อ่านต่อ...

การศึกษาซากสุกรเพื่อการศึกษาวิจัย
กมล ฉวีวรรณ
ศูนยวิจัยและบํารุงพันธุสัตวนครราชสีมา
การศึกษาซากสุกรเปน การศึกษาสวนประกอบตางๆของสุกรหลังจากชําแหละ การศึกษาคุณภาพเนื้อ และ
คุณภาพซาก เพื่อใชในการประเมินซากของสุกรเพื่อวัตถุประสงคตางๆ เชน ใชประเมินความกาวหนาการพัฒนา
ปรับปรุงพันธุ ประเมินคุณภาพซากสําหรับการบริโภค การกําหนดมาตรฐานของเนื้อสัตว เปนตน โดยในการศึกษา
ซากประกอบดวยขั้นตอนตางๆดังตอไปนี้
ขั้นตอนกอนศึกษาซาก
กอนศึกษาซากสุกรตองอดอาหารสุกรกอนอยางนอย 12 ชม. เพื่อไมใหมีอาหารตกคางอยูในระบบทางเดิน
อาหาร น้ําหนักของสุกรกอนฆาจะเปนน้ําหนักที่ใกลเคียงน้ําหนักของสุกร นําสุกรไปชั่งน้ําหนักกอนที่จะนําไป
ศึกษาซาก ซึ่งเปนน้ําหนักมีชีวิตหรือน้ําหนักกอนฆา (Live weight หรือ Slaughter weight)
การฆาสุกร
1. การทําใหสุกรสลบโดยการช็อตดวยกระแสไฟฟา
กอนฆาสุกรจะตองทําใหสุกรสลบดวยวิธีช็อตไฟฟา ดวยเครื่องช็อตไฟฟา (Electrical stunning instrument)
ที่กระแสไฟฟา 220 โวลต
2. การฆาสุกรและแทงคอเพื่อเอาเลือดออก
ทันทีที่สุกรสลบ นําโซผูกมัดแขงหลังขางใดขางหนึ่งแขวนกับรอกไฟฟา จากนั้นดึงตัวสุกรขึ้นใหพนจาก
พื้น เมื่อแขวนสุกรพนจากพื้นดีแลวจึงแทงคอดวยมีดปลายแหลมขนาดยาว 6-7 นิ้ว ที่ตําแหนงบริเวณกึ่งกลางอก ใต
ยอดอกลงมาประมาณ 2-3 นิ้ว โดยใหปลายมีดแทงชี้ขึ้นไปทางดานบนในทิศทางทางดานหางอยางรวดเร็ว บิดปลาย
มีดเล็กนอยจากนั้นดึงมีดออกมา มีดจะตัดเสนเลือดดํา (Jugular vein) และเสนเลือดแดง (Carotid artery) เพื่อให
เลือดไหลออกจากรางกายมากที่สุด
3. การลวกน้ํารอนและขูดขน
เมื่อเลือดออกจากรางกายสุกรหมดแลว ลดซากสุกรลงมาที่เครื่องขูดขน ซึ่งมีน้ําอุนที่อุณหภูมิเหมาะสําหรับ
การขูดขน ประมาณ 60-65 °ซ ระวังอยาใหน้ํารอนหรือเย็นเกินไป กรณีที่น้ําเย็นเกินไปจะขูดขนไดยาก ทําใหหนังมี
ตําหนิได แตถาน้ํารอนเกินไปจะทําใหความรอนสูงซึมเขาไปใน Hair follicle เร็ว ทําใหโปรตีนภายในเกิดการ
แข็งตัว (Coagulate) สงผลใหขนยึดติดแนนมากขึ้นทําใหขูดขนไดยาก ซึ่งเครื่องขูดขนจะประกอบดวยมอเตอร
ไฟฟาแกนกลมขนาดเสนผาศูนยกลางประมาณ 4 ฟุต รอบๆ แกนจะติดแผนขูดขนซึ่งเปนแผนยางที่คอนขางแข็ง ดัง
ภาพที่ 1 เมื่อเปดสวิทซเครื่องขูดขน แกนเครื่องจะหมุนใหแผนขูดขนซากนานประมาณ 2-4 นาที เมื่อเห็นวาสะอาด
ดีขูดขนออกหมดแลว นําซากขึ้นแขวนบนรางแขวนซากโดยใชตะขอเกี่ยวที่เอ็นรอยหวาย (Achilles tendon) บริเวณ

ขาหลัง จากนั้นขูดขนที่เหลือบริเวณ หัว ซอกขาหนา-หลัง และลําตัวใหเรียบรอยดวยมีดที่มีความคมมากหรือมีด
โกน (วโรชา จําปารัตน)
ภาพที่ 1 เครื่องขูดขนสุกร
4. ตัดแยกหัวและเปดซาก
ใชน้ําเย็นลางซากใหสะอาดกอนตัดหัวแยกออกจากสวนลําตัว โดยใชมีดเลาะกระดูกแทงเขาที่ทายทอยตรง
รอยตอกะโหลกศีรษะกับกระดูกคอ จากนั้นใชมีดควานมาตามกระดูกขากรรไกรจนรอบคอ ตัดแยกหัวออก และ
เปดซากโดยใชมีดควานรอบชองทวาร เพื่อใหกลามเนื้อที่ยึดรอบๆ ชองทวารหลุดออกใหหมด จากนั้นใชมีดผา
กลางระหวางขาหลังทั้งสอง ดังแสดงในภาพที่ 2 ระวังอยาใหปลายมีดทิ่มทะลุอวัยวะภายในชองทอง ใชมีดเลาะเอา
อวัยวะออกจากชองทองอยางเบามือ เวนสวนของไตและมันเปลวใหติดอยูกับซาก แยกอวัยวะภายในสวนตางๆ
นําไปชั่งน้ําหนัก
การศึกษาซากสุกรเพื่อการศึกษาวิจัย 2

ภาพที่ 2 ขั้นตอนการตัดแยกหัวและเปดซาก
5. การผาซาก
ลางทําความสะอาดซากสุกรที่แยกอวัยวะภายในชองทองและชองอกออกไปหมดแลว จากนั้นใชเลื่อย
ไฟฟาแบงซากออกเปนสองซีกตามแนวกึ่งกลางของกระดูกสันหลัง อยาใหเบี่ยงไปดานใดดานหนึ่งเนื่องจากจะทํา
ใหสวนสันนอก (Longissimus dorsi) ไมสวยงาม หรือมีรอยตําหนิ จากนั้นใชน้ําลางทําความสะอาดอีกครั้ง
6. การชั่งน้ําหนักซากอุน (Hot carcass weight)
ชั่งน้ําหนักซากหลังจากทําความสะอาดแลวคราวละหนึ่งซีก นําน้ําหนักทั้งสองซีกมารวมกันเปนน้ําหนัก
ซากอุน
7. การแชเย็น (Chilled)
นําซากทั้งสองซีกไปแชเย็น หรือเรียกวาการชิล (Chill) ที่อุณหภูมิ 2-5 ซ นานประมาณ 18-24 ชั่วโมง
จากนั้นนําซากมาชั่งน้ําหนักโดยน้ําหนักที่ไดจะเปนน้ําหนักซาก หรือน้ําหนักซากเย็น (Chilled carcass weight)
กอนจะนําไปตกแตงซากและศึกษาสวนประกอบของซากตอไป
การศึกษาซากสุกรเพื่อการศึกษาวิจัย 3

การตัดแตงซากและศึกษาสวนประกอบของซาก
ตัดแตงซากและศึกษาซากสุกรตามวิธีการตัดแตงซากของอเมริกา หรือ National Livestock and Meat
Board ซึ่งเปนที่ยอมรับกันอยางแพรหลาย ชิ้นสวนของสุกรที่ตัดแตงซากนั้นจะมาจาก 5 ชิ้นสวนใหญ ไดแก ขาหลัง
(Ham) สัน (Loin) ไหล (Boston shoulder) ขาหนา (Picnic shoulder) และสามชั้น (Belly) ดังแสดงในภาพที่ 3
Ham Loin Picnic
Belly
ภาพที่ 3 ชิ้นสวนของสุกรที่ตัดแตงซากแบบ National Livestock and Meat Board
กอนดําเนินการตัดแตงซาก จะวัดขอมูลลักษณะซากดังนี้
1. ความยาวซาก วัดความยาวซากสองสวนดวยกันคือ
• สวนที่ 1 ความยาวลําตัว วัดจาก Aitch Bone ถึงกระดูกอก Atlast ดังแสดงในภาพที่ 4B
• สวนที่ 2 ความยาวชองทองหรือความยาวซาก (Carcass length) วัดจาก Aitch Bone ถึงกระดูก
ซี่โครงซี่แรกติดกับกระดูกอก
2. นับจํานวนซี่โครง
3. วัดความหนาไขมันสันหลัง 3 ตําแหนง ดังรายละเอียดแสดงในภาพที่ 4C, 4D และ 4E คือ
• ความหนาไขมันสันหลังตําแหนงบริเวณไหล ตรงกับกระดูกซี่โครงซี ่แรก
• ความหนาไขมันสันหลังตําแหนงบริเวณซี่โครงซี่สุดทาย
• ความหนาไขมัน Side fat ตําแหนงซี่โครงซี่ที่ 10-11 ณ จุดที่ 3 ใน 4 จากแนวกระดูกสันหลัง
วัดใหตั้งฉากกับกลามเนื้อ
4. วัดพื้นที่หนาตัดเนื้อสัน โดยใชพลาสติกหรือกระดาษไขทาบลงบนหนาตัดของเนื้อสัน และใชปากกา
เมจิกชนิดติดแนน (Permanent) เขียนขอบเขตของเนื้อสัน หรือใชกลองถายภาพของหนาตัดเนื้อสัน
โดยมีไมบรรทัดแสดงระยะที่ใชอางอิงได ดังแสดงในภาพที่ 4F และ 4G
การศึกษาซากสุกรเพื่อการศึกษาวิจัย 4

5. วัดเปรียบเทียบระดับสีของเนื้อแดง ระดับของไขมันแทรก และระดับสีของไขมัน กับคามาตรฐาน ดัง
แสดงในภาพที่ 4H และ 4I
A B C
D E F
G H I
ภาพที่ 4 ขั้นตอนการวัดซากสุกร
A: การศึกษาซาก
B: การวัดความยาวลําตัวจาก Aitch Bone ถึงกระดูกอก Atlast
C: การวัดความหนาไขมันสันหลังตําแหนงบริเวณไหล
D: การวัดความหนาไขมันสันหลัง ตําแหนงบริเวณซี่โครงซี่สุดทาย
E. การวัดความหนาไขมัน Side fat ตําแหนงซี่โครงซี่ที่ 10-11
F: วัดพื้นที่หนาตัดเนื้อสัน
G: การถายภาพหนาตัดเนื้อสัน
H: การวัดเปรียบเทียบระดับสีของเนื้อแดง
I: การวัดเปรียบเทียบระดับสีของไขมัน
การศึกษาซากสุกรเพื่อการศึกษาวิจัย 5

ขั้นตอนการตัดแตงซากมีดังตอไปนี้ (วโรชา จําปารัตน)
1. สวนคาง (Jowl) ตัดชิ้นสวนของคางตามแนวระหวางขาหนากับคาง ตัดใหเปนแนวเสนตรงตั้งฉากกับ
ลําตัว จะไดสวนของขาหนาที่เปนแนวตรง
2. สวนแขง (Shank) ตัดแขงออกจากสวนขาหนาและขาหลัง โดยเลื่อยเหนือบริเวณขอศอกเล็กนอย
3. สวนไหล (Shoulder) แยกสวนไหลที่ติดกับขาหนาออกโดยเลื่อยที่ตําแหนงระหวางซี่โครงซี่ที่ 3 และ 4
เปนแนวตั้งฉากกับลําตัว จากนั้นเลาะกระดูกออกใหหมด เลาะเอาสวนมันและหนังของขาหนาออก
4. สวนขาหลัง (Ham) แยกขาหลังออกจากซากโดยเลื่อยระหวางกระดูกสันหลังตําแหนงสะโพกขอที่ 2
และ 3 ซึ่งแนวนี้ตัดทํามุม 90 องศากับขาหลัง (กระดูกแขง, Tibia) หลัง เมื่อแยกเรียบรอยแลวทําการ
เลาะแยกมัน หนัง และกระดูก ออกจากชิ้นสวนขาหลัง
5. สวนเนื้อสัน (Loin) แยกสวนสันนอกออกจากสวนสามชั้น (Belly) และเลาะสวนสันในออกจาก
ตําแหนงที่ยึดกับกระดูกสันหลัง ใชมีดเลาะเอาหนังและมันที ่หุมหลังออกจากสวนสันนอกดวย
6. สวนสามชั้น (Belly) แยกสวนสามชั้นออกจากซี่โครง จะไดเปนเนื้อสามชั้น และกระดูกซี่โครง (Rib)
การรวบรวมขอมูลและการคํานวณการศึกษาซากสุกร
1. จัดเก็บขอมูลการศึกษาซากโดยเปนขอมูลดังนี้
• ขอมูลการทดสอบพันธุ
• น้ําหนักกอนฆา
• น้ําหนักเครื่องใน ไดแก หัว หัวใจ ปอด ตับ ไต มาม ลําไสเล็ก-ใหญ กระเพาะอาหาร กระเพาะ
ปสสาวะ และอวัยวะเพศ
• น้ําหนักซากอุนที่ตัดสวนหัว เอาเลือดและเครื่องในออกแลว (ยกเวนไตและมันเปลวที่ติดอยู กับซาก)
• วัด pH และอุณหภูมิที่ตําแหนงใจกลางกลามเนื้อสันนอกที่ตําแหนงระหวางซี่โครงซี่ที่ 13 และ 14
โดยแทงลึกลงไปประมาณ 5 ซม. (อุณหภูมิ) หรือ 1.5 ซม. (pH) หลังจากฆาสุกร 45 นาที
• น้ําหนักซากเย็น หลังจากเก็บซากที่อุณหภูมิ 4 °ซ นาน 24 ชม.
• วัด pH และอุณหภูมิที่เนื้อสันนอก หลังแชเย็นนาน 24 ชม.
• น้ําหนักที่หายไปหลังฆา = น้ําหนักสุกรกอนฆา – (น้ําหนักซากอุน รวมน้ําหนักหัว และน้ําหนัก
เครื่องในที่ลางแลว)
• น้ําหนักที่หายไประหวางชําแหละ = น้ําหนักซากเย็นกอนชําแหละ - น้ําหนักรวมของซากเย็นแตละ
สวนหลังชําแหละ
• เก็บบันทึกขอมูลสวนตางๆ ตามแบบฟอรมศึกษาซาก (ดังแบบฟอรมแนบทาย)
• กรอกขอมูลในแบบฟอรมศึกษาซากในโปรแกรมฐานขอมูล Access เพื่อคํานวณขอมูลสวนตางๆ
การศึกษาซากสุกรเพื่อการศึกษาวิจัย 6

2. รายละเอียดการคํานวณ
• น้ําหนักเนื้อแดงทั้งหมด = เนื้อแดงที่ไดจาก 4 สวน ไดแก ไหล ขาหนา เนื้อสัน (สันนอกและสัน
ใน) และขาหลัง
• น้ําหนักกระดูกทั้งหมด = กระดูกที่ไดจาก ไหล ขาหนา ซี่โครง-กระดูกสวนกลาง และขาหลัง
• น้ําหนักไขมันและหนัง = ไขมันและหนังที่ไดจาก ไหล ขาหนา สวนกลาง (สัน) และขาหลัง
• น้ําหนักกระดูก = ผลรวมของน้ําหนักกระดูกขาหลัง ขอขาหลัง กระดูกขาหนา ขอขาหนา หาง
และกระดูกซี่โครง
• น้ําหนักมันหนัง = ผลรวมของมันหนังขาหนา มันหนังขาหลัง มันหนังสวนกลาง (สัน) คาง และ
มันเปลว
• เปอรเซ็นตเนื้อแดงเทียบกับน้ําหนักมีชีวิต = น้ําหนักเนื้อแดงทั้งหมด X 100
น้ําหนักมีชีวิต
• เปอรเซ็นตเนื้อแดงเทียบกับน้ําหนักซาก = น้ําหนักเนื้อแดงทั้งหมด X 100
น้ําหนักซากเย็น
• เปอรเซ็นตกระดูกเทียบกับน้ําหนักมีชีวิต = น้ําหนักกระดูกทั้งหมด X 100
น้ําหนักมีชีวิต
• เปอรเซ็นตกระดูกเทียบกับน้ําหนักซาก = น้ําหนักกระดูกทั้งหมด X 100
น้ําหนักซากเย็น
• เปอรเซ็นตมันหนังเทียบกับน้ําหนักมีชีวิต = น้ําหนักมันหนังทั้งหมด X 100
น้ําหนักมีชีวิต
• เปอรเซ็นตมันหนังเทียบกับน้ําหนักซาก = น้ําหนักมันหนังทั้งหมด X 100
น้ําหนักซากเย็น
• เปอรเซ็นตสามชั้นเทียบกับน้ําหนักมีชีวิต = น้ําหนักสามชั้นทั้งหมด X 100
น้ําหนักมีชีวิต
• เปอรเซ็นตสามชั้นเทียบกับน้ําหนักซาก = น้ําหนักสามชั้นทั้งหมด X 100
น้ําหนักซากเย็น
• เปอรเซ็นตซากอุน = น้ําหนักซากอุน X 100
น้ําหนักมีชีวิต
• เปอรเซ็นตซาก (เย็น) (Dressing percentage) = น้ําหนักซากเย็น X 100
น้ําหนักมีชีวิต
การศึกษาซากสุกรเพื่อการศึกษาวิจัย 7

3. การคํานวณพื้นที่หนาตัดเนื้อสัน
a. การคํานวณพื้นที่หนาตัดเนื้อสันดวยวิธีวาดขอบเขตพื้นที่หนาตัดเสื้อสัน ณ ตําแหนงซี่โครงที่ 10-
11 บนพลาสติกหรือกระดาษไข คํานวณพื้นที่โดยใชชองตารางคํานวณที่มีขนาดของแตละชอง
เทากับ 1 ตร.ซม. เปนการประมาณการโดยคราวๆ หรือพลานิมิเตอร (Planimeter) ดังภาพที่ 5 ที่ใช
สําหรับวัดขนาดพื้นที่ซึ่งจะมีความแมนยํากวา
b. การคํานวณพื้นที่หนาตัดเนื้อสันดวยวิธี Image analysis โดยใชการถายภาพพื้นที่หนาตัดเนื้อสันให
ตั้งฉากกับพื้นที่หนาตัดเนื้อสัน ถายภาพพรอมไมบรรทัดที่มีสเกล (Scale) เปนระยะสําหรับใช
อางอิง และนําไปคํานวณโดยใชวิธีตามเอกสาร “การใช Image analysis สําหรับงานทางดาน
การศึกษาซากสุกร” (กมล ฉวีวรรณ)
ภาพที่ 5 การคํานวณพื้นที่หนาตัดเนื้อสัน
A: การคํานวณพื้นที่โดยใชชองตารางคํานวณ
B: พลานิมิเตอร (Planimeter) ที่ใชสําหรับวัดขนาดพื้นที่
4. การศึกษาทางดานวิทยาศาสตรเนื้อสัตว
การนําเนื้อมาใชศึกษาทางดานวิทยาศาสตรเนื้อสัตว จะใชเนื้อสวนของเนื้อสันนอก ตั้งแตบริเวณซี่โครงซี่ที่
10 ไปทางดานหลัง ประมาณ 1 กิโลกรัม และเนื้อแดงสวนสะโพกบริเวณ Semi membranosus หรือ Biceps femoris
ประมาณ 1 กิโลกรัม ดังแสดงในภาพที่ 6) โดยเก็บตัวอยางเนื้อสุกร (เนื้อสัน กับเนื้อสะโพก) อยางละ 1 กก. ติด
ฉลากใหเรียบรอยและชัดเจนถึงชนิดของเนื้อและระยะเวลาที่เก็บ บรรจุเนื้อในถุง (ถาบรรจุดวย Vacuum pack ยิ่งดี)
ถาไมมีใชถุงพลาสติกอยางหนา มัดปากถุงใหแนนดวยยางหนังสติก ใสกลองโฟม ใสน้ําแข็งใหทวม ปดฝาใหมิดชิด
กอนสงไปหองปฏิบัติการวิทยาศาสตรเนื้อสัตว (สุทธิพงศ อุริยะพงศสรรค)
การศึกษาซากสุกรเพื่อการศึกษาวิจัย 8

1. Rectus femoris
2. Vastus intermedius
3. Vastus lateralis
4. Vastus medialis
5. Biceps femoris
6. Adductor magnus
7. Semimembranosus
8. Semitendinosus
9. Sartorius
10. Gracilis
ภาพที่ 6 กลามเนื้อบริเวณขาหลังของสุกร แสดงสวนกลามเนื้อที่นําไปศึกษาดานวิทยาศาสตรเนื้อสัตว
(Biceps femoris หรือ Semimembranosus) (สุทธิพงศ อุริยะพงศสรรค)
a. การวัดความเหนียวนุมของเนื้อ โดยการวัดดวย Texture analyzer หรือวัดดวยเครื่อง Shear force
ซึ่งวัดแรงตัดเฉือนชิ้นเนื้อ โดยนําตัวอยางชิ้นเนื้อที่ผานขั้นตอนการทําใหสุก ตัดเปนชิ้นรูป
สี่เหลี่ยมผืนผาโดยตามแนวยาวของเสนใยกลามเนื้อใหมีขนาดยาวประมาณ 3 ซม. มีพื้นที่หนาตัด
ของขนาดชิ้นเนื้อประมาณ 1.25 ซม. จากนั้นนําชิ้นเนื้อไปวัดคาแรงตัดผานเนื้อดวยเครื่องมือวัด
ความนุมของเนื้อ (Instron Model 1011) โดยตัดตามขวางของเสนใยกลามเนื้อตามวิธีการของ Van
Oeckel et al.(1999)
b. การศึกษาลักษณะปรากฏของเนื้อ คาความแดง ความเหลืองและคาความสวาง การวัดไขมันแทรก
สีของไขมัน โดยนําตัวอยางเนื้อสันนอก หลังเก็บไวที่อุณหภูมิ 4 °ซ นาน 24 ชั่วโมง มาตัด
แบงเปน 2 ชิ้น มีขนาดประมาณ 5 x 10 ซม. หนาประมาณ 3 ซม. ตัดแตงพังผืด และไขมันสันหลัง
ออก นําไปวัดสีดวยเครื่องมือวัดสีของเนื้อ (Minolta Chromameter CR – 300) ซึ่งแสดงผลในรูป
ของ L* (luminance) a* (redness) และ b* (yellowness) (จุฑารัตน เศรษฐกุลและคณะ)
c. การวัดคาการสูญเสียน้ําหนักเนื่องจากการปรุงอาหาร (Cooking loss) โดยการนําเนื้อสวนสันนอก
ขนาดประมาณ 10 x 5 ซม. หนาประมาณ 2 ซม. มาชั่งน้ําหนักบันทึกเปนน้ําหนักเริ่มตน (W1)
นําไปบรรจุในถุงสุญญากาศ ทําใหสุกดวยเตาอบไฟฟา จนอุณหภูมิภายในเนื้อเทากับ 71 °ซ ทิ้งไว
ใหเย็นที่อุณหภูมิหอง นําไปชั่งน้ําหนักเนื้อสุก (W2) คํานวณหาเปอรเซ็นตน้ําหนักที่สูญเสียหลัง
ปรุงสุก ตามวิธีการของ Berge et al. ( 1993 )
การศึกษาซากสุกรเพื่อการศึกษาวิจัย 9

เปอรเซ็นตการสูญเสียน้ําหนักระหวางการทําใหสุก = (W1 - W2) x 100
W1
d. การวัด Water holding capacity เปนการวัดความสามารถในการอุมน้ํา หรือการวัด Drip loss โดย
การนําเนื้อสันนอกหนา 1.5 ซม. ใสถุงพลาสติกที่ปดสนิท นําไปชั่งน้ําหนัก และแขวนเก็บที่
อุณหภูมิ 4 °ซ เปนเวลา 48 ชั่วโมง จากนั้นนําเนื้อออกจากถุงโดยซับของเหลวที่ติดมากันเนื้อสัน
ดวยกระดาษทิชชุ ชั่งน้ําหนักเนื้อสัน คํานวณการสูญเสียน้ําจากน้ําหนักที่สูญเสีย (มก.) ตอน้ําหนัก
เนื้อเริ่มตน (กรัม) หรือคํานวณเปนเปอรเซ็นตการสูญเสีย (คมกฤษณ และสุทธิพงศ)
เอกสารประกอบการเรียบเรียง
1. สุทธิพงศ อุริยะพงศสรรค, Personal communication
2. กมล ฉวีวรรณ, การใช Image analysis สําหรับงานทางดานการศึกษาซากสุกร
3. วโรชา จําปารัตน, การศึกษาซากสุกร
4. คมกฤษณ ปูพันธ และ สุทธิพงศ อุริยะพงศสรรค, ผลการจัดการกอนฆาตอคุณภาพเนื้อสุกร
5. จุฑารัตน เศรษฐกุล และคณะ, ผลของสารซัลบูตามอลตอคุณภาพเนื้อ
การศึกษาซากสุกรเพื่อการศึกษาวิจัย 10