07.05.2013 Views

Distribución Geográfica de Triatominos en Venezuela

Distribución Geográfica de Triatominos en Venezuela

Distribución Geográfica de Triatominos en Venezuela

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Distribución</strong> <strong>Geográfica</strong> <strong>de</strong> <strong>Triatominos</strong> <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezuela:<br />

Importancia Epi<strong>de</strong>miológicas<br />

Ana Soto Vivas<br />

anasoto.vivas@gmail.com<br />

Laboratorio <strong>de</strong> Biología <strong>de</strong> Vectores y Reservorios<br />

C<strong>en</strong>tro <strong>de</strong> Investigaciones <strong>de</strong> Enfermeda<strong>de</strong>s Endémicas y Salud Ambi<strong>en</strong>tal<br />

S.A. IAE “Dr. Arnoldo Gabaldon”


<strong>Distribución</strong> geográfica <strong>de</strong> las especies <strong>de</strong>l género Panstrongylus<br />

P. lignarius<br />

P. chinai<br />

P. g<strong>en</strong>iculatus<br />

P. rufotuberculatus


Significado epi<strong>de</strong>miológico <strong>de</strong> las especies <strong>de</strong><br />

Triatominae <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezuela<br />

P. lignarius<br />

P. rufotuberculatus<br />

Colonias domésticas y peridomésticas<br />

frecu<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> Perú. Ejemplares adultos<br />

fueron colectados <strong>en</strong> domicilios y trampas<br />

<strong>de</strong> luz <strong>en</strong> Ecuador. Especie arborícola muy<br />

activa, pue<strong>de</strong> atacar a personas que<br />

trabajaban <strong>en</strong> el bosque (Abad-Franch<br />

2009)<br />

Segun Abad-Franch (2009), vuela hasta las<br />

casas. Poblaciones domiciliadas <strong>de</strong>scritas<br />

<strong>en</strong> algunas zonas andinas (Bolivia, Perú y<br />

Ecuador) y <strong>en</strong> Colombia. Aunque<br />

probablem<strong>en</strong>te no se trata <strong>de</strong> una especie<br />

propiam<strong>en</strong>te amazónica, su versatilidad<br />

ecológica le permite ocupar áreas <strong>de</strong> bosque


Significado epi<strong>de</strong>miológico <strong>de</strong> las especies <strong>de</strong> Triatominae<br />

<strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezuela<br />

P. g<strong>en</strong>iculatus<br />

P. chinai<br />

Catalogada como vector secundario <strong>en</strong><br />

V<strong>en</strong>ezuela. Frecu<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te inva<strong>de</strong> las<br />

vivi<strong>en</strong>das humanas atraido por la luz,<br />

posiblem<strong>en</strong>te <strong>en</strong> busca <strong>de</strong> ali<strong>en</strong>to<br />

(Reyes y Rodriguez 2000)<br />

Asociada con habitats terrestres<br />

(madrigueras, árboles caídos)<br />

Sin contacto con humanos; poco estudiada .<br />

Conocida <strong>en</strong> Perú (Vargas, 2005; Vásquez,<br />

2005), don<strong>de</strong> los adultos han sido<br />

ocasionalm<strong>en</strong>te<br />

<strong>en</strong>contrados <strong>en</strong> las casas, al igual que <strong>en</strong><br />

Ecuador (Abad- Franch et al., 2001;<br />

Grijalva et al., 2005), <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezuela, se<br />

reportó <strong>en</strong> la localidad <strong>de</strong> El Carrizal<br />

(Estado Mérida) como P. turpiali<br />

(Val<strong>de</strong>rrama et al., 1996)<br />

sinónimo <strong>de</strong> P. chinai por L<strong>en</strong>t (1997).


<strong>Distribución</strong> geográfica <strong>de</strong> las especies <strong>de</strong> los g<strong>en</strong>eros Rhodnius y<br />

Psammolestes<br />

P. arthuri<br />

R. brethesi<br />

R. neivai<br />

R. pallesc<strong>en</strong>s<br />

R.pictipes<br />

R. prolixus<br />

R. robustus


Significado epi<strong>de</strong>miológico <strong>de</strong> las especies <strong>de</strong><br />

Triatominae <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezuela<br />

P. arthuri<br />

R. pictipes<br />

R. neivai<br />

Ocacionalm<strong>en</strong>te llega a las vivi<strong>en</strong>das <strong>de</strong> humanos.<br />

Asociado a nido <strong>de</strong> cucaracherros<br />

Ocasionalm<strong>en</strong>te atraida por la luz a las vivi<strong>en</strong>das<br />

humanas, asociada a las palmas.Carcavallo et al.<br />

(1999); Abad-Franch (2009) y Feliciangeli et al.<br />

2004 m<strong>en</strong>ciona que pres<strong>en</strong>ta una amplia<br />

distribución <strong>en</strong> el Amazonas, <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezuela los<br />

reportes <strong>en</strong> el estado Amazonas fueron realizados<br />

por Osuna ,1984 e información <strong>de</strong>l Programa<br />

Nacional <strong>de</strong> Control <strong>de</strong> la <strong>en</strong>fermedad <strong>de</strong> Chagas,<br />

sin datos exactos<br />

Reportada ocasionalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el domicilio<br />

posiblem<strong>en</strong>te atraido por la luz. Asociada a palma<br />

Copernicia tectorum, Attalea spp


Significado epi<strong>de</strong>miológico <strong>de</strong> las especies <strong>de</strong><br />

Triatominae <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezuela<br />

R. pallesc<strong>en</strong>s En Colombia se ha reportado <strong>en</strong> el domicilio y<br />

peridomicilio. Jaramillo et al. (2000) sugiere<br />

que la especie podria establecerce <strong>en</strong> domicilio<br />

<strong>en</strong> aus<strong>en</strong>cia <strong>de</strong>l vector principal R. prolixus<br />

R. brethesi<br />

Especie poco estudiada. Asociada ala<br />

palma Leopoldinia piassaba.


Significado epi<strong>de</strong>miológico <strong>de</strong> las especies <strong>de</strong><br />

Triatominae <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezuela<br />

R. prolixus<br />

R. robustus<br />

Es el principal vector <strong>de</strong> la <strong>en</strong>fermedad <strong>de</strong> Chagas<br />

<strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezuela, Colombia y C<strong>en</strong>tro America .<br />

G<strong>en</strong>eralista; también árboles, nidos <strong>de</strong> aves,<br />

bromelias y refugios <strong>de</strong> mamíferos. Silvestre <strong>en</strong> la<br />

cu<strong>en</strong>ca <strong>de</strong>l Orinoco (Abad-Franch 2009)<br />

Especie muy cercana a R. prolixus


<strong>Distribución</strong> geográfica <strong>de</strong> especies <strong>de</strong> las especies <strong>de</strong>l género Triatoma<br />

T. dimidiata<br />

T. maculata<br />

T. nigromaculata


Significado epi<strong>de</strong>miológico <strong>de</strong> las especies <strong>de</strong><br />

Triatominae <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezuela<br />

T. maculata<br />

T. nigromacula<br />

Vector secundario <strong>en</strong> el pais. Colonias domésticas y<br />

peridomésticas frecu<strong>en</strong>tes. Colonias <strong>de</strong> miles <strong>de</strong><br />

individuos asociadas con palomas <strong>en</strong> zonas<br />

urbanas <strong>de</strong> Roraima.<br />

Especie poco estudiada. Se <strong>de</strong>istribute <strong>en</strong> Peru ( San<br />

Martín)(Galvão et al. 2003)Se reporta <strong>en</strong> altitu<strong>de</strong>s <strong>en</strong>tre<br />

0 – 2700 msnm ( Carcavallo et al. (1999)


Significado epi<strong>de</strong>miológico <strong>de</strong> las especies <strong>de</strong><br />

Triatominae <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezuela<br />

T. dimidiata<br />

Es el vector principal <strong>en</strong> Ecuador,<br />

responsable la transmisión urbana<br />

(Abad- Franch 2001)


<strong>Distribución</strong> geográfica <strong>de</strong> las especies <strong>de</strong> los géneros Alberpros<strong>en</strong>ia,<br />

Belminus, Cavernicola, Eratyrus y Microtriatoma .<br />

A. goyovargasi<br />

B. pittieri<br />

B. rugulosus<br />

C. pilosa<br />

E. cuspidatus<br />

E. mucronatus<br />

M. trinida<strong>de</strong>nsis


Significado epi<strong>de</strong>miológico <strong>de</strong> las especies <strong>de</strong><br />

Triatominae <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezuela<br />

B. rugulosus<br />

B. pittieri<br />

A. goyovargasi<br />

C. pilosa<br />

Especies selvaticas, sociadas con Di<strong>de</strong>lfis.<br />

Roedores y Bromelias epifitas. Raram<strong>en</strong>te<br />

reportado <strong>en</strong> el domicilio (L<strong>en</strong>t & Wygodzinsky<br />

1979; Sandoval et al. 2007).<br />

Especies no <strong>en</strong>contrada positiva a T. cruzi<br />

(Galvão et al. 2003)<br />

Sin contacto con humanos; poco estudiado<br />

(Abad-Franch 2009)<br />

Poco estudiado; ocasionalm<strong>en</strong>te colectado <strong>en</strong><br />

trampas <strong>de</strong> luz<br />

Principalm<strong>en</strong>te asociado con murciélagos).


Significado epi<strong>de</strong>miológico <strong>de</strong> las especies <strong>de</strong><br />

Triatominae <strong>en</strong> V<strong>en</strong>ezuela<br />

M. trinida<strong>de</strong>nsis<br />

E. mucronatus<br />

E. cuspidatus<br />

Peridoméstico <strong>en</strong> asociación con R. stali <strong>en</strong><br />

algunas zonas <strong>de</strong> Bolivia. Un registro reci<strong>en</strong>te<br />

<strong>en</strong> Attalea sp. confirma su pres<strong>en</strong>cia <strong>en</strong> la<br />

Amazonia c<strong>en</strong>tral Brasileña (Abad-Franch<br />

2009). Hasta el pres<strong>en</strong>te estudio no se ha<br />

reportado <strong>en</strong> el país cerca <strong>de</strong>l domicilio. No se<br />

ha reportado naturalem<strong>en</strong>te infectado con T.<br />

cruzi<br />

Se han <strong>de</strong>scrito pequeñas colonias domésticas<br />

<strong>en</strong> zonas andinas <strong>de</strong> Bolivia. Atraído por<br />

trampas <strong>de</strong> luz <strong>en</strong> Ecuador. Invasión <strong>de</strong><br />

vivi<strong>en</strong>das incluso <strong>en</strong> áreas urbanas cercanas<br />

a fragm<strong>en</strong>tos forestales(Abad-franch 2009).<br />

En V<strong>en</strong>ezuela se reporta por primera vez <strong>en</strong> el<br />

domicilio por Soto-Vivas et al. (2001)<br />

Reportada ocasionalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el domicilio<br />

posiblem<strong>en</strong>te atraido por la luz

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!