Gazeta "Nasze wody", 2(3)/2020

WIEDZA
Abecadło
gospodarki wodnej
Autor
Maciej Wojtoń
RZGW w Rzeszowie
Helokren
typ źródła charakteryzujący się powolnym wyciekaniem
wód podziemnych na powierzchnię. Inne
określenia na helokren to wysięk lub wykap. Takie
specyficzne źródło tworzy na powierzchni cienką
warstwę wody od jednego do kilku milimetrów
wysokości – ta warstwa wody to bardzo unikatowe
siedlisko dla organizmów zasiedlających źródliska,
najczęściej stawonogi wyposażone w liczne włoski
i/lub rzęski jak chruściki, widelnice, muchówki
i chrząszcze wodne oraz mięczaki.
H ipolimnion
dolna warstwa wód w jeziorze, charakteryzująca się
niemal jednakową temperaturą o wartości 4-6ºC,
ulegającej bardzo nieznacznym wahaniom. W termicznej
prostej stratyfikacji jeziora wyróżniamy
także górną (epilimnion) i środkową (metalimnion)
warstwę wód, o kolejno cieplejszej i przejściowej
temperaturze.
I nfralitoral
to niższa część strefy brzegowej obejmująca stale
zanurzone dno zbiornika wodnego. Jest to strefa
zbiornika w zasięgu makroflory, czyli części o największej
bioróżnorodności. Głębokość tej warstwy,
w zależności od typu zbiornika i czynników biotycznych,
to 2-4 metry. Strefa infralitoralu znajduje
się poniżej strefy brzegowej, a wyżej sublitoralu.
I ntercepcja
proces zatrzymywania wody opadowej przez szatę
roślinną. Jej wysokość mierzy się w milimetrach
w odniesieniu do każdego epizodu opadowego.
Jezioro polihumusowe
jezioro zawierające dużą ilość substancji humusowych
i osadów dennych. Taka ilość nagromadzonych
substancji organicznych związana jest zazwyczaj
z położeniem jeziora wśród lasów szpilkowych
i torfowisk, co wpływa na kwaśny odczyn. Osady
są płynne, gęste, o dużej zawartości szczątków
roślinnych. Ilość substancji organicznych może
przekraczać 80%.
K arcynologia
to wąski dział zoologii zajmujący się skorupiakami.
Nazwa pochodzi z języka greckiego (- καρκίνος karkínos
– rak, oraz λόγος logos – nauka). Alternatywnymi
nazwami do polskiej nazwy karcynologia jest malakostrakologia,
krustalogia, choć te nazwy w związku
z trudnością wymowy nie są popularne. Crustaceologia
to nic innego jak nauka o skorupiakach, crustacea to
po łacinie skorupiaki, podtyp stawonogów.
K aptaż
efekt erozji wstecznej rzeki, tzw. przeciągnięcie.
Jest to zdobycie górnego odcinka rzeki słabiej erodującej
przez rzekę aktywniejszą, może być także
skutkiem ruchów tektonicznych. Przykładem jest
kaptaż Pokrzywianki przez Czarną Nidę
Limnal
z greki - jezioro. Strefa jeziorna, jezioro, pojęcie używane
w hydrobiologii w odniesieniu do strefowości
cieków jezior przepływowych. Przez niektórych
autorów uważane za tożsame z pelagialem.
L imnologia
inaczej hydrologia jezior. Jest to dział hydrologii
badający ustroj hydrologizny zbiorników wodnych, jej
podstawowymi działami są badania bilansu wodnego
zbiorników wodnych, a także ich termicznego i lodowego
ustroju, jak również proces kształtowania się
brzegów oraz sedymentacji osadów w zbiornikach,
prądów i zjawisk falowania.
Ł ug
staropolskie słowo związane z miejscami podmokłymi,
a oznaczające tereny takie jak bagno,
mokradło, trzęsawisko, ale również bagnistą łąkę,
łęg, gaj czy nawet wilgotną łąkę.
Mokradło
to teren łączący cechy siedliska lądowego i wodnego.
Za najpopularniejszą definicję uważa się tę przyjętą
przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody:
mokradłami czyli obszarami wodno-błotnymi,
nazywane są tereny bagien, błot i torfowisk lub
zbiorniki wodne zarówno naturalne jak i sztuczne,
stałe i okresowe, o wodach stojących lub płynących,
słodkich, słonawych lub słonych (łącznie z wodami
morskimi, których głębokość podczas odpływu nie
przekracza 6 m). Wyróżnia się 4 typy mokradeł:
zasilane przez wody powierzchniowe, podziemne,
zasilane przez wody podziemne o płaskim lustrze
i niewielkim ruchem oraz przez wody opadowe.
42