G A Z E T A

C Y M E L I A B I B L I O T E K I U G
wielKieGo Księstwa litewsKieGo
1696 informuje, że eg zem plarz
na le żał wów czas do Ja na Za cha -
ria sza Go la now skie go, je zu ity,
wi ka riu sza wie czy ste go ku sto dii
war szaw skiej. Jest też in na za pi -
ska z epo ki, sy gna li zu ją ca przy na -
leż ność wo lu mi nu do Ko le gium
Je zu ic kie go w Sam bo rze, ale
trud no orzec, czy po wsta ła ona
jesz cze w okre sie przed oj cem
Za cha ria szem, czy już po nim.
Część pierw sza li czy trzy sta dzie -
więć dzie siąt dzie więć stron. Za -
wie ra dwie de dy ka cje (Je rze go
Fo er ste ra i au to ra) dla księ cia
Ka zi mie rza Le ona Sa pie hy (1609–
–1656). Uwa gę czy tel ni ka przy -
ku wa ją sty lo we ozdob ne ini cja ły.
Zo sta ła też wy dru ko wa na pięk ną
an ty kwą. Pars Al te ra li czy so bie
czte ry sta dzie więć dzie siąt sześć
stron i rów nież cie szy oko kunsz -
tow ny mi ini cja ła mi roz po czy na ją -
cy mi da ny roz dział, a czcion ka
ca ło ści jest po dob na do za sto so -
wa nej w Pars prior. Część dru ga
de dy ko wa na zo sta ła przez au to ra
księ ciu Ka zi mie rzo wi Ja no wi Sa -
pie że (1637–1720).
Kim był au tor?
Woj ciech Wi juk Ko ja ło wicz her bu
Ko ście sza uro dził się w Kow nie
w ro ku 1609, w ro dzi nie szla -
chec kiej osia dłej w mie ście, ale
go spo da ru ją cej na po bli skim fol -
war ku. W wie ku osiem na stu lat
wstą pił do wi leń skich je zu itów,
gdzie dzię ki nie zwy kłym zdol no -
ściom bar dzo szyb ko od był cha -
rak te ry stycz ną dla te go za ko nu
ca łą ścież kę edu ka cyj ną od fi lozo
fii (Nie śwież) po teo lo gię, któ rą
stu dio wał na Aka de mii Wi leń -
skiej. Po ukoń cze niu stu diów
prze szedł też ko lej no ca łą je zu ic -
ką ścież kę pro fe sor ską (Wil no–
–Bra nie wo–Wil no), któ rej więk sze
stop nie wy ty cza ły mię dzy in ny mi
ma gi ste rium z fi lo zo fii (1641)
i dok to rat z teo lo gii (1653). W ro -
ku 1649 zo stał pro kanc le rzem
Aka de mii Wi leń skiej, a czte ry la -
ta póź niej – jej rek to rem. Do
chwi li śmier ci w ro ku 1677 peł nił
sze reg od po wie dzial nych funk cji
za kon nych i ko ściel nych.
Oj ciec Woj ciech po zo sta wił po
so bie sze reg dzieł fi lo zo ficz no -
-teo lo gicz nych oraz hi sto rycz -
nych. Hi sto ria, a zwłasz cza ge ne -
alo gia i he ral dy ka, by ły je go
ko ron ny mi dys cy pli na mi na uko -
wy mi. Był au to rem pio nier skich
źró dło wych opra co wań ge ne a-
lo gicz no -he ral dycz nych do ty czą -
cych ro dów: Ra dzi wił łów, Sa pie -
hów i Tysz kie wi czów, a tak że do -
ty czą cych dzie jów swe go za ko nu
na Kre sach. W ro ku 1648 roz po -
czął ba da nia i pra cę nad wy da -
niem peł ne go her ba rza szlach ty
li tew skiej, jed nak ma te ria ły te,
spo rzą dzo ne w trzech re dak cjach,
po zo sta ły w rę ko pi sie, nie wszyst -
kie też prze trwa ły. Frag men ty wy -
dał w XIX wie ku Fran ci szek Pie ko -
siń ski, ale ca łość po zo sta wio nych
rę ko pi sów do dzi siaj jest nie opu -
bli ko wa na.
Szkic ni niej szy za koń czę cy to -
wa ną przez Wło dzi mie rza Dwo -
rzacz ka opi nią władz je zu ic kich
o au to rze Hi sto riae Li tu aniae: „Na -
da je się zna ko mi cie do na ucza nia
we wszyst kich ga łę ziach wie dzy
i przed mio tów hu ma ni stycz nych,
a tak że do rzą dze nia, gło sze nia
ka zań, pro wa dze nia owoc nych
dys ku sji i do pu bli ko wa nia ksią -
żek”.
an to ni ka ka re ko
K W I E C I E ń – m a j 2 0 1 3 / G A Z E T A U N I W E R S Y T E C K A 19