14.04.2013 Views

El desarrollo de la nomenclatura de los ácidos en el siglo XIX

El desarrollo de la nomenclatura de los ácidos en el siglo XIX

El desarrollo de la nomenclatura de los ácidos en el siglo XIX

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

unívoca, que le evite <strong>los</strong> problemas <strong>de</strong> ambigüedad. Este nuevo <strong>el</strong>em<strong>en</strong>to<br />

es orto-. <strong>El</strong> nuevo paradigma, integrado por meta-, piro- y orto-, garantiza<br />

así <strong>la</strong> monorrefer<strong>en</strong>cialidad a cada una <strong>de</strong> <strong>la</strong>s variaciones <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>ácidos</strong>.<br />

Volvamos ahora <strong>la</strong> vista a España para comprobar cómo se incorpora<br />

orto- al subsistema <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>ácidos</strong> fosfóricos (tab<strong>la</strong> II). Este formante no llega<br />

a nuestro país hasta <strong>la</strong> década <strong>de</strong> <strong>los</strong> set<strong>en</strong>ta, con <strong>la</strong> difusión <strong>de</strong> <strong>la</strong> teoría<br />

unitaria 11 .<br />

Se registran dos variantes gráficas: una, <strong>la</strong>tinizante y galicista,<br />

conserva <strong>el</strong> grupo ; <strong>la</strong> otra, con , correspon<strong>de</strong> a <strong>la</strong> tradicional<br />

transcripción españo<strong>la</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> oclusiva aspirada griega. En cuanto a su uso,<br />

<strong>el</strong> auge <strong>de</strong> orto- se correspon<strong>de</strong> con <strong>el</strong> <strong>de</strong>clive <strong>de</strong>l adjetivo ordinario, <strong>el</strong><br />

<strong>el</strong>em<strong>en</strong>to con <strong>el</strong> que <strong>en</strong>tra <strong>en</strong> compet<strong>en</strong>cia directa. Aunque su pres<strong>en</strong>cia <strong>en</strong><br />

títu<strong>los</strong>, listas e índices es corri<strong>en</strong>te, no ocurre lo mismo <strong>en</strong> <strong>el</strong> cuerpo <strong>de</strong>l<br />

texto. Así J.R. Luanco y G. De <strong>la</strong> Puerta Ró<strong>de</strong>nas prefier<strong>en</strong> orto-. <strong>El</strong> primero,<br />

a<strong>de</strong>más, su<strong>el</strong>e añadir <strong>en</strong>tre paréntesis fosfórico ordinario, por ser una<br />

novedad reci<strong>en</strong>te. J. Soler Sánchez repres<strong>en</strong>ta <strong>el</strong> <strong>en</strong>tusiasmo por <strong>el</strong><br />

neologismo, <strong>en</strong> su manual <strong>la</strong> forma ortofosfórico es casi exclusiva. A<strong>de</strong>más,<br />

a esta voz le asigna dos sinónimos ácido fosfórico ordinario y ácido fosfórico<br />

tribásico, lo que prueba su antigua condición <strong>de</strong> término. En cambio Bonil<strong>la</strong><br />

muestra cierto apego por <strong>los</strong> tradicionales ordinario y normal.<br />

A pesar <strong>de</strong>l <strong>la</strong>s dificulta<strong>de</strong>s y <strong>la</strong>s osci<strong>la</strong>ciones <strong>en</strong> <strong>el</strong> uso, a medida que<br />

transcurre <strong>el</strong> <strong>siglo</strong> se va consolidando <strong>el</strong> paradigma, que se exti<strong>en</strong><strong>de</strong> a otros<br />

<strong>el</strong>em<strong>en</strong>tos (arsénico, antimonio, boro). Este proceso culmina con su<br />

admisión <strong>en</strong> <strong>los</strong> artícu<strong>los</strong> <strong>de</strong>dicados a <strong>la</strong>s normas <strong>de</strong> nom<strong>en</strong>c<strong>la</strong>tura. <strong>El</strong><br />

manual <strong>de</strong> Gabri<strong>el</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> Puerta Rodénas es probablem<strong>en</strong>te <strong>el</strong> primero <strong>en</strong><br />

dar este paso.<br />

CONCLUSIONES<br />

11 España, fuertem<strong>en</strong>te anc<strong>la</strong>da <strong>en</strong> <strong>el</strong> dualismo berz<strong>el</strong>iano, tardó <strong>en</strong> aceptar <strong>la</strong> nueva teoría química. No<br />

fue hasta 1867, cuando <strong>el</strong> profesor <strong>de</strong> <strong>la</strong> Universidad <strong>de</strong> Barc<strong>el</strong>ona don José Ramón Luanco empieza a<br />

<strong>en</strong>señar <strong>la</strong> teoría unitaria <strong>en</strong> sus c<strong>la</strong>ses. Durante <strong>los</strong> primeros años <strong>de</strong> <strong>la</strong> década <strong>de</strong> <strong>los</strong> set<strong>en</strong>ta traduce, o<br />

impulsa <strong>la</strong>s traducciones, <strong>de</strong> textos unitaristas y <strong>en</strong> 1878 él mismo publica un manual <strong>de</strong> química, <strong>el</strong><br />

Comp<strong>en</strong>dio <strong>de</strong> <strong>la</strong>s lecciones <strong>de</strong> química, <strong>de</strong> acuerdo con <strong>los</strong> nuevos principios. Sin embargo, dos autores,<br />

Bonifacio Ve<strong>la</strong>sco y Pano y Ramón Torres Muñoz <strong>de</strong> Luna, se le a<strong>de</strong><strong>la</strong>ntaron y publicaron con<br />

anterioridad s<strong>en</strong>dos manuales adaptados a <strong>la</strong>s teorías mo<strong>de</strong>rnas.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!