Autorzīmju tabulas

PRIEKÐVÂRDS
Kopð Voldemârs Caune 1920. gadâ sagatavoja pirmo autorzîmju tabulu latvieðu valodas un to
sveðvalodu, kuru rakstîbâ lieto latîòu alfabçta burtus, dokumentu ðifrçðanai, autorzîmju izmantoðana
Latvijas bibliotçkâs nav zaudçjusi savu aktualitâti. Tas bija par iemeslu Brunhildes Sleikðas
1960. gadâ sastâdîtâs tabulas „Autoru tabulas Latvijas PSR bibliotçkâm“ atkârtota izdevuma
sagatavoðanai. Izmaiòas, kas skâruðas 2. izdevumu, galvenokârt ir saistîtas ar iepriekðçjâ izdevumâ
pamanîto kïûdu novçrðanu, kâ arî ir likvidçtas individuâlâs autorzîmes, kuru raðanâs vçsturiski
bija saistîta ar nepiecieðamîbu bibliotçku krâjumos îpaði atspoguïot sociâli politiska satura
dokumentus. Precizçts arî izdevuma nosaukums.
Autorzîmju tabula ir palîglîdzeklis dokumentu ðifrçðanai, bet ðifrs norâda dokumenta atraðanâs
vietu plauktâ.
Ðî tabula sastâdîta latvieðu valodas un to sveðvalodu dokumentu krâjumu ðifrçðanai, kuru
rakstîbâ lieto latîòu alfabçta burtus. Autorzîmju pieðíirðanai dokumentiem, kuru pamatâ ir kirilica,
izmantojami L. B. Havkinas sastâdîtâs autorzîmju tabulas kirilicai jaunâkie izdevumi. 1
Tabula bûs noderîga visâm bibliotçkâm, kas savus krâjumus kârto sistemâtiski alfabçtiskâ
kârtîbâ, nodroðinot vienveidîgu un precîzu dokumentu izvietoðanu plauktos.
Tabula veidota no autoru uzvârdu, dokumentu nosaukumu, kâ arî iestâþu, organizâciju un
citu institûciju nosaukumu sâkuma zilbçm — burtkopâm. Ðîs burtkopas sakârtotas augoðâ alfabçtiskâ
secîbâ. Pretî burtkopâm uzrâdîti skaitïi, kas kârtoti augoðâ aritmçtiskâ secîbâ.
Tabula veidota pçc formulas 2 + 2 vai 2 + 3, t. i., divi burti ar diviem vai trîs cipariem
autorzîmç. Tabulu veidojot, burtkopas sadalîtas grupâs pçc otrâ burta (piemçram, aa, ab, ac u.tml.);
katras grupas robeþâs iespçjama divciparu autorzîmju veidoðana 100 burtkopâm vai trîsciparu
autorzîmju veidoðana 999 burtkopâm.
Tabulâ apstrâdâti tie burtkopu grupu veidi, kas visbieþâk sastopami katalogos. Ja daþâm
grupâm to ir ïoti maz, — ir rezervçtas vietas gadîjumiem, ja tâs vajadzçtu aizpildît.
Tabulâ lietots latîòu alfabçts ar tam pievienotajiem ðòâceòiem ðâdâ secîbâ:
a, b, c, è, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, ð, t, u, v, w, x, y, z, þ.
No diakritiskajâm zîmçm tabulâ lietots tikai apgrieztais jumtiòð (karons) „¡“, ar ko latvieðu,
lietuvieðu un èehu valodâ apzîmç ðòâceòus.
Tabulu sastâdot, pârskaòi (umlauti), kurus lieto vâcu, igauòu, somu, zviedru u. c. valodâs,
nav ievçroti, t. i., ä, ö, ü nav meklçjami tabulâ kâ ae, oe, ue savienojumi. Tabulâ gan ðâdi burtu
savienojumi ir ieviesti, bet tos ievçro tikai tur, kur attiecîgo vârdu rakstîbâ tâdus lieto. Jâpiezîmç,
ka autorzîmes jâveido pçc dokumentu bibliogrâfiskajiem aprakstiem katalogu vajadzîbâm atbilstoði
Angïu un amerikâòu kataloìizâcijas noteikumiem. 2
Universâla rakstura bibliotçkas ar krâjumiem lîdz 10 000 vienîbâm autorzîmçm var lietot
divus ciparus. Lielâkâm universâla rakstura un speciâlâm bibliotçkâm ieteicams lietot trîsciparu
autorzîmes, kas sistemâtiskajâ kârtojumâ nodroðina lielâku precizitâti dokumentiem ar lîdzîgiem
pieejas punktiem.
1 Piemçram, Õàâêèíà, Ë. Á. Ýëàñòè÷íûå òàáëèöû àâòîðñêèõ çíàêîâ äëÿ êèðèëëèöû è ëàòèíèöû. Ìîñêâà :
Ëèáåðåÿ, 1993. 175 c. ISBN 5-85129-005-6
2 Angïu un amerikâòu kataloìizâcijas noteikumi. Izstrâdâti Joint Steering Committee for Revision of AACR
vadîbâ. Tulk. un red.: Gundega Blîgzne … [u.c.]. Rîga : Valsts aìentûra „Kultûras informâcijas sistçmas“, 2005.
[644] lpp. (dal. pag.). ISBN 9984-607-52-6
B. Sleikða. Autorzîmju tabula, 2. izd., 2006 i