikj ikMrhy-<br />

2½T;k xqUg;klkBh <strong>iksyhl</strong> okWjaVkokpqu vVd d# '<strong>kd</strong>rkr vlk<br />

dks.krkgh xqUgk ?kMY;koj f'kik;kus vkns'kkph okV u ikgrk vko';d<br />

vlY;kl xzke<strong>iksyhl</strong>kacjkscj vkf.k jsYose/;s dkekoj vlY;kl jsYos<br />

<strong>iksyhl</strong>kacjkscj ,d fopkjkus rkcMrksc d`rh djkoh-vkf.k fudVP;k<br />

ofj"B <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kP;k ekfgrhlkBh rkcMrksc vkf.k O;ogk;Z<br />

vlsy rsFks ys[kh vgoky |kok-<br />

3½ vkx ykx.;kP;k fdaok brj dks.kR;kgh ladVkP;k izlaxh lgk; dj.ks<br />

o tursP;k lqj{kslkBh vVksD;kr vlsy rh izR;sd [kcjnkjh ?;koh gs<br />

ns[khy f'kik;kps drZO; vlsy-<br />

4½ fuR;kps xLrhps drZO; f'kikbZ ikj ikM.kkj ukgh]xkoke/;s QsjQVdk<br />

ek#u dkgh ekfgrh feGrs dk gs ikg.;klkBh f'kik;kapk mi;ksx<br />

djko;kpk ulrk xLr okY;kP;k {ks=kr ;s.kk&;k dks.kR;kgh<br />

drZO;klkBh f'kik;kpk okij djko;kpk vlsy rsaOgk R;kyk used;k<br />

lqpuk ns.;kar vkY;k ikfgts- mnk- f’kikbZ v ] c ;kl<br />

;kOnkjs vki.kkl dGfo.;kr ;srs fd Q gk {k ;k xkokr vlY;kph<br />

‘ksoVph [kcj gksrh rsFks tkmu iq


<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>] vgenuxj<br />

_________________________________<br />

vij <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>]<br />

vgenujxj<br />

mi foHkkxh; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh]uxj<br />

‘kgj foHkkx]vgenuxj<br />

1- dksrokyh <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

2- rksiQ[kkuk <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

3- fHkaxkj dWEi <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

4- ‘kgj okgrqd fu;a=.k ‘kk[kk<br />

mi foHkkxh; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh]uxj<br />

<strong>xzkeh</strong>.k foHkkx]vgenuxj<br />

1- uxj rkyqdk <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

2- ,evk;Mhlh <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

3- ikjusj <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

mi foHkkxh; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh]<br />

dtZr foHkkx]dtZr<br />

1- dtZr <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

2- tke[ksM <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

3- Jhxksank <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

<strong>iksyhl</strong> mi <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>¼eq[;ky;½<br />

1-LFkk-xq-'kk-vgenuxj<br />

2-ft-fo-'kk-vgenuxj<br />

3-<strong>iksyhl</strong> eq[;ky;]vgenuxj<br />

4-<strong>iksyhl</strong> dY;k.k]vgenuxj<br />

5-eksVkj ifjogu foHkkx]vgenuxj<br />

vij <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>]<br />

Jhjkeiqj<br />

mi foHkkxh; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh]<br />

Jhjkeiqj foHkkx]Jhjkeiqj<br />

1- Jhjkeiqj ‘kgj <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

2- Jhjkeiqj rkyqdk <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

3- jkgqjh <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

mi foHkkxh; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh]<br />

dksijxkao foHkkx dWEi f’kMhZ<br />

1- dksijxkao <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

2- f’kMhZ <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

3- jkgkrk <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

4- yks.kh <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

mi foHkkxh; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh]<br />

laxeusj foHkkx]laxeusj<br />

1- laxeusj ‘kgj <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

2- laxeusj rkyqdk <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

3- vdksys <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

4- jktqj <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

mifoHkkxh; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

‘ksoxko foHkkx ‘ksoxko<br />

1- ‘ksoxko <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

2- usoklk <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

3- lksubZ <strong>iksyhl</strong> LVs’ku<br />

4- ikFkMhZ <strong>iksyhl</strong> LVs’ku


dk;kZy;hu Lrj<br />

<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong><br />

vij <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong><br />

<strong>iksyhl</strong> mi <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong> ¼eq[;k-½<br />

dk;kZy; <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong><br />

lgk¸;d ys[kk<strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

y?kqys[<strong>kd</strong><br />

izeq[k fyihd<br />

ofj"B Js.kh fyihd<br />

dfu"B Js.kh fyihd<br />

dk;kZy;hu f'kikbZ


vij <strong>iksyhl</strong><br />

<strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>]vgenuxj<br />

<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong><br />

<strong>iksyhl</strong> mi <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>]<br />

eq[;ky;<br />

<strong>iksyhl</strong> fujh{<strong>kd</strong><br />

lgk-<strong>iksyhl</strong><br />

fujh{<strong>kd</strong>]<br />

<strong>iksyhl</strong> mi<br />

fujh{<strong>kd</strong><br />

<strong>iksyhl</strong><br />

gokynkj<br />

<strong>iksyhl</strong><br />

ukbZd<br />

<strong>iksyhl</strong> f'kikbZ<br />

vij <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>]<br />

Jhjkeiqj


dk;kZy;hu 'kk[kk o R;kaph dkes<br />

¼1½<br />

ys[kk 'kk[kk<br />

Ukako o gq|k dk;Zfooj.k<br />

Izkeq[k fyihd 1 ys[kk ‘kk[skrhy loZ dk;Zlukoj ns[kjs[k Bso.ks<br />

2 <strong>iksyhl</strong> egklapkyd o <strong>iksyhl</strong> egkfujh{<strong>kd</strong> ;kauh ?ksrysY;k okf”kZd<br />

rikl.kh vgokykph iqrZrk dj.ks<br />

3 <strong>iksyhl</strong> v/kh{<strong>kd</strong> ;kaps leosr <strong>iksyhl</strong> Bk.ks]’kk[kk ;kaPkk okf”kZd<br />

rikl.kh vgoky lknj dj.ks<br />

4 <strong>iksyhl</strong> eq[;ky; ;sFkhy jks[kkiky ;kaps ys[;kps fujh{k.k dj.ks<br />

lgk¸;d ys[kk<br />

<strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

jks[kkiky<br />

ojh”B Js.kh fyihd<br />

5 ys[kk ‘kk[ksrhy dfu”V Js.kh fyihd ;kaps nIrj rikl.kh dj.ks<br />

1 okf”kZd vanktirzd r;kj dj.ks<br />

2 vkBekgh lq/kkjhr vanktirzd r;kj dj.ks<br />

3 egkys[k<strong>kd</strong>kj ;kauh ?ksrysY;k ys[kkijh{k.k vgokykph iqrZrk djq.k<br />

vgoky lknj dj.ks rlsp izkjksi ijPNsnkaph iqrZrk dj.k vgoky lknj<br />

dj.ks<br />

4 ekfld fooj.kirz lknj dj.ks<br />

5 vuqnkukckcr rkGesG o irzO;ogkj dj.ks<br />

6 [kpZ esGklac/kh dk;Zokgh dj.ks<br />

1 dks”kkxkj <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh vgenuxj ;kaps dMqu izkIr >kysys /kukns’k<br />

ukasnogh e/;s uksanfo.ks<br />

2 lnjps /kukns’k Hkkjrh; LVsV cWda vgenuxj [kkrsdzaekad<br />

11117718178 e/;s Hkjuk dj.ks<br />

3 lnjps /kukns’k [kkrs dz 11117718178 e/kqu jDde izkIr<br />

>kysuarj lnj ckcrps lac/khrkauk psd @Mh Mh okVi dj.ks<br />

4 ekghrh <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjkr izkIr >kysY;k jdek Hkkjrh; LVsV cWda ‘kk[kk<br />

vgenuxj ;sFks pyukus Hkj.kk dj.ks<br />

5 lsokfuoRr deZpk&;kaps ukos izkIr >kysys /kukns’k gs lac/khr<br />

deZpk&;kal ikBfo.ks dkeh <strong>iksyhl</strong> LVs’kuyk dW’k eseks us ikBfo.ks<br />

6 Ms cqd fyg.ks


jks[kkiky enrful<br />

dfu”V Js.kh fyihd<br />

Ikxkj fcy fyihd 1<br />

dfu”V Js.kh fyihd<br />

Ikxkj fcy fyihd 2<br />

Okjh”V Js.kh fyihd]<br />

dfu”V Js.kh fyihd<br />

Ikxkj fcy fyihd 3<br />

dfu”V Js.kh fyihd<br />

Ikxkj fcy fyihd 3<br />

Eknrful<br />

dfu”V Js.kh fyihd<br />

Ikxkj fcy fyihd 4<br />

XkVfoek fyihd<br />

dfu”V Js.kh fyihd<br />

1 dks”kkxkj <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh ;kaps dMq.k izkIr >kysys /kukns’k okVi uksanogh<br />

e/;s uksanfo.ks<br />

2 /kukns’kkps ,dfrzrjhR;k tqGoktqGo djq.k iksLVs ps ukos fyg.ks<br />

3 fMaekM MzkQV dkeh cWdsayk irz fyg.ks<br />

4 lnj /kukns’kkps jDde okVi dj.ksdkeh <strong>iksyhl</strong> LVs’kuyk jdek<br />

ikBfo.ks dkeh dW’k eseks fyg.ks<br />

5 rlsp jks[kkiky ;kauk dkedktkr enr dj.ks<br />

1 lQkS iksgdkW ;kaps ixkjfcy iqjo.kh ixkj fcy Hkfufu ijrkok@ uk<br />

ijrko fcys o ljasMj fcy r;kj dj.ks<br />

2 Hkfufu varhe izLrko , th eqcabZ ;kauk ikBfo.ks<br />

3 Hkfufu varhe iz/kku fcy r;kj dj.k dks”kkxkjkr ikBfo.ks<br />

4 e;r lQkS iksgsdkW ;kaps lyXu Bso foek ;kstuk izLrko ikBfo.ks fcy<br />

r;kj dj.ks<br />

5 lQkS iksgsdkW o fo/kh <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh ;kaps bUde VWDl QkWeZ r;kj dj.ks<br />

6 fo/kh <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>jh ;kaps ixkj fcy r;kj dj.ks<br />

1 iksuk iksf’k ;kaps njegkps osru fcy r;kj dj.ks ixkj fcy Hkfufu<br />

ijrkok@ uk ijrko fcys o ljasMj fcy r;kj dj.ks<br />

2 iksuk iksf’k ;kaps Hkfufu ijrkok uk ijrkok <strong>vf</strong>xze eatqjhph izdj.ks o<br />

ns;ds r;kj dj.ks<br />

3 lsokfuoRr @ e;r iksfyl deZpk&;kaps Hkfufu iz/kku ns;ds r;kj<br />

dj.ks<br />

4 lsokfuoRr @ e;r dEkZpk&;kaps f’kYyd jtsps ns;ds r;kj dj.ks<br />

5 Bso lYkaXu foek;kstusps izdj.ks o ns;ds r;kj dj.ks<br />

6 Hkfo”; fuokZg fu/kh lnaHkkZr egkys[kkiky ;kaps dMs djko;kpk<br />

irzO;ogkj dj.ks<br />

7 iksfyl deZpk&;kauk R;kaps ixkjkps nk[kys iqjfo.ks<br />

1 fyihd oxhZ; deZpk&;kaps o fcurkjh lans’k foHkkxkps nok[kkuk<br />

deZpkjh ;kaps ,e Vh VsDuhdy deZpk&;kaps ixkj fcy r;kj dj.ks]<br />

2 ojhy loZ deZpk&;kaps iqjo.kh fcys Hkfufu fcys r;kj dj.ks<br />

3 loZ <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh o deZpkjh ;kaps lkIrkghd lqVVhps fcy r;kj dj.ks<br />

1 ixkj fcy fyihd 3 ;kauk enr dj.ks<br />

2 esMhdy fcys r;kj dj.ks<br />

1 oxZ 4 deZpkjh ;kaps ixkj fcys r;kj dj.ks<br />

2 oxZ 4 deZpk&;kaps Hkfo”; fuokZg fu/kh jthLVj fyg.ks fcys r;kj<br />

dj.ks


Ikxkj fcy fyihd 6<br />

dfu”V Js.kh fyihd<br />

Ikzokl HkRrk fyihd<br />

dfu”V Js.kh fyihd<br />

IskU’ku fyihd<br />

dfu”V Js.kh fyihd<br />

dkWUVh tUlh fyihd<br />

dfu”V Js.kh fyihd<br />

3 iksfyl <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh dEkZpkjh ;kaps cf{kl ns;ds r;kj dj.ks<br />

4 lsokfuoRr @ e;r iskfyl <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>jh deZpkjh ;kaps xVfoek ns;d<br />

r;kj djq.k rh dks”kkxkjkrqu ikjhr djq.k ?ks.ks<br />

1 <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>] vIij iksfyl <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>] iksfyl mikf/k{<strong>kd</strong>] iksfyl<br />

fujh{<strong>kd</strong> ] lgk;d <strong>iksyhl</strong> fujh{<strong>kd</strong> iksfyl mi fujh{<strong>kd</strong> ;kaph<br />

ekfld ixkj fcys r;kj dj.ks<br />

2 ojhy <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kaps Hkfufu <strong>vf</strong>rae ijrkok izdj.ks o ijrkok @ uk<br />

ijrkok Hkfufu izdj.ks r;kj dj.ks<br />

3 iksfyl <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh deZpkjh fyihd oxhZ; deZpkjh oxZ 4 deZpkjh<br />

;kaps [kktxh foek ekfld osrukrqu dikr djq.k ,y vk; lh<br />

vkWQhl e/;s tek dj.ks<br />

4 iksfyl <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh ;kaps lefiZr jtsps ns;ds f’kYyd jtk jks[khdj.k<br />

ns;ds r;kj dj.ks<br />

1 iksfyl <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh deZpkjh ;kaph izoklk HkRrk ns;ds @ cnyh ns;ds<br />

r;kj dj.ks<br />

2 ?kj cka/k.kh eksVkj okg.k laxud vxzhe mRlo vxzhe cnkscLr vxzh e<br />

o jtk izokl loyr ns;ds r;kj dj.ks-<br />

1 lsokfuoRr gks.kk&;k iksfyl <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh deZpkjh ;kaph lsokfuoRrhps<br />

izdj.ks egkys[kkiky eqacbZ & 1 ;kaps dMs lknj dj.ks<br />

2 egkys[kkiky eqcbZ ;kaps ‘kh fuoRrh osruklanHkkZr irzO;ogkj dj.ks<br />

3 RkkRiqjrs fuoRrh osru ns;ds minku ns;ds r;kj dj.ks<br />

1 ykbZV fcys VsfyQksu fcys o bZrj loZ lkghR; [kjsnh ckcrph fcys<br />

r;kj djq.k dks”kkxkjkr ikBfo.ks<br />

2 vkgkjHkRrk fcys dSnh HkRrk fcys r;kj dj.ks<br />

3 iksfyl ikVhy ekuk/ku fcys r;kj dj.ks<br />

4 isVªksy fM>sy fcys eksVkj okgu nqjqLrh fcys r;kj djq.k dks”kkxkjkr<br />

ikBfo.ks<br />

5 ostl fcys r;kj dj.ks


¼2½<br />

vkLFkkiuk 'kk[kk<br />

Ukako o gq|k dk;Zfooj.k<br />

Izkeq[k fyihd 1 vkLFkki.kk ‘kk[ksoj fu;rzu<br />

2 iksfyl deZpk&;kaps vkKkadhr d{k<br />

d{k 4-1<br />

Okjh”V Js.kh fyihd<br />

d{k 4-2<br />

dfu”V Js.kh fyihd<br />

d{k 4-3<br />

dfu”V Js.kh fyihd<br />

d{k 4-4<br />

dfu”V Js.kh fyihd<br />

3 okf”kZd ‘ksjs<br />

1 lsok ts”Vrk ;knh r;kj dj.ks<br />

2 gLr ukasn og;k<br />

3 loZlk/kkj.k cnY;k<br />

4 dWT;qyhVh@ <strong>iksyhl</strong> LVs’kups l[;kacG@ ftYg;kps l[;kacG<br />

5 inksUurh<br />

6 inksUurh inkP;k ¼iksuk @ iksg@ lQkS½ fcnq ukekoyh jthLVj<br />

7 vkLFkiuk ‘kk[ksrhy izdj.ks gkrkG.ks o ekghrh<br />

1 vuqdaik izdj.ks gkrkG.ks<br />

2 loZ izdkjps izf’k{k.k<br />

3 ojh”Bkauk ekghrh lknj dj.ks<br />

4 ekghrP;k <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjkckcr ekghrh<br />

5 ojh”Bkauh ?ksrysY;k okf”kZd fujh{k.k rikl.khpk iqrZrk vgoky<br />

6 lsokfuoRr deZpkjh ;kaph ;knh izfl/n dj.ks<br />

7 <strong>iksyhl</strong> Hkjrh<br />

8 <strong>iksyhl</strong> f’kikbZ inkph fcnaq ukekoyh vkn;k;kor Bso.ks ¼d{k 4-1 ps lyXu jkgqu½<br />

9 loZ izdkjP;k izfrfu;qDr;k<br />

1 osru fuPNhrh osru iMrkGuh<br />

2 iksLVokj M;qVh cVoMk rDrk<br />

3 jk”Vªirh ind @iksel lUeku fpUg @vkxkm osruok< ekghrh<br />

4 jks[kkiky fo’ks”k osru ekghrh<br />

5 loZlk/kkj.k cnY;k djhrk enr dj.ks<br />

6 vkarj ftYgk cnyh<br />

1 lQkS @fcurkjh lans’k @ eksVkj ijhog.k foHkkx ;kaps lsokiV o rRlca/khph loZ dkes<br />

2 cDdy dz 1801 rs iq


d{k 4-5<br />

dfu”V Js.kh fyihd<br />

d{k 4-6<br />

dfu”V Js.kh fyihd<br />

d{k 4-7<br />

dfu”V Js.kh fyihd<br />

d{k 4-8<br />

dfu”V Js.kh fyihd<br />

d{k 4-9<br />

dfu”V Js.kh fyihd<br />

1 cDdy ua 1 rs 600 deZpk&;kaP;k vkLFkki.kk fo”k;d loZ izdkjps dkedkt<br />

2 fo’ks”k iquZfoyksdu lferh djhrk ykxukjh ekghrh r;kj dj.ks<br />

3 osru ok


¼3½<br />

i=O;ogkj 'kk[kk<br />

Ukako o gq|k dk;Zfooj.k<br />

dk;kZy;<br />

<strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong><br />

1 vkgkj.k o lforj.k <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

2 dk;kZy;hu Ik;Zos{<strong>kd</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh ] nIrj rikl.kh<br />

3 <strong>iksyhl</strong> egklapkyd ;kaps ijhirzdkr ueqn izek.ks dkedkt o ns[kjs[k<br />

4 <strong>iksyhl</strong> dY;k.k fu/kh rhekgh rikl.kh<br />

Izkeq[k fyihd 1 irzO;ogkj ‘kk[skoj ns[kjs[k<br />

2 okf”kZd iz’kklu vgoky<br />

3 f’<strong>kd</strong>km <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh oxZ 1]2]3 ;kaps izf’k{k.k<br />

4 dk;Z fooj.k xks”kokjk<br />

5 rkjakfdr @ v/kZ’kkldh; jftLVj Bso.ks<br />

6 nSunhu Viky<br />

7 ojh”Bkapk fujh{k.k fVi.kh iqrZrk vgoky<br />

8 ‘kkluk dMqu jkcfo.;kr ;s.kk&;k loZ dk;Zdzekaph ekghrh ladyhr<br />

d#.k lac/khrkl lknj dj.ks<br />

9 iquZjpuk izLrko ns[kjs[k o gkrkG.kh @ ufou iksLVs o nqj{ksrz @ PkkSD;k<br />

iquZjpuk<br />

d{k 1-1<br />

ojh”V Js.kh<br />

fyihd<br />

d{k 1-2<br />

enrful<br />

dfu”V Js.kh<br />

fyihd<br />

10 ekghrh <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kj izdj.ks<br />

1 iksfyl <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh vkLFkkiuk @ izf’k{k.k @izfrfu;qDrh @ vkLFkkiuk<br />

fo”k;d dkes<br />

2 iksfyl <strong>vf</strong>Hk;ksDrk ;kaps jtsps vkns’k<br />

3 <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>jh osruok< vkns’k<br />

1- lsokiqLrdkrhy uksanh vn;k;kor Bso.ks<br />

2- d{k 1-1 ;kauk enrful Eg.kq.k dke igk.ks o Vadyss[ku dj.ks


d{k 1-3<br />

ojh”V Js.kh<br />

fyihd<br />

d{k 1-4<br />

ojh”V Js.kh<br />

fyihd<br />

enrful<br />

dfu”V Js.kh<br />

fyihd<br />

d{k 1-5<br />

dfu”V Js.kh<br />

fyihd<br />

1- oLRzkHkkaMkj lac/kh loZ dkes<br />

2- racq ] jkgqV;k] cWjhxsVl [kjsnh ]fudkeh dj.ks b-dkes<br />

3- okf”kZd xksGhckj ljko<br />

4- ijsM ‘ksjkseksfu;y ijsM<br />

5- Lokarrz fnu ] x.krrz fnu ] 1 es bZ- lktjs dj.ks<br />

6- Eksl dWUVhu o ‘okuiF<strong>kd</strong> lac/khr dkes ] fcurkjh lans’k lkghR; [kjsnh<br />

7- Ikksfyl <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh deZpkkjh dk;ns’khj enr ¼odhy½ fcy eatqj dj.ks<br />

8- DSnh HkRrs VsaMj feVhax e/khy pgkiku fcy eatqjh<br />

9- Hkz”Vkpkj o vkardokn fojks/kh fnu o brj dk;Zdze<br />

10- XkksGhckj ljkoklkBh Qk;jhax jsat vkjf{kr dj.ksckcr irzO;ogkj<br />

11- YkkbZV] ?kjiVVh vkf.k ik.khiVVh ns;ds<br />

12- HkVds dqrzs o ikGho izk.kh lac/kh dkedkt<br />

1- ‘kkldh; bekjr cka/<strong>kd</strong>ke fo”k;d dkes<br />

2- <strong>iksyhl</strong> foHkkxklkBh tehu laiknhr dj.ks<br />

3- iksfyl x`gfuekZ.k o nq#Lrh<br />

4- fdjdksG cka/<strong>kd</strong>ke nq#Lrh<br />

5- lkoZtuhd cka/<strong>kd</strong>ke foHkkxk’kh cka/<strong>kd</strong>ke o nq#Lrh dj.kslac/kh ekx.kh<br />

o ikBiqjkok<br />

6- Qk;jhax jsat lkBh tkxk feGo.ks<br />

7- Vf/<strong>kd</strong>kjh dEZkpkjh ;kauk ‘kklfd; fuokLFkkus okVi@ fjDr d#.k ?ks.ks ]<br />

ykbZVfcys o ?kjHkkMs olqyh izdj.ks<br />

1- dk;kZy; <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>@lggk;d ys[kk <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh @LVsuks 1 o 2 @izeq[k<br />

fyihd @oJsfyihd@dJsfy@dk;kZy;hu f’kikbZ @lQkbZ dkexkj@nthZ<br />

@eksph @esl uksdj@lgk;d Lo;ai<strong>kd</strong>h@oSn;dh; <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh@ulZ<br />

@daikmaMj @okMZ vk;k@Mªslj @fo/kh <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>jh @vaxqyh eqnzk rK<br />

vkLFkkiuk R;kaP;k jtk ]vuq’ks”k cnyh ]frekgh]ekgsokjh] lgkekgh]<br />

fooj.kirzs<br />

2- ‘kLrz ijokuk@ ijehV#e@ fc;jckj @ns’khnkj@ LiksVd inkFkZ@ gkWVsy<br />

@flusek fFk;sVj@isVksyiai@ OghMhvks gkWy@ ldZl@ dje.kqd lac/kh uk<br />

gjdr nk[kyk ns.ks<br />

3- e;r ‘kLRzk ijokuk /kkjdkps ‘kLRzk iksfyl vkjeksjhr tek dj.ks @eqDr<br />

dj.ks


d{k 1-6<br />

dfu”V Js.kh<br />

fyihd<br />

d{k 1-7<br />

dfu”V Js.kh<br />

fyihd<br />

d{k 1-8<br />

dfu”V Js.kh<br />

fyihd<br />

Ikzca/<strong>kd</strong><br />

Okjh”B Js.kh<br />

fyihd<br />

vkod fyihd<br />

dfu”B Js.kh<br />

fyihd<br />

vkod fyihd<br />

dfu”B Js.kh<br />

fyihd<br />

1- iksfyl okgukauk isVªksy@fM>sy o vkWbZyph ns;ds eatqj dj.ks<br />

2- iksfyl okgukaps Vk;jV;qc lqVs Hkkx o nq#Lrh [kjsnhph ns;ds eatqj<br />

dj.ks<br />

3- nqj/ouh ns;ds eatqj dj.ks<br />

4- iksfyl okg.kklac/kkrhy loZ ckcrhrhy ojh”Bka’kh o <strong>vf</strong>/kiR;k[kkyhy<br />

lac/khrk’kh irzO;ogkj<br />

5- nqj/ouh ns;dk lac/kkrhy ekghrh ojh”Bka’kh irzO;ogkj<br />

6- ‘kgj okgrqd lac/kkrhy dkes<br />

7- Vkaxk iklhax<br />

8- Izkalxhd djkjkoj ?ksrYksY;k jk-Ik-ps okg.k fcy<br />

9- Iksfyl nok[kkU;klkBh vkS”k/k iqjoBk ckcr<br />

10- EkksVkj okgu vi?kkr uqdlku HkjikbZ nkO;kps U;k;ky;hu izdj.ks<br />

gkrkG.ks<br />

1- l’kqYd iksfyl cankscLr iqjfo.ks ckcr dkedkt<br />

2- dSnh izdj.k laphr@iWjksy jtk izdj.ks<br />

3- eqnSeky tek dj.ks ckcr<br />

4- iksfyl <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh ;kauk lfoZl fjokWYoj ns.ks ckcr<br />

5- ‘kLrzkps lqVs Hkkx ¼ikVZ vk.k.ks ckcr½<br />

1- iksfyl dY;k.kfu/kh varXkZr pky.kkjs midze<br />

2- iksfyl fdzMk Li/kZk<br />

3- egkjk”Vª iksfyl dqVqac vkjksX; ;kstuk<br />

4- e;r iksfyl deZpkjh @<strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh ;kauk ns.;kr ;s.kkjs lkuqxzg vuqnku<br />

5- f’kMhZ ;sfFky fu;ksthr lkbZ foJkexzg cka/k.ks ckcr<br />

6- f’kMhZ ;sfFky isVkzsy iai lq# dj.ksckcr<br />

7- iksfyl dY;k.k fu/khrq.k ns.;kr ;s.kkjs dtZ<br />

8- oS;Drhd vi?kkr foek ;kstuk eatqjhckcr<br />

9- oalr fdrhZ iksfyl <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh foJkexzgkps [kpkZckcr<br />

iksfyl <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh deZpkjh ;kauk ns.;kr ;s.kkjs iqLrd vuqnkukckcr<br />

1- loZ Viky ekfdZx dj.ks<br />

2- tM laxzg oLrq [kjsnh @ uksanh dj.ks<br />

3- LVs’kujh fo”k;hpk irzO;ogkj o okVi dj.ks-<br />

1- ojh”BkadMhy Viky uksanh dj.ks<br />

1- LFkkfud dk;kZy;<strong>kd</strong>Mqu vkysys loZ izdkjps Viky fLodkj.ks o uksan<br />

d#.k okVi dj.ks


tkod fyihd<br />

dfu”B Js.kh<br />

fyihd<br />

d{k 3-1<br />

ojh”V Js.kh<br />

fyihd<br />

d{k 3-2<br />

dfu”V Js.kh<br />

fyihd<br />

d{k 3-3<br />

dfu”V Js.kh<br />

fyihd<br />

d{k 3-4<br />

dfu”V Js.kh<br />

fyihd<br />

1- loZ izdkjps Viky uksan.kh d#.k lac/khrkauk iksLVk Onkjs o Viky<br />

use.kqdhps deZpkjh ;kaP;k ekQZrhus ikBfo.ks<br />

¼4½<br />

vtZ ‘kk[kk<br />

1- ojh”BkadMhy loZ vtZ iksel @ ‘kklu ;kapsdMhy vtZ vgoky ikBfo.ks<br />

2- yksdizrhfu/kh @ yksd’kkgh nhu vtZ pkSd’kh o vtZ vgoky ikBfo.ks<br />

1- Jhjkeiqj o laxeusj foHkkx<strong>kd</strong>Mhy vtZ Pkksd’kh o fuxZrh dj.ks<br />

2- Mhlh,e ;kapsdMhy vtZ pkSd’kh o fuxZrh dj.ks<br />

1- dtZr foHkkx ‘ksoxko foHkkx o dksijxko foHkkx<strong>kd</strong>Ms vtZ pkSd’kh o<br />

fuxZrh dj.ks<br />

2- ftYgk <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh ;kapsdMhy vtZ pkSd’kh o vgoky ikBfo.ks<br />

1- uxj ‘kgj o uxj <strong>xzkeh</strong>.k foHkkx<strong>kd</strong>Mhy vtZ pkSd’kh o fuxZrh<br />

2- LFkkfud ‘kk[kk vtZ pkSd’kh o fuXkZrh<br />

3- LkSfud dk;kZy;<strong>kd</strong>Mhy vtZ pkSd’kh o vgoky ikBfo.ks


efgyk lqj{kk foHkkx]vgenuxj<br />

vgenuxj ;sFks efgyk lqj{kk iF<strong>kd</strong>ke/;s [kkyhy izek.ks efgyk <strong>iksyhl</strong> deZpkjh<br />

dke igkr vkgsr<br />

l|k efgyk foHkkxkr 1 efgyk lgk-<strong>iksyhl</strong> mi fujh{<strong>kd</strong>] 1 efgyk <strong>iksyhl</strong> ukbZd<br />

o 1 efgyk <strong>iksyhl</strong> f'kikbZ ;k foHkkxkps dke igkr vkgs-<br />

egkjk"Vz 'kklukP;k fu.kZ;kuqlkj gk d{k LFkkfud xqUgs 'kk[kk]vgenuxj ;kaps'kh<br />

layXu dj.;kar vkyk vkgs-<br />

dk;Zi/nrh %&<br />

efgyk lqj{kk foHkkxkph dk;Zi/nrh o mf|"Vs %&<br />

1½njegk vgenuxj ftYg;krhy <strong>iksyhl</strong> LVs'ku dMqu efgyk vR;kpkjkckcr ekfgrh<br />

xksGk d#u ofj"Bkauk lknj dj.ks-<br />

2½os';k O;kolk;kyk vkGk ?kky.kslkBh dslsl dj.ks-<br />

3½cky xqUgsxkjkl vkGk clkok Eg.kqu R;kapsoj y{k nsoqu dke dj.ks-<br />

4½ efgyk vR;kpkjk laca/kh LFkkfud o ofj"B vtZ rlsp ;s.kk&;k vtkZph pkSd'kh dj.ks-<br />

5½njegk efgyk lkekthd feVhax ?ksoqu ;s.kk&;k rdzkjhps fuokj.k dj.ks-<br />

6½tujy M;qVh rlsp cankscLr dj.ks-<br />

mf|"Vs %&<br />

1½xfjc efgykauk o frP;k ukrsokbZdkauk dksVkZr tkoqu ofdaykapk [kpZ o dksVZ lquko.khpk<br />

foyac ;kiklqu eqDrh ns.ks-<br />

2½fookghr efgyk o frpk irh ;kaP;kiklqu fdjdksG dkj.kko#u gks.kkjs HkkaM.ks o<br />

R;kaP;kiklqu gks.kkjs ?kVLQksV ;koj efgyk lqj{kk foHkkxkOnkjs ppkZ ?kMoqu R;kaP;kr<br />

le>ksrk ?kMoqu R;kapk lalkj lqjGhr gks.;kl enr dj.ks-<br />

3½efgyk lqj{kk foHkkx<strong>kd</strong>Mqu xfjc ]vukFk efgyk ;kauk foukoayc lsok o rkRdkG enr<br />

iqjfo.ks-


eksVkj ifjogu foHkkx]vgenuxj<br />

<strong>iksyhl</strong> fujh{<strong>kd</strong>] 1½eksVkj ifjogu <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh gs R;kaph tsFks fu;qDrh vkgs-rsFkhy ftYgk<br />

eksVkj ifjogu foHkkxkps FksV izHkkjh <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh vlrhyfoHkkx]<br />

2½rs iz'kklfd; ckcrhr <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>]vgenuxj ;kaP;k<br />

vgenuxj fu;a=.kk[kkyh vlrhy vkf.k rka=hd ckcrhr <strong>iksyhl</strong> mi<br />

;kaps drZO;s egkfujh{<strong>kd</strong>]eksVkj ifjogu ]iq.ks ;kaP;ka fu;a=.kkr vlrhy-<br />

3½R;kaP;k izHkkjkrhy loZ okgukaP;k v/kqu e/kqu iq.kZ rikl.kh djhrk<br />

vkf.k 'kD;rksoj usgehp okgus lqLFkhrhr Bso.;kl tckcnkj<br />

vlrhy-<br />

4½R;kaP;k izHkkjke/khy [kkyhy loZ 'kk[kkaoj rs fu;a=.k Bsoqu ns[kjs[k<br />

djrhy-<br />

1-okgrqd<br />

2-nq#Lrh vkf.k ifjj{k.k<br />

3-HkkaMkjkpk O;ogkj ¼isVzksy ]vkWby vkf.k oax.k o lqVs Hkkx b-½<br />

4-eksVkj ifjogups fofo/k <strong>vf</strong>Hkys[k Bso.ks-<br />

5-iz'kklfd;<br />

5½R;kaP;k izHkkjkrhy eksVkj ifjogu foHkkxkph rikl.kh ofj"Bkauh<br />

dj.;klkBh t#j rh O;oLFkk rs djrhy vkf.k loZ HkkaMkj][krok.kh<br />

¼ystj½vkf.k brj eksVkj ifjogu <strong>vf</strong>Hkys[k v|kor Bsorhy ]rlsp rs<br />

t#j rh dkjokbZ djrhy]lqpuk vkf.k rikl.kh fVIi.khph iqrZrk<br />

djhrhy-<br />

6½R;kaP;k dfu"B deZpk&;kauk ;ksX; izdkjs drZO; okVi dsys tkrs<br />

;kckcr rs [kk=h djrhy vkf.k R;kap dk;Z{kerk o f'kLr jk[krhy-<br />

7½<strong>vf</strong>u;ehrrk]csf'kLr okgukapk xSjokij vi?kkr b-ckcrph izdj.ks<br />

rs u pqdrk vkiY;k ofj"B <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh ;kaP;k fun'kZukl vk.kqu nsrhy<strong>iksyhl</strong><br />

fujh{<strong>kd</strong>]eksVkj ifjogu foHkkx ;kaP;k <strong>vf</strong>/kiRR;k[kkyh<br />

[kkyhy deZpkjh dke djrkr-<br />

1½eksVkj ifjogu Ik;Zos{<strong>kd</strong><br />

2½<strong>iksyhl</strong> gokynkj pkyd ;ka=hdh ¼esdWfud½<br />

3½ftYgk <strong>iksyhl</strong> gokynkj ;ka=hdh vFkok okgu tksMkjh<br />

4½pkyd f'kikbZ<br />

eksVkj ifjogu foHkkx] vgenuxj dMhy okgukaph lejh<br />

dkj ftIlh vksehuh fti yk- eksBh Vzd okWVj dzsu eksVkj<br />

vWC;qyUl OgWu okgus VWadj lk;dy<br />

5 -- -- 51 13 11 -- 1 -- 122


<strong>iksyhl</strong> eq[;ky;]vgenuxj<br />

jk[kho <strong>iksyhl</strong> fujh{<strong>kd</strong> eqacbZ <strong>iksyhl</strong> fu;ekoyh ifjf'k"V &4 fu;e dzekad 6 izek.ks<br />

<strong>iksyhl</strong> eq[;ky;kps dke dk; vlrs o eq[;ky;kpk izeq[k gs<br />

jk[kho <strong>iksyhl</strong> fujh{<strong>kd</strong> fdaok jk[kho <strong>iksyhl</strong> mi fujh{<strong>kd</strong> ;k inkps<br />

<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh fu;qDr vlrkr-<br />

jk[kho <strong>iksyhl</strong> fujh{<strong>kd</strong> gs <strong>iksyhl</strong> fu;ekoyh Hkkx &3 fu;e<br />

395]397 vUo;s gR;kj nk#xksGk lqfLFkrhr o dkGth ?ks.ks rlsp<br />

<strong>iksyhl</strong> fu;ekoyh Hkkx & 2 fu;e 17 o #y ua-31] 32] 134]<br />

520 ;k izek.ks dk; dke djrkr- R;kr ijsM vk;ksthr dj.ks<br />

eq[;ky;kps dkedktkoj ns[kjs[k dj.ks bR;knh dkes vlrkr o<br />

jk[kho <strong>iksyhl</strong> fujh{<strong>kd</strong> ;kaps enrful [kkyhy izek.ks vlrkr fdao<br />

rs useq '<strong>kd</strong>rkr-<br />

1½jk[kho <strong>iksyhl</strong> mi fujh{<strong>kd</strong><br />

2½daiuh vkWMZyh ¼jk;Vj gokynkj½<br />

3½HkkaMkjiky<br />

4½esl eWustj<br />

5½ykbZu lktZaV<br />

6½gtsjh ekLrj<br />

7½'kL=kxkj izeq[k<br />

8½vk;q/khd dk;Z'kkGk<br />

9½<strong>iksyhl</strong> eksVkj ifjogu foHkkx<br />

10½jks[kkiky ¼ofj"B fyihd½<br />

11 esl fyihd ¼dfu”B Js.kh½<br />

12½izf'k{<strong>kd</strong><br />

13½lkeqxzh izeq[k<br />

14½cWaUM<br />

15½/kksch<br />

16½eksph<br />

17½Ugkoh


<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>]vgenuxj<br />

<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh @ deZpkjh rlsp dk;kZy;hu deZpkjh ;kaps osrukckcrph ekfgrh<br />

v-dz- inuke osruJs.kh<br />

1 <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong> 12000&375&16500<br />

2 vij <strong>iksyhl</strong> v/kh{<strong>kd</strong> 10000&325&15200<br />

3 <strong>iksyhl</strong> mi <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong> 8000&275&13500<br />

4 <strong>iksyhl</strong> fujh{<strong>kd</strong> 7450&225&11500<br />

5 lgk-<strong>iksyhl</strong> fujh{<strong>kd</strong> 6500&200&10500<br />

6 <strong>iksyhl</strong> mi fujh{<strong>kd</strong> 5500&175&9000<br />

7 lgk-<strong>iksyhl</strong> mi fujh{<strong>kd</strong> 4500&175&7000<br />

8 <strong>iksyhl</strong> gokynkj 4000&100&6000<br />

9 <strong>iksyhl</strong> ukbZd 4000&100&6000<br />

10 <strong>iksyhl</strong> f'kikbZ 3200&85&4900<br />

11 izeq[k ;a= pkyd 4500&125&7000<br />

12 vaxqyh eqnzk rK 5500&175&9000<br />

13 QksVks xzkQj 5500&175&9000<br />

14 jsMh;ks eWdsfud 4500&125&7000<br />

15 ;a= pkyd 4000&100&6000<br />

16 deZ'kkGk enruhl 2750&70&3800&75&4500<br />

dk;kZy;h <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh @deZpkjh<br />

17 y?kqys[<strong>kd</strong> 7450&225&11000<br />

18 dk;kZy; <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong> 5500&175&9000<br />

19 izeq[k fyihd 5000&150&8000<br />

20 ofj"B Js.kh fyihd 4000&100&6000<br />

21 dfu"B Js.kh fyihd 3050&75&3950&80&4590<br />

22 dk;kZy;hu f'kikbZ 2250&55&2660&3200


<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>]vgenuxj<br />

fo"k;%& ijokU;kph ekfgrh-<br />

<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong> dk;kZy;k rQsZ dqBY;kgh izdkjps ijokus fnys tkr ukghdsoG<br />

ukgjdr nk[kys fnys tkrkr-


<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>]vgenuxj<br />

fo"k;%& tursyk ekfgrh miyC/k d#u ns.kslkBh yk;czjhph lqfo/kk<br />

miyC/k d#u ns.ksckcr-


<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>]vgenuxj<br />

fo"k;%& brj foghr ueqU;krhy ekfgrh-<br />

ojhy eWU;qvy e/khy ekfgrh osGksosGh ;kiq


dsanzh; ekfgrhpk <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kj <strong>vf</strong>/kfu;e&2005<br />

<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>]vgenuxj<br />

dsanz 'kklukP;k <strong>vf</strong>/kfu;ekrhy dye 5¼2½uqlkj lgk¸;d 'kklfd; ekfgrh<br />

<strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh ;kaP;k fu;qDR;k dj.;kph dk;Zokgh rkrMhus iq.kZ dj.ksckcr vkns'khr dj.;kar<br />

vkY;kus [kkyhy izek.ks lnj 'kklu ifji=dkP;k vuq"kaxkus vgenuxj ftYgk <strong>iksyhl</strong><br />

foHkkxklkBh [kkyh ueqn dj.;kar vkysY;k mi foHkkxh; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh]<strong>iksyhl</strong> mi<br />

<strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong> ¼eq[;ky;½]vgenuxj ;kaph mi foHkkxkuqlkj 'kklfd; ekfgrh <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

Eg.kqu fu;qDrh dj.;kar ;sr vkgs-R;akps <strong>vf</strong>ify; <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh Eg.kqu infl/n vij <strong>iksyhl</strong><br />

<strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>]vgenujxj gs vlrhy -<br />

vdz dk;kZy;kps<br />

uko<br />

1- Ikskfyl<br />

<strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong><br />

vgenuxj<br />

Lkgk;d ekghrh <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kps<br />

inuke<br />

Ikskfyl <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong> dk;kZy;<strong>kd</strong>jhrk<br />

dk;kZy; <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong><br />

vgenuxj ‘kgj foHkkx<br />

1- iksfu dksrokyh iksLVs<br />

2- iksfu rksQ[kkuk iksLVs<br />

3- liksfu dWEi iksLVs<br />

Ukxj <strong>xzkeh</strong>u mifoHkkx<br />

1- iksfu ikjusj iksLVs<br />

2- iksfu ,evk;Mhlh iksLVs<br />

3- iksfu uxj rkyqdk iksLVs<br />

dksijxko foHkkx<br />

1- iksfu dksijxko iksLVs<br />

2- iksfu jgkrk iksLVs<br />

3- iksfu f’kMhZ iksLVs<br />

4- liksfu yks.kh iksLVs<br />

Ekkghrh<br />

<strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kps<br />

inuke<br />

Ikskfyl<br />

mi<strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong><br />

eq[;ky;<br />

Lkgk;d iksfyl<br />

<strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong> uxj<br />

‘kgj foHkkx<br />

vgenuxj<br />

mifoHkkxh;<br />

iksfyl <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

uxj <strong>xzkeh</strong>u<br />

mifoHkkxh;<br />

iksfyl <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

dksijxko<br />

foHkkx dWEi<br />

f’kMhZ<br />

<strong>vf</strong>iyh;<br />

<strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kps<br />

inuke<br />

vij iksfyl<br />

<strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>] vge<br />

nuxj


Jhjkeiqj mi foHkkx<br />

1- iksfu Jhjkeiqj ‘kgj iksLVs<br />

2- iksfu Jhjkeiqj rkyqdk iksLVs<br />

3- iksfu jkgqjh iksLVs<br />

‘ksoxko mifoHkkx<br />

1- iksfu ‘ksoxko iksLVs<br />

2- iksfu usoklk iksLVs<br />

3- iksfu ikFkMhZ iksLVs<br />

4- liksfu lksubZ iksLVs<br />

Lakxeusj mifoHkkx<br />

1- iksfu laxeusj ‘kgj iksLVs<br />

2- iksfu laxeusj rkyqdk iksLVs<br />

3- iksfu vdksyk iksLVs<br />

4- liksfu jktqj iksLVs<br />

dtZr mifoHkkx<br />

1- iksfu dtZr iksLVs<br />

2- iksfu tke[ksM iksLVs<br />

3- iksfu Jhxkasnk iksLVs<br />

mifoHkkxh;<br />

iksfyl <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

Jhjkeiqj foHkkx<br />

Jhjkeiqj<br />

mifoHkkxh;<br />

iksfyl <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

‘ksoxko foHkkx<br />

‘ksoxko<br />

mifoHkkxh;<br />

iksfyl <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

laxeusj foHkkx<br />

laxeusj<br />

mifoHkkxh;<br />

iksfyl <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

dtZr foHkkx<br />

dtZr


Ekkghrhpk <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kj& <strong>vf</strong>/kfu;e 2005 ¼vgenuxj <strong>iksyhl</strong> foHkkx½<br />

<strong>vf</strong>iyh; <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

v-u- ftYg;kps uko <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kps uko o gqnnk Qksu ua ‘ksjk<br />

1 vgenuxj Jh lat; HkkLdj njkMs<br />

vij <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>]<br />

0241@2416101<br />

vu<br />

Ekkghrh <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

foHkkxkps uko <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kps uko o gqnnk Qksu ua ‘ksjk<br />

1 Ikskfyl eq[;ky; Jh lqgkl jktkjke jk.ks iksfyl 0241@2416104<br />

vgenuxj mi<strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>¼eq[;k½<br />

2 mifoHkkxh; Jh lat; HkkLdj njkMs 0241@2416106<br />

<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh lggk;d iksfyl<br />

uxj ‘kgj <strong>vf</strong>/k{<strong>kd</strong>¼Hkkiksls½<br />

3 mifoHkkxh; Jh lanhi jktkjke MksbZQksMs 241@2416108<br />

<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

uxj <strong>xzkeh</strong>u<br />

mifoHkkxh; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

4 mifoHkkxh; Jh Mh ,e xk;dokM<br />

02429@223566<br />

<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

‘ksoxko<br />

mifoHkkxh; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

5 mifoHkkxh; Jh lanhi lq[kkuan tk/ko 02489@222334<br />

<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

dtZr<br />

mifoHkkxh; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

6 mifoHkkxh; Jh ch th ;’kksn<br />

02423@555133<br />

<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

dksijxko<br />

mifoHkkxh; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

7 mifoHkkxh; Jh lqHkk”kpanz f’kokth cqjls 02422@221617<br />

<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

Jhjkeiqj<br />

mifoHkkxh; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

8 mifoHkkxh; Jh lqHkk”kpanz f’kokth cqjls 02425@225901<br />

<strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

laxeusj<br />

mifoHkkxh; <strong>iksyhl</strong> <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh


Lkgk;d ekghrh <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>kjh<br />

vu- <br />

Ikksfyl LVs’kups uko <strong>vf</strong>/<strong>kd</strong>k&;kps uko o gqnnk Qksu ua ‘ksjk<br />

1 dksrokyh Iksk-fu- fot;flax ekuflax iokj 0241@2416117<br />

2 RkskQ[kkuk Iksk-fu- e/kqdj nks?kq fude 0241@2416118<br />

3 Ukxj rkyqdk Lk-iks-fu- ‘ks[k ‘kCchj nkmn 0241@2416122<br />

4 fHkaxkj dWEi Lk-iks-fu- lkbZukFk jkejko Bksacjs 0241@2416121<br />

5 ,evk;Mhlh Lk-iks-fu-izdk’k fuo§Rrh [kkaMsdj 0241@2416123<br />

6 Ikkjusj iks-fu- jktsanz okeu llk.ks 02488@221533<br />

7 dtZr iks-fu- jktsanzflax ukjk;.kflax gtkjs 02489@222333<br />

8 Tkke[ksM iks-fu- dSykl fuo§Rrh xkoMs 02421@221033<br />

9 Jhxksank iks-fu-egknso ukenso pOgk.k 02487@222333<br />

10 Lkaxeusj ‘kgj iks-fu- oalr x.kir rkacs 02425@225333<br />

11 Lkaxeusj rkyqdk iks-fu- v’kksd jk/kkfdlu vkeys 02425@225433<br />

12 Jhjkeiqj ‘kgj iks-fu-‘kadj dzz”.kk tk/ko 02422@222666<br />

13 Jhjkeiqj rkyqdk iks-fu-v#.k y{e.k tkuksjdj 02422@222333<br />

14 jkgqjh iks-fu-eq[rkjvyh esgcqc ckxoku 02426@232433<br />

15 ‘ksoxko iks-fu-HkkLdj nsoq iokj 02429@221233<br />

16 Uskoklk iks-fu-iaMhr xkso/kZu dsanzs 02427@241233<br />

17 LkksubZ Lk-iks-fu-lat; fHkkek’kadj fgckjs 02427@231533<br />

18 IkkFkMhZ iks-fu-fnyhi rqdkjke dqjkoGs 02428@222333<br />

19 jkgkrk iks-fu-<strong>vf</strong>uy ukjk;.k lkaMHkksj 02423@242233<br />

20 Ykks.kh Lk-iks-fu-izHk<strong>kd</strong>j [kaMsjko ?kkMxs 02422@273433<br />

21 f’kMhZ iks-fu-uoyukFk y{e.k rkacs 02423@255133<br />

22 dksijxko iks-fu-‘ks[k ‘kkSdr vyh 02423@222333<br />

23 vdksys Lk-iks-fu-gsear dY;k.k lkseoa’kh 02424@221333<br />

24 jktqj Lk-iks-fu-nsfonkl dkf’kukFkjko ‘ksGds 02424@251033

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!