Eigen regie en vertegenwoordiging
handreiking-eigen-regie-en-vertegenwoordiging_actiz-2015.pdf
handreiking-eigen-regie-en-vertegenwoordiging_actiz-2015.pdf
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Handreiking<br />
<strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong><br />
verteg<strong>en</strong>woordiging<br />
Maart 2015
ig<strong>en</strong> <strong>regie</strong><br />
n verteg<strong>en</strong>oordiging<br />
ActiZ is e<strong>en</strong> ondernem<strong>en</strong>de branchever<strong>en</strong>iging die haar led<strong>en</strong> faciliteert om e<strong>en</strong><br />
gezonde onderneming te kunn<strong>en</strong> exploiter<strong>en</strong> die hoogwaardige zorg<br />
<strong>en</strong> ondersteuning biedt.<br />
ActiZ is vooral actief op de zorgterrein<strong>en</strong>: ouder<strong>en</strong>, chronisch ziek<strong>en</strong>, geboortezorg<br />
<strong>en</strong> jeugdgezondheid. Ruim 420 led<strong>en</strong> bied<strong>en</strong> werk aan 450.000 medewerkers <strong>en</strong><br />
zorg aan 2 miljo<strong>en</strong> cliënt<strong>en</strong>.
Voorwoord<br />
Deze handreiking gaat over cliënt<strong>en</strong> die niet meer in staat zijn om weloverwog<strong>en</strong> beslissing<strong>en</strong> te<br />
nem<strong>en</strong> <strong>en</strong> daarom wilsonbekwaam g<strong>en</strong>oemd word<strong>en</strong>. De handreiking beoogt te b<strong>en</strong>adrukk<strong>en</strong> dat<br />
wilsonbekwaamheid niet inhoudt dat met de m<strong>en</strong>ing van deze cliënt<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>ing gehoud<strong>en</strong><br />
hoeft te word<strong>en</strong>. De handreiking past daarmee in het programma <strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong>, dat is beschrev<strong>en</strong> in<br />
het door het bestuur van ActiZ vastgestelde Strategisch beleidsplan 2013-2015. Onderdeel van dit<br />
programma is het beschrijv<strong>en</strong> van de mogelijkhed<strong>en</strong> voor eig<strong>en</strong> <strong>regie</strong> van wilsonbekwame cliënt<strong>en</strong>.<br />
De handreiking heeft e<strong>en</strong> brede doelgroep, zij is bestemd voor iedere<strong>en</strong> die beroepsmatig te mak<strong>en</strong> heeft met<br />
dilemma’s met betrekking tot eig<strong>en</strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiging. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht word<strong>en</strong> aan<br />
deg<strong>en</strong>e die het zorgplan opstelt, de zorgbemiddelaar, de specialist ouder<strong>en</strong>g<strong>en</strong>eeskunde <strong>en</strong> de jurist of<br />
bestuurssecretaris die om advies wordt gevraagd bij vrag<strong>en</strong> over eig<strong>en</strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiging.<br />
In deze handreiking komt achtere<strong>en</strong>volg<strong>en</strong>s aan de orde:<br />
• de sam<strong>en</strong>vatting;<br />
• de inleiding;<br />
• door wie e<strong>en</strong> wilsonbekwame cliënt verteg<strong>en</strong>woordigd wordt;<br />
• wanneer e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap wordt aangevraagd;<br />
• de vraag waarover met de m<strong>en</strong>tor wordt gesprok<strong>en</strong> <strong>en</strong> welke rol de cliënt daarbij speelt;<br />
• de vraag wanneer overwog<strong>en</strong> kan word<strong>en</strong> het ontslag van de m<strong>en</strong>tor te vrag<strong>en</strong>.<br />
<strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiging | Voorwoord<br />
1
Sam<strong>en</strong>vatting<br />
Wilsonbekwame cliënt<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> de volg<strong>en</strong>de mogelijkhed<strong>en</strong> om invloed uit te oef<strong>en</strong><strong>en</strong> op hun situatie <strong>en</strong> zo<br />
do<strong>en</strong>de dus, tot op zekere hoogte, eig<strong>en</strong> <strong>regie</strong> te voer<strong>en</strong>:<br />
• Bij de b<strong>en</strong>oeming van e<strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiger wordt in principe de voorkeur van de cliënt gevolgd. Dit is<br />
vastgelegd in de wetgeving voor zover het de b<strong>en</strong>oeming van e<strong>en</strong> curator, m<strong>en</strong>tor of bewindvoerder betreft.<br />
Voor zover het gaat om e<strong>en</strong> andere verteg<strong>en</strong>woordiger uit de familiekring is dit niet vastgelegd in de wet.<br />
In de voorbeeld gedragslijn uit deze handreiking wordt ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s in principe de voorkeur van de cliënt gevolgd.<br />
• Dat e<strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiger is b<strong>en</strong>oemd wil niet zegg<strong>en</strong> dat de cliënt niets meer zelf kan besliss<strong>en</strong>. Beslissing<strong>en</strong><br />
die de cliënt zelf kan nem<strong>en</strong>, mag hij ook nem<strong>en</strong>, daar heeft hij ge<strong>en</strong> toestemming van de verteg<strong>en</strong>woordiger<br />
voor nodig.<br />
• Iedere verteg<strong>en</strong>woordiger hoort de cliënt zo veel mogelijk te betrekk<strong>en</strong> bij de besluitvorming. Het belang van<br />
de cliënt hoort steeds c<strong>en</strong>traal te staan. Vraagt e<strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiger om e<strong>en</strong> maatregel die in strijd komt met<br />
goed hulpverl<strong>en</strong>erschap, dan hoort de hulpverl<strong>en</strong>er dit verzoek naast zich neer te legg<strong>en</strong>.<br />
• Verzet de cliënt zich teg<strong>en</strong> handeling<strong>en</strong> dan moet dit serieus g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> word<strong>en</strong>, ook als het handeling<strong>en</strong> betreft<br />
waarmee de verteg<strong>en</strong>woordiger heeft ingestemd. Verzet serieus nem<strong>en</strong> kan ook inhoud<strong>en</strong> dat van het verricht<strong>en</strong><br />
van de handeling<strong>en</strong> afgezi<strong>en</strong> wordt. Hoe sterker het verzet van de cliënt, hoe nadrukkelijker overwog<strong>en</strong> moet<br />
word<strong>en</strong> om van de handeling af te zi<strong>en</strong>.<br />
• De cliënt kan vrag<strong>en</strong> om ontslag van de verteg<strong>en</strong>woordiger. Betreft het e<strong>en</strong> curator, m<strong>en</strong>tor of bewindvoerder dan<br />
beslist de kantonrechter over het ontslag. Is er ge<strong>en</strong> vertrouw<strong>en</strong>srelatie meer tuss<strong>en</strong> cliënt <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiger<br />
dan is dat e<strong>en</strong> red<strong>en</strong> om de verteg<strong>en</strong>woordiger te ontslaan. Gaat het om e<strong>en</strong> andere verteg<strong>en</strong>woordiger uit de<br />
familiekring, dan geeft de gedragslijn uit deze handreiking aan dat de zorgorganisatie in principe e<strong>en</strong> andere<br />
verteg<strong>en</strong>woordiger aanwijst als de cliënt ge<strong>en</strong> vertrouw<strong>en</strong> meer heeft in het aangewez<strong>en</strong> familielid.<br />
2<br />
<strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiging | Sam<strong>en</strong>vatting
Inhoud<br />
Voorwoord 1<br />
Sam<strong>en</strong>vatting 2<br />
1 Inleiding 4<br />
2 Verteg<strong>en</strong>woordigers 5<br />
2.1 Drie groep<strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordigers 5<br />
2.2 <strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> bij de keuze van de verteg<strong>en</strong>woordiger 5<br />
2.3 Contactperson<strong>en</strong> 6<br />
3 E<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap aanvrag<strong>en</strong> 8<br />
4 Positie cliënt met m<strong>en</strong>tor 11<br />
4.1 Inleiding 11<br />
4.2 Bekwaam of onbekwaam? 11<br />
4.3 Goed hulpverl<strong>en</strong>erschap 12<br />
4.4 Verzet 12<br />
4.5 M<strong>en</strong>ingsverschill<strong>en</strong> met de m<strong>en</strong>tor 14<br />
5 Einde m<strong>en</strong>torschap 15<br />
<strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiging | Inhoudsopgave<br />
3
1 Inleiding<br />
Om de <strong>regie</strong> over je lev<strong>en</strong> te voer<strong>en</strong> moet je beslissing<strong>en</strong> nem<strong>en</strong>, alternatiev<strong>en</strong> overweg<strong>en</strong>,<br />
risico’s inschatt<strong>en</strong> <strong>en</strong> uiteindelijk keuzes kunn<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>. Iemand die dit onvoldo<strong>en</strong>de kan wordt<br />
‘wilsonbekwaam’ g<strong>en</strong>oemd. Als iemand wilsonbekwaam is, zal e<strong>en</strong> ander voor hem beslissing<strong>en</strong><br />
nem<strong>en</strong>. Zo gezi<strong>en</strong> sluit<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong> wilsonbekwaamheid elkaar uit. Wilsonbekwaamheid lijkt<br />
eig<strong>en</strong> <strong>regie</strong> onmogelijk te mak<strong>en</strong>. Maar de werkelijkheid is veel g<strong>en</strong>uanceerder.<br />
Wilsonbekwaamheid is ge<strong>en</strong> kwestie van alles of niets. Het is mogelijk dat iemand het <strong>en</strong>e besluit wel kan nem<strong>en</strong>,<br />
maar e<strong>en</strong> ander besluit niet. Het <strong>en</strong>e besluit is t<strong>en</strong>slotte ingewikkelder dan het andere. Ook als iemand e<strong>en</strong> besluit<br />
niet kan nem<strong>en</strong>, kan hij zich daarover vaak wel uit<strong>en</strong>. Die uiting<strong>en</strong> weg<strong>en</strong> mee in het besluit dat e<strong>en</strong> ander,<br />
de verteg<strong>en</strong>woordiger van de cliënt of de hulpverl<strong>en</strong>er, zal nem<strong>en</strong>. Bij de uitvoering van e<strong>en</strong> besluit kan blijk<strong>en</strong> dat<br />
de cliënt zich daarteg<strong>en</strong> verzet. Ook aan dit verzet komt betek<strong>en</strong>is toe, soms is verzet zelfs e<strong>en</strong> doorslaggev<strong>en</strong>de<br />
red<strong>en</strong> om van e<strong>en</strong> behandeling af te zi<strong>en</strong>, ondanks dat deg<strong>en</strong>e die zich verzet wilsonbekwaam is. Iemand die<br />
wilsonbekwaam is, kan zo zijn leefwijze mede bepal<strong>en</strong>. Zijn mogelijkhed<strong>en</strong> om zelf de <strong>regie</strong> te voer<strong>en</strong> zijn beperkt,<br />
sterk beperkt vaak, maar ze zijn zeld<strong>en</strong> helemaal afwezig.<br />
Het is lastig om te beoordel<strong>en</strong> of iemand in staat is om e<strong>en</strong> besluit te nem<strong>en</strong> of niet. Criteria op basis waarvan t<strong>en</strong><br />
aanzi<strong>en</strong> van iedere cliënt <strong>en</strong> ieder besluit objectief kan word<strong>en</strong> vastgesteld of dieg<strong>en</strong>e wilsbekwaam is, zijn er niet.<br />
De Handreiking Wilsbekwaamheid van Ver<strong>en</strong>so beschrijft hoe e<strong>en</strong> specialist ouder<strong>en</strong>g<strong>en</strong>eeskunde te werk kan gaan<br />
als hij beoordeelt of iemand wilsbekwaam is. In deze handreiking komt deze beoordeling niet aan de orde.<br />
Deze handreiking beschrijft hoe besluit<strong>en</strong> word<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> cliënt dat zelf niet meer kan. Hierbij spel<strong>en</strong> de<br />
verteg<strong>en</strong>woordiger van de cliënt, de hulpverl<strong>en</strong>er <strong>en</strong> de cliënt ieder e<strong>en</strong> rol. De handreiking is geschrev<strong>en</strong> vanuit het<br />
perspectief van de hulpverl<strong>en</strong>er. T<strong>en</strong> opzichte van de verteg<strong>en</strong>woordiger heeft de hulpverl<strong>en</strong>er verschill<strong>en</strong>de roll<strong>en</strong>.<br />
Hij kan ervoor zorg<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiger wordt b<strong>en</strong>oemd, maar kan ook di<strong>en</strong>s ontslag vrag<strong>en</strong>. De<br />
hulpverl<strong>en</strong>er zal met de verteg<strong>en</strong>woordiger over de cliënt sprek<strong>en</strong>, maar hij zal daarnaast ook met de cliënt in<br />
gesprek blijv<strong>en</strong>. In de regel is de hulpverl<strong>en</strong>er gebond<strong>en</strong> aan het besluit van de verteg<strong>en</strong>woordiger, maar soms zal<br />
hij dit naast zich neer moet<strong>en</strong> legg<strong>en</strong>. Ook als e<strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiger beslist, moet de hulpverl<strong>en</strong>er steeds het<br />
belang van de cliënt voor og<strong>en</strong> houd<strong>en</strong> <strong>en</strong> zo nodig de verteg<strong>en</strong>woordiger corriger<strong>en</strong>.<br />
4 <strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiging | Inleiding
2 Verteg<strong>en</strong>woordigers<br />
2.1 Drie groep<strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordigers<br />
Verteg<strong>en</strong>woordigers kunn<strong>en</strong> in drie groep<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ingedeeld:<br />
a. Verteg<strong>en</strong>woordigers die door de rechter word<strong>en</strong> b<strong>en</strong>oemd<br />
De rechter kan t<strong>en</strong> behoeve van meerderjarig<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>de verteg<strong>en</strong>woordigers b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong>, te wet<strong>en</strong>: e<strong>en</strong><br />
curator, e<strong>en</strong> bewindvoerder <strong>en</strong> e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor. De curator kan nam<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> cliënt beslissing<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> over bijna<br />
ieder onderwerp. De bewindvoerder beslist alle<strong>en</strong> over financiële zak<strong>en</strong>. De m<strong>en</strong>tor beslist alle<strong>en</strong> over de zorg<br />
die de cliënt nodig heeft.<br />
In de praktijk hebb<strong>en</strong> cliënt<strong>en</strong> vaak e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor én e<strong>en</strong> bewindvoerder, soms alle<strong>en</strong> e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor of alle<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
bewindvoerder. Het komt ook voor dat dezelfde persoon zowel m<strong>en</strong>tor als bewindvoerder is. Als e<strong>en</strong> cliënt e<strong>en</strong><br />
curator heeft, heeft hij nooit tev<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor of e<strong>en</strong> bewindvoerder. De curator kan immers zowel over de<br />
financiën als over de zorg beslissing<strong>en</strong> nem<strong>en</strong>.<br />
b. Verteg<strong>en</strong>woordigers die door de cliënt zelf zijn b<strong>en</strong>oemd<br />
E<strong>en</strong> cliënt kan iemand aanwijz<strong>en</strong> die nam<strong>en</strong>s hem beslissing<strong>en</strong> mag nem<strong>en</strong> als hij dat zelf niet meer kan. Op het<br />
mom<strong>en</strong>t waarop hij dat doet moet de cliënt wilsbekwaam zijn. Het is bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> vereist dat hij zijn keuze op papier<br />
zet. Zo’n docum<strong>en</strong>t heet e<strong>en</strong> volmacht. Deg<strong>en</strong>e die op basis van e<strong>en</strong> volmacht nam<strong>en</strong>s de cliënt besluit<strong>en</strong> mag<br />
nem<strong>en</strong>, wordt ‘gemachtigde’ of ook wel ‘persoonlijk gemachtigde’ g<strong>en</strong>oemd. E<strong>en</strong> voorbeeld van zo’n volmacht is<br />
het zogehet<strong>en</strong> lev<strong>en</strong>stestam<strong>en</strong>t. Hierin wordt niet alle<strong>en</strong> deg<strong>en</strong>e aangewez<strong>en</strong> die de cliënt kan verteg<strong>en</strong>woordig<strong>en</strong>,<br />
maar beschrijft de cliënt ook wat zijn w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> zijn voor de periode waarin hij wilsonbekwaam is.<br />
c. Verteg<strong>en</strong>woordigers die niet zijn b<strong>en</strong>oemd door de rechter of de cliënt maar op basis van hun relatie tot de cliënt<br />
optred<strong>en</strong> als verteg<strong>en</strong>woordiger<br />
Wie in deze groep vall<strong>en</strong> is wettelijk bepaald. Het betreft in de eerste plaats de echtg<strong>en</strong>oot, geregistreerd partner<br />
<strong>en</strong> lev<strong>en</strong>sgezel van de cliënt. Is de cliënt alle<strong>en</strong>staand, dan kunn<strong>en</strong> zijn ouders, kinder<strong>en</strong>, broers <strong>en</strong> zusters als zijn<br />
verteg<strong>en</strong>woordiger optred<strong>en</strong>. Binn<strong>en</strong> deze groep geeft de wet ge<strong>en</strong> volgorde aan. De keuze wordt aan de<br />
hulpverl<strong>en</strong>er gelat<strong>en</strong>. In de praktijk van de ouder<strong>en</strong>zorg bestaat deze groep vaak uit de kinder<strong>en</strong> <strong>en</strong> laat de<br />
hulpverl<strong>en</strong>er het aan h<strong>en</strong> over om uit te mak<strong>en</strong> wie als verteg<strong>en</strong>woordiger van de cliënt zal optred<strong>en</strong>. De<br />
hulpverl<strong>en</strong>er moet echter aan deze keuze voorbij gaan <strong>en</strong> alsnog zelf iemand kiez<strong>en</strong> als de verteg<strong>en</strong>woordiger<br />
die uit de familiekring naar vor<strong>en</strong> is gekom<strong>en</strong> niet het belang van de cliënt di<strong>en</strong>t.<br />
2.2 <strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> bij de keuze van de verteg<strong>en</strong>woordiger<br />
Wie zelf wil bepal<strong>en</strong> wie zijn verteg<strong>en</strong>woordiger wordt heeft twee opties. Hij kan de persoon van zijn keuze e<strong>en</strong><br />
volmacht gev<strong>en</strong>. Aan zo’n volmacht zijn ge<strong>en</strong> formele eis<strong>en</strong> gesteld. De volmacht hoeft niet bij de notaris te word<strong>en</strong><br />
vastgelegd. De cliënt kan ook de rechter vrag<strong>en</strong> iemand als m<strong>en</strong>tor voor hem te b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong>. Hij kan dit zowel do<strong>en</strong><br />
wanneer hij wilsonbekwaam is als wanneer hij dat nog niet is, maar naar verwachting binn<strong>en</strong> afzi<strong>en</strong>bare tijd zal<br />
word<strong>en</strong>.<br />
Ook als e<strong>en</strong> ander het initiatief neemt om de rechter te vrag<strong>en</strong> e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor te b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong> zal de rechter, bij de vraag<br />
wie hij tot m<strong>en</strong>tor b<strong>en</strong>oemt, de voorkeur van de cliënt zwaar mee lat<strong>en</strong> weg<strong>en</strong>. In principe volgt de rechter de<br />
voorkeur van de cliënt. Dit geldt ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s bij de b<strong>en</strong>oeming van e<strong>en</strong> curator <strong>en</strong> e<strong>en</strong> bewindvoerder.<br />
<strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiging | Verteg<strong>en</strong>woordigers<br />
5
Casus 1<br />
<strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> bij keuze verteg<strong>en</strong>woordiger<br />
Cor van Doorn is 80. Hij heeft e<strong>en</strong> turbul<strong>en</strong>t lev<strong>en</strong> achter de<br />
rug. Dat heeft de gezinsverhouding<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> goed gedaan. Hij is<br />
gescheid<strong>en</strong>, maar ziet z’n ex-vrouw nog regelmatig. Met zijn<br />
zoon heeft hij e<strong>en</strong> complexe verhouding. Hoogoplop<strong>en</strong>de<br />
ruzies <strong>en</strong> periodes waarin het contact goed verloopt wissel<strong>en</strong><br />
elkaar af. Het contact met zijn dochter is slecht. Zij bezoekt hem<br />
hooguit twee keer per jaar. Door de jar<strong>en</strong> he<strong>en</strong> is het contact<br />
met zijn buurman Alfons altijd goed geweest. Cor heeft in<br />
Alfons e<strong>en</strong> zielsverwant gevond<strong>en</strong>. To<strong>en</strong> hem bij zijn opname in<br />
het verpleeghuis gevraagd werd wie zijn contactpersoon zou<br />
zijn, was hij er snel uit: Alfons.<br />
De laatste tijd verslechtert de toestand van Cor, zowel<br />
lichamelijk als geestelijk. De specialist ouder<strong>en</strong>g<strong>en</strong>eeskunde<br />
heeft hem daarom gevraagd wie voor hem moet besliss<strong>en</strong> als<br />
hij verder achteruit gaat. Als hij niets doet, zal zij straks moet<strong>en</strong><br />
kiez<strong>en</strong>. Er zijn dan twee mogelijkhed<strong>en</strong>: zijn zoon of zijn<br />
dochter. Als hij dat niet wil zal hij iemand e<strong>en</strong> volmacht moet<strong>en</strong><br />
gev<strong>en</strong> of de rechter moet<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong> iemand als m<strong>en</strong>tor voor<br />
hem te b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong>. Cor ziet de gang naar de rechter niet zitt<strong>en</strong>.<br />
Hij vraagt de arts hoe je dat doet, zo’n volmacht opstell<strong>en</strong>. Zij<br />
geeft hem e<strong>en</strong> voorbeeldtekst. E<strong>en</strong> paar dag<strong>en</strong> later heeft Cor<br />
het formulier ingevuld.<br />
Bij het volg<strong>en</strong>de zorgplanoverleg schuift Alfons aan, als nieuw<br />
b<strong>en</strong>oemde verteg<strong>en</strong>woordiger van Cor.<br />
2.3 Contactperson<strong>en</strong><br />
Veel zorgorganisaties vrag<strong>en</strong> cliënt<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> eerste <strong>en</strong> e<strong>en</strong> tweede contactpersoon op te gev<strong>en</strong>. De taak <strong>en</strong> positie<br />
van zo’n contactpersoon zijn niet altijd duidelijk. De contactpersoon wordt gebeld als er iets aan de hand is met de<br />
cliënt dat van belang is voor de familie. De contactpersoon geeft het bericht door aan andere familieled<strong>en</strong> <strong>en</strong> zorgt<br />
ervoor dat de familie zo nodig in actie komt. De contactpersoon fungeert als aanspreekpunt voor de familie <strong>en</strong><br />
andere naast<strong>en</strong>. De contactpersoon wordt in de praktijk ook wel als verteg<strong>en</strong>woordiger van de cliënt gezi<strong>en</strong>. Het zijn<br />
echter verschill<strong>en</strong>de functies.<br />
Contactpersoon is deg<strong>en</strong>e via wie de zorgorganisatie het contact met de familie onderhoudt. Verteg<strong>en</strong>woordiger is<br />
deg<strong>en</strong>e die nam<strong>en</strong>s de cliënt beslissing<strong>en</strong> kan nem<strong>en</strong>. De functies kunn<strong>en</strong> door dezelfde persoon word<strong>en</strong> vervuld,<br />
maar ook door verschill<strong>en</strong>de person<strong>en</strong>.<br />
De vraag wie bepaalt welk familielid als verteg<strong>en</strong>woordiger optreedt als er ge<strong>en</strong> door de rechter of door de cliënt<br />
b<strong>en</strong>oemde verteg<strong>en</strong>woordiger is, is in de wetsgeschied<strong>en</strong>is aan de orde geweest <strong>en</strong> is daar duidelijk beantwoord:<br />
dat bepaalt de hulpverl<strong>en</strong>er. De officiële tekst uit de wetsgeschied<strong>en</strong>is luidt als volgt: ‘Heeft de patiënt ge<strong>en</strong><br />
echtg<strong>en</strong>oot of andere lev<strong>en</strong>sgezel, dan di<strong>en</strong>t de hulpverl<strong>en</strong>er zijn verplichting<strong>en</strong> na te kom<strong>en</strong> jeg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> ouder,<br />
e<strong>en</strong> kind, dan wel e<strong>en</strong> broer of zus van de patiënt. Ook hier moet de hulpverl<strong>en</strong>er e<strong>en</strong> keuze mak<strong>en</strong>, zeker indi<strong>en</strong><br />
zich verschill<strong>en</strong>de familieled<strong>en</strong> bij hem aandi<strong>en</strong><strong>en</strong>. Bij zijn keuze zal hij vanzelfsprek<strong>en</strong>d primair lett<strong>en</strong> op de relatie<br />
die er feitelijk met de patiënt is: het gaat er bij die keuze immers om of e<strong>en</strong> familielid ook geacht kan word<strong>en</strong> de wil<br />
van de patiënt zelf tot uitdrukking te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>’.<br />
In casus 2 probeerde de locatiemanager de bevoegdheid van Joke te baser<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> besluit van moeder <strong>en</strong> van<br />
Mia. Hij had echter beter zelf de verantwoordelijkheid kunn<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> door te stell<strong>en</strong> dat hij eerst Mia <strong>en</strong> daarna<br />
Joke als verteg<strong>en</strong>woordiger van mevrouw Terwoerd had aangewez<strong>en</strong>. Die bevoegdheid kan hij op de wet baser<strong>en</strong>.<br />
Hoewel het expliciet de bedoeling van de wetgever is dat de hulpverl<strong>en</strong>er aanwijst wie de cliënt verteg<strong>en</strong>woordigt,<br />
is dit in de praktijk niet gebruikelijk. Hulpverl<strong>en</strong>ers hebb<strong>en</strong> moeite met die rol. Dat is begrijpelijk omdat het e<strong>en</strong><br />
interv<strong>en</strong>tie in de familieverhouding<strong>en</strong> oplevert <strong>en</strong> het, zeker bij e<strong>en</strong> nieuwe cliënt, niet e<strong>en</strong>voudig is om uit te mak<strong>en</strong><br />
wie van de kinder<strong>en</strong> het beste in de geest van de cliënt besluit<strong>en</strong> kan nem<strong>en</strong>. In veruit de meeste gevall<strong>en</strong> kan in<br />
goed onderling overleg tuss<strong>en</strong> cliënt, familieled<strong>en</strong> <strong>en</strong> hulpverl<strong>en</strong>er e<strong>en</strong> keuze gemaakt word<strong>en</strong> waar iedere<strong>en</strong> achter<br />
staat. In lastige situaties is het echter de rol van de hulpverl<strong>en</strong>er om de <strong>regie</strong> te nem<strong>en</strong> <strong>en</strong> dieg<strong>en</strong>e aan te wijz<strong>en</strong> die<br />
zijns inzi<strong>en</strong>s het beste het belang di<strong>en</strong>t van de cliënt.<br />
6 <strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiging | Verteg<strong>en</strong>woordigers
VOORBEELD GEDRAGSLIJN<br />
Bij conflict<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> de familie <strong>en</strong> bij e<strong>en</strong><br />
niet goed functioner<strong>en</strong>de verteg<strong>en</strong>woordiger<br />
uit de familiekring<br />
1. Ga ervan uit dat deg<strong>en</strong>e die zich als<br />
verteg<strong>en</strong>woordiger uit de familiekring aandi<strong>en</strong>t als<br />
zodanig geschikt is tot het teg<strong>en</strong>deel blijkt of de<br />
cliënt aangeeft ge<strong>en</strong> vertrouw<strong>en</strong> te hebb<strong>en</strong> in dit<br />
familielid.<br />
2. Als duidelijk blijkt dat dieg<strong>en</strong>e zijn / haar rol als<br />
verteg<strong>en</strong>woordiger niet goed invult of als blijkt dat<br />
daarover m<strong>en</strong>ingsverschill<strong>en</strong> bestaan binn<strong>en</strong> de<br />
familie, dan wel dat de cliënt ge<strong>en</strong> vertrouw<strong>en</strong> heeft<br />
in de verteg<strong>en</strong>woordiger, b<strong>en</strong>oem dan dit probleem<br />
<strong>en</strong> vraag de familie om in onderling overleg voor<br />
e<strong>en</strong> oplossing te zorg<strong>en</strong>.<br />
3. Slaagt de familie er niet in om het probleem op<br />
te loss<strong>en</strong>, organiseer dan e<strong>en</strong> familiebije<strong>en</strong>komst.<br />
Probeer tijd<strong>en</strong>s de familiebije<strong>en</strong>komst e<strong>en</strong> oplossing<br />
te vind<strong>en</strong> voor het ontstane probleem.<br />
4. Leidt ook de familiebije<strong>en</strong>komst niet tot e<strong>en</strong><br />
oplossing, neem dan de wettelijke<br />
verantwoordelijkheid om te bepal<strong>en</strong> wie van de in<br />
aanmerking kom<strong>en</strong>de familieled<strong>en</strong> door de<br />
zorgorganisatie als verteg<strong>en</strong>woordiger beschouwd<br />
zal word<strong>en</strong>.<br />
5. Stel bij de keuze van de verteg<strong>en</strong>woordiger het<br />
belang van de cliënt c<strong>en</strong>traal. Is de voorkeur van<br />
de cliënt bek<strong>en</strong>d, volg die dan in principe.<br />
6. Maak duidelijk aan de familieled<strong>en</strong> dat deg<strong>en</strong>e<br />
die zich niet kan vind<strong>en</strong> in de keuze van de<br />
zorgorganisatie altijd naar de kantonrechter kan<br />
gaan om hem te vrag<strong>en</strong> e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor te b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong><br />
voor de cliënt. Doet de kantonrechter dat, dan<br />
neemt de m<strong>en</strong>tor de taak over van het door de<br />
zorgorganisatie aangewez<strong>en</strong> familielid.<br />
Casus 2<br />
Wie verteg<strong>en</strong>woordigt de cliënt?<br />
ouder<strong>en</strong>g<strong>en</strong>eeskunde, haar zuster Joke aangewez<strong>en</strong><br />
als eerste contactpersoon. Sindsdi<strong>en</strong> is Joke eerste<br />
contactpersoon <strong>en</strong> Mia tweede contactpersoon.<br />
Mevrouw Terwoerd is 98 jaar. Zij woont in e<strong>en</strong> verpleeghuis<br />
<strong>en</strong> is dem<strong>en</strong>t in e<strong>en</strong> gevorderd stadium. Haar zoon Gerhard<br />
bezoekt haar gemiddeld vier keer in de week. Die bezoek<strong>en</strong><br />
gaan niet ongemerkt voorbij. De medewerkers vind<strong>en</strong> dat<br />
hij zich eis<strong>en</strong>d opstelt <strong>en</strong> daarbij e<strong>en</strong> dreig<strong>en</strong>de <strong>en</strong><br />
intimider<strong>en</strong>de houding aanneemt. Hij bemoeit zich overal<br />
mee <strong>en</strong> beperkt zich daarbij niet tot de zorg aan zijn moeder.<br />
Ook andere bewoners word<strong>en</strong> ongevraagd door hem<br />
aangesprok<strong>en</strong> <strong>en</strong> onfatso<strong>en</strong>lijk bejeg<strong>en</strong>d. Na verloop van tijd<br />
wordt de situatie onhoudbaar. De vraag di<strong>en</strong>t zich aan of<br />
Gerhard als verteg<strong>en</strong>woordiger van zijn moeder gezi<strong>en</strong> moet<br />
word<strong>en</strong>. Hij vindt zelf van wel. De locatiemanager vindt van<br />
niet. Hij wijst erop dat de zorgverl<strong>en</strong>ingsovere<strong>en</strong>komst<br />
destijds is ondertek<strong>en</strong>d door mevrouw Terwoerd <strong>en</strong> door<br />
haar dochter Mia. De locatiemanager beschouwt daarom<br />
Mia als verteg<strong>en</strong>woordiger van haar moeder. To<strong>en</strong> Mia<br />
verhuisde heeft zij, in sam<strong>en</strong>spraak met de specialist<br />
Het conflict escaleert <strong>en</strong> Gerhard <strong>en</strong> de locatiemanager treff<strong>en</strong><br />
elkaar uiteindelijk voor de rechter. De rechter beoordeelt wie<br />
mevrouw Terwoerd verteg<strong>en</strong>woordigt. Dat Mia de<br />
zorgverl<strong>en</strong>ingsovere<strong>en</strong>komst mede heeft ondertek<strong>en</strong>d houdt<br />
niet in dat mevrouw Terwoerd haar e<strong>en</strong> volmacht heeft<br />
gegev<strong>en</strong>. Mia kan die dus ook niet overgedrag<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> aan<br />
Joke. Nu Joke ook ge<strong>en</strong> curator of m<strong>en</strong>tor van haar moeder is,<br />
constateert de rechter dat ieder van de kinder<strong>en</strong> in principe<br />
verteg<strong>en</strong>woordiger van mevrouw Terwoerd kan zijn. De wet<br />
geeft immers ge<strong>en</strong> rangorde aan tuss<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong>.<br />
De afweging die de rechter vervolg<strong>en</strong>s maakt pakt goed uit voor<br />
het verpleeghuis. De rechter constateert dat Mia <strong>en</strong> daarna Joke<br />
vijf jaar feitelijk als verteg<strong>en</strong>woordiger van hun moeder hebb<strong>en</strong><br />
gehandeld <strong>en</strong> dat niemand daar bezwaar teg<strong>en</strong> heeft gemaakt.<br />
De locatiemanager mocht er daarom vanuit gaan dat Joke<br />
bevoegd was <strong>en</strong> Gerhard niet.<br />
<strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiging | Verteg<strong>en</strong>woordigers<br />
7
3 E<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap aanvrag<strong>en</strong><br />
Het is niet nodig om voor iedere wilsonbekwame cliënt e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap aan te vrag<strong>en</strong>.<br />
In de praktijk wordt e<strong>en</strong> cliënt vaak verteg<strong>en</strong>woordigd door e<strong>en</strong> familielid of nem<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>de<br />
familieled<strong>en</strong> e<strong>en</strong> gedeelte van deze taak op zich. In die situatie hoeft ge<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap<br />
aangevraagd te word<strong>en</strong>. Zelfs als de cliënt ge<strong>en</strong> familielid heeft dat zich voor hem inzet, hoeft<br />
ge<strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiger te word<strong>en</strong> b<strong>en</strong>oemd. In dat geval kunn<strong>en</strong> besluit<strong>en</strong> over de cliënt word<strong>en</strong><br />
g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> door de hulpverl<strong>en</strong>ers zonder toestemming van de cliënt of iemand anders.<br />
Zorgorganisaties die deze situatie niet w<strong>en</strong>selijk vind<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> er uiteraard voor kiez<strong>en</strong> in<br />
zo’n geval e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap aan te vrag<strong>en</strong>.<br />
Behalve in de situatie waarin ge<strong>en</strong> familielid beschikbaar is als verteg<strong>en</strong>woordiger, kan e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap ook<br />
aangevraagd word<strong>en</strong> als de familie onderling verdeeld is <strong>en</strong> hierdoor voor de zorgorganisatie e<strong>en</strong> onwerkbare<br />
situatie ontstaat. E<strong>en</strong> derde situatie doet zich voor als de vertrouw<strong>en</strong>srelatie met e<strong>en</strong> door de cliënt aangewez<strong>en</strong><br />
verteg<strong>en</strong>woordiger verstoord raakt (zie casus 3).<br />
Tot voor kort kon e<strong>en</strong> zorgorganisatie alle<strong>en</strong> e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap aanvrag<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> cliënt die duurzaam bij de<br />
organisatie verbleef. E<strong>en</strong> wetswijziging maakt het sinds 2014 mogelijk dat e<strong>en</strong> verzoek tot instelling van e<strong>en</strong><br />
m<strong>en</strong>torschap wordt ingedi<strong>en</strong>d door: ‘de instelling waar de betrokk<strong>en</strong>e wordt verzorgd of die aan de betrokk<strong>en</strong>e<br />
begeleiding biedt’. Wanneer e<strong>en</strong> organisatie begeleiding biedt <strong>en</strong> dus e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap kan aanvrag<strong>en</strong> is verduidelijkt<br />
in de wetsgeschied<strong>en</strong>is. Het moet gaan om begeleiding die gericht is op het behoud<strong>en</strong> van structuur in <strong>en</strong> <strong>regie</strong> over<br />
het dagelijks lev<strong>en</strong>. Het maakt hierbij niet uit of die begeleiding wordt gefinancierd uit de Wlz, de Wmo of de<br />
Zorgverzekeringswet. Ook t<strong>en</strong> behoeve van cliënt<strong>en</strong> die zorg in de thuissituatie ontvang<strong>en</strong> kan dus e<strong>en</strong> verzoek<br />
tot instelling van e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap word<strong>en</strong> gedaan.<br />
Casus 3<br />
Ge<strong>en</strong> vertrouw<strong>en</strong>srelatie tuss<strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiger <strong>en</strong><br />
zorgorganisatie<br />
Mevrouw Dekker woont sinds 2006 in het verpleeghuis.<br />
Zij heeft haar dochter <strong>en</strong> haar schoonzoon bij notariële acte<br />
aangesteld tot algeme<strong>en</strong> gevolmachtigd<strong>en</strong>.<br />
Zij verteg<strong>en</strong>woordig<strong>en</strong> haar dus ook bij besluit<strong>en</strong> over de<br />
zorgverl<strong>en</strong>ing. Vrijwel vanaf het begin van de opname<br />
ontstaan conflict<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> de organisatie <strong>en</strong> de dochter <strong>en</strong><br />
haar man. Deze lop<strong>en</strong> hoog op. Na e<strong>en</strong> incid<strong>en</strong>t waarbij<br />
dochter <strong>en</strong> schoonzoon onder politiebegeleiding het<br />
verpleeghuis zijn uitgezet is de maat vol. De raad van bestuur<br />
besluit hun de toegang tot het verpleeghuis te ontzegg<strong>en</strong>.<br />
Vervolg<strong>en</strong>s besluit de raad van bestuur om e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap<br />
aan te vrag<strong>en</strong> voor mevrouw Dekker omdat overleg met<br />
de dochter <strong>en</strong> haar man niet meer mogelijk is <strong>en</strong> het wel<br />
gew<strong>en</strong>st is dat overleg plaatsvindt met iemand die mevrouw<br />
Dekker verteg<strong>en</strong>woordigt. E<strong>en</strong> onafhankelijke <strong>en</strong><br />
professionele m<strong>en</strong>tor wordt hiertoe bereid gevond<strong>en</strong>.<br />
De kantonrechter betrekt in zijn overweging<strong>en</strong> over het<br />
verzoek om deze m<strong>en</strong>tor te b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong> dat bij de b<strong>en</strong>oeming<br />
van e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor in principe de voorkeur van de betrokk<strong>en</strong>e<br />
gevolgd moet word<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat duidelijk is dat de voorkeur van<br />
mevrouw Dekker ligt bij haar dochter <strong>en</strong> haar schoonzoon.<br />
Voor het functioner<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiger is echter<br />
e<strong>en</strong> vertrouw<strong>en</strong>srelatie met de zorgorganisatie nodig. Nu die<br />
volledig ontbreekt, is dat volg<strong>en</strong>s de kantonrechter e<strong>en</strong><br />
gegronde red<strong>en</strong> om af te wijk<strong>en</strong> van de voorkeur van de<br />
cliënt. Hij besluit de door de raad van bestuur voorgestelde<br />
m<strong>en</strong>tor te b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong>.<br />
8 <strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiging | E<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap aanvrag<strong>en</strong>
E<strong>en</strong> zorgorganisatie die voor e<strong>en</strong> cliënt e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap wil aanvrag<strong>en</strong> zal eerst op zoek moet<strong>en</strong> naar iemand die<br />
zich beschikbaar wil stell<strong>en</strong> als m<strong>en</strong>tor van de cliënt. Als niemand uit het sociale netwerk van de cliënt hiertoe bereid<br />
is of hiervoor geschikt is, kan e<strong>en</strong> beroep gedaan word<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> regionale stichting M<strong>en</strong>torschap. Zo’n stichting<br />
werft <strong>en</strong> schoolt vrijwilligers die zich will<strong>en</strong> inzett<strong>en</strong> als m<strong>en</strong>tor. Ook kan e<strong>en</strong> professionele m<strong>en</strong>tor word<strong>en</strong> gevraagd.<br />
Sinds 2010 bestaat e<strong>en</strong> beroepsver<strong>en</strong>iging van professionele m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong>. Deze bevordert de kwaliteit van de<br />
m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong>, onder meer door alle<strong>en</strong> led<strong>en</strong> toe te lat<strong>en</strong> die gecertificeerd zijn. Op de site van de beroepsver<strong>en</strong>iging<br />
zijn de led<strong>en</strong> te vind<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> professionele m<strong>en</strong>tor komt, sinds april 2014, alle<strong>en</strong> voor b<strong>en</strong>oeming in aanmerking als hij aantoonbaar voldoet<br />
aan e<strong>en</strong> aantal kwaliteitseis<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> aantal voor de praktijk belangrijke eis<strong>en</strong> zijn:<br />
• de m<strong>en</strong>tor heeft e<strong>en</strong> klacht<strong>en</strong>regeling op basis waarvan iedere<strong>en</strong> die bevoegd is m<strong>en</strong>torschap aan te vrag<strong>en</strong>,<br />
dus ook de zorginstelling, e<strong>en</strong> klacht kan indi<strong>en</strong><strong>en</strong> over de m<strong>en</strong>tor;<br />
• de m<strong>en</strong>tor heeft t<strong>en</strong> minste tweemaandelijks contact met de cliënt <strong>en</strong> reageert binn<strong>en</strong> twee werkdag<strong>en</strong> als<br />
de cliënt contact met hem zoekt;<br />
• de m<strong>en</strong>tor stelt e<strong>en</strong> plan van aanpak vast waarin staat wat m<strong>en</strong>tor <strong>en</strong> cliënt van elkaar kunn<strong>en</strong> verwacht<strong>en</strong>;<br />
• de m<strong>en</strong>tor ontvangt ge<strong>en</strong> ander voordeel uit zijn positie als m<strong>en</strong>tor dan de door de rechter vastgestelde beloning.<br />
De g<strong>en</strong>oemde eis<strong>en</strong> geld<strong>en</strong> alle<strong>en</strong> voor professionele m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong>, dus niet voor m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> uit de familiekring. Ook de<br />
vrijwillige m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> van de regionale stichting<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap moet<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong> aan de kwaliteitseis<strong>en</strong>. Zij hebb<strong>en</strong><br />
bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> hun eig<strong>en</strong> kwaliteitseis<strong>en</strong> die verder gaan dan de algem<strong>en</strong>e eis<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> vrijwillige m<strong>en</strong>tor bezoekt zijn<br />
cliënt bijvoorbeeld niet minimaal e<strong>en</strong>s in de twee maand<strong>en</strong> maar e<strong>en</strong>s per maand.<br />
Voor meer informatie over vrijwillige m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong><br />
zie www.m<strong>en</strong>torschap.nl<br />
Voor meer informatie over de professionele m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong><br />
zie www.nbpm.nl<br />
E<strong>en</strong> medewerker van e<strong>en</strong> zorgorganisatie mag niet tot m<strong>en</strong>tor word<strong>en</strong> b<strong>en</strong>oemd van e<strong>en</strong> cliënt van dezelfde<br />
zorgorganisatie. De achtergrond hiervan is dat e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor zich onafhankelijk van de organisatie moet kunn<strong>en</strong><br />
opstell<strong>en</strong>. Dit kan echter wel tot e<strong>en</strong> probleem leid<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> medewerker e<strong>en</strong> familielid is van de cliënt <strong>en</strong> de cliënt<br />
daarom juist dieg<strong>en</strong>e als m<strong>en</strong>tor w<strong>en</strong>st. Uit de rechtspraak is e<strong>en</strong> uitspraak bek<strong>en</strong>d van e<strong>en</strong> kantonrechter die<br />
hiervoor e<strong>en</strong> oplossing vond. De cliënt, om wie het in dat geval ging, wilde uitdrukkelijk dat haar moeder tot m<strong>en</strong>tor<br />
zou word<strong>en</strong> b<strong>en</strong>oemd. Haar moeder was echter werkzaam bij de organisatie waar de cliënt verbleef.<br />
De kantonrechter stond voor e<strong>en</strong> lastige afweging. De wet bepaalt dat bij de b<strong>en</strong>oeming van e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor in principe<br />
de uitdrukkelijke voorkeur van de cliënt gevolgd moet word<strong>en</strong>, maar de wet bepaalt ook dat medewerkers ge<strong>en</strong><br />
m<strong>en</strong>tor kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> cliënt die verblijft in de organisatie waar zij werk<strong>en</strong>. De rechter besloot de w<strong>en</strong>s van<br />
de cliënt te volg<strong>en</strong>. Hij zag hiertoe ruimte doordat de cliënt niet verbleef op dezelfde locatie als waar de moeder<br />
werkzaam was.<br />
<strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiging | E<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap aanvrag<strong>en</strong><br />
9
Als iemand gevond<strong>en</strong> is die bereid is om m<strong>en</strong>tor te word<strong>en</strong>, kan de procedure gestart word<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> formulier<br />
waarmee de kantonrechter gevraagd wordt e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap in te stell<strong>en</strong> is te vind<strong>en</strong> op www.rechtspraak.nl Bij dit<br />
formulier moet e<strong>en</strong> verklaring word<strong>en</strong> gevoegd van de beoogde m<strong>en</strong>tor waarin deze te k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> geeft bereid te zijn<br />
als m<strong>en</strong>tor b<strong>en</strong>oemd te word<strong>en</strong>. De kantonrechter beoordeelt het verzoek. In dat kader zal hij de cliënt will<strong>en</strong> hor<strong>en</strong>.<br />
Dit kan plaatsvind<strong>en</strong> in de instelling waar de cliënt verblijft. Ook de familieled<strong>en</strong> van de cliënt krijg<strong>en</strong> geleg<strong>en</strong>heid<br />
om zich uit te sprek<strong>en</strong> over het verzoek.<br />
De kost<strong>en</strong> van de procedure zijn voor rek<strong>en</strong>ing van deg<strong>en</strong>e die het m<strong>en</strong>torschap aanvraagt. In principe zijn dit alle<strong>en</strong><br />
griffierecht (in 2015 voor rechtsperson<strong>en</strong> € 116). De kost<strong>en</strong> van de m<strong>en</strong>tor zijn voor rek<strong>en</strong>ing van de cliënt.<br />
Kost<strong>en</strong> van m<strong>en</strong>torschap<br />
Kost<strong>en</strong> op jaarbasis (2015)<br />
Voor e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor uit de familiekring € 600<br />
Voor e<strong>en</strong> professionele m<strong>en</strong>tor of e<strong>en</strong> vrijwilliger<br />
die werkzaam is voor M<strong>en</strong>torschap Nederland<br />
€ 1.105<br />
Dat e<strong>en</strong> vrijwilliger ev<strong>en</strong> duur is als e<strong>en</strong> professionele m<strong>en</strong>tor wekt wellicht verbazing. De red<strong>en</strong> hiervan is dat uit de<br />
vergoeding van de vrijwilliger ook de kost<strong>en</strong> van de regionale stichting<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap word<strong>en</strong> betaald, zoals de<br />
kost<strong>en</strong> van scholing <strong>en</strong> begeleiding van m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> <strong>en</strong> van borging van de kwaliteit van hun werk. De vergoeding voor<br />
e<strong>en</strong> vrijwilliger die onder contract staat van M<strong>en</strong>torschap Nederland wordt overgemaakt aan de regionale<br />
stichting<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap. De vrijwilliger ontvangt hiervan € 300.<br />
Als de cliënt niet in staat is de kost<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor te betal<strong>en</strong> kan hij e<strong>en</strong> beroep do<strong>en</strong> op de bijzondere bijstand.<br />
10 <strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiging | E<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap aanvrag<strong>en</strong>
4 Positie cliënt met m<strong>en</strong>tor<br />
4.1 Inleiding<br />
Dat e<strong>en</strong> cliënt e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor heeft wil niet zegg<strong>en</strong> dat de cliënt ge<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele beslissing zelf meer mag nem<strong>en</strong>. Wat de<br />
cliënt zelf kan besliss<strong>en</strong>, màg hij ook besliss<strong>en</strong>. De m<strong>en</strong>tor heeft dan ge<strong>en</strong> rol. Dit komt in paragraaf 4.2 aan de orde.<br />
Soms handelt e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor duidelijk niet in het belang van de cliënt, in zo’n geval hoort e<strong>en</strong> hulpverl<strong>en</strong>er<br />
medewerking te weiger<strong>en</strong>. Hierover gaat paragraaf 4.3. In paragraaf 4.4 gaat het om de vraag wat de hulpverl<strong>en</strong>er<br />
te do<strong>en</strong> staat als de m<strong>en</strong>tor erg<strong>en</strong>s mee heeft ingestemd maar de cliënt zich daarteg<strong>en</strong> verzet. In paragraaf 4.5<br />
kom<strong>en</strong> tot slot conflict<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> cliënt <strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor danwel tuss<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor <strong>en</strong> hulpverl<strong>en</strong>ers aan de orde.<br />
4.2 Bekwaam of onbekwaam?<br />
Het is onderdeel van de taak van zowel de m<strong>en</strong>tor als de hulpverl<strong>en</strong>er om te beoordel<strong>en</strong> of e<strong>en</strong> cliënt e<strong>en</strong> besluit zelf<br />
kan nem<strong>en</strong> of niet. De m<strong>en</strong>tor moet beslissing<strong>en</strong> die de cliënt zelf kan nem<strong>en</strong> aan hem overlat<strong>en</strong> <strong>en</strong> zal dus di<strong>en</strong>s<br />
wilsbekwaamheid ter zake moet<strong>en</strong> beoordel<strong>en</strong>. De hulpverl<strong>en</strong>er doet dit ook. Dat de cliënt e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor heeft wil<br />
immers niet zegg<strong>en</strong> dat ieder besluit door de m<strong>en</strong>tor g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> moet word<strong>en</strong>. Als de cliënt het besluit zelf kan<br />
nem<strong>en</strong>, heeft de m<strong>en</strong>tor ge<strong>en</strong> taak <strong>en</strong> legt de hulpverl<strong>en</strong>er het besluit aan de cliënt voor. Wilsonbekwaamheid is<br />
niet objectief meetbaar, over de vraag of e<strong>en</strong> cliënt wilsbekwaam is kan dus gemakkelijk e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>ingsverschil<br />
ontstaan. Wi<strong>en</strong>s oordeel gaat dan voor, het oordeel van de m<strong>en</strong>tor of het oordeel van de hulpverl<strong>en</strong>er? (zie casus 4)<br />
Het oordeel van de tuchtrechter sluit aan bij de wetsgeschied<strong>en</strong>is. Ook daarin is naar vor<strong>en</strong> gekom<strong>en</strong> dat de<br />
hulpverl<strong>en</strong>er uiteindelijk beslist over de wilsbekwaamheid. Heeft de cliënt e<strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiger, dan zal de<br />
hulpverl<strong>en</strong>er de vraag of de cliënt wilsbekwaam is met hem besprek<strong>en</strong> <strong>en</strong> di<strong>en</strong>s standpunt zwaar mee lat<strong>en</strong> weg<strong>en</strong>.<br />
Bij twijfel zal hij e<strong>en</strong> collegiaal advies van e<strong>en</strong> vakg<strong>en</strong>oot vrag<strong>en</strong>, maar uiteindelijk beslist de hulpverl<strong>en</strong>er of de<br />
cliënt wilsbekwaam is <strong>en</strong> niet de m<strong>en</strong>tor.<br />
Casus 4<br />
Ge<strong>en</strong> rol voor de verteg<strong>en</strong>woordiger<br />
als de cliënt zelf kan besliss<strong>en</strong><br />
Marja V<strong>en</strong>huiz<strong>en</strong> lijdt aan dem<strong>en</strong>tie <strong>en</strong> is soms erg onrustig.<br />
De specialist ouder<strong>en</strong>g<strong>en</strong>eeskunde heeft haar daarom<br />
antipsychotica voorgeschrev<strong>en</strong>. Marja stemt hiermee in. Haar<br />
broer, tev<strong>en</strong>s haar curator, vindt dat met de medicatie gestopt<br />
moet word<strong>en</strong>. Dat gebeurt niet <strong>en</strong> de broer di<strong>en</strong>t daarom e<strong>en</strong><br />
tuchtklacht in over de specialist ouder<strong>en</strong>g<strong>en</strong>eeskunde. De<br />
tuchtrechter constateert dat het gaat om de vraag of Marja<br />
wilsbekwaam is ter zake van het gebruik van de medicatie. Hij<br />
neemt het oordeel hierover van de specialist<br />
ouder<strong>en</strong>g<strong>en</strong>eeskunde als uitgangspunt <strong>en</strong> beoordeelt of deze<br />
in redelijkheid heeft kunn<strong>en</strong> besluit<strong>en</strong> dat Marja wilsbekwaam<br />
is. Dit oordeel kon de specialist ouder<strong>en</strong>g<strong>en</strong>eeskunde<br />
onderbouw<strong>en</strong> met het oordeel van collega’s. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> had<br />
hij e<strong>en</strong> onafhankelijke specialist ouder<strong>en</strong>g<strong>en</strong>eeskunde<br />
gevraagd de wilsbekwaamheid van Marja te beoordel<strong>en</strong>. Dit<br />
was echter niet gebeurd doordat zij onder invloed van haar<br />
broer niet meewerkte aan de beoordeling. Teg<strong>en</strong> deze<br />
achtergrond is de tuchtrechter van m<strong>en</strong>ing dat Marja zelf kon<br />
besliss<strong>en</strong> over haar medicatie. De specialist<br />
ouder<strong>en</strong>g<strong>en</strong>eeskunde heeft dus terecht de w<strong>en</strong>s van<br />
de curator naast zich neergelegd.<br />
<strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiging | Positie cliënt met m<strong>en</strong>tor<br />
11
4.3 Goed hulpverl<strong>en</strong>erschap<br />
E<strong>en</strong> hulpverl<strong>en</strong>er is gehoud<strong>en</strong> te handel<strong>en</strong> als ‘goed hulpverl<strong>en</strong>er’. Binn<strong>en</strong> de bandbreedte van het goed<br />
hulpverl<strong>en</strong>erschap kan de verteg<strong>en</strong>woordiger van de cliënt besluit<strong>en</strong> nem<strong>en</strong>, maar hij kan e<strong>en</strong> hulpverl<strong>en</strong>er niet<br />
dwing<strong>en</strong> om buit<strong>en</strong> die bandbreedte te tred<strong>en</strong>. Voorbeeld<strong>en</strong> hiervan zijn:<br />
• besluit<strong>en</strong> van de verteg<strong>en</strong>woordiger die schadelijk is voor de cliënt;<br />
• verzoek<strong>en</strong> van de verteg<strong>en</strong>woordiger om toepassing van e<strong>en</strong> medisch zinloze behandeling of e<strong>en</strong> behandeling<br />
die strijdig is met de professionele standaard.<br />
E<strong>en</strong> veelg<strong>en</strong>oemd voorbeeld in dit verband is het verzoek van de verteg<strong>en</strong>woordiger om toepassing van<br />
vrijheidsbeperk<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong> om te voorkom<strong>en</strong> dat de cliënt valt. Zo’n verzoek behoort in het algeme<strong>en</strong><br />
geweigerd te word<strong>en</strong> omdat het valrisico door toepassing van vrijheidsbeperk<strong>en</strong>de maatregel<strong>en</strong> juist vergroot<br />
wordt. Uitvoering van het verzoek zou inhoud<strong>en</strong> dat de hulpverl<strong>en</strong>er niet handelt in het belang van de cliënt <strong>en</strong> zo’n<br />
verzoek behoort niet gehonoreerd te word<strong>en</strong>.<br />
4.4 Verzet<br />
Dat e<strong>en</strong> cliënt wilsonbekwaam is <strong>en</strong> dus ge<strong>en</strong> besluit kan nem<strong>en</strong>, wil niet zegg<strong>en</strong> dat hij ge<strong>en</strong> m<strong>en</strong>ing heeft. Ook<br />
e<strong>en</strong> wilsonbekwame cliënt kan luid <strong>en</strong> duidelijk zegg<strong>en</strong> dat hij het erg<strong>en</strong>s niet mee e<strong>en</strong>s is. En soms kan e<strong>en</strong> cliënt<br />
zich verbaal niet goed uit<strong>en</strong>, maar blijkt uit zijn gedrag duidelijk dat iets hem niet bevalt. In zulke situaties is sprake<br />
van verzet van de cliënt. De hulpverl<strong>en</strong>er staat dan voor de vraag of hij het besluit, waarmee de verteg<strong>en</strong>woordiger<br />
heeft ingestemd, gewoon kan uitvoer<strong>en</strong> ondanks het verzet van de cliënt.<br />
Dat e<strong>en</strong> besluit met instemming van de verteg<strong>en</strong>woordiger g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> is, houdt niet in dat het vervolg<strong>en</strong>s hoe dan<br />
ook uitgevoerd moet word<strong>en</strong>. Het neger<strong>en</strong> van verzet kan e<strong>en</strong> sterk negatief effect hebb<strong>en</strong> op de cliënt <strong>en</strong> op de<br />
verhouding tuss<strong>en</strong> de cliënt <strong>en</strong> de hulpverl<strong>en</strong>er. Verzet kan e<strong>en</strong> uiting zijn van angst of van onrust <strong>en</strong> daaraan mag<br />
e<strong>en</strong> hulpverl<strong>en</strong>er niet zomaar voorbijgaan. Het past bij goed hulpverl<strong>en</strong>erschap om steeds te prober<strong>en</strong> de red<strong>en</strong> van<br />
het verzet te achterhal<strong>en</strong> <strong>en</strong> te prober<strong>en</strong> medewerking van de cliënt te krijg<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> voorbeeld van hoe e<strong>en</strong> hulpverl<strong>en</strong>er kan omgaan met zich verzett<strong>en</strong>de cliënt<strong>en</strong> is de richtlijn Omgaan met<br />
afweergedrag bij et<strong>en</strong> <strong>en</strong> drink<strong>en</strong> van bewoners met dem<strong>en</strong>tie (gepubliceerd op www.platformouder<strong>en</strong>zorg.nl). De<br />
richtlijn is bedoeld voor verzorg<strong>en</strong>d<strong>en</strong> niveau 3 <strong>en</strong> beschrijft systematisch wat zij kunn<strong>en</strong> do<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> cliënt et<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
drink<strong>en</strong> afweert. De inzet is steeds om de cliënt ertoe te verleid<strong>en</strong> toch te et<strong>en</strong> <strong>en</strong> te drink<strong>en</strong>. Als de verzorg<strong>en</strong>de<br />
daar niet in slaagt, wordt de hulp ingeroep<strong>en</strong> van verschill<strong>en</strong>de andere disciplines, zoals de diëtist, de tandarts, de<br />
psycholoog <strong>en</strong> de arts. Op basis daarvan wordt verder onderzocht of het afweergedrag van de cliënt voorkom<strong>en</strong> kan<br />
word<strong>en</strong>. Dwang komt echter in de richtlijn niet voor <strong>en</strong> wilsbekwaamheid speelt in de richtlijn ge<strong>en</strong> rol. Hoe de cliënt<br />
zich opstelt wordt steeds gerespecteerd, ongeacht of hij wilsbekwaam is of niet.<br />
In de wetgeving is ook rek<strong>en</strong>ing gehoud<strong>en</strong> met verzet van e<strong>en</strong> wilsonbekwame cliënt. De Wgbo bepaalt dat bij<br />
verzet twee vrag<strong>en</strong> van belang zijn:<br />
1. Is hetge<strong>en</strong> waarteg<strong>en</strong> de cliënt zich verzet, in de Wgbo ‘de verrichting’ gehet<strong>en</strong>, ingrijp<strong>en</strong>d van aard of niet?<br />
Als de verrichting niet ingrijp<strong>en</strong>d van aard is mag aan het verzet van de wilsonbekwame cliënt word<strong>en</strong><br />
voorbijgegaan. Betreft het e<strong>en</strong> ingrijp<strong>en</strong>de verrichting, dan komt vraag 2 aan de orde.<br />
2. Is de verrichting ‘k<strong>en</strong>nelijk nodig’ om ‘ernstig nadeel’ voor de cliënt te voorkom<strong>en</strong>?<br />
Als deze vraag met ja beantwoord wordt, kan de verrichting word<strong>en</strong> uitgevoerd, ondanks het verzet van de cliënt.<br />
Wordt deze vraag met nee beantwoord dan moet het verzet van de cliënt gehonoreerd word<strong>en</strong> <strong>en</strong> mag<br />
de verrichting dus niet uitgevoerd word<strong>en</strong>.<br />
12 <strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiging | Positie cliënt met m<strong>en</strong>tor
Het onderscheid tuss<strong>en</strong> e<strong>en</strong> ingrijp<strong>en</strong>de verrichting <strong>en</strong> e<strong>en</strong> niet ingrijp<strong>en</strong>de verrichting is in de praktijk moeilijk te<br />
mak<strong>en</strong>, mede omdat de impact van e<strong>en</strong> verrichting voor de cliënt hierbij e<strong>en</strong> rol speelt <strong>en</strong> deze per cliënt kan<br />
verschill<strong>en</strong>. Het verdi<strong>en</strong>t daarom overweging om dit onderscheid niet te mak<strong>en</strong> <strong>en</strong> bij iedere verrichting, dus ook bij<br />
niet ingrijp<strong>en</strong>de verrichting<strong>en</strong>, rek<strong>en</strong>ing te houd<strong>en</strong> met verzet <strong>en</strong> dat te honorer<strong>en</strong> t<strong>en</strong>zij hierdoor ernstig nadeel<br />
voor de cliënt ontstaat.<br />
In de Bopz is iets vergelijkbaars geregeld: als e<strong>en</strong> wilsonbekwame cliënt zich verzet teg<strong>en</strong> ‘de behandeling’ kan deze<br />
niet word<strong>en</strong> toegepast, t<strong>en</strong>zij dit ‘volstrekt noodzakelijk’ is om ‘gevaar’ voor de cliënt of voor ander<strong>en</strong> af te w<strong>en</strong>d<strong>en</strong>.<br />
De toepassing van de wettelijke bepaling<strong>en</strong> plaatst de praktijk voor moeilijk te beantwoord<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong>. Wanneer is<br />
sprake van ‘verzet’? Waar ligt de gr<strong>en</strong>s tuss<strong>en</strong> ‘ingrijp<strong>en</strong>d’ <strong>en</strong> ‘niet ingrijp<strong>en</strong>d’? Wanneer is e<strong>en</strong> nadeel voor e<strong>en</strong><br />
cliënt ‘ernstig’?<br />
Voor de toepassing van de wett<strong>en</strong> in de praktijk is het vooral van belang om het doel van de wett<strong>en</strong> voor og<strong>en</strong> te<br />
houd<strong>en</strong>. Dat doel is: voorkom<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong> wilsonbekwame cliënt teg<strong>en</strong> zijn zin iets moet ondergaan, terwijl dat niet<br />
nodig is. Toepassing van de volg<strong>en</strong>de gedragslijn helpt bij het realiser<strong>en</strong> van dit doel.<br />
VOORBEELD GEDRAGSLIJN<br />
Bij verzet van e<strong>en</strong> wilsonbekwame cliënt<br />
1. Neem verzet altijd serieus, ook als de cliënt wilsonbekwaam is.<br />
2. Probeer de medewerking van de cliënt te krijg<strong>en</strong>.<br />
3. Onderzoek of het verzet verklaard kan word<strong>en</strong> <strong>en</strong> zo ja, probeer op basis van de gevond<strong>en</strong> verklaring de<br />
situatie zo aan te pass<strong>en</strong> dat de cliënt zich niet meer verzet.<br />
4. Lukt het niet om medewerking van de cliënt te krijg<strong>en</strong>, beoordeel dan of het echt nodig is om de<br />
handeling uit te voer<strong>en</strong> waarteg<strong>en</strong> de cliënt zich verzet. Bespreek dit ook met collega’s. Hoe zwaarder de<br />
cliënt zich verzet, hoe beter de red<strong>en</strong><strong>en</strong> moet<strong>en</strong> zijn om het te neger<strong>en</strong>.<br />
In de publicatie Goede zorg bij verzet van dem<strong>en</strong>ter<strong>en</strong>de ouder<strong>en</strong> wordt dieper ingegaan op de vraag wat je kan<br />
do<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> cliënt zich verzet. Deze publicatie is te vind<strong>en</strong> op het led<strong>en</strong>net van www.actiz.nl<br />
<strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiging | Positie cliënt met m<strong>en</strong>tor<br />
13
4.5 M<strong>en</strong>ingsverschill<strong>en</strong> met de m<strong>en</strong>tor<br />
Als m<strong>en</strong>ingsverschill<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> de cliënt <strong>en</strong> de m<strong>en</strong>tor of tuss<strong>en</strong> de m<strong>en</strong>tor <strong>en</strong> de hulpverl<strong>en</strong>ers niet in onderling<br />
overleg opgelost kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> zijn er verschill<strong>en</strong>de mogelijkhed<strong>en</strong>.<br />
De kantonrechter houdt toezicht op de m<strong>en</strong>tor. Als de cliënt of de hulpverl<strong>en</strong>er van m<strong>en</strong>ing is dat de m<strong>en</strong>tor niet<br />
goed functioneert kan hij dat aan de kantonrechter lat<strong>en</strong> wet<strong>en</strong>. Wat de kantonrechter met zo’n signaal doet is niet<br />
wettelijk geregeld. Hij handelt naar bevind van zak<strong>en</strong>. Als de kantonrechter het nodig vindt om met de m<strong>en</strong>tor te<br />
prat<strong>en</strong> is deze verplicht om te verschijn<strong>en</strong>. In het uiterste geval kan de kantonrechter de m<strong>en</strong>tor vervang<strong>en</strong> door<br />
iemand anders. Ook familieled<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> de mogelijkheid om zich tot de kantonrechter te w<strong>en</strong>d<strong>en</strong> als zij niet<br />
tevred<strong>en</strong> zijn over hoe de m<strong>en</strong>tor zijn werk verricht.<br />
Soms kan ook e<strong>en</strong> klacht word<strong>en</strong> ingedi<strong>en</strong>d teg<strong>en</strong> de m<strong>en</strong>tor. Dit is het geval als het gaat om e<strong>en</strong> vrijwillige m<strong>en</strong>tor<br />
die werkzaam is via e<strong>en</strong> regionale stichting m<strong>en</strong>torschap <strong>en</strong> als het gaat om e<strong>en</strong> professionele m<strong>en</strong>tor.<br />
Klacht<strong>en</strong> over m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> die via de regionale stichting<strong>en</strong> m<strong>en</strong>torschap werkzaam zijn, word<strong>en</strong> behandeld door e<strong>en</strong><br />
klacht<strong>en</strong>commissie die op landelijk niveau is gevormd. De klacht<strong>en</strong>regeling is te vind<strong>en</strong> op www.m<strong>en</strong>torschap.nl<br />
Professionele m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> klacht<strong>en</strong>regeling, deze hor<strong>en</strong> zij direct na hun b<strong>en</strong>oeming aan de cliënt te<br />
overhandig<strong>en</strong>. Voor zowel professionele m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> als vrijwillige m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> regionale stichting m<strong>en</strong>torschap<br />
geldt dat e<strong>en</strong> klacht kan word<strong>en</strong> ingedi<strong>en</strong>d door de cliënt zelf, di<strong>en</strong>s familieled<strong>en</strong> én door de instelling die de cliënt<br />
verzorgt of begeleiding biedt.<br />
14 <strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiging | Positie cliënt met m<strong>en</strong>tor
5 Einde m<strong>en</strong>torschap<br />
Als de cliënt overlijdt, eindigt daarmee het m<strong>en</strong>torschap. Na het overlijd<strong>en</strong> van de cliënt heeft<br />
de m<strong>en</strong>tor derhalve ge<strong>en</strong> bevoegdhed<strong>en</strong> meer. Hij kan dus niet over de nalat<strong>en</strong>schap beschikk<strong>en</strong>,<br />
daartoe zijn de nabestaand<strong>en</strong> van de cliënt bevoegd. De nabestaand<strong>en</strong> besliss<strong>en</strong> dus over de<br />
ontruiming van het appartem<strong>en</strong>t van e<strong>en</strong> cliënt die in e<strong>en</strong> verpleeghuis woont <strong>en</strong> over de<br />
bestemming van de spull<strong>en</strong> die daarin aanwezig zijn. Doorgaans is één van de nabestaand<strong>en</strong><br />
b<strong>en</strong>oemd tot executeur of is één van h<strong>en</strong> gevolmachtigd (deze beschikt dan over e<strong>en</strong> verklaring<br />
van erfrecht).<br />
Het m<strong>en</strong>torschap eindigt ook als de cliënt onder curatele wordt gesteld of als de termijn waarvoor het is ingesteld<br />
is verstrek<strong>en</strong>.<br />
Tijd<strong>en</strong>s het m<strong>en</strong>torschap kan de m<strong>en</strong>tor ontslag<strong>en</strong> word<strong>en</strong> door de kantonrechter. De kantonrechter b<strong>en</strong>oemt dan<br />
e<strong>en</strong> nieuwe m<strong>en</strong>tor. E<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor kan ontslag<strong>en</strong> word<strong>en</strong> om ‘gewichtige red<strong>en</strong><strong>en</strong>’. Deg<strong>en</strong><strong>en</strong> die de kantonrechter<br />
kunn<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong> e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor te b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> de kantonrechter ook vrag<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor te ontslaan. Het<br />
betreft: de cliënt zelf, di<strong>en</strong>s familieled<strong>en</strong> <strong>en</strong> de zorgorganisatie waar de cliënt verblijft of die de cliënt thuis begeleidt.<br />
De kantonrechter kan ook zonder dat iemand daartoe e<strong>en</strong> verzoek heeft ingedi<strong>en</strong>d besluit<strong>en</strong> de m<strong>en</strong>tor te ontslaan.<br />
Dit kan bijvoorbeeld als hij zelf naar aanleiding van bericht<strong>en</strong> over het functioner<strong>en</strong> van de m<strong>en</strong>tor tot de conclusie<br />
komt dat de m<strong>en</strong>tor zijn werkzaamhed<strong>en</strong> niet zou moet<strong>en</strong> voortzett<strong>en</strong>.<br />
Casus 5<br />
Cliënt wil andere m<strong>en</strong>tor<br />
Jeanine Jaspers woont thuis. Zij ontvangt daar veel zorg. Dat<br />
kan doordat zij e<strong>en</strong> ‘volledig pakket thuis’ heeft. Haar broer<br />
Joris is door de kantonrechter b<strong>en</strong>oemd tot haar m<strong>en</strong>tor <strong>en</strong> tot<br />
bewindvoerder. Na verloop van tijd ontstaan spanning<strong>en</strong><br />
tuss<strong>en</strong> Joris <strong>en</strong> de hulpverl<strong>en</strong>ers van Jeanine over de vraag wat<br />
het beste voor haar is. Jeanine heeft daaronder te lijd<strong>en</strong>. Zij<br />
vindt dat het goed gaat <strong>en</strong> heeft daarom vertrouw<strong>en</strong> in de<br />
hulpverl<strong>en</strong>ers. Haar broer daar<strong>en</strong>teg<strong>en</strong> levert volg<strong>en</strong>s haar<br />
ge<strong>en</strong> positieve bijdrage aan haar situatie. Zij besluit daarom<br />
de kantonrechter te vrag<strong>en</strong> Joris als m<strong>en</strong>tor te ontslaan <strong>en</strong> in<br />
zijn plaats haar zuster Angela tot m<strong>en</strong>tor te b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong>.<br />
De rechter moet beoordel<strong>en</strong> of er e<strong>en</strong> ‘gewichtige red<strong>en</strong>’ is<br />
om Joris als m<strong>en</strong>tor te ontslaan. Hij vindt het ess<strong>en</strong>tieel dat<br />
tuss<strong>en</strong> de m<strong>en</strong>tor <strong>en</strong> de cliënt e<strong>en</strong> vertrouw<strong>en</strong>srelatie<br />
bestaat. Is die niet meer aanwezig, dan moet de m<strong>en</strong>tor<br />
vervang<strong>en</strong> word<strong>en</strong>. De rechter ontslaat daarom Joris <strong>en</strong><br />
b<strong>en</strong>oemt Angela in zijn plaats.<br />
<strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiging | Einde m<strong>en</strong>torschap<br />
15
© ActiZ 2015<br />
Publicati<strong>en</strong>ummer - 15.002<br />
Maart 2015<br />
Auteur - Karel van Dijk<br />
Ontwerp - Cascade - visuele communicatie, Amsterdam<br />
Druk - Drukkerij Libertas, Utrecht<br />
Disclaimer<br />
Deze uitgave mag zonder toestemming van ActiZ voor niet-commercieel<br />
gebruik word<strong>en</strong> gedownload <strong>en</strong> verveelvoudigd. Voorts alle recht<strong>en</strong><br />
voorbehoud<strong>en</strong>.<br />
Deze uitgave is met grote zorgvuldigheid <strong>en</strong> met gebruikmaking van de meest<br />
actuele gegev<strong>en</strong>s tot stand gekom<strong>en</strong>. Het is echter niet geheel uitgeslot<strong>en</strong> dat<br />
de informatie in deze uitgave onjuisthed<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of onvolkom<strong>en</strong>hed<strong>en</strong> bevat.<br />
ActiZ aanvaardt ge<strong>en</strong> aansprakelijkheid voor directe of indirecte schade<br />
ontstaan door ev<strong>en</strong>tuele onjuisthed<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of onvolkom<strong>en</strong>hed<strong>en</strong>. Aan de<br />
inhoud van deze uitgave kunn<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> recht<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ontle<strong>en</strong>d.<br />
16 <strong>Eig<strong>en</strong></strong> <strong>regie</strong> <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordiging
ig<strong>en</strong> <strong>regie</strong><br />
n verteg<strong>en</strong>oordiging
ActiZ, organisatie van zorgondernemers<br />
Oudlaan 4<br />
3515 GA Utrecht<br />
Postbus 8258<br />
3503 RG Utrecht<br />
(030) 273 93 93<br />
@ActiZbrancheorg<br />
info@actiz.nl<br />
www.actiz.nl