Juan Béjar Juan Béjar - thomas punzmann gallery

Juan Béjar tegenover Juan Béjar
Miguel Ramos Morente
Dutch translation: Maria Engelina Antonia Heemskerk
Sommige kunstenaars lijken hun inspiratie louter en alleen te
vinden in de oude, grote meesters uit onze kunstgeschiedenis.
Anderen filteren deze invloeden door - en vullen ze aan met hun
eigen ervaring. Juan Béjar is veel meer iemand die in zijn werk
ook zichzelf laat zien, die zich blootgeeft, dan een van diegenen
die alleen maar drinken uit de bronnen van de vereerde meesters
en zich luidkeels uitroepen tot hun enige erfgenamen.
Het werk van Béjar is gebaseerd op een inzicht in de wereld en
de gebeurtenissen, en de compassie en bezorgdheid die uit zijn
werk spreken, wijzen op een kunstenaar die oprecht geïnteresseerd
is in alle aspecten van het leven. Juan Béjar zoekt in zijn
werk naar een sfeer van intimiteit. Hij graaft diep in zijn eigen
twijfels en wensen, net zolang totdat hij een vloeiende stroom
vindt waarmee hij ons in een mysterieus, gastvrij en eenzaam
gebied brengt.
Achter de zekerheden die men ziet, verbergen zich talloze meespelende
symbolische, allegorische en kunstzinnige lagen. Zijn
schilderwerken zijn verbazingwekkend, intrigerend, gedenkwaardig.
Wij staan voor een prachtig en overrompelend oeuvre. Het
werk van Béjar is diepgravend als de mysteries van Nietsche. Zijn
persoonlijke en creatieve levensloop is het verhaal van een voorbeeldig
samenspel tussen de schilderkunst en de waarheid.
Beïnvloed door het diepe wezen van de schilderkunst, sober,
warm, altijd mysterieus in zijn intense tederheid, gevormd door
een lange weg van emoties en een geestelijke rijpheid die rijk
is aan beelden, geeft Juan Béjar het evenwicht weer van een
persoon die zich begeeft in de diepe, beeldende talen. Zijn werk
bevindt zich tussen overheersend zwart en de grote stilte en onthult
een niet aflatende melancholie en tragische blikken die een
dramatische ontroering over de wereld tonen.
Béjar, met zijn altijd aanwezige menselijke angst, verdiept zich
als het ware in de pijn van de schilderkunst, de pijn die bepaald
wordt door het leven. Een stille, vruchtbare pijn. De kunstenaar
nodigt ons uit om binnen te treden in zijn wereld, een wereld die
zich afspeelt tussen droom en werkelijkheid en
die ervoor zorgt dat de toeschouwer gewend raakt aan de onrust,
daar waar de ruimte ligt die de slaap van het waken scheidt. Zijn
figuren lijken te zijn aangeraakt door het licht van een ander
soort ster en zij zijn dragers van een geheim dat moeilijk te delen
is. Door de kracht van de gevoelens die zij uitstralen vullen ze
onze blik met vele indrukken. Zij roepen angst op, zij intrigeren
en fascineren. In Béjar’s schilderwerken vindt men een vreemd
soort samengaan van naïviteit, ontzetting en verbijstering.
Zo bezien legt Béjar het kunstmatige, het gemaakte, van het
traditionele schoonheidsideaal bloot. Hij dwingt ons tot nadenken
over de werkelijkheid van het zien en over de daad van het
kijken, het gezichtsveld en de ‘objectieve’ blik. Een wankel even-
wicht tussen schoonheid en transcendentie, tussen gedachte en
emotie.
Juan Béjar maakt een verfijnde en harmonische oefening van
zijn werken. Hij toont een geweldig gevoel voor compositie,
is kwistig met techniek en kwaliteit, beslist met uiterste zorg
over het gebruik van verflagen en vernis. Nooit star, altijd weer
anders. In zijn nieuwe werk bijvoorbeeld, tentoongesteld bij
Contempo in Rotterdam, verrast de nieuwe werkwijze die hij in
het landschap toepast.
Wat ons ook opvalt is de centrale plaatsing van zijn onderwerpen
en het oppervlak dat hij onderwerpt aan verschillende intensiteiten
en gelaagdheid van materie. Daardoor gunt hij ons een blik
op de buitengewone capaciteit van zijn steeds weer karakteristieke,
esthetische vindingrijkheid.
De kunstschilder steekt niet onder stoelen of banken dat hij gefascineerd
is door de oer-Spaanse portretten die Goya, Solana en
Zuloaga ons nalieten en door andere werken die de religie en het
hof tot onderwerp hadden, en die ontstaan zijn uit de fantastische
genialiteit van Velázquez, Zurbarán, Murillo en Carreño en
andere grote Spaanse meesters. Daarnaast laat hij laat merken
ook een groot bewonderaar te zijn van de Amerikaanse naïeve
schilderkunst; deze kunstwerken van de 19de eeuw zijn van een
onvoorspelbare, verontrustende eenvoud. De wonderlijke kracht
van deze schilderwerken straalt een soort creatieve onschuld uit.
Béjar, aangemoedigd door de ‘vruchtbare eenzaamheid’ zoals we
die vinden bij Kafka, toont ons de beelden die dromen oproepen,
de uitgestrekte duisternis van de angst, de verstikkende rust van
de smart. Béjar benoemt de kern van pijn, de dwalende tuinen
en de onontkoombare ineenstorting die onderdeel zijn van de
‘condition humaine’. Een spiraal van stilte omringt de gebroken
wolken van de dromen en overstroomt het voorgevoel van de
herfst, het stadsrumoer achter zich latend.
Langs de snelwegen van zijn schilderstukken gaan stille figuren
voorbij, versies van een mensensoort die vervormd op
ons overkomt. Onbeschrijflijke types, die de grenzen van hun
heupen onderzoeken, versteld door de extreme blankheid van
hun dijen. Verontrustende borsten van maagden, gehuld in oud
goud en lichtgevende transparantie. Enorm grote ogen, gestrand
in de ontsteltenis van hun eigen verlorenheid en nu van iedere
waarneembare uitdrukking ontdaan. Handen die bevriezen door
afwezigheid, rode lippen die je naam lijken uit te spreken terwijl
ze met een soort schreeuw bij je binnendringen. Verbazingwekkende
grijpende vingers, lichtvlagen, bevroren hoeken, verwarde
jasmijnen, sinaasappels, viooltjes,kersen, uitlopers van planten
die ontspruiten als een haardos in groen vocht.
De kunstenaar ontlaadt zich als het ware in elk van zijn schilderijen,
omgeven door landschappen gebroken door het gesuis van
verdriet, vogels die vergeten zijn te vliegen, katten betrapt op
hun ontheemdheid, verstrikte sprinkhanen, verre achtergronden,
bijen, gestrande insecten, vlinders, wurgslangen, blauw gekleurde
bloemen, linten, tule, hoepels, diabolo´s, delen van ongastvrije
verlaten stations, witte laarsjes voor voeten die nooit het verse
gras zullen betreden.
Hij heeft een koninkrijk opgericht in een delirium van vormen,
bewoond door een koor van wezens die Béjar doet herleven in
elk van zijn schilderijen en die hij omarmt met een stortvloed van
verwarring, een zoete ‘regenval’ van verschijningen, die niets
doet ontkiemen op de bodem van zijn werken en die het kantwerk
van de dames, die er in voorkomen, niet doordrenkt. Het is
Béjar die iedere morgen opnieuw de wereld uitvindt vanuit een
gele onderzeeër. Alles wat deze kunstenaar van de stilte heeft
uitgebeeld is als een liefdesgedicht. Prachtige, onmetelijke poëzie
die zijn weerga nauwelijks kent.
Het is Béjar die creeërt, Béjar die wroet in de wond. Béjar die
naar de onderwereld afdaalt, naar de hel opstijgt. Béjar die vliegt
in de onzichtbare, ondoordringbare nacht. Het is de afwezige Béjar,
die wij niet zien als we hem ontmoeten en spreken. De Béjar
die droomt over velden van saffraan, Béjar die naar pinguïns kijkt,
die twijfelt, die weerkeert. Het is de Béjar die zich een weg baant
door de mist, Béjar met zijn hart op een presenteerblad, Béjar in
een groene auto. Het is Juan Béjar tegenover Juan Béjar.