572Piotr Tybura i wsp.Tabela 3. Wyniki testu Kruskala-Wallisa dla WCST w stosunku do zastosowanego leczenia(olanzapi<strong>na</strong>, ziprasidon, perazy<strong>na</strong>) – a<strong>na</strong>liza opisa<strong>na</strong> przez wartości średnie i odchyleniestandardoweLeczenieZiprasidon Olanzapi<strong>na</strong> Perazy<strong>na</strong>Początek 60 dni Początek 60 dni Początek 60 dniŚr. SD Śr. SD Śr. SD Śr. SD Śr. SD Śr. SDWCST parametry 107,8 24,05 102,8 23,22 106,7 20,11 96,50 22,02 117,3 20,01 106,5 22,73Ilość kart ułożonych 66,32 12,79 72,74 14,01 69,50 16,82 66,65 9,85 72,55 18,34 62,18 16,09 1,61 0,4470Prawidłowe 41,47 27,86 30,05 24,67 34,95 27,99 29,85 26,16 44,73 24,84 44,36 32,60 1,90 0,3872Błędy 41,47 27,86 30,05 24,67 29,85 27,99 27,25 26,16 44,36 24,84 38,27 32,60 2,0 0,3586OdpowiedziperseweracyjneBłędyperseweracyjneBłędynieperseweracyjneOdpowiedzi zgodnez koncepcją29,00 28,24 15,63 13,27 30,35 30,36 17,20 15,49 33,09 34,46 26,55 20,98 2,44 0,295124,05 22,21 14,26 11,04 25,00 25,82 15,70 13,69 26,91 22,30 22,64 17,39 2,08 0,352917,42 15,35 15,79 18,20 12,20 11,91 14,15 13,26 17,45 11,86 21,73 22,47 1,44 0,486453,89 18,52 66,95 18,11 59,65 24,11 58,30 17,75 58,73 26,92 52,73 24,03 5,67 0,0588Ułożone kategorie 4,32 1,92 4,95 1,84 4,30 2,41 4,90 1,97 3,55 2,38 3,82 2,64 1,84 0,3982Próby ułożeniapierwszej kategoriiPorażka w utrzymaniu<strong>na</strong>stawieniaWspółczynnikuczenia15,79 8,45 24,68 27,75 20,95 26,50 13,35 4,96 32,55 47,70 36,73 40,52 5,99 0,05011,21 2,55 1,05 1,75 1,45 2,01 0,55 0,76 2,09 2,59 0,82 1,54 0,70 0,7043-6,61 11,40 -5,87 7,93 -3,53 9,94 -5,87 12,68 -7,20 4,89 -4,08 12,34 1,11 0,5736H (2,N=50)p
Wpływ leków <strong>przeciwpsychotycznych</strong> <strong>na</strong> <strong>funkcje</strong> poz<strong>na</strong>wcze pacjentów ze schizofrenią573W prezentowanym <strong>na</strong>turalistycznym, niezaślepionym badaniu pacjenci z zaostrzeniemschizofrenii w sposób zrandomizowany zostali przydzieleni do grup terapeutycznychróżniących się profilem klinicznym i farmakologicznym stosowanychleków [1]. Jed<strong>na</strong>k rezultaty uzyskiwane w skali PANSS wypełnionej <strong>na</strong> początku i <strong>na</strong>końcu badania nie wykazywały istotnych różnic, które mogłyby świadczyć o innympotencjale przeciwpsychotycznym badanych neuroleptyków. Nasze rezultaty są zbieżnez wynikami kilku innych, niedawno przeprowadzonych badań <strong>na</strong>turalistycznych, którerównież nie z<strong>na</strong>jdowały większych różnic pomiędzy skutecznością leków <strong>przeciwpsychotycznych</strong>typowych (perazyną) a atypowych (olanzapiną, ziprasidonem) [28–35].Jed<strong>na</strong>k jest to pierwsze badanie, które porównuje olanzapinę i ziprasidon z perazyną,starą pochodną fenotiazyny o dobrej skuteczności przeciwpsychotycznej i relatywnieniskim ryzyku wystąpienia objawów pozapiramidowych [14, 31].W prezentowanym badaniu nie stwierdzono różnic w krótkoterminowej odpowiedzi<strong>na</strong> leczenie ziprasidonem, olanzapiną i perazyną u pacjentów z zaostrzeniemschizofrenii paranoidalnej.Test Sortowania Kart z Wisconsin jest bardzo popularnym <strong>na</strong>rzędziem służącymdo oceny funkcji poz<strong>na</strong>wczych, takich jak uwaga czy pamięć operacyj<strong>na</strong>. Wiadomo,że leczenie lekami przeciwpsychotycznymi pierwszej generacji wpływa <strong>na</strong> <strong>funkcje</strong>poz<strong>na</strong>wcze, ale dotychczasowe dane są dość kontrowersyjne [31, 35–36]. Stosowanieleków pierwszej generacji może wiązać się z uzyskiwaniem gorszych rezultatóww zakresie pamięci operacyjnej, elastyczności myślenia i umiejętności motorycznych.Dodatkowo efekt antycholinergiczny tych neuroleptyków jest powiązany ze spadkiemmożliwości koncentracji uwagi, odroczonego przypomi<strong>na</strong>nia, pamięci semantycznej,pamięci operacyjnej i funkcji wyko<strong>na</strong>wczych [37].Prawdopodobnie funkcjonowanie poz<strong>na</strong>wcze pacjentów ze schizofrenią jest zależneod dawek zastosowanych leków <strong>przeciwpsychotycznych</strong>. Obserwowano, że niskiedawki klasycznych neuroleptyków poprawiały wymiar kognitywny, <strong>na</strong>tomiast wyższepogarszały te same <strong>funkcje</strong> [38].Wiele badań wyraźnie sugeruje, że stosowanie neuroleptyków atypowych w schizofreniipoprawia <strong>funkcje</strong> poz<strong>na</strong>wcze [27, 39–41]. Poprawa ta jest konsekwencjązwiązków pomiędzy układem dopaminergicznym, serotoninergicznym i noradrenergicznym.Również mechanizm działania leków atypowych, takich jak olanzapi<strong>na</strong> czyziprasidon, wiąże się z tymi układami. Wyniki <strong>na</strong>szego badania nie potwierdzają zaletleków atypowych w porów<strong>na</strong>niu z neuroleptykami klasycznymi (jak perazy<strong>na</strong>). Wieleprac pokazuje odmienne rezultaty, jed<strong>na</strong>k w żadnej z nich ocenie nie była poddawa<strong>na</strong>perazy<strong>na</strong> [42–46].Prezentowane badania nie są pozbawione ograniczeń, takich jak stosunkowo krótkiczas obserwacji, szczególnie w kontekście funkcji poz<strong>na</strong>wczych. A<strong>na</strong>lizie poddawanotylko część wymiarów schizofrenii, stosowano bardzo popularne, choć tylko dwatesty. Grupa bada<strong>na</strong> była stosunkowo mała, ale siła obliczeń statystycznych byławystarczająca, aby wykluczyć zarówno błędy fałszywie negatywne, jak i pozytywne.Stąd <strong>na</strong>sze rezultaty mogą wymagać dalszych, większych badań wieloośrodkowych,<strong>na</strong>jlepiej z zastosowaniem również innych leków antypsychotycznych. Pomimo że<strong>na</strong>sze badanie nie wykazało istotnych różnic, było stosunkowo małe, to wciąż po-