INSTITUTO DA LINGUA GALEGA - Apradoga

un paquete amarelo: [[umpa"kete6]w [ama"|Elo6]w]f > [umpa"ketama"|Elo6].
Neste dicionario encontramos esta situación en locucións adverbiais coma
de alí a pouco, para as que xeralmente se ofrecen dúas transcricións:
[da"lia"powko6] [de8a"lia"powko6].
De maneira semellante, en palabras de estrutura prosódica complexa,
que teñen no seu interior unha fronteira de palabra fonolóxica (w), permítese a
elisión, que resulta ser a realización máis frecuente (sobre a estrutura
prosódica destas palabtras, v. Fernández Rei 2002: 161-162; Vigário 2003):
entreabrir [[entre]w[abrir]w]w, > [ent|e8a"B|i|] [ent|a"B|i|]
norteamericano [nO|te8amE|i"kano6] [nO|tamE|i"kano6], etc.
A existencia dun límite de palabra fonolóxica permite tamén explicar a
interacción entre formación da sílaba e prefixación en casos coma os de:
abrogar [ab.ro."Va|] fronte a abrollar [a.B|o."¥a|]
adrenal [ad.re."nal] adrenalina [a.D|e.na."li.na6]
subliminar [sub.li.mi."na|] sublime [su."Bli.me6]
subliñar [sub.li."≠a|]
e fronte a adhesión [a.DE."sjoN]
subacuático [su.Ba."kwa.ti.ko6]
Nestes casos pode verse o resultado da interacción das constricións
(utilizando a terminoloxía da teoría da optimidade, v. Prince & Smolensky
2004), que interveñen na formación da sílaba cunha constrición referida ao
aliñamento entre sílaba e palabra fonolóxica (V. Regueira, no prelo b).
5.5. Os criterios e súa aplicación: problemas e propostas
Á hora de aplicar os criterios anteditos e adoptar solucións, presentáronse
dous tipos de problemas, que requiriron un estudo e unha toma de decisións
diferenciados:
a) Léxico patrimonial: a existencia de variación dialectal e xeracional na
pronuncia dalgunhas palabras.
b) Léxico culto: diverxencias na adaptación de cultismos e palabras novas.
5.5.1. Variación dialectal
Nos casos en que unha palabra presenta dúas (ou máis) pronuncias
alternativas en diferentes zonas do territorio lingüístico galego, tivéronse en
conta sobre todo os criterios de extensión xeográfica e demográfica, así coma
o modelo de lingua que actualmente está a ser utilizado polo grupo social de
referencia. Por eses criterios, por exemplo, non se considerou a inclusión de
variantes galegas coma o pechamento de vogal anterior media ante [e6] (p.e.
neve ["neBe6], v. Costas 1988), ou as pronuncias procedentes da
despalatalización de [S] (p.e. peixe ["pejße6], González González 1991).
Respecto da gheada e o seseo, v. máis arriba 5.2.2. Os datos sobre a variación
dialectal dos diferentes fenómenos e formas están tomados fundamentalmente
do ALGa (ILG 1990-1999 e base de datos inédita).
Por outra parte, sempre que foi posible, procurouse unha solución común
para as palabras da mesma familia léxica ou que participan das mesmas
secuencias.
xii