Autopercepción física y modalidades de actividades físicas en la edad adulta
Autopercepción física y modalidades de actividades físicas en la edad adulta
Autopercepción física y modalidades de actividades físicas en la edad adulta
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ACTIVIDAD FÍSICA Y SALUD<br />
20<br />
Infante, G., Axpe, I., Revuelta, L., y Ros, I.<br />
existe un gran interés por los b<strong>en</strong>eficios psicológicos<br />
que reporta <strong>en</strong> <strong>la</strong>s personas <strong>la</strong> práctica <strong>de</strong> actividad <strong>física</strong>.<br />
El estudio <strong>de</strong>l tipo <strong>de</strong> ejercicio y <strong>en</strong> qué pob<strong>la</strong>ciones<br />
resulta fundam<strong>en</strong>tal. Así, algunos trabajos indican que<br />
<strong>la</strong> práctica <strong>física</strong> mo<strong>de</strong>rada y regu<strong>la</strong>r, no so<strong>la</strong>m<strong>en</strong>te pue<strong>de</strong><br />
disminuir los episodios <strong>de</strong> <strong>de</strong>presión (Pou<strong>de</strong>uigne &<br />
O’Connor, 2006; Stathopoulou, Powers, Berry, Smits,<br />
& Otto, 2006), <strong>de</strong> ansi<strong>edad</strong> (Ströhle, 2009), y ayudar<br />
a mejorar el autoconcepto (Fox, 2000a; Madariaga &<br />
Goñi, 2009), sino que probablem<strong>en</strong>te también pue<strong>de</strong> ser<br />
un factor <strong>de</strong> prev<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> ciertas <strong>en</strong>fermeda<strong>de</strong>s m<strong>en</strong>tales<br />
(Feingold, 2002).<br />
La práctica <strong>de</strong> <strong>de</strong>portes fuera <strong>de</strong>l horario esco<strong>la</strong>r <strong>en</strong><br />
<strong>la</strong> adolesc<strong>en</strong>cia se asocia con autopercepciones <strong>de</strong> atractivo<br />
físico y autoconcepto físico más altas que qui<strong>en</strong>es<br />
no hac<strong>en</strong> ningún <strong>de</strong>porte (Daley, 2002). Una <strong>de</strong> <strong>la</strong>s formas<br />
más s<strong>en</strong>cil<strong>la</strong>s <strong>de</strong> c<strong>la</strong>sificación es difer<strong>en</strong>ciar según<br />
<strong>la</strong> actividad <strong>física</strong> practicada. Así, <strong>en</strong> un estudio realizado<br />
con chicas adolesc<strong>en</strong>tes aparece como mejor <strong>de</strong>porte<br />
<strong>la</strong> natación (obt<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>la</strong>s mayores puntuaciones <strong>en</strong> <strong>la</strong>s<br />
esca<strong>la</strong>s <strong>de</strong> atractivo físico, autoconcepto físico g<strong>en</strong>eral y<br />
autoconcepto g<strong>en</strong>eral) y como peor el aeróbic (Esnao<strong>la</strong>,<br />
2005; Fernán<strong>de</strong>z, Contreras, García, & González,<br />
2010).<br />
En <strong>la</strong> <strong>edad</strong> <strong>adulta</strong> son muchos los programas <strong>de</strong> interv<strong>en</strong>ción<br />
<strong>en</strong> los que se han propuesto distintas <strong>modalida<strong>de</strong>s</strong><br />
<strong>de</strong> actividad <strong>física</strong>. En un meta-análisis realizado<br />
por Fox (2000a) se recoge el informe <strong>de</strong> 36 <strong>de</strong> estos<br />
programas, <strong>de</strong> los que 28 (78 %) indican cambios positivos<br />
<strong>en</strong> algunos aspectos <strong>de</strong>l autoconcepto físico. Este<br />
resultado es significativo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el mom<strong>en</strong>to que <strong>la</strong> actividad<br />
<strong>física</strong> ayuda a <strong>la</strong> g<strong>en</strong>te a verse y consi<strong>de</strong>rarse más<br />
positivam<strong>en</strong>te. A<strong>de</strong>más, también se ha confirmado que<br />
el autoconcepto físico conlleva importantes ajustes emocionales<br />
(Sonstroem & Potts, 1996).<br />
Está perfectam<strong>en</strong>te docum<strong>en</strong>tado (cf. Infante & Zu<strong>la</strong>ika,<br />
2008) que muchos <strong>de</strong> estos programas <strong>de</strong> interv<strong>en</strong>ción<br />
consigu<strong>en</strong> mejorar el autoconcepto físico <strong>de</strong><br />
los grupos experim<strong>en</strong>tales a base <strong>de</strong> emplear ejercicios<br />
aeróbicos. Las mejoras prov<strong>en</strong>i<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> <strong>la</strong> práctica aeróbica<br />
<strong>en</strong> el p<strong>la</strong>no fisiológico repercut<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> mejora<br />
<strong>de</strong> su autopercepción <strong>física</strong> (McAuley, Blissmer, Katu<strong>la</strong>,<br />
Duncan, & Mihalko, 2000), concretam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> <strong>la</strong> autopercepción<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> condición <strong>física</strong> pero también <strong>de</strong>l autoconcepto<br />
físico g<strong>en</strong>eral (Taylor & Fox, 2005).<br />
La inci<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong>l <strong>en</strong>tr<strong>en</strong>ami<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> fuerza sobre el<br />
autoconcepto físico, ha recibido m<strong>en</strong>or at<strong>en</strong>ción que <strong>la</strong><br />
<strong>de</strong>l ejercicio aeróbico (Fox, 2000b). La evi<strong>de</strong>ncia empírica<br />
sugiere que exist<strong>en</strong> resultados <strong>en</strong> los que se mejoran<br />
Apunts. Educación Física y Deportes. 2012, n.º 110. 4.º trimestre (octubre-diciembre), pp. 19-25. ISSN-1577-4015<br />
<strong>la</strong>s autopercepciones <strong>física</strong>s (Campos et al., 2003) y trabajos<br />
que no lo refr<strong>en</strong>dan (Caruso & Gill, 1992; Fox &<br />
Corbin, 1989)<br />
Especialm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el último tramo <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>edad</strong> <strong>adulta</strong><br />
también se ha investigado sobre <strong>la</strong> base <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s<br />
<strong>física</strong>s que se caracterizan por movimi<strong>en</strong>tos coordinados<br />
y contro<strong>la</strong>dos, sost<strong>en</strong>idos mediante <strong>la</strong> respiración. Ejemplos<br />
<strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s son: yoga y tai chi. Los<br />
resultados indican que los individuos que participaron<br />
<strong>en</strong> el programa <strong>de</strong> interv<strong>en</strong>ción mostraron niveles más<br />
altos <strong>en</strong> <strong>la</strong> autoestima global, autoconcepto físico, atractivo<br />
físico, fuerza y condición <strong>física</strong> que el grupo que se<br />
mantuvo <strong>en</strong> <strong>la</strong> lista <strong>de</strong> espera (Li, Harmer, Chaumeton,<br />
Duncan, & Duncan, 2002).<br />
Pocos estudios se han c<strong>en</strong>trado <strong>en</strong> <strong>la</strong> re<strong>la</strong>ción <strong>en</strong>tre<br />
<strong>la</strong> práctica <strong>de</strong> distintos tipos o <strong>modalida<strong>de</strong>s</strong> <strong>de</strong> actividad<br />
<strong>física</strong> y cambios <strong>en</strong> el autoconcepto físico, máxime t<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do<br />
<strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta <strong>la</strong> gran cantidad <strong>de</strong> tipos <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s<br />
físico-<strong>de</strong>portivas que exist<strong>en</strong>. T<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do <strong>en</strong> cu<strong>en</strong>ta<br />
que <strong>la</strong> <strong>edad</strong> <strong>adulta</strong> es una etapa <strong>de</strong> <strong>la</strong> vida <strong>en</strong> <strong>la</strong> que se<br />
consolidan los hábitos físico-<strong>de</strong>portivos resulta <strong>de</strong> interés<br />
conocer <strong>la</strong>s características <strong>de</strong>l tipo <strong>de</strong> modalidad<br />
físico-<strong>de</strong>portiva elegida por <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción <strong>adulta</strong> y su<br />
asociación con <strong>la</strong>s autopercepciones <strong>física</strong>s. A<strong>de</strong>más,<br />
si<strong>en</strong>do tan ext<strong>en</strong>so este periodo <strong>de</strong> <strong>la</strong> vida es interesante<br />
dividir <strong>la</strong> <strong>edad</strong> <strong>adulta</strong> <strong>en</strong> subperiodos que inform<strong>en</strong><br />
<strong>de</strong> una manera más precisa. En este estudio se postu<strong>la</strong><br />
que <strong>la</strong>s autopercepciones <strong>física</strong>s <strong>en</strong> los tres tramos <strong>de</strong><br />
<strong>edad</strong> <strong>adulta</strong> varí<strong>en</strong> según el modo <strong>de</strong> actividad físico<strong>de</strong>portiva<br />
practica.<br />
Método<br />
Participantes<br />
Los participantes <strong>en</strong> este estudio son 908 personas<br />
<strong>adulta</strong>s <strong>en</strong>tre los 23 y los 64 años (M = 45,41;<br />
DT = 13,41), que fueron divididas <strong>en</strong> tres tramos <strong>de</strong><br />
<strong>edad</strong> (tab<strong>la</strong> 1): un primer grupo <strong>de</strong> 323 (35,4 %) adultos<br />
jóv<strong>en</strong>es con eda<strong>de</strong>s compr<strong>en</strong>didas <strong>en</strong>tre 23 a 34 años;<br />
el segundo grupo lo conforman 252 (27,6 %) adultos<br />
medios con eda<strong>de</strong>s compr<strong>en</strong>didas <strong>en</strong>tre 35 a 49 años; y<br />
un tercer grupo estaba formado por 337 (37 %) adultos<br />
mayores con eda<strong>de</strong>s compr<strong>en</strong>didas <strong>en</strong>tre 50 a 64 años.<br />
La agrupación <strong>de</strong> los participantes <strong>en</strong> función <strong>de</strong> <strong>la</strong>s tres<br />
franjas <strong>de</strong> <strong>edad</strong> elegidas <strong>en</strong> este estudio es simi<strong>la</strong>r a <strong>la</strong><br />
utilizada <strong>en</strong> otras investigaciones sobre esta misma temática<br />
(Goñi, Rodríguez, & Esnao<strong>la</strong>, 2010; Infante, Goñi,<br />
& Vil<strong>la</strong>rroel, 2011) <strong>en</strong> los que se divi<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>edad</strong> <strong>adulta</strong>