13.07.2015 Views

Ceol Cois Tine - Comhaltas Archive

Ceol Cois Tine - Comhaltas Archive

Ceol Cois Tine - Comhaltas Archive

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

ugadh Bamon'.. Ceannt de reir thromlachna tUairiScl cl scriobhadh faoi. Ta insint~ile , amh, ag muintir dheisceart ThioqraidArann ar an sceal, ag muintir Bheal AthaPoirin ach go hairithe. B'a~ Ghleann a'Chonnaidh, gar do BMal Atha POirin,d'athair Eamoinn Ceannt a bhi ina bhalldon R.I.C. Bhi an fear seo agus a bhancMilelonnaithe i gCo. na Gaillimhe faoi1881 . An sceal a chuala me 0 chuid de naseandaoine thart faoi Bheal Atha Poirinna go raibh tuismitheoiri Ceannt ar saoiresa tsean-ait in 1881 nu air a rugadhEamonn. Ta se sin creidte i gconai agmuintir an duiche sin. Deirtear freisin gurardaigh tuismitheoiri Eamonn Ceannt aseolta roinnt bheag laethanta ina dhiaidhsin gur bhain siad a d teach fein i mBaileMosha amach aris. Deirtear aris go dtainigEamonn Ceannt ar saoire go Gleann a'Chonnaidh uair no dho le linn a oige .Dealraionn se go raibh Gaeilge ag atharEamonn Ceannt agus ba choir go mbeadh.~hi an teanga a labhairt thart faoi BhealAtha Poirin go dti deireadh an cheid seocaite. Is cosuil freisin go raibh roinnt eiginGaeilge a labhairt fos sa cheantar inGaillimh inar raibh clann Cheannt lonnaithe.D'aistrigh ,an chlann go Bhaile AthaCliath agus Eamonn fos ina bhuachaillog. Fuair se a chuid oideachais i Scoil namBraithre (Scoil Ui Chonaill) i Sraid RisteamainnThuaidh agus i gColaiste nahOllscoile , Ath Cliath. Cheangail se leConradh na Gaeilge agus e fos ins nadeaga. Chaith se cuid mhaith da chuidama saoir ag muineadh Gaeilge agranganna an Chonartha agus b'eifeachtachan t-oide e gan aon ago. Ni ga a ra go~aibh sar-liofacht cainte aige agus bhi sear a chum as an teanga a scriobh go rimhaithfreisin , mar a chruthaigh se aguse i mbun pinn don Barr Buadh (paipearGaeilge an Phiarsaigh) ar ball.Bhi post brea seasmhach aige la BardasAtha Cliath. Phos se Aine Ni Bhraonain i1905. I nGaeilge a posadh iad.Cheana fein bhi cail bainte amach agBamonn mar phiobaire brea. Bhi seorthu siud a bhunaigh Cumann na bPiobair~ i mi Feabhra, 1900. Eisean a bhimar runai ag an gCumann agus bhi se marghnas aige riamh miontuairiscl na gcruinnithea scriobh agus a leamh amach inGaeilge amhain. (Smaonigi nach raibhse sin a dheanamh ag aon eagras eile , fiuag Conradh na Gaeilge ag an am!). Sarphiobairea bhi ann, de reir dealrairnh ,agus ghnothaigh se dha dhuais ag Oireachtas1906. Bhi ard speis aige freisinsan amhranaiocht ar an sean-nos agusd'eagraigh se ranganna i seomraiChum ann na bPiobairi d' fhonn na healaionasin a chothu.Eisean a sheinn an uaill caointe oscionn uaigh an og-udar Gaeltachta,Micheal Breathnach, ar 30 DeireadhFomhair, 1908. Eisean friesin a sheinnar na piobai os comhar an Phapa, Pius X,sa Roimh an bhliain cManna. ScriobhJohn Brennan (Dublin's Fighting Story)faoin ocaid stairiuil seo:"In 1908 he accompanied a group ofIrish athletes to Rome, where they werecompeting at the Jubilee celebrations inhonour of His Holiness Pope Piu x X.While there he refused to speak a word ofEnglish, and made his way through theEternal City by using French, Latin andbroken Italian. Word of him was broughtto His Holiness, who summoned Ceanntto perform in his presence. With the Irishpilgrims who were assembled at theVatican for the occasion, were many oldIrish priests, long exiled from Ireland.When in the distance was heard the skirlof the pipes coming nearer and nearer,and the tall Irish piper entered andmarched up the room playing 'TheWearing of the Green' , the emotion ofsome of the old priests was so great thatthey burst into tears."~eas Eamon i Ceannt ar son cheartna mban, labhair se amach ar sonna noibrithe aimsir na Stailceoire i 1913, bhi se chun tosaighi ngluaiseacht na Gaeilge agusd'oibrigh se go dicheallach ins na hOglaighagus i mBraithreachas na Poblactagur ghlac se a ait chui sa deireadh marcheannaire in Eiri Amach na Casca.Throid se go croga sa m,BochtlannTheas go dtainig an geilleadh. E fein agusa dhluthchara Tomas Mac Donncha anbheirt cheannaire ba dheinreannai agM ill , dala an sceal.Sa litir ba dheireannai dar scriobh se,bhi an meid seo le ra aige: "I leave (orthe guidance of other ~ r:evolutionarieswho may tread the path which I havetrod, this advice , never to treat with theenemy, never to surrender at his mercy ,but to fight to a finish . I see nothinggained but grave disaster caused by thesurrender which has marked the end ofthe Irish Insurrection of 1916 - so far atleast as Dublin is concerned. The enemyhas not cherished one generous thoughtfor those who, with little hope, with poorequipment and weak in numbers, withstoodhis forces for one glorious week.Ireland has shown she is a Nation. Thisgeneration can claim to have raised someas brave as any that went before, and inthe years to come Ireland will honourthose who risked all for her honour atEaster in 1916. I bear no ill will towardsthose against whom I fought ......'I wish to record the magnificent gallantryand fearless, calm determination ofthe men who fought with me. All, allwere simply splendid. Even I knew nofear nor panic and shrunk from no risk,even as I shrink not now from the deaththat faces me at daybreak. I hope to seeGod's face even for a moment in themorning. His will be done."Fuair Eamonn Ceannt, sar-phiobaireagus sar-Ghael bas ar son na saoirse ar 826Bealtaine, 1916. Ma ta teacht arphiobairi i measc chor na n-aingeal arNeamh, is cinnte go bhfuil Eamonn leo .Ni ionann agus Bamonn Ceannt,thainig Tomas Aghas sI an as Seachtain naCasca. Daoradh chun bais e i dtus baire,ar ndoigh, ach nior cuireadh an bhreith igcrich. Ach ba mheasa Jlr fad an ide atugadh do Thomas caoin Aghas an bhliaindar gcionn nuair a d'eag se ar son nahBireann in asp ideal an Mater i mBaileAtha Cliath. Bas uafasach a d'fhulaing se,bas uaigneach a chuir alltacht ar a chomradaitheagus ar gach einne a chreid inideal na saoirse.Ar 12 Eanair, 1885, a rugadh e san aitfionilainn ud Cinn Aird i gCorca Dhuibhne. Bhi an Ghaeilge agus an Gaelachasthart timpeall air i ngach cearn da pharoistedhuchasach. Bhi, agus sprid nasaoirse. Nior gheill clann Aghais na agcuid comharsana do reimeas Shasanariamh. D'fhas Tomas suas i dtimpeallachtlan-Ghaelach. Bhi na sean-scealta, nasean-amhrain agus an ceol duchasach imbeil gach einne sa cheantar. Cent-iontas go ndearna se fein beart ar balldon gceol traisisiunta agus do na cluichiGaelacha.Tar eis do roinnt bliana a chaitheamhmar mhonatoir in a cheantar fein, chuaighse isteach i gColaiste de la Salle i bPortLiirge gur bhain se gradam muinteoraamach in 1907.Tar eis do breis beag agus leathbhliaina chaitheamh ag muineadh i Min Aird ,gar da ait dhuchasach fein , d'aistrigh sego Cor Dubh laimh le Lusca i dTuaisceartCho. Atha Cliath ar 6 Marta, 1908.Ni fhada ann e gur thosaigh se ag duI ibhfeidiun ar mhuintir na haite. Bhi segniomhach i gcursai peile agus iomanaiochta.Gan tracht ar chursai piobaireachta!Duirt cara leis (an CoirnealSeosamh Laighleis):"Niorbh fhada gur glacadh leis marthreorai agus mar cheannaire i gcursailuthchleasa agus saiochta agus naisiuntachtai nduiche Lusca. Is beag ma bhiaon duine eile ba mho faoi deara an clu abhi ar phiobairi agus ar iomanaithe Luscasan am. N ior choigeal i lairnh oinsicaman aige fein, agus ba mhaith an sas echun bheith i gcomhar le buachailli Luscadaoine a bhi i dtaithi na hiomanaiochta 0dhuchas. Is iomai pairc irneartha ar arthreoraigh an tAghasach chun bua iad, athuaradh cheana fein do go bhfeadfadh seiad a threoru chun na bua mileata arphairc an chatha._ "Ar na feidhmeannais ar thog antAghasach idir lamha i Lusca 0 thosachbhi 'Piobairi an FMich Dhuibh' Ar afheabhas a bhi a gcuid cheoil, lena n­eide ealaionta- filleadh beag agus ionarban faoi ghreasobair- agus lena meirgemor ban agus an ' Fiach Dubh ar eitilt'uirthi. Nior mhiste a lua ar lucht nabuine sin nach raibh fiu fear amhainorthu nar dhein liostail sna hbglaigh ar

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!