26.04.2013 Views

“Historia de la tributación en Ecuador: cambios sociales y ...

“Historia de la tributación en Ecuador: cambios sociales y ...

“Historia de la tributación en Ecuador: cambios sociales y ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>“Historia</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>tributación</strong> <strong>en</strong> <strong>Ecuador</strong>:<br />

<strong>cambios</strong> <strong>sociales</strong> y organizacionales”<br />

Jornadas Tributarias<br />

C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Estudios Fiscales<br />

-Noviembre, 2012-


1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

Consi<strong>de</strong>raciones G<strong>en</strong>erales<br />

Los impuestos y <strong>la</strong> Colonia (siglo XVI – siglo XIX)<br />

El primer siglo <strong>de</strong>l país como república (1830 – 1930)<br />

Evolución <strong>de</strong>l sistema tributario a partir <strong>de</strong> <strong>la</strong> crisis <strong>de</strong> los treinta<br />

4.2<br />

Recorrido histórico por décadas <strong>de</strong>l sistema tributario<br />

Una visión conjunta<br />

“Jornadas Tributarias - CEF 2012”<br />

Cont<strong>en</strong>ido


Estructura<br />

Motivación<br />

1. Consi<strong>de</strong>raciones G<strong>en</strong>erales<br />

Dar una mirada a <strong>la</strong> historia tributaria ecuatoriana,<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> <strong>la</strong> Colonia hasta <strong>la</strong> actualidad bajo un<br />

<strong>en</strong>foque <strong>de</strong> <strong>tributación</strong> directa e indirecta.<br />

De forma cronológica se dividió el estudio, con el<br />

fin <strong>de</strong> analizar los distintos <strong>cambios</strong> tributarios que<br />

afectaron sobre <strong>la</strong> estructura impositiva directa vs.<br />

indirecta<br />

“Jornadas Tributarias - CEF 2012”


Concepción <strong>de</strong><br />

Impuestos<br />

Administración<br />

Tributaria<br />

2. Los impuestos y <strong>la</strong> Colonia (siglo XVI siglo XIX)<br />

Objeto: Gravar a <strong>la</strong>s principales<br />

activida<strong>de</strong>s económicas<br />

• Imposición <strong>de</strong>l rey a<br />

sus vasallos por el<br />

uso o explotación <strong>de</strong><br />

los recursos <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

corona<br />

Colonia<br />

• Contribución que los<br />

ciudadanos realizan<br />

a cambio <strong>de</strong> una<br />

dotación equitativa y<br />

efici<strong>en</strong>te <strong>de</strong> bi<strong>en</strong>es y<br />

servicios estatales<br />

Actualidad<br />

Sistema <strong>de</strong> dominación Instrum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> justicia y<br />

liberación<br />

Cesión <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos a<br />

particu<strong>la</strong>res<br />

– No c<strong>en</strong>tralización –<br />

Autoridad Tributaria<br />

– Responsabilidad Estatal –<br />

“Jornadas Tributarias - CEF 2012”


Alcaba<strong>la</strong>s<br />

Derecho o tributo real sobre<br />

<strong>la</strong>s transacciones comerciales<br />

2. Los impuestos y <strong>la</strong> Colonia (siglo XVI siglo XIX)<br />

1342 – Alfonso XI Inicios siglo XVI<br />

1576 – Siglo XVI<br />

Cobro postergado hasta 1591<br />

Decreto <strong>de</strong> Felipe II (costos <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>f<strong>en</strong>sa <strong>de</strong>l reino)<br />

2% <strong>de</strong>l precio <strong>de</strong> productos<br />

para <strong>la</strong> v<strong>en</strong>ta<br />

Sujeto Pasivo: Pob<strong>la</strong>ción <strong>en</strong><br />

g<strong>en</strong>eral<br />

Quintos<br />

Reales<br />

Minería<br />

Vía extracción, rescate o<br />

conquista<br />

20% <strong>de</strong> oro, p<strong>la</strong>ta, o<br />

cualquier metal precioso<br />

Contro<strong>la</strong>r cantidad <strong>de</strong> oro y<br />

metales preciosos<br />

Sujeto Pasivo: Mineros,<br />

<strong>en</strong>com<strong>en</strong><strong>de</strong>ros y poseedores<br />

<strong>de</strong> metales<br />

Almojarifazgo<br />

Impuesto Aduanero<br />

Pago por tras<strong>la</strong>do <strong>de</strong><br />

mercancías<br />

Tasa = f(valor producto y <strong>la</strong><br />

distancia <strong>de</strong>l <strong>de</strong>stino)<br />

“Jornadas Tributarias - CEF 2012”


Inicios siglo XVI<br />

Impuesto <strong>de</strong><br />

los indios<br />

Nace a <strong>la</strong> par <strong>de</strong> <strong>la</strong> Encomi<strong>en</strong>da<br />

Sistema <strong>de</strong> colonización español<br />

Derecho <strong>en</strong>tregado por el rey a<br />

súbditos <strong>de</strong> percibir los tributos<br />

<strong>de</strong> indios y su trabajo por los<br />

servicios prestados a <strong>la</strong> corona<br />

2. Los impuestos y <strong>la</strong> Colonia (siglo XVI siglo XIX)<br />

Siglo XVI<br />

Diezmo<br />

Recaudación <strong>de</strong>stinada a <strong>la</strong><br />

Corona y <strong>la</strong> Iglesia Católica<br />

Distribución: 2/9 para el fisco y el<br />

resto para el clero<br />

Destinado a financiar p<strong>en</strong>siones<br />

<strong>de</strong> obispo y personal religioso,<br />

ayuda al hospital y al culto<br />

1714 – Siglo XVIII<br />

Estanco al<br />

aguardi<strong>en</strong>te<br />

Expedido mediante una<br />

cédu<strong>la</strong> <strong>de</strong>l rey Felipe V<br />

Restricción <strong>de</strong> <strong>la</strong> fabricación<br />

y v<strong>en</strong>ta <strong>de</strong>l aguardi<strong>en</strong>te<br />

1795: Int<strong>en</strong>ción <strong>de</strong>l Estado <strong>de</strong><br />

poner <strong>en</strong> vig<strong>en</strong>cia creando un<br />

monopolio estatal<br />

Pob<strong>la</strong>ción inconforme no lo<br />

permitió<br />

“Jornadas Tributarias - CEF 2012”


Desarticu<strong>la</strong>ción<br />

económica y<br />

dispersión <strong>de</strong>l po<strong>de</strong>r<br />

político<br />

3. El primer siglo <strong>de</strong>l país como república (1830 – 1930)<br />

Situación republicana: Antece<strong>de</strong>ntes<br />

Boom <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

exportaciones<br />

cacaoteras<br />

Pugna <strong>en</strong>tre<br />

nacionalistas y<br />

regionalistas por el<br />

control fiscal<br />

Regionalismo,<br />

ais<strong>la</strong>mi<strong>en</strong>to y parcial<br />

autosufici<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> los<br />

mercados serranos<br />

Escaso cons<strong>en</strong>so<br />

político<br />

Sistema fiscal injusto<br />

y complicado<br />

(arreglos <strong>sociales</strong> y<br />

económicos)<br />

Economía <strong>de</strong><br />

subsist<strong>en</strong>cia y<br />

barreras geográficas<br />

Desc<strong>en</strong>tralización <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong> administración<br />

fiscal<br />

Esquema<br />

recaudatorio igual al<br />

colonial (cesión)<br />

“Jornadas Tributarias - CEF 2012”


3. El primer siglo <strong>de</strong>l país como república (1830 – 1930)<br />

Derechos <strong>de</strong> Aduana<br />

• Principal fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> ingresos durante<br />

siglo XIX<br />

• Varias leyes <strong>de</strong> carácter no<br />

proteccionista<br />

• Dificultad <strong>en</strong> <strong>de</strong>terminar pago <strong>de</strong><br />

tarifa (varios criterios: peso<br />

naturaleza, dim<strong>en</strong>sión, etc.)<br />

Estanco al aguardi<strong>en</strong>te<br />

local, “el impuesto más<br />

recordado”<br />

Principales Problemas<br />

Impuestos<br />

Indirectos<br />

Actitud reacia <strong>de</strong>l público a<br />

<strong>la</strong> <strong>tributación</strong><br />

Incapacidad <strong>de</strong> imponer<br />

leyes fiscales<br />

Escaso número <strong>de</strong><br />

funcionarios<br />

Estancos<br />

• Establecido sobre artículos <strong>de</strong> 1ra<br />

necesidad (sal, tabaco, aguardi<strong>en</strong>te,<br />

pólvora)<br />

• Fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> <strong>en</strong>riquecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

particu<strong>la</strong>res<br />

• Objeto <strong>de</strong> constantes y fallidas<br />

modificaciones<br />

Bajo nivel <strong>de</strong> preparación y<br />

paga <strong>de</strong> funcionarios<br />

Po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> mercado <strong>de</strong> los<br />

recaudadores particu<strong>la</strong>res<br />

Capacidad <strong>de</strong><br />

recaudadores <strong>de</strong> v<strong>en</strong><strong>de</strong>r<br />

sus <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong><br />

recaudación a otros<br />

“Jornadas Tributarias - CEF 2012”


3. El primer siglo <strong>de</strong>l país como república (1830 – 1930)<br />

Tributo <strong>de</strong> indios<br />

• Recaudación principal <strong>en</strong> <strong>la</strong> Sierra<br />

• Uno <strong>de</strong> los impuestos más<br />

productivos<br />

• 1ra década: 1/3 a 1/5 <strong>de</strong> los<br />

ingresos ordinarios <strong>de</strong>l gobierno<br />

• Eliminado <strong>en</strong> 1857 – gracias a<br />

esfuerzos <strong>de</strong> José María Urvina y<br />

Francisco Robles<br />

Impuestos<br />

Directos<br />

Francisco Robles liberales<br />

Evolución y participación <strong>de</strong>l tributo <strong>de</strong> indios <strong>en</strong> los ingresos ordinarios<br />

gubernam<strong>en</strong>tales 1830 – 1857 (<strong>en</strong> pesos y %)<br />

Participación <strong>en</strong> los<br />

Año Cantidad <strong>en</strong> pesos Ingresos Ordinarios<br />

Gubernam<strong>en</strong>tales<br />

1830 201,379 28.40%<br />

1831 205,652 26.40%<br />

1832 197,000 35.60%<br />

1839 176,845 20.30%<br />

1847 168,188 15.20%<br />

1855 150,558 15.20%<br />

1856 156,995 14.90%<br />

1857<br />

Fu<strong>en</strong>te: Rodríguez, 1992.<br />

147,289 12.60%<br />

Diezmos<br />

• Her<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> <strong>la</strong> colonia<br />

• Cambio <strong>en</strong> <strong>la</strong> distribución <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

recaudación Iglesia – Estado<br />

• Concordato 1862: distribución 50% - 50%<br />

• Estimu<strong>la</strong>ba a <strong>la</strong> proliferación <strong>de</strong> abusos<br />

(recaudadores particu<strong>la</strong>res)<br />

• Regresivo <strong>en</strong> el sector agríco<strong>la</strong><br />

• 1889: Eliminación por los esfuerzos <strong>de</strong><br />

liberales<br />

Contracción <strong>de</strong> ingresos<br />

gubernam<strong>en</strong>tales<br />

Uno <strong>de</strong> los<br />

principales tributos<br />

iniciada <strong>la</strong> época<br />

republicana<br />

“Jornadas Tributarias - CEF 2012”<br />

Déficits cubiertos vía<br />

préstamos bancarios y<br />

aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> impuestos<br />

al cacao


1<br />

2<br />

3<br />

4. Décadas <strong>de</strong> los 30 y 40: antece<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong>l sistema tributario<br />

Crisis <strong>de</strong> los años 30<br />

Nuevos países exportadores<br />

<strong>de</strong> cacao<br />

Dep<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia crediticia <strong>de</strong>l<br />

Estado a <strong>la</strong> banca privada<br />

“Misión<br />

Kemmerer “<br />

Problemas<br />

ambi<strong>en</strong>tales<br />

IR por servicios<br />

profesionales<br />

progresivo<br />

Exceso <strong>de</strong> O y<br />

caída <strong>de</strong> precios<br />

Crisis <strong>de</strong> <strong>de</strong>uda interna y<br />

proceso inf<strong>la</strong>cionario<br />

Inundaciones, sequías,<br />

contaminaciones o p<strong>la</strong>gas<br />

Revolución Juliana – 1925:<br />

Proceso <strong>de</strong> gran<strong>de</strong>s<br />

reformas<br />

Sistema<br />

Tributario<br />

1925 1926 1937 1941 1945<br />

IR por trabajo o<br />

servicios<br />

profesionales y<br />

por r<strong>en</strong>tas K<br />

Reforma al IR<br />

Conceptos “r<strong>en</strong>ta<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> fu<strong>en</strong>te” y<br />

“establecimi<strong>en</strong>to<br />

perman<strong>en</strong>te”<br />

Distinción <strong>de</strong> r<strong>en</strong>ta:<br />

servicios personales,<br />

<strong>de</strong> K con % <strong>de</strong> trabajo<br />

y K puras<br />

Creación IR global e<br />

impuesto a <strong>la</strong>s<br />

ganancias excesivas<br />

Cronología Tributaria<br />

“Jornadas Tributarias - CEF 2012”


Característica<br />

Alta participación <strong>de</strong><br />

impuestos directos<br />

Unificación<br />

IR<br />

5. Décadas <strong>de</strong> los 50 y 60: proceso <strong>de</strong> consolidación <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>tributación</strong> directa<br />

Interv<strong>en</strong>cionismo estatal<br />

Reformas fiscales e<br />

increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> gasto público<br />

(burocracia)<br />

Progresividad Principios <strong>de</strong><br />

<strong>en</strong> IR<br />

igualdad y<br />

universalidad<br />

Unificación<br />

<strong>de</strong> tasas Nueva Ley <strong>de</strong> IR<br />

1<br />

2<br />

Simplificación y unificación<br />

<strong>de</strong> los impuestos<br />

C<strong>en</strong>tralización <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

función tributaria<br />

1953 1955 1962 1964<br />

Mayor<br />

fiscalización<br />

<strong>de</strong>l IR<br />

Rebajas<br />

C<strong>la</strong>sificación <strong>de</strong> <strong>la</strong>s<br />

r<strong>en</strong>tas según el orig<strong>en</strong><br />

<strong>de</strong> los ingresos<br />

Eliminación <strong>de</strong> varios<br />

impuestos locales<br />

Cronología Tributaria<br />

“Jornadas Tributarias - CEF 2012”


% Participación<br />

100%<br />

80%<br />

60%<br />

40%<br />

20%<br />

0%<br />

70%<br />

70%<br />

5. Décadas <strong>de</strong> los 50 y 60: proceso <strong>de</strong> consolidación <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

<strong>tributación</strong> directa<br />

50-51 51-52 52-53 53-54 54-55 55-56 56-57 57-58 58-59 59-60 60-61 61-62 62-63 63-64 64-65 65-66 66-67 67-68 68-69<br />

16%<br />

30%<br />

Crecimi<strong>en</strong>to y Composición <strong>de</strong> los Ingresos Tributarios (<strong>en</strong> porc<strong>en</strong>tajes), 1950 - 1969<br />

0%<br />

30%<br />

67%<br />

17%<br />

33%<br />

69%<br />

8%<br />

31%<br />

69%<br />

29%<br />

31%<br />

65%<br />

35%<br />

0%<br />

62%<br />

38%<br />

8%<br />

63%<br />

37%<br />

9%<br />

60%<br />

40%<br />

1%<br />

63%<br />

37%<br />

-2%<br />

64%<br />

-4%<br />

62%<br />

-1%<br />

58%<br />

0%<br />

62%<br />

58%<br />

31%<br />

53%<br />

-9%<br />

51%<br />

3%<br />

53%<br />

55%<br />

9% 9%<br />

1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969<br />

36%<br />

Directos Indirectos Crecimi<strong>en</strong>to Ing. Tributarios<br />

Imposición directa <strong>en</strong> crecimi<strong>en</strong>to para<br />

estos años <strong>de</strong>bido a <strong>la</strong>s reformas realizas<br />

sobre el IR<br />

Fu<strong>en</strong>te: Ministerio <strong>de</strong> Economía y Finanzas<br />

Nota: Se consi<strong>de</strong>raron a todos los impuestos pres<strong>en</strong>tados <strong>en</strong> Presupuesto <strong>de</strong>l Gobierno C<strong>en</strong>tral como el total <strong>de</strong><br />

ingresos tributarios exceptuando los impuestos a <strong>la</strong> exportación e importación. Los impuestos consi<strong>de</strong>rados como<br />

Directos fueron: Al Capital, Utilida<strong>de</strong>s (R<strong>en</strong>ta) y Otros Impuestos. Los impuestos consi<strong>de</strong>rados como Indirectos fueron:<br />

Transporte, V<strong>en</strong>tas y Consumos, A <strong>la</strong>s industrias, Artículos Monopolizados, y Timbres.<br />

38%<br />

42%<br />

38%<br />

42%<br />

47%<br />

49%<br />

47%<br />

45%<br />

53%<br />

24%<br />

47%<br />

40%<br />

30%<br />

20%<br />

10%<br />

0%<br />

-10%<br />

-20%<br />

Promedios 1950-1959 1960-1969<br />

Directos<br />

Indirectos<br />

“Jornadas Tributarias - CEF 2012”<br />

34.31% 43.06%<br />

65.69% 56.94%<br />

% Variación


6. Década 70: euforia petrolera, alivio tributario y evolución<br />

<strong>de</strong> imposición directa<br />

Característica<br />

Impuestos directos <strong>la</strong><br />

principal fu<strong>en</strong>te <strong>de</strong> ingresos<br />

tributarios<br />

Imp. a <strong>la</strong>s v<strong>en</strong>tas<br />

reemp<strong>la</strong>zado por<br />

Imp. a <strong>la</strong> Pcc y v<strong>en</strong>tas<br />

C<strong>la</strong>sificación<br />

IR: PN y PJ*<br />

Imp.<br />

Operaciones<br />

<strong>de</strong> crédito<br />

1<br />

2<br />

3<br />

Boom petrolero<br />

Entrada <strong>de</strong> K, vía:<br />

Inversión extranjera y<br />

Deuda externa<br />

Estable política tributaria<br />

Yacimi<strong>en</strong>to Lago Agrio<br />

1972: Inicio <strong>de</strong> X crudo<br />

Precio barril <strong>de</strong><br />

petróleo<br />

Recursos económicos<br />

Expedición <strong>de</strong> Código<br />

Tributario<br />

1970 1971 1972 1972 1976 1975<br />

Imp. extras a <strong>la</strong> r<strong>en</strong>ta<br />

para financiar<br />

organismos<br />

Nombrami<strong>en</strong>to como<br />

ag<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> ret<strong>en</strong>ción a<br />

presi<strong>de</strong>ntes y ger<strong>en</strong>tes <strong>de</strong><br />

<strong>la</strong>s socieda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> K<br />

Rebajas y <strong>de</strong>ducciones<br />

a <strong>la</strong> base imponible <strong>de</strong><br />

IR <strong>de</strong> PN<br />

Cronología Tributaria<br />

“Jornadas Tributarias - CEF 2012”


% Participación<br />

6. Década 70: euforia petrolera, alivio tributario y evolución <strong>de</strong><br />

imposición directa<br />

100%<br />

80%<br />

60%<br />

40%<br />

20%<br />

0%<br />

Crecimi<strong>en</strong>to y Composición <strong>de</strong> los Ingresos Tributarios (<strong>en</strong> porc<strong>en</strong>tajes), 1970 - 1979<br />

69-70 70-71 71-72 72-73 73-74 74-75 75-76 76-77 77-78 78-79<br />

56% 52% 47% 42% 36% 39% 32% 37% 44% 40%<br />

0%<br />

37%<br />

35%<br />

35%<br />

48%<br />

44% 48% 53% 58% 64% 61% 68% 63% 56% 60%<br />

1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979<br />

Directos Indirectos Crecimi<strong>en</strong>to Ing. Tributarios<br />

Contribución directa prima <strong>en</strong> todos los<br />

años, a raíz <strong>de</strong>l alto nivel <strong>de</strong> r<strong>en</strong>ta<br />

g<strong>en</strong>erado por los ingresos petroleros<br />

Fu<strong>en</strong>te: Ministerio <strong>de</strong> Economía y Finanzas<br />

Nota: Se consi<strong>de</strong>raron a todos los impuestos pres<strong>en</strong>tados <strong>en</strong> Presupuesto G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong>l Estado como el total <strong>de</strong><br />

ingresos tributarios exceptuando los impuestos a <strong>la</strong> exportación e importación. Los impuestos consi<strong>de</strong>rados como<br />

Directos fueron: A <strong>la</strong> R<strong>en</strong>ta, Al Patrimonio, Transmisiones <strong>de</strong> Dominio, Transacciones Financieras, y Otros Ingresos<br />

Tributarios. Los impuestos consi<strong>de</strong>rados como Indirectos fueron: A <strong>la</strong> Producción y V<strong>en</strong>tas, Transporte y<br />

Comunicaciones, Timbres, y Contribución Especial <strong>de</strong> Mejoras.<br />

9%<br />

20%<br />

15%<br />

19%<br />

25%<br />

Directos<br />

Indirectos<br />

60%<br />

40%<br />

20%<br />

0%<br />

-20%<br />

% Variación<br />

Promedios 1960-1969 1970-1979<br />

43.06%<br />

56.94%<br />

“Jornadas Tributarias - CEF 2012”<br />

Crecimi<strong>en</strong>to pausado<br />

<strong>de</strong> contribución<br />

directa por<br />

flexibilización <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

política tributaria<br />

57.72%<br />

42.28%


7. Década 80: <strong>de</strong>clive petrolero, crisis <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>uda y reformas<br />

tributarias promovidas por <strong>la</strong> interv<strong>en</strong>ción <strong>de</strong>l FMI<br />

Característica<br />

Fortalecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

contribución indirecta<br />

Respuesta rápida <strong>de</strong><br />

g<strong>en</strong>eración <strong>de</strong> ingresos<br />

Cronología Tributaria<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

Declive <strong>de</strong>l boom<br />

petrolero<br />

Restricción al acceso <strong>de</strong>l<br />

crédito internacional<br />

1981: Conflicto fronterizo<br />

Perú<br />

Increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

funcionarios públicos<br />

Reforma<br />

Administrativa<br />

Caída <strong>de</strong> precios<br />

Destrucción oleoducto<br />

Aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> ti<br />

Cons<strong>en</strong>so <strong>de</strong> Washington<br />

1983 1986 1988 1989<br />

Increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> tarifa<br />

<strong>de</strong>l ITM (5% - 6%)<br />

Increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong> tarifa<br />

<strong>de</strong>l ITM (6% - 10%)<br />

Simplificación<br />

formu<strong>la</strong>rios<br />

Eliminación<br />

imp. m<strong>en</strong>ores<br />

Sanciones y<br />

multas<br />

Frau<strong>de</strong> fiscal como<br />

<strong>de</strong>lito p<strong>en</strong>al<br />

Reforma<br />

Tributaria<br />

“Década Perdida”<br />

Gasto Corri<strong>en</strong>te<br />

Precaria y discrecional<br />

política monetaria<br />

Reforma Estructura<br />

Tributaria<br />

“Jornadas Tributarias - CEF 2012”<br />

Desaceleración<br />

económica<br />

Deterioro <strong>de</strong> ba<strong>la</strong>nza<br />

comercial<br />

Ley <strong>de</strong> régim<strong>en</strong><br />

tributario<br />

Consolidación sistema:<br />

IVA, R<strong>en</strong>ta, ICE<br />

Tasas IR personal<br />

Eliminación <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>ducciones y ex<strong>en</strong>ciones


7. Década 80: <strong>de</strong>clive petrolero, crisis <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>uda y reformas<br />

tributarias promovidas por <strong>la</strong> interv<strong>en</strong>ción <strong>de</strong>l FMI<br />

Crecimi<strong>en</strong>to y Composición <strong>de</strong> los Ingresos Tributarios (<strong>en</strong> porc<strong>en</strong>tajes), 1980 - 1989<br />

% Participación<br />

% Variación<br />

100%<br />

80%<br />

60%<br />

40%<br />

20%<br />

0%<br />

79-80 80-81 81-82 82-83 83-84 84-85 85-86 86-87 87-88 88-89<br />

28% 49% 51% 49% 52% 55% 64% 66% 67% 62%<br />

87%<br />

-41%<br />

-7%<br />

25%<br />

37%<br />

23%<br />

-1%<br />

-43% -16%<br />

72% 51% 49% 51% 48% 45% 36% 34% 33% 38%<br />

1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989<br />

La <strong>tributación</strong> indirecta se fortaleció pues<br />

repres<strong>en</strong>tó un mecanismo rápido <strong>de</strong><br />

obt<strong>en</strong>ción <strong>de</strong> recursos para el alivio fiscal<br />

Directos Indirectos Crecimi<strong>en</strong>to Ing. Tributarios<br />

Fu<strong>en</strong>te: Ministerio <strong>de</strong> Economía y Finanzas<br />

Nota: Se consi<strong>de</strong>raron a todos los impuestos pres<strong>en</strong>tados <strong>en</strong> Presupuesto G<strong>en</strong>eral <strong>de</strong>l Estado como el total <strong>de</strong><br />

ingresos tributarios exceptuando los impuestos a <strong>la</strong> exportación e importación. Los impuestos consi<strong>de</strong>rados como<br />

Directos fueron: A <strong>la</strong> R<strong>en</strong>ta, Al Patrimonio, Transmisiones <strong>de</strong> Dominio, Transacciones Financieras, y Otros Ingresos<br />

Tributarios. Los impuestos consi<strong>de</strong>rados como Indirectos fueron: A <strong>la</strong> Producción y V<strong>en</strong>tas, Transporte y<br />

Comunicaciones, Timbres, y Contribución Especial <strong>de</strong> Mejoras.<br />

Directos<br />

Indirectos<br />

8%<br />

100%<br />

80%<br />

60%<br />

40%<br />

20%<br />

0%<br />

-20%<br />

-40%<br />

-60%<br />

Promedios 1970-1979 1980-1989<br />

57.72%<br />

42.28%<br />

“Jornadas Tributarias - CEF 2012”<br />

47.78%<br />

54.22%


Característica<br />

Primacía <strong>de</strong> <strong>la</strong> contribución<br />

indirecta<br />

Respuesta rápida <strong>de</strong><br />

g<strong>en</strong>eración <strong>de</strong> recursos<br />

Cronología Tributaria<br />

8. Década 90: inestabilidad económica y creación <strong>de</strong>l SRI<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

Debilitami<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l aparato<br />

productivo<br />

1995: Guerra <strong>de</strong>l C<strong>en</strong>epa<br />

Crisis política y <strong>en</strong>ergética<br />

Caída precio petróleo<br />

F<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>o <strong>de</strong>l Niño<br />

Desregu<strong>la</strong>rización Sist.<br />

Financiero<br />

Creación SRI<br />

Crisis<br />

1999<br />

Constantes reformas<br />

tributarias<br />

Reestructuración <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

administración tributaria<br />

1993 1995 1997 1998 1999<br />

Anticipo <strong>de</strong>l IR a una<br />

tasa <strong>de</strong>l 1% activos<br />

<strong>de</strong>c<strong>la</strong>rados el periodo<br />

anterior<br />

Emisión <strong>de</strong><br />

Reg<strong>la</strong>m<strong>en</strong>to <strong>de</strong><br />

Facturación<br />

Fortalecimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> control<br />

IVA y reducción <strong>de</strong>l sector<br />

informal<br />

Creación ICC (1%)<br />

como reemp<strong>la</strong>zo<br />

<strong>de</strong>l IR<br />

Ejemplo <strong>de</strong> <strong>la</strong> captura <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

política tributaria por parte<br />

<strong>de</strong> los po<strong>de</strong>res políticos<br />

“Jornadas Tributarias - CEF 2012”<br />

Restitución <strong>de</strong>l IR<br />

Eliminación <strong>de</strong> varias<br />

exoneraciones <strong>de</strong>l IVA<br />

IVA: 10 – 12%


8. Década 90: inestabilidad económica y creación <strong>de</strong>l SRI<br />

Crecimi<strong>en</strong>to y Composición <strong>de</strong> los Ingresos Tributarios (<strong>en</strong> porc<strong>en</strong>tajes), 1990 - 1999<br />

% Participación<br />

100%<br />

80%<br />

60%<br />

40%<br />

20%<br />

67% 66% 67% 70% 65% 61% 60% 64% 66% 50%<br />

4% 14%<br />

La <strong>tributación</strong> indirecta continuó<br />

reforzándose <strong>de</strong>bido a que <strong>la</strong>s reformas<br />

estuvieron ori<strong>en</strong>tadas a g<strong>en</strong>erar mayores<br />

ingresos dada <strong>la</strong> crisis<br />

Fu<strong>en</strong>te: Servicio <strong>de</strong> R<strong>en</strong>tas Internas y Ministerio <strong>de</strong> Economía y Finanzas<br />

0%<br />

89-90 90-91 91-92 92-93 93-94 94-95 95-96 96-97 97-98 98-99<br />

5%<br />

18%<br />

24%<br />

33% 34% 33% 30% 35% 39% 40% 36% 34% 50%<br />

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999<br />

16%<br />

0%<br />

19%<br />

Directos Indirectos Crecimi<strong>en</strong>to Ing. Tributarios<br />

1%<br />

Directos<br />

Indirectos<br />

-4%<br />

40%<br />

20%<br />

0%<br />

-20%<br />

47.78%<br />

54.22%<br />

Variación %<br />

Promedios 1980-1989 1990-1999<br />

“Jornadas Tributarias - CEF 2012”<br />

36.42%<br />

63.58%


Característica<br />

Primacía <strong>de</strong> <strong>la</strong> contribución<br />

indirecta, pero con <strong>cambios</strong><br />

redistributivos<br />

Cronología Tributaria<br />

Aprobación<br />

LORET<br />

Cambios reg<strong>la</strong>s <strong>de</strong><br />

pago IR, IVA, ICE<br />

Ley Reformatoria<br />

para <strong>la</strong> Equidad<br />

Tributaria<br />

9. Inicios siglo XXI: do<strong>la</strong>rización, crecimi<strong>en</strong>to y equidad<br />

tributaria<br />

1<br />

2<br />

3<br />

Creación ISD y<br />

Tierras Rurales<br />

Proceso <strong>de</strong> do<strong>la</strong>rización<br />

Increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> precio <strong>de</strong><br />

<strong>de</strong>rivados <strong>de</strong> petróleo<br />

R<strong>en</strong>egociación <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>uda<br />

externa<br />

Exoneración <strong>de</strong>l<br />

IR para<br />

divi<strong>de</strong>ndos <strong>de</strong><br />

PN percibidos <strong>en</strong><br />

el país<br />

Profunda<br />

reforma<br />

fiscal<br />

Régim<strong>en</strong><br />

tributario para<br />

empresas<br />

explotadoras y<br />

Ley Orgánica <strong>de</strong> Responsabilidad,<br />

Estabilización y Transpar<strong>en</strong>cia (LORET)<br />

Creación fondo petrolero <strong>de</strong><br />

estabilización FEIREP<br />

Eliminación <strong>de</strong> pre-asignaciones<br />

Crédito por<br />

reforestación para<br />

Imp. Tierras Rurales<br />

2002 2007 2008 2009 2010 2011<br />

Exoneración <strong>de</strong>l IR <strong>de</strong>l décimo<br />

tercero y cuarto e ingresos por<br />

becas, in<strong>de</strong>mnizaciones y<br />

bonificaciones<br />

Aum<strong>en</strong>to <strong>de</strong> alícuotas IR PN<br />

(tasas 5% - 35% y 8 tramos)<br />

Progresividad Imp.<br />

Her<strong>en</strong>cias (max. 35%)<br />

Deducibilidad <strong>de</strong><br />

gastos personales<br />

Eliminación <strong>de</strong><br />

ICE telefonía<br />

celu<strong>la</strong>r y fija<br />

Introducción RISE<br />

e imp. a ingresos<br />

extraordinarios<br />

ISD: 1% - 2%<br />

IR socieda<strong>de</strong>s:<br />

25% - 22%<br />

Reducción <strong>de</strong> 10<br />

ptos. En IR para<br />

operadores y<br />

administradores<br />

ZEDE<br />

exploradoras <strong>de</strong><br />

hidrocarburos<br />

(25% y normas<br />

anti-elusión)<br />

IR socieda<strong>de</strong>s:<br />

25% - 22%<br />

Exoneración<br />

<strong>de</strong> IR a<br />

ingresos por<br />

fi<strong>de</strong>icomisos<br />

COPCI<br />

Imp. Presuntivo<br />

sector bananero<br />

Imp. Ambi<strong>en</strong>tal a <strong>la</strong><br />

Contaminación<br />

Vehicu<strong>la</strong>r<br />

Exoneración <strong>de</strong>l ISD<br />

<strong>en</strong> repartición <strong>de</strong><br />

divi<strong>de</strong>ndos<br />

Crédito tributario <strong>de</strong><br />

ISD <strong>en</strong> IR hasta 5 años<br />

“Jornadas Tributarias - CEF 2012”<br />

Ley <strong>de</strong> Fom<strong>en</strong>to<br />

Ambi<strong>en</strong>tal y<br />

Optimización <strong>de</strong> los<br />

Ingresos <strong>de</strong>l Estado<br />

Imp. No redimible a <strong>la</strong>s<br />

botel<strong>la</strong>s plásticas no<br />

retornables<br />

ICE: 2% - 5%<br />

Asignación y<br />

comp<strong>en</strong>sación<br />

<strong>de</strong>l IVA <strong>de</strong>l<br />

sector público


9. Inicios siglo XXI: do<strong>la</strong>rización, crecimi<strong>en</strong>to y equidad<br />

tributaria<br />

Crecimi<strong>en</strong>to y Composición <strong>de</strong> los Ingresos Tributarios (<strong>en</strong> porc<strong>en</strong>tajes), 2000 - 2011<br />

% Participación<br />

100%<br />

80%<br />

60%<br />

40%<br />

20%<br />

99-00 00-01 01-02 02-03 03-04 04-05 05-06 06-07 07-08 08-09 09-10 10-11<br />

61% 71% 73% 71% 70% 67% 65% 65% 61% 57% 56% 58%<br />

21%<br />

43%<br />

17%<br />

Los impuestos indirectos manti<strong>en</strong><strong>en</strong> una alta<br />

participación <strong>en</strong> los ingresos tributarios aunque<br />

con una t<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia a <strong>la</strong> baja, <strong>de</strong>mostrando el<br />

efecto <strong>de</strong> <strong>la</strong> nueva política redistributiva<br />

Fu<strong>en</strong>te: Servicio <strong>de</strong> R<strong>en</strong>tas Internas y Ministerio <strong>de</strong> Economía y Finanzas<br />

0%<br />

8%<br />

12%<br />

20%<br />

39% 29% 27% 29% 30% 33% 35% 35% 39% 43% 44% 42%<br />

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011<br />

15%<br />

15%<br />

21%<br />

5%<br />

22%<br />

Directos Indirectos Crecimi<strong>en</strong>to Ing. Tributarios<br />

Directos<br />

Indirectos<br />

14%<br />

60%<br />

40%<br />

20%<br />

0%<br />

-20%<br />

36.42%<br />

63.58%<br />

% Variación<br />

Promedios 1990-1999 1990-1999<br />

“Jornadas Tributarias - CEF 2012”<br />

35.50%<br />

64.50%


% Participación<br />

100%<br />

90%<br />

80%<br />

70%<br />

60%<br />

50%<br />

40%<br />

30%<br />

20%<br />

10%<br />

0%<br />

1950<br />

1952<br />

Promedio<br />

1950 - 1959<br />

65.69%<br />

Promedio<br />

1960 - 1969<br />

56.94%<br />

Promedio<br />

1970 - 1979<br />

42.28%<br />

Promedio<br />

1980 - 1989<br />

54.22%<br />

10. Una visión conjunta<br />

Participación <strong>de</strong> los Impuestos Directos e Indirectos (<strong>en</strong> porc<strong>en</strong>tajes), 1950 - 2011<br />

Promedio<br />

1950 - 1959<br />

34.31%<br />

1954<br />

1956<br />

1958<br />

1960<br />

1962<br />

Promedio<br />

1960 - 1969<br />

43.06%<br />

1964<br />

1966<br />

1968<br />

1970<br />

1972<br />

Promedio<br />

1970 - 1979<br />

57.72%<br />

1974<br />

1976<br />

1978<br />

1980<br />

1982<br />

Promedio<br />

1980 - 1989<br />

45.78%<br />

1984<br />

1986<br />

1988<br />

1990<br />

1992<br />

1994<br />

Part. Impuestos Directos Part. Impuestos Indirectos<br />

Promedio<br />

1990 - 1999<br />

63.58%<br />

Promedio<br />

1990 - 1999<br />

36.42%<br />

1996<br />

1998<br />

2000<br />

2002<br />

Promedio<br />

2000 - 2011<br />

64.50%<br />

Promedio<br />

2000 - 2011<br />

35.50%<br />

Un cambio <strong>de</strong> <strong>tributación</strong> indirecto a uno <strong>en</strong> camino hacia el directo…<br />

Fu<strong>en</strong>te: Servicio <strong>de</strong> R<strong>en</strong>tas Internas y Ministerio <strong>de</strong> Economía y Finanzas “Jornadas Tributarias - CEF 2012”<br />

2004<br />

2006<br />

2008<br />

2010

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!