You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Eagrán a hAon<br />
Issue One
2
Fáilte Welcome<br />
FÁILTE<br />
Tá <strong>IrisZine</strong> mar an chéad iris dhátheangach ag OT<br />
Baile Átha Cliath. Is é an sprioc atá againn ná<br />
ábhar spéisiúil, ábhartha agus uileghabhálach a<br />
chruthú in the Irish language do mhic léinn. Táimid<br />
tiomanta do mhic léinn a spreagadh lena gcuid<br />
cúpla focal a úsáid. Bímid anseo in OT Baile Átha<br />
Cliath ag déanamh iarrachtaí leanúnacha chun<br />
an tionchar a bhíonn againn ar an timpeallacht<br />
a laghdú agus ar an ábhar sin bheartaigh muid<br />
ár n-iris a roinnt libh ar fad on line. Is scríbhneoirí<br />
cruthaitheacha, atá ina mic léinn reatha agus<br />
alumni, atá mar fhoireann eagarthóireachta<br />
<strong>IrisZine</strong> agus atá i mblianta, cúrsaí agus áiteanna<br />
éagsúla, ach a bhfuil rud amháin i bpáirt acu - a<br />
love for the language!<br />
Más mian leat teagmháil a dhéanamh linn nó a<br />
bheith ag scríobh do <strong>IrisZine</strong>, seol ríomhphost<br />
chugainn ag gaeilge@tudublin.ie. Chomh maith<br />
leis sin, tabhair cuairt ar ár suíomh gréasáin<br />
le heolas a fháil faoi ranganna, scoláireachtaí<br />
Gaeltachta agus imeachtaí sóisialta a bhíonn ag<br />
tarlú anseo in OT Baile Átha Cliath!<br />
WELCOME<br />
<strong>IrisZine</strong> is the first ever TU Dublin bilingual<br />
magazine. Our goal is to create interesting,<br />
relevant and inclusive content as Gaeilge for<br />
students. We are dedicated to inspiring students<br />
to use whatever cúpla focal they have. We here<br />
in TU Dublin are continuously making efforts to<br />
lower our environmental impact and so we made<br />
the decision to share our magazine with you<br />
all ar líne. The <strong>IrisZine</strong> editorial team consists<br />
of creative writers, who are current students<br />
and alumni, from different years, courses and<br />
locations, who share one thing in common – grá<br />
don teanga!<br />
If you’d like to get in touch with us or write for<br />
<strong>IrisZine</strong>, please email us at gaeilge@tudublin.ie.<br />
Also, check out our website to view information<br />
about classes, Gaeltacht scholarships and social<br />
events that are happening here in TU Dublin!<br />
3
08 - 11<br />
Ealaíona 7<br />
Litríocht<br />
Arts & Literature<br />
12 - 13<br />
Faisean<br />
Fashion<br />
18 - 22<br />
Ceol<br />
Music<br />
24 - 27<br />
Na Meáin<br />
Media<br />
28 - 31<br />
Spórt<br />
Sport<br />
32 - 33<br />
Nuacht<br />
News<br />
34 - 41<br />
Cluichí<br />
Games<br />
42 - 44<br />
Stíl Maireachtála<br />
Lifestyle<br />
46 - 49<br />
Food<br />
Bia<br />
Ag Damhsa Tríd an Saol - 08<br />
An Ceolseó atá le Teacht: Legally Blonde - 10<br />
Treochtaí Faisin 2020 -11<br />
Faisean Inbhuanaithe - 12<br />
Ag Caint le Nine Arrows - 14<br />
Treoir d’Fhéilte an tSamhraidh - 18<br />
Ag Tacú le Ceoltóirí Óga ar Fud na Tíre - 20<br />
Na 5 Phodchraoladh is Fearr as Gaeilge - 22<br />
Beanantees - 23<br />
Tírdhreach Mheáin na hÉireann - 24<br />
Cluichí Oilimpeacha: Tóiceo 2020 - 28<br />
Oilimpeach Dóchasach OT Baile Átha Cliath - 30<br />
Am Spreagúil don Chumann Nuachta - 32<br />
An tOlltoghchán - 33<br />
Ag Dearadh Cluichí atá Inrochtana - 34<br />
Homegrown - 37<br />
Na 5 Chluiche Indie is Fearr - 39<br />
Bliain Nua, Duine Nua? - 42<br />
An Chéad Dáta - 44<br />
Aontas na Mac Léinn 7<br />
an Ghaeilge - 45<br />
Bunriachtanais Bhia do Mhic Léinn - 46<br />
Miotais Bhia - 48<br />
4
PHOTOGRAPHY BY IAN AND ROBIN<br />
5
Cas leis an bhFoireann<br />
Ainm:<br />
Post:<br />
Cúrsa:<br />
Bliain:<br />
Campas:<br />
Ainm:<br />
Post:<br />
Cúrsa:<br />
Bliain:<br />
Campas:<br />
Ainm:<br />
Post:<br />
Cúrsa:<br />
Bliain:<br />
Campas:<br />
Erica Carter<br />
Eagarthóir Ealaíon 7<br />
Litríochta<br />
Iriseoireacht<br />
3ú<br />
Sráid Aungier<br />
Róisín Cahill<br />
Cuiditheoir ar Ealaíona 7<br />
Litríocht<br />
Tionscail Chruthaitheacha 7<br />
Chultúrtha<br />
4ú<br />
Gráinseach Ghormáin<br />
Ailíse de Barra<br />
Eagarthóir Ceoil<br />
Tionscail Chruthaitheacha 7<br />
Chultúrtha<br />
1ú<br />
Gráinseach Ghormáin<br />
Ainm:<br />
Post:<br />
Cúrsa:<br />
Bliain:<br />
Campas:<br />
Ainm:<br />
Post:<br />
Cúrsa:<br />
Bliain:<br />
Campas:<br />
Ainm:<br />
Post:<br />
Cúrsa:<br />
Bliain:<br />
Campas:<br />
Cillian Ó Fearraigh<br />
Eagarthóir Cluichí<br />
Dearadh Cluichí<br />
4ú<br />
Sráid Aungier<br />
Eibhlin O’Riordan<br />
Cuiditheoir ar Chluichí<br />
Dearadh Cluichí<br />
3ú<br />
Sráid Aungier<br />
Sarah Hannan<br />
Eagarthóir Bia<br />
Cothú an Duine 7<br />
Diaitéitic<br />
2ú<br />
Sráid Chaoimhín
Ainm:<br />
Post:<br />
Cúrsa:<br />
Bliain:<br />
Campas:<br />
Shane McGoldrick<br />
Eagarthóir Spórt<br />
Bainistíocht Gnó<br />
1ú<br />
Sráid Aungier<br />
Ainm:<br />
Post:<br />
Cúrsa:<br />
Bliain:<br />
Campas:<br />
Aisling Ní Bhriain<br />
Eagarthóir Stíle Maireachtála<br />
Gnó Idirnáisúnta 7<br />
Teangacha<br />
1ú<br />
Sráid Aungier<br />
Meet the Team<br />
Ainm:<br />
Post:<br />
Cúrsa:<br />
Bliain:<br />
Campas:<br />
Aisling Ní Óghartaigh<br />
Eagarthóir Faisin<br />
Eolaíochtaí Bitheacha<br />
1ú<br />
Sráid Chaoimhín<br />
Ainm:<br />
Post:<br />
Cúrsa:<br />
Bliain:<br />
Campas:<br />
Ainm:<br />
Post:<br />
Cúrsa:<br />
Bliain:<br />
Campas:<br />
Rebecca Daly<br />
Eagarthóir Nuachta<br />
Iriseoireacht<br />
3ú<br />
Sráid Aungier<br />
Ian O’Ceallaigh 7<br />
Robin<br />
Aidan Winchester<br />
Cruthaitheoirí Físeán 7<br />
Grianghraf<br />
Cumarsáid Amhairc<br />
2ú<br />
Gráinseach Ghormáin
Ealaíona 7<br />
Litríocht<br />
Ag Damhsa Tríd an Saol<br />
Dancing Through Life<br />
Is mac léinn ina bliain deiridh í Anu ón gcúrsa Tionscail<br />
Chruthaitheacha 7<br />
Chultúrtha anseo in OT Baile Átha Cliath, ach<br />
caitheann sí a cuid tráthnónta agus a cuid deirí seachtaine ag<br />
traenáil, ag freastal ar thrialacha agus mar mhainicín agus í ag tosú<br />
amach lena post proifisiúnta mar dhamhsóir. Go dtí seo, d’oibrigh<br />
Anu in éineacht le Soulé don fhíseán ceoil ‘Love Tonight’, bhí sí san<br />
fheachtas fógraíochta don chomhlacht teileafóin GoMo le déanaí<br />
agus chuaigh sí ar thuras le ceoltóir ón tSín, Chris Lee, go Shang<br />
Hai, Beijing agus Macau. Rinneamar agallamh léi chun caint faoin<br />
damhsa mar léiriú cruthaitheachta agus chun níos mó eolais a fháil<br />
amach fúithi!<br />
Anu is a final year student of Creative and Cultural Industries<br />
here at TU Dublin, but her weekends are mostly spent rehearsing,<br />
auditioning, modelling and performing as she embarks on her<br />
professional dance career. To date, Anu has appeared alongside<br />
Soulé in her ‘Love Tonight’ music video, in the recent GoMo<br />
advertising campaign and toured with Chinese artist Chris Lee to<br />
Shang Hai, Beijing and Macau. We caught up with Anu to discuss<br />
where her creative expression through dance all began!<br />
Róisín Cahill: Cathain a thosaigh tú ag damhsa?<br />
Anu Walters: Nuair a bhí mé 9 mbliana d’aois. Thosaigh mé sa scoil<br />
damhsa áitiúil i nGuaire i Loch Garman agus bhí Beyoncé<br />
ó Destiny’s Child mar phríomh-inspioráid dom; is cuimhin<br />
liom a bheith ag damhsa leis an amhrán ‘Lose My Breath’ ag<br />
an am sin.<br />
local dance school<br />
Gorey<br />
main inspiration<br />
RC<br />
AW<br />
Ag cén pointe a bheartaigh tú “ba mhaith liom a bheith i mo<br />
dhamhsóir mar phost proifisiúnta?”<br />
Ag a 9! Bhí sé mar bhrionglóid agam a bheith ag damhsa<br />
in éineacht le Beyoncé lá éigin. Ansin, nuair a bhí mé 16<br />
bliana d’aois rinne mé triail don FLY Dance Studio le Kerri<br />
agus Zac - bhí traenáil déanta acusan sa Nua-Shéalainn<br />
le Parris Goebel, bhean a raibh cóiréagrafaíocht déanta<br />
aici d’ealaíontóirí cosúil le J-Lo agus Rihanna. Tá sé fós mar<br />
bhrionglóid agam a bheith ag damhsa le Beyoncé, ach anois<br />
agus mé ag traenáil ag an leibhéal is airde, is brionglóid<br />
níos réadúla é.<br />
dream<br />
New Zealand<br />
highest level<br />
more realistic dream<br />
8<br />
RÓISÍN CAHILL
Ealaíona 7<br />
Litríocht<br />
RC<br />
AW<br />
RC<br />
AW<br />
RC<br />
AW<br />
RC<br />
AW<br />
RC<br />
AW<br />
An raibh aon chur i gcoinne maidir le do chinneadh a<br />
bheith mar dhamhsóir?<br />
Tugann mo thuismitheoirí go leor tacaíochta dom. Ach<br />
cinnte, bhí mo chuid múinteoirí agus daoine fásta eile<br />
buartha gur gairm an-ghearr é an damhsa. Thug siad<br />
misneach dom an chéim seo a bhaint amach agus chun mo<br />
chloigeann a úsáid!<br />
An bhfuil buaicphointe agat ón saol damhsa go dtí seo?<br />
Oíche Chinn Bliana 2018-19 i Macau ar thuras le Chris Lee.<br />
Bhíomar ar stáitse insan casino is mó sa domhan (le 15000<br />
suíochán) agus taispeánadh ar theilifís naisiúnta na Síne é.<br />
Chonaic cúpla milliún daoine muid ag damhsa agus toisc go<br />
raibh mé ann le mo chuid cairde go léir bhí sé an-speisialta<br />
ar fad.<br />
An bhfuil tú ag obair ar aon tionscadail faoi láthair?<br />
Táim ag traenáil do na Hip Hop Intervarsities le TU Dublin faoi<br />
láthair. Tá an comórtas buaite againn le dhá bhliain anuas<br />
(reigning champs!) agus beidh an comórtas ar siúl i nGaillimh<br />
i mbliana. Táim páirteach sa seó atá ar siúl insan Smock<br />
Alley freisin, don Scene & Heard Festival. Níl aon rud san<br />
amharclann déanta agam go dtí seo agus táim ar bís faoi!<br />
An bhfuil plean agat don chuid eile den bhliain 2020?<br />
Tá Monsters Dance Convention (imeacht an-tábhachtach<br />
don phobal damhsa) ag teacht go Baile Átha Cliath i mbliana<br />
- an chéad uair a bheidh sé ar siúl san Eoraip. Beidh sé ar<br />
siúl ón 22-24 Bealtaine, díreach tar éis dom mo thráchtas a<br />
chur isteach agus táim ag tnúth go mór leis!<br />
Faoi dheireadh, cén píosa comhairle ar mhaith leat a<br />
thabhairt do dhaoine atá ag smaoineamh faoi pé paisean<br />
atá acu a dhéanamh mar phost?<br />
Déan an rud a thugann sonas duit. Cibé rud a roghnaíonn<br />
tú, caithfidh tú a bheith ag obair go dian air, ach bheadh sé<br />
níos éasca dá mbainfeá sult as. Ná bac le héinne eile, mar ní<br />
hiadsan tusa!<br />
opposition<br />
a lot of support<br />
other adult figures<br />
career | encouragement<br />
the degree<br />
highlight<br />
New Year’s Eve<br />
on stage<br />
on national Chinese TV<br />
projects<br />
theatre | excited<br />
for the rest of the year<br />
thesis<br />
advice<br />
Do what makes you happy<br />
they’re not you!<br />
RÓISÍN CAHILL<br />
9
Ealaíona 7<br />
Litríocht<br />
An Ceolseó atá le Teacht: Legally Blonde<br />
The Upcoming Musical: Legally Blonde<br />
Tá Cumann Ceoil TU Dublin ag tabhairt beocht<br />
nua do cheann de na scannáin is íocónaí ann an<br />
mhí seo chugainn le Legally Blonde: an Ceolseó.<br />
Mar thoradh ar cé chomh hiontach is a d’éirigh<br />
lena seó Cabaret anuraidh, tá siad ar ais arís i mí<br />
Aibreáin le seó spraíúil eile. Tá an fhoireann sa<br />
phróiseas réitigh faoi láthair sula dtosaíonn siad<br />
ag cleachtadh níos déanaí an mhí seo.<br />
Deir an bainisteoir léiriúcháin Lauren Sharpe gur<br />
spreag an spraoi a bhí aici anuraidh le Cabaret<br />
chun páirt a ghlacadh arís i mbliana. “Bhí an léiriú<br />
chomh spraíúil sin ach ba iad na daoine ar bhuail<br />
mé leo agus atá anois mar chairde agam an chúis<br />
gur shocraíomar leanúint ar aghaidh i mbliana le<br />
seó eile,” a dúirt sí.<br />
Dealraíonn sé go mbeidh go leor obair chrua i<br />
gceist chun an seó a tharraingt le chéile ach tá<br />
an fhoireann ag tnúth leis an dúshlán. “Is tasc<br />
an-mhór é imeachtaí móra a eagrú i gcónaí,<br />
go háirithe ag iarraidh an t-ullmhúchán a chur i<br />
gcrích nuair a bhíonn go leor oibre le déanamh<br />
don choláiste chomh maith le hobair eile,” a deir<br />
Emma.<br />
“Bíonn an-imní ort i gcónaí nach ndíolfar ticéid<br />
ach táim chomh muiníneach sin go mbeidh an seó<br />
iontach don lucht féachana agus go mbeidh na<br />
haisteoirí fíorbhródúil as. Táim chomh buíoch sin<br />
go bhfaigheann mé an seans seo leis na mianta<br />
seo agus tá súil agam go mbeidh muid uilig beo<br />
fós ag am an tseó!”<br />
“Roghnaigh muid Legally Blonde mar gheall ar an gcliar mhór<br />
agus éagsúil, is spraoi é agus tá a lán daoine eolach ar an léiriú.<br />
Is mian linn a bheith cuimsitheach, spraíúil agus gairmiúil.”<br />
Bhí spéis mhór sa cheolseó i mbliana, le breis<br />
is seasca éisteacht. Bhí éisteachtaí ar siúl ní<br />
ba luaithe an mhí seo leis an stiúrthóir Siobhan<br />
Gallagher a d’fhreastail ar gach ceann acu.<br />
Iarradh ar gach mac léinn amhrán a ullmhú ón<br />
gceolseó agus trí script áirithe a léamh. An lá<br />
dár gcionn iarradh orthu páirt a ghlacadh i dtriail<br />
damhsa, arna comhordú ag an gcóiréagrafaí<br />
Emma Dillon. “Bhí an-iontas orm maidir le líon<br />
na ndaoine a tháinig chun trialach, agus bhí<br />
dearcadh mealltach taitneamhach acu go léir,” a<br />
dúirt Emma.<br />
Aontaíonn Lauren. “Cé gur obair chrua a bhí ann,<br />
ceapaim gur deis uair sa saol é léiriú a dhéanamh<br />
mar seo agus táim chomh tógtha sin leis anois<br />
agus as an bhfíorspraoi nuair a thosaíonn cleachtaí<br />
agus tosaíonn sé ar fad ag dul ar aghaidh.”<br />
Tá Legally Blonde: an Ceolseó le reáchtáil ar<br />
an 22 agus 23 Aibreán i Halla Gleeson, Sráid<br />
Chaoimhín.<br />
“Tá an tallann iontach agus bhí na caighdeáin<br />
éisteachta an-ard, rud a chiallaíonn go gcaillfidh<br />
roinnt daoine an-éirimiúil amach nuair nach<br />
féidir linn ach Elle agus Warner amháin a bheith<br />
againn,” a dúirt an stiúrthóir Siobhan.<br />
10<br />
ERICA CARTER
Ealaíona 7<br />
Litríocht<br />
Treochtaí Faisin 2020<br />
Fashion Trends 2020<br />
Anois agus 2020 buailte linn agus an tEarrach beagnach anseo,<br />
tá sé in am tosú ag smaoineamh ar an dóigh a n-eagróimid muid<br />
féin do na míonna níos teo. Le seachtainí faisin ar siúl ar fud an<br />
domhain, bhailigh mé cuid de na treochtaí is fearr a bheidh le<br />
feiceáil againn san earrach-samhradh 2020.<br />
Beidh cúpla rud a tháinig chun cinn le linn 2019 le feiceáil ag<br />
leanúint ar aghaidh, ar nós neon agus muinchillí puif. Bhí neon<br />
an-mhór le cúpla samhradh imithe thart, agus ní bheidh sé seo ag<br />
athrú. Ar na hardáin taispeána bhí roinnt outfits neoin monacróim<br />
iomlána ann, ach mura bhfuil tú an-gharbh, beidh ráiteas fós á<br />
dhéanamh ag neon níos caolchúisí i do chulaith. Smaoinigh ar<br />
léine neoin, nó fiú gabhálais neoin cosúil le fáinní cluaise nó<br />
scrunchie - atá le fanacht thart agus a bheidh an-choitianta freisin.<br />
Rud eile a bheidh le feiceáil againn i gcónaí is ea fáinní cluaise<br />
ráitis - smaoinigh ar fháinní móra. Le cúpla bliain anuas tá fáinní<br />
cluaise móra tar éis fanacht i bhfaisean agus níl sé seo le hathrú<br />
ag am ar bith go luath. Dá mhéad an fáinne, is mó an ráiteas faisin!<br />
Rud nua a bheidh le feiceáil againn ná stíleanna 60aidí agus 70aidí<br />
ag teacht ar ais. Beidh priontaí sícideileacha agus bríste spréite i<br />
ngach áit i míonna an tsamhraidh. D’fhéadfadh sé seo a bheith<br />
ina rogha faiseanta scanrúil do roinnt daoine, ach níl sé chomh<br />
scanrúil agus a bheifeá ag ceapadh. B’fhéidir gur áit mhaith é le<br />
tosú le léine nó scairf le prionta spraíúil. Maidir le priontaí, tá<br />
an chuma air go bhfeicfimid an-chuid acu le potaí polca agus<br />
stríoca.<br />
Cé go bhfuil mealladh ann chun dul amach agus wardrobe nua<br />
a cheannach don earrach/samhradh, cén fáth nach ndéanann<br />
tú iarracht a bheith níos inbhuanaithe le do chuid éadaí? Féach<br />
trí chuid de do sheanéadaí agus tá seans ann go bhfaighidh tú<br />
míreanna a chloíonn leis na treochtaí seo atá le teacht agus a<br />
ndearna tú dearmad iomlán orthu! Nó más mian leat éadaí nua a<br />
cheannach, cén fáth nach bhféachann tú ar shiopaí carthanachta,<br />
siopaí seanré agus ar Depop.<br />
Cé gur rud spraíúil é a bheith ag caint faoi chúrsaí faisin, ní mór<br />
dúinn a bheith níos feasaí faoin damáiste a dhéanann faisean<br />
tapa, agus cuimhnigh gur féidir linn a bheith ag breathnú go maith<br />
fós gan siopadóireacht ar líne ó láithreáin ghréasáin faisin thapa!<br />
an tEarrach<br />
the Spring<br />
treochtaí<br />
trends<br />
muinchillí puif<br />
puff sleeves<br />
na hardáin<br />
taispeána<br />
the catwalks<br />
níos caolchúisí<br />
more subtle<br />
gabhálais<br />
accessories<br />
fáinní cluaise ráitis<br />
statement earrings<br />
spréite<br />
flared<br />
prionta spraíúil<br />
fun print<br />
stríoca<br />
stripes<br />
níos inbhuanaithe<br />
more sustainable<br />
míreanna<br />
pieces<br />
carthanacht<br />
charity<br />
níos feasaí<br />
more aware<br />
ERICA CARTER 11
Faisean<br />
Faisean Inbhuanaithe<br />
Sustainable Fashion<br />
Le linn ár ré saoil, bíonn treochtaí le feiceáil arís is arís eile, na cinn mhaithe, na<br />
droch-chinn agus fiú na cinn ghránna. Athbheoitear stíl agus athchúrsáiltear na<br />
treochtaí mar sin cén fáth nach ndéanann muid a leithéid lenár gcuid éadaí?<br />
Cuirtear trucail bruscair de theicstílí i líonadh talún nó déantar é a loscadh gach<br />
uile shoicind in aghaidh an lae. Ag an ráta uafásach seo, tá sé tábhachtach go<br />
ndéanfar athrú práinneach maidir leis na bealaí a cheannaímid agus a choinnímid<br />
ár gcuid éadaí. Más rud é, mar áititheoirí an phláinéid seo, go dteastaíonn uainn a<br />
thodhchaí a shábháil ní mór dúinn athruithe beaga ó thaobh stíl maireachtála de a<br />
cheadú, ní hamháin faoin gcineál tuí a úsáidimid nó faoin méid feola a ithimid ach<br />
caidreamh sláintiúil a bhunú le faisean agus a shaolré.<br />
Is féidir leis an gcéad chéim a bheith ag cur moill<br />
le faisean tapa agus ag cuimsiú earraí athláimhe<br />
inár gcuid turais siopadóireachta. Thosaigh<br />
mé féin ag glacadh páirte sa taobh seo den<br />
ghníomhaíocht aeráide nuair a thosaigh mé ar mo<br />
chúrsa i mí Mheán Fómhair i Sráid Chaoimhín.<br />
De bharr na siopaí carthanachta iomadúla atá le<br />
feiceáil ar Shráid Sheoirse agus ar Shráid Aungier,<br />
tá sé éasca do mhic léinn éadaí réamhchaite<br />
a cheannach sula mbíonn orthu cos a leagan<br />
i siopa ardfhaisin, siopaí a chuireann go mór le<br />
dramhaíl polaiméirí a théann isteach inár gcuid<br />
aigéan ag ráta scanrúil.<br />
Ceapaim gur féidir liom a rá go muiníneach go<br />
n-admhódh tromlach na mac léinn in OT Baile<br />
Átha Cliath go dteastaíonn uathu cuidiú leis an<br />
bpláinéad, cén fáth nach dtosaíonn tú le outfit<br />
funky a fháil ó cheann de na siopaí ar do bhealach<br />
isteach.<br />
Fuair mé roinnt seoda iontacha ó na siopaí seo go<br />
léir lena n-áirítear díolachán cileagraim i Sráid<br />
Aungier i mí na Samhna. Bhí mé chomh sásta<br />
sin an méid sin daoine a fheiceáil a bhí ag tochailt<br />
trí racaí d’éadaí barántúla ar an tseanstíl a bhí ag<br />
fanacht le bheith caite.<br />
12<br />
AISLING NÍ ÓGHARTAIGH
Faisean<br />
I have noticed lately that thrifting has become<br />
somewhat of a trend in itself. With style becoming<br />
more personal in today’s society in contrast with<br />
the following of trends previously seen it is nice<br />
to see people making their style their own while<br />
still including sustainability as a statement. With<br />
the resurfacing of neon colors last year and 80s<br />
vibes this year it’s great to see that no matter<br />
what, trends will never die.<br />
With these trends however the planet has to suffer<br />
the consequences each and every time they<br />
become popular with racks of clothing in stores<br />
such as Penneys. It’s not hard to see how, with this<br />
mass production, it wouldn’t suffer. Fast fashion<br />
is slowly but surely contributing to the terminal<br />
state in which our planet has unfortunately been<br />
diagnosed but we can change that. I am positive<br />
about fashion and how as individuals we express<br />
ourselves through clothing. Fashion is after all<br />
another form of communication unlike anything<br />
else. Being able to describe who you are by the<br />
clothes that you put on your body without saying<br />
words is unique and I find that fascinating.<br />
Darja Kielthy (@darjaklothing on Instagram) is<br />
a great example to us as she buys clothes in<br />
charity shops and makes new pieces to wear.<br />
This is something everybody can do in terms of<br />
recycling. I cut my clothes to create new outfits<br />
and I love doing it because I get new looks every<br />
time. This reduces the rate of fast fashion and<br />
helps with the carbon footprint.<br />
I hope you agree with my opinions and you<br />
will make an effort to seek sustainable fashion<br />
alternatives when creating your own stylish looks!<br />
AISLING NÍ ÓGHARTAIGH<br />
13
14<br />
Ag Caint le Nine Arrows<br />
A Chat with Nine Arrows
Nine Arrows illustrator, Catherine Geaney, chats to us about<br />
her illustrations and the importance of content as Gaeilge.<br />
Aisling McElvaney: Tell us a bit about yourself. Where did you grow<br />
up? What did you study in college?<br />
Catherine Geaney: I grew up in Julianstown, Co. Meath, surrounded<br />
by nature. I was really interested in photography growing up<br />
and have hard drives filled with flowers, fields and beach<br />
trips. I went on to study Visual Communications in NCAD.<br />
tiomántáin chrua<br />
Cumarsáid Amhairc<br />
AM<br />
CG<br />
AM<br />
CG<br />
AM<br />
CG<br />
Have you always been passionate about Gaeilge or did living<br />
abroad change your attitude towards the Irish language and<br />
culture?<br />
In a way both. I always loved Irish growing up but I felt I<br />
wasn’t very good at it and I was very shy which doesn’t help<br />
when learning a language. I had a fantastic Irish teacher for<br />
the Junior Cert who was really passionate about Irish and it<br />
helped me test better but I never really spoke Irish. I was really<br />
interested in Japan growing up so when I went to college I<br />
took evening classes in Japanese. Once I graduated I moved<br />
straight to Japan and being immersed in the culture made<br />
it so much easier to pick up the language. I still have a long<br />
way to go with learning Japanese but I find chatting in it<br />
still easier than Irish. Learning Japanese definitely made me<br />
want to return to learning Irish.<br />
What made you want to become an illustrator or artist?<br />
Art has always been a part of my life, I have great memories<br />
of wandering around the National Gallery with my Mam as<br />
a child. I’ve always had notebooks filled with scribbles and<br />
sketches. I’m definitely that person on the holiday that needs<br />
to visit all the museums. I never imagined my life without some<br />
form of creativity and while being a full time artist has its pros<br />
and cons it’s definitely my favourite job so far!<br />
Can you tell us a bit about your creative process? Do you<br />
prefer hand drawing or digital or mixture of both?<br />
I start everything with a sketch and ink that with fine-liner<br />
pens or a nib and ink. Sometimes I’ll paint the image with<br />
water colour but mostly I’ll scan the black and white image<br />
and digitally paint it. I like to add in some texture by scanning<br />
meon<br />
cúthail<br />
Teastas Sóisearach<br />
sa tSeapáin<br />
tumtha sa chultúr<br />
piocadh suas<br />
maisitheoir<br />
ag fánaíocht thart<br />
scrioblálacha<br />
iarsmalanna<br />
dúch<br />
uiscedhath<br />
AG CAINT LE...<br />
15
watercolour or acrylic images and layering everything up in<br />
Photoshop. I love working with both mediums together, but<br />
I’d also like to take some time to make some fully traditional<br />
images soon.<br />
AM<br />
CG<br />
AM<br />
CG<br />
AM<br />
CG<br />
What inspired you to start making art as Gaeilge?<br />
I was listening to the MotherFoclóir podcast and the presenter<br />
Darach Ó Séaghdha was talking about content in Irish and<br />
how important it is for people to make more content and<br />
share it. I think his phrase was ‘so what are you gonna do<br />
about it’ maybe he didn’t say that but that’s what I heard!<br />
And I thought, I can draw pictures!<br />
Do you think it is important for creative people to be making<br />
content as Gaeilge ar líne?<br />
When learning a language content is so important. If you<br />
are learning English you have vast amounts of content to<br />
choose from, film to tv to literature and audio material. Even<br />
learning Japanese for me meant watching anime, drama<br />
shows and music. We need more content in Irish to meet<br />
what I see is a big demand. Most people I speak to about<br />
this want to know more Irish, they want to either speak it or<br />
share it. I’m doing what I’m doing because I was influenced<br />
by a podcast that celebrates the Irish language. So we need<br />
as many gateways as Gaeilge to reach different people with<br />
different interests.<br />
Do you think Instagram and influencers can play a role in<br />
encouraging young people to use their cúpla focal?<br />
I think Instagram has its place, but it is definitely not the<br />
only space for Irish. Apps and social media sites all evolve<br />
ábhar<br />
a roinnt<br />
na múrtha<br />
ábhar fuaime<br />
tionchar<br />
geataí<br />
tionchairí<br />
aipeanna<br />
suíomhanna meán sóisialta<br />
16<br />
AG CAINT LE...
so fast. Perhaps TikTok could be the next big influencer. No<br />
matter what the platform is or who the influencer is I feel<br />
an important element to it is about taking ownership of<br />
the language. I know some purists might disagree but I love<br />
the cinnte winnte’s and the bronsies’s of the world because<br />
they reflect Irish culture. Hiberno-English is a playful and<br />
expressive version of English and I think that comes from<br />
Gaeilge. I think if young people felt a more personal, lived in<br />
connection to Irish it would be easier to use it informally in<br />
daily life.<br />
úinéireacht<br />
AM<br />
CG<br />
AM<br />
CG<br />
AM<br />
CG<br />
What’s the best piece of advice you’ve been given?<br />
I didn’t realise I had done this until watching a YouTube video<br />
from Australian artist Struthless, and honestly it is the best<br />
advice: “Pick one thing. Keep doing that thing over and over.<br />
Stick with it even when there’s so many newthings that you<br />
want to do, ignore them, keep doing the one thing.” For<br />
me that thing happened to be connecting my art to Irish.<br />
Before that project, I’d started and stopped loads of ideas.<br />
For nearly a full year I only drew something from a list of Irish<br />
words and phrases, all in the same format. This helped me<br />
learn and grow as an artist because over time I started to<br />
push my own boundaries within that format.<br />
What advice can you give to our readers who love Gaeilge<br />
but struggle to find opportunities to use it regularly?<br />
I find this one difficult and all I can say is for now I’m in the<br />
same boat. I plan on changing that by getting offline more.<br />
I’ve found Ciorcal Comhrá meetups which are all listed on<br />
peig.ie and they happen all over Ireland and I’m going to<br />
channel my chatty self in English into Gaeilge.<br />
If you could have dinner with any three gaeilgeoirs, dead or<br />
alive, who would they be and what would you say to them?<br />
Gráinne Mhaol - what’s your secret to multilingualism and<br />
can I join your crew?<br />
Hector Ó hEochagáin - thanks for showing off the world<br />
as Gaeilge and allowing me to imagine Irish in places<br />
other than a classroom.<br />
MúinteoirMeg - Grmma, as an inspioráid as Gaeilge gach<br />
lá ar Instagram!<br />
teorainneacha<br />
deiseanna<br />
sa chás céanna<br />
IRISZINE10<br />
Use our discount code for 10% off<br />
prints on www.ninearrow.com<br />
AG CAINT LE...<br />
17
Ceol<br />
Treoir d’Fhéilte an tSamhraidh<br />
Summer Festival Guide<br />
Right leaids seo é mo liosta d’fhéilte ceoil a bheidh ar siúl thar<br />
an samhradh, áit arbh fhéidir libh réimse leathan de cheol agus<br />
ceoltóirí ón oileán álainn seo a fheiceáil. Titfidh sibh i ngrá leo,<br />
geallaim é sin daoibh. Sin é, feicfidh mé sibh ann!<br />
1. FÉILE NA GEALAÍ<br />
Seo é an 5ú bliain den fhéile seo,<br />
agus tá sé ag feabhsú agus ag éirí<br />
níos mó gach bliain. Bhuaigh sé an<br />
duais d’Fhéile na Bliana 2020 ag<br />
Gradaim NÓS i Mí Eanáir.<br />
2. BODY & SOUL<br />
Beidh grúpaí Éireannacha King<br />
Kong Company, Kojaque, TPM agus<br />
Powpig ann an samhradh seo,<br />
chomh maith le réimse leathan de<br />
bhannaí agus ceoltóirí eile ó gach<br />
cúinne den domhan.<br />
island<br />
I promise<br />
improving<br />
range<br />
3. KALEIDOSCOPE<br />
Feicfidh sibh Basement Jaxx agus<br />
The Divine Comedy anseo i mbliana<br />
ag an bhféile teaghlaigh, le ceol,<br />
spóirt, drámaíocht, bia agus spraoi<br />
ar fáil chun na páistí a choimeád<br />
gnóthach.<br />
4. INDIEPENDENCE<br />
Is iad na Stereophonics, Sigrid agus<br />
The Streets na príomhghrúpaí a<br />
bheidh ag seinm i mbliana. Beidh<br />
bannaí Éireannacha ar nós Hudson<br />
Taylor, Kneecap, Orla Gartland<br />
agus Alex Gough le feiceáil ann.<br />
5. BEATYARD<br />
Níl a lán eolais ar fáil fós mar<br />
gheall ar Beatyard ach bunaithe ar<br />
rath an fhéile an bliain seo caite,<br />
bheinn ag súil go mbeidh rud éigin<br />
iontach eagraithe do mhí Lúnasa.<br />
main acts<br />
information<br />
August<br />
18<br />
AILÍSE DE BARRA
Ceol<br />
Más mian libh éisteacht le roinnt ceoil<br />
ó na hainmneacha luaite thuas, molaim<br />
daoibh an seinnliosta Nialler9 ‘Best<br />
New Irish Music’ a leanúint ar Spotify.<br />
Tá mo sheinnliosta féin á chur le chéile<br />
agam, ‘<strong>IrisZine</strong> Recommends’, leis an<br />
gceol is fearr liomsa de chuid ceoltóirí<br />
Éireannacha.<br />
19
Ceol<br />
Ag Tacú le Ceoltóirí Óga ar Fud na Tíre<br />
Supporting Young Musicians Nationwide<br />
Táim i mo shuí anois le mo chomhpháirtí comhlachta Band Mash, Brigid Ní<br />
Mhuireasáin, an bainisteoir bolscaireachta agus meán sóisialta, agus Naoise<br />
Ní Mhuirí, an cúntóir riaracháin. Agallamh éagsúil a bheidh ann anseo toisc<br />
go bhfuil mé féin i mo bhainisteoir cumarsáide i Band Mash, ach ar mhaithe<br />
libhse na léitheoirí táim tar éis cúpla ceist a chur orthu:<br />
AILÍSE: Cad go díreach atá i gceist le Band Mash?<br />
BRIGID: Is gig é ina bhailíonn 6 bhanna ceoil óga<br />
le chéile ar oíche amháin agus seinneann gach<br />
ceann díobh seit ceoil thar an oíche. Chomh<br />
simplí leis sin.<br />
NAOISE: Déagóirí a bhíonn iontu, agus tallann<br />
iontach a bhíonn á taispeáint i gcónaí.<br />
AILÍSE: Cén fáth ar thosaigh sibh Band Mash?<br />
BRIGID: Bhuel, tá a fhios agat féin, a Ailíse.<br />
Chuamar amach chun ceolchoirm cairde linn a<br />
fheiceáil, ach níor ligeadh isteach muid toisc go<br />
rabhamar faoi bhun 18 mbliana d’aois ag an am.<br />
sé oscailte do gach éinne.<br />
BRIGID: Mar sin, tugaimid an chéad bhlas de<br />
sheinm beo bannaí ceoil a bhfuil b’fhéidir seans<br />
ann go n-éireoidh leo i saol an cheoil amach<br />
anseo. Trí Band Mash, faigheann déagóirí an<br />
taithí a bhíonn ag teastáil níos déanaí sa saol sin<br />
ó aois óg.<br />
NAOISE: Freisin, is ríléir go gcaithfimid tacú le saol<br />
an cheoil agus chultúir i mBaile Átha Cliath agus<br />
in Éirinn agus é a chaomhnú. Ní hí an tosaíocht is<br />
mó atá ag an rialtas. Is streachailt é a gcaithfimid<br />
déileáil leis muid féin.<br />
NAOISE: Cé go raibh na daoine sa bhanna an<br />
aois chéanna linn féin, ní raibh cead ag daoine<br />
faoi aois teacht isteach – an toradh ná nach<br />
raibh aon duine de chairde an bhanna ábalta an<br />
cheolchoirm a fheiceáil. Tragóideach.<br />
BRIGID: Dá bharr seo, bheartaigh muid ár<br />
gceolchoirm féin a eagrú, áit ar féidir le bannaí<br />
óga seinm ann do lucht féachana lán dá gcuid<br />
cairde féin agus do dhaoine ar comhaois leo féin.<br />
AILÍSE: Cén éifeacht atá ag Band Mash ar scéal<br />
agus saol an cheoil bheo i mBaile Átha Cliath?<br />
NAOISE: Mar a dúramar, cuirimid gigeanna ar siúl<br />
a bhfuil fáilte roimh gach éinne freastal orthu.<br />
Ní deirimid riamh le daoine nach bhfuil cead<br />
isteach de bharr a n-aoise ná aon chúis eile; tá<br />
20<br />
AILÍSE DE BARRA
Ceol<br />
AILÍSE: Cén saghas tacaíochta a thugann sibh do<br />
na bannaí agus na ceoltóirí a ghlacann páirt sa<br />
cheolchoirm?<br />
BRIGID: Is scannal é an méid eagraíochtaí nach<br />
n-íocann na bannaí ceoil as a gcuid oibre.<br />
Tá sé cineál cosúil le píosa ealaíne a ghoid ó<br />
ghailearaí. Déanann muid an méid is mó agus is<br />
féidir chun tacú leo mar sin, mar shampla ag fáil<br />
grianghrafadóir proifisiúnta chun na seiteanna<br />
a thaifeadadh do na meáin shóisialta, cúiteamh<br />
airgeadaíochta a thabhairt ar ais dóibh as ticéid<br />
a dhíol, srl.<br />
NAOISE: Tagann siad amach as an oíche le roinnt<br />
airgid ina gcuid pócaí agus níos mó taithí faoi<br />
conas a oibríonn an saol ceoil.<br />
do Band Mash faoi láthair, ach beidh gig Backlash<br />
ar siúl sa Workman’s Club ar an 7 lá de mhí an<br />
Mhárta. Cloisfidh sibh The Alterior, Sunburn agus<br />
roinnt mhaith bannaí eile ann.<br />
NAOISE: Aimsígí muid ar na meáin shóisialta,<br />
Facebook agus Instagram más mian libh,<br />
coimeádaigí suas lenár gcraic!<br />
Agus leis sin lig mé saor na mná deasa sin chun<br />
níos mó obair a dhéanamh chun na ‘Mashers’ a<br />
choimeád sásta. Tá siad ag déanamh obair na<br />
gcapall faoi láthair agus le cúnamh Dé, éireoidh<br />
leo i saol an cheoil amach anseo.<br />
AILÍSE: Cé na deacrachtaí a mbuaileann sibh leo<br />
agus sibh ag eagrú na ngigeanna seo?<br />
BRIGID: Bíonn sé deacair uaireanta suíomh a<br />
aimsiú a bheidh sásta déagóirí faoi aois a n-óstáil<br />
toisc go mbíonn na clubanna sa chathair ag<br />
brath ar dhíolacháin alcóil. Bheadh orainn cíos<br />
millteanach a íoc. Bhí orainn gig iomlán eile a<br />
thosnú le déanaí do dhaoine thar aois amháin le<br />
go mbeidh muid in ann Band Mash a choimeád<br />
beo.<br />
NAOISE: Ní drochrud é sin le bheith fírinneach<br />
faoi. Bíonn bannaí ceoil de gach aois ann i gcónaí,<br />
agus de réir mar a éirímidne níos sine, tá siadsan<br />
freisin. Leis an gig nua, Backlash, is féidir linn tacú<br />
leis na bannaí ceoil atá rud beag níos sine agus<br />
iad a thaispeáint freisin.<br />
AILÍSE: An bhfuil aon gig ag teacht aníos anois a<br />
d’fhéadfaimis freastal air nó páirt a ghlacadh ann<br />
fiú?<br />
BRIGID: Bhuel táimid ag obair ar shuíomh a aimsiú<br />
AILÍSE DE BARRA<br />
21
Ceol<br />
Na 5 Phodchraoladh is Fearr as Gaeilge<br />
Top 5 Podcasts in Irish<br />
Is rud ollmhór iad podchraoltaí sa lá atá inniu ann, agus is féidir leat éisteacht<br />
leo ar an mbus, sa leaba, san ionad aclaíochta… áit ar bith is mian leat! Tá<br />
podchraoltaí ann faoi ábhar ar bith, ach inniu beidh mé ag dul trí liosta de<br />
chúig phodchraoladh iontacha as Gaeilge.<br />
1. MOTHERFOCLÓIR<br />
Is podchraoladh leathuair an chloig é seo a<br />
reáchtálann Darach Ó Séaghdha (@theirishfor<br />
ar Twitter). Is podchraoladh beag spraíúil é seo<br />
le haíonna áirithe, cosúil le Róisín McNally agus<br />
Lisa Nic an Bhreithimh. Pléann sé na bríonna<br />
atá taobh thiar d’fhocail dhifriúla, déanann sé<br />
comparáid idir focail Bhéarla agus Ghaeilge, agus<br />
go ginearálta bíonn beagáinín craic as Gaeilge<br />
aige.<br />
2. BEO AR ÉIGEAN<br />
Tá Beo, ar Éigean á chur i láthair ag<br />
Comhordaitheoir Digiteach Gaeilge RTÉ, Siún<br />
Ní Dhuinn, agus Sinéad Ní Uallacháin agus Áine<br />
Ní Bhreisleáin ó RTÉ Raidió na Gaeltachta. Tá sé<br />
leathuair an chloig freisin, ach tá an ceann seo do<br />
chainteoirí Gaeilge níos cumasaí ná mar atá ag<br />
Motherfoclóir. Labhraíonn na láithreoirí Gaeilge<br />
líofa agus labhraíonn siad faoi gach cineál ábhar,<br />
na rudaí atá ar siúl acu an tseachtain sin agus cén<br />
saghas ceisteanna reatha atá i mbéal an phobail.<br />
4. BITESIZE IRISH<br />
Is podchraoladh fiche nóiméad é Bitesize Irish a<br />
chuireann Eoin Ó Conchúir ar fáil do chainteoirí<br />
nó d’fhoghlaimeoirí Gaeilge ar fud an domhain.<br />
Tá an podchraoladh seo spéisiúil mar ní hamháin<br />
go gcuireann sé i láthair é trí mheán na Gaeilge,<br />
déanann sé plé gníomhach ar an nGaeilge féin.<br />
Labhraíonn Eoin go domhain faoi cad is brí leis an<br />
nGaeilge, conas é a ionchorprú i do shaol laethúil,<br />
agus an mothú sin go bhfuil tú ‘i do mhealltóir’<br />
nuair nach mbíonn mórán Gaeilge agat.<br />
5. RTE 2FM CEOL<br />
Cé nach gá gur podchraoladh é seo, is sraith<br />
amhrán coitianta é ó cheoltóirí a ghlac páirt i 2FM<br />
Ceol agus a chlúdaigh a gcuid amhrán as Gaeilge.<br />
Is bealach iontach é seo chun focail Ghaeilge<br />
nua a fhoghlaim, mar má tá an leagan Béarla ar<br />
eolas agat, beidh tú in ann na liricí a léamh sa<br />
leagan Gaeilge. Tá sé go deas na hamhráin seo a<br />
sheinm aon uair, fiú má tá tú díreach ag déanamh<br />
roinnt oibre nó ag cócaireacht.<br />
3. GAEILGE BHRISTE<br />
Is podchraoladh teanga, ceoil agus cultúir é<br />
Gaeilge Bhriste atá á óstáil ag Shirley Ní Riagáin.<br />
Déantar taifead air in Iarthar Luimnigh agus mar<br />
a thugann an t-ainm le fios, oireann sé seo do<br />
dhaoine nach bhfuil muiníneach as a gcumas<br />
labhartha Gaeilge agus atá éasca go leor do<br />
gach duine a thuiscint. Tá siad idir fiche nóiméad<br />
go díreach nó os cionn leathuair an chloig, agus<br />
mar sin tá siad iontach foirfe do rud éigin cosúil<br />
le turas gearr bus chun do chuid cúpla focal a<br />
shú isteach.<br />
GLUAIS<br />
GLOSSARY<br />
22<br />
ERICA CARTER
Comórtas<br />
Comórtas Beanantees!<br />
Beanantees Competition!<br />
Brain child of best friends Ciara and Lana,<br />
Beanantees make empowering apparel for Wild<br />
Irish Women.<br />
Inspired by pop-culture agus an Ghaeilge,<br />
Beanantees have created a fresh approach to Irish<br />
language clothing through their range of t-shirts,<br />
jumpers and bags with each garment embroidered<br />
with a tongue-in-cheek phrase as Gaeilge.<br />
Signature designs like ‘Yas Banríon’, ‘GRMA, next’<br />
and ‘An Bhitseach Sin’ have gone viral on social<br />
media with Beanantees being worn by everyone<br />
from Saint Sister to Jonathan Van Ness.<br />
The Beanantees have used clever word-play, popculture<br />
references and poetic license to create<br />
their modern yet distinctly Irish clothing range.<br />
The Beanantees have partnered with<br />
various LGBTQ+, pro-choice and rape-crisis<br />
organisations and since launching in early 2019<br />
Beanantees have donated almost €4,000.<br />
Check out our website www.beanantees.com<br />
for some fabulous Gaeilge goodies!<br />
WIN:<br />
2 x €50 Vouchers<br />
Check out @tudublin_oifignagaeilge<br />
on Instagram for your chance to win a<br />
Beanantees voucher!<br />
IRISZINE10<br />
Use our discount code for 10% off<br />
purchases on www.beanantees.com<br />
WWW.BEANANTEES.COM<br />
23
Na Meáin<br />
Tírdhreach Mheáin na hÉireann<br />
The Irish Media Landscape<br />
Nuair a chuaigh OT Baile Átha Cliath i dteagmháil liom chun alt a<br />
scríobh do <strong>IrisZine</strong>, d’fhill m’aigne díreach ar ais ar mo chuid ama<br />
mar mhac léinn iriseoireachta in OT Baile Átha Cliath. Mar chéimí<br />
speisialta a bhfuil post lánaimseartha i dtionscal na hiriseoireachta<br />
agam, is eiseacht mé maidir leis an teachtaireacht a chloiseann<br />
mic léinn iriseoireachta gach lá.<br />
“Ní bhfaighidh tú obair lánaimseartha”, “tógfaidh sé na blianta ort<br />
chun briseadh isteach sa tionscal”, “oibríonn an chuid is mó dínn i<br />
PR”. Ní scéal mór misnigh é. Ach, ar an drochuair, bíonn sé fíor go<br />
minic. Nílim ag rá nach bhfuil poist lánaimseartha thraidisiúnta ar<br />
fáil — tá siad, agus oibríonn mé féin ina leithéid de ról. Ach tá an<br />
tionscal ag athrú an t-am ar fad, agus do go leor daoine, beidh siad<br />
ag lorg slite eile chun a gcuid brionglóidí a chomhlíonadh.<br />
Is scéal grá fada é an cló neamhspleách in Éirinn, idir pobal na<br />
hÉireann agus iadsan a bhfuil ag scríobh faoi. Mar thír lán le<br />
scéalaithe, tá sé éasca a thuiscint go bhfuil scéalta barántúla uainn,<br />
gan chacamas, atá ar fáil i gcló a foilsítear go neamhspleách. Tá an<br />
bhréagnuacht agus na meáin shóisialta tar éis blas searbh a chur<br />
inár gcuid béal — tá an stuif fíor uainn.<br />
Nuair a bhíonn bhur gcuid fothaí nuachta lán leis na hainmneacha<br />
móra atá i réimse na nuachtpháipéar agus irisleabhar, tá an t-ádh<br />
linn in Éirinn go bhfuil go leor ionaid neamhspleácha againn<br />
a bhfuil tacaíocht taobh thiar dóibh, ón Stát agus uainn féin.<br />
An tsean-cheist atá againn (ní sean-cheist i ndáiríre é, mar níl<br />
an táthcheangal digiteach ag tarlú ach le 15 bliana anuas) faoi<br />
dhaoine agus an mbeidh siad sásta íoc as iriseoireacht mhaith,<br />
bhuel tá sé freagartha arís ‘s arís eile leis an méid soláthraithe cló<br />
neamhspleácha atá ann.<br />
Do dhaoine a bhfuil grá acu do leabhair, tá foilsitheoirí<br />
neamhspleácha ann cosúil le Tramp Press atá ann mar dheis do<br />
scríbhneoirí óga. Bunaíodh iad sa bhliain 2014, foilsíonn Tramp<br />
Press leabhair anseo in Éirinn agus thar lear, le teidil acu cosúil le<br />
Solar Bones le Mike McCormack agus Flight le Oona Frawley. Deir<br />
an sluán atá acu gach rud: “People who love books will always<br />
want excellent writing. We want to help them get their hands on it.”<br />
24<br />
ERIN NÍ LOINSIGH
Na Meáin<br />
When I was approached to write an article for <strong>IrisZine</strong>, my mind<br />
immediately returned to my years as a TU Dublin Journalism<br />
student. As one of those elusive graduates who actually work fulltime<br />
in the journalism industry, I am the exception to the message<br />
that many journalism students are told every day.<br />
“You won’t find full-time work”, “it will take years to break into the<br />
industry”, “most of us end up in PR”. Not the most encouraging<br />
of narratives, but one that, unfortunately for many, ends up being<br />
true. That isn’t to say that traditional full-time journalistic roles don’t<br />
exist — they do, and they’re attainable, as I am living proof of. But<br />
the industry is changing rapidly, and many students will look to<br />
alternative routes to fulfill their dreams of writing for the masses.<br />
The independent press in Ireland is a long-standing love affair<br />
between the Irish public and those who want to write about it.<br />
As a nation of storytellers, it’s understandable that our need for<br />
authentic, no-bullsh*t tales have pushed us towards independent<br />
outlets. Fake news and the social media churn has soured our taste<br />
for mass media — we want the real stuff.<br />
While your feeds may be dominated by the bigger names in<br />
newspapers and magazines, we are lucky in Ireland that so many<br />
independent outlets are supported, both by state bodies like the<br />
Arts Council and our own grassroots donations. The age-old (well,<br />
it feels that way, even though the digital takeover has really only<br />
happened in the past 15 years) question of whether people will<br />
pay for quality content is answered time and again by our litany of<br />
independent outlets.<br />
For book lovers, publishers such as Tramp Press provide a source<br />
of great Irish new literature, that, as it is based here in Dublin, is<br />
attainable for budding novelists and essayists. Founded in 2014,<br />
Tramp publishes books both in Ireland and internationally, and<br />
boasts titles such as Mike McCormack’s Solar Bones and Oona<br />
Frawley’s Flight, titles that have rocked Irish literature in recent<br />
years. Their tagline says it all :”People who love books will always<br />
want excellent writing. We want to help them get their hands on it.”<br />
ERIN NÍ LOINSIGH<br />
25
Na Meáin<br />
Le hirisleabhair, tá go leor teideal againn anseo i mBaile Átha<br />
Cliath amháin. Is irisleabhar liteartha é The Stinging Fly, a bhfuil<br />
ainmneacha mealltacha foilsithe acu ó 1998, agus cuireann siad<br />
ceardlann rialta ar siúl chomh maith do scríbhneoirí. Cruthaíonn<br />
Sonder Magazine aistí agus scéalta gearra, agus cé go bhfuil sé fós<br />
óg, tá sé suntasach cheana féin.<br />
Braitear go bhfuil an Dublin Inquirer mar chuid den saol i mBaile<br />
Átha Cliath le blianta fada, cé nár bunaíodh é ach sa bhliain 2015.<br />
Nuachtpháipéar áitiúil do dhaoine áitiúla, tugann an Inquirer<br />
uaisleacht don iriseoireacht, agus tá dainséar ann go gcaillfear é<br />
seo. Mar an gcéanna, is litir ghrá é Totally Dublin don chathair, ach<br />
ar bhealach difriúil — nuair a thugann an Dublin Inquirer aird ar an<br />
nuacht, tugann Totally Dublin aird ar an gcroí.<br />
Ach cé go bhfuil gach saghas iriseoireacht cló iontach (agus níl sé<br />
ag fáil bháis), caithfidh muid iriseoireacht dhigiteach a chuimsiú. Is<br />
é Rogue Collective ceann de na bealaí nua atá ann chun na meáin<br />
a chruthú agus a idiú. Le mná den chéad scoth, cruthaíonn an<br />
Collective podchraoltaí, ailt agus grianghrafadóireacht.<br />
Cibé bóthar a phiocann céimithe iriseoireachta agus na meán, tá<br />
sé soiléir go bhfuil an todhchaí geal dóibh. Glórtha nua, glórtha<br />
difriúla, uainn i gcónaí - caithfidh muid bealaí nua a fháil chun iad<br />
a chloisteáil.<br />
26<br />
ERIN NÍ LOINSIGH
Na Meáin<br />
If it’s magazines you’re after, Dublin alone boasts an abundance of<br />
titles for independent writing. The Stinging Fly, a literary magazine<br />
that has been publishing some of the most engaging voices in the<br />
country since 1998, engages readers not only in their articles, but<br />
in their regular workshops for budding writers. Sonder Magazine<br />
curates essays, short stories and bursts of creativity that, even in<br />
its infancy, is making waves among the human-condition-obsessed<br />
among us.<br />
The Dublin Inquirer feels as if it has been part of local Dublin life<br />
for generations, even though it has just been up and running since<br />
2015. A true local paper for local people, the publication gives the<br />
nobility to journalism that we are in danger of losing along the paths<br />
of our careers. Similarly, Totally Dublin is a love letter to the city, but<br />
on a different vibe — where the Dublin Inquirer gives our city the<br />
attention to the news that it deserves, Totally Dublin provides the<br />
heart — our bubbling culture is worth shining a light on.<br />
But while all print is wonderful (and it will not die, despite what some<br />
lecturers tell you), the need to embrace digital is ever-present.<br />
While Irish publications have been decidedly nostalgic until now,<br />
the female-led Rogue Collective has wholeheartedly embodied<br />
the new way of creating and consuming media. Made up of a cast<br />
of stellar Irish talent, the collective creates podcasts, articles and<br />
photography, from women who simply decided that the road less<br />
taken was one worth investigating.<br />
Whichever road this year’s graduates take in the world of journalism<br />
and media, it’s clear that the future is bright on this island.<br />
New voices, different voices, will always be needed<br />
- finding new ways for them to be heard is what the<br />
future will really be about.<br />
ERIN NÍ LOINSIGH<br />
27
Spórt<br />
Cluichí Oilimpeacha: Tóiceo 2020<br />
Olympic Games: Tokyo 2020<br />
Deir an IOC go mbeidh na Cluichí Oilimpeacha ar siúl<br />
mar is gnách in ainneoin na bhfadhbanna a bhaineann<br />
le COVID-19.<br />
Beidh na Cluichí Oilimpeacha ar ais gan mhoill tar<br />
éis ceithre bliana ón uair dheireanach a bhí siad<br />
ar siúl i Rio de Janeiro sa bhliain 2016. Tosóidh<br />
na cluichí i dTóiceo ag deireadh mhí Iúil le breis<br />
is 11,000 lúthchleasaí a bhfuiltear ag súil leis. In<br />
éineacht leis na gnáth-spóirt a bhaineann leis na<br />
Cluichí Oilimpeacha mar shampla, rith, snámh,<br />
gleacaíocht, dornálaíocht srl., beidh cúig spórt<br />
nua ann an bhliain seo. Feicfidh Tóiceo 2020<br />
na chéad lúthchleasaithe atá ag lorg boinn óir<br />
sna spóirt karate, clárscátáil, bogliathróid,<br />
surfáil agus dreapadóireacht go cúlghabhálach.<br />
Ní fhágfaidh ach cúig mhíle duine le boinn ag<br />
deireadh an tsamhraidh.<br />
Tá gach duine ar bís trasna an domhain, ach gan<br />
dabht, níl na Cluichí Oilimpeacha gan chonspóid,<br />
chuir W.A.D.A (World Anti-Doping Agency) cosc<br />
ar na lúthchleasaithe ón Rúis go dtí 2022 tar éis<br />
a lán scannail drugaí. Faraor, buíochas le Dia, tá<br />
seans mór ag na daoine nach bhfuil ag úsáid na<br />
ndrugaí, beidh siad ag imirt mar lúthchleasaithe<br />
“neamhchleamhnais ón Rúis”. Dúirt an I.O.C<br />
(coiste idirnáisiúnta Oilimpeach) go raibh an<br />
scannal seo mar “ionsaí ar chlú agus cáil na spórt….<br />
agus masla ar spóirt ar fud and domhain. Ar<br />
ndóigh feictear scannal drugaí i ngach tír, mar<br />
shampla in Éirinn, sa bhliain 1996 bhain Michelle<br />
de Bruin úsáid as drugaí nuair a bhuaigh sí an<br />
bonn óir, fós, is léir go bhfuil na scannail drugaí sa<br />
Rúis níos measa toisc go mbíonn beagnach gach<br />
duine á n-úsáid. Ach, tá fadhbh mhór eile ag na<br />
Cluichí Oilimpeacha i dTóiceo 2020, COVID – 19<br />
(Coróinvíreas)<br />
Faoi láthair, tá COVID-19 ag leathadh ar fud na<br />
Síne agus go mall ar fud an domhain le roinnt<br />
básanna sa Ríocht Aontaithe agus sna Stáit<br />
Aontaithe. Deir an IOC go mbeidh na Cluichí<br />
Oilimpeacha ar siúl mar is gnách in ainneoin na<br />
bhfadhbanna a bhaineann le COVID-19. “Táimid<br />
ag feachaint go mion ar an scéal chomh maith<br />
leis an W.H.O agus beidh na Cluichí Oilimpeacha<br />
ar siúl i mí Iúil.”<br />
Tá na fadhbhanna seo cineáilín cosúil leis na<br />
ceisteanna a bhí ag Rio 2016 nuair a d’fhág go<br />
leor lúthchleasaithe de bharr víreas Zika, mar atá<br />
a fhios ag gach duine, an galfaire cáiliúil, Rory<br />
McIlroy, a bheartaigh gan páirt a ghlacadh ar na<br />
cúiseanna seo sna Cluichí Oilimpeacha i 2016.<br />
Feicfimid cad a tharlóidh go luath.<br />
Ar an lámh eile, ní drochnuacht amháin é, is é seo<br />
an dara huair a bheidh na Cluichí Oilimpeacha i<br />
dTóiceo. Bhí siad acu sa bhliain 1964 agus is é<br />
Tóiceo an chéad chathair san Áise a choinneoidh<br />
faoi dhó iad. Beidh na cluichí ar siúl in 43 ionad,<br />
beidh 339 imeacht éagsúla trasna 33 spórt. An<br />
bhliain seo caite bhí foireann haca na mban mar<br />
an chéad fhoireann ó Éirinn a bhain áit amach sna<br />
Cluichí Oilimpeacha. Tá súil againn go n-éireoidh<br />
le níos mó lúthchleasaithe as Éirinn na Cluichí<br />
Oilimpeacha a bhaint amach. Gan dabht, beidh<br />
Tóiceo 2020 an-suimiúil.<br />
28<br />
SHANE MCGOLDRICK
Iúil<br />
July<br />
gleacaíocht<br />
gymnastics<br />
dornálaíocht<br />
boxing<br />
boinn óir<br />
gold medals<br />
clárscátáil<br />
skateboarding<br />
bogliathróid<br />
softball<br />
dreapadóireacht<br />
climbing<br />
conspóid<br />
controversy<br />
cosc<br />
ban<br />
masla<br />
insult<br />
Coróinvíreas<br />
Coronavirus<br />
ag leathadh<br />
spreading<br />
Ríocht Aontaithe<br />
United Kingdom<br />
an Áise<br />
Asia<br />
ionad<br />
venue<br />
29
Spórt<br />
Oilimpeach Dóchasach OT Baile Átha Cliath<br />
Olympic Hopeful in TU Dublin<br />
Shane McGoldrick: Of your achievements to<br />
date, which one are you most proud of?<br />
Sean O’Connor: I would have to say winning<br />
the World Shotokan Karate Federation<br />
World Cup and winning the best overall<br />
competitor of the day. Something I hope to<br />
repeat in Moscow later this year.<br />
SM<br />
SO<br />
How important has TU Dublin/DIT been in<br />
your sports career and life in general?<br />
TU Dublin have been pivotal in opening<br />
doors for me to achieve success in karate<br />
that I never knew was possible before.<br />
SM<br />
SO<br />
It’s incredibly exciting and has given a<br />
huge surge of interest into Karate which<br />
has done so much for the sport in general.<br />
Personally, it has given me such drive and<br />
purpose in my own competitive career.<br />
What goals have you set for yourself in<br />
order to get to Tokyo?<br />
Unfortunately, due to the controversy and<br />
split within Irish Karate last year I was unable<br />
to compete continuously at the highest<br />
level as I was considered a blocked athlete.<br />
This made acquiring the needed Olympic<br />
“It is only through the TU Dublin Sports Scholarship Programme<br />
that I was introduced to Sports Karate as previously I had only<br />
competed in Traditional Karate competitions.”<br />
SM<br />
SO<br />
SM<br />
This opened a whole new perspective to<br />
me on what was possible through karate.<br />
Between college work, socialising and<br />
training you have a very hectic schedule -<br />
how do you manage your time?<br />
I find I only work well if I block in time and<br />
stick to a set routine. This includes an early<br />
morning gym session where I solely focus<br />
on strength and conditioning. Followed by<br />
my Architecture studies in college and then<br />
to finish the day with one or two karate<br />
classes. Blocking my time in University in<br />
between two physical outlets helps my<br />
mind settle and focus best when in Studio.<br />
What are your thoughts on Karate becoming<br />
an Olympic sport for the first time in 2020?<br />
SM<br />
SO<br />
Qualification points impossible and now my<br />
only hope is the qualification tournament<br />
set later this year.<br />
How has the recent split in the Irish karate<br />
organisations, Karate Ireland ONAKAI and<br />
ONAKAI, affected you and your training<br />
schedule? Which organisation are you<br />
competing with?<br />
I sided with the Karate Ireland ONAKAI who<br />
thankfully won their court case with ONAKAI<br />
last year. Since then I and three others have<br />
been appointed as Athlete Representatives<br />
on the Athletes Commission. This is to help<br />
give Irish Karate Athletes our voice so that<br />
nothing like this can ever happen again.<br />
The split as I mentioned had dire effects<br />
on my capacity to compete and represent<br />
30<br />
SHANE MCGOLDRICK
Spórt<br />
Quick Fire Q’s<br />
SM<br />
SO<br />
SM<br />
SO<br />
SM<br />
SO<br />
my county abroad, however I never let it<br />
interfere with my own training.<br />
Has this controversy somewhat dampened<br />
what should be a great occasion for Irish<br />
Karate competitors and the first year of the<br />
sport in the Olympic Games?<br />
It has indeed and unfortunately it is due to<br />
political agendas like this that has excluded<br />
karate from the 2024 Paris Olympics. It is<br />
only the Athletes who suffer from such<br />
actions.<br />
Is there a long road ahead in terms of<br />
reconciling both organisations?<br />
Thankfully this matter has been resolved<br />
here in Ireland with both parties coming to<br />
an understanding last year.<br />
What is your next challenge?<br />
The next challenge is trying to balance<br />
the last few months of my final thesis with<br />
the demands of continuous training and<br />
competitions at world class level.<br />
Favourite song<br />
Addicted to Progress – The Coronas<br />
If you could have dinner with<br />
anyone, dead or alive who would<br />
it be?<br />
Barack Obama<br />
Biggest Fear<br />
Losing the people closest to me<br />
Secret Talent<br />
Maybe not a secret as I am an<br />
Architect but I’m also a great artist<br />
Biggest Pet Peeve<br />
Noisy eaters haha<br />
1 million euro to never practice<br />
karate again, would you take it?<br />
Not a chance. I find karate essential<br />
for my own physical and mental<br />
health. That alone is worth far more<br />
than 1 million euro.<br />
Follow Sean’s Olympic journey on his<br />
Instagram (@mr_geographic)!<br />
31
Nuacht<br />
Am Spreagúil don Chumann Nuachta<br />
Exciting Time for the News Society<br />
Tar éis bliain chiúin i 2018, tá an TU Dublin News<br />
Society (Cumann Nuachta) ar ais le bang! Sa<br />
seimeastar deireanach, rinne an cumann a lán<br />
rudaí suimiúla. Mar shampla, aoi-léachtaí ó iriseoirí<br />
cáiliúla cosúil le Sally Hayden agus Dion Fanning,<br />
rang leis an saoririseoir Paulie Doyle, turas go RTÉ<br />
chun an clár Claire Byrne Live a fheiceáil agus<br />
oícheanta clár faisnéise Louis Thereoux.<br />
Dúirt Megan O’Brien, Cathaoirleach an Chumainn:<br />
Is cineál nua imeachta é seo don News Society,<br />
ach táimid ag ceapadh go mbeidh sé mar cheann<br />
an-mhaith agus beidh a lán craic ann. Dúirt<br />
Megan, “Táimid ag dul ar feadh dhá lá agus oíche<br />
amháin, agus sílim go mbeidh sé go hiontach!”<br />
“Chomh maith leis sin, beidh imeachtaí rialta<br />
againn cosúil le haoichainteoirí agus tá súil againn<br />
go mbeidh ranganna ann freisin,” a dúirt Megan.<br />
“Bhí roinnt aoichainteoirí againn sa seimeastar deireanach.<br />
Bhí roinnt daoine againn ón taobh amuigh de OT Baile Átha<br />
Cliath ag iarraidh teacht i ndiaidh do Sally tweetáil fúinn!”<br />
Don seimeastar seo, tá a lán imeachtaí eile<br />
beartaithe. Sna seachtainí amach romhainn,<br />
seolfaidh siad an láithreán gréasáin The Edition<br />
chun an nuachtán sin a chuir ar fáil arís ó<br />
cuireadh críoch leis sa bhliain 2018. Tá an cumann<br />
ag iarraidh teacht ar chuiditheoirí don nuachtán.<br />
Tá fáilte mhór roimh scríbhneoirí, grianghrafadóirí<br />
agus físghrafadóirí a bheith i dteagmháil. Tá fáilte<br />
roimh scéalta i mBéarla agus as Gaeilge!<br />
“Is tionscadal an-spreagúil é atá á chur ar fáil le<br />
fada an lá. Deis iontach a bheidh ann do mhic<br />
léinn iriseoireachta cosúil liom féin níos mó<br />
taithí a fháil ar scríobh alt chomh maith le rudaí<br />
nua cosúil le fís-iriseoireacht agus iriseoireacht<br />
grianghraf a thriail,” dúirt Eibhin Kavanagh, ball<br />
den choiste.<br />
Beidh an cumann ag taisteal go stiúideo BBC<br />
i Manchain, Sasana i mí Aibreáin. Ar an turas,<br />
tabharfaidh na baill cuairt ar bhaile Match of the<br />
Day, BBC Sport, Blue Peter, BBC Breakfast, Radio<br />
5 live, BBC, agus Ceolfhoireann Fhiolarmónach<br />
an BBC.<br />
Beidh ranganna éagsúla ann, cosúil le<br />
heagarthóireacht grianghraf agus iriseoireacht<br />
imscrúdaitheach. Tiocfaidh iriseoirí ó thíortha<br />
eile chun léachtaí a thabhairt don chumann.<br />
B’fheidir go bhfillfidh an cumann ar stiúideo RTÉ<br />
i nDomhnach Broc! Dúirt Megan, “Tá imeachtaí<br />
againn a bhaineann le hiriseoireacht agus<br />
oideachas, ach is iontach an spraoi é freisin! Bím<br />
an-sásta nuair a smaoiním ar cé chomh hiontach<br />
is atá an deis seo do dhaoine aithne a chur ar<br />
chairde nua agus ag fáil teagmhálacha as teacht<br />
chuig ár gcuid imeachtaí.”<br />
Má tá suim agat páirt a ghlacadh sa chumann,<br />
seol ríomhphost chuig news@socs.dit.ie agus<br />
lean na suíomhanna sóisialta atá acu. Tá an<br />
cumann do gach duine, ní hamháin do mhic léinn<br />
iriseoireachta! Má tá suim agat sna meáin ar<br />
dhóigh ar bith, tá an cumann ann ar do shonsa.<br />
32<br />
REBECCA DALY
Nuacht<br />
An tOlltoghchán<br />
The Election<br />
Le críoch stairiúil, bhuaigh Sinn Fein 37 suíochán<br />
in Olltoghchán 2020. Ar an 8 Feabhra, chuaigh<br />
an tír chun vótáil don 33ú Dáil, trí seachtaine<br />
go leith tar éis don toghchán a bheith gairthe.<br />
Ceapadh go mbeadh vóta cothrom ann idir na<br />
páirtithe níos mó cosúil le Fianna Fáil, Fine Gael<br />
agus Sinn Féin. Nuair a tháinig na torthaí amach<br />
áfach, ba é páirtí Mary Lou McDonald a fuair an<br />
lámh in uachtar mar fuair siad an céatadán is<br />
airde de na vótaí céadrogha.<br />
Fuair an páirtí 37 as na 160 suíochán Dála.<br />
Toghadh an iar-Thaoiseach Leo Varadkar ar an<br />
5ú comhaireamh i mBaile Átha Cliath Thiar agus<br />
toghadh ceannaire Fianna Fáil Micheál Martin ar<br />
an 6ú comhaireamh i gCorcaigh Theas-Lár. Ag an<br />
deireadh, fuair Fianna Fáil 38 suíochán agus fuair<br />
Fine Gael 35.<br />
Chiallaigh an toradh seo nach bhféadfaí aon<br />
bhuaiteoir soiléir a mheas. Chuir an cás seo<br />
iachall ar na príomhpháirtithe chun smaoineamh<br />
ar chomhrialtas nua. Dúirt Martin agus Varadkar<br />
nach rachadh siad i gcomhrialtas le Sinn Féin.<br />
Dúirt McDonald, “Ráiteas mór athraithe is ea é<br />
nach córas dhá pháirtí é seo a thuilleadh.”<br />
Aireachta Shane Ross, Mary Mitchell O’Connor<br />
agus Regina Doherty a suíochán freisin.<br />
Sa tseachtain roimh an olltoghchán, níor thug<br />
RTÉ cuireadh go McDonald dá Prime Time<br />
Leaders Debate le Miriam O’Callaghan agus David<br />
McCullagh go dtí an nóiméad deireanach. Le linn<br />
an chláir, cheistigh na láithreoirí McDonald faoin<br />
méid a bhí ráite ag comhghleacaí léi sa pháirtí faoi<br />
dhúnmharú Paul Quinn sa bhliain 2007. Ceapadh<br />
gur mhill an t-ábhar sin seans Sinn Féin ach ar lá<br />
na vótaíochta, níor chuir sé isteach ar thuairimí<br />
an náisiúin.<br />
Mhaígh na daoine i gcoinne Sinn Féin nár vótáil ach<br />
daoine óga dóibh. Chuir an Irish Examiner síos ar<br />
an toghchán seo mar nóiméad Donald Trump na<br />
hÉireann. Nuair a tháinig na torthaí amach áfach,<br />
vótáil gach catagóir aoise suas go 65 don pháirtí.<br />
“Ní vóta agóide é seo, is cinnte gur toghchán<br />
é seo atá stairiúil ina chionmhaireachtaí atá ag<br />
athrú cruth shean-pholaitíocht na hÉireann”. Mar<br />
sin, nílimid cinnte cé a bheidh ina Taoiseach/<br />
Thaoiseach nua, ach is cinnte gur cineál nua Dála<br />
a bheidh sé.<br />
Bhuaigh an Comhaontas Glas 12 shuíochán<br />
(ceannaire an pháirtí, Eamon Ryan, san áireamh),<br />
i gcomparáid leis na trí shuíochán a bhí acu<br />
faoi dheireadh na Dála i mí Eanáir. Fillfidh an iar-<br />
Thánaiste Simon Coveney as Fine Gael, Richard<br />
Boyd-Barret agus Bríd Smith as an Comhaontas<br />
Pobal seachas Brabús agus Catherine Murphy<br />
agus Róisín Shorthall as na Daonlathaigh<br />
Shóisialta ar ais go Teach Laighean.<br />
Fuair Páirtí an Lucht Oibre 6 shuíochán ach chaill<br />
siad suíochán amháin as na seacht suíochán<br />
a bhí acu sa 32ú Dáil. D’fhógair ceannaire an<br />
pháirtí, Brendan Howlin, go seasfadh sé síos sna<br />
seachtainí amach romhainn. Chaill Airí Comh-<br />
REBECCA DALY<br />
33
Cluichí<br />
Ag Dearadh Cluichí atá Inrochtana<br />
do Gach Duine<br />
Designing Games that are Accessible<br />
to Everyone<br />
Ba chóir go mbeadh cluichí físeáin ann do gach<br />
duine. Mar sin féin, fágtar daoine faoi mhíchumas<br />
amach. Ní bhíonn gnéithe inrochainteachta ag<br />
roinnt cluichí agus ní féidir cluichí a mheastar a<br />
bheith inrochtana a imirt mar gheall ar mheicnic<br />
chasta. Ar an láimh eile, cluichí a dhéantar go<br />
sonrach do dhaoine faoi mhíchumas, ní bhíonn<br />
an margadh príomhshrutha in ann na cluichí seo<br />
a imirt mar gheall ar na cora deartha a chuirtear<br />
i bhfeidhm le cinntiú go mbeidh an cluiche<br />
inrochtana agus is minic a scriosann na gnéithe seo<br />
an cluiche dóibh súid a raibh an cluiche beartaithe<br />
dóibh sa chéad áit. Cé go bhfuil forbróirí cluichí<br />
ag tosnú ar a bheith ag smaoineamh ar chúrsaí<br />
inrochtaineachta, tá bealach fada le dul fós sula<br />
bhféadfaí a rá gur chluichí inrochtana iad. Ba chóir<br />
go mbeadh caighdeán inrochtaineachta tionscail<br />
i gcluichí físeáin. Ba chóir do gach forbróir cluichí<br />
iarracht a dhéanamh an caighdeán seo a leanúint<br />
agus cluiche á fhorbairt aici nó aige.<br />
Is iad na gnéithe inrochtaineachta is mó a iarrtar<br />
ó imreoirí ná cnaipí ath-inúsáidte. Cé go bhfuil<br />
an ghné seo ag formhór de na cluichí PC, ní<br />
bhíonn an ghné seo ag cluichí consóil. Gné eile<br />
den chineál céanna ba chóir a bheith ar fáil do<br />
na himreoirí is ea an rogha chun níos lú cnaipí<br />
agus eochracha rialúcháin a úsáid. Seachas dhá<br />
chnaipe a choinneáil síos ag an am céanna ba<br />
chóir go mbeadh an rogha ann an rud céanna a<br />
dhéanamh le cnaipe amháin. Mar an gcéanna, tá<br />
cnaipe ag a lán cluichí le teorainn ama, nó cnaipe<br />
athchleachtach brúite nach féidir le roinnt imreoirí<br />
faoi mhíchumas teacht orthu. Sampla de chluichí<br />
a bhfuil gnéithe simplí curtha i bhfeidhm orthu<br />
chun cabhrú le himreoirí ná Marvel’s Spider-Man<br />
ar an PlayStation4.<br />
Video games should be for everyone. However,<br />
people with physical disabilities are often an<br />
afterthought for game developers. Some games<br />
have no accessibility features at all and games<br />
that are considered to be accessible are made<br />
unplayable due to unnecessarily complicated<br />
game mechanics. On the other hand, games that<br />
are made specifically for a disabled minority are<br />
then made unplayable for the mainstream market<br />
because of the design quirks implemented to<br />
make the game accessible and these quirks often<br />
ruin the game for those the game was intended<br />
for. While game developers are beginning to<br />
think about accessibility, there is still a long<br />
way to go before games can be considered<br />
accessible. There should be an industry standard<br />
of accessibility in video games. All games should<br />
strive to meet this standard when developing a<br />
game.<br />
The most requested accessibility feature from<br />
players are remappable buttons. While most PC<br />
games have this feature, very few console games<br />
do. Another similar feature that should be available<br />
to players is the ability to use less buttons and<br />
controls. Rather than having to hold down two<br />
buttons at once there should be the option to<br />
do the same task with one button. Similarly, a<br />
lot of games have timed, or repetitive buttons<br />
pressed which are completely inaccessible to<br />
some disabled players. An example of a game<br />
that has implemented simple features to help<br />
players is a game like Marvel’s Spider-Man on the<br />
PlayStation4.<br />
34<br />
EIBHLIN O’RIORDAN
Cluichí<br />
Ligeann Spider-Man d’imreoirí cnaipe a choinneáil<br />
síos seachas é a bhrú arís agus arís eile nó gan<br />
bacadh le cuid den chluiche a d’fhéadfadh a<br />
bheith ródheacair a chríochnú. Tá ‘automatic<br />
mode’ ag Bayonetta 2 a cheadaíonn do na<br />
himreoirí ‘combos’ a dhéanamh ag úsáid cnaipe<br />
amháin. I Mario Kart tá socrú ann a ligeann do na<br />
carrana bogadh iad féin agus ní gá don imreoir<br />
cnaipe a choinneáil síos chun dlús a chur leo.<br />
Tá leibhéil deacrachta éagsúla ag formhór na<br />
gcluichí físeán, rud atá an-tábhachtach i gcluichí<br />
físeáin chun cur ar chumas imreoirí a bhfuil leibhéil<br />
scileanna éagsúla acu cluichí a imirt. Mar sin féin,<br />
d’fhéadfaí feabhas a chur ar leibhéil deacrachta.<br />
Shadow of the Tomb Raider, mar shampla,<br />
ligeann sé d’imreoirí na leibhéil deacrachta de<br />
pháirteanna difriúla den ‘gameplay’ a athrú. Is<br />
féidir le himreoirí an ‘exploration difficulty’ a athrú,<br />
an ‘combat difficulty’ a athrú a bhíonn, de ghnáth,<br />
mar an chuid is deacra d’imreoirí faoi mhíchumas<br />
fisiciúil agus an ‘puzzle difficulty’ a chabhróidh le<br />
himreoirí faoi mhíchumas foghlama.<br />
Chuir Microsoft a ‘adaptive controller’ amach sa<br />
bhliain 2018 a ligeann d’imreoirí a gcuid cnaipí<br />
féin a ionchur isteach san fheiste a ligfidh dóibh<br />
a rialtóir cluiche féin a chruthú. Is léir gur uirlis<br />
iontach inrochtaineachta é seo le haghaidh<br />
imreoirí faoi mhíchumas, ach mar a dúirt mé<br />
cheana féin, uaireanta cuireann na cluichí iad féin<br />
bac ar imreoirí mar gheall ar eochracha rialúcháin<br />
agus ‘gameplay’ mí-inrochtana.<br />
This allows players to hold down a button rather<br />
than press it repeatedly or skip parts of the game<br />
which players may find too difficult to complete.<br />
Bayonetta 2 has an ‘automatic mode’ which<br />
allows players to pull off combos using a single<br />
button. In Mario Kart there is a setting that makes<br />
the karts move by themselves without having to<br />
hold down a button to accelerate.<br />
Most games have different difficulty levels, which<br />
is a necessity in video games to enable players<br />
of different skillsets to play their games. However,<br />
difficulty levels could be improved upon. Shadow<br />
of the Tomb Raider, for example, allows players<br />
to set the difficulty levels of different aspects of<br />
gameplay. Players can change the ‘exploration<br />
difficulty’, ‘combat difficulty’ which is usually<br />
the most challenging part of games for players<br />
with physical disabilities and the ‘puzzle difficulty’<br />
which can help players with learning disabilities.<br />
Microsoft released their adaptive controller in<br />
2018 which allows players to input their own<br />
buttons and switches into the device enabling<br />
them to create their own game controller set up.<br />
While this is obviously an amazing accessibility<br />
tool for players with disabilities oftentimes the<br />
games themselves block players from being able<br />
to play them due to inaccessible controls and<br />
gameplay.<br />
EIBHLIN O’RIORDAN<br />
35
Cluichí<br />
Caithfidh go leor imreoirí faoi mhíchumas ‘third<br />
party controllers’ a úsáid. Ach, ní cheadaíonn<br />
an chuid is mó de na crua-earraí iad a úsáid,<br />
go háirithe ar chonsóil. Tá Microsoft ag dul sa<br />
treo ceart lena ‘adaptive controller’. Tá sé ráite<br />
ag Sony nach bhfuil aon phleananna amach<br />
anseo acu maidir le crua-earraí inrochtana ach<br />
go bhfuil siad ag díriú níos mó ar bhogearraí<br />
agus ar chluichí inrochtana. Cé go bhfuil an dá<br />
rud an-tábhachtach chun cluichí a dhéanamh<br />
níos inrochtana, tá gá le comhoibriú níos mó le<br />
bogearraí agus crua-earraí le go mbeidh cluichí<br />
inrochtana.<br />
Níl iontu seo ach roinnt samplaí den chaoi ar féidir<br />
le forbróirí cluichí a gcuid cluichí a dhéanamh<br />
inrochtana go héasca agus dá bhrí sin a gcuid<br />
cluichí a oscailt do lucht féachana níos mó.<br />
Ach, ar an drochuair, níl na gnéithe seo curtha<br />
i bhfeidhm ar go leor cluichí. Fiú amháin na<br />
cluichí atá inrochtana, níl tic curtha sna boscaí<br />
inrochtaineachta go léir. Caithfidh forbróirí cluichí<br />
a bheith ag smaoineamh ar an inrochtaineacht ó<br />
thús an phróisis agus é a chur i bhfeidhm, rud a<br />
dhéanfaidh a gcuid cluichí níos fearr fós.<br />
Caithfear níos mó comhoibrithe a dhéanamh<br />
le bogearraí agus crua-earraí chun cluichí<br />
inrochtana a chinntiú. Is cinnte gurb é Nintendo<br />
an dream is laige maidir le cluichí inrochtana<br />
agus cé go bhfuil roinnt gnéithe inrochtaineachta<br />
acu ina gcuid cluichí, tá siad i bhfad taobh thiar<br />
dá gcuid iomaitheoirí. Tá an-acmhainneacht ag<br />
an Réaltacht Fhíorúil maidir le hinrochtaineacht<br />
i gcluichí físeáin, ach tá an t-uafás le déanamh<br />
acusan freisin. Tá Facebook VR/Oculus tar éis a<br />
rá go dtuigeann siad an gá le cluichí inrochtana<br />
agus tá siad tar éis a admháil nach leor an méid<br />
atá ar siúl acu agus go bhfuil pleananna acu níos<br />
mó inrochtaineachta a chur i bhfeidhm ina gcuid<br />
crua-earraí agus bogearraí sa todhchaí.<br />
The ability to use external and third-party<br />
controllers is an absolute must for a lot of disabled<br />
players. However, most hardware does not allow<br />
for external third-party devices to be used,<br />
especially on consoles. Microsoft are going in the<br />
right direction with their adaptive controller. Sony<br />
have said that they do not have any future plans<br />
for accessible hardware but are focusing more<br />
on accessible software and gameplay. Both are<br />
very important in making games more accessible.<br />
These are just a few examples of how game<br />
developers can easily make their games accessible<br />
and therefore open up their games to a much<br />
larger audience of players. Unfortunately, many<br />
games do not have these features implemented.<br />
Even the games that are accessible do not tick all<br />
the boxes of accessibility. Game developers must<br />
stop thinking of accessibility as an afterthought<br />
and design their games with accessibility in mind<br />
which will make their games better for all players.<br />
There needs to be more collaboration with software<br />
and hardware to make games accessible. Nintendo<br />
are definitely being the least vocal when it comes<br />
to accessible gaming and while they have some<br />
accessibility features in their games, they are<br />
very far behind their competitors. Virtual Reality<br />
has a lot of potential for accessibility in video<br />
games, but they too have left much to be desired<br />
on that front. Facebook VR/Oculus have said that<br />
they understand the need to have accessible<br />
games and have acknowledged that they are not<br />
doing enough and have plans to implement more<br />
accessibility into their hardware and software in<br />
the future.<br />
36<br />
EIBHLIN O’RIORDAN
Cluichí<br />
Homegrown<br />
Fáilte go Homegrown. Áit ina bhfuil forbróirí indie as Éirinn ábalta aitheantas a fháil<br />
fa choinne obair s’acu, agus don chéad eagrán, táim ag labhairt faoin tallann atá ag<br />
teacht amach as an chúrsa Dearadh Cluichí in Ollscoil Teicneolaíocta Bhaile Átha<br />
Cliath i mbliana agus obair s’acu a thaispeáint.<br />
1. OUREA<br />
Le toiseact tá Ourea againn. Imir mar Glyph,<br />
carachtar ag carraig ársa bheo, agus a thuras<br />
go barr sléibhe in aice láimhe agus tú ag éalú<br />
ó fhórsa oilc. Is cinnte go mbeidh tú tumtha san<br />
eispéireas puzail cineamatach seo. Cuireann<br />
na seatanna ceamara dochreidte go mór leis<br />
an timpeallacht ghalánta agus leis na puzail go<br />
haeistéitiúil, bheadh an t-imreoir ábalta suí síos<br />
le cupán tae agus mála grán rósta agus an-sult<br />
a bhaint as an eispéireas. Thig leat na leaids thall<br />
ag ReWrite Games a leanúint anseo.<br />
2. ZEPH<br />
I Zeph, ag úsáid na cumhachta tine, solais agus<br />
fithise, tá ort na puzail a chríochnú le taisteal<br />
trí níos mó den tír dhraíochta de Brudeon. Leis<br />
na gnéithe éagsúla sa dearadh leibhéil, bíonn<br />
an t-imreoir i gcónaí gafa agus ag coinneáil súil<br />
foscailte fa choinne rudaí difriúla sa timpeallacht<br />
a bhfuil an t-imreoir ábalta an chumhacht s’acu a<br />
bhaint. Má bhíonn an chuid uilig den chluiche mar<br />
seo beidh eispéireas iontach maith ann a bheidh i<br />
gcónaí ag tabhairt dúshláin don imreoir. Bí cinnte<br />
iad a sheiceáil amach ar Twitter agus Instagram<br />
(@grannusgames).<br />
3. BANG FOR YOUR TRUCK<br />
Ar smaoinigh tú ariamh faoi céard a tharlaíonn<br />
nuair a mheascann tú gnéithe ó chluiche<br />
cosanta túir leis an chluiche ‘Rocket League’?<br />
Bhuel, buíochas le ‘Cully Crab Games’ ní gá<br />
duit smaoineamh air seo a thuilleadh mar go<br />
mbeidh an cluiche seo so-imeartha dúinn uilig go<br />
luath. Sa chluiche feithiclí lán luais, caithfidh na<br />
himreoirí an oiread pointí agus is féidir a scóráil trí<br />
sheilbh a ghlacadh ar zóin ar leith ar an léarscáil<br />
agus ag an am céanna cosc a chur ar an imreoir<br />
eile iad a ghoid ar ais. Is cinnte go mbeidh antóir<br />
ar an chluiche comhoibritheach seo ag<br />
aon chóisir agus d’fhéadfaí é a úsáid chun aon<br />
choimhlint a réiteach. Bí cinnte go leanann tú @<br />
cullycrabgames agus go dtugann tú tacaíocht<br />
inteacht dóibh.<br />
4. SUMMER STORY<br />
Ag glacadh páirt ar oileán beag, lean scéal<br />
Dolores, Charlie, Toni agus Regi ar thuras le<br />
cineál éisc éagsúla difriúla á n-gabháil. Nuair atá<br />
tú ag déanamh dul chun cinn sa scéal, éiríonn na<br />
carachtair níos cóngaraí lena chéile agus cumtar<br />
cairdeas láidir idir an ceathrar. D’fhéadfadh an rud<br />
céanna tarlúint do na himreoirí mar gheall ar an<br />
chomhar a thugann siad dá chéile tríd an scéal.<br />
Cuireann an stíl ealaíne gheal picteilín go mór leis<br />
an imirt sa chluiche scéalaíochta do cheathrar<br />
imreoirí. Tríd is tríd cuireann an mheicnic agus an<br />
aeistéitic go mór le gach gné eile and is cluiche é<br />
a choinneoinn súil fóscailte fa na choinne. Tá níos<br />
mó eolais ar fáil ar an suíomh s’acu.<br />
5. NAMNOKH<br />
Smaoineamh eile den scoth fa choinne cluiche<br />
puzail é Namnokh, imríonn tú mar dhuine nach<br />
bhfuil aithne ag éinne eile ort, a thagann ar<br />
bhosca le hinchinn dá fhéin, agus ag obair<br />
lena chéile, úsáidtear na cumhachtaí atá ag an<br />
bhosca leis na puzail a chríochnú agus le taisteal<br />
trí na huaimheanna. Tá go leor poitéinseal ann do<br />
na leaids thall ag Gutslap Games le puzail chrua<br />
agus shuimiúla a chumadh thart ar na cumhachtaí<br />
difriúla atá ag an bhosca. Sílim féin go bhfuil<br />
cúlra an chluiche dochreidte leis na rúndiamhra<br />
uilig thart ar na carachtair. Táim féin ag tnúth le<br />
Namnokh i mí Bealtaine. Má tá tú ag tnúth leis<br />
freisin, thig leat níos mo eolais a fháil faoi anseo.<br />
CILLIAN Ó FEARRAIGH 37
Cluichí<br />
6. VALI VICTORI<br />
What happens when the hunter becomes the<br />
hunted, we will find out in May when Vali Victorian<br />
from Cyber Cub Studio is released. This first<br />
person survival horror game has the player being<br />
hunted, while they are attempting to hunt the<br />
monster that hunts them. Yes, a lot of hunting<br />
going on in this game however it is an interesting<br />
system in which it operates. The player must track<br />
clues to hunt down the monster, however if you<br />
take too long the monster will get to you first. The<br />
dark style of the game matches the gameplay<br />
well and it will be interesting to see how it turns<br />
out. CCS post their updates on Instagram so be<br />
sure to give them a follow @cyber_cub_studio.<br />
7. THE REDACTED JOB<br />
In this interactive science fiction game, follow the<br />
trials and tribulations of a group of mercenaries.<br />
On first glance, the 2D point and click game,<br />
the overall style of the game, mixed in with the<br />
sketched art style make a good combination.<br />
I look forward to seeing the end product from<br />
the one man dev team come May, what classified<br />
secrets can be unfolded in the espionage styled<br />
game. Follow @gallowglassgames on Instagram<br />
to keep updated with the progress of the game.<br />
8. ON THE SCENE<br />
Experience life behind the scenes as you take on<br />
the role of two actors starring in a hit 70s buddy<br />
cop TV show. In On the Scene not only must you<br />
be badass and catch the villains but you must do<br />
it in a way that your viewers will find entertaining.<br />
Taking great inspiration from Gunpoint, On<br />
the Scene promises great action mixed in with<br />
elements of stealth and all round funk. I am proud<br />
to actually be working on this game myself under<br />
Kid Sakura Games and any and all support would<br />
be greatly appreciated. You can check us out at<br />
www.kidsakuragames.com.<br />
9. GNOSSIENNE<br />
Finally, with a new style of game that is not often<br />
tackled, the transition in game from a 2D world<br />
to a 3D one. In Gnossienne you aim to get to the<br />
bottom of a game developer’s disappearance by<br />
unveiling clues hidden within a game he coded<br />
called catnip. I personally find the ability to<br />
transition from the real world (3D world) to the<br />
game world (2D) to be interesting and I truly hope<br />
it works out well for them in Goujon Games. The<br />
guys are very active on Twitter (@goujongames)<br />
with their updates so be sure to show them some<br />
support.<br />
38<br />
CILLIAN Ó FEARRAIGH
Cluichí<br />
Na 5 Chluiche Indie is Fearr<br />
Top 5 Indie Games<br />
Tá súil agam go mbeidh 2020 mar bhliain iontach mhaith le<br />
tréan teideal AAA ag teacht amach, ach tá tréan cluichí indie<br />
ag teacht amach gan mhoill.<br />
5. DREAMSCAPER<br />
Le toiseacht, ag uimhir a cúig tá “Dreamscaper”<br />
againn. Sa chluiche seo, bíonn páirt agat mar<br />
Cassidy, bean atá ag dul fríd cuid fadbhanna<br />
le ceann s’aici. Nuair a bhíonn sí ina codladh,<br />
tagann na rudaí sa tsaol a chuireann eagla uirthi<br />
chun beochta mar arrachtaí sna tromluithe s’aici.<br />
Sula n-éiríonn saol Cassidy níos éasca, tá uirthi<br />
seasamh suas do na deamhain sna tromlaithe<br />
s’aici chun brú a bhaint di le go mbeidh sí in ann<br />
sult a bhaint as a saol giota ar ghiota.<br />
Tá an aeistéitic sa chluiche ó Afterburner Studios,<br />
iontach suaimhneach, ach ag an am céarna, gan<br />
staonadh. Ó iniúchadh ar an bhaile ina bhfuil cónaí<br />
uirthi i rith an lae, go heaglaí s’aici a mhaireann sna<br />
brionglóidí s’aici. Tá cúpla de na meicnicí atá ar<br />
fáil suimiúil sa chluiche taiscéalaíochta tiomanta<br />
“rogue-like” seo. Tá an t-imreoir ábalta súil fríd<br />
an bóthar fríd an lá ach tar éis taisteal trí níos<br />
mó áiteanna, tá ort leibhéal difriúil a chríochnú<br />
i mbrionglóidí Cassidy. Muna bhfuil tú ábalta an<br />
leibhéal a chríochnú beidh ort toiseacht arís ag<br />
an chéad oíche eile agus toiseacht ón tús. Tríd is<br />
tríd tá coincheap an-suimiúil ag an chluiche agus<br />
bheadh sé deas dá n-éireodh go maith leis. Beidh<br />
Dreamscaper ar fáil ar Steam go luath in 2020.<br />
4. SCOURGEBRINGER<br />
Ag uimhir a ceathair tá giota d’athrú luais againn.<br />
Tá Scourgebringer ina eachtraíocht ghasta<br />
gníomhaíochta le greim bheag de mhíreanna de<br />
chuid “Rogue-Like”. Leanann tú scéal Kyhra agus í<br />
ag taisteal trí uaimheanna ollmhóra lán le meaisíní<br />
ársa atá ag cosaint eolais faoin am a chuaigh<br />
thart. Caithfidh tú comparáid a dhéanamh idir an<br />
cluiche seo agus an cluiche Hack agus Slash le<br />
gluaiseacht ó Celeste. Tá stíl comhraic iontach<br />
mín ag an chluiche seo atá ag brath go mór ar an<br />
chóras gluaiseachta. Tá an bheochan sa domhan<br />
ealaíne picteilín de réir a chéile agus molaim an<br />
stíl ealaíne sa chluiche tríd is tríd. Tá méid ollmhór<br />
den obair déanta iontach maith ag an fhoireann<br />
beirte a thugann Flying Oak Games orthu féin.<br />
Beidh Scourgebringer ar fáil chun ceannacht ar<br />
an 6 Feabhra 2020 ar Steam.<br />
3. THE PEDESTRIAN<br />
Ceann de na smaointe dearaidh is fearr do<br />
chluiche puzail a bhfaca mé ariamh. Tá forbairt<br />
shuntasach tagtha ar The Pedestrian ón gcéad<br />
demo a chuir an fhoireann Skookum Arts amach<br />
sa bhliain 2015. Imríonn tú mar charachtar<br />
comhartha baineann nó fireann, ar thuras<br />
deas fríd an chathair, comhartha amháin de<br />
réir a chéile. Ón leibhéal teagaisc ag tús an<br />
chluiche, tá an t-imreoir tarraingthe isteach.<br />
Ón dearadh simplí de na comharthaí uilig, go<br />
dtí an chathair ardmhionsonraithe ina bhfuil na<br />
comharthaí, oibríonn an aeistéitic agus seasann<br />
na puzail amach leis an mheascán de 2D agus<br />
3D. Soláthraíonn an dearadh uathúil ilchisealach<br />
dúshlán a choimeádfaidh an t-imreoir faoi<br />
dhraíocht sa chluiche seo ar feadh tamall fada.<br />
CILLIAN Ó FEARRAIGH<br />
39
Cluichí<br />
2. 12 MINUTES<br />
In second place we have Twelve Minutes, a<br />
game produced by Annapurna Interactive (What<br />
Remains of Edith Finch). Yet another unique<br />
video game adaptation of the Groundhog Day<br />
time loop. In the game you play as a husband<br />
who comes home to a romantic night in with<br />
your wife, only to be interrupted by a policeman<br />
at the door who forces his way in, accuses your<br />
wife of murder and then beats you to death. Yes<br />
that is a lot to take in! Only you don’t die, you<br />
wake up not 12 minutes before this all happened.<br />
Using all the information you can gather from<br />
living that twelve minute period over and over<br />
again. You as the husband must figure out the<br />
story behind all the mess and attempt to prevent<br />
the upcoming events. This top down 3D puzzle<br />
game overall looks great with a very interesting<br />
puzzle mechanic. There are a lot of opportunities<br />
for the creators to make something great of this<br />
game and I can’t wait to see the end product. No<br />
clear release date has been given by the team at<br />
Annapurna, only to expect it to drop in 2020.<br />
1. THE SUICIDE OF RACHEL FOSTER<br />
Taking the top spot on my list is The Suicide of<br />
Rachel Foster. On first glance it reminds me so<br />
much of one of my personal favourite games,<br />
What Remains of Edith Finch. The art style mixed<br />
with a similar backstory on a woman who returns<br />
to her family home after leaving many years<br />
beforehand. The main differentiation between<br />
the two is that the story for this game is not as<br />
bright and reminiscent as that of Edith Finch. In<br />
The Suicide of Rachel Foster, you play as Nicole,<br />
a young woman who has returned to the derelict<br />
mountaintop hotel her family used to run. Upon<br />
arriving there the weather takes a turn for the<br />
worst, forcing her to stay within the hotel. You<br />
then learn of the suicide of a girl named Rachel<br />
Foster and with the help of Irving, you must<br />
attempt to uncover the past the hotel had after<br />
you left. This thriller from One-O-One games was<br />
due for release in 2019 only to be met by time<br />
constraints and so it is now something to look<br />
forward to on the 19th of February 2020.<br />
40<br />
CILLIAN Ó FEARRAIGH
Cluichí<br />
41
Stíl Maireachtála<br />
Bliain Nua, Duine Nua?<br />
New Year, New You?<br />
conradh<br />
contract<br />
aclaíocht<br />
fitness<br />
sínte<br />
stretched<br />
tolg<br />
sofa<br />
fíorphearsantacht<br />
true personality<br />
spaisteoireacht<br />
wandering<br />
níos imníche<br />
more worried<br />
socrú síos<br />
calms you<br />
meaisín coise<br />
treadmill<br />
trealamh<br />
equipment<br />
turgnamh sóisialta<br />
social experiment<br />
scátháin<br />
mirrors<br />
teannta<br />
flexed<br />
cruatan<br />
hardship<br />
Dá mba rud é gur bhraith tú faoi bhrú ag tús na bliana nua, tuigim.<br />
Bhraith mé féin mar an gcéanna. Nuair a shínigh mé an conradh<br />
sin, shínigh mé m’anam uaim. Cathain riamh a bhí dhá mhí dhéag<br />
d’aclaíocht mar bhringlóid réalaíoch? De ghnáth is féidir leat teacht<br />
orm agus mé sínte amach ar an tolg agus mé fós ag sní i mála<br />
criospaí. Ach tá athrú ag teacht. Bheartaigh mé dearmad a dhéanamh<br />
ar m’fhíorphearsantacht agus aitheantas nua a chruthú mar<br />
lúthchleasaí.<br />
Chuir mé isteach ar ionad spórt ag ceapadh go mbeinn ar mhuin<br />
na muice ón gcéad seachtain. Nó ar a laghad ar rothar spin. Ach an<br />
rud a tharla ná, chaith mé leath an ama ag fanacht ar na meaisíní.<br />
An t-aon aclaíocht a fuair mé ná nuair a bhí mé ag spaisteoireacht<br />
timpeall na háite. Is féidir liom é sin a dhéanamh ar Shráid Uí Chonaill,<br />
gan daoine a bheith ag iarraidh orm mo “theicníc” a fheabhsú.<br />
D’fhág mé an spórtlann níos imníche ná nuair a thángthas. Éinne a<br />
deir go socraíonn sé síos thú, is dócha nach raibh orthu fanacht<br />
fiche cúig nóiméad don mheaisín coise. Bíonn daoine ar a bhfón<br />
ina suí siar ar an trealamh ag ligint orthu gur leo an áit. Céard<br />
fúmsa? Íocaim mo thríocha euro míosúil cosúil le gach duine eile.<br />
An chéad lá eile, mar thurgnamh sóisialta, tiocfaidh mé isteach ag<br />
caitheamh m’éadaí codlata agus cupán tae i mo lámh. Ansin beidh<br />
tuiscint níos fearr acu ar an gcoincheap a bheith róchompordach.<br />
Níor chreid mé líon na ndaoine ag glacadh selfie sna scátháin.<br />
D’úsáid roinnt díobh a gceamara chomh minic sin gur cheap mé go<br />
raibh siad ag taifeadadh clár faisnéise. An rud is scanrúla ná tar éis<br />
a dhóthain ama sa bhfolús sin, thosaigh mé á nglacadh freisin. Ar<br />
m’fhón faoi láthair tá níos mó ná scór pictiúr domsa le mo bhícéips<br />
teannta. Níl a fhios agam céard atá ag tarlú dom.<br />
Má bhíonn an t-ádh dearg ort, faigheann tú seans do threalamh<br />
roghnaithe a úsáid (i mo chás féin, ciallaíonn sé sin go mbím i mo<br />
luí ar na mataí ióga). Ach fiú ansin níl an cruatan thart. Anois,<br />
os comhair lucht féachana, beidh ort dreapadh ar an ngléas<br />
roghnach agus ligean ort féin go bhfuil tú compordach. Ag an<br />
nóiméad riachtanach seo, ní bheidh éinne timpeall ort chun a<br />
gcuid oilteachta a sholáthar.<br />
I ndáiríre, measaim go bhfuil an spórtlann mar thalamh porúcháin<br />
don neamhshláine. Tá sé timpeallaithe le daoine ina bhfuil a gcuid<br />
42 AISLING NÍ BHRIAIN
Stíl Maireachtála<br />
matán ag léim óna gcraiceann, ar nós radhairc príosúin sna seanscannáin.<br />
Ó na scannáin sin d’fhoghlaim mé sa chás go gcuirtear<br />
ceist orm cathain a bheidh mé críochnaithe, beidh orm iad a shá<br />
le huirlis chun mo stádas a bhunú. Faraor, ní luaitear sin sna manaí<br />
Flyfit.<br />
Ar son na maireachtála bhí orm teanga nua a fhoghlaim, bunaithe<br />
ar ghnúsacht amháin. Is í an t-aon rud a chloistear sa halla spórt.<br />
Úsáidim í mar bheannú, comhartha measa agus ar nós diúltaithe.<br />
Ní féidir le héinne d’fhocal a cheistiú muna ndeirtear aon rud.<br />
Lean mé ar aghaidh ag fulaingt go dtí gur thug mé faoi deara<br />
go bhfuilim ábalta foirm aclaíochta thaitneamhach a fhoghlaim.<br />
Dochreidte, tá a fhios agam. Cheannaigh mé brógaí reatha nua<br />
agus thosaigh mé ag rith. Caithfidh mé a rá, tá difríocht ollmhór idir<br />
an meaisín coise agus a bheith ar an tsráid. Is é an príomhdhifríocht<br />
atá i gceist ná ní chaitheann pobal na sráide aníos ort. Sin ráite,<br />
tá leagan amach na sráide míchothrom, líonta le daoine agus<br />
dainséarach sa dorchadas. Ach ag a cúig a chlog san iarnón is<br />
cúis é sin le bheith ag rith níos tapúla.<br />
talamh porúcháin<br />
breeding groud<br />
neamhshláine<br />
insecurity<br />
matáin<br />
muscles<br />
manaí<br />
mantras<br />
ag fulaingt<br />
suffering<br />
sin ráite<br />
having said that<br />
saoirse<br />
freedom<br />
Seachtain gan an spórtlann agus bhí mé spreagtha. Amuigh faoin<br />
aer bhí mé ábalta mo chuid smaointí a eagrú, gan amhras faoi<br />
thrédhearcacht mo luiteog nó strainséirí ag teacht amach ó na<br />
scáthanna ar an gcosán. Bhí saoirse agam mo chuid ama a thógáil<br />
agus rinne mé cinnte tairbhe a bhaint as.<br />
AISLING NÍ BHRIAIN<br />
43
Stíl Maireachtála<br />
An Chéad Dáta<br />
The First Date<br />
B’fhéidir go bhfuil La Fhéile Vailintín thart ach<br />
ní chiallaíonn sé sin go bhfuil tú sábhailte ó na<br />
comhairleoirí grá. Beidh ort dátaí a eagrú sna<br />
gnáth-laethanta den bhliain freisin agus tá muid<br />
ann chun ár gcuid tuairimí den ábhar a thabhairt.<br />
Ba cheart go mbeadh dátaí againn a ligeann dúinn<br />
éalú ó na gnáth-struis laethúla. Am suaimhneach<br />
le duine deas dathúil, ina bhfuil tú ábalta do scíth a<br />
ligint, nach ea? Easaontaím. Tá na coinní seo ar nós<br />
agallamh nár chuir tú isteach orthu. Beidh ort do<br />
chuid caitheamh aimsirí a mhaisiú agus do chuid<br />
scéaltaí grinn is deise a rothlú amach. Caithfidh<br />
tú fuinneog isteach go dtí do phearsantacht a<br />
thabhairt, ach le do thoil cinntigh roimh ré gur<br />
fuinneog daite atá ann.<br />
Tá ort léiriú go bhfuil tú mar an sórt duine a<br />
bheadh suim ag do dháta ionat. Conas a léiríonn<br />
tú sin? Bhuel, beidh ort breithiúnas a dhéanamh ar<br />
do dháta agus ort féin. Má tá an t-ádh ort, beidh<br />
siad tuisceanach agus oscailte, le croí aingil. Ach<br />
caithfimid ullmhú do dhuine fíorach. Téigh sa chith<br />
roimh ré. Ná hith le do bhéal ar oscailt. Ná luaigh<br />
polaitíocht reatha - tá gach seans ann go dtosóidh<br />
siad ag caoineadh.<br />
An dúshlán bunúsach ina dteipeann ar gach éinne<br />
ná ag piocadh shuíomh an dháta. Níos measa<br />
fós, gan ceann a eagrú roimh ré. Níl aon duine ag<br />
iarraidh siúl timpeall san fhuacht ag féachaint le<br />
haghaidh deoch neamhchostasach. Déanaimid<br />
sin gach Déardaoin cheana féin.<br />
Níl ort an suíomh foirfe a phiocadh. In ionad béim a<br />
chur ar an áit, déan gníomhaíocht le chéile. Téigh<br />
go dtí an phictiúrlann. Dáta clasaiceach é seo.<br />
Níl aon bhrú cainte ann - iontach ar son daoine<br />
cúthaile agus luchtanna leiscúla mar aon. Agus ar<br />
fhaitíos na bhfaitíos nach bhfuil an chuma chéanna<br />
ar do dháta is mar atá sa phictiúr, ná bí buartha<br />
faoi. Sa dorchadas, ní bheidh ort féachaint orthu.<br />
Ag an am seo den bhliain tá scannáin den scoth<br />
amuigh mar thoradh gur séasúr na ngradam<br />
é. D’fhéadfaí dul ar sheacht ndáta go dtí an<br />
phictiúrlann amháin. Is cúis mhaith iad na scannáin<br />
iad féin le dul, ba chuma faoin rómánsaíocht. Faoi<br />
láthair tá Parasite, JoJo Rabbit, agus Dolittle á<br />
dtaispeáint. Tá scannán ann do gach éinne, fiú<br />
daoine ardnósacha. Díreach tóg iad go dtí an<br />
Lighthouse. Murar mhaith leo Bad Boys for Life,<br />
ní raibh siad riamh oiriúnach duit sa chéad áit.<br />
Ag leanúint leis an téama gníomhaíochta, is féidir<br />
libh dul ag fánaíocht. Ach molaim duit a chinntiú<br />
roimh ré nach Catfish é do dháta don cheann<br />
seo. Measaim nach bhfuil aon rud níos fearr ná<br />
siúlóid románsúil suas sna cnoic, le haithne a<br />
chur ar a chéile. Faigh amach as an gcathair<br />
agus ionanálaigh an t-aer úr. Sa tearmann seo ní<br />
fhéadfadh tost míchompordach a bheith ann. I<br />
ndáiríre, cuimhnigh é sin. In ionad ciúnas amscaí,<br />
glaoimid “suaimhneas” air.<br />
Ná bac le dinnéir speisialta, tá an iomarca<br />
riachtanais chothaithe le cur san áireamh.<br />
D’fhéadfadh an duine a bheith ar aiste bia atá<br />
saor ó ghlútan, iasc, feoil nó ag maireachtáil ar<br />
aiste bia a d’íosfá ó chúisíní toilg amháin.<br />
Téigh bealach traidisiúnta agus ceannaigh deoch<br />
dóibh. Faigh deoch leo i dteach tábhairne deas.<br />
Measaim go bhfuil deoch fhuar i dtimpeallacht<br />
socair i ndóthain d’éinne. Sa lá atá inniu ann,<br />
bíonn daoine róghnóthach i rith na seachtaine le<br />
haghaidh aon rud eile. Déan rudaí éasca duit féin<br />
agus cuir d’fhuinneamh isteach go hábhar níos<br />
oiriúnaí. Ar nós ag scuabadh do chuid fiacla.<br />
44<br />
AISLING NÍ BHRIAIN
Aontas na Mac Léinn 7 an Ghaeilge<br />
The Students’ Union & Irish<br />
Your Students’ Union is taking a proactive approach to the Irish<br />
Language and we have started to cover the campus in easy ways<br />
to learn Irish and will increase this over time with our events and<br />
campaign promotion and information we provide. We have even<br />
started to brush up on our Irish ourselves with some officers and<br />
staff in the Union taking Irish classes provided by TU Dublin Oifig<br />
na Gaeilge.<br />
This year, the Students’ Union have planned lots of fun activities for<br />
Seachtain na Gaeilge, and on the Tallaght Campus, the Union of<br />
Students in Ireland (USI) will be bringing their roadshow on campus,<br />
it’s set to be a day filled with lots of Gaeilge, Craic agus Ceol. Find<br />
out what’s planned by following us on Facebook and Instagram!<br />
The Deputy President for Tallaght Campus; Amy Keatinge and Vice<br />
President for Welfare & Equality for Tallaght Campus; Megan O’Neill<br />
took part in a show called Uachtarán Óg with TG4. The show<br />
focuses on topical issues such as politics, climate change and the<br />
role of Students’ Union officers in Ireland.<br />
On a national level, we have been working with the Vice President<br />
for Irish Language/Leas-Uachtarán don Ghaeilge in USI to come<br />
up with new ways to promote the Irish language. And lobby for Irish<br />
to be revamped in our education system.<br />
USI have an Annual Congress where the USI officers get elected<br />
and debate and decide on issues that affect students which they<br />
should campaign and work on. Your Union brings the largest<br />
delegation to Congress and we will be supporting motions that<br />
will seek to enhance the Irish language in our college, society and<br />
everyday life.<br />
We want Irish to be more accessible and enjoyable<br />
for students to engage with and learn by working<br />
with TU Dublin Oifig na Gaeilge. If you have any<br />
ideas and want to get involved in promoting the<br />
Irish language throughout our University, please<br />
get in touch with Pierre: president@tudublinsu.ie<br />
45
Bia<br />
Bunriachtanais Bhia do Mhic Léinn<br />
Basic Food Essentials for Students<br />
‘Múineann gá seift’ mar a deir an seanfhocal agus is fíor é seo<br />
nuair atá tú ag cúbláil shaol na hollscoile agus tú féin a chothú ag<br />
an am céanna!<br />
Mar mhac léinn ollscoile mé féin, déanaim cinnte go mbíonn na<br />
bianna thíos i gcónaí i mo chófra ionas go mbím in ann béile tapúil<br />
agus sláintiúil a chur le chéile i rith na seachtaine nuair a bhím<br />
chomh saothrach le beach.<br />
Sa Reoiteoir<br />
ARÁN<br />
Is smaoineamh maith é arán a choimeád i do reoiteoir an t-am ar<br />
fad ionas go bhfuil bonnchloch bhéile i gcónaí agat. Ceannaigh na<br />
cinn slisnithe chun am a shábháil duit féin.<br />
TORTHAÍ 7<br />
GLASRAÍ REOITE<br />
Tuigim go mbíonn sé dúshlánach ó am go ham chun a chinntiú go<br />
bhfuil tú ag ithe a dhóthain torthaí agus glasraí. Uaireanta, bíonn na<br />
cinn úra an-chostasach agus tógann siad am le hullmhú. Chun an<br />
fhadhb seo a réiteach, molaim cinn reoite a cheannach. Ní bhíonn<br />
costas ró-ard ag baint leo agus bíonn siad gearrtha duit chomh<br />
maith. Cuir torthaí ar do ghránaigh bhricfeasta ar maidin agus úsáid<br />
na glasraí chun suaithfhriochadh a chruthú. Bí cruthaitheach leo!<br />
Sa Chuisneoir<br />
Iógart<br />
Anuas ar bhainne a choimeád i do chófra, bí cinnte go bhfuil<br />
iógart agat freisin. Cabhraíonn sé leat do riachtanais chailciam a<br />
shroichint agus is sneaic iontach é ach go háirithe má chuirtear<br />
torthaí nó cnónna leis.<br />
Cáis<br />
Roghnaigh aon cháis ar mhaith leat anseo, tá na mílte saghasanna<br />
ar fáil sa lá atá inniu ann. Má tá cáis i do chuisneoir agus arán i do<br />
reoiteoir, ní bheidh tú riamh i bponc don lón. Cruthaigh ceapaire leo<br />
nó ullmhaigh tósta agus cáis! Muna dtaitníonn cáis leat, d’fheadfá<br />
triail a bhaint as na roghanna veigeánacha a bhíonn go forleathan<br />
sna siopaí nó humas chun ceapairí a líonadh.<br />
46<br />
SARAH HANNAN
Bia<br />
Sa Chófra<br />
PÓNAIRÍ, PISEÁNAIGH 7<br />
LINTILÍ STÁNAITHE<br />
Is foinse shaor de phróitéin iad seo, chomh<br />
maith le snáithín agus iarann. Cuir anlann tráta<br />
bunúsach leo agus riar le pasta nó mar mhias<br />
siiad. D’fhéadfá do burritos féin a dhéanamh leo<br />
chomh maith in ionad na cinn níos costasaí a<br />
cheannach.<br />
PASTA, RÍS 7<br />
NÚDAIL<br />
Ní gá iad seo a mhíniú, is bunús de go leor béilí<br />
éagsúla iad. Roghnaigh cinn slánghráin má tá tú<br />
ag iarraidh d’iontógáil snáithín a mhéadú.<br />
TRÁTAÍ STÁNAITHE<br />
Úsáid iad seo chun anlainn a chruthú m.sh do<br />
spaigití bolognaise. Má ta píotsa tapa ag teastáil<br />
uait, leathnaigh trátaí stánaithe ar fhillteog,<br />
cuir do rogha de bharrán air agus cócaráil san<br />
oigheann go dtí go bhfuil dath donn-órga air.<br />
SPÍOSRAÍ 7<br />
LUIBHEANNA<br />
Is leathan an rogha de spíosraí agus luibheanna<br />
atá ar fáil na linne seo. Roghnaigh aon chinn ar<br />
mhaith leat ach is iad púdar sillí, cuimín agus<br />
luibheanna triomaithe cinn ilúsáide a úsáidtear go<br />
forleathan i gcócaireacht na hÁise, Mheicsiceo<br />
agus na hIodáile.<br />
OLA<br />
Cuireann ola olóige blas séimh le do bhéile agus<br />
tá sí lán le saillte neamhsháithithe sláintiúla.<br />
Coimeád í i do chófra i gcónaí ionas go bhfuil tú<br />
in ann glasraí, srl. a fhriochadh agus a róstadh.<br />
D’fhéadfá blastán sailéid a chruthú léi chomh<br />
maith má tá tú ag iarraidh a bheith galánta!<br />
ANLAINN<br />
Ceannaigh anlainn éagsúla ionas go bhfuil tú in<br />
ann blas agus suim a chur le béilí simplí. Samplaí<br />
úsáideacha ná maonáis, citseap, anlann sillí ar<br />
nós anlann Sriracha, fínéagar agus anlann soighe.<br />
SARAH HANNAN<br />
47
Bia<br />
Miotais Bhia<br />
Food Myths<br />
Níl lá dá ngealann nach gcloistear ar nó nach léitear faoi staidéar<br />
úrnua atá déanta ag eolaí agus na ‘torthaí dochreidte’ atá faighte<br />
acu, sin dar leis na meáin ar aon nós. “Gheofá bás dá n-íosfá tósta<br />
dóite!” “Shroichfeá céad bliain d’aois dá n-ólfá gloine fíona gach<br />
uile lá!” “Bheifeá an duine ba láidre, ba dhathúla, ab fhearr dá<br />
n-íosfaí uachtar reoite mar bhricfeasta gach maidin!” Seo samplaí<br />
de cheannlínte a bhíonn curtha le chéile chun ár n-aird a tharraingt<br />
na linne seo.<br />
Ní féidir a shéanadh go bhfuil sé deacair an fhírinne a scaradh ó<br />
na bréaga ó am go ham, ach go háirithe nuair a thógann na meáin<br />
scéal amháin agus casann siad é go dtí go bhfuil píosa nuachta<br />
scannalach, tarraingteach acu. Déan iarracht anois leis an gceacht<br />
beag thíos chun tú féin a scrúdú ar chuid de na miotais is comónta<br />
a bhíonn i mbéal an phobail agus lean ar aghaidh ag léamh chun<br />
míniú eolaíoch a fháil orthu!<br />
1.<br />
2.<br />
3.<br />
4.<br />
5.<br />
6.<br />
7.<br />
8.<br />
Is cúis le méadú meáchain iad carbaihiodráití<br />
Tá torthaí agus glasraí úra agus cinn reoite cothrom ó<br />
thaobh na gcothaitheach atá iontu<br />
Déanann gach saghas saille dochar duit<br />
Ba chóir go dtógfadh gach duine fíorlíonadh vitimín D gach lá<br />
Tá síoróip mhailpe níos fearr duit ná gnáthshiúcra<br />
Is cúis d’aicne é bainne<br />
Ní féidir uibheacha a ithe toisc go bhfuil an iomarca<br />
colaistéaróil iontu<br />
Tá díthocsainiú ag teastáil ó do chorp ó am go ham<br />
Fíor<br />
Fíor<br />
Fíor<br />
Fíor<br />
Fíor<br />
Fíor<br />
Fíor<br />
Fíor<br />
Bréagach<br />
Bréagach<br />
Bréagach<br />
Bréagach<br />
Bréagach<br />
Bréagach<br />
Bréagach<br />
Bréagach<br />
Na Freagraí<br />
1. IS CÚIS LE MÉADÚ MEÁCHAIN IAD CARBAIHIODRÁITÍ<br />
Bréagach: Is féidir le barraíocht d’aon bhia do mheáchan a mhéadú<br />
ach má leantar na treoracha atá leagtha amach i bpirimid an bhia<br />
maidir le sciartha agus aclaíocht, is féidir meáchan sláintiúil a<br />
choinneáil. Níor chóir carbaihiodráití a sheachaint má tá tú sláintiúil<br />
agus muna bhfuil aon aiste bia speisialta agat ó ghairmí sláinte mar<br />
is foinse iontach fhuinnimh iad agus tá an snáithín, ach go háirithe,<br />
ag teastáil chun putóg shláintiúil a choimeád.<br />
48<br />
SARAH HANNAN
2. TÁ TORTHAÍ 7 GLASRAÍ ÚRA 7 CINN REOITE COTHROM Ó<br />
THAOBH NA GCOTHAITHEACH ATÁ IONTU<br />
Fíor: De ghnáth, bíonn torthaí agus glasraí reoite chomh luaithe is<br />
a chuirtear iad in áit fhuar cosúil le cuisneoir. Ciallaíonn sé seo go<br />
mbíonn an caighdeán cothaitheach leasaithe agus nach mbíonn go<br />
leor difríochtaí idir cinn úra agus cinn reoite.<br />
Bia<br />
3. DÉANANN GACH SAGHAS SAILLE DOCHAR DUIT<br />
Bréagach: Tá go leor feidhmeanna ag saill sa chorp, m.sh. is foinse<br />
agus stór fuinnimh í agus tá róil struchtúrtha agus hormónacha aici<br />
freisin. Ba chóir laghdú a dhéanamh ar an méid saillte a fhaightear ó<br />
fhoinsí sáithithe ar nós bianna friochta, ach tá foinsí neamhsháithithe,<br />
ar nós ola olóige, iasc olúil agus cnónna, tairbheach mar chuid d’aiste<br />
bia shláintiúil.<br />
4. BA CHÓIR GO DTÓGFADH GACH DUINE FÍORLÍONADH<br />
VITIMÍN D GACH LÁ<br />
Fíor: Dúirt Údarás Sábháilteachta Bia na hÉireann sa bhliain 2011, go<br />
bhfuil fíorlíonadh vitimín D de 5mg ag teastáil ó dhaoine idir 5 bliana<br />
agus 50 bliain d’aois agus ceann 10mg ag teastáil ó dhaoine níos sine<br />
ná 50 bliain d’aois. An fáth leis seo ná nach bhfaightear a dhóthain<br />
gréine in Éirinn chun é a tháirgeadh agus na moltaí a shroichint.<br />
5. TÁ SÍORÓIP MHAILPE NÍOS FEARR DUIT NÁ GNÁTHSHIÚCRA<br />
Bréagach: Is foirm eile de shiúcra í síoróip mhailpe agus bíonn na<br />
héifeachtaí céanna aici nuair a ionsaítear í. Úsáid torthaí mar mhilseoir<br />
ina ionad sin.<br />
6. IS CÚIS D’AICNE É BAINNE<br />
Bréagach: Níl a dhóthain fianaise ann chun d’iontógáil déiríochta a<br />
nascadh le haicne. Is fadhb chasta í aicne le go leor fachtóirí éagsúla<br />
ag baint léi. Ba chóir cuairt a thabhairt ar do dhochtúir agus labhairt<br />
leo má tá fadhbanna agat le haicne.<br />
7. NÍ FÉIDIR UIBHEACHA A ITHE TOISC GO BHFUIL AN IOMARCA<br />
COLAISTÉARÓIL IONTU<br />
Bréagach: Ní bhíonn éifeacht shuntasach ag an gcolaistéaról in<br />
uibheacha ar do cholaistéaról fola. Is foinse iontach iad de phróitéin<br />
agus aigéid shailleacha óimige 3 agus is féidir iad a ithe mar chuid<br />
d’aiste bia shláintiúil.<br />
8. TÁ DÍTHOCSAINIÚ AG TEASTÁIL Ó DO CHORP Ó AM GO HAM<br />
Bréagach: Déanann d’ae agus do dhuáin díthocsainiú ar do chorp<br />
go nádúrtha agus ní bhíonn aistí bia díthocsainiúcháin ag teastáil. De<br />
ghnáth, bíonn easpa cothaithe ag baint leis na haistí bia seo a fheictear<br />
ar na meáin agus ní bhíonn mórán buntáistí acu.<br />
Chun eolas iontaofa a fháil maidir le cothú, féach ar shuíomhanna ar<br />
nós indi.ie, safefood.eu agus nhs.uk.<br />
SARAH HANNAN<br />
49
50<br />
Cóipcheart/Copyright ©TU Dublin
Change language